نسخه الکترونیکی یا طرح حذف بیمه؟
بعد از راه‌اندازی ناقص و ناکارآمد طرح نسخه الکترونیکی با تکیه بر داده‌های یکسویه و غیرواقعی در دولت قبل، انتظار می‌رفت به نوعی جلوی خسارات وارده بابت اجرای ناقص این طرح به مردم گرفته شود اما در دولت جدید بازهم با چشم‌پوشی از مشکلات این طرح، بر اجرا و پیشبرد آن تاکید شد
تا به این ترتیب حداقل و در پوشش اجرای طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی، بیمه خدمات درمانی و دارویی برای بخشی از مردم به ویژه آنها که تحت پوشش‌های بیمه‌ای نهادهای دولتی و عمومی قرار ندارند، تقریبا حذف شود.
از ابتدای اجرای طرح البته متولیان سازمان نظام پزشکی با تاکید بر اینکه روی کاغذ اجرای این طرح مفید است اما در عمل مشکلات زیادی داشته و ذی‌نفعان اصلی طرح بیمه‌های کشور و به‌خصوص سازمان تامین اجتماعی هستند که میلیاردها تومان سود برده‌اند، خواستار توقف و اصلاح آن شده بودند اما زور آنها به جایی نرسید. برخی نمایندگان مجلس نیز هر از گاهی با تشکیل جلسه و کمیته، پیگیری و ضرب‌الاجلی برای اصلاح طرح نسخه الکترونیکی مطرح می‌کردند که شواهد امروز نشان می‌دهد این دست اقدامات هم به جایی نرسیده است.
موضع دولت هم که مشخص است و موافق ادامه طرح با وجود مشکلاتش است.
این وسط نیز مردم عادی هستند که بین مراکز درمانی، داروخانه‌ها، بیمه‌ها، وزارت بهداشت و … در حال پاسکاری هستند و صدا و گزارش اعتراضی رسانه‌ها هم به جایی نمی‌رسد.
*درخواست بازگشت نسخه‌های کاغذی
در جدیدترین نمونه از مشکلات قدیمی و لاینحل این طرح، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی کشور با بیان اینکه در حال حاضر اشکالاتی در نسخه‌نویسی الکترونیکی در برخی مناطق کشور به دلیل اختلال اینترنت گزارش شده است، گفت: پیشنهاد ما این است که در این مواقع سازمان‌های بیمه‌گر اعلام کنند که درصدی از نسخ پزشکان به صورت دستی پذیرش شود.
علی سالاری درباره وجود برخی مشکلات در نسخه‌نویسی الکترونیکی به دلیل اختلالاتی در اینترنت در برخی مناطق کشور، گفت: در این زمینه گزارش‌های پراکنده‌ای وجود دارد. البته سازمان نظام پزشکی به صورت مدون و مشخص گزارشی ندارد که بر اساس آن بتوان گفت چند درصد از پزشکان به دلیل اختلالات اینترنت در نسخه‌نویسی الکترونیکی دچار مشکل شده‌اند. با این حال گلایه‌هایی در این باره از گوشه و کنار کشور به گوش می‌رسد که در برخی موارد اشکالات در نسخه‌نویسی الکترونیکی بیشتر شده و امکان خدمت‌رسانی به صورت نسخه الکترونیکی وجود ندارد یا اینکه سرعت کاهش یافته است.
وی افزود: پیشنهاد ما این است که در این مواقع سازمان‌های بیمه‌گر اعلام کنند که درصدی از نسخ پزشکان به صورت دستی پذیرش شوند. اگر به هر علتی اینترنت دچار اختلال می‌شود، حداقل تمهیداتی در نظر گرفته شود که در ارایه خدمات سلامت اشکال ایجاد نشود. این مسایل باید پیش‌بینی شود.
سالاری با بیان اینکه در حال حاضر می‌توان گفت که اشکالاتی در نسخه‌نویسی الکترونیکی در برخی مناطق کشور به دلیل اختلال اینترنت وجود دارد، گفت: البته در این زمینه آماری نداریم، این آمار را می‌توان از سازمان‌های بیمه‌گر پرسید که معمولا می‌توانند به صورت مقایسه‌ای نسبت به ماه‌های قبل اعلام کنند که چند درصد از نسخ الکترونیکی کمتر شده است.
