ITanalyze

 یگانه شوق الشعرا: در روزهای اخیر اظهار نظرهای گوناگونی درباره اختلال در جی پی اس کشور مطرح شده است. به صورتی که عده‌ای در فضای مجازی از این اختلال صحبت کرده‌اند و گفته می‌شود که چند روزی است این اختلال باعث شده مردم نتوانند موقعیت خود را به درستی تشخیص دهند و حتی برای استفاده از برخی تاکسی‌های اینترنتی به مشکل برخورده‌اند. همچنین در مورد فوت شدن تعدادی از کوهنوردان نیز این نوع اختلالات از سوی برخی کاربران به عنوان دلیلی احتمالی مطرح شده است.هرچند از سوی مسئولان رد شد. اما آنچه که مورد توجه است اثبات وجود این دست از اختلالات می‌باشد.

>سامانه موقعیت‌یابی جهانی
سامانه موقعیت‌یابی جهانی (Globa- Positioning System) با سرواژه جی‌پی‌اس سامانه‌ای برای یافتن موقعیت جغرافیایی است. این سامانه از ۲۴ ماهواره است که زمین را دور می‌زنند و در هر مدار ۴ ماهواره قرار دارد. به این ماهواره‌ها نوستار (NAVSTAR) گفته می‌شود. این ماهواره‌ها از محاسبات ریاضی ساده‌ای برای پخش اطلاعات استفاده می‌کنند که به عنوان طول و عرض و بلندی جغرافیایی گیرنده‌های روی زمین نشان داده می‌شوند. سامانه جی‌پی‌اس بدون وابستگی به گیرنده‌های تلفن یا اینترنت عمل می‌کند. با این فناوری‌ها می‌توان اطلاعات دریافتی از این سامانه موقعیت‌یاب را بهتر و کاربردی‌تر کرد.
سامانه جی‌پی‌اس می‌تواند توانایی حیاتی در زمینه موقعیت‌یابی برای کاربری نظامی یا همگانی در سراسر جهان فراهم کند. پروژه جی‌پی‌اس در سال ۱۹۷۳ و توسط ایالات متحده آمریکا برای غلبه بر محدودیت‌های سامانه‌های موقعیت‌یابی پیشین، آغاز شد. جی‌پی‌اس در هر زمان و در همه جهان قابل استفاده‌است و هیچ هزینه‌ای برای این خدمات گرفته نمی‌شود. ماهواره‌های جی‌پی‌اس، هر روز دو بار در یک مدار دقیق به دور زمین می‌چرخند و سیگنال‌های اطلاعات را به زمین می‌فرستند. برای تعیین موقعیت، گیرنده موقعیت‌یاب زمان‌های دریافت شده را با زمان خود مقایسه می‌کند. تفاوت این دو مشخص‌کننده فاصله گیرنده موقعیت‌یاب از ماهواره مزبور است. این عملی است که دقیقاً یک گیرنده موقعیت‌یاب انجام می‌دهد. با استفاده از دستکم سه ماهواره یا بیشتر، موقعیت‌یاب می‌تواند طول و عرض جغرافیایی مکان خود را تعیین نماید. (که آن را تعیین دوبعدی می‌نامند) و با تبادل با چهار (و یا بیشتر) ماهواره یک موقعیت‌یاب می‌تواند موقعیت سه‌بعدی مکان خود را تعیین نماید که شامل طول و عرض جغرافیایی و بلندی است.

امروزه در بعضی مکان‌های ایران، امکان دریافت اطلاعات تا ۱۰ ماهواره و دستکم دسترسی به ۴ تا ۵ ماهواره در هر زمان از شبانه روز و در هر مکان وجود دارد. هر قدر شمار ماهواره‌های قابل مشاهده بیشتر شود معادلات اساسی تعیین موقعیت بیشتر خواهند شد و بنابراین زمان لازم برای تعیین موقعیت یک نقطه کاهش یافته و دقت تعیین موقعیت نیز افزایش خواهد یافت. دستگاه جی‌پی‌اس یک رایانه کوچک است که برای انجام امور خاصی برنامه‌ریزی شده‌است؛ بنابراین این رایانه با داشتن مختصات شما می‌تواند کارهای دیگری هم انجام بدهد. مثلاً می‌تواند زمان طلوع و غروب خورشید را در موقعیت شما بگوید. همچنین زمان طلوع و غروب ماه. جی‌پی‌اس می‌تواند زمان باقی‌مانده برای رسیدن به مقصد مورد نظر را با توجه به سرعت شما محاسبه کند. همچنین میانگین سرعت شما، بیشترین سرعت، میانگین سربالایی و سرازیری مسیر، سرعت عمودی، موقعیت منطقه در هر نقطه جهان، محاسبه مساحت یک نقطه ناشناخته و برگرداندن شما از مسیر آمده را نیز می‌تواند انجام دهد.

