معاون بانک مرکزی اعلام کرد: معاون بانک مرکزی گفت: طرح ریال دیجیتال اول در جزیره کیش به شکل آزمایشی اجرا می‌شود و به تدریج در سایر نقاط کشور هم اجرایی خواهد شد.

مهران محرمیان ارتقا و تقویت سامانه های نظارتی بانک مرکزی در راستای انجام وظایف اصلی بانک یعنی کنترل تورم را از مهمترین اقدامات حوزه فناوری های نوین در سال 1402 برشمرد و گفت: برای کنترل تورم، بانک مرکزی نیازمند کنترل خلق نقدینگی توسط بانک هاست و در این زمینه از سامانه های نظارتی متنوعی بهره می برد که در سال 1402 با ارتقا این سامانه ها، بانک مرکزی از ظرفیت نظارتی آنها برای نظارت بر بانک ها و روند خلق پول بهره برد.

وی افزود: از آثار استفاده این سامانه ها در کنار برنامه ها و سیاست های بخش های نظارتی و اقتصادی بانک مرکزی می توان به کنترل خلق نقدینگی در محدوده هدفگذاری شده اشاره کردکه در نهایت به روند کاهنده نرخ تورم نیز منجر شد.

 معاون بانک مرکزی همچنین از بهره گیری از سامانه‌های نوین بانک مرکزی برای مقابله برخط با تراکنش‌های شبکه قمار و جلوگیری از سایر جرایم بانکی و راه اندازی آزمایشی ریال دیجیتال از دیگر اقدامات بانک مرکزی در حوزه فناوری های نوین نام برد.  

محرمیان در خصوص دستاوردهای بین المللی حوزه فناوری های نوین گفت: پروژه اتصال شبکه پرداخت شتاب کشور به شبکه پرداخت میر روسیه در سال گذشته عملیاتی شد تا برای تبادلات بین المللی و همچنین رفاه گردشگران بین دو کشور مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین اتصال سامانه پیام رسان سپام به سامانه   SPFS که در تبادل پیام های مالی بین دو کشور و عرصه بین الملل مورد استفاده است در سال 1402 عملیاتی شد.

 معاون بانک مرکزی از سامانه سیاق به عنوان دستاورد مهم دیگر این حوزه در سال 1402 نام برد و گفت: پیش از این اجرایی شدن حکم توقیف اموال فرد محکوم ، ۲۰۰ روز به طول می‌  انجامید اما در حال حاضر با سامانه سیاق طی چند دقیقه  تمام دارایی فرد در همه بانک‌ها قابل شناسایی و ضبط شدن است که این موضوع تحولی بزرگ در حوزه قضایی به شمار می رود.

چک الکترونیک در سال 1403 فراگیر می شود

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در خصوص پروژه چک الکترونیک تصریح کرد: در حال حاضر ۱۲ بانک مجهز به سیستم صدور چک الکترونیکی هستند و به تدریج همه بانک‌ها به این سیستم مجهز می‌شوند و همچنین تمام بانک ها در حال حاضر مجهز به سیستم پذیرش چک الکترونیک هستند.  بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته چک کاغذی تا سه سال آینده در شبکه بانکی حذف و چک الکترونیکی جایگزین می‌شود.

وی افزود: تا کنون ۲۳۰ هزار فقره چک الکترونیکی توسط مشتریان بانک‌ها صادر شده که ۲۰۰ هزار فقره آن در شبکه بانکی کارسازی شده است.

محرمیان گفت: چک‌های الکترونیک  فعلا در بانک صادر کننده قابل پذیرش است، اما به تدریج با پیاده سازی کامل فرآیندها در سال جاری در سایر بانک‌ها نیز چک های الکترونیک نقد پذیر خواهد شد.

محرمیان در مورد اعتبار سنجی مشتریان شبکه بانکی گفت: این امر بر اساس شمول مالی و میزان بهره مندی مردم از خدمات مالی و به طور اخص استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک مورد بررسی است. در حال حاضر به گواه بانک جهانی ایران در زمینه استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک ایران جزء کشورهای سرآمد در دنیا به شمار می رود اما در زمینه ارائه  تسهیلات الکترونیکی کشورمان دارای رتبه خوبی نیست.

وی افزود: برنامه بانک مرکزی تسهیل دسترسی آحاد جامعه به تسهیلات خرد است و این نیازمند نظام اعتبارسنجی است تا افراد بتوانند بدون نیاز به ضامن و .. به تسهیلات خرد دسترسی داشته باشند و همچنین ریسک نکول وام بانک ها نیز کاهش یابد چرا که عدم بازپرداخت اقساط از عوامل افزایش ریسک اعتباری افراد است، بنابراین مشتریان تلاش می‌کنند اقساط وام خود را به موقع پرداخت کنند.

معوان فناوری های نوین بانک گفت: نظام اعتبارسنجی که طراحی شده بر مبنای هوش مصنوعی  است و اطلاعات را از منابع اطلاعاتی مختلف مانند سازمان امور مالیاتی، وزارت رفاه، قوه قضائیه پلیس راهنمایی و رانندگی و ... جمع اوری می کند و در اوایل سال جاری این مدل عملیاتی خواهد شد و به افزایش رتبه اعتبارسنجی برای دریافت خدمات بانکی ارائه می شود.

محرمیان در مورد وثیقه الکترونیکی برای دریافت تسهیلات نیز خاطرنشان کرد، وثیقه الکترونیکی در حال حاضر هم اجرا می‌شود و در سال جاری دریافت تسهیلات با توثیق الکترونیکی با شمولیت بیشتری انجام خواهد شد.

 معاون بانک مرکزی در مورد امکان استفاده از سامانه املاک و اسکان برای احراز هویت محل سکونت مشتری بانک، گفت: در مرحله اول برای صدور دسته چک، احراز هویت با ثبت در این سامانه انجام می‌شود، در مورد ثبت تراکنش ثبت کارت بانکی در سامانه شاپرک به صورت هشدار برای احراز سکونت نیز عملیاتی شده است.

راه اندازی آزمایشی ریال دیجیتال

 محرمیان در مورد ریال دیجیتال نیز گفت: در حال حاضر تراکنش‌های بانکی مردم در بستر الکترونیک انجام می‌شود، ولی پول در بانک قرار دارد، ریال دیجیتال همان اسکناس است که فاقد فیزیک اسکناس است، اما همه اطلاعات آن در گوشی موبایل مشتری خواهد بود. اسکناس را نمی‌توان به واحد های کوچکتر تبدیل کرد، اما در ریال دیجیتال ارقام ریز هم قابل پرداخت است.

وی افزود:  طرح ریال دیجیتال اول در جزیره کیش به شکل آزمایشی اجرا می‌شود و به تدریج در سایر نقاط کشور هم اجرایی خواهد شد.

 معاون بانک مرکزی در باره تجمیع کارت‌های بانک‌ها نیز گفت: عملیات تجمیع کارتها در قالب یک اپلیکشن از سال ۱۳۹۹ از سمت بانک مرکزی کارها انجام شده اما به منظور تجهیز زیرساخت های لازم در شبکه پرداخت عملیات مقداری طولانی شد، هم اکنون  اولین شرکت خدمات PSP  با همکاری چند بانک به خصوص بانک تجارت عملیاتی شده است و الان تعدادی از کارتخوان ها در کشور  به این خدمت مجهز شده اند و این تراکنش قابل انجام است به عبارت دیگر این امکان فراهم شده تا اطلاعات کارتهای بانکی که الان به صورت فیزیکی در اختیار افراد است در گوشی تلفن همراه افراد در قالب یک اپلیکشن ثبت شود و فرد در هنگام خرید وقتی به  فروشگاه مراجعه می‌کند گوشی تلفن همراه فرد تبدیل به هر یک از کارتهای بانکی وی می‌شود کافی است یکی از کارت ها به صورت پیش فرض انتخاب شود و پس از باز شدن قفل گوشی تلفن همراه  بارکد خوان مقابل گوشی قرار گیرد و پول کالای خریداری شده جابه جا ‌شود.

بانک مرکزی در سال جاری ضمن تقویت سامانه پل همگام با استانداردهای جهانی، «پل­ پی» را نیز در بستر پل ایجاد نمود که امکان خرید و پرداخت­‌های دوره ­ای مانند اقساط، اجاره و قبوض را بدون نیاز به وارد کردن رمز دوم یا cvv۲ فراهم می ­نماید.

