حضور مافیای درون‌حاکمیتی در پسِ مزارع بیت‌کوین
رامتین موثق - با افزایش ناترازی برق و شدت گرفتن و عمومیت یافتن خاموشی‌ها، گمانه‌زنی درباره علت آن شدت گرفته است. در ریشه‌یابی این امر، شاید فرسودگی زیرساخت‌ها و نبود سرمایه‌گذاری، مورد موافقت اغلب کارشناسان باشد؛ اما درباره دیگر علل تشدید ناترازی اختلاف نظر وجود دارد.
هدایت‌الله خادمی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: عدم برخورد جدی دولت با رمزارز غیرقانونی دو دلیل دارد یا خود حاکمیت مشغول به تولید مرزارز است تا درآمدی داشته باشد. یا برای رمزارز هم مانند حوزه‌های دیگر، از دسته بیل و کلنگ گرفته تا خودرو و...، مافیایی تشکیل شده است
یکی از این مسائل نقش ماینرها و استخراج غیرقانونی رمزارز است که بسیاری از کارشناسان یکی از علل عمده ناترازی برق را در این فعالیت می‌بینند. البته اخبار منتشره این حوزه نیز نشان از وسعت آن دارد. برای مثال 20 تیرماه، دادستان شهرستان نی‌ریز از کشف بزرگترین مزرعه استخراج رمز ارز در شهرستان نی‌ریز خبر داد و گفت: «بزرگترین مزرعه استخراج رمز ارز با تعداد ۳۵ دستگاه ماینر غیرمجاز معادل مصرف ۱۵۰ منزل مسکونی در یکی از کارگاه‌های صنعتی حومه شهر نی‌ریز شناسایی، کشف و ضبط شد.» همچنین سخنگوی پلیس 14 مردادماه، اعلام کرد: «۸۸۹۰ ماینر غیرمجاز کشف و ۱۰۰۰ نفر را در این خصوص دستگیر کردیم.»
با توجه به گستردگی و بزرگی چنین مزارع غیرقانونی رمزارز، برای بسیاری این سوال ایجاد شده است که مالکیت این فعالیت‌ها با چه کسانی است؟ از آنجا که در گذشته نیز فعالیت‌های مشابه غیرقانونی توسط برخی گروه‌های فاسد درون حاکمیتی انجام می‌شده است، بسیاری احتمال می‌دهند اکنون هم یک بخش از حاکمیت مشغول استخراج غیرقانونی رمزارز شده است.
- افشاگری جنگ از نقش ماینرها در ناترازی برق!
وزیر نیرو ماه پیش مدعی شد که در 12 روز جنگ که اینترنت ایران قطع شده بود، تولید رمزارز در جهان نیز چندین درصد کاهش داشته است و طبق چنین آماری بر نقش ماینرهای غیرقانونی تاکید کرد.
در همین راستا، تابناک در گزارشی نوشت: «در جریان ۱۲ روز جنگ ایران و اسرائیل و همزمان با قطع یا محدود شدن اینترنت در بسیاری از استان‌های ایران، نرخ جهانی بیت‌کوین با افتی نزدیک به ۵ درصد مواجه شد. به گفته متخصصان از این همزمانی می‌توان استباط کرد که بخش قابل‌توجهی از این افت مربوط به توقف موقت ماینرهایی بوده که در ایران فعالیت می‌کردند که بسیاری از آنها به‌صورت غیرقانونی و بدون نظارت هستند.»
بر اساس داده‌های منتشرشده توسط Cambridge Centre for Alternative Finance، ایران پیش از جنگ سهم حدود ۴ تا ۷ درصدی از کل ماینینگ بیت‌کوین را به خود اختصاص داده بود. به جرات می‌توان گفت بخش عمده‌ای از این فعالیت‌ها به دلیل تعرفه پایین برق و ضعف در نظارت، در بخش غیرمجاز جریان داشتند.
- ناترازی را گردن ماینینگ نیندازید!
