هفت خبرساز حوزه ICT در سال 94
دانیال رمضانی - مرور رسانه‌های حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران در سال 94 و بررسی تکرار کلیدواژه‌ها ما را به سمت شخصیت‌های حقیقی و حقوقی هدایت می‌کند که بخش عمده‌ای از سوژه اخبار، تحلیل‌ها، گزارش‌ها و گفت‌وگوها را به خود اختصاص دادند.
هفته‌نامه عصر ارتباط به همین منظور و با بررسی محتوای 10 رسانه فعال حوزه ICT توانست روی 7 خبرساز این عرصه در سال 94 متمرکز شود. البته روی این نکته نیز باید تاکید شود که معیار انتخاب‌های ما، گستردگی اخبار پیرامون این شخصیت‌ها و نهادها بوده و لزوما به منزله عملکرد بیشتر و موفق‌تر نیست.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
محمود واعظی در کنار وزارتخانه‌ای که هدایت آن را به عهده دارد، در صدر خبرسازترین‌های حوزه ICT در سال 94 قرار دارد. وزیر ارتباطات تقریبا در خصوص تمام مشکلات حوزه ICT که به نوعی پای وزارت ارتباطات را به میان می‌کشید، به جای اکثر معاونان خود نیز وارد عمل شده و پاسخگو بود. از شبکه ملی اطلاعات گرفته، تا مسایل و مشکلات رگولاتوری، پست، مخابرات، پست‌بانک، سازمان فضایی، بودجه، مجلس و غیره از جمله موضوعاتی بودند که وزیر ارتباطات را در طول سال گذشته به خود مشغول کردند.
البته معیار انتخاب وزیر ارتباطات به عنوان خبرسازترین فرد سال 94 تنها به درج سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های سرپایی وی با رسانه‌های صوتی، تصویری و مکتوب مربوط نمی‌شد. وی به واسطه اظهاراتی بعضا پرسش‌برانگیز و متفاوت با اظهارنظرهای قبلی خود نیز بسیار مورد نقد و پیگیری از سوی رسانه‌ها قرار گرفت.
نکته قابل توجه این که وزیر ارتباطات در مدت مسوولیت خود، روش عمل برخی رسانه‌ها که تنها به اخبار روز پرداخته و کاری به روز یا روزهای گذشته ندارند را فراگرفته و به راحتی پاسخ این قبیل رسانه‌ها را می‌دهد و به همین جهت شاهد پرسش‌ها و یا گفت‌وگوی اختصاصی چالشی با وی نبوده‌ایم.
البته وزیر ارتباطات دولت یازدهم بخشی از وقت و علاقه خود را به فعالیت‌های مرتبط با وزارت خارجه همچون بدرقه، پیشواز و دیدار با مقامات کشورهای خارجی، اختصاص داده که البته این موضوع به جز چند رسانه خاص، کمتر مورد توجه فعالان حوزه ICT قرار می‌گیرد.
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی
این نهاد وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، عنوان دومین خبرساز حوزه ICT ایرانی در سال 94 را به خود اختصاص داده است. بعد از وزارت ارتباطات، تحلیل محتوای رسانه‌های این حوزه نشان می‌دهد، سازمان رگولاتوری بیشترین توجه را به خود اختصاص داده است. مرور انواع و اقسام طرح‌ها و ماموریت‌های به پایان رسیده و ناکام این نهاد به تنهایی گویای چرایی توجه رسانه‌های حوزه ICT به رگولاتوری است.
ساماندهی سیم‌کارت‌های بی‌هویت، سرانجام بورسی شدن ایرانسل، مجوزهای جدید اپراتورهای اینترنتی، مجازی و غیره، نظارت بر کیفیت و وضعیت بازار اینترنت و اپراتورها، قطع مکالمات نامحدود اپراتورها، رومینگ ملی، ورود به بحث مدیریت امکانات پایه‌ای شرکت مخابرات، دستور قطع اینترنت شرکت مخابرات‌های استانی، ساماندهی پیام‌رسان‌های موبایلی، مشکلات نصب BTSها در تهران و برخی شهرها، پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی، رسیدگی به مشکلات و شکایات کاربران و غیره از جمله بخشی از اقدامات و پرونده‌های بلاتکلیف روی میز سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هستند که هر کدام به تنهایی یک پرونده پرحاشیه و خبرساز در کار این نهاد محسوب می‌شود.
