چه خبر از مدیاسیتی و سیلیکونولی ایرانی
دو سال قبل در چنین روزی دبیر شورای‌عالی فضای مجازی از برنامه راه‌اندازی "مدیاسیتی" خبر داده و اتفاقا فرودگاه پیام را بهترین مکان برای تحقق این موضوع قلمداد کرده بود.
البته فقط مدیاسیتی نبود و در همان ایام طرح راه‌اندازی سیلیکونولی ایرانی نیز آ‌ن‌طور که فیروزآبادی گفته بود، توسط معاونت علمی ریاست‌جمهوری مطرح شده بود و دبیر شورای‌عالی فضای مجازی حتی تفاوت‌های این دو طرح را نیز تشریح کرده بود. اینکه طرح‌هایی از این دست دقیقا چیستند و پس از گذشت دو سال از طرح آنها اصولا عملیاتی شده‌اند و چقدر پیشرفت داشته‌اند، سوالات بجایی محسوب می‌شوند. قبل از آن اما باید به سال 95 بازگردیم و اصل ماجرا را یک بار دیگر مرور کنیم.
وعده شورای‌عالی برای راه‌اندازی مدیاسیتی
29 آبان 95 بود که ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی از برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی «مدیاسیتی» برای شتاب‌دهی به استارت‌آپ‌های حوزه رسانه و شبکه‌های اجتماعی خبر داد و گفت: این طرح را به شورای‌عالی فضای مجازی می‌بریم؛ وعده‌ای که البته اطلاعی از سرنوشت آن در دست نیست.
در این مقطع فیروزآبادی، با اشاره به برنامه مرکز ملی فضای مجازی برای حمایت از استارت‌آپ‌های حوزه شبکه‌های اجتماعی اظهار داشت: در حال حاضر درصدد مطالعه و بررسی پتانسیل‌های موجود برای توسعه تکنولوژی پیام‌رسان‌ها با ایجاد یک محیطی حمایتی هستیم.
وی افزود: بر این اساس موقعیت دو منطقه اقتصادی پیام وابسته به وزارت ارتباطات و پارک علم و فناوری پردیس را مورد توجه قرار داده‌ایم.
فیروزآبادی با اشاره به بازدیدهایی که از پارک علم و فناوری پردیس و منطقه ویژه اقتصادی پیام صورت گرفته، اضافه کرد: ما در مطالعاتی که داریم، بحث توسعه تکنولوژی‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور را مدنظر قرار دادیم و این توسعه باید از طریق ایجاد قطب فضای مجازی شکل گیرد.
وی همچنین گفت: این طرح توسط مرکز ملی فضای مجازی در مرحله مطالعه است. طی بازدیدی که از پارک علم و فناوری پردیس داشتیم ظرفیت آنجا تکمیل شده و قرار است آن را توسعه داده و زمینی در کنار آن احداث کنند.
فیروزآبادی درمورد غرب تهران نیز فرودگاه پیام و منطقه ویژه اقتصادی وزارت ارتباطات را جای مناسبی برای راه‌اندازی شهرک رسانه‌های اجتماعی قلمداد کرده بود؛ وعده‌ای که البته همچنان خبری از محقق شدن آن نشده است.
در همین گزارش فیروزآبادی با تاکید بر اینکه جای یک «مدیاسیتی» یا یک شهرک رسانه‌های اجتماعی در کشور خالی است، همچنین گفته بود: باید فضا به‌گونه‌ای باشد که همه نوع رسانه اعم از اجتماعی و جمعی بتوانند در یک منطقه حضور داشته باشند و تبادل اطلاعات کنند. درنهایت شاهد شکل‌گیری نظام تبلیغاتی و زنجیره ارزش آنها خواهیم بود.
در این مقطع دبیر شورای‌عالی فضای مجازی با بیان اینکه این شهرک می‌تواند شتاب‌دهنده‌ای برای استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپای حوزه شبکه‌های اجتماعی باشد همچنین وعده داد: این طرح با توجه به درجه اهمیت آن، نیازمند سیاست‌گذاری شورای‌عالی فضای مجازی خواهد بود و ما پس از طرح اولیه، آن را به شورای‌عالی فضای مجازی خواهیم برد.
دبیر شورا با تاکید براینکه این طرح در مرحله مطالعه است اما به‌طور قطع اجرایی خواهد شد، افزود: در کشور شهرک‌های فناوری زیادی وجود دارد اما به‌طور خاص در مورد فضای مجازی قطب خاصی وجود ندارد.
فیروزآبادی اظهار داشت: بعضا شهرک فناوری اطلاعات و ارتباطات هم وجود دارد ولی آنچه که در حوزه فضای مجازی باید در مورد رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌طور عام دیده شود، وجود ندارد.
وی با بیان اینکه یکی از مناسب‌ترین گزینه‌ها برای راه‌اندازی مدیاسیتی، شهرک اقتصادی پیام است، افزود: این شهرک با توجه به موقعیت جغرافیایی آن مناسب است. زیرا قطب فضای مجازی باید در نزدیکی پایتخت بوده و فرودگاه داشته باشد تا رفت‌وآمدها تسهیل شود که هر دو مورد را فرودگاه پیام داراست.