وی ادامه داد: در عین حال نظام پزشکی گیلان هم تقاضا کرده که با توجه به اختلال در اینترنت و گلایه برخی بیماران، پزشکان بتوانند حداقل ۲۰ درصد از نسخ را به صورت دستی بنویسند، اما هنوز پاسخ مثبتی از سوی دولت و بیمه‌ها در این زمینه ارایه نشده است.
*مسایل جانی کم‌ارزش‌تر از مسایل مالی
سالاری همچنین گفته: نسخه الکترونیکی را به دلیل دقت و سرعت آن استفاده می‌کنیم، اگر قرار باشد نسخه الکترونیکی سرعت را کاهش داده و منجر به سردرگمی بیمار شود، باید راهکاری برای آن اندیشید. در حال حاضر مساله نسخه الکترونیکی مساله جانی و سلامتی است و یک مرحله پایین‌تر از آن، مسایل مالی است و سال‌هاست که بانکداری الکترونیکی را داریم و می‌توان از طریق موبایل و دستگاه‌های الکترونیکی پول منتقل کرده و خدمات دریافت کنید، اما آیا خدمات دستی و مکانیزه متوقف شده است؟ پاسخ خیر است. بنابراین وقتی برای یک مساله مالی بحث خدمات دستی را متوقف نکردیم، برای یک مساله جانی که به سلامت مردم ربط دارد و قطعا درجه اهمیت آن بالاتر است، باید به همین صورت عمل کنیم و تا حدی نسخه‌نویسی دستی را هم امکان‌پذیر کنیم.
*تایید مشکل از سوی یک شرکت بیمه
در همین حال اما معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت نیز موضوع مشکلات این طرح را تایید کرد و با اشاره به برداشته شدن سقف نسخه‌نویسی کاغذی به دنبال اختلالات اینترنت در حدود یک ماه گذشته، گفت: در یک ماه اخیر به دلیل شرایط خاص کشور و مشکلات کندی اینترنت، افت حدود ۲۰ درصدی در تعداد نسخ الکترونیکی به وجود آمده است اما خدمات ما همچنان به شکل توام کاغذی و الکترونیک، تداوم دارد.
مهدی رضایی با اشاره به اینکه الزامات قانونی اجرای طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی در برنامه‌های پنجم و ششم توسعه آمده است، گفت: در ماده ۷۴ برنامه ششم توسعه درباره نسخه‌نویسی الکترونیکی تاکید شده است که وزارت بهداشت با هدف ارایه خدمات الکترونیکی سلامت مکلف است در مدت ۲ سال اول اجرای قانون برنامه نسبت به استقرار سامانه پرونده الکترونیکی سلامت ایرانیان و سامانه‌های اطلاعاتی مراکز سلامت با هماهنگی پایگاه ملی آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور با حفظ حریم خصوصی، منوط به اذن آنها، محرمانه بودن داده‌ها و با اولویت شروع برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، اقدام کند. همچنین در طرح تحول سلامت نیز بر نسخه‌نویسی الکترونیکی، تاکید شده است.
وی افزود: بر این اساس سازمان بیمه سلامت نیز موظف شد در راستای اهداف برنامه ششم توسعه، همچنین تکالیف قانونی مدرج در آن از جمله بند ث ماده ۶۷ و بند چ ماده ۷۰ قانون، به همراه بند ج تبصره ۱۷ قانون بودجه سال ۱۳۹۸ و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت، اقدام به اجرای برنامه نسخه‌نویسی الکترونیکی پزشکان و حذف دفترچه‌های کاغذی کند؛ موضوعی که به شکل تدریجی از تیرماه سال ۱۴۰۰ آغاز شد و سرانجام با الزام حذف نسخ کاغذی از ابتدای دی ماه لازم‌الاجرا شد.