>حوادث روز جمعه ربطی به اختلال در جی‌پی‌اس ندارد
با توجه به حجم بالای پیام کاربران درباره اختلالات به نظر می‌رسد این روزها جی پی اس با اختلالاتی مواجه است اما رئیس فدراسیون کوهنوردی اعلام کرده است حوادث روز جمعه در کوه‌های شمال تهران ربطی به اختلال جی پی اس نداشته است. به گزارش ایرنا، رئیس فدراسیون کوهنوردی گفت: « به جرات می‌گویم که حوادث روز جمعه کوه‌های شمال تهران هیچ ربطی به اختلال در جی پی اس نداشته است.»
رضا زارعی گفت: « اختلال جی پی اس در کوه‌های شمال تهران وجود دارد ولی به جرات می‌گویم که هیچکدام از افراد حادثه‌دیده به خاطر این مشکل گم نشده‌اند. کنار یکی از اجساد، یک دستگاه جی پی اس هم پیدا شده است اما مشخص نیست این فرد از دستگاه خود استفاده کرده بود یا نه.» وی افزود: « وقتی شما پیش از حرکت، بر اساس مسیریابی دستگاه جی پی اس حرکت کنید، حتی در صورت اختلال در سیستم هم دستگاه شما مسیر از قبل مشخص‌شده را نشان می‌دهد و چیزی تغییر نمی‌کند. در چنین شرایطی اگر پس از پایان صعود خروجی بگیرید، دستگاه دچار خطا می‌شود ولی این مسئله خللی در نحوه صعود ایجاد نمی‌کند.» زارعی گفت: « اختلال در جی پی اس از حدود ۲ سال پیش وجود دارد و دلیل آن را نمی‌دانم. اما اختلال فقط در کوه‌های شمال تهران رخ می‌دهد و به عنوان مثال در مناطقی مثل آهار وجود ندارد.»

> دلایل احتمالی‌، عوامل طبیعی و انسانی
در همین خصوص شهرام شکوفیان کارشناس آی تی به آفتاب یزد گفت: « در جی پی اس امواج توسط ماهواره‌ها تنها به ما ارسال می‌شوند، یعنی اگر از دستگاه‌های جی‌پی‌اس استفاده شود بر اساس موقعیتی که دستگاه در آن قرار دارد و امواجی که دریافت می‌کند، سنجیده می‌شود که فرد در کجا قرار دارد.
جی پی اس کوهنوردان، تکنیسین‌های برق، راه سازها و امثال این‌ها نیز امواج را از همان ماهواره‌‌ها دریافت می‌کنند و اگر در این ماهواره‌ها اختلال به وجود‌اید موقعیت سنجی با مشکل مواجه می‌شود. گوشی‌های موبایل هم جی پی اس دارد اما ماهواره‌ای نیست و با آنتن‌های محلی کار می‌کند. امواج بین آنتن‌ها رد و بدل می‌شود و موقعیت به طور تقریبی سنجیده می‌شود. اختلال در موقعیت‌یابی توسط موبایل می‌تواند از نرم افزارهای مکان‌یاب مورد استفاده یا آنتن‌دهی نامناسب تلفن باشد. این مشکل خاصی نیست و بعضی از مواقع این مشکلات پیش می‌آید. این نوع اختلال‌ها طبیعی است. عامل دیگر ممکن است پارازیت‌ها باشند. پارازیت‌هایی که بتوانند ساختار دیتا را به هم بریزند می‌توانند در جی پی اس اختلال ایجاد کنند. پارازیت‌ها هم توسط عامل انسانی و هم توسط عوامل طبیعی ایجاد می‌شوند. اختلال‌ها انواع مختلفی دارند که می‌توانند حتی از خارج جو باشند. حتی تشعشعات خورشیدی و توفان‌های کیهانی هم می‌توانند در ماهواره‌ها تاثیر‌گذار باشند. در دنیای مهندسی چالش‌های زیادی وجود دارد و عوامل مختلفی می‌توانند موثر باشند. »