تفاوت مدیاسیتی با سیلیکونولی ایرانی
در حالی شورای‌عالی فضای مجازی حرف از مدیاسیتی می‌زند که به گفته او ظاهرا معاونت علمی نیز مدعی ایجاد سیلیکونولی ایرانی شده بود.
رییس مرکز ملی فضای مجازی در مورد تفاوت «مدیاسیتی» با «سیلیکونولی ایرانی» که از سوی معاونت علمی فناوری رییس‌جمهور مطرح شده، گفته: مدیاسیتی فراتر از این خواهد بود. در این شهرک علاوه بر نگاه تکنولوژی‌محور که از سوی معاونت علمی در سیلیکونولی ایرانی دیده می‌شود، نگاه فضامحور هم خواهیم داشت.
دو ماه پیش اما پس از سکوتی طولانی سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری پس از چند سال وقفه بار دیگر وعده راه‌اندازی سیلیکونولی در تهران را تکرار کرد و گفت: شهر تهران بهترین فرصت برای انجام کارهای دانش‌‌بنیان است.
سورنا ستاری که همواره در ارایه وعده، عملکرد مناسبی داشته و سخنران قابلی بوده است، بیان کرد: تهران جزو ۵۰ منطقه برتر علم و فناوری در جهان محسوب می‌شود و دارای بهترین ظرفیت برای پرورش ذهن‌های خلاق دانشجویان و زمینه‌ساز تحول اقتصادی است. به عبارتی آینده پایتخت در دستان نوآوری است.
براساس ادعای رییس معاونت علمی از دو ماه قبل این معاونت بحث کل تهران را به عنوان یک پارک علم و فناوری مد نظر قرار داده است. زیرا از نظر آنها بهتر از تهران وجود ندارد و ۱۶ میلیون جمعیتی که در تهران و کرج متمرکز شده‌اند زمینه خوبی برای راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها به وجود آورده‌اند.
ستاری با بیان اینکه اکنون ۴۵۰ شرکت فناورانه در حوالی دانشگاه شریف وجود دارد، گفته: تا چند سال پیش جای این شرکت‌ها را مکانیکی‌ها و رستوران‌ها اشغال کرده بودند. این اتفاق نشان می‌دهد محیط و فضای فیزیکی هم در حال تغییرو دگرگونی به سمت فناوری شدن منطقه است. دقیقا مانند آنچه در سیلیکونولی دانشگاه استنفورد اتفاق افتاد.
وی با اشاره به اینکه با وجود دانشگاه‌های توانمند در تهران تمامی زیرساخت‌های لازم برای شکل‌گیری یک شهر خلاق و هوشمند از جمله نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده فراهم است، گفته: این رتبه و ظرفیت نشان می‌دهد که اتفاقی در تهران در حال رخ دادن است که این اتفاق را در هیچ شهری در ایران پیدا نمی‌کنید که این همه دانشگاه معتبر و همچنین بازار عالی برای کسب‌و‌کارهای فناورانه داشته باشد.
به دنبال پیشرفت و خروجی طرح‌ها
با وجود تمام تعریف و تمجیدهای معاونت علمی از تهران و ظرفیت دانشگاهی آن و نیز با تمام وعده‌هایی که شورای‌عالی فضای مجازی مطرح کرده است اما همچنان نه سیلیکونولی ایرانی ایجاد شده و نه خبری از ایجاد مدیاسیتی شده است.
تاکید دو ماه پیش معاونت علمی بر ایجاد سیلیکونولی که در خبرها آمده نیز چیزی بیش از تکرار یک وعده تکراری نبوده و در عمل هیچ چیزی راه‌اندازی نشده است.
با این وجود همچنان بسیاری از رسانه‌ها طبق معمول با تیترهای درشت خبر از ایجاد مدیاسیتی و سیلیکونولی ایرانی می‌دهند و کسی نیز پیگیر تحقق عملی این وعده‌‌های مطرح شده، نمی‌شود.
نکته اینجاست که اگر بنا به بازی با کلمات باشد و یک روز حرف از پارک‌های فناوری مطرح شود روز دیگر کریدور فناوری اطلاعات و ارتباطات و روز دیگر با تغییر تابلو آنها را به اسامی به‌روزتر یعنی مدیاسیتی و سیلیکونولی تغییر داد، مساله شکل دیگری پیدا کرده و باید تمام این طرح‌ها را پایان‌یافته و اجرایی تلقی کرد.
اگرچه در مورد خروجی و ساختار این فضاها که چیزی بیش از چند ساختمان و چند کامپیوتر نیست و شرکت‌های مستقر در آن، صرفا با ایجاد یک دفتر از انبوهی از مزایا و تسهیلات و معافیت‌ها برخوردار می‌شوند، خود مساله‌ای قابل پیگیری است که در زمان متقضی به آن نیز خواهیم پرداخت.
به عبارت دیگر با اظهارات مسوولان و روش تحقق طرح‌های مشابه در سال‌های گذشته، سیلیکونولی، مدیاسیتی و هر طرح دیگری در لحظه قابل اجرا و بهره‌برداری است و اگر این برداشت اشتباه است و خروجی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این طرح‌ها با یکدیگر تفاوت دارد، بد نیست مسوولان مربوطه اطلاع‌رسانی دقیق و شفافی ارایه کنند.(منبع عصر ارتباط)