پلیس: سیم‌کارت‌های بی‌هویت تعیین تکلیف شود
علاوه بر سیم‌کارت‌های بی‌نام و نشان از موارد دیگری که باعث بروز مشکل برای بسیاری از افراد شده مربوط به رمز عبوری است که بر روی مودم‌های وای‌فای گذاشته می‌شود.
توسعه روزافزون زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور و افزایش کاربران و استفاده‌کنندگان از اینترنت و سایر فناوری‌های اطلاعاتی، ارتباطی و مخابراتی نظیر خطوط تلفن‌های ثابت و همراه، شبکه‌های دیتای کشوری و محلی، ارتباطات ماهواره‌ای از جملهٔ دلایلی است که لزوم ایجاد و توسعهٔ ساز و کاری برای برقراری امنیت در فضای تولید و تبادل اطلاعات جمهوری اسلامی ایران را توجیه می‌کند.
از سوی دیگر، رشد قارچ‌گونه جرایم در حوزه فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور (فتا) مثل کلاهبرداری‌های اینترنتی، جعل داده‌ها و عناوین، سرقت اطلاعات، تجاوز به حریم خصوصی اشخاص و گروه‌ها، هک و نفوذ به سامانه‌های رایانه‌ای و اینترنتی، هرزه‌نگاری و جرایم اخلاقی و برخی جرایم سازمان‌یافته اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاب می‌کند که پلیس تخصصی که توان پی‌جویی و رسیدگی به جرایم سطح بالای فناورانه را داشته باشد، به وجود آید.
بر همین اساس با توجّه به تصویب قانون جرایم رایانه‌ای در مجلس شورای اسلامی و لزوم تعیین ضابط قضایی برای این قانون و نیز مصوبات دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تشکیل پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات، این پلیس در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۹ به دستور فرمانده وقت ناجا، تشکیل گردید. سرهنگ علی خلیلی معاون اجتماعی پلیس فتا با حضور در دفتر «نسیم آنلاین» به سوالات و دیدگاه‌های مطرح شده در حوزه تخصصی پلیس فتا پاسخ داد.
* دیدگاه شما درباره حضور و استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند فضای مجازی در کشور چیست؟
در دنیا در مواجهه با تکنولوژی ابتدا سعی می‌کنند آن را محدود کنند تا فرهنگ‌سازی انجام شود اما در کشور ما برعکس است، اگر با ورود تکنولوژی فرهنگ سازی شود بسیاری معضلات حل خواهد شد. شما می‌دانید که از اول ویدئو و ماهواره اینگونه بودند و در ادامه فضای مجازی نیز همین روند را داشته است. متاسفانه در این بین جوان‌ها آسیب بسیاری می‌بینند.
* در بحث حجاب و عفاف 27 دستگاه متولی امر هستند و پلیس هم یکی از آنها است، آن 26 دستگاه دیگر نتیجه عملکردشان معلوم است که هیچ یا نزدیک به صفر است. در این شرایط همه پلیس را مقصر می‌دانند که چرا وضعیت اینگونه است؟ فقط که برخورد فیزیکی و سلبی که نیست البته باید باشد اما نه به تنهایی، در بحث فضای مجازی هم وضع به همین منوال است. بعضی اوقات مسئله تلگرام به قضیه امنیت ملی تبدیل شده است! تا صحبت از فیلتر شدن آن می‌شود مخالفت‌ها شروع شده و حساسیت‌هایی برانگیخته می‌شود که انگار از جای دیگری کنترل می‌شود، در صورتیکه نرم‌افزارهای داخلی می‌توانند به راحتی جایگزین شوند.
بله همین طور است، پلیس و 27 دستگاه متولی هستند اما همه مسئولیت‌ها بر دوش پلیس گذاشته شده است. سایر دستگاه‌هایی که در فضای مجازی مسئولیت دارند وظایف‌شان را انجام نمی‌دهند، اما در زمانی که حجم انتقادات و شکایات به طور مثال از تلگرام افزایش می‌یابد و صحبت از فیلتر شدن تلگرام می‌شود همه نسبت به این موضوع معترض می‌شوند. در حال حاضر ایجاد کانال در فضای مجازی مشکل ساز شده است.
