دولت موبایل و ضرورت‌های توسعه الکترونیکی
"ﻫﮕﻞ"ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺮﻭﻓﻲ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻣﻮﺭ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ : " ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ، ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻓﺮﺽ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ، ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﺩ".
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺠﺎﺯﻱ ﺑﺮﻓﺮﺽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻥ، ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩهاﻱ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﻭ ﻓﻀﺎﺋﻲ ﺷﺪﻩ ﺟﺪﻳﺪ، ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱهاﻱ ﻣﺤﻠﻲ، ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱهاﻱ ﻣﻠﻲ ﻭ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖهاﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻛﻤﺘﺮ " ﻇﺮﻓﻴﺖهاﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺠﺎﺯﻱ " ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ. ﺫﻫﻨﻴﺖها ﻭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺯ " ﻣﺠﺎﺯﻱ ﮔﺮﺍیی " ﻭ " ﻣﺠﺎﺯﻱ ﺷﺪﻥ " ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺍﺭ ﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ " ﻣﺠﺎﺯ ﺑﻮﺩﮔﻲ "، ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﻱ ﺁﻧاﻟﻮﮒ ﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﺁﻧاﻟﻮﮒ ﻭﺟﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ.
پیشینه
ﺍﮔﺮ ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺮﺩﻳﻢ، ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺷﺎﻫﺪ ﺣﻀﻮﺭ ﻛﻢ ﺭﻧﮓ ﺭﺍﻳﺎﻧﻪهاﻱ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮﺩﻳﻢ. ﺯﻣﺰﻣﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺨﺸﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﻴﺮﻩ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍﻳﺎﻧﻪهاﻱ ﺷﺨﺼﻲ، ﺍﺯ ﺯﻣﺎ ﻧﻲ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ " ﺭﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﻛﺮﺩﻥ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ " ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۹۹۶ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ ﻭ ﻧﻮﻳﺪ ﺁﻣﺪﻥ ﺭﺍﻳﺎﻧﻪهاﻱ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ، ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ۱۹۹۸ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﺨﺶ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺟﺪﻱ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﻮﺍﻳﺲهاﻱ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻭ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ. ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﻛﺎﺭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺍﻱ ﺑﻮﺩ :
۱.ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ
۲.ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﻛﻤﻪهاﻱ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ.
ﺷﻌﺎﺭ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﺎﻳﻜﺮﻭﺳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﺗﺨﻴﻠﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﺪ، " ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻫﺮ ﻣﻴﺰﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺧﺎﻧﻪ " ﺑﻮﺩ. ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻧﻈﺎﻡ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻱ، ﺍﻳﻦ ﺷﻌﺎﺭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ " ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺟﻴﺐ " ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻣﺎﻳﻜﺮﻭﺳﺎﻓﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻱ " ﻓﻀﺎﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ " ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺎﻳﻜﺮﻭﺳﺎﻓﺖ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻠﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ " ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺮﻡ ﺍﻓﺰﺍﺭ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ، ﺩﺭ ﻫﺮﺯﻣﺎﻥ، ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻥ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻱ".
ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ، ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎﺯ ﺍﻳﺪﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ، " ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ" ﻭ ﻳﺎ " ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ" ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫﻪ ۹۰ ﻣﻴﻼﺩﻱ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎﻝ ﺗﺤﻘﻖ " ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ"، " ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﺎ ﺻﺪﺍ " ﻭ " ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ" ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ، ﺍﻳﺪﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۲۰۰۱ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ ﻭ ﺳﺎﺯ ﻭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻱ ﺁﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﻲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﺎﺳﻜﺲ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۲۰۰۵ ﭘﺮ ﺭﻧﮓ ﺗﺮ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ.
دولت موبایل چیست؟
به شیوه‌‌های الکترونیک رای‌گیری، از جمله رای‌گیری سیار بوده است. با این حال، مطالعه دیگری که اخیراً در انگلستان انجام شد، نشان می‌دهد به موازات این تمایل کلی به رای‌گیری الکترونیک و علاقه به رای‌گیری سیار، بسیاری از شهروندان ظاهراً تمایلی به استفاده از پیام متنی ندارند.
