گسترش بلوتوث‌های مخرب در متروها
کافی است همین الان «بلوتوث» گوشی تلفن همراه‌تان را در اتوبوس، مترو یا هر مکان عمومی و شلوغ دیگری که هستید روشن کنید. مطمئناً به محض روشن کردن آن در بین تصاویر، کلیپ‌ها و فایل‌هایی که به دستتان خواهد رسید تصاویری را خواهید دید که از دیدن آنها تعجب خواهید کرد.
با وجود گذشت چندین سال از ورود این فن‌آوری به جامعه، فرهنگ این پدیده هنوز به درستی در میان مردم جا نیفتاده است و عمده فایل‌هایی که دست به دست می‌شود، محتواهای چندان پسندیده‌ای ندارند. فن‌آوری‌ها هر روز در حال ارتقا و توسعه هستند و این باعث متحول شدن جهان ارتباطی انسان‌ها شده است که گریزی از آنها نیست.
تلفن همراه از جمله این فن‌آوری‌های جدید به شمار می‌آید که از پدیده‌های نوظهور عصر الکترونیک و دنیای دیجیتال است و به ویژه دردهه اخیر به شدت جای خود را در افراد جامعه ایرانی و به ویژه جوانان باز کرده است. با وجود آنکه در سال‌های اخیر نیز تلاش‌هایی درباره فرهنگسازی و آسیب‌شناسی این پدیده شده است اما همچنان مخاطبان این رسانه محتواهای نامناسبی را با هم رد و بدل می‌کنند.
انحراف‌های فکری در کمین هستند
دکتر مجید ابهری، رفتارشناس در گفت‌وگو با تهران امروز این موضوع را تایید و به استفاده نادرست از بلوتوث اشاره می‌کند؛ «ورود هر فن‌آوری اگر بدون بسترسازی فکری و فرهنگی در جامعه صورت پذیرد به خاطر تقابل فرهنگی و نهادینه نشدن کاربرد ابزار فن‌آوری باعث بروز ناهنجاری‌های مختلف و متعددی خواهد گردید.
آپارتمان، خودرو، موبایل و اینترنت از شکل‌های مختلف و ابزارهای متفاوت فن‌آوری هستند که با هدف‌های مختلفی طراحی و وارد کشور شده‌اند. استفاده از این وسایل به دلیل عدم بسترسازی فکری و فرهنگی به کوره راه استفاده نادرست یا سوءاستفاده کشیده شده‌اند. یکی از مطرح‌ترین ابزارهای فن‌آوری‌های نوین همین بلوتوث است.
این فرآیند جهت انتقال سریع اطلاعات در شکل‌های تصویری، نوشتاری و موسیقایی به کار می‌رود. متاسفانه این ابزار هم مثل پدیده‌های نوین در کشور ما دچار سرنوشت بدی شده است. ممکن است از این فرآیند استفاده‌های علمی، فرهنگی و هنری نیز به عمل آید اما کل این ابعاد ۱۵ درصد بیشتر نیست.
۸۵درصد کاربری بلوتوث در ارسال موسیقی، تبلیغات، فیلم‌ها و تصاویری به کار می‌روند که جنبه سرگرمی داشته و در زندگی روزمره و درابعاد اقتصادی، فکری و فرهنگی هیچ گونه برآیندی ندارد.» این کارشناس نتایج یک پژوهش را مطرح و در ادامه از سهم عوامل مختلف اجتماعی و فرهنگی در این رابطه حرف می‌زند؛ «در یک پژوهش میدانی در ایستگاه‌های مرکزی مترو مثل صادقیه در طول نیم ساعت حدود ۴۷ موضوع توسط بلوتوث‌های مختلف دریافت گردید. اکثریت این مطالب آدرس عرفان‌های دروغین، شیطان پرستان، تصاویر غیراخلاقی یا بد اخلاقی زیان‌آور فرهنگی بودند. از نگاه رفتارشناسی و جامعه شناسی مقصر اصلی نهادهای فرهنگی و اجتماعی همچون خانواده‌ها و رسانه‌ها و به ویژه صدا و سیماست چرا که کاربرد اصولی، منطقی و عقلی فن‌آوری‌ها برای تسهیل امور روزمره و تعاملات منطقی و فرهنگی است. اما امروزه با آمارگیری سرانگشتی می‌توان به این واقعیت پی برد که بسیاری از نقل و انتقالات غیرمنطقی به‌وسیله بلوتوث انجام می‌گیرد.»