> پارازیت دلیل اختلالات اخیر نیست
همچنین امیر حسین زرین کارشناس‌ای تی در این خصوص به آفتاب یزد گفت: « سال‌هاست که در کشور ما وجود پارازیت‌ها به صورت عمومی توسط دولت اعلان شده‌ است و در مورد تاثیرات و مضرات آن حتی توسط وزارت بهداشت مسائلی مطرح شده، بنابراین پارازیت نمی‌تواند عامل اختلالات جدید در جی پی اس‌ها باشد چون اتفاق جدیدی نیست.
تجربه شخصی من این است که روز گذشته در استفاده از اسنپ به مشکل برخوردم و بین لوکیشنی که من انتخاب می‌کردم با لوکیشنی که راننده مشاهده می‌کرد حداقل 20 متر اختلاف وجود داشت و برای راننده این نوع مشکل در مسیریابی طبیعی و عادی بود. من احتمال تاثیرگذاری پارازیت را بسیار کم می‌دانم. دستگاه‌های جی پی اس ربطی به سیم کارت‌ها ندارد. درباره این بحث مخابرات باید صحبت کند. از نظر من در چند روز اخیر قطعا میزان اختلالات افزایش یافته است اما پارازیت‌های معمول گذشته را دلیل آن نمی‌دانم مگر این که آزمایشاتی‌ برای برخی پارازیت‌های هدفمند و جدید در حال انجام باشد اما من تنها احتمالات را بیان کردم و نمی‌توان با قطعیت گفت. »

> از لحاظ فنی اختلال وجود دارد
درآخر احسان کریمی کارشناس‌ آی تی به ما گفت: « مسئله این است، فرکانس‌های استانداردی هستند که توسط ماهواره‌ها فرستاده می‌شوند. افراد به محض این که در موقعیتی قرار بگیرند که سقف و پوششی وجود نداشته باشد و فرکانس 4 ماهواره را دریافت کنند با اشتراک‌گیری فاصله با این چهار ماهواره موقعیت دقیق سنجیده می‌شود.
هرچقدر تعداد ماهواره‌ها بیشتر باشد میزان خطا هم کمتر خواهد بود که این میزان حتی می‌تواند به دو متر برسد. این فرکانس‌ها با زاویه‌ای مشخص از جو به سمت ما در حرکت هستند. برای ایجاد اختلال عامدانه یا غیرعامدانه، در افق یعنی سطح زمین توسط یک فرستنده که در سطح زمین قرار دارد می‌شود هم‌فرکانس با آن فرکانس‌های اصلی موج ارسال کرد با این هدف که یا کلا دیگر سیگنالی دریافت نشود یا اینکه می‌توان در داده‌ها تغییر ایجاد کرد یعنی به جای آن اعدادی که ماهواره‌ها می‌فرستند اعداد دیگری روی آن فرکانس گذاشته و ارسال شود.
این باعث می‌شود که موقعیت‌های همه یکسان بر اساس آن کدها نشان داده شود. این اتفاق که از لحاظ فنی در حال رخ دادن است قابل اثبات نیست که آیا این نوع اختلالات به دلایل تصادفی ایجاد می‌شوند یا خیر؟ یک موج افقی در سطح زمین به دلیل هم‌فرکانس بودن با موج اصلی برای آن موج که از سمت آسمان می‌آید مزاحمت ایجاد می‌کند. این مزاحمت یا هدفمندانه است یا غیر هدفمند. واقعیت این است که مردم در سطح شهر در استفاده از جی پی اس با مشکل مواجه هستند. »

رئیس پژوهشگاه هوافضا از طراحی پروژه ناوبری و موقعیت یابی ماهواره ای بومی در این پژوهشگاه به سفارش سازمان فضایی خبر داد و گفت: سیستم GPS را مانند سایر کشورها بومی سازی می کنیم.

فتح الله امی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اهداف سند جامع توسعه هوافضای کشور در حوزه موقعیت‌یابی و ناوبری ماهواره‌ای گفت: سند جامع توسعه هوافضای کشور در جلسه ۷۲۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۱۹ دی ماه سال ۹۱ به تصویب رسید و جنبه اجرایی پیدا کرد.

وی با بیان اینکه سند توسعه هوافضا دارای ۶ فصل است و در ۳ بخش کلی، فعالیت‌هایی را در حوزه‌های فضایی، هوایی و دفاعی مشخص کرده است، ادامه داد: در دو بخش فضایی و هوایی، ماموریت‌هایی بر عهده پژوهشگاه هوافضا قرار گرفته است و ما نیز در این پژوهشگاه پروژه‌های‌مان را با راهبرد اجرای این سند پیش می‌بریم.

رئیس پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم گفت: در سند جامع توسعه هوافضا در بخش فضایی، تعداد قابل توجهی پروژه فضایی آمده است و ۷ محور طرح‌های کلان در فصل ۵ این سند برای بخش فضایی تا سال ۱۴۰۴ تکلیف شده است.

امی با بیان اینکه در بند ۷ این فصل از سند، بحث موقعیت‌یابی و ناوبری مورد توجه قرار گرفته است، افزود: به این معنی که همانطور که سیستم ناوبری «GPS» در امریکا فعال است و در اروپا «گالیله» این خدمات را می‌دهد، روسیه «گلوناس» را راه اندازی کرده و چین «بی دو» را دارد، ما نیز باید سیستم ناوبری و موقعیت‌یابی خودمان را داشته باشیم و به دنبال این هستیم که بتوانیم این سیستم را راه اندازی کنیم.