بر اساس این مطالعه، "پاسخ‌دهندگان مسن‌تر احساس می‌کردند که این روش برای آنها مناسب نیست، زیرا نمی‌دانستند چگونه پیام متنی بفرستند." جالب اینکه در این مطالعه آمده است که "پاسخ‌دهندگان جوانتر و آنهایی که از پیام متنی استفاده کردند، احساس می‌کردند که این روش، گزینه آسانی است، اما تعداد اندکی مایل به استفاده از آن بودند." چرا همان پاسخ‌دهندگانی که معتقدند مزایای کلیدی رای‌گیری الکترونیک، آسانی و سرعت است، از آن استفاده نمی‌کنند؟ آنها در پاسخ به این پرسش چنین گفتند: « این برداشت وجود دارد که پیام متنی، آن‌قدر سطحی و غیرجدی است که از آن نمی‌توان برای رای‌گیری استفاده کرد و اینکه ارسال پیام متنی، یک ابزار ارتباطی "تفننی" است که برای رای‌گیری، مناسب نیست. ظاهراً دیدگاههایی که در مورد فناوری وجود دارد، عامل اصلی در تعیین تمایل شهروندان انگلیسی به استفاده از روشهای الکترونیک رای‌گیری است.
این یافته‌ها ممکن است معانی ضمنی گسترده‌تری برای تمام کاربردهای دولت موبایل داشته باشد و با مشکلاتی که در فیلیپین در زمینه ارسال پیامهای تقلبی و فکاهی گسترده به سیستم‌های دولت موبایل وجود دارد، سازگاری داشته باشد. آنها همچنین نشان می‌دهند که سیستم‌های رای‌گیری سیار را - در صورت عرضه - باید مجرایی در میان چندین مجرای رای‌گیری- پستی، اینترنتی و تلفنی- دانست.
مدیریت سیار: بهبود عملیات داخلی در بخش دولتی
دولت موبایل همچنین فرصت‌هایی را برای بهبود عملیات داخلی در سازمان‌های دولتی فراهم می‌کند. در این مورد نیز نمونه‌های اندکی از این گونه کاربردها در اقتصادهای در حال توسعه-در حال گذار وجود داشته است.
یک پتانسیل دیگر فناوری بی‌سیم آن است که می‌تواند محیط نفوذناپذیری را برای کارکنان دولت فراهم کند تا دائماً در ارتباط با وسایل الکترونیک باشند. اطلاعات و خدمات به روز در زمینه رابطه دولت با کارکنان (G۲E) را می‌توان در هر زمان ارایه کرد؛ خواه داده‌های مورد نیاز آنها در اینترنت، در شبکه سازمانی، یا در یک وسیله قابل حمل تحت کنترل آنها باشد. دولت موبایل می‌تواند مزایای بالقوه‌ای برای بخش دولتی داشته باشد، اما آن نیز با چالش‌هایی روبروست که در زیر به آنها می‌پردازیم.
مزایـای دولت موبایل
مهمترین مزیتی که دولت موبایل دارد، پتانسیل مرزشکنی آن است: یعنی واقعاً امکان کار کردن در هر جا و هر زمان را فراهم می‌کند و به ایجاد یک سیستم عصبی دیجیتال یکپارچه برای دولت کمک می‌کند. به دلیل فوری بودن و راحتی آن، موانع بر سر راه خدمات دولتی را کاهش می‌دهد و شهروندان یا ارایه‌کنندگان خدمات را تشویق می‌کند که از این فناوری استفاده کنند.
این مزایای اصلی را می‌توان در مجموعه گسترده‌تری از مزایای دولت موبایل، به شرح زیر، متجلی دید:
ـ افزایش بهره‌وری کارکنان دولت؛ دولت موبایل به کارکنان دولت امکان می‌دهد تا داده‌ها را دقیقاً در محل به سیستم‌های دیجیتال وارد کنند. این کار نه تنها گردآوری داده‌ها را به عملیات در زمان واقعی نزدیکتر می‌کند، بلکه زمانی را که کارکنان دولت صرف فعالیتهای داده‌ای می‌کنند، کاهش می‌دهد و به این ترتیب، مقدار بیشتری از زمان آنها برای فعالیتهای دارای ارزش افزوده و مرتبط با خدمات آزاد می‌شود.
ـ افزایش کارایی کارکنان دولت؛ کارکنان دولت هم‌اکنون مجبورند با داده‌هایی کار کنند که آنها را دائماً در پیرامون خود - در مغز خود یا در فایل‌های قابل حمل – جابه جا می‌کنند. با استفاده از دولت موبایل، آنها می‌توانند کل دولت دیجیتال را با خود به محل مورد نظر ببرند و تصمیمات و اقدامات بسیار بهتر و سنجیده تری داشته باشند.
ـ بهبود ارایه اطلاعات و خدمات دولت؛ دولت موبایل می‌تواند داده‌ها و خدمات را در هر زمان و هر مکان که شهروند حضور دارد، ارایه دهد. این امر، یک مزیت برای شهروندان دارد: آنها می‌توانند دسترسی فوری به هر چیزی که می‌خواهند داشته باشند و اصلاً مهم نیست که در کجا هستند. برای دولتها نیز یک مزیت دارد: برای مثال، در ارسال هشدارهای ضد تروریستی یا دیگر اطلاعات بسیار مهم از نظر زمانی، دولت موبایل، بیشترین امکانات را فراهم می‌کند.