دکتر ابهری محتواهای این بلوتوث‌ها را در چند دسته تقسیم بندی می‌کند؛ «در ارزیابی محتوای پیام‌های بلوتوثی به محورهای زیادی برخورد می‌کنیم. اول اینکه عکس‌ها، فیلم‌ها و کلیپ‌هایی که اکثریت آنها دارای جنبه‌های منفی هستند و افکار جوانان را به سمت انحراف سوق می‌دهند. در مورد دوم آدرس‌ها و تبلیغات عرفان‌های دروغین به ویژه شیطان پرستان است که اجازه تبلیغات علنی در جامعه ندارند. دسته سوم شایعات، لطیفه‌ها و شعارهای زننده و غیراخلاقی است که توسط شبکه‌های ضد انقلاب و عوامل ناتوی فرهنگی تولید و تکثیر می‌شود. دسته آخر هم پیام‌های تبلیغاتی مجازی است که از سمت سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف برای مخاطبان ارسال می‌شود. متاسفانه امروز نهادهای متولی ابزارهای جایگزین تدارک ندیده‌اند و هنوز پدیده‌ای مثل بلوتوث در دست کسانی است که استفاده‌های غیرمنطقی و ضداخلاقی انجام می‌دهند.»
انتقال صحنه‌های حوادث اجتماعی آسیب‌های عمیقی دارد
ابهری درباره راهکارهای مقابله با آسیب‌های این موضوع می‌گوید: «ارائه آموزش‌های لازم به نوجوانان و جوانان و آموزش نهادهای متولی به ویژه صدا و سیما در جهت کاربرد اصولی و درست و جایگزین نمودن فرستنده‌هایی که به وسیله آنها بلوتوث‌های سازنده‌ای ارسال شود، بهترین راهکارهای جلوگیری از آسیب‌های این پدیده است.»
دسته دیگر از موضوعاتی که در بلوتوث‌های رد و بدل شده چند وقت اخیر مشاهده می‌شود، فیلم‌ها و تصاویری است که از صحنه‌های خشونت آمیزی همانند درگیری‌ها و تصادفات بین مخاطبان توزیع می‌شود. ابهری درباره تبعات منفی این موضوع هم هشدار می‌دهد؛ «توزیع کلیپ‌های بعضی از حوادث و موضوعات به وسیله بلوتوث با حمایت شبکه‌های ایجاد شایعه و هراس اجتماعی و التقاط فکری در جامعه روی می‌دهد. عدم دریافت و مقابله با ارسال این گونه فیلم‌ها و فایل‌ها باید در دستور کار همه قرار بگیرد و فیلم‌هایی مثل حادثه سعادت‌آباد یا جنازه بعضی از مقتولان دست به دست نشود. چراکه عوارض ناشی از دست به دست شدن این موارد نه تنها زیان‌های موقت دارد بلکه در طولانی مدت باعث آسیب‌های شدید اجتماعی می‌شود.»
هدف ارزش‌های دینی جوان‌هاست
رئیس انجمن مددکاری ایران نیز با تایید آمار غیراخلاقی، غیرشرعی و مخرب بودن ۸۰ درصد از بلوتوث‌های رد و بدل شده در میان نوجوانان و جوانان از پیامدهای اجتماعی و فرهنگی این حادثه اظهار نگرانی می‌کند؛ «متاسفانه استفاده نامناسب از فن‌آوری‌های نوین نظیر فضاهای مجازی، اینترنت، چت و بلوتوث جامعه ما را تهدید می‌کند و این تهدیدات در خلأ کم کاری‌ها در حوزه هویت دینی و فرهنگی اتفاق می‌افتد.
وی افزود: در حال حاضر استفاده از فن‌آوری بلوتوث به دلیل ویژگی‌های خارج و امکان رد و بدل کردن اطلاعات بدون فیلتر و سانسور برای قشر نوجوان و جوان ما جذابیت دارد و بیشتر جوانان و نوجوانان در جمع‌های دوستانه به رد و بدل کردن بلوتوث، فیلم‌ها و عکس‌هایی که به طور عمده غیراخلاقی و مخرب است، مبادرت می‌ورزند.»
