معلمان برای آموزش مجازی آماده نیستند
حدود یک‌ماه دیگر سال تحصیلی جدید آغاز می‌شود و معلمان باید بیشتر به شکل مجازی و کمتر حضوری، تدریس را برای نزدیک به ۱۵میلیون دانش‌آموز آغاز کنند و این در حالی است که مسئول شبکه شاد و معاون وزیر گفته‌اند «معلمان سواد الکترونیکی ندارند و این بزرگ‌ترین چالش آموزش و پرورش در آموزش مجازی است.»
معلمان هم اعتراض دارند که چرا مدیران آموزش و پرورش 6ماه گذشته را دست روی دست گذاشتند و برنامه آموزشی برای آنها درنظر نگرفتند تا با روش‌های تدریس آنلاین آشنا شوند و محتوای آموزشی مناسب برای فضای مجازی آماده کنند. معلمان معتقدند با این تفاصیل، سال آینده سخت‌ترین سال آموزشی برای آنها و دانش‌آموزان‌شان خواهد بود.
اتفاقی که رخ داد، روشن است. شیوع بیماری کرونا اسفند98 در ایران قطعی شد و به‌دنبال آن، مدارس را در سراسر کشور تعطیل کردند. وزارت آموزش و پرورش برای چگونگی ادامه سال تحصیلی آینده سرگردان شدند و وزیر آموزش و پرورش گفت: «ما غافلگیر شدیم.» پس از آن تلاش کردند با آموزش تلویزیونی، مشکل را تا حدی رفع کنند. پس از آن معلمان، خودجوش آموزش مجازی را در نرم‌افزارهایی مانند تلگرام و واتساپ آغاز کردند. این شروع راهی شد برای توسعه آموزش‌های مجازی. چند نرم‌افزار داخلی طراحی شد و در نهایت آموزش و پرورش برای تداوم آموزش در شرایط کرونایی به شبکه شاد رسید. در چنین شرایطی خرداد امسال مدیران این وزارتخانه درحالی‌که مدعی بودند 80درصد آموزش‌ها تا ابتدای اسفند تمام‌شده بوده و تنها20درصد مباحث در فضای مجازی تدریس شد، امتحانات را برگزار کردند و سال تحصیلی به این ترتیب در بیم و امیدهای کرونا به پایان رسید.
حالا اما منتقدان و کارشناسان آموزش و پرورش می‌گویند وزارت آموزش و پرورش در این بازه زمانی 6ماهه برنامه‌ای برای آموزش ضمن خدمت معلمان برگزار نکرده است؛ این در حالی است که شیوه‌های تدریس در فضای مجازی به کلی با کلاس درس حضوری متفاوت است و کاستی‌های پیش‌رو به افت کیفیت آموزش و در نتیجه افت تحصیلی دانش‌آموزان منجر خواهد شد.
«مدیران وزارت آموزش و پرورش در 6ماه گذشته برای آشنایی معلمان با مهارت‌های تدریس مجازی چه کرده‌اند؟»
محمدرضا سنجابی، دبیر ریاضی که بیش از 20سال سابقه تدریس در مدارس رباط‌کریم را دارد، به این سؤال اینطور پاسخ داد: «هیچ برنامه، بخشنامه، دستورالعمل و... در این مدت از سوی وزارت آموزش و پرورش، ادارات کل و مناطق طراحی و صادر نشده که معلمان باید آموزش روش‌های تدریس مجازی را دنبال کنند. حتی نکردند یک برنامه چند ساعته در تلویزیون بسازند که به معلمان استفاده از نرم‌افزارهای مختلف و ساده‌ای که بتوانند با آن ویدئوی آموزشی کوتاه ساده بسازند، پخش کنند که مفید باشد.»
او ادامه داد: «6ماه فرصت خیلی زود از دست رفت و مطمئن باشید که برای سال تحصیلی پیش‌رو آموزش و پرورش غافلگیر خواهد شد. پارسال اگر توانستند به‌نحوی کتاب‌ها را تمام کنند و امتحان بگیرند، برای آن بود که بخش زیادی از درس‌ها تا اسفند آموزش داده شده بود، اما امسال چطور؟»
سنجابی گفت که در گروه‌های مختلف معلمان حضور دارد؛ از معلمان شهرستان‌های تهران گرفته تا استان‌های مختلف و ندیده که کسی از آموزش‌های مدون و مستمر صحبتی کند: «تعداد انگشت‌شماری از معلمان به حسب علاقه در این مدت دنبال یادگیری روش‌های جدید آموزشی رفته‌اند اما این موضوع عمومیت ندارد. بارها به گروه آموزشی منطقه رباط‌کریم رفته‌ام، به مدیر آموزش و پرورش آنجا مراجعه کرده‌ام و با معلمان مختلف صحبت داشته‌ام که بیایند و دوره‌های یادگیری نرم‌افزارهای مختلف را برگزار کنیم، اما به نتیجه‌ای نرسید.»
