سامانه ثبت معاملات زیرساخت سامانه املاک است
افشین پروین پور، مشاور رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، درباره سامانه ثبت معاملات و املاک کشور (کد رهگیری) اظهار داشت: در سال ۱۳۸۷، دولت وقت لایحه‌ای را برای ساماندهی بازار مسکن در هیئت وزیران مطرح کرد که ذیل آن سه سامانه قرار بود شکل بگیرد. یکی «سامانه ثبت معاملات و املاک کشور» که امروز اصطلاحا به آن «کد رهگیری» می‌گویند. یک سامانه موازی با آن هم قرار بود با نام «شناسنامه هوشمند املاک و مستغلات» شکل بگیرد که اصطلاحا به پروژه «شهام» مطرح بود.
وی افزود: پروژه شهام به دلیل عدم همکاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور همکاری نکرد پیش نرفت، ولی کد رهگیری تا حد خوبی پیش رفت و توانست بخش زیادی از اطلاعات معاملات مسکن را ذخیره کند.
به گزارش بازارنیوز پروین پور درباره علت اختیاری شدن اخذ کد رهگیری تصریح کرد: در دهه ۹۰، اتفاقاتی افتاد و افرادی که مشخصا از کانون سردفتران بودند، شکایتی را در دیوان عدالت اداری کشور مطرح کردند که این کد رهگیری مزاحم کار مردم است. در حالی که این سامانه زیر ساختی برای شفافیت در بازار مسکن است، اما به استناد یک قانونی به نام «تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی» این سامانه را مزاحم تلقی کردند و دیوان عدالت هم کارشناسی خوبی روی موضوع نداشت و این اتفاقات منجر شد که الزام اخذ کد رهگیری برداشته شود.
پروین پور ادامه داد: دولت وقت الزام کرده بود که هنگام معامله برای اخذ مفاصا حساب مالیات ملک، حتما باید کد رهگیری داشته باشید، ولی بعد از این اتفاقات الزام برداشته شد، اما با توجه به این که مردم به کد رهگیری اعتماد دارند، چون می‌دانند ملک در جایی ثبت شده و اطلاعاتش وجود دارد، این سامانه همچنان ادامه پیدا کرده است.
پروین پور درباره الزام مجدد اخذ کد رهگیری گفت: اخیرا قوانینی تنظیم شده و در دست پیگیری است که الزام کد رهگیری مجدد اجباری شود و همه معاملات اعم از رهن، اجاره، خرید و فروش کد رهگیری داشته باشند. اگر چنین اقدامی صورت بگیرد ما می‌توانیم زیر ساخت خوبی برای شفافیت در حوزه معاملات املاک داشته باشیم که این می‌تواند در بحث مالیات بر خانه‌های خالی و دیگر طرح‌ها کمک کننده باشد.
این کارشناس حوزه مسکن درباره همکاری این سامانه با سامانه «املاک و اسکان» (که برای شناسایی خانه‌های خالی و اخذ مالیات از آنهاست) تشریح کرد: سامانه کد رهگیری، زیر ساخت به روز رسانی سامانه املاک و اسکان است؛ به عنوان مثال شما زمانی که در یک ملکی مستاجر بودید و اکنون به ملک دیگری می‌روید و معامله انجام می‌دهید، اطلاعات با کد رهگیری در سامانه املاک و اسکان به روز می‌شود.
وی افزود: سامانه املاک و اسکان دارای دو بخش است. یک بخش اطلاعات مربوط به مالکیت و بخشی هم اطلاعات سکونت هاست، این اطلاعات مالکیت‌ها و سکونت‌ها به واسطه مکانیزم معاملات و تغییراتی که در سامانه کد رهگیری ثبت می‌شود، به سامانه املاک و اسکان متصل می‌شود تا ما بدانیم در هر لحظه چه کسانی در کشور، مالک یا مستاجر هستند. این دو سامانه باید به عنوان مکمل یکدیگر در نظر گرفته شوند.