البته سیاست این نهاد دولتی به مسایل و انتقادات مطروحه در رسانه‌ها، عمدتا سکوت و عدم پاسخ‌دهی بوده است و بخش قابل ملاحظه‌ای از علت خبرساز شدن این نهاد نه به واسطه تولید اخبار و ماموریت‌ها که به علت طرح مشکلات و ابهامات بوده است.
شورای‌عالی فضای مجازی
این نهاد حاکمیتی تا نیمه سال 94 یعنی 25 شهریورماه که دبیر شورای‌عالی فضای مجازی تغییر کرد، از داخل به خارج مجموعه خبرساز بود. اما از آن زمان به بعد روال خبرسازی این مجموعه از خارج به سمت داخل تغییر کرد.
به عبارت دیگر دبیر اسبق شورای‌عالی فضای مجازی، به نوعی تلاش کرد تا این نهاد حاکمیتی را به جایگاهی که برای آن پیش‌بینی شده بود، ارتقا داده و روی کارهای دولتی‌ها و سایر قوا در حوزه فضای مجازی نظارت کند. اوج این مواجهه نیز درخواست هزینه‌کرد بودجه ICT دستگاه‌ها با تایید و نظارت این شورا بود.
البته بماند که مجلس بودجه خود این شورا را در اختیار وزارت ارتباطاتی قرار داده بود که در آن مقطع اختلاف‌نظرهایشان با دبیر شورا به اوج خود رسیده بود. فشار برای پاسخ در خصوص سرانجام شبکه ملی اطلاعات و پیوست‌های فرهنگی و غیره نیز از جمله دیگر موضوعاتی بود که از سوی دبیر اسبق این شورا رسانه‌ای می‌شد.
با تغییر دبیر این شورا و انتصاب قائم‌مقام وزیر کار (با حفظ سمت) به دبیری شورای‌عالی فضای مجازی، اما اوضاع کاملا متفاوت شد. چرا که دبیر شورا از بدنه دولت در این پست قرار گرفته بود. به این ترتیب سیاست و رویکرد رسانه‌ای این سازمان کاملا متفاوت شد و از نیمه دوم سال جاری دیگر خبری از نشست‌های خبری و انتقاد از دولتمردان عرصه فاوا نبود.
حالا اما این بیشتر رسانه‌ها و شخصیت‌های دیگر هستند که درباره این شورا و وظایف روی زمین مانده‌اش حرف می‌زنند. موضوعی که احتمال این که شورای‌عالی فضای مجازی را به نهادی مشابه شورای رقابت، تبدیل کرده و در پایان سال 95 اصولا در میان هفت خبرساز این عرصه قرار نگیرد، را افزایش می‌دهد.
شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها
اگرچه چهارمین موضوع مورد توجه رسانه‌های حوزه ICT، مردم و مسوولان در سال 94 شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی بودند، اما اغراق نیست اگر بگوییم امسال، سال این شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها بود. از گسترش جهش‌گونه کاربری آنها میان مردم و تهدیدهای مکرر به قطع و فیلتر آنها و ضرب‌الاجل‌های بی‌حاصل گرفته تا توجه سیاسیون به این ابزارها و در نهایت نیز تاثیر گسترده شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در انتخابات از جمله مواردی بود که دست به دست هم دادند تا این ابزار در رتبه چهارم خبرسازهای حوزه ICT در سال 94 قرار گیرند.
البته به نظر می‌رسد این ابزار در سال پیش رو نیز همچنان خود را در بورس اخبار پربیننده حفظ کنند.