به گزارش تسنیم، مهران محرمیان ضمن تشریح مهم­ترین اقدامات بانک مرکزی در حوزه فناوری­های نوین در سال 1402  از صدور 450 هزار دسته چک الکترونیک درشبکه بانکی خبرداد و گفت: هم اکنون زیرساخت­های لازم برای ارائه خدمات چک الکترونیک در30بانک کشور مهیا است و طبق برنامه ­ریزی انجام شده تا سه سال آینده تمامی چک­ها الکترونیکی خواهد شد.

وی با بیان اینکه  تاکنون هم‌چنین 224 هزار برگ/ فقره چک دیجیتال صادر شده است که از این تعداد 194 هزار برگ آن به­صورت غیرحضوری نقد شده است، افزود: در حال حاضر 12 بانک در زمینه ارائه خدمات چک الکترونیک فعال هستند و زیرساخت­های فنی چک الکترونیک در همه 30 بانک کشور بطور کامل فراهم شده است. به این معنا که همه بانک­ها، چک الکترونیک سایر بانک­ها را می­پذیرند و نقد می­کنند. 
معاون فناوری­های نوین بانک مرکزی با بیان اینکه  به تدریج چک دیجیتال جای خود را در بین مردم پیدا خواهد کرد گفت: با حذف فیزیک چک طی سه سال آینده همه چک­ها الکترونیکی خواهند شد.
وی افزود: با ایجاد سقف اعتباری برای چک  اخرین گام برای اجرای پروژه چک الکترونیک برداشته خواهد شد و  در صورت اجرای آن آمار کلاهبرداری توسط چک، آمار چک برگشتی و زندانیان چک برگشتی بیش از پیش کاهش پیدا خواهد کرد.
او با اشاره به اینکه هنوز در استفاده از چک الکترونیک فرهنگسازی به طور کامل انجام نشده است گفت: در حال حاضر چک‌های الکترونیک هر بانک در ابزارهای الکترونیک همان بانک قابلیت نقد شدن دارند و با توجه به اینکه مزیت اصلی این نوع چک این است که برای نقد شدن آن نیاز به مراجعه به شعبه نیست، زیرساخت‌های فنی نقد شدن چک هر بانک در ابزارهای بانک­های دیگر از طرف بانک مرکزی فراهم شده و باید بانک­ها توسعه ابزارهای خود را در دستور کار قرار دهند. 
وی با بیان اینکه پروژه پیچک و صیاد پروژه­هایی بودند که در سال 1400 عملیاتی شد خاطرنشان کرد: با اجرای این پروژه زمینه برای کاهش شدید آمار چک­های برگشتی و زندانیان چک برگشتی فراهم شد. به‌نحوی که در سال 96 در هر روز کاری 10 نفر بابت چک برگشتی روانه زندان می­شدند. اما در حال حاضر هر سه روز، یک نفر بابت چک برگشتی روانه زندان می­شود. 
معاون فناروی های نوین بانک مرکزی از ارتقای زیرساخت های نظارتی بانک مرکزی در راستای نظارت دقیق بر خلق نقدینگی شبکه بانکی خبرداد و گفت: ‌با هماهنگی وزارت صمت و سازمان امور مالیاتی زمینه برای استفاده از فاکتورهای فروش و صورت حساب­های الکترونیک در گزینه «بابت» فراهم خواهد شد.
وی گفت: به این ترتیب کسبه و فعالین اقتصادی مجبور به ارائه فاکتورهای خود به­صورت فیزیکی و دستی به بانک­ها نخواهند بود و هم اکنون قابلیت استعلام فاکتورهای فروش از داخل شعب بانک­ها وجود دارد.
وی تصریح کرد: بانک مرکزی به منظور شفاف­سازی تراکنش­های بانکی و مبارزه با پولشویی، علاوه بر شناسایی و نظارت بر مبداء و مقصد تراکنش­ها، موضوع تراکنش­های بانکی و گزینه «بابت» در نقل و انتقالات بانکی را مورد توجه قرار داده است. به این‌ترتیب که استفاده از گزینه «بابت مدیریت نقدینگی» در نقل و انتقالات بانکی برای انتقال وجه بین حساب­ اشخاص محدود گردیده و استفاده از این گزینه صرفاً در نقل و انتقالات بانکی مربوط به یک شخص حقیقی یا حقوقی امکانپذیر است. 
محرمیان نظارت بر مبدأ، مقصد و موضوع نقل و انتقالات بانکی از مصادیق حکمرانی ریال دانست و  گفت: در همین راستا محدودیت­هایی برای افرادی که به طرز مشکوکی از گزینه «بابت قرض و تأدیه دیون» در نقل و انتقالات بانکی خود استفاده می­نمایند در نظر گرفته شده است و اکنون افراد تا سقف مشخصی امکان استفاده از این گزینه را دارند.  
وی با اشاره به مهم­ترین دستاوردهای بانک مرکزی در حوزه فناوری های نوین در سال 1402 خاطرنشان در سال­جاری به منظور تحقق شعار سال و مهار تورم علاوه بر اتخاذ سیاست­های پولی و مؤلفه­های اقتصادی که بر کنترل نقدینگی، موضوع نظارت بانکی و پایش خلق نقدینگی بانک­ها از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. از این‌رو بانک مرکزی، ضمن ارتقای زیرساخت­ها و سامانه­های نظارتی پیشین خود، به­منظور نظارت دقیق‌تر بر خلق نقدینگی شبکه بانکی با طراحی سامانه‌های جدید، نظارت بانکی را تقویت کرد. 
معاون فناروی های نوین بانک مرکزی افزود: بانک مرکزی در سال 1402 برنامه‌های جدیدی را در دستور کار خود قرار داد و با دریافت اقلام اطلاعاتی جدید از بانک­ها و تحلیل آن، اقدام به طراحی سامانه­هایی نمود تا فرآیند خلق نقدینگی توسط بانک­ها را با دقت بیشتری مورد رصد و پایش قرار دهد.  

• ارتقای مدل اعتبارسنجی

مهران محرمیان با بیان اینکه مدل فعلی اعتبارسنجی تنها 30 درصد از ایرانیان را پوشش می­دهد تاکید کرد : با عملیاتی شدن مدل جدید اعتبار سنجی این نسبت به 100 درصد افزایش پیدا خواهد کرد. به ­علاوه با توجه به اینکه شرکت­های معتبر اعتبارسنجی دنیا دقتی حدود 92 درصد دارند و با مدل جدید اعتبارسنجی دقت اعتبارسنجی از حدود 60 درصد به 87 درصد خواهد رسید، این افزایش دقت در اعتبارسنجی در حد استانداردهای جهانی است.
وی خاطرنشان کرد: در همین راستا امسال  تقویت و ارتقای مدل و فرآیند اعتبارسنجی در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و با هماهنگی­های صورت گرفته با سایر سازمان­ها مقرر شد، داده­هایی در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد تا نظام و مدل جدیدی از اعتبارسنجی توسط بانک مرکزی طراحی شود که نواقص مدل فعلی را نداشته باشد. 
وی گفت: با همکاری خوب بین دستگاه های اجرایی با بانک مرکزی در حال حاضر اطلاعات خوبی  از وزارت رفاه، قوه قضائیه، زیرمجموعه­های وزارت اقتصاد مانند سازمان امور مالیاتی و فراجا در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته  است که در کنار بکارگیری اطلاعات بیمه، گمرک، قبوض تلفن همراه افراد و ... به ارتقای مدل اعتبارسنجی کمک خواهد کرد.  

• پروژه ریال دیجیتال 

این مقام مسئول با اشاره به اینکه بانک مرکزی ایران جزو بانک­های پیشرو در ایجاد پول دیجیتال است گفت: فاز پیش­آزمایش ریال دیجیتال به اتمام رسیده، در سال جاری وارد فاز آزمایشی شده و در سال آینده نیز در جزیره کیش و پایلوت­های دیگر وارد فاز عملیاتی خواهد شد . با اجرای  این پروژه ظرفیت خیلی خوبی را برای ارتباطات بین­المللی ایجاد نمود و در موضوع تحریم نیز کمک کننده خواهد بود. 
او در همین رابطه تصریح کرد: همزمان با اجرای این پروژه اتصالات بین­المللی بانک مرکزی تکمیل خواهد شد. زیرساخت­های پرداخت کارتی ایران به زیرساخت­های پرداخت کارتی روسیه متصل می­شود­. هم­چنین شبکه شتاب ایران به شبکه میر روسیه متصل می­شود. به­علاوه ارتباطات سامانه سپام و SPFS، ارتباطات مالی بین بانک­ها را به اندازه قابل توجهی تقویت خواهد کرد. 
وی با اشاره به اینکه ماهیت ریال دیجیتال دقیقا مشابه اسکناس است گفت: هیچ تفاوتی بین ریال دیجیتال از نظر ماهوی با اسکناس وجود ندارد و هر آنچه از منظر اقتصادی بر اسکناس مترتب است بر ریال دیجیتال هم مترتب است؛ با این تفاوت که در ریال دیجیتال نیاز به جابجایی فیزیکی پول وجود ندارد.