* در انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری حجم انبوهی از مطالب تخریبی علیه برخی کاندیداها در شبکه‌های مجازی و به خصوص تلگرام دست به دست شد، با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری برنامه‌ای برای رصد اینگونه موارد و جلوگیری از تخلفات احتمالی وجود دارد؟
پلیس فتا صد در صد در این خصوص برنامه دارد البته دستور باید از بالا صادر شود و پس از آن برنامه اجرا خواهد شد. پلیس فتا مجری سیاست‌های ابلاغی است و به تنهایی تصمیم گیرنده نیست، البته باید منتظر ارائه این سیاست‌ها بود.
* در زمینه سیم کارت‌های بی‌نام و نشانی که خرید و فروش می‌شود، پلیس فتا چه اقداماتی در این خصوص انجام داده است؟
پلیس فتا جلساتی را با اپراتورها داشته که تکلیف این سیم‌کارت‌های بی‌نام و نشان مشخص شود که از این وضع نابسامان درآیند.
* سیم کارت‌های هدیه یکی دیگر از مشکلات در جامعه است و زمینه ساز بروز مشکلات و مسائل عدیده‌ای در جامعه می‌شود. برنامه پلیس فتا در این خصوص چیست؟
قطعا سر و سامان دادن به این وضعیت جزء برنامه‌های پلیس فتا است، البته ما در این موارد انیمیشن‌هایی را تولید کرده‌ایم که در شبکه‌های مختلف سیما پخش شده است، اخیرا انیمیشنی با موضوع سیم‌کارت‌ها بی‌نام و نشان در حال تهیه است که به مردم بگوید سیم‌کارت‌های بی نام و نشان درست است که هزینه اندکی برای خرید آنها پرداخت و به سهولت یافت و استفاده می‌شود ولی عواقبی دارد که گریبان استفاده کننده را می‌گیرد.
علاوه بر سیم‌کارت‌ها یکی از موارد دیگری که باعث بروز مشکل برای بسیاری از افراد شده است استفاده از "wifi" است که عمومیت دارد. جرایمی که در سطح وای فای رخ داده را باید مطرح کرد تا مردم نسبت به این نوع جرم نیز آشنا شوند.
بسیاری از مشکلاتی که در این حوزه اتفاق می‌افتد مربوط به رمز عبوری است که بر روی مودم‌های وای‌فای گذاشته می‌شود و تعداد زیادی از کاربران نسبت به گذاشتن یک رمز عبور قوی آگاهی ندارند و این موارد را به برنامه‌ها و روش‌های متعددی که وای‌فای را هک می‌کنند اضافه کنید.
* یکی از تجارب خوبی که در ناجا در خصوص آموزش انجام شد بحث همیار پلیس و کلیپ‌های طنز آموزشی بود که مورد استقبال قرار گرفت، نکته حائز اهمیت در این موضوع این است که بحث فضای مجازی یک موضوع تازه و نوپا در کشور است که به طبع بسیاری از خانواده‌ها در این خصوص آگاهی ندارند. پلیس فتا ارتباط خوبی با رسانه‌ها دارد با این وجود فکر نمی‌کنید که از ظرفیت مدارس و دانشگاه‌ها استفاده شود؟
سال قبل تفاهم نامه‌ای از سوی پلیس فتا با سازمان دانش آموزی بسته شد که 12 میلیون دانش آموز را بر اساس نیازی که اعلام می‌کنند، پلیس فتا برای آموزش همگانی پوشش دهد. ما بر اساس توانمان سعی کردیم این کار را انجام دهیم. در سال گذشته در مدارس تهران به حدود 40 هزار دانش آموز آموزش‌های لازم داده شد.
با همکاری سازمان دانش آموزی دو کتاب تهیه کردیم که یک کتاب مختص دانش آموزان درباره فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی، دوست یابی، وای فای، جرایم رایانه‌ای و مصادیق مختلف مجرمانه می‌باشد.