*افت ۲۰ درصدی نسخه الکترونیکی
او درباره آخرین اخبار و اطلاعات درخصوص موضوع نسخه‌نویسی الکترونیکی، توضیح داد: درحال حاضر وضعیت نسبتا مناسبی داریم و قانون همچنان در حال اجرا است و میانگین ۹۸ درصد نسخی که برای ما ارسال می‌شود به شکل الکترونیکی است؛ البته در یک ماه اخیر به دلیل شرایط خاص کشور و مشکلات کندی اینترنت، افت ۲۰ درصدی در تعداد نسخ الکترونیکی به وجود آمده است اما خدمات ما همچنان به شکل توام کاغذی و الکترونیکی، تداوم دارد. بر اساس پیش‌بینی‌ها وزارت بهداشت دستورالعملی نوشته است که هرگاه زیرساخت‌ها یا شبکه‌های ارتباطی مختل شود، بر اساس آن می‌توان با راه جایگزین، نسخه‌نویسی را دنبال کرد. در شرایط اخیر هم اعلام کردیم هر جایی که با قطعی شبکه یا اینترنت مواجه باشیم پذیرش نسخ کاغذی هم در دستور کار قرار گرفته است.
وی افزود: با توجه به مشکلات اینترنتی اخیر سقف میزان نسخه‌نویسی کاغذی برداشته شده است و با دستورالعمل ارایه شده، در مدتی که شبکه ارتباطی قطع باشد به شکل کامل نسخه‌نویسی کاغذی برقرار خواهد بود زیرا خدمت به مردم نباید مختل شود.
*سرانجام یکپارچه‌سازی سامانه‌ها
مشکل این طرح اما فقط بلاتکلیفی‌های موجود و آزاد محاسبه کردن نرخ خدمات درمانی و دارویی برای مردم نیست.
رضایی درباره موضوع یکپارچه‌سازی سامانه‌های نسخه‌نویسی الکترونیکی، اظهار کرد: طبق قانون بودجه این امر با وزارت بهداشت است و ما هم کاملا اعلام آمادگی کرده‌ایم و مرکز مدیریت فناوری و اطلاعات وزارت بهداشت بر این موضوع کار می‌کند و بر اساس اطلاعات ما تمهیدات لازم برای یکسان‌سازی اندیشیده شده است. به نظر بنده با توجه به اینکه از اپلیکیشن‌های مختلف شرکت‌های دانش‌بنیان کمک گرفته شده است و این اپلیکیشن‌ها همه سازمان‌های بیمه‌گر را در سیستم خود آورده‌اند، دیگر یکپارچه‌سازی هم اجرایی شده است؛ اما بنابر دلایلی برخی مراکز و پزشکان علاقه‌مند به استفاده از این ظرفیت بخش خصوصی نیستند و می‌خواهند به‌طور مستقیم از پنل‌های سازمان‌های بیمه‌گر استفاده کنند. به طور کلی این یک معضل نیست و چندگانگی وجود ندارد، بلکه این تنوع وجود دارد که پزشک انتخاب کند با کدام سامانه فعالیت کند یا وزارت بهداشت چه تصمیمی اتخاذ کند.
*اختلاف کدینگ وزارت بهداشت با بیمه‌ها
اجرای این طرح مشکل لاینحل دیگری نیز دارد. معاون بیمه سلامت درباره یکسان‌سازی کدینگ داروها در سازمان‌های بیمه‌گر نیز گفت: به نظر می‌رسد که این موضوع بیش از حد بزرگ شده است. سیستم‌های کدینگ متنوعی وجود دارد و بنابر دلایلی هر سازمان بیمه‌گری از سیستم کدینگ خاصی استفاده می‌کند اما در نهایت یک سیستم مپینگ این دو مدل مختلف کدینگ را با هم همخوان می‌کند و این جای نگرانی نیست. استانداردهایی که در سطح کشور برای کدینگ وجود دارد کاربردهای مختلفی دارند و لزوما با شکل جهانی یکسان نیست. در این میان سازمان بیمه‌گر هم باید متناسب با نظام پرداخت‌های خود که بر اساس کتاب ارزش‌های نسبی است، سیستم پرداخت داشته باشد و این سبب اختلاف کدینگ وزارت بهداشت با سازمان‌های بیمه‌گر می‌شود.
وی تاکید کرد: همچنان روش‌های تجویز خدمات پزشکی در کشور ما که به شکل سنتی و کاغذی دنبال می‌شد با چیزی که در نسخه الکترونیکی اتفاق می‌افتد لزوما با هم تطبیق نیافته است؛ چون در نسخه الکترونیکی از استاندارد بین‌المللی استفاده می‌شود؛ اما سیستم تجویز ما به شکل کاغذی از سیستم تجویز بین‌المللی پیروی نمی‌کند و این نیاز به تکامل دارد تا به یک شکل واحد درآید و به تدریج در حال برطرف کردن این مشکل هستیم.