در نشست خبری روز دوشنبه 14 مرداد 1404، کارگروه ماینینگ انجمن بلاکچین، فعالان این صنعت به ارائه آمارها و تحلیل‌های مرتبط با دلایل واقعی خاموشی‌ها پرداختند. آنها ضمن رد اتهامات وارده به صنعت ماینینگ، وزارت نیرو را به آمارسازی متهم کرده و مشکلات ساختاری شبکه برق کشور را عامل اصلی ناترازی انرژی عنوان کردند.
علی بابک‌نیا، رئیس کارگروه ماینینگ انجمن بلاکچین، با تاکید بر اینکه استخراج رمزارز مسبب خاموشی‌ها نیست، گفت: «ماینینگ مجاز از اواسط اردیبهشت‌ماه کاملا متوقف شده است. از سوی دیگر در دوره جنگ ۱۲ روزه ادارات، دانشگاه‌ها و مدارس و صنایع در حالت تعطیلی بودند و مصرف انرژی نداشتند. همچنین با قطع اینترنت، کل فعالیت ماینینگ متوقف شد. این مسئله نشان می‌دهد که فناوری و استخراج رمزارز تاثیری در ناترازی ندارند. اما کسی توضیح نداد که چرا باز هم قطعی‌های چندباره و چند ساعته داشتیم.»
عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم: برخی شرکت‌ها خود به تولید رمزارز مشغولند و حتی دیده شده است که بیمارستان، مطب، نانوایی و ... به مزارع تولید بیت‌کوین تبدیل شده‌اند. بعضی مواقع هم اخبار و فیلم‌هایی که منتشر میشود نشان می‌دهد که برق زیادی صرف تولید رمزارزها میشود به صورتی که برای تولید یک رمزارز به اندازه‌ی چند محله برق مصرف میشود
او تصریح کرد: «در دوران جنگ تماس‌های متعددی داشتیم که ماینرهای خانگی، به صورت داوطلبانه ماینرهای خود را خاموش کردند. این اقدام حاکی از همدلی و وحدت مردم در شرایط سخت با وجود سرکوب این صنعت است.»
- صرف برق چند محله برای تولید یک رمزارز
عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره نقش ماینرها در ناترازی برق امروز کشور، اظهار کرد: درصد دقیق نقش ماینرها در ناترازی برق مشخص نیست؛ اما به هرحال بخشی از اتلاف انرژی مربوط به همین رمزارزها هست.
هدایت‌الله خادمی یادآور شد: وقتی در سالیان گذشته بحث رمزارزها پیش آمد و تازه برخی شروع به فعالیت در این حوزه کرده بودند، دولت برخورد می‌کرد اما وقتی این روند توسعه پیدا کرد و افراد بزرگتری وارد فعالیت شدند، برخورد دولت هم دیگر رها شد.
او با عنوان اینکه مشخص نیست رها شدن برخورد با این موضوع منفعتی برای کشور دارد یا نه، توضیح داد: برخی معتقدند که با تولید رمزارز می‌توان بخشی از تحریم را دور زد بنابراین در این حالت به دولت و حاکمیت منفعت می‌رسد اما چون آمار درستی داده نمی‌شود نمی‌توان صددرصد این موضوع را هم تایید کرد.
این تحلیلگر حوزه انرژی به اخبار کشف مزارع رمزارز غیرقانونی اشاره کرد و گفت: بعضی مواقع اخبار و فیلم‌هایی که منتشر میشود نشان می‌دهد که برق زیادی صرف تولید رمزارزها میشود. برخی شرکت‌ها خود به این امر مشغولند و حتی دیده شده است که بیمارستان، مطب، نانوایی و ... به مزارع تولید بیت‌کوین تبدیل شده‌اند.
او با اشاره مجدد به اعلام نشدن آمار شفاف نقش رمزارزها در ناترازی برق، تصریح کرد: گاه می‌بینیم برای تولید یک رمزارز به اندازه‌ی چند محله برق مصرف میشود که همین امر یکی از دلایل ناترازی و خاموشی‌ها شده است.