• اجرای پروژه اصلاح نظام کارمزد

معاون فناوری­های نوین بانک مرکزی ضمن اشاره به اینکه شبکه پرداخت، برای بهره برداری، به­روز­رسانی و ایجاد نوآوری نیاز به نقدینگی و اصلاح نظام کارمزد داشت گفت: اجرای پروژه سنگین اصلاح نظام کارمزدکه طرح آن در سال 1401 تصویب شده بود، در سال 1402 با هماهنگی و رایزنی­ با سازمان­های مربوط، همکاری خوب شبکه بانکی در حوزه بانکداری الکترونیک، فرهنگسازی عمومی و همکاری مردم اجرایی شد. 
وی افزود: اجرای این طرح در بلندمدت منجر به حذف اسکناس در حوزه پرداخت شده و در حال حاضر نسبت اسکناس و مسکوک به کل پول در ایران جزو پایین­ترین و بهترین نسبت­ها در دنیاست.

• تکمیل پروژه کهربا و پرداخت­های مبتنی بر NFC 

 این مقام مسئول بانک مرکزی گفت: یکی از مهم­ترین اقدامات بانک مرکزی در سال جاری تکمیل پروژه پرداخت­های مبتنی بر NFC است که در سال 1399 از آن رونمایی شد و برای ارائه آن به مردم نیاز به همکاری بانک­ها بود. در حال حاضر کارت­های پنج بانک به پروژه کهربا متصل شده­ و مشتریان شبکه بانکی می­توانند از طریق موبایل و نزدیک کردن آن به دستگاه­‌های پوز، بدون استفاده از رمز، با کاربری آسانتر و امنیت بیشتری پرداخت­های خود را انجام دهند. 
او هم‌چنین عنوان نمود: با عملیاتی شدن این پروژه و حذف کارت­های بانکی به­صورت فیزیکی آمار Skimming (کلاهبرداری از طریق دسترسی به اطلاعات کارت­های بانکی اشخاص) به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می­کند. 

• بهره برداری از سامانه  پل ­پی در سال آینده 

محرمیان با اشاره به دیگر دستاوردهای بانک مرکزی در حوزه فناروی در سال 1402 گفت: بانک مرکزی در سال جاری ضمن تقویت سامانه پل همگام با استانداردهای جهانی، «پل­ پی» را نیز در بستر پل ایجاد نمود که امکان خرید و پرداخت­‌های دوره ­ای مانند اقساط، اجاره و قبوض را بدون نیاز به وارد کردن رمز دوم یا cvv2 فراهم می ­نماید.

وی افزد: این سامانه  علاوه بر تسهیل در پرداخت­های بانکی، امنیت پرداخت را نیز افزایش داده و پرداخت­های دوره­‌ای آبونمان کسب و کارها را نیز تسهیل می­ کند و هم اکنون کارهای فنی پل­ پی توسط بانک مرکزی به اتمام رسیده است و همه بانک­ها به این سامانه تجهیز شده­ و در سال آینده بهره ­برداری آن عملیاتی خواهد شد. 

محرمیان با اشاره به تمهیدات بانک مرکزی  در حوزه مقابله با سایت های قمارگفت : در سال 1402 بانک مرکزی نظارت دقیق و منظم بر پی­اس­پی­ها، پرداخت­یارها و سایر فعالان حوزه نظام­های پرداخت را بیش از پیش در دستور کار خود قرار داد و در این حوزه نظام خوبی برای نظارت بر تراکنش­های قمار شکل گرفت. به نحوی که با شفاف‌سازی اموری که فعالان حوزه پرداخت نباید انجام دهند، همکاری بین بانک­ها، همکاری شبکه پرداخت و پرداخت­سازها که در نقل و انتقالات کارت به کارت دخیل هستند، یک کاهش 95 درصدی در تراکنش­های قمار بوجود آمد که آمار مورد توجهی است. 

• عملیاتی‌سازی سامانه سیاق

مهران محرمیان بهره برداری از سامانه سیاق با همکاری قوه قضائیه  را از دیگر اقدامات بانک مرکزی درسال 1402 عنوان کرد گفت: این سامانه در کنار سایر اقدامات بانک مرکزی اثر قابل‌ملاحظه‌ای در مقوله‌های مرتبط با توسعه دادرسی الکترونیکی و حرکت به سمت قوه قضائیه هوشمند خواهد داشت. 
وی افزود: با بهره گیری از این سامانه زمینه برای حذف مکاتبات کاغذی و دیوان‌سالاری بین دستگاهی و از طریق گسترش تعاملات الکترونیکی بین نظام بانکی و دستگاه‌های قضائی فراهم شد و  کلیه مراحل شناسایی حساب‌ها توسط مرجع قضائی، استعلام موجودی لحظه‌ای حساب و صدور دستور مسدودی و رفع مسدودی حساب، به‌صورت آنلاین و در لحظه و در تمام ساعات شبانه‌روز قابل‌انجام است. 
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی گفت: با استقرار این سامانه متوسط اجرای حکم از 200 روز در سال 94 به حداکثر 4 دقیقه در سال 1402 کاهش پیدا کرده است که این امر، تأثیر به سزایی در تحقق عدالت اجتماعی، کاهش زمان رسیدگی و حصول نتیجه در پرونده‌های قضائی به نفع مردم و همچنین جلوگیری از عدم اجرای احکام قانونی به‌واسطه برداشت از حساب‌های تحت پیگرد خواهد داشت. 
وی خاطرنشان کرد :ریاست قوه قضاییه در سخنرانی که در حضور مقام معظم رهبری داشتند از سامانه سیاق به عنوان انقلابی در قوه قضاییه یاد کردند. چرا که در گذشته فرآیند مسدودسازی حساب­های بانکی افراد بر اساس احکام قضایی مستلزم مراجعه حضوری به بانک­ها و صرف زمان طولانی بود. اما سیاق برای اولین بار، پیرو سامانه محچک ایجاد شد و در حال حاضر با دستوری که قاضی در قوه قضاییه صادر می­کند، به همان مبلغی که فرد محکوم شده موجودی حساب­های بانکی او طی چند دقیقه مسدود می ­شود. 

• تجهیز مرکز مبادله ارز و طلا

معاون فناوری­های نوین بانک مرکزی ضمن اشاره به راه ­اندازی مرکز مبادله ارز و طلا در سال جاری بیان داشت: امسال مرکز مبادله ارز و طلا با بکارگیری سامانه های متعدد تجهیز گردید که این سامانه‌ها ابزارهایی را به­ منظور اجرای سیاست­های ارزی در حیطه بازار ارز و طلا در اختیار سیاست­گذاران، معاونت ارزی و رئیس کل بانک مرکزی قرار می­ دهد.

یک نماینده مجلس گفت: با تصمیم اتخاذ شده در بانک مرکزی مقرر شد قضاوت در باره چک‌های برگشتی از طریق هوش مصنوعی انجام شود.
به گزارش ایرنا، ابوالفضل ابوترابی، نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: بر اساس تصمیم اتخاذ شده در جلسه بانک مرکزی بنا بر این شد تا کار قضاوت درباره چک‌های برگشتی در حوزه چک الکترونیک بوسیله هوش مصنوعی انجام شود.

وی اظهار داشت: زیرساخت‌های قانونی برای استفاده از هوش مصنوعی در این حوزه وجود دارد و پس از فراهم شدن زیرساخت‌های نرم افزاری، کار در این حوزه آغاز خواهد شد.

ابوترابی افزود: اجرای قانون درباره صدور چک‌های برگشتی فرایند پیچیده‌ای ندارد و صدور احکام همچون مسدودی حساب، توقیف اموال و صدور حکم جلب در زمان‌های مشخص در قانون پیش‌بینی شده و اجرای آن با استفاده از هوش مصنوعی امکان‌پذیر است.