ـ افزایش کانال‌ها برای تعاملات عمومی؛ دولت موبایل (در مواردی که به عنوان جانشین دیگر کانال‌ها به کار نمی‌رود) یک کانال اضافی را برای تمام دست‌اندرکاران دولتی- ارایه‌دهندگان خدمات، سیاستگذاران، مصرف‌کنندگان خدمات، نمایندگان جامعه مدنی- فراهم می‌کند و به این ترتیب، حق انتخابها را بیشتر می‌کند.
ـ کاهش هزینهها وافزایش مشارکت؛ امیدی که در ارتباط با فرایند سیاسی وجود دارد، آن است که دولت موبایل با کم کردن زمان و بیشتر کردن تلاشهای ارتباطی، افزایش ارتباطات را تشویق خواهد کرد.
چـالش‌های دولت موبایل
هزینه؛ دولت موبایل نوعاً هنوز یک مجرای اضافی برای دولت الکترونیک است که موجب هزینه‌های اضافی خواهد شد. این وضعیت تا زمانی که دولت موبایل بتواند واقعاً جانشین دیگر کانال‌های ارایه خدمات شود، ادامه خواهد داشت. با این حال، با توجه به تعداد افرادی که تا آینده‌ای قابل پیش‌بینی احتمالاً همچنان بدون ابزارهای سیار خواهند بود، دولت موبایل، مشکلات جدی برای سیستم‌های مرتبط با شهروندان به وجود خواهد آورد. بنابراین، چنین سیستم‌هایی احتمالاً به جای آنکه موجب جانشینی هزینهها شوند، باعث افزایش هزینهها می‌شوند. حداقل برخی دولتها توانسته‌اند استراتژی‌های هزینه‌یابی نوآورانه، مانند استفاده از ترتیبات سهیم شدن در هزینهها، را به کار گیرند.
شکاف دیجیتال سیار؛ همانگونه که گفته شد، همه تلفن همراه ندارند. به طور خاص، گروههای مسن‌تر و فقیرتر جامعه از این فناوری محرومند. اگر قرار باشد دولت موبایل مزایایی داشته باشد، این گروهها از آنها برخوردار نخواهند شد. ضمنا یک چالش بر سر راه آن، حصول اطمینان از این است که دولت موبایل صرفاً راه دیگری نیست که در آن، داراها به قیمت زیان دیدن ندارها منتفع می‌شوند.
ذهنیت عمومی؛ بسیاری از افراد، وسایل موبایل - مخصوصاً تلفن‌های سلولار- را بیشتر ابزارهایی برای تفریح و سرگرمی‌می‌دانند تا برای فعالیتهای جدی. با این حال، سیاست، مسئله‌ای جدی است که دربردارنده انتخابهای دشوار است. متحد کردن و همسو نمودن این دو دنیای ناسازگار ممکن است سخت باشد. علامتی که در حال پدیدار شدن از این تنش زیربنایی است، استفاده از سیستم‌های دولت موبایل برای لودگی، نظیر ارسال پیامهای دروغین است.
اعتماد/امنیت؛ اگر قرار باشد دولت موبایل، سیستم‌های پرداخت سیار یا دیگر خدمات دولتی را در بر‌گیرد، در این صورت باید از امنیت خوبی برخوردار باشد و قابلیت اعتماد را داشته باشد. تا کنون، همچنان یک شکاف در قابلیت اعتماد وجود دارد که باید از میان برود.
بیش از حد بودن داده‌ها؛ ابزارهای سیار، فشارهای دنیایی را افزایش می‌دهند که در آن، کاربران دائماً وصل هستند. این وصل بودن دائمی، تعداد پیامهای در حال گردش را زیاد می‌کند و می‌تواند یک طوفان ارتباطی را به وجود آورد که بعضاً ارزشمند و بعضاً بی ارزش است.
برنامه‌ریزان دولت موبایل به چه می‌اندیشند؟
نخست، درک کنید که دولت موبایل، جانشین دولت الکترونیک نیست. این طور نیست که تمام کاربردها را بتوان با ابزارهای سیار محقق کرد و اصلاً نباید چنین باشد. این طور نیست که تمام ارتباطات بی‌سیم، کم‌هزینه‌تر از ارتباطات با‌سیم باشند. دولت موبایل را باید به عنوان بخشی از کلیت استراتژی و برنامه دولت الکترونیک درک کرد و توسعه داد. ترکیب دقیق دولت موبایل و کاربردهای سنتی دولت الکترونیک، به شرایط منحصر به فرد هر کشور بستگی دارد. یک عامل تعیین کننده مهم، وضعیت زیرساخت اطلاعاتی کشورهاست.