کلاس روابط سالم با همسر در آغاز سال تحصیلی
تنها سنجابی نیست که نسبت به بی‌توجهی مدیران آموزش و پرورش برای آموزش معلمان گلایه دارد. رئوف توکلی از معلمان بیرجند که در دبستان سعدی تدریس می‌کند، هم در این‌باره گفت:« بخش آموزش و پژوهش اداره ما یک دوره ضمن خدمت مجازی برای آشنایی با نرم‌افزار شاد گذاشته بود و جدیدا هم از طریق یک سامانه آنلاین یک دوره جدید گذاشتند، اما واقعیت امر این دوره‌ها بازدهی خاصی نداشته است؛ چون فقط در زمان آزمون همکاران امتحان می‌دهند و تمام. کل دوره هم فقط 6ساعت است. ما منتظر برگزاری دوره‌های حرفه‌ای‌تر بودیم که معاون پژوهشی استان در کمال ناباوری، دوره ضمن خدمت روابط سالم میان زوج‌ها را برگزار کرد؛ یعنی یک‌ماه به آغاز سال تحصیلی هم به فکرشان خطور نکرد که باید آموزش تدریس در فضای مجازی را برای ما بگذارند.»
توکلی درباره اینکه آیا خودش در این مدت دنبال یادگیری تولید محتوای آموزشی در کلاس مجازی رفته یا نه؟ اینطور پاسخ داد: «صادقانه می‌گویم نه! من استفاده از هیچ نرم‌افزاری را در این زمینه بلد نیستم، غیر از استوری‌لاین. این را هم بلدم که از کلیپ‌های آپارات برای آموزش برخی دروس استفاده کنم.»
اینجا روستایی در سیستان، هنوز اینترنت نداریم
«اینجا هنوز بعد از 6ماه وعده و وعید اینترنت برایمان نصب نکردند، بعد شما می‌گویید آموزش تولید محتوای درسی در کلاس مجازی؟» عبید ملک‌رئیسی، معلم روستای بنه منطقه مورتان در بلوچستان این جمله را می‌گوید و جای پرسش دیگری را باقی نمی‌گذارد.
عبید همان معلم خرید خدماتی است که در فروردین امسال، در توییتر نوشت که روستای آنها شبکه تلویزیونی و اینترنت ندارد و به همین دلیل مجبور است خانه به خانه برود و به شاگردانش درس بدهد. عکس‌های او از این نحوه آموزش خانه به خانه، چند روز در فضای مجازی دست به‌دست چرخید و وزیر ارتباطات قول داد که مشکل آنها را حل کند. او حالا می‌گوید که فعلا خبری نیست، ولی قول داده‌اند تا اوایل شهریور برای روستایشان اینترنت بیاورند: «حالا با این اوصاف، توقع دارید که برای ما آموزش تدریس مجازی برگزار کرده باشند؟»
در کرمان هم خبری نیست
حسین سیستانی، معلم کرمانی، دانشجوی کارشناسی‌ارشد فلسفه تعلیم و تربیت و رئیس انجمن دانش‌آموختگان دانشگاه فرهنگیان است. او هم از برگزار نشدن دوره‌های آموزشی برای تدریس در فضای مجازی گلایه دارد و معتقد است مسئولان وزارتخانه سال تحصیلی آینده را نمی‌توانند مثل سال گذشته با سلام و صلوات به پایان برسانند. او در این‌باره گفت: مطلقا هیچ آموزشی چه برای تولید محتوا، چه برای استفاده از نرم‌افزارها صورت نگرفته و حتی تسهیلاتی برای خرید حداقل امکانات با مشارکت صندوق ذخیره متأسفانه دیده‌نشده است.