وی خاطرنشان کرد: در این نشست که رئیس سازمان رتبه‌بندی ایرانیان نیز حضور داشت بنا شد تا افراد بر اساس اعتبار خود همچون نداشتن پرونده قضایی و... برای صدور چک الکترونیک در ۱۵ رده از رنگ سفید برای بالاترین سطح تا قرمز پررنگ به عنوان پایین‌ترین سطح رتبه‌بندی شوند. همچنین زمانی که فردی بخواهد چکی را از فردی قبول کند می‌تواند رتبه آن فرد را در سیستم مشاهده کند که فرد مورد نظر چه رتبه‌ای از نظر اعتبار اجتماعی برای صدور چک دارد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: تا کنون ۱۵۵ هزار چک الکترونیک توسط افراد صادر شده که از این تعداد ۱۸۵ فقره برگشت خورده است.

رئیس قوه قضاییه گفت: زمانی چنین مطرح می‌کردند که با اجرایی شدن قانون جدید چک بالغ بر ۹۰ درصد از ورودی‌های این مقوله به مراجع قضایی کاسته می‌شود اما امروز مشاهده کردیم که انتظارات در عرصه عمل محقق نشده است.

به گزارش تسنیم حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای؛ رئیس قوه قضاییه صبح امروز (‌شنبه 27 آبان) در ادامه بازدیدهای میدانی خود از مراجع و مراکز قضایی، از مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران بازدید کرد و از نزدیک در جریان کم و کیف رسیدگی به پرونده‌ها در این واحد قضایی قرار گرفت.

علاوه بر دیدار بدون واسطه با مردم و مراجعه‌کنندگان به دستگاه قضایی، آسیب‌شناسی از روندها و فرایندهای موجود در مراکز و مراجع قضایی یکی از اصلی‌ترین اهداف رئیس قوه قضاییه از بازدیدها و سرکشی‌های خود از واحدهای قضایی است. این مهم در جریان بازدید امروز محسنی‌اژه‌ای از مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران نیز مورد توجه بود و رئیس قوه قضاییه با نگاهی تخصصی و موشکافانه، روندهای موجود در این واحد قضایی را مورد ارزیابی قرار داد.

تأثیر قانون چک بر کاهش پرونده‌های ورودی به دستگاه قضا

رئیس قوه قضاییه در این دیدار خود و هنگام سرکشی از یکی از شعب دادگاه‌های حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی این سؤال را از مسئولین مربوطه مطرح کرد که قانون اصلاح قانون صدور چک که از سال 1397 اجرایی می‌شود و شامل الزاماتی نظیر ثبت تمام چک‌های جدید در سامانه و ممنوعیت دارندگان چک برگشتی رفع سوء اثر نشده، از صدور چک جدید و ثبت آن در سامانه است، چه میزان در کاهش آمار ورودی پروند‌ها نقش داشته است؟ رئیس دادگاه در پاسخ به این سؤالِ رئیس قوه قضاییه، برخی نواقص قانون جدید چک را برشمرد و رئیس کل محاکم تهران نیز اعلام داشت که قانون جدید چک تأثیر قابل اعتنایی در تقلیل ورودی پرونده‌ها نداشته است. رئیس عدلیه در همین رابطه تصریح کرد: نواقص این مقوله باید احصاء شود و آسیب‌شناسی مدونی درخصوص آن صورت گیرد.

انتظارات از قانون جدید چک محقق نشده است

رئیس دستگاه قضا در ادامه از دفتر مزایده‌های مجتمع قضایی شهید بهشتی بازدید به عمل آورد و از نزدیک در جریان فعالیت سامانه تدارکات الکترونیکی دولت قرار گرفت. در این سامانه، مزایده‌ها به‌صورت الکترونیکی انجام می‌پذیرند و تاکنون سه مزایده الکترونیک به‌صورت آزمایشی برگزار شده و مقرر است طی ماه‌های آتی کلیه مزایده‌ها به این شکل انجام گیرند. مسئولین مربوطه تأکید داشتند که سامانه مزبور علی‌رغم برخی کُندی‌ها در مجموع، مزایای قابل‌توجهی دارد.

رئیس عدلیه در همین رابطه ضمن تأکید بر بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای تسهیل و تسریع امور حقوقی و قضایی مردم گفت: زمانی چنین مطرح می‌کردند که با اجرایی شدن قانون جدید چک بالغ بر 90 درصد از ورودی‌های این مقوله به مراجع قضایی کاسته می‌شود اما امروز در آسیب‌شناسی میدانی مشاهده کردیم که انتظارات در این زمینه در عرصه عمل آنطور که باید محقق نشده است. لذا در بخش مربوط به مزایده‌های الکترونیکی، باید به‌گونه‌ای کار را از ابتدا پایه‌گذاری کنید و پیش ببرید که به‌واسطه عملیاتی شدن این امر، مشکلات و پرونده‌های جدید ایجاد نشود.

نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس از پیوستن همه بانک‌ها به سامانه چک الکترونیک تا پایان سال جاری خبر داد.

ابوالفضل ابوترابی نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس، گفت: همه بانک‌ها تا پایان سال جاری به سامانه چک الکترونیک می‌پیوندند.

وی افزود: در حال حاضر ثبت چک در سامانه الزامی است و چک کاغذی در کنار ثبت در سامانه اعتبار پیدا می‌کند.

نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس اظهار داشت: در شرایط فعلی کلاهبرداری در مبادلات با چک به حداقل و به میزان 2 تا 3 درصد رسیده که سودجویان از بی‌اطلاعی بعضی از افراد سوء استفاده کرده و بدون آنکه چک را به ثبت برسانند، کاغذ چک را به فرد مورد نظر می‌دهند.

ابوترابی خاطرنشان کرد: بر همین اساس در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه در کمیسیون تلفیق مصوب شد که چک کاغذی تا پایان اجرای سال سوم برنامه هفتم حذف شود و تنها چک الکترونیک ملاک عمل باشد.

وی افزود: استفاده از چک الکترونیک در قانون چک پیش‌بینی شده و زیرساخت‌های قانونی آن از این حیث فراهم است.

نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس اظهار داشت: با حذف چک‌های کاغذی و اعتبار چک الکترونیک دیگر برای وصول چک نیاز مراجعه به بانک وجود ندارد و با این اقدام مراجعه به شعب نیز کاهش خواهد یافت.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در گزارشی از جزییات اقدامات این بانک در ۲ سال گذشته به ایجاد سامانه محچک، اجرای قانون جدید چک و کاهش زندانیان در این زمینه، الکترونیکی کردن پرداخت تسهیلات خرد و فراهم کردن زیرساخت‌های اعتبارسنجی اشاره کرد. و گفت: ۷۴۰ هزار نفر ارز اربعین دریافت کرده‌اند.

به گزارش ایرنا، «مهران محرمیان» در سومین روز از نمایشگاه دستاوردها و اقدامات دولت سیزدهم، درباره اقدامات بانک مرکزی، اظهار کرد: اجرای قانون جدید چک در دولت به نتیجه رسید و سامانه محچک را راه‌اندازی کردیم؛ در این سامانه حساب بانکی افرادی که چک برگشتی داشتند مسدود می‌شد و اثرات خوبی داشت. این اقدام نشان داد که می‌توان بدون دخالت قوه قضاییه با انجام اقداماتی به ذی‌نفعان چک کمک کردیم.

وی افزود: از دیگر سامانه‌های ایجاد شده می‌توان به سامانه سیاق اشاره کرد که به قوه قضاییه تحویل دادیم و زمان توقیف اموال را که در گذشته حدود ۲۰۰ روز بود به چند دقیقه کاهش یافت.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی بیان کرد: اقدام دیگر کاهش زندانیان چک بود که از حدود ۱۰ نفر در روز به هر ۲ روز یک نفر در سال ۱۴۰۱ رسید؛ اما امسال به هر سه روز یک نفر رسیده است که زندانیان خانم به دلیل چک برگشتی کاهش بیشتری داشته‌ است.

محرمیان ادامه داد: الکترونیکی کردن سرویس‌ها یکی دیگر از اقدامات بانک مرکزی در دولت سیزدهم است، از جمله سرویس تسهیلات خرد به ویژه برای وام ازدواج که بانک ملت و تجارت به صورت الکترونیک اجرا می‌کنند.

۷۴۰ هزار نفر ارز اربعین دریافت کردند

وی اظهار داشت: در بحث ارز اربعین نیز بانک مرکزی اقدامات خوبی انجام داد و با توجه به اینکه سالیانه ۲ میلیون زائر در اربعین داریم، سال گذشته حدود ۲۴۰ هزار نفر ارز اربعین را از مبادی رسمی دریافت کردند.