شرکت مخابرات، همراه‌اول
مخابراتی‌ها امسال سال خوبی را پشت سر نگذاشتند. در سال 94 اختلافات دولت یازدهم با شرکت مخابرات ایران به اوج خود رسید و تقریبا از حالت تعارف‌ها و کشمکش‌های پشت پرده خارج شد. امسال حرف از بازپس‌گیری مخابرات شد، حرف از بازپس‌گیری سیم مسی شد، در برنامه ششم پیش‌بینی‌هایی برای قلع و قمع مخابرات شد، ارایه اینترنت به مخابرات در برخی استان‌ها متوقف شد، بحث واگذاری‌های املاک مخابرات خبرساز شد و درگیری‌ها حتی به روزهای پایانی سال نیز کشید و در آخرین اقدام، رگولاتوری مصوبه‌ای برای خود وضع کرد تا به موجب آن مدیریت امکانات پایه‌ای مخابرات را در دست بگیرد. مخابراتی‌ها هم سعی کردند علاوه بر پاسخ و واکنش به برخی از مسایل مذکور، متناوب گزارش عملکرد بدهند که همچنان در حال پرداخت‌های هزاران میلیاردی حق‌السهم دولت هستند.
همراه‌اولی‌ها هم امسال اگرچه با شهرداری‌ها و به ویژه شهرداری تهران در سال 94 درگیری‌هایی داشتند، اما این اپراتور بی‌شک به عنوان پاسخگوترین اپراتور کشور، اخبار متعددی از طرح‌ها و کسب جوایز مختلف در سال 94 را به رسانه‌ها مخابره کرد و در کنار مخابرات به عنوان پنجمین خبرساز کشور در حوزه ICT شناخته شد.
پلیس فتا
عنوان ششمین خبرساز حوزه ICT در سال 94 نیز بی‌شک نصیب پلیس فضای تبادل اطلاعات (فتا) می‌شود. نام این پلیس در انواع پرونده‌های خبرساز در شبکه‌های اجتماعی شامل قدرت‌نمایی اراذل و اوباش در شمال کشور، پسر پرحاشیه تلگرام، مدل‌ها و پرونده‌های متعدد دیگر به کرات در سال جاری در رسانه‌ها منعکس شد. پلیس‌های فتا در استان‌ها نیز شبانه‌روز اخبار و هشدارهای انبوهی را منتشر کردند. در مجموع حوزه عملکرد این پلیس از کلاهبرداری از درون زندان‌های کشور تا تهدیدهای فرامرزی و حملات هکرهای خارجی را در بر می‌گرفت که این موضوع سالی پر کار و پرخبر را برای این پلیس ویژه رقم زد.
سازمان فناوری اطلاعات
و در آخر این سازمان فناوری اطلاعات بود که عنوان هفتمین خبرساز ICT در سال 94 را به خود اختصاص داد. سازمان فناوری اطلاعات سالی پر تنش را پشت سر گذاشت و حتی رسانه‌های سیاسی نیز بخش قابل ملاحظه‌ای از صفحات خود را به این نهاد دولتی اختصاص دادند. شبکه ملی اطلاعات یکی از موضوعاتی بود که عامل بیشترین جلب توجه به سازمان فناوری اطلاعات به عنوان مجری اصلی این طرح پرحاشیه شد. دولت الکترونیکی، حمایت از فعالان خصوصی حوزه IT، طرح برخی مسایل امنیتی، استارت‌آپ‌ها، موتورهای جست‌وجوی بومی، شبکه‌های اجتماعی داخلی و غیره نیز از جمله موضوعاتی بودند که این سازمان را در بورس خبری نگاه داشتند. البته با روالی که در پیش است و طرح‌ها و پروژه‌های باز، احتمال این که رتبه خبری سازمان فناوری اطلاعات در سال 95 اندکی ارتقا یابد، بسیار زیاد است!(منبع:عصرارتباط)