چه انتظاراتی از دولت موبایل باید داشت؟
کاربردهای دولت موبایل را عاقلانه انتخاب کنید. مطمئن شوید که بااهمیت هستند و در عین حال، مراقب باشید که مشکلترین موارد نباشند.
مطمئن شوید که کاربرد مورد نظر، راحت و آسان است. نیاز خود به اطلاعات را با سطح آسایش (یا دلسردی) کاربران فناوری مورد نظر متوازن کنید.
در استقرار کاربردهای دولت موبایل، اطمینان حاصل کنید که شهروندان، آنچه را که کاربرد مورد نظر ادعا می‌کند می‌تواند در کوتاهترین زمان ممکن ارایه دهد، دقیقاً دریافت می‌کنند. اگر کاربرد مورد نظر، کانالی برای دریافت شکایات است، مطمئن شوید که مرتباً به شکایات در مورد وضعیت شکایت اصلی مراجعه می‌کنید تا زمانی که مشکل حل شود.
مطمئن شوید که سیستم‌های پشتیبان مناسبی برای تحقق وعده‌های دولت موبایل وجود دارد.
شراکت‌ها - مخصوصاً با شرکتهای مخابرات که ارایه‌دهنده خدمات سلولار هستند- مهم است. این شرکت‌ها اطلاعات بیشتری را در مورد امنیت، قابلیت اعتماد، کاربرد آسان و دیگر مسائل مرتبط با کاربردهای سیار ارایه می‌کنند. آنها همچنین ممکن است دارای کاربردهای سیار برای کارهایی باشند که می‌توان آنها را با نوع کارهای دولتها سازگار کرد.
دولت موبایل؛ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ
ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺧﺮﻭﺟﯽهاﯼ ﺟﻬﺎﻥ مجاﺯﯼ، ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻭ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻭ ﻣﻨﻄﻖ ﺁﻥ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﺪﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎ ﻳﻞ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻱ ﺣﻜﻤﺮﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﻃﺮ ﻳﻖ ﺩﻭﻟﺖ – ﺍﻟﻜﺘﺮﻭ ﻧﻴﻚ، ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻔﺎﻭﺕهاﻱ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻱ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ، ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺍﻳﺪﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻳﻚ ﺍﻳﺪﻩ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﺪ ﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ " ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﻓﻮﺭﻱ ﻭ ﻟﺤﻈﻪ ﺍﻱ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ " ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
"ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﻣﻄﻠﻮﺏ "، ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺁﺳﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳ ﻄﺢ ﻣﺤﻠﻲ، ﻣﻠﻲ، ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﻱ ﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﻧﺪﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪ، ﻣﺤﻞ ﻛﺎﺭ، ﻣﺪﺍﺭﺱ، ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪها ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻜﺎﻥها ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﻣﻄﻠﻮﺏ، ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻭ ﺍﻣﻨ ﻴﺘﻲ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﺳﺖ.
ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﻳﻚ ﺩﻭﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖهاﻱ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﺎﺯﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻳﻚ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﺩﺭ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱهاﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﺍﺳﺖ. ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖهاﻱ ﺧﺎﺹ ﻣﺜﻞ ﻛﺎﺭﺕهاﻱ ﻣﻠﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ، ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ، ﺍﻧﺘﺨﺎ ﺑﺎﺕ ﻭ ﺭﺍﻱ ﮔﻴﺮﻱ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﺮﻡهاﻱ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻜﻲ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥها ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﺍ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ.
ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺍﻳﺪﻩ ﺍﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﺗﺮﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ ” ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮﺑﺎ ﻳﻞ “ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚها، ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ، ﻛﺎﺭﺕهاﻱ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ، ﺩﺍﺩﮔﺎﻩها ﻭ ﺣﺘﻲ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻮﺭ ﻱ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲﻣﺮﺍﻛﺰ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻭ ﭘﻴﺎﻡهاﻱ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﻓﻦ ﺁﻭﺭﻱ ﺩﻳﺠﻴﺘﺎ ﻟﻲ ﻭ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭﺏ ﺳﺎﻳﺘﻲ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﺋﻲ با رویکرد ایجاد ﻳﻚ ﺩﻭﻟﺖ ﻏﻴﺮ ﻣﺮﻛﺰﻱ را فراهم می‌سازد.
منطﻖ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺍﺯ ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ " ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﻢ" ﻓﺮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺠﺎﺯ ﻱ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻟﻲ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ " ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺪﻭﻥ ﺳﻴﻢ " ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑلیت " ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺮﻛﺖ " ﻭ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺷﺮﻛﺖها ﻱ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ " ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺮﻛﺖ " ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ.