معاون فناوری‌های بانک مرکزی خاطرنشان کرد: امسال با ورود نرم افزارهایی همچون بله آمار دریافت‌کنندگان ارز اربعین رشد قابل توجهی داشته و در بانک‌های عامل ۵۰ درصد مردم به صورت حضوری و مابقی به کمک نرم‌افزارها ثبت‌نام کرده‌اند که تا صبح امروز (دوشنبه) ۷۴۰ هزار نفر ارز اربعین دریافت کردند.

محرمیان گفت: از دیگر اقدامات بانک مرکزی اتصال ابزارهای پرداخت همچون کارتخوان و ابزارهای اینترنتی به پرونده مالیاتی بود که شفافیت خوبی در این حوزه ایجاد کرد. با اجرای قانون پایانه‌های فروش و سامانه مودیان از مرداد ۱۴۰۱ تمام ابزارهای پرداخت به پرونده مالیاتی متصل شدند و در این راستا جداسازی حساب‌های تجاری از غیرتجاری انجام شد و همه بانک‌ها به آن متصل شدند و مشوق‌هایی برای فعالیت تجاری در نظر گرفتیم.

صدور چک الکترونیک در ۱۰ بانک عملیاتی شده است

وی درباره چک الکترونیک گفت: صدور چک الکترونیک در ۱۰ بانک عملیاتی شده است و به مشتریان خود خدمات ارایه می‌دهند، در برخی از بانک‌ها که به‌تازگی به سامانه متصل شدند تعداد مشتریان کم است و بانک صادرات بیشترین مشتری را دارد.

معاون فناوری‌های بانک مرکزی بیان کرد: یکی از مسایل در حوزه چک الکترونیک این بود که این چک‌ها تنها در بانک و شعبه صادرشده پذیرفته می‌شد و قابلیت نقدشوندگی داشت؛ اما این موضوع برطرف شده و همه شعب دریافت می‌کنند و قابلیت نقدشوندگی دارد.

محرمیان اظهار داشت: یکی از قابلیت‌های چک الکترونیکی این است که به صورت الکترونیک و غیرحضوری نیز می‌توان نقد کرد و در نتیجه آن نقش شعبه‌ها کم رنگ خواهد شد.

چک‌های کاغذی جمع می‌شود

وی بیان کرد: در برنامه هفتم توسعه نیز بانک مرکزی مقرر شده چک‌های کاغذی را جمع کند و تنها باید از چک الکترونیک استفاده شود و هم اکنون نیز بانک‌های صادرات، تجارت، پارسیان، آینده و کشاورزی چک الکترونیک صادر می‌کنند و به‌زودی بانک‌های ملی و ملت نیز به آن اضافه می‌شوند.

معاون فناوری‌های بانک مرکزی ادامه داد: حدود ۴۰۰ هزار چک الکترونیک صادر شده و ۳۵۰ هزار چک وصول شده‌اند و همه بانک‌ها موظف هستند این چک‌ها را نقد کنند.

محرمیان اظهار داشت: سقف اعتباری چک با اقدامات مناسبی که در بحث اعتبارسنجی انجام شده در مدل جدید اعتبارسنجی در حوزه چک خواهد بود، سقف اعتباری نیز بر مبنای وصول چک خواهد بود و باید تلاش کنیم به فعالان اقتصادی آسیبی نرسد و به دنبال روشی هستیم که آسیب کمی وارد شود.

معاون فناوری‌های بانک مرکزی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا در خصوص عدم رعایت اعتبارسنجی در پرداخت وام ازدواج به متقاضیان، گفت: تمام بانک‌ها به سامانه اعتبارسنجی متصل هستند، اما پرداخت وام ازدواج در همه بانک‌ها به صورت الکترونیکی نیست که باید ملحق شوند.

وی توضیح داد: مدل جدید اعتبارسنجی طراحی شده که از مدل فعلی سطح بالایی دارد و دارای سطح پوششی بالایی است، سطح پوشش مدل فعلی حدود ۳۰ درصد دارد برای حل این موضوع مدل جدید همه ایرانی‌ها تحت پوشش امتیاز اعتباری قرار می‌گیرند و این مدل در حال پیاده‌سازی است که از این طریق این مشکل برطرف می‌شود.

عدم اتصال بین بانکی چک نو موجب ناامیدی و دلسردی مشتریان بانکی از طرح چک دیجیتال شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، چند ماهی از رونمایی سامانه «چکنو» بانک صادرات می‌گذرد اما با وجود گذشت این مدت، سامانه مذکور هنوز امکان استفاده بین بانکی پیدا نکرده و در حد همان تبادل مالی درون بانکی مانده است.

این در حالی است که بانک صادرات در زمان رونمایی این سامانه در تبلیغات گسترده از جایگزینی «چکنو» به عنوان چک دیجیتال به جای چک‌های کاغذی خبر داده بود. اما متصل نشدن این سامانه به سامانه سایر بانک‌ها و همچنین نقص در طراحی موجب شده است تا عملاً چکنو به یک تراکنش و تبادلات پولی زمان دار درون بانکی میان مشتریان بانک صادرات تبدیل شود.

همچنین عدم عرضه نسخه ios نرم افزار بانک صادرات با قابلیت استفاده از چکنو همزمان با عرضه نسخه اندروید موجب شده است تا عملاً تعداد زیادی از مشتریان بانک صادرات نتوانند از چک دیجیتال استفاده کنند. این در حالی است که بانک مرکزی در بخشنامه‌ای تمامی بانک‌ها را ملزم به ارائه خدمات صدور چک الکترونیکی جهت رفاه حال مشتریان و استفاده از چک دیجیتال کرده است.

آمارها نشان می‌دهد که حدود ۱۱ درصد افرادی که در ایران از تلفن همراه استفاده می‌کنند دارای گوشی‌های آیفون هستند و همین تعلل در عرضه نسخه ios موجب شده تا بخش قابل توجهی از مشتریان نتوانند از این سامانه بهره ببرند.

اما موضوع اصلی که نارضایتی مشتریان بانک صادرات را در پی داشته است، همان مشکل عدم اتصال بین بانک چکنو است. مشکلی که موجب شده است تا مشتریانی که با وجود مشقت فراوان اقدام به راه اندازی سامانه چکنو و تعریف امضای دیجیتال کرده اند، نتوانند از این خدمت بهره مند شوند.

افشین یکی از مشتریان بانک صادرات که به تازگی سامانه چک نو را روی گوشی خود راه اندازی کرده است در این ارتباط به خبرنگار مهر می‌گوید: «برای خرید به همراه خانواده به بازار رفتیم و به دلیل تبلیغاتی که بانک صادرات در مورد چکنو کرده بود، دسته چک را همراه خود نبردم؛ به امید اینکه بتوانم با چکنو خرید کنم. بعد از انتخاب یخچال مورد نظر و زمان تسویه حساب قصد داشتم برای فروشنده با استفاده از چکنو، چک بکشم اما چون فروشنده در بانک صادرات حساب نداشت، موفق به انجام این کار نشدم و دست خالی به منزل بازگشتیم.»

عباس یکی از کسبه تهران نیز می‌گوید: «من نتوانستم در این سامانه ثبت نام کنم چون گوشی اندروید نداشتم و هرچقدر جستجو کردم برنامه‌ای برای آیفون پیدا نکردم.»

مشکل عدم اتصال بین بانکی و تعلل بانک صادرات در حل این مشکل موجب شد تا بانک مرکزی در نامه‌ای به تاریخ ۱۸ بهمن نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد و خواستار حل فوری این مشکلات شود. بانک مرکزی همچنین از نحوه اطلاع رسانی متصدیان بانکی در دادن اطلاعات به مشتریان در این خصوص نیز گلایه کرده است. در این نامه آمده است: «بعضاً نیز متصدیان بانکی اطلاعات مناسبی را در اختیار مشتریان قرار نداده و موجبات ابهام و سردرگمی مشتریان را فراهم نموده اند.»

این دست اهمال کاری از سوی بانک صادرات موجب شده است تا چک دیجیتال در بدو تولد مقبولیت و اعتبار خود را در میان مشتریان بانکی از دست دهد، موضوعی که واکنش بانک مرکزی را نیز در پی داشته است و آنها در نامه‌ای نوشته اند «عدم پذیرش و پردازش چک دیجیتال به صورت بین بانکی مقبولیت آن را کاهش داده و اثر منفی بر استفاده از این قبیل چک‌ها خواهد داشت که نتیجه آن کاهش عرضه چک دیجیتال به مشتری از سوی بانک‌های پیشرو خواهد بود.»

همچنین در خصوص عملکرد متصدیان بانکی نیز آورده است: «مشاهده گردید برخی متصدیان شعب با اظهار ناآگاهی و بی اطلاعی، راهنمایی مناسب به مشتریان ارائه ننموده و مشتریان را دلسرد از دریافت این خدمت می‌نمایند.»