وی تاکید کرد: مسئولیت طراحی و ساخت پروژه ناوبری و موقعیت‌یابی بومی (GPS) از سوی سازمان فضایی ایران به عهده پژوهشگاه هوافضا گذاشته شده است که داریم روی آن کار می‌کنیم و پروژه‌هایی برای موقعیت‌یابی از طریق سیستم رادیویی طراحی کرده‌ایم.

رئیس پژوهشگاه هوافضا خاطرنشان کرد: ما الان یک طرح کلی روی GPS انجام داده‌ایم که به سازمان فضایی ایران ارائه شده تا نظرش را بدهد. اگر مورد موافقت قرار گرفت و به صورت پروژه با ما قرارداد منعقد شد، جزئیات و زمان بندی اجرای آن را اعلام خواهیم کرد.

وی گفت: هم اکنون هیچ قراردادی منعقد نشده است و ما آمادگی خود را اعلام کرده‌ایم تا همان مدل سیستم موقعیت‌یابی GPS را مانند سایر کشورها، در ایران بومی سازی کنیم.

به گزارش مهر، سامانه ماهواره‌ای ناوبری و موقعیت‌یابی سیستم‌هایی هستند که به گیرنده‌های کوچک در ایستگاههای زمینی اجازه می‌دهند تا موقعیت خود را (طول، عرض و ارتفاع جغرافیایی) با خطای چند متری مشخص کنند. این قابلیت از طریق انتقال امواج رادیویی بین دستگاه و ماهواره صورت می‌گیرد.

مقامات چینی می گویند فناوری موقعیت یابی جغرافیایی اختصاصی خود موسوم به بیدو را به بیش از 120 کشور جهان صادر خواهند کرد.

به گزارش فارس به نقل از سی جی تی ان، چین با هدف کاهش وابستگی به فناوری های آمریکایی و غربی، سیستم موقعیت یابی مکانی بومی خود موسوم به بیدو را تکمیل کرده و قصد دارد آن را به صدها کشور جهان صادر کند.

محصولات مرتبط با این سیستم موقعیت یابی ماهواره ای که به طور کامل در داخل چین ساخته شده اند به نقاط مختلف جهان منتقل می شوند و چین ۱۶۰ فناوری کلیدی مرتبط با بیدو را نیز به کشورهای متقاضی صادر می کند. از جمله این محصولات می توان به لینک های بین ماهواره ای، ساعت های اتمی فوق دقیق و تراشه های ۲۸ و ۲۲ نانومتری اشاره کرد.

برنامه ریزی چین برای پرتاب ماهواره و تکمیل سیستم موقعیت یابی بیدو از سال ۲۰۰۹ آغاز شد و امسال به پایان رسید. دقت این سیستم ده متر است و وضوح سرعت آن به ۰.۲ متر در ثانیه می رسد. این خدمات ۹۹ درصد زمین و به خصوص منطقه آسیا و اقیانوسیه را تحت پوشش قرار می دهد.

سیستم بیدو مجهز به خدمات ارسال پیام کوتاه نیز هست و با استفاده از آن می توان ۱۴ هزار بیت اطلاعات را در هر بار ارسال کرد. از این سیستم می توان برای ارسال عکس و ویدئو هم استفاده نمود.

چین رسما سیستم ناوبری ماهواره‌ای BeiDou-3 خود را که برای رقیب جی‌پی‌اس متعلق به ایالات متحده طراحی شده، راه‌اندازی کرد.

به گزارش فارس به نقل از دیلی‌میل، چین رسما سیستم ناوبری ماهواره‌ای BeiDou-3 خود را که برای رقیب جی‌پی‌اس متعلق به ایالات متحده طراحی شده، راه‌اندازی کرد.

چین در تلاش است  تا به یک قدرت فضایی واقعی تبدیل شود؛ سامانه ناوبری بِیدو  یا سامانه ماهواره‌ای ناوبری بیدو پروژه‌ای بوسیله چین برای توسعه سامانه ناوبری ماهواره‌ای مستقل است.

ماهواره نهایی صورت فلکی BeiDou-3 به تازگی به مدار پرتاب شده است؛ این پروژه روز گذشته توسط شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به طور رسمی آغاز به کار کرد.

صورت فلکی BeiDou-3 اکنون یکی از چهار سیستم جهانی پیمایش ماهواره‌ای است؛ مقامات چینی تکمیل سیستم ناوبری ماهواره‌ای این کشور را با نام بیدو که رقیب جی‌پی‌اس متعلق به ایالات متحده است، جشن گرفتند.