ﻇﺮﻓﻴﺖهاﻱ ” ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ “ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ ٬ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖهاﻱ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺍﻳﻦ ” ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ “ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﻲ ﺩﻭ ﺳﻮﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻓﻀﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻱ ﺍﺯ ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ " ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ" ﻭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺭﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ.
ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺷﺮﻛت‌های ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺑﺎ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲﺟﺎﻣﻌﻪ، ﺍﺯﻣﻨﻈﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﺑﻲ ﻭ ﺧشنودی ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻧﻴﺮ ﻣﻮﺿ ﻮﻉ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎ ﻥ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺭﺿﺎ ﻳﺘﻤﻨﺪﻱ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻻﺯﻡ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻫﻲ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻها ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ.
ﺳﺮﻋﺖ ﻭ ﻭﺳﻌﺖ ﻧﻔﻮﺫ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﭽﻴﻚ ﺍﺯ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ. ﻫﻢ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ۳ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ2/5 ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙ ﺁﻥ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺟﻲ ﺍﺱ ﺍﻡ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎﺭ ﺳﺎﻳﺖ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ، ضریب ﻧﻔﻮﺫ ﺍﻳﻨﺘﺮ ﻧﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻮﻡ ﻧﻔﻮﺫ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻳﻌﻨﻲ۱,۱۵۴,۳۵۸,۷۷۸ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ، ﻛﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ۱۸ % ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ.
"دولت موبایل" یا M-Government
اخیراً پیشرفت‌های انجام شده در حوزه فناوری‌های بی‌سیم سیار، راه‌های جدیدی را در برای سرویس‌رسانی راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر نهادهای دولتی به شهروندان به‌وجود آورده است. مجموعة این راهکارهای نوین "دولت موبایل" یا M-Government نامیده می‌شود. بعضی کارشناسان، دولت موبایل را این‌گونه تعریف می‌کنند: " دولت موبایل یک استراتژی است که شامل پیاده‌سازی و کاربردی کردن تمامی‌انواع فناوری‌های سیار و بی‌سیم، ادوات، سرویس‌ها و کاربردهای مرتبط با آن، با هدف ارتقای ارائة خدمات مابین تمامی‌اجزا و نهادهای جامع، اعم از شهروندان، بخش تجاری و ادارات دولتی می‌شود."
هم اکنون یکی از مصادیق مهم دولت موبایل، ارائة سرویس پیام‌‌رسانی از طریق تلفن همراه، چه به صورت پیام متنی کوتاه یا پیام متنی و چه به صورت پیام چند رسانه‌ای یا پیام تصویری است. پیام متنی تکنولوژی قدیمی‌تری بوده و هم اکنون تقریباً در تمامی‌کشورهای جهان کاربردهای متنوعی یافته است. پیام تصویری نیز هر چند به دلیل آنکه از نظر فنی نیاز به شبکه‌های تلفن همراه مبتنی به نسل ۵/۲ به بعد دارد و در کشورهای کمتری ارایه می‌گردد، اما با قابلیت‌های بیشتری نسبت پیام متنی از جمله امکان ارسال عکس، متن، فایل‌های صوتی و تصویری؛ می‌تواند نقش گسترده‌تری را در ارایه سرویس‌های دولت موبایل بر عهده گیرد.
هم اکنون در دنیا از پیام متنی برای ارائة انواع سرویس‌ها مخصوصاً سرویس‌های دولت به مردم یا (G۲C) به طور وسیعی استفاده می‌شود. به عنوان مثال در هند شهروندان پس از درخواست گذرنامه، می‌توانند شماره داده شده توسط اداره صدور گذرنامه را به وسیله پیام متنی به آنجا ارسال کرده و پس از چند دقیقه از وضعیت گذرنامة خود مطلع شوند و یا در عمان نمرات امتحانی بیش از ۲۰۰ هزار دانش آموز دبیرستانی از طریق پیام متنی برای آنها ارسال می‌شود.
دولت الکترونیک و دولت موبایل
دولت الکترونیک و دولت موبایل دو مفهوم جدای از هم نیستند. مفهوم دولت الکترونیک در برگیرندة استفاده از تمامی‌فناوری‌های نوین برای سرویس رسانی به شهروندان و تلاش برای کاهش مراجعة مستقیم مردم به ادارات و نهادهای مختلف جامعه، اعم از دولتی و خصوصی و جایگزین کردن روابط مجازی به‌جای مراجعة حضوری است. با توجه به این تعریف و تعریف دولت موبایل که پیشتر ارایه شد، می‌توان گفت که در حقیقت دولت موبایل به لحاظ مفهومی‌زیرمجموعه‌ای از دولت الکترونیک است و با طرح آن مفهوم دولت الکترونیک به علت سیار بودن ادوات در دولت موبایل، مانند تلفن همراه،PDAها، لپ‌تاپ‌ها و... از گسترش و عمق بیشتری برخوردار می‌گردد.