با توجه به نوظهور بودن چک‌های دیجیتال در کشور، عملکرد بانک‌های ارائه دهنده این خدمت در میزان رضایت مندی، تبلیغ و آینده چک‌های دیجیتال بسیار اهمیت دارد و این نوع عملکرد بانک صادرات موجب دل‌زدگی مشتریان بانکی و صدمه جدی به سامانه چک‌های دیجیتال خواهد داشت و چه بسا ممکن است کل طرح و زحمات سایر بانک‌ها را تحت الشعاع قرار دهد.

چک امن دیجیتال با عنوان چکنو درحالی امروز رونمایی شد که معاون بانک مرکزی ضمن تشریح مزایای آن تأکید کرد:‌ در این مرحله مطلقاً قرار نیست چک‌های کاغذی و صیادی حذف شوند. دارندگان این چک‌ها می‌توانند با ارائه شماره چک به شعب بانکی آن را نقد کنند.
به گزارش تسنیم، مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در مراسم رونمایی از چک امن دیجیتال «چکنو»، با اشاره به اینکه همزمان با اجرای قانون جدید چک، آمار چک‌های برگشتی کاهش چشم‌گیر داشته و به 7 درصد رسیده است، اظهار داشت: یک مرحله از قانون چک باقی مانده که نیازمند مقررات‌گذاری است ولی ما پیاده‌سازی فنی را انجام داده‌ایم و به‌محض تکمیل مقررات‌گذاری، این مرحله هم عملیاتی می‌شود.

وی درباره ویژگی‌های چک الکترونیک ابراز کرد: در مرحله فعلی به هر فرد یک رنگ اختصاص داده می‌شود که تا حدودی از وضعیت اعتباری خود در حوزه چک مطلع شود و پس از بررسی بیشتر یک عدد به‌عنوان اعتبار فرد در حوزه چک اختصاص خواهد یافت. پیش از این سامانه محچک را داشتیم که مربوط به مسدودسازی حساب صادرکنندگان چک‌های برگشتی بود، با این اقدام زمان رفع سوءاثر چک‌های برگشتی بین 90 تا 95 درصد کاهش یافت.

محرمیان ادامه داد: در سال 96 روزانه حدود 10 نفر برای چک برگشتی راهی زندان می‌شدند که مشکلات بسیاری به‌همراه داشت، اما هم‌اکنون این آمار به یک نفر در دو روز کاهش یافته است که اتفاق بسیار خوبی است.

وی تأکید کرد: دسته چک‌های کاغذی همچنان معتبر است و امروز یک زیست‌بوم جدید به وجود آمده است تا بازار به‌سمت چک‌های دیجیتال حرکت کند؛ بنابراین فعلاً قرار نیست تغییر‌ی برای چک‌های صیادی صورت بگیرد.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی عنوان کرد: کسی که چک دیجیتال را قبول می‌کند نیاز نیست حتماً دسته چک دیجیتال داشته باشد. دریافت‌کننده می‌تواند به شعبه مراجعه و چک را نقد کند و با این روش دیگر نگرانی درباره نقد نشدن چک نخواهد داشت.

وی درباره قابلیت‌های جدید این چک‌ها توضیح داد: ذی‌نفع چک می‌تواند به‌صورت غیرحضوری هم این چک را نقد کند. طبق بخشنامه‌ای که به شبکه بانکی ابلاغ شده است، دارندگان چک الکترونیک می‌توانند با ارائه شماره چک به کل شبکه بانکی این چک را نقد کنند.

به گزارش تسنیم، چک امن دیجیتال با عنوان چکنو امروز در مراسمی با حضور معاون وزیر اقتصاد، معاون رئیس‌کل بانک مرکزی و مدیران ارشد بانک صادرات رونمایی و برای اولین بار در نظام بانکی عملیاتی شد. مشتریان، فعالان اقتصادی و بازرگانان می‌توانند با استفاده از این خدمت برای به حداقل رساندن ریسک‌ها و نگرانی‌های موجود در مورد چک‌های کاغذی به‌صورت غیرحضوری و بدون مراجعه به شعب، از این فناوری نوین استفاده کنند.

درخواست و صدور دسته‌چک دیجیتال، صدور، دریافت، انتقال و وصول درون‌بانکی و بین‌بانکی چک دیجیتال، ضمانت آن توسط شخص ثالث، ابطال و مسدودی، ریافت گواهی عدم پرداخت، استعلام و مشاهده کارتابل چک‌های دریافتی از جمله مهمترین قابلیت و مزیت‌های راه‌اندازی چک امن دیجیتال است.

تمامی قوانین و مقررات چک کاغذی در مورد این خدمت نوین صدق می‌کند. در چک امن دیجیتال چک کاغذی حذف و با استفاده از امضای دیجیتال معتبر می‌شود. چک دیجیتال سرعت، دقت و امنیت بیشتری در عملکرد و نقدشوندگی نسبت به چک‌های کاغذی دارد.

سامانه «چکنو» با هدف ایجاد بستری امن برای ارائه چک دیجیتال و رفع مخاطرات احتمالی چک‌های کاغذی راه‌اندازی شده است که امکان مدیریت و نظارت آن‌لاین مبادله چک را برای شبکه بانکی و بانک مرکزی فراهم می‌کند.

استفاده از چک امن دیجیتال بانک صادرات نیازمند نصب کردن نرم‌افزار همراه‌بانک صادرات و نرم‌افزار «هامون» برای انجام امضای الکترونیکی است. با نصب نرم‌افزار «هامون» به‌روی تلفن همراه، عملیات غیرحضوری احراز هویت از طریق سامانه «شاهکار» انجام خواهد شد و گواهی امضای الکترونیکی در اختیار مشتری قرار خواهد گرفت.

سپس برای استفاده از چک امن دیجیتال با ورود به همراه‌بانک صادرات ایران و انتخاب گزینه فعال‌سازی، امکان درخواست دسته چک فراهم می‌شود و با اتمام فرآیند صدور دسته‌چک، مشتری می‌تواند به‌صورت غیرحضوری با انتخاب گزینه دریافت اطلاعات دسته چک و سریال چک‌های مصرف‌نشده، صدور چک و درج اطلاعات ذی‌نفع، اقدام به صدور چک دیجیتال کند.

امکان نقدکردن چکنوی صادرشده به دو صورت حضور در شعب یا ورود به نرم‌افزار همراه‌بانک صادرات ایران وجود دارد، همچنین در زمان انتقال مبلغ چک امن دیجیتال به حساب ذی‌نفع، امکان انتقال آن به دیگری نیز وجود دارد.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی گفت: چک‌های الکترونیک در سه بانک راه اندازی و این بانک‌ها محصول خود را ارائه کرده اند.
مهران محرمیان گفت: در خصوص چک الکترونیک باید گفت به هر حال در ابتدای هر پروژه‌ای ممکن است مسائل و مشکلات فنی وجود داشته باشد.

به گزارش باشگاه خبرنگاران او می‌گوید: پروژه پیچیده است حدس زده می‌شود بانک‌هایی هم که کار‌های خود را انجام نداده اند بخشی از آن به سال بعد منتقل شود به سبب این که در آخر سال بانک‌ها از بهمن تغییرات انجام نمی‌دهند و به سمت مدیریت تراکنش‌های خود می‌روند یک مقدار سرعت تغییرات کند می‌شود.

او گفت: حدس زده می‌شود اوایل سال آینده بتوانیم تکمیل بانک‌ها در بخش چک الکترونیکی را داشته باشیم.

کار چک الکترونیکی دقیقاً همان است که چک کاغذی انجام می‌دهد. تمامی قوانین چک برای آن قابل اجراست و به زبان ساده‌تر چک الکترونیکی نسخه دیجیتالی شده، کاغذی آن است که با امضا الکترونیکی صادرکننده، اعتبار می‌گیرند و مبلغ موردنظر به‌صورت الکترونیکی از حساب صادرکننده برداشته شده و به حساب دریافت‌کننده واریز می‌شود.
به همین منظور، سامانه چکاد با هدف ایجاد بستری برای ارائه چک امن دیجیتال و رفع مخاطرات احتمالی چک‌های کاغذی راه‌اندازی شده است که امکان مدیریت و نظارت آنلاین مبادله چک را برای شبکه بانکی و بانک مرکزی فراهم آورد.

علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی در جلسه رونمایی از چک الکترونیک با اشاره به اهمیت اعتبار چک در همین رابطه گفته است که ” یکی از اهداف سامانه چکاد (چک امن الکترونیکی) اعتباربخشی به چک است و پس از شروع به کار این سامانه دریافت‌کننده چک اعتماد بیش‌تری به چک می‌کند. ”

محمد صفایی دلوئی، عضو کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم گناباد در مجلس شورای اسلامی، درباره مزایای چک دیجیتال به خبرنگار ایبِنا گفت: چک دیجیتال سبب می‌شود، تخلفات کاهش پیدا کند و چنانچه در حساب صادرکننده چک پولی وجود نداشته باشد، توانایی صدور آن را هم نخواهد داشت.

این عضو کمیسیون اقتصادی در ادامه اضافه کرد: نظارت هم با چک دیجیتال تشدید می‌شود و دقیقا به همین دلیل از میزان چک‌های برگشتی در دادگاه‌ها کم خواهد شد، اما با معایبی همراه است و مقداری کار را سخت می‌کند.

وی درباره این معایب چنین توضیح داد: از آنجا که سال‌ها است با چک به شکل سنتی کار می‌شود، بنابراین کار با شکل دیجیتالی آن کمی سخت خواهد شد، باید برای تمامی افراد جامعه روان سازی صورت گیرد تا فعالان حوزه تجاری با این روش آشنا شوند؛ بنابراین مکانیسم چک دیجیتالی نباید خیلی پیچیده باشد و افراد کم سواد در حد خواندن و نوشتن که کار تجاری می‌کنند هم بتوانند برای پیشبرد کارشان از آن بهره ببرند و به مانند گذشته کار اقتصادی خود را انجام دهند.

رئیس کل بانک مرکزی در مراسم رونمایی از چک الکترونیکی دیجیتال در بانک مرکزی با اشاره به ‌تسهیل مراودات تجاری و اقتصادی، گفت: با این اقدام، اعتبار چک‌ افزایش می‌یابد.

به گزارش فارس، صبح امروز در بانک مرکزی، رونمایی از ‌چک‌ الکترونیک انجام شد.
‌
در چک دیجیتال کاغذ از موجودیت چک، حذف و داده‌های چک در سامانه مرکزی ‌چکاد نگهداری و با استفاده از امضای دیجیتال،معتبر و مستند می‌شود.

‌تسهیل مراودات تجاری و اقتصادی از مزایای چک‌ الکترونیک یا چک دیجیتال است.

‌در این مراسم، علی صالح‌آبادی، رئیس‌کل بانک مرکزی، اعلام کرد: در راستای شکل‌گیری و اجرای قانون جدید چک امروز بخشی از این قانون یعنی رونمایی از چک دیجیتال و تامین اجتماعی انجام می‌شود.

به گفته وی‌ در مرحله اول، چک الکترونیکی در سه بانک نظیر تجارت و پارسیان اجرا می‌شود اما به مرور چک الکترونیکی در همه بانک‌ها اجرا خواهد شد.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه چک به عنوان ابزار مهمی در پرداخت‌ها استفاده می‌شود،‌ گفت: صاحبان صنایع،‌ تجار،‌ اشخاص حقیقی و حقوقی از ابزار چک برای پرداخت‌های خود استفاده می‌کنند و هرچه اعتبار چک را افزایش دهیم مردم اعتماد بیشتری می‌کنند و این کار به تسهیل در کسب و کارها کمک قابل توجهی می‌کند.

وی اضافه کرد: چک الکترونیکی امروز از سه بانک شروع شده و به ترتیب در بین بانک‌های دیگر هم اجرا می‌شود و باید ضریب فراگیری در بین مردم گسترش پیدا کند.

صالح آبادی‌‌ اهداف رونمایی از چک الکترونیکی را اعتباربخشی به چک عنوان کرد و گفت: روزبه‌روز باید اعتبار چک افزایش یابد. در یک روز کسی که چک دریافت می‌کرد باید به دنبال صادرکننده چک می‌رفت تا وجوه خود را دریافت کند، اما امروز برعکس شده، کسی که چک صادر می‌کند باید از دارند و ذی‌نفع چک التماس کند که چک او را برگشت نزد.

بنابراین گزارش ‌در صورت برگشت زدن چک همه حساب‌های فرد مسدود می‌شود و برای رفع مسدودی آن باید حداقل دو برابر مبلغ چک در بانک در حساب خود داشته باشد.

وزیر اقتصاد: چک الکترونیک هزینه مبادلات را کاهش می‌دهد

وزیر امور اقتصادی و دارایی‌ با تأکید براینکه چک الکترونیک یک محصول ارزشمند در نظام بانکی‌ است، گفت: چک الکترونیک هزینه مبادلات را کاهش می‌دهد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، احسان خاندوزی صبح امروز و در مراسم رونمایی از چک الکترونیک، اظهار داشت: چک الکترونیک هزینه مبادلات را کاهش می‌دهد. چک الکترونیک یک محصول ارزشمند در نظام بانکی‌ است.

وی افزود: وقتی از حمایت از تولید صحبت می‌کنیم یعنی همین، هر سیاستی که برای کاهش هزینه‌های مبادله برای فعالان اقتصادی باشد فرآیند تولید سهل‌تر و جذاب‌تر می‌شود.

وزیر اقتصاد تصریح کرد: هراندازه فعال اقتصادی با اطمینان بیشتر وارد معامله شود سرعت گردش معاملات بیشتر می‌شود و به رونق اقتصادی کمک می‌کند.

به گفته خاندوزی، نگرانی از نکول و اطاله پیگیری های قضایی با این دست اقدامات کاهش می‌یابد و بسیار حائز اهمیت است. همچنین باعث کاهش فشار به تسهیلات نقدی بانک‌ها می‌شود و اقدام مبارکی است.

وزیر اقتصاد با تأکید براینکه انجام چنین خدماتی موجب کاهش هزینه‌ مبادله و تسهیل فرآیند تولیدی می‌شود، افزود: از جمله این هزینه‌ها مشکلات حقوقی و قضایی است و وقتی در نظام اقتصادی، نااطمینانی‌ها کاهش یابد، فعال اقتصادی با خیال آسوده‌تری خرید و فروش را انجام می‌دهد.

وی افزود: سال گذشته در وزارت اقتصاد نیز خدمات این چنینی مثل سفته و برات الکترونیکی انجام شد که مجموع این بسته‌های سیاستی اطمینان را بالا برده و هزینه‌های مبادله را کاهش می‌دهد.

جزئیات چک الکترونیک و شیوه صادر و نقد کردن آن

سامانه چکاد با هدف ایجاد بستری برای ارائه چک امن دیجیتال و رفع مخاطرات احتمالی چک‌های کاغذی راه‌اندازی شده است که امکان مدیریت و نظارت آنلاین مبادله چک را برای شبکه بانکی و بانک مرکزی فراهم می‌کند.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، چک الکترونیک نوع جدیدی از چک است که سرعت، دقت و امنیت بیشتری در عملکرد و نقد شوندگی نسبت به چک‌های کاغذی دارد و تمام قوانین چک کاغذی برای آن قابل اجراست و با یک امضای الکترونیکی اعتبار پیدا می‌‌کند.

به همین منظور، سامانه چکاد با هدف ایجاد بستری برای ارائه چک امن دیجیتال و رفع مخاطرات احتمالی چک‌های کاغذی راه‌اندازی شده است که امکان مدیریت و نظارت آنلاین مبادله چک را برای شبکه بانکی و بانک مرکزی فراهم می‌کند.

از مزایای چک الکترونیک می‌توان به سرعت زیاد در ثبت و پردازش چک‌های الکترونیکی، عدم نیاز به ارسال نسخه فیزیکی چک، حذف نگرانی افراد در خصوص ثبت چک در سامانه و امنیت بالا و عدم امکان سرقت یا تحریف چک اشاره کرد.

* چک الکترونیکی چیست؟

چک دیجیتال موجودیتی مشابه چک کاغذی دارد و تمامی مقررات چک کاغذی در مورد آن صدق می‌کند. در چک دیجیتال کاغذی از موجودیت چک حذف و با استفاده از امضای دیجیتال چک معتبر می‌شود.

در این خصوص سامانه چکاد با هدف ایجاد بستر امن بین بانکی جهت ارایه چک دیجیتال و برطرف نمودن مشکلات چک فیزیکی ایجاد شده و بانک‌ها با بهره‌گیری از سرویس‌های ارایه شده توسط این سامانه می‌توانند سرویس‌های چک دیجیتال را برای مشتریان خود عرضه کنند.