آخرین نسخه سیستم بیدو  ماهواره «BDS-۳» نامیده می‌شد و شامل ۳۰ ماهواره برای برنامه‌های مختلف همچون موقعیت‌یابی با دقت بالا و ارتباطات پیام کوتاه است.

شرکت فضایی اسپیس ایکس دیروز سه‌شنبه سومین ماهواره نسل جدید سیستم موقعیت‌یابی جهانی (جی.پی.اس) را  از فلوریدا آمریکا به فضا پرتاب کرد. 

به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس، راکت فالکون ۹ ساعت ۴:۱۰ دقیقه بعدازظهر به وقت شرق آمریکا از مجموعه ۴۰ ایستگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال در آمریکا به آسمان پرتاب شد. مرحله اول این راکت تقویت کننده که احتمالا دوباره مورد استفاده قرار خواهد گرفت، با موفقیت روی کشتی اسپیس ایکس به نام Just Read the Instructions (فقط دستورالعمل‌ها را بخوانید) در اقیانوس اطلس فرود آمد.

این ماهواره که GPS III SV۰۳ نام دارد، یک ساعت و ۲۹ دقیقه بعد از پرتاب در مدار طراحی شده خود مستقر شد؛ این ماهواره برای تقویت و به‌روزرسانی شبکه سیستم موقعیت یابی جهانی (جی.پی.اس) که در حال حاضر دارای ۳۱ ماهواره در مدار متوسط زمین است، به فضا ارسال شد. این در حالی است که هدف نیروی فضایی آمریکا این است که با بازنشسته شدن ماهواره های جی.پی.اس قدیمی شمار این ماهواره را در حدود ۲۴ ماهواره نگاه دارد.  

«سیوا بهادر» مهندس اسپیس ایکس گفت: این شرکت فضایی هر دو نیمه دماغه راکت فالکون ۹ را با صید از اقیانوس اطلس بازیابی خواهد کرد. این پرتاب به مدت ۱۵ دقیقه به دلیل بادهای شدید در ارتفاع بالا که می‌توانست راکت فالکون ۹ را متوقف سازد، به تاخیر افتاده بود.

نیروی فضایی آمریکا به دلیل نگرانی در مورد سلامتی خدمه پرتاب در میانه همه گیری ویروس کرونا، این پرتاب را از ماه آوریل به تأخیر انداخته بود. این سیستم جی.پی.اس ارتش، همچنین توسط غیرنظامیان برای هدایت ابزارهایی که به طور روزمره از آنها استفاده می کنند، مانند «گوگل مپ» و «سرویس یاب سوار شدن به اوبر» مورد استفاده قرار می گیرد. 

نیروی فضایی آمریکا اعلام کرد که به رغم تاخیر ایجاد شده در پرتاب این ماهواره یاده شده، سیستم جی.پی.اس همچنان قوی و کاملا عملیاتی است.

چین از چند سال قبل پروسه جایگزینی سیستم «بی‌دو» خود را با «جی‌پی‌اس» آمریکایی پیگیری می‌کرد و در نهایت با ارسال ماهواره‌های اخیرش به فضا این جایگزینی را تکمیل می‌کند.
به گزارش تسنیم؛ چین از چند سال قبل تصمیم داشت تا شبکه موقعیت یابی اختصاصی خود را راه‌اندازی کرده و دیگر وابسته به سیستم موقعیت‌یابی جی‌پی‌اس آمریکا نباشد.

در همین راستا چین آخرین مراحل تکمیل سیستم موقعیت‌یابی خود با عنوان «بی‌دو» را با ارسال ماهواره‌های اخیرش به فضا تکمیل می‌کند تا دیگر وابستگی به این سیستم آمریکایی نداشته باشد.

این پروسه جایگزینی از اواخر دهه 90 میلادی آغاز شده بود و نسخه اولیه آن در سال 2000 تکمیل شد. ماهواره‌های اخیر چین تنها در راستای تکمیل مراحل پایانی سیستم موقعیت‌یاب «بی‌دو» بود که البته به‌روزرسانی‌هایی برای آن پیش‌بینی شده که اولین آن در سال 2035 اتفاق خواهد افتاد.

سیستم پوشش‌دهی «بی‌دو» تمام جهان را در برگرفته و گوشی‌های هوشمند چینی از این سیستم استفاده می‌کنند.

چین موفق شد با پرتاب آخرین ماهواره مورد نیاز برای تکمیل شبکه موقعیت یابی مکانی اختصاصی خود، شبکه یادشده موسوم به بیدو را تکمیل کند.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از انگجت، چین از چند سال قبل در تلاش بود تا به منظور رفع وابستگی به شبکه موقعیت‌یابی جی پی اس آمریکا، نمونه داخلی و مستقل آن را راه اندازی کند. این هدف امروز محقق شد و جایگزینی بیدو می‌تواند اقتدار فناورانه چین در سطح جهان را تثبیت کند.