البته هرچند ادوات سیار و در رأس آنها تلفن‌های همراه قابلیت‌های منحصر به فردی را برای ارائة خدمات در اختیار می‌گذارند، اما نباید از محدودیت‌های موجود نیز غفلت نمود. از مهمترین این محدودیت‌ها عدم امکان ارسال فایل‌های حجیم روی تلفن همراه نسل ۲و3 بود که بیشترین مشترک تلفن همراه دنیا را شامل می‌شده است. در حالی‌که هم‌اکنون با توسعة استفاده از نسل چهارم تلفن همراه این مشکل حل شده است. از سوی دیگر پیام متنی که متداول‌ترین سرویس عرضه‌شده روی نسل دوم است، تنها تا۱۶۰ کاراکتر را می‌تواند در هر پیام جای دهد. هرچند این محدودیت‌ها هم‌اکنون تا حدی تنوع و گستردگی ارایه سرویس‌ها در دولت موبایل را محدود ساخته است اما با استفاده ازهمین قابلیت موجود نیز –چنان که در ادامه خواهیم دید- سرویس‌های جالبی قابل ارایه است.
امید می‌رود با توجه به سرعت رشد ضریب نفوذ فناوری‌های مبتنی بر شبکه‌های سیار، مانند Wi-Fi،Wima، تلفن همراه و...، مفهوم دولت الکترونیک و خدمات ارایه شده در این حوزه به حدی از گسترش و مقبولیت برسد که مفهوم دولت الکترونیک را در خود ببلعد!
آمادگی شهروندان برای دولت موبایلی
یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی توسعه خدمات دولت الکترونیک میزان "آمادگی شهروندان" است. منظور از آمادگی شهروندان، امکان و توانایی دسترسی و استفاده از فاوا چون اینترنت، تلفن همراه، کامپیوتر و... است. هرچند در کشورهای پیشرفته این آمادگی بالاست اما در کشورهای در حال توسعه وضعیت متفاوت است. پایین بودن آمادگی شهروندان می‌تواند دلایل مختلفی ازجمله پایین بودن سطح سواد و تحصیلات، ضعف در دانستن زبان انگلیسی، ضعیف بودن زیرساخت‌های مخابراتی، پایین بودن درآمدهای اقتصادی دولت و مردم، نداشتن برنامه‌ریزی منسجم برای بخش فاوا و... داشته باشد.
با توجه به این شرایط است که مزیت‌های تلفن همراه نسبت به کامپیوترها خود را بهتر نشان می‌دهند. سادگی استفاده و ارزان‌تر بودن نسبت به کامپیوتر (در اکثر کشورها) و ضریب نفوذ بالاتر و قابلیت جابه‌جایی و تحرک‌پذیری آنها باعث شده است که سرویس‌های قابل ارایه روی آن،به هر میزان هم که باشد، مورد توجه قرار گیرد. به‌علاوه توسعة ارائة سرویس روی تلفن همراه در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه باعث آشنایی مردم با مفهوم دولت الکترونیک و افزایش آمادگی آنها برای پذیرش انواع سرویس‌های جامعة اطلاعاتی خواهد شد.
پیام متنی و خدمات قابل ارایه با آن در دولت موبایل
در این بخش از مقاله مروری خواهیم داشت به چند سرویس از دولت موبایل که در تعدادی از کشورها ارایه می‌گردد. یکی از ویژگی‌های خدماتی که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم خلاقانه بودن آن‌هاست. "خلاقانه" گاهی اوقات به غلط مترادف با "جدید" تصور می‌شود. در حالی‌که منظور از خلاقانه بودن ارائة محصولات، فرآیندها یا مکانیسم‌های جدیدی است که با استفاده از مزیت‌های خاص خود وارد چرخة اقتصادی گردد. در واقع ایده‌ای که نتواند از نظر اقتصادی عملی شود از نظر ما خلاقانه نیست!
افق‌های دولت موبایل
ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﻜﻮﻣﺖهاﻱ ﻣﺤﻠﻲ، ﻣﻠﻲ، ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﻱ ﻭ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺭﻭﻧﺪهاﻱ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﻭ ﺗﻘﻮﻳﺖ " ﻧﮕﺎﻩ ﻓﺮﺍﻣﺤﻠﻲ"، ﺳﺎﺯ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺳﺖ. ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻓﺮﺩﻱ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﺘﺤﺮﻙ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﺭﺍ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻣﻨﻌﻄﻒ ﺗﺮ، ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ، ﻓﻌﺎﻝ ﺗﺮ، ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﺗﺮ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮﺡ ﺍﺳﺖ؛ ﺁﺳﻮﺩﮔﻲ ﻭ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ، ﻓﺮﺩﻱ ﺑﻮﺩﻥ، ﻓﻮﺭﻱ ﺑﻮﺩﻥ و ﺭﻫﺎ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺯ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻜﺎﻥ.
ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺗﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺩﺍﺭﻳﻢ، ﻭﻟﻲ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﻮﻟﻪهاﻱ ﺫﻳﻞ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﻣﻨﻌﻜﺲ کرد؛ ﻓﺮﺩﻱ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺩ ﻭﻟﺖ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻭ ﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ، کﺎﻫﺶ ﺍﺻﻄﻜﺎﻙ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ، ﻧﻈﺎﻣﻨﺪ ﻛﺮﺩﻥ ﻓﺮﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ و ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﺩﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺎﻫﺶ " ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭ " ﻭ ﺳﻼﻣﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺣﻔﻆ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﺧﺼﻴﺼﻪهاییﺫﺍﺗﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﻬﻤﻲ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ" ﺍﺗﺼﺎﻝ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﺑﻮﺩﻥ " ﻭ ﻳﺎ " ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﻮﺍﺏ " ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﻤﻮﺩ. ﻓﻀﺎﻱ ﻫمیشه ﻣﺘﺼﻞ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﺭﺑﺮ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﻣﺘﺼﻞ آنلاین ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎ ﺕ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺠﺮﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﻳﺘﺎ، ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ - ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و تجربه‌های جهانی
ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ - ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﻱ ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﺎﻟﻲ، ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﻃﻼﻋﺎت، ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﻳﺘﺎ (ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﺷﺪ ﻩ) و ﮔﺬﺭﺍﻥ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻓﺮﺍﻏﺖ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﻣﺜﻞ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲﻫﺎ، خرید ﻭ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهاﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺒﻜﻪ ﺍﻱ ﻭ ﺟﻤﻌﻲ.
ﺗﺠﺮﺑﻪهاﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻛﺎﺭﻱ ﺩﻭﻟﺖها ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﺍﺧﻄﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻴﺘﻦ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﺩﺭ ﻣﺎﻟﺘﺎ می‌توان اشاره کرد که ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﮔﻮﺍﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ، ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﺩﺭ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶهاﻱ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﺱ ﺍﻡ ﺍﺱ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﺩﺭ ﻫﻨﮓ ﻛﻨﮓ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﻱ ” ﺍﻋﻼﻡهاﻱ ﻓﻮﺭﻱ “ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺍﺯ ” ﺍﻋﻼﻣﻴﻪهاﻱ ﻣﻮﺑﺎﻳﻠﻲ “ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺩﺭ ﻧﺮﻭﮊ ﻭ ﺳﻮﺋﺪ بررسی ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮﺩﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖهاﻱ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻭ ﻳﺎ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻓﺮﺩ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﺱ ﺍﻡ ﺍﺱ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﺩﺭ ﻓﻨﻼﻧﺪ ﺑﻠﻴﻂ ﻗﻄﺎﺭ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ پیام متنی ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻱ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺗأﻳﻴﺪیه ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
نتیجه‌‌گیری
فناوری شبکه‌های سیار روز به روز در حال گسترش و تعداد مشترکان آنها در حال افزایش است. همان‌طور که با ادامه این روند شرکتهای فعال این حوزه و نیز مردم سود می‌برند، دولتها نیز می‌توانند از این پیشرفت‌ها به عنوان راهی برای رساندن خدمات بهتر و سریع‌تر به شهروندان بهره گیرند. به‌علاوه آنکه روز به روز نیازها و توقعات مردم از دولتها برای ارایه خدمات گسترده‌تر، ایمن تر، سریع تر و راحت‌تر بیشتر می‌شود.
تا به حال کشورهای پیشرفته از زیرساخت ارتباطی سیمی‌و بی‌سیم خود استفاده‌های زیادی را به همین منظور برده‌اند و اکنون نیز این روند را با تأکید بیشتری بر روی فناوری‌های بی‌سیم دنبال می‌کنند. در این میان برای کشورهای در حال توسعه که تا به حال به این حوزه توجه کمتری داشته‌اند، فناوری‌های بی‌سیم به دلیل نیاز به هزینه و زمان کمتر و قابلیت‌های کاربردی وسیع‌تر نسبت به فناوری‌های سیمی، فرصت خوبی برای توسعه ارتباطات و جبران بخش مهمی از عقب ماندگی‌ها به‌وجود آورده‌اند.