او نقدش را اینطور ادامه داد: برای جمع‌آوری و تحلیل تجربیات و ایده‌های موفق در سطح شهرستان یا استان کرمان هم هیچ اقدامی صورت نگرفته است. بارها به مدیران گفته بودیم ماجرای تدریس مجازی یک بار روانی بسیار عجیب ایجاد کرده و معلمان دعا می‌کنند که مدارس باز شود چون در این فرایند آموزش از راه دور بسیار فرسوده شده‌اند. من سال گذشته بالغ بر 300دانش‌آموز داشتم، تصور کنید رسیدگی به تکالیف و تمرین‌های این تعداد در فضای مجازی چقدر وقت و انرژی می‌گرفت و خروجی هم مشخص نبود؛ چون ما اصلا روش‌های آموزش در این فضا را بلد نبوده و نیستیم.»
مسئولان در حال تغییر و غیرپاسخگو
برای اینکه بفهمیم چرا مدیران ارشد وزارتخانه طی این 6ماه، هیچ دوره آموزشی را در این زمینه برای معلمان برنامه‌ریزی نکردند، با مهدی شرفی، سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش تماس گرفتیم، او گفت: «من 2 روز است که دیگر مسئول این مرکز نیستم و نمی‌توانم پاسخگو باشم.» بالطبع وقتی او پاسخگو نیست، نمیتوان از مدیر فعلی که 2 روز است که منصوب شده توقع پاسخگویی داشت.
از سویی، در هیچ بندی از حکم جدیدی که محسن حاجی‌میرزایی برای محمود حبیبی، مدیر فعلی این مرکز زده و در رسانه‌ها منتشر شده، نکته‌ای درباره آموزش روش‌های تدریس مجازی برای معلمان نیامده است و فقط در بخش آخر این حکم به شبکه شاد و دسترسی دانش‌آموزان اشاره شده است: «همکاری و تعامل مستمر با تیم اجرایی شبکه آموزشی دانش‌آموز (شاد)، پشتیبانی مداوم فنی و اجرایی از آن، جهت طراحی و تولید ابزارهای آموزشی جدید و ارتقای سطح کیفی خدمات و سرویس‌ها و همکاری برای اجرای تفاهمنامه مشترک با شرکت ارتباطات سیار .برنامه‌ریزی برای تنوع‌بخشی به محیط‌های یاددهی– یادگیری، با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، تلاش برای افزایش دسترسی تمامی دانش‌آموزان به‌خصوص مناطق محروم و روستایی و عشایری به اینترنت ارزان و پاک، جهت بهره‌مندی از آموزش‌های غیرحضوری برخط با همکاری سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس در چارچوب زیر نظام تأمین فضا، تجهیزات و فناوری.»
گلایه از معلمان غیرمسئول و بی‌تفاوت
سنجابی، معلم ریاضی در لابه‌لای حرف‌هایش به یک نکته کلیدی اشاره کرد که در صحبت معلمان دیگر نبود. او گفت: «تکلیف مدیران آموزش و پرورش که مشخص است، چرا همکاران من که در طول اسفند تا پایان خرداد بارها گفتند تدریس در این فضا را بلد نیستند و اداره کلاس و درس برایشان خیلی دشوار است، طی این مدت کاری برای خودشان نکردند. چرا با هر کسی که تماس می‌گیرم و می‌خواهم که از گروه آموزشی منطقه مطالبه‌گری کنیم و بخواهیم که برای ما دوره تدریس مجازی بگذارد، می‌خندند و می‌گوید سخت نگیر. چرا ما نباید خودمان به فکر خودمان و دانش‌آموزانمان باشیم. اگر منتظریم از بالا مسائل حل شود، سخت در اشتباهیم !تو مگو همه به جنگند و ز صلح من چه آید/ تو یکی نه‌ای هزاری تو چراغ خود برافروز/ که یکی چراغ روشن ز هزار مرده بهتر/ که به است یک قد خوش ز هزار قامت کوز.
6ماه فرصت خیلی زود از دست رفت، مطمئن باشید برای سال تحصیلی پیش‌رو هم آموزش و پرورش غافلگیر خواهد شد. اگر پارسال توانستند به‌نحوی کتاب‌ها را تمام کنند و امتحان بگیرند، برای آن بود که بخش زیادی از درس‌ها تا اسفند آموزش داده شده بود، اما امسال چطور؟(منبع: همشهری)