اولین تلاش‌های چین در این زمینه از اواخر دهه ۹۰ میلادی آغاز شد و نسخه اولیه سیستم بیدو از سال ۲۰۰۰ در دسترس قرار گرفت. پرتاب ماهواره‌های تازه چین به فضا با هدف تکمیل مرحله سوم بی دو صورت گرفت. این کشور اعلام کرده که به روزرسانی بعدی بی دو در سال ۲۰۳۵ صورت می‌گیرد.

بی دو در حال حاضر کل جهان را پوشش می‌دهد و حدود ۷۰ درصد از گوشی‌های هوشمند در چین از آن پشتیبانی می‌کنند.

همچنین بیش از ۱۰۰ شرکت تجاری خدمات نقشه خوانی متنوعی را برای ارتقای بی دو ارائه می‌دهند. اکثر وسایل نقلیه عمومی چین از سال ۲۰۱۳ موظف به استفاده از بی دو بوده‌اند. با تکمیل بی دو چین اطمینان دارد که در صورت نبرد نظامی با آمریکا دسترسی به خدمات ناوبری ماهواره‌ای را از دست نمی‌دهد.

آخرین ماهواره ناوبری بیدو قرار است روز پنج شنبه پرتاب و سیستم موقعیت یاب چین تکمیل شود.

به گزارش فارس به نقل از سی‌تی‌جی‌ان، آخرین ماهواره ناوبری بیدو قرار است روز پنج شنبه پرتاب شود. 

سامانه ناوبری بیدو پروژه‌ای بوسیله چین برای توسعه سامانه ناوبری ماهواره‌ای مستقل است؛ . این سامانه در چین در دسامبر ۲۰۱۱ با ۱۰ ماهواره شروع به کار کرد.

دفتر ناوبری ماهواره‌ای چین طی بیانیه‌ای اعلام کرد: آخرین ماهواره سامانه بیدو از مرکز راه اندازی ماهواره شیچانگ در استان سیچوان و توسط موشک حامل Long March-3B پرتاب می‌شود.

ماهواره موقعیت یاب بیدو در ابتدا فقط به چین خدمت می‌کرد اما از آن زمان تاکنون گسترش یافته و در حال حاضر پوشش جهانی دارد.

این ماهواره‌های جدید و موشک حامل آن‌ها توسط «آکادمی فناوری فضایی چین» و «آکادمی فناوری خودروهای پرتاب چین» تحت «شرکت علم و فناوری هوافضا چین» ساخته شده‌اند. 

 بیشتر تلفن‌های هوشمند با تراشه اسنپ‌دراگون Qualcomm از ماهواره‌های چینی برای موقعیت یابی و پیمایش استفاده می‌کنند؛ برخی از محصولات آمریکایی، روسی، اتحادیه اروپا و بعضا ژاپنی نیز از سیستم موقعیت یابی چین استفاده می‌کنند.

آمریکا با ایجاد زیرساخت‌های اطلاعاتی و توسعه فضای سایبری در سطح جهانی، توانسته کشورهای دنیا را برای دسترسی به هرگونه اطلاعات و فضای سایبر وابسته کند تا در مواقع بحرانی بتواند با ایجاد اختلال یا قطع این خدمات اطلاعاتی-سایبری مانند «جی‌پی‌اس» GPS، به دشمن یا رقیب خود آسیب جدی وارد کند. اکنون بسیاری از کشورها به دلیل طرح‌ریزی نکردن برای ایجاد شبکه ملی اطلاعات، برای برقراری ارتباطات داخلی و فرامرزی، تحت اختیار ایالات متحده هستند و آمریکا در بزنگاه‌هایی مانند شرایط جنگی می‌تواند به نفع یا علیه کشور مزبور به سامانه ارتباطاتی آن خدشه وارد کند؛ مانند کاری که با سامانه موقعیت‌یاب جهانی «جی‌پی‌اس» GPS انجام می‌دهد که می‌توان به نمونه اخیر آن در حملات هوایی روسیه بر ضدداعش در کشور سوریه اشاره کرد.

چند روز پس از آغاز حملات هوایی ارتش سوریه علیه داعش، ژنرال "آناتولی نیستچوک" فرمانده پایگاه پانزدهم نیروی هوایی روسیه  در جمع خبرنگاران گفت: آمریکا در سامانه «جی‌پی‌اس» GPS با اطلاعات تحریف شده موقعیت جغرافیایی و ارتباطی، سامانه های ناوبری جهانی را مختل می‌کند. وی افزود: آمریکا بارها از این روش استفاده کرده و به همین دلیل روسیه به این سامانه اعتمادی ندارد و از داده های ماهواره‌ای خود بهره می‌گیرد.

نیستچوک با تاکید بر اینکه روسیه از سامانه جهانی «گلوناس» GLONASS خود بهره می‌گیرد، ادامه داد: تجزیه و تحلیل‌ها انجام گرفته نشان می‌دهد که رقیب از این تحریف‌ها برای رسیدن به اهداف خود بهره می‌گیرد.

البته برای جلوگیری از وابستگی به سامانه آمریکایی «جی‌پی‌اس»، دو کشور چین و روسیه نیز اقدام به ساخت شبکه‌ ماهواره‌ای موقعیت‌یاب جهانی کردند؛ چین در این رابطه سامانه‌ای به نام «بیدو» (BEIDOU) را طراحی کرده که درصدد تکمیل آن در سطح جهانی است؛ اما روسیه از زمان شوروی سابق کمی بعد از آنکه ارتش آمریکا در سال ۱۹۷۸ «جی‌پی‌اس» را وارد عرصه کرد، «گلوناس» GLONASS را به عنوان یک سیستم مشابه و جایگزین ساخت تا بتوانند سیستم اطلاعات موقعیت‌یاب بومی و مستقل داشته باشد.

«گلوناس» چیست؟

«گلوناس» GLONASS در واقع مخفف عبارت Globalnaya Navigatsionnaya Sputnikovaya Sistema یا Global Navigation Satellite System است. این سرویس با «جی‌پی‌اس» هم دوره بوده و وظیفه مشابهی را انجام می‌دهد و هر دو در آغاز به منظور موقعیت‌یاب ساخته شدند.  «گلوناس» بیشتر به منظور استفاده در شرایطی مانند حرکت هواپیماهای جت و موشک های بالستیک و به صورت اختصاصی توسط ارتش روسیه ساخته شده است. مراحل توسعه «گلوناس» به دهه ۷۰ میلادی باز می‌گردد؛ در آن زمان از این سیستم برای تشخیص و پیش‌بینی وضع هوا، اندازه‌گیری سرعت و محاسبه زمان هم استفاده می‌شد. به واسطه ماهواره‌هایی کمی که «گلوناس» از آنها استفاده می‌کرد، افراد کمی به موفقیت آن امیدوار بودند اما در سال ۲۰۰۱ به دستور ولادمیر پوتین -رئیس جمهور وقت روسیه- توسعه «گلوناس» به اولویت کشور تبدیل شد و بودجه‌های مربوط به توسعه آن افزایش یافت.

«گلوناس» چگونه کار می‌کند؟

این سرویس از چند جزء اساسی بهره می‌برد. اولین مورد، تشخیص وضعیت ماهواره نسبت به صور فلکی است. یک گروه از ماهواره‌ها با کمک هم این سیستم را به کار می‌اندازند. این ماهواره‌ها با کمک یکدیگر می‌تواند دقت و سرعت ماهواره‌ها را تشخیص داده و اطلاعاتی دقیق را از نقاط و مسیرهای روی زمین ثبت کنند. همچنین نقاطی روی زمین هستند که به دقت بیشتر این اطلاعات کمک می‌کنند.

تفاوت «جی‌پی‌اس» و «گلوناس» در چیست؟

چند تفاوت اصلی بین «گلوناس» و «جی‌پی‌اس» وجود دارد.در حال حاضر ماهواره‌های کمتری «گلوناس» را در قیاس با «جی‌پی‌اس» یاری می‌دهند. «جی‌پی‌اس» در حال حاضر با کمک ۳۲ ماهواره در ۶ خط چرخشی عمل می‌کند در حالی که این اعداد برای «گلوناس» به ترتیب ۲۴ و ۳ مورد است. این به معنی دقت کمتر و سرعت کمتر «گلوناس» در مکان‌یابی است.

اما تفاوت عمده بین این دو نحوه ارتباط بین دریافت کننده‌ها است. در «جی‌پی‌اس» ماهواره‌ها از فرکانس‌های رادیویی مشابه و کدهای متفاوت برای ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کنند. اما در «گلوناس» با وجودی که از همان امواج استفاده می‌گردد، از کدهای منحصر به فردی بهره برده می‌شود. این ویژگی اجازه می‌دهد که ماهواره‌ها بتوانند تنها در یک مسیر با یکدیگر ارتباط داشته باشند؛ چیزی که در «جی‌پی‌اس» دیده نمی‌شود.

دقت «گلوناس» در چه حد است؟

دقت «گلوناس» با «جی‌پی‌اس» قابل قیاس است. اما همیشه بهترین نتیجه را نمی‌دهد. در نتیجه‌ای که سازمان فضایی روسیه (Rescosmos)   در تعیین دقت «گلوناس» در سال ۲۰۱۱ به دست آمد، دقت آن قابل قبول ارزیابی شد.

در پایان ۲۰۱۱ سرویس «گلوناس» به یکی از اهدافش دست یافت؛ در آن سال دقت «گلوناس» در محیط طبیعی (بدون ابر و ساختمان و اشباع امواج رادیویی) ۲٫۸ متر ارزیابی شد. این البته از دقت «جی‌پی‌اس» کمتر است امابرای اهداف نظامی و تجاری کاربردی است. البته دقت «گلوناس» بستگی مستقیمی به این دارد که در چه نقطه‌ای از زمین باشید؛ دقت آن در نیم‌کره‌ شمالی زمین بالاتر و دلیل آن نیز ایستگاه‌های زمینی بیشتر در این نیم‌کره است.

آیا گستره استفاده از «گلوناس» به اندازه «جی‌پی‌اس» است؟

در حال حاضر بسیاری از سازندگان تلفن‌های هوشمند، چیپ‌های موقعیت‌یاب «گلوناس» را در ابزارهای خود جای می‌دهند؛ «سونی»، «اپل» و «اچ‌تی‌سی» و بسیاری از شرکت‌های دیگر این چیپ‌ها را در ابزارهای خود تعبیه می‌کنند. دقت «گلوناس» در عرض‌های شمالی‌تر و نزدیک‌تر به مرزهای روسیه بالاتر است اما در قیاس با آن، «جی‌پی‌اس» دقت متعادل‌تری در تمام نقاط زمین دارد.

سطح پایین آگاهی عمومی نسبت به «گلوناس» باعث شده که این سرویس در قیاس با «جی‌پی‌اس» کمتر شناخته شود و مورد استفاده مستقیم قرار گیرد.

سامانه چینی بیدو (BEIDOU)، رقیب استراتژیک برای «جی‌پی‌اس» و «گلوناس»

کشور چین نیز به باشگاه دارندگان موقعیت‌یاب جهانی پیوسته و در این راستا قدم‌های محکمی برداشته است. سرویس موقعیت‌یاب جهانی چین به نام «بیدو» (beidou -北斗) است که سرزمین چین و قسمت‌هایی از آسیای شرقی را پوشش می‌دهد و تا سال 2020 این سامانه با بیش از 30 ماهواره در مدار زمین آماده استفاده مشتری‌ها در سرتاسر جهان خواهد بود. چین، به عنوان کشوری که در حال تبدیل شدن به یک ابرقدرت جهانی است، اعلام کرده که خدمات موقعیت‌یابی خود را به طور رایگان در اختیار مردم جهان قرار می‌دهد.

تسلط بر مدار زمین، مسابقه‌ای برای دریافت اطلاعات استراتژیک

جهان بدون وجود شبکه‌های ارتباطی ماهواره‌ای و موقعیت‌یاب جهانی قابل تصور نیست، زیرا که خدمات الکترونیک عمومی و تجاری به مردم و همچنین خدمات تخصصی نظامی، وابستگی کاملی به این تجهیزات فضایی دارد؛ این شرایط جدید، تسلط بر مدار زمین را به مسابقه‌ای تبدیل کرده تا اطلاعات استراتژیک مکان و زمان حرکت اشیا روی سطح زمین دقیق‌تر به دست آید.

کشورهای دارای سیستم موقعیت‌یاب جهانی و شبکه‌های ارتباطاتی ماهواره‌ای می‌توانند با ارائه خدمات پولی و رایگان، دولت و مردمان دیگر کشورها را در این رابطه وابسته به خود کنند تا در زمان‌های بحرانی از این وابستگی نهایت استفاده را انجام دهند. اکنون به غیر از آمریکا، روسیه و چین، سیستم‌های مشابهی توسط اتحادیه اروپا (به نام گالیله) و هند در دست توسعه است و آنها با تولید و توسعه زیرساخت‌های اطلاعاتی، در ردیف اول خط مقدم «جنگ‌های اطلاعاتی» قرار دارند.

امری که در موارد دیگری مانند سیستم‌های عامل (نرم‌افزار)، چیپ‌ست‌های اصلی کامپیوتری (سخت‌افزار) و شبکه اینترنت، وابستگی به آنها بسیار وجود دارد و این عدم استقلال در مواقع حساس بسیار پرهزینه است؛ مانند اقدام آمریکا در قطع کامل اینترنت کره‌شمالی به بهانه هک شرکت سونی به مدت یک روز که تقریبا این کشور را فلج کرد.(منبع:مشرق)