* پیش نیازهای استفاده از خدمات سامانه چکاد (سامانه چک امن دیجیتال)

عضویت در همراه بانک، نصب و فعالسازی برنامه «هامون» جهت ثبت امضای الکترونیکی و همچنین داشتن  یک حساب جاری با امکان صدور دسته چک پیش نیازهای استفاده از خدمات سامانه چکاد به منظور دریافت و صدور چک دیجیتال است.

پس از فعالسازی خدمت چک دیجیتال در منوی مربوطه در همراه بانک خدمات مربوط به چک دیجیتال اعم از درخواست صدور دسته چک، صدور چک، امکان وصول درون بانکی و بین بانکی چک، بانکی مشاهده دسته چک صادر شده و برگه‌های چک دیجیتال، مشاهده چک‌های دریافتی، انتقال چک دیجیتال، ضمانت چک، مسدودسازی چک، ابطال چک و نقد کردن چک بدون مراجعه به شعبه قابل انجام خواهد بود.

* امنیت چک دیجیتال

بدون شک چک الکترونیکی خیلی امن‌تر از چک کاغذی است، چراکه نمی‌توان آن را تغییر داد یا به طور کلی منکر صدورش شد. از آن گذشته بانک مرکزی زیرساختی ایجاد کرده تا صادرکنندگان یا انتقال‌دهندگان چک از طریق امضای دیجیتال، احراز هویت و اعتبارسنجی شوند و همین امر بر امنیت چک‌‌های دیجیتال اضافه می‌کند.

فراموش نکنید که در چک‌های کاغذی سنتی احتمال خط ‌خوردگی یا اشتباه نوشتن همیشه وجود دارد و اگر این اتفاق بیافتد، راهی ندارید جز اینکه برگه چک را پشت‌نویسی یا ابطال کنید که البته پشت‌نویسی هم در قانون جدید چک با محدودیت‌هایی روبه‌رو است. اما در خصوص صدور این نوع چک، دیگر با چنین دردسرهایی مواجه نخواهید شد.

همچنین سامانه چکاد و کد نهاب امنیت چک‌های الکترونیکی را بیش از پیش تضمین می‌کنند. چکاد (چک امن دیجیتال) سامانه مرکزی چک الکترونیک است و نهاب هم سامانه‌ای‌ حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی است که با اختصاص دادن شماره شناسایی ویژه برای هر کاربر بانکی، امکان احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی را فراهم می‌کند.

* مزایای چک الکترونیکی

بی‌هیچ تردید یکی از مهم‌ترین مزایای چک الکترونیکی امنیت بالای آن است. چراکه با اعتبارسنجی وضعیت اعتبار بانکی فردی که چک می‌کشد مشخص می‌شود، امکان سرقت یا تحریف آن وجود ندارد و شما می‌توانید در صورت مشاهده اولین تخلف، چک را به‌راحتی مسدود کنید. از دیگر مزایا مهم این چک‌ها به این موارد می‌توان اشاره کرد؛

•    عدم محدودیت تعداد برگ چک
•    عدم امکان تغییر در برگ چک الکترونیکی
•    صرفه‌جویی در مصرف کاغذ
•    اطلاع‌رسانی از وضعیت نقل‌وانتقالات چک
•    حذف مراحل زمان‌گیر مثل جابه‌جایی، دسته‌بندی و حسابداری چک‌ها
•    کارمزد و هزینه عملیاتی پایین‌تر
•    مدیریت ریسک بهتر
•    سرعت بالا فرآیندهای صدور و پرداخت چک
•    امکان آگاهی از گردش حساب و مدیریت موجودی حساب برای جلوگیری از برگشت خوردن چک به کمک ابزار‌های مدرن همچون تلفن همراه، ای‌تی‌ام‌ها و اینترنت
•    امکان جایگزینی در تمامی معاملات
•    مطلع شدن صاحب چک بعد از پرداخت وجه

از این موضوع نیز نمی‌توان غافل شد که قانون جدید چک و چک‌های دیجیتال تا حد زیادی جرایم بانکی را کاهش داده است. از آنجا که با ثبت اطلاعات در سامانه‌های الکترونیکی، امکان صدور چک به وعده و بی‌محل وجود ندارد، احتمال برگشت خوردن و کلاهبرداری نیز کمتر می‌شود.

* خدمات سامانه چک دیجیتال

سامانه چک الکترونیکی زیر نظر بانک مرکزی بستری امن برای صدور و پرداخت چک فراهم می‌کند. یکی از مهم‌ترین خدمات سامانه چک دیجیتال این است که به کاربر اجازه می‌دهد با فعالسازی خدمت چک‌الکترونیکی و با معرفی گواهی امضاء الکترونیکی درخواست دسته چک دیجیتال بدهد.
درگاه‌های الکترونیکی امن بانک‌ها مانند اینترنت بانک و موبایل بانک یا نرم‌افزارهای مخصوص شعب از جمله راه‌های دسترسی و استفاده از این سامانه هستند. به واسطه این درگاه‌ها ارتباط مطمئن میان سیستم متمرکز بانک‌ها و سامانه چک‌های الکترونیکی شکل می‌گیرد تا به واسطه آن، این خدمت از مجموعه خدمات بانکداری الکترونیک به مردم ارائه ‌شود.

رئیس کل بانک مرکزی از رونمایی چک الکترونیک کشور در شنبه هفته آتی خبر داد.

به گزارش فارس، علی صالح‌آبادی رئیس کل بانک مرکزی در حاشیه جلسه امروز هیات دولت گفت: در روزهای گذشته نوساناتی در بازار ارز بود و امیدواریم با سازوکارهای پیش بینی شده، آرامش و ثبات را در بازار ارز داشته باشیم.

وی افزود: ما اقدامات متعددی انجام می‌دهیم و بانک مرکزی در بازارهای مختلف حضور دارد و به عنوان بازارساز در همه بازارهای ارز فعالیت دارد و مداخله می‌کند تا بازار به سمت تعادل پیش برود.

رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: صادرکنندگان عرضه‌های خوبی دارند و این هم تداوم خوبی دارد و مشکلی در عرضه ارز نداریم.

رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: عرضه ارزهایی که مورد اقبال بازار است به اندازه کافی انجام می‌شود و عرضه خواهد شد.

صالح‌آبادی بیان کرد: اقداماتی برای تسهیل دسترسی مردم به بازار اندیشیده شد و از جمله که افراد متقاضی خرید ارز به دلیل محدودیت صرافی‌ها، باعث ایجاد صف می‌شد و سامانه آنلاین دسترسی به صرافی‌ها راه‌اندازی شد و تعدادی صرافی معین شدند تا افراد از این طریق درخواست خود را بدهند.

وی ادامه داد: هم‌چنین حدود ۴۰ شعبه بانک هم در نظر گرفته شد تا مثل صرافی‌ها ارز مورد نیاز را ارائه کنند و با توجه به وفور ارز، دسترسی مردم را تسهیل کنیم تا ارز بخرند.

رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرد: ما ابزارهای مختلفی داریم که یک نمونه‌ آن دیروز رونمایی شد و آن گواهی سکه بانک مرکزی بود که معامله شد و این با قدرت تداوم دارد و ابزارهای دیگر هم در بررسی است. 

صالح آبادی عنوان کرد: ان‌شاءالله روز شنبه رونمایی از چک الکترونیک کشور را خواهیم داشت و با حضور وزرای صمت و اقتصاد، اتفاق بزرگی در صنعت پرداخت کشور رخ خواهد داد. 

وی درباره افزایش  نرخ ارز در روزهای گذشته گفت: بانک مرکزی دنبال ایجاد آرامش در بازار ارز است و سیاست‌های لازم را اتخاذ کردیم و ابزارهای لازم را هم داریم تا این کار را انجام دهیم.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: به دنبال روش های الکترونیکی برای صدور مجوز و ارسال مدارک الکترونیکی هستیم.

به گزارش خبرنگار مهر صالح آبادی رئیس بانک مرکزی در مراسم رونمایی از شبکه فراگیر قرض الحسنه موسوم به شفق گفت: یکی از موضوعات مهم در بانک مرکزی تکیه بر سامانه و فناوری بوده و نظارتهای سنتی دیگر کارایی ندارد.

صالح آبادی افزود: یکی از موارد بسیار مهم ساماندهی پایانه فروشگاهی بود که انجام شد مورد دیگر اصلاح قانون چک بود که اجرایی شد، دو هفته دیگر هم اولین چک الکترونیکی صادر شد.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: یکی از دغدغه‌های دولت دسترسی مردم به خدمات بانکی است که در جایگاه علمی به آن شمولی مالی می‌گوئیم. از سال گذشