بازی با مرگ برای شهرت در شبکه‌های اجتماعی
میثم لطفی - از جمله اتفاقاتی که به‌واسطه حضور گسترده در شبکه‌های اجتماعی میان کاربران جهانی رواج یافت، گرفتن عکس‌های سلفی بود. این عکس‌ها که ابتدا جنبه تفنن داشت، کم‌کم به یک اتفاق همه‌گیر تبدیل شد؛ تا آنجا که رویه تولید گوشی را هم در شرکت‌های بزرگ تغییر داد و سرانجام بهترین گوشی‌ها برمبنای توانایی گرفتن عکس‌های سلفی از نظر کاربران سنجیده شد. اگر 2014 را سال سلفی بنامیم، 2015 می‌تواند سال عکاسی سلفی در سطح خطرناک و حرفهای باشد.
بر اساس آمارهای رسمی، طی چند سال اخیر بسیاری از افراد به‌خاطر گرفتن عکس‌های سلفی جان خود را از دست دادند. در سال 2015 میلادی در کشور روسیه چند مرگ به‌واسطه عکاسی سلفی گزارش شد؛ از جمله آنها دو مردی که در ارتفاعات کوه‌های اورال بودند و عکس آنها در حالی گرفته شد که ضامن یک نارنجک دستی را می‌کشیدند و همین مساله آنها را به کام مرگ کشاند. در ژوئن امسال همچنین یکی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه که از پل مسکو آویزان شده بود تا عکس سلفی بگیرد، کشته شد.
جدیدترین گزارشی که در این زمینه ارایه شده مربوط به یک پسر 17 ساله روسی می‌شود که روی پشت‌بام بود و تلاش می‌کرد برای صفحه اینستاگرام خود عکس متفاوت بگیرد و متاسفانه پس از سقوط، جان خود را از دست داد. او در گذشته چند عکس مشابه در پشت‌با‌م‌های مختلف گرفته بود و در موارد قبلی جان سالم به در برده بود. البته باید توجه داشت این مشکل فقط به روس‌ها مربوط نمی‌شود و در آمریکا و دیگر کشورهای جهان هم مرگ به‌دلیل عکاسی سلفی بسیار گزارش شده است.
سلفی‌های به‌یادماندنی
در گزارش‌های رسمی اعلام شده است طی سال 2015 میلادی دست‌کم 12 نفر به خاطر گرفتن عکس‌های سلفی جان خود را از دست دادند و این‌طور که در خبرها هم آمد، این اتفاق کشنده‌تر از کشته شدن توسط کوسه ماهی بود. به‌عبارت دیگر، آن‌قدر که عکس‌های سلفی از ابتدای سال 2015 میلادی تاکنون جان مردم را گرفتند، کوسه نتوانست تا این اندازه مرگ و میر را در سراسر جهان موجب شود. سایت اینترنتی Mashable بر اساس گزارش‌های رسمی اعلام کرد که امسال تنها هشت نفر به‌دلیل حمله کوسه جان خود را از دست دادند.
این آمار و ارقام می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد. آگوست امسال یعنی حدود دو ماه قبل مقامات ارشد کلورادو مجبور شدند پس از کشته شدن چند نفر به‌خاطر عکس سلفی، پارک ملی خود را تعطیل کنند. ماموران این پارک گزارش دادند ده‌ها نفر را که حین گرفتن سلفی نزدیک بود جان خود را از دست بدهند، از خطر حتمی مرگ نجات دادند. براندون رَنسام، مدیر این پارک گفت: «ما افراد فراوانی را مشاهده کردیم که با دستگاه مونوپاد در حال عکاسی بودند و در یکی از موارد حتی خرس به آنها حمله کرد. در مورد دیگر ماموران ما موفق شدند فردی را که در سه متری شیر ایستاده بود تا با او سلفی بگیرد نجات دهند».
پارک ملی Yellowstone که بزرگ‌ترین پارک در آمریکا محسوب می‌شود نیز این روزها با مشکل مشابه مواجه شده است. ماموران این پارک هم فقط برای تابستان امسال پنج گزارش مربوط به عکاسان سلفی را که مورد حمله گاومیش‌های وحشی قرار گرفتند منتشر کردند.
در استرالیا یک سنگ بزرگ وجود دارد که شکل ظاهری آن شبیه به کیک عروسی است. بسیاری از افراد در مراسم ازدواج خود از این سنگ بالا می‌روند تا عکس‌های یادگاری تهیه کنند. گفته می‌شود از ابتدای سال 2015 تاکنون این سنگ جان ده‌ها عروس و داماد را به خطر انداخته و چند کشته هم به جا گذاشته است.
دولت روسیه این روزها مسوولیت کشته شدن علاقه‌مندان به عکاسی سلفی را بر عهده گرفته است. وزارت کشور روسیه کمپین جدیدی با نام «عکاسی سلفی به قیمت جان شما» تشکیل داده است و از این طریق به مردم اطلاع‌رسانی می‌کنند تا احتیاط بیشتری در این زمینه به خرج دهند. این کمپین همچنین می‌کوشد آموزش‌های لازم را برای عکاسی سلفی ارایه دهد و حتی مکان‌های مناسب برای عکس‌های سلفی متفاوت را هم معرفی کند. در یکی از آگهی‌های تبلیغاتی این کمپین نوشته شده است: «سلفی‌گیری می‌تواند از اسلحه کشنده‌تر باشد». این کمپین پوستری طراحی کرده که روی دیوار شهرهای مختلف روسیه نصب شده است. در این پوستر به‌دقت گفته می‌شود که چگونه سلفی در مقابل قطار، همراه با سلاح گرم، بالای دکل‌های برق، دریا، مقابل مترو، پشت‌بام، راه‌پله، کنار حیوانات وحشی، کوهستان و ... می‌تواند جان کاربران را به خطر بیندازد.
شهرت اینترنتی
تاکنون فکر کرده‌اید که چرا برخی کاربران ترجیح می‌دهند جان خود را به خطر بیندازند تا عکس سلفی تهیه کنند؟
کارشناسان علوم اجتماعی می‌گویند مهم‌ترین دلیلی که افراد ترجیح می‌دهند در چنین شرایطی عکاسی کنند، کسب شهرت در شبکه‌های اجتماعی است. لی تامسون، یکی از علاقه‌مندان به سلفی، ژوئن 2014 در شهر ریودوژانیرو برزیل یکی از مشهورترین عکس‌های جهان را روی دستان مجسمه حضرت مسیح گرفت. او در این خصوص می‌گوید: «مردم عکس‌هایی مشابه آنچه من گرفتم تماشا می‌کنند و این عکس‌ها توسط کاربران جهانی دست به دست می‌چرخد. زمانی که هر فرد چنین تصویری را می‌بینید، این سوال در ذهن او شکل می‌گیرد که چطور چنین عکس خطرناکی گرفته شده است. این عکس توجه همگان را جلب می‌کند، ولی باید اعتراف کرد که فقط برای 15 دقیقه شهرت می‌آورد».
تامسون که از عکاسان حرفهای به‌شمار می‌آید، بر این مساله تاکید دارد عکسی که او گرفت یکی از شیرین‌کاری‌های تبلیغاتی برای شرکت Flash Pack بود که از طرف آن مامور به سفر شده بود. رایزنی‌های این شرکت موجب شد مقامات برزیلی اجازه دهند تامسون از این مجسمه بالا رود و با آن عکس سلفی بگیرد. او همچنین گفت: «من جزو آن دسته از کاربرانی نیستم که دایم عکس سلفی بگیرم. این عکس متفاوت به‌عنوان یک اتفاق تبلیغاتی برای محل کارم گرفته شد. از آنجایی که حرفه من عکاسی است، هنگام گرفتن این عکس به‌خوبی می‌دانستم چه زاویه‌ای را انتخاب کنم تا تعجب همگان را برانگیزم».
با همه، او می‌گوید عکاسی سلفی در شرایط مشابه و خطرناک می‌تواند خارج از کنترل باشد و جان افراد را به خطر بیندازد. او به همه کاربرانی که تمایل دارند با عکس‌های سلفی در شبکه‌های اجتماعی به شهرت جهانی برسند، توصیه کرد: «خلاقیت را در عکس‌های خود دخیل کنید و از این طریق تفاوت خود را با دیگران به‌نمایش بگذارید، ولی سعی نکنید برای این کار خطر کنید و جان خود را به خطر بیندازید. خلاقیت در تصویربرداری همیشه به معنی انجام کارهای خطرناک نیست».
خودشیفتگی
در آخرین مطالعه دانشگاه ایالتی اوهایو مشخص شد عکس‌های شخصی که مردم روی شبکه‌های اجتماعی به‌اشتراک می‌گذارند، می‌تواند داستان جالب و دقیق در مورد شخصیت آنها را بیان کند. در این مطالعه هزاران آزمایش روی رفتارهای مردم در شبکه‌های اجتماعی انجام شد و کارشناسان در پایان دریافتند کاربرانی که عکس‌های سلفی فراوانی را منتشر می‌کنند، بیش از دیگران به خودشیفتگی و اختلالات روانی مبتلا هستند.