یک کتاب هم برای مربیان تربیتی طراحی شده و سازمان دانش آموزی امسال آن را چاپ و توزیع کرد. امسال اواخر اردیبهشت اردویی در اردوگاه میرزاکوچک خان رامسر به دو هزار نفر از مربیان تربیتی و پرورشی، آموزش داده شد. در یکی از مدارس عملا هک گوشی را اجرا کردیم تا دانش‌آموزان متوجه شوند هک گوشی واقعا اتفاق می‌افتد. ما بالغ بر چند ده هزار نفر همیار پلیس فتا داریم و در این خصوص سایتی ویژه‌ای داریم که افراد مختلف با سطح تحصیلات دکتری، فوق لیسانس تا دیپلم و زیردیپلم تخلفاتی که در فضای مجازی و سایت‌ها می‌بینند به ما گزارش می‌کنند و ما پس از بررسی اگر جرمی اتفاق افتاده باشد با آن برخورد می‌کنیم.
* از چه راه‌هایی مردم می‌توانند موارد جرمی که مشاهده می‌کنند به اطلاع پلیس فتا برسانند؟
یکی از راه‌ها مراجعه به سایت همیار پلیس فتا است و می‌توانند در آن سایت عضویت بگیرند و بعد می‌توانند گزارش‌های خود را ارسال کنند. در ضمن مرکز فوریت‌های سایبری ما فعال شده و کلیپی برای معرفی آن تولید و پخش شده است.
در این مرکز شما میتوانید چت آنلاین داشته باشید و اگر جرمی به عینه اتفاق افتاده باشد، شما میتوانید نوع جرم را تفکیک کنید که چه نوع جرمی است. در بخش گزارش‌های مردمی در مواردی که مشکوک به وقوع جرم است مردم اطلاع رسانی کرده و همکاران ما بررسی می‌کنند، البته این مرکز 24 ساعته فعال است.
یک راه ارتباطی دیگر با پلیس فتا ارتباط با شماره 81818 است که کارشناسان پلیس فتا در این سامانه 24 ساعته پاسخگو هستند.
* اطلاع رسانی و آگاهی تنها وظیفه پلیس نیست و سازمان‌ها و نهادهای دیگر در زمینه بالا بردن سواد رسانه‌ای مردم موثر هستند.
وقتی که ناجا بودجه خوبی را برای ساخت انیمیشن پیشگیرانه در نظر می‌گیرد صد در صد پای اصلی قضیه است که آگاهی رسانی به مردم انجام شود. در صدد هستیم مانند پلیس راهور یک استدیوی مجازی راه‌اندازی کنیم و بتوانیم از این طریق اطلاع رسانی کنیم ولی سعی کردیم تا آنجا که بضاعت پلیس باشد با رسانه‌ها همکاری داشته باشیم.
جرایمی که در حوزه راهور اتفاق می‌افتد فیزیکی است و مردم به عینه مرگ را می‌بینند، به خاطر اینکه مردم نسبت به این حوادث هشیار شوند راهور مجبور شد در یک بازه زمانی کلا این تصاویر ناراحت کننده را نشان دهد و نسبت به عواقب سبقت‌های غیر مجاز عدم رعایت قانون و ... متوجه شوند که چه اتفاقی می‌افتد. روز به روز جرایم عوض شده و در حال زیاد شدن است صد در صد در این باره فتا یک تصمیمی را خواهد گرفت.
* یکی از موارد مهم جرایمی که اتفاق می‌افتد در خصوص استفاده مردم از کارت‌های بانکی و خرید از طریق دستگاه‌های POS است در این حوزه کپی کردن کارت، در اختیار نگذاشتن دستگاه POS در محلی که مشتری بتواند از آن به راحتی استفاده کند و مواردی از این قبیل وجود دارد. در این موارد پلیس اماکن نمی‌تواند نظارت بیشتری بر واحدهای تجاری و خدماتی داشته باشد؟
پیشنهاد ما این است که مردم سیستم پیامک بانکی خود را فعال کنند اما متاسفانه در برخی موارد پیامک‌ها با تاخیر دریافت می‌شود.
* چند روز پیش قوانین فضای مجازی آمریکا را که بررسی می‌کردیم مثلا آن زمانی که فیس بوک نزدیک به 12 هزار کاربر داشته در چند مرحله قوانین آن اصلاح شده و قوانین سختگیرانه‌تری را بر روی آن قرار داده‌اند یعنی قبل از اینکه تکنولوژی را بیاورند قوانین آن را آورده‌اند.