ﻣﻨﺎﺑﻊ
ﺭﺍﺑﻴﻨﺰ، ﮎ. ﻭ ﻭﺑﺴﱰ، ﻑ. (۱۳۸۵ ) ﻋ ﺼ ﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﻨﺎﻭﺭﺍﻧﻪ : ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺗﺎ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﳎﺎﺯﯼ، ﺗﺮﲨﻪ ﻣﻬﺪﯼ ﺩﺍﻭﺩﯼ، ﲥﺮﺍﻥ، ﻧﺸﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ.
ﺭﻳﺎﺭﯼ، ﮎ. (۱۳۸۱ ) ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﯼ ﮐﺎﺭﺑﺮﯼ ﺍﺭﺍﺿﯽ ﺷﻬﺮﯼ، ﲥﺮﺍﻥ، ﻣﺮﮐﺰ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻳﺰﺩ.
ﻋﺎﻣﻠﻲ، ﺱ. ﺭ. (۱۳۸۲ ﺍﻟﻒ ) ﺩﻭ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻥها ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺟﻬﺎﻥ، ﺧﺮﺩﺍﺩ ۱۳۸۲، ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺎﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﴰﺎﺭﻩ۱۸ .
ﻋﺎ ﻣﻠﻲ، ﺱ. ﺭ. (۱۳۸۲ ﺏ ) ﺩﻭ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻥها ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ،ﻣﻬﺮ ﻣﺎﻩ۱۳۸۲ ، ﻧﺎﻣﻪ ﻱ ﻋﻠ ﻮ ﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﴰﺎﺭﻩ ﻱ۲۱ ،ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﲥﺮﺍﻥ.
ﻋﺎﻣﻠﻲ، ﺱ. ﺭ. (۱۳۸۳ ﺍﻟﻒ ) ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﳘﺰﻣﺎﻥ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭ ﺩﻭ ﻓﻀﺎ ﻳ ﻲ ﺷﺪﻩ ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﻣﺮﺩﺍﺩ۱۳۸۳ ، ﻓ ﺼ ﻠﻨﺎﻣﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ، ﴰﺎﺭﻩ۱ . ﻋﺎﻣﻠﻲ، ﺱ. ﺭ. (۱۳۸۳ ﺏ ) ﺩﻭ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﺷﺪﻥها ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﻮﻳﺖهاﻱ ﳘﺰﻣﺎﻥ،ﳎﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲهاﻱ ﳔﺴﺘﲔ ﻛﺎﺭﮔﺎﻩ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﻧﺪﻳﺸﻲ، ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻋﻠﻲ ﭘﺎﻳﺎ ﻭ ﺣﺴﲔ ﺭﺍﻏﻔﺮ، ﺹ ﺹ۱۷۲ ۱۵۷ ، ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻋﺎﱄ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ.
ﻋﺎﻣﻠﻲ، ﺱ. ﺭ. (1۳۸۴ ) ﺩﻭ ﻓﻀﺎ ﻳ ﻲ ﺷﺪﻥ ﺷﻬﺮ : ﺷﻬﺮ ﳎﺎﺯﻱ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻼﻥ ﺷﻬ ﺮﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﲠﺎﺭ ﻭﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ۱۳۸۴ ،،ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺍﳒﻤﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ، ﴰﺎﺭﻩ۲ ﻭ۳ ، ﺹ ﺹ ۱۱۷ ۱۳۴ .
ﻋﺎﻣﻠﯽ، ﺱ. ﺭ. (۱۳۸۵ ﺍﻟﻒ)ﻓﺮﺩ ﮔﺮﺍﻳﯽ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺗﻠﻔﻦ ﳘﺮﺍﻩ : ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﯼ ﻓﺮﺩﮔﺮﺍﺋﯽ ﻭ ﻫﻮﻳﺖ، ﮊ ﻭ ﺭﻧﺎﻝ ﺍﻟﮑﱰﻭﻧﻴﮏ ﮔﻠﻮﺑﺎﻝ ﻣﻴﺪﻳﺎ، ﴰﺎﺭﻩ ﺍﻭﻝ، ﲠﺎﺭ۱۳۸۵ .
ﻋﺎﻣﻠﻲ، ﺱ. ﺭ. (۱۳۸۵ ﺏ )ﺩﻭ ﻓﻀﺎﺋﻲ ﺷ ﺪﻥ ﻛﺮﻩ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭﺍﻗﻌﻲ – ﻣﺠﺎﺯﻱ : ﺷﺎﺧﺺهاﻱ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻱ
http://vista.ir/article/325380
http://vista.ir/article/295282
(منبع:عصرارتباط)