جِسی فاکس، مدیر این تحقیقات توضیح داد برای بسیاری از کاربران امروزی، گرفتن سلفی خطرناک حکم پیروزی در یک مسابقه جهانی را دارد و هرچه تعداد لایک‌ها و کامنت‌ها برای این‌گونه عکس‌ها بیشتر شود، موفقیت او را در مقابل دیگر ساکنان شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد. او گفت: «لایک‌ها امروز به یک معیار سنجش تبدیل شده‌اند و مردم با گرفتن سلفی‌های خطرناک می‌کوشند تعداد لایک‌های خود را در شبکه‌های اجتماعی افزایش دهند. این روزها تقریبا همه اعضای شبکه‌های اجتماعی علاقه‌مند به گرفتن عکس‌های سلفی شده‌اند و هرچه به‌واسطه این عکس‌ها لایک بیشتری جمع کند، خود را نسبت به بقیه ارجح‌تر می‌دانند. هرچه این عکس‌های سلفی خطرناک‌تر باشد، نشان می‌دهد که کاربر جسورتر بوده و با بقیه تفاوت داشته است. این تفاوت در کامنت‌های ارسال شده توسط اطرافیان هم دیده می‌شود».
گسترش سلفی‌نگاری به‌عنوان یک هنر و علاقه‌مندی برای کاربران از دید کارخانه‌های بزرگ موبایل‌سازی پنهان نمانده است. همین مساله موجب شد شرکت ایسوس چندی پیش گوشی هوشمند جدید خود را با نام ZenFone Selfie عرضه کند. همان‌طور که نام گوشی نشان می‌دهد، دوربین ثانوی این دستگاه به حسگر بسیار پیشرفته مجهز شده تا بهترین و باکیفیت‌ترین عکس‌ها به کمک آن گرفته شود.
این دستگاه‌ها رغبت مردم به گرفتن عکس‌های سلفی خطرناک بیشتر کرده است. ولی به‌جز روسیه، دیگر دولت‌ها از جمله فرانسه بررسی‌های گسترده انجام داده‌اند تا فرهنگ‌سازی‌های لازم برای گرفتن عکس‌های سلفی را میان مردم خود انجام دهند. وزارت فرهنگ فرانسه این روزها آگهی‌های تبلیغاتی گسترده را منتشر می‌کند که در آن خطرات سلفی‌نگاری‌های بی‌محابا اعلام شده است. همچنین در برخی اماکن خطرناک که مردم تمایل دارند عکس سلفی بگیرند روی تابلوهای کوچک نوشته شده است: «گرفتن عکس سلفی ممنوع!»
اگرچه این روزها فعالیت گسترده رسانه‌ای و غیررسانه‌ای انجام می‌شود تا مردم از خطرات عکس‌برداری‌های شخصی مطلع شوند، ولی بررسی‌ها نشان داده که تعداد مرگ و میرها در این زمینه کاهش نمی‌یابد. یک تصویر ویدیویی که هفته گذشته روی سایت اینترنتی یوتیوب منتشر شد، 25 عکس سلفی خطرناک را که تاکنون در سراسر جهان گرفته شده است نشان داد و این ویدیو به‌قدری مورد توجه مردم قرار گرفت که طی یک هفته بیش از 20 میلیون نفر از آن بازدید کردند.
در این تصویر ویدیویی سلفی‌نگاری یک مرد حین حمله یک گاو وحشی به او نشان داده شد، مرد دیگر با شیر گرسنه سلفی گرفته بود، یک جوان مقابل قطار در حال حرکت عکس خود را گرفت و یک زن هم وقتی که به همراه نوزاد خود پشت فرمان بود به گرفتن سلفی اقدام کرد. در این فیلم ویدیویی به خطرناک‌ترین عکس‌های سلفی جهان امتیاز داده شد و جوانی که در ارتفاع چندصد متری از یک جرثقیل آویزان شد تا عکس مربوطه را بگیرد، رتبه سوم را به دست آورد.
این فهرست همچنین تعداد زیادی از کاربران جهانی را نشان داد که با کوسه عکس سلفی گرفتند و البته در بررسی‌ها مشخص شد که برخی کاربران از نرم‌افزار فتوشاپ استفاده کردند تا به اطرافیان خود نشان دهند که سلفی خطرناک گرفته‌اند.
به هر حال آنچه هم‌اکنون برای همگان مسلم شده این است که سلفی می‌تواند بسیار خطرناک باشد و حتی بیشتر از کوسه ماهی جان مردم را به خطر بیندازد. اگرچه مردم هنوز به این خطرات توجه چندانی ندارند و این مشکل را چندان جدی نمی‌گیرند، ولی گروه‌های زیادی در سراسر جهان سعی کرده‌اند فرهنگ سلفی‌نگاری را برای مردم جا بیندازند تا از خطرات مربوطه کاسته شود و شاهد مرگ و میر کمتری در این زمینه باشیم. (منبع:عصرارتباط)