*تامین اجتماعی چه می‌گوید؟
از منظر مسوولان سازمان تامین اجتماعی اما همه چیز گل و بلبل است و بیش از یک سالی می‌شود که کار خود را تمام شده دانسته و بر اجرای 99درصدی طرح مذکور تاکید دارند و البته اینکه چه میزان این طرح اجرایی می‌شود را مساله دیگری تلقی می‌کنند که ظاهرا به این سازمان ارتباطی ندارد. موضوعی که حداقل از سوی مردم، رسانه‌ها و مسوولان سازمان نظام پزشکی بارها مورد نقد و انتقاد قرار گرفته است.
در آخرین خبر از سازمان تامین اجتماعی که از جمله بزرگ‌ترین ذی‌نفعان اجرای ناقص نسخه الکترونیکی به واسطه عدم پرداخت حق بیمه سهم این سازمان محسوب می‌شود، مدیرعامل شرکت خدمات ماشینی تامین اجتماعی باز هم از پوشش ۹۹ درصدی طرح نسخه الکترونیکی در سراسر کشور خبر داده و گفت: روزانه یک میلیون نسخه الکترونیکی صادر می‌شود.
دامون خدابنده در خصوص پوشش نسخه الکترونیکی گفت: امروزه پروژه ملی نسخه الکترونیکی را در سازمان تامین اجتماعی داریم که روزی یک میلیون نسخه در کشور تولید و صادر می‌کنیم و تمامی بیمه‌شدگان ما در سراسر کشور از این مزیت استفاده می‌کنند. به طوری که پزشکان، داروخانه‌ها و مراکز طرف قرارداد از این سیستم بهره‌مند می‌شوند.
وی افزود: باید ببینیم چطور می‌شود از داده‌های تجویز پزشکان به سمتی حرکت کنیم که در آینده به سمت کاهش هزینه‌های سازمان برویم و باید برای این موضوع برنامه‌ریزی داشته باشیم و باید از این داده‌ها، پرونده الکترونیکی و سلامت برای مردم ایجاد شود و موارد و فصل‌های پرتکرار و نیازها باید شناسایی شود و آثار این تجویزها بررسی و در صورت غیرمفید و غیرضروری بودن جلوی آن گرفته شود.
مدیرعامل شرکت خدمات ماشینی تامین اجتماعی تاکید کرد: تمامی موارد عنوان شده و سیاست‌گذاری‌ها در این خصوص در تحلیل‌هایی است که در نسخه الکترونیکی می‌توان استفاده کرد.
وی گفت: امروز با توسعه زیرساخت‌ها توانسته‌ایم به عدد یک میلیون نسخه الکترونیکی برسیم که پروژه موفقی در کشور بوده است، در حال حاضر پوشش نسخه الکترونیکی در سراسر کشور تقریبا ۹۸، ۹۹ درصد است اما اینکه چه تعدادی استفاده می‌شود بحث دیگری است و اکنون برخی مراکز هستند که تا ۲۰ درصد هم نسخه کاغذی می‌نویسند و این موضوع به واسطه این نیست که نتوانسته‌ایم پوشش دهیم بلکه به واسطه تمایل یا مقاومتی است که پزشک نسبت به نسخه الکترونیکی دارد.
خدابنده افزود: نگاه ما به مقوله بیمه باید نگاه استفاده حداکثری نبوده و نگاهی باشد که بر مبنای حمایت‌های اجتماعی در آینده باشد و بتواند این صندوق بین بخشی را حفظ کرده و به عنوان یک کار تعاونی ضربه به خود نزند. این موضوع نگاه شفاف و هوشمندانه‌ای را نیاز دارد.
*پاسکاری بی‌نتیجه مردم و بیماران
قطعی سامانه الکترونیکی پذیرش نسخه موضوع جدیدی نیست، اما در شرایط فعلی که شهرها روی موج آنفلوانزا قرار دارند، اختلال و قطعی سامانه نسخه دهی و پذیرش دارو و همچنین پذیرش بیمار برای ویزیت پزشک در سامانه تامین اجتماعی در روزهای گذشته صدای شهروندان و بیماران را بلند کرده است؛ اختلالی که در نخستین روز هفته قبل باعث شد خیلی از بیماران به ویژه مبتلایان به آنفلوانزا هزینه ویزیت و داروی خود را به صورت آزاد محاسبه کنند.