از ۱۰ سال پیش تاکنون عملا صنایع انرژی‌بری در کشور ایجاد نشده است که بگوییم نیاز به برق افزایش یافته است. حتی اگر فرض کنیم که ظرفیت جدید در این ۱۰ ساله ایجاد نشده و هیچ اتفاقی هم نیفتاده است، ناترازی برق نباید به این صورت شدید باشد
- رمزارزها محل هدررفت برق هستند
خادمی درباره نشانه‌هایی از نقش رمزارزها در ناترازی انرژی، بیان کرد: به خاطر دارم حداقل ۱۰ سال پیش، میزان تولید برق کشور چیزی حدود ۷۵ هزار مگاوات بود و در پیک مصرف کمتر از مقدار تولید مصرف می‌کردیم و گاه هم صادرات برق داشتیم.
او ادامه داد: از ۱۰ سال پیش تاکنون عملا صنایع انرژی‌بری در کشور ایجاد نشده که بگوییم نیاز به برق خیلی بیشتری بوده است. در ظرف این ۱۰ سال هم مسئولین چندبار ادعا کردند که چند هزار مگاوات ظرفیت جدید ایجاد شده است. حتی اگر فرض کنیم که ظرفیت جدید در این ۱۰ ساله ایجاد نشده و هیچ اتفاقی هم نیفتاده باشد، ناترازی برق نباید به این صورت شدید باشد که انگار در 60 سال پیش زندگی می‌کنیم!
به اعتقاد این کارشناس، این مقدار عظیم ناترازی نشان می‌دهد که در شبکه برق یکجا «نشتی» و هدررفت وجود دارد و احتمالا بخش زیادی از این هدررفت مربوط به برقی است که به رمزارزها تخصیص داده شده است.
- احتمال تشکیل مافیا برای رمزارز
خادمی درباره عدم برخورد جدی دولت با مزارع بزرگ تولید رمزارز، عنوان کرد: نمی‌دانم که دست دولت واقعا بسته است یا نه. این رفتار دولت نشان می‌دهد که 2 حالت بیشتر نمی‌تواند برای این مسئله وجود داشته باشد؛ یا باید گفت که خود حاکمیت مشغول به این کار است تا بتواند یک درآمدی داشته باشد و از این طریق بخشی از مشکلات را حل کند و تحریم‌ها را دور بزند. یا در حالت دیگر امکان دارد برای رمزارز هم مانند حوزه‌های دیگر، از دسته بیل و کلنگ گرفته تا خودرو و ...، مافیایی تشکیل شده است.
او تاکید کرد: این عدم برخورد جدی دولت جای سوال دارد، زیرا یا می‌داند چه اتفاقی در حال رخ دادن است و صلاح می‌داند که جلوی این اتفاق را نگیرد. در این حالت هم پس اگر مزارعی کشف می‌کنند نباید آن را در بوق و کرنا کنند. در این حالت بهترست به مردم شفاف گفته شود که خود حاکمیت برای منافع کشور مشغول فعالیت در این حوزه است.
این نماینده پیشین درباره احتمال وجود یک گروه فاسد درون حاکمیتی در پشتپرده استخراج غیرقانونی رمزارز، اظهار کرد: هیچ چیز در این کشور بعید نیست؛ در این کشور از بخش خودرو حساب کنیم تا هرچه که هست، بالاخره فساد وجود دارد و رمزارز هم که یک کار پردرآمد است، هم برای تولید آن از یک انرژی مفت و رایگان استفاده میشود و هم این محصول کالایی است که رمزگذاری شده و کسی از آن خبر ندارد و چیزی است که می‌تواند در سراسر دنیا هم استفاده شود.
خادمی با تاکید بر پررنگ بودن احتمال وجود چنین گروه فاسدی پشتپرده تولید رمزارز، در پایان خاطرنشان کرد: اگر خود حاکمیت این کار را نکند حتما یک مافیا تشکیل شده است وگرنه حاکمیت برخورد می‌کرد.