دکتر موسوی چلک ادامه می‌دهد: «متاسفانه شواهد حاکی از آن است که این بلوتوث‌ها حتی ارزش‌ها و مبانی دینی و اعتقادی را نشانه رفته است. تقویت ارزش‌های دینی و هویت دینی و اسلامی، بانشاط‌سازی جامعه، برگزاری و تولید بلوتوث از آیین‌ها، مراسم و آداب و رسوم ایران اسلامی و ارتباط بین نسلی منتج به کاهش آسیب‌های اجتماعی از جمله بلوتوث‌های غیراخلاقی می‌شود. اگر ارزش‌های دینی و فرهنگی در نوجوانان و جوانان تقویت شود، به مثابه درختی تنومند با ریشه‌های عمیق و در هم تنیده‌ای است که حتی در مقابل توفان‌های سهمگین و سیل مقاومت می‌کند و خلأ ارزش‌های دینی همانند نهالی است که فاقد ریشه است و حتی توان مقاومت در مقابل یک نسیم را ندارد.»
بلوتوث‌های غیراخلاقی جوان‌ها را به طرف بی‌بندوباری ترغیب می‌کند
مدیرکل سابق دفتر آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی در ادامه از با تعارض بودن این بلوتوث‌ها با آموزه‌های دینی می‌گوید: «متاسفانه ناتوی فرهنگی که در گذشته از آن با عنوان تهاجم و شبیخون فرهنگی نام برده می‌شد، با ابزاری هم چون ماهواره و بلوتوث با برنامه‌ریزی مشخص برای تضعیف بنیان‌های دینی و ارزش‌های اسلامی قشر جوان، حوزه‌های فرهنگی را مورد هدف قرار داد و حتی با تولید بلوتوث‌هایی به مقابله با ارزش‌های دینی و زیر سوال بردن اعتقادات دینی برخاسته است.»
موسوی چلک با اشاره به اینکه در جامعه ما ابتدا فن‌آوری رواج می‌یابد و مدت‌ها طول می‌کشد تا فرهنگ استفاده درست از آن رواج یابد، می‌گوید: «براساس شواهد و آمار در حال حاضر آثار مخرب بلوتوث‌ها بیش از آثار مثبت آن است. شواهد نیز حاکی از آن است که بلوتوث‌ها به طور عمده مبنای غیراخلاقی، غیرشرعی و مخرب دارد.»
رئیس انجمن مددکاری ایران دلایل رواج این بلوتوث‌ها در میان قشر جوان را تخلیه نامناسب هیجانات و انرژی، کم کاری در حوزه‌های فرهنگی و اعتقادی وجذابیت‌های کاذب این فن‌آوری می‌داند؛ «نبود اطلاع رسانی درست درباره استفاده مناسب از بلوتوث و یک سری بی‌توجهی خانواده‌ها باعث این مسئله شده است. به عنوان مثال وقتی گوشی تلفن همراه در اختیار نوجوان راهنمایی و دبستانی قرار می‌گیرد، بی‌گمان به دلیل ناآگاهی و تاثیر گروه همسالان به سمت و سوی رد و بدل بلوتوث‌های غیراخلاقی می‌رود. علاوه بر این که وقتی تبلیغات نصف قیمت بودن ارسال پیامک در نیمه شب در صدا و سیما پخش می‌شود عده‌ای با هدف سوء از آن استفاده می‌کنند و بی‌گمان همه این پیامک‌ها برای مسائل کاری در نیمه شب زمان مناسبی نخواهد بود اما سود در این میان حرف اول را می‌زند و کسی به دنبال آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن نیست.»
موسوی با اشاره به پیامدهای اجتماعی این بلوتوث‌های غیراخلاقی می‌گوید: «مهم‌ترین پیامد آن وابستگی روانی فرد به این بلوتوث‌ها و اختلالات روانی در فرد است علاوه بر این که این بلوتوث‌ها به تضعیف ارزش‌های دینی و اعتقادی در نوجوانان و جوانان منجر می‌شود. بررسی‌ها حاکی از آن است که آثار مخرب بلوتوث‌های غیراخلاقی تشویق و ترغیب و راهنمایی قشر نوجوان و جوان به سمت بی‌بندوباری و فساد اخلاقی و در نهایت گسترش آسیب‌های اجتماعی در جامعه است.»
- ۹۰/۰۶/۰۸