در همین راستا یک رسانه برای پیگیری این مشکل به سراغ معاون خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان تامین اجتماعی خراسان رضوی رفت.
کامران اخوان رضایت در این باره می‌گوید: در شرایط فعلی اینترنت گاهی اختلال دارد و سرعت آن پایین است، اما مدیریت درمان تامین اجتماعی استان برای این مواقع راهکاری اندیشیده است.
او ادامه می‌دهد: در این شرایط پزشکان، داروخانه‌ها و مراکز پاراکلینیک باید بیمار را با همان نسخه کاغذی پذیرش کنند.
اخوان رضایت می‌افزاید: پزشک می‌تواند در نسخه ویزیت، شماره ملی بیمار را یادداشت و هزینه ویزیت را به صورت بیمه‌ای محاسبه کند و این برگه برای سازمان تامین اجتماعی همان نسخه الکترونیکی محسوب می‌شود. در این شرایط داروخانه نیز می‌تواند این نسخه را پذیرش کند و هر زمان که سیستم به اینترنت متصل شد، نسخه کاغذی را به نسخه الکترونیکی تبدیل کند.
او ادامه می‌دهد: از سال گذشته که نسخه الکترونیکی برای پزشکان اجباری شد، برای مواقعی که قطعی یا کندی اینترنت وجود دارد، تجویز ۲۰ درصد نسخ کاغذی بلامانع است و هیچ مشکلی برای پرداخت هزینه‌ها وجود ندارد.
اخوان رضایت می‌گوید: هفته قبل اختلال در اینترنت باعث قطع شدن سامانه تامین اجتماعی شد؛ درعین حال هیچ محدودیتی برای نسخه کاغذی در تامین اجتماعی نداریم. اگر هزینه آزاد از بیماران دریافت شده است، تخلف محسوب می‌شود و شهروندان حتما موارد شکایت خود را با شماره ۱۴۲۰ در میان بگذارند.
* تقصیر داروخانه‌هاست
ماجرای خدمات درمانی نیروهای مسلح البته در طرح مذکور کمی متفاوت است و این سازمان از سال جاری شروع به پیوستن به این طرح کرده است.
امیر نوروزی، مدیرعامل سازمان بیمه خدمات درمانی نیروهای مسلح در اظهار نظری جدید پیرامون طرح نسخه الکترونیکی، مشکل را از سمت داروخانه‌ها دانسته و می‌گوید: متاسفانه تعداد معدودی از داروخانه‌ها به علت افزایش قیمت دارو و سهم 85 درصدی سازمان ترجیح می‌دهند که پول نقد دریافت کنند و به خاطر همین موضوع قطعی سیستم و یا اینکه دفترچه اعتبار ندارد را مطرح می‌کنند، در صورتی همین دیروز 240 هزار نسخه را به صورت الکترونیک ثبت سیستمی کردیم و چطور ممکن است سامانه‌ای که این حجم از نسخ را ثبت سیستمی می‌کند قطعی داشته باشد.
*قضاوت با مردم
همان‌طور که از اظهارات متولیان این بخش پیداست، مردم باید علاوه بر تحمل مشکلات بیماری عزیزان‌شان، بهای آزاد درمان و دارو را نیز متقبل شده و اگر هم مشکلی از این بابت دارند، باید خود پیگیر شکایت و بالا و پایین شدن در ادارات مختلف برای بازگشت احتمالی خسارات باشند! موضوعی که در بوروکراسی ادارات رویایی محسوب می‌شود.
به عبارت دیگر با حذف نسخه کاغذی به اسم تسهیلگری و ارایه خدمات الکترونیکی گویی طرح نسخه الکترونیکی معادل طرح حذف بیمه از نظام درمانی و دارویی کشور (حتی به صورت بخشی) تلقی می‌شود و مسوولان دولتی و مجلس نیز با سکوت خود این موضوع را تایید و همراهی می‌کنند. (عصرارتباط) (منابع: ایسنا، مهر، شهرآرا، تسنیم)