الان معضل ما شبکه‌های اجتماعی است. مردم نرم‌افزار اندرویدی را نصب می‌کنند که کلی خواسته و اجازه دسترسی می‌خواهد بگیرد و مردم بدون توجه آن را نصب می‌کنند. چند وقت پیش نرم‌افزاری را نصب کردم که دسترسی به GPS دوربین میکروفن و ... را می‌خواست خوب این برنامه که تغییر عکس بود چه نیازی به این موارد داشت، متاسفانه خیلی از مردم به این موارد توجه نمی‌کنند.
* برای اینکه مردم نسبت به استفاده از اپلیکیشن‌های داخلی ترغیب شوند نیاز است تا یکسری ارزش افزوده در آنها در نظر گرفته شود، مثلا چین یکسری از خدمات دولت الکترونیک خودش را بر روی نرم افزار "وی چت" قرار داده است، در داخل اگر دولت یکسری از ارزش افزوده‌ها را بر روی این نرم‌افزارها ارائه کند قطعا مردم هم تمایل پیدا می‌کنند.
در گذشته تعداد زیادی از مردم از پیامک استفاده می‌کردند که هزینه زیادی هم بابت آن پرداخت می‌کردند که با آمدن شبکه‌های اجتماعی امکان استفاده رایگان برای ارسال پیام‌ها مهیا شد. در برخی از کشورها هزینه پیام کوتاه تقریبا مجانی است اما در کشور ما تعداد کاراکترها از یک مقدار بیشتر شود هزینه دو پیام را باید بدهند این باعث می‌شود که مردم به استفاده از اپلیکیشن‌های خارجی گرایش پیدا کنند.اگر شبکه‌های مجازی داخلی ما علاوه بر موارد خارجی بتوانند جذابیت بیشتری را ایجاد کنند مردم به این سمت آنها گرایش پیدا می‌کنند.
* سلبریتی‌ها یا افراد مشهور در اینستاگرام عمدتا تصاویر خارج از عرف و شئون جامعه و هنجارشکن از خود منتشر می‌کنند، این موارد از نظر پلیس جرم محسوب می‌شود و با آن برخورد صورت می‌گیرد؟ و پلیس فتا این موارد را رصد می‌کند؟
برخورد صورت می‌گیرد متاسفانه تعداد خیلی زیاد است و سرور اینستاگرام هم در داخل نیست. موارد مصادیق مجرمانه در سایت پلیس فتا و همیار فتا وجود دارد و در قانون مشخص شده است یقینا این موارد جرم می باشد و حتی انتشار عکس و فیلم در صورت منکراتی بودن اشاعه فحشا بوده و جرم به شمار می رود.
مرکز تشخیص و پیشگیری پلیس فتا این موارد را رصد می‌کند و هر موردی که بر اساس قوانین جرم محسوب شود با آن برخورد صورت می‌گیرد. در برخی موارد هم شاکی وجود دارد و پلیس بر اساس حکم مراجع قضایی با ارجحیت رسیدگی می‌کند.
* آقای خلیلی به نظر می‌رسد برخی قوانین قدیمی هستند در صورتی که جرایم تغییر کرده اما قانون بر اساس جرایم جدید هیچ نوع تغییری نکرده است. در این زمینه چه اقدامی باید صورت گیرد؟
پیشنهاداتی در زمینه تغییر قوانین صورت گرفته است اما این موضوع نیازمند کار و پروسه طولانی می‌باشد، پیگیری‌های ما در حال انجام است تا قوانین جدید در مجلس بررسی و تصویب شده و بر اساس قوانین جدید تعریف دیگری از جرم انجام شود.
بسیاری از تعاریف در قانون، مصداق جرایم فیزیکی هستند اما برای جرم‌های مجازی باید قوانین مختص با خودشان درنظر گرفته و برخورد شود.
* بعضا پیامک‌هایی با عنوان پلیس فتا و یا کانال‌هایی به اسم پلیس فتا مشاهده می‌شود، این موارد صحت دارند؟
پلیس فتا هیچ گونه کانال رسمی و غیررسمی برای اطلاع رسانی در زمینه کلاهبرداری و جرایم ندارد.
(منبع:نسیم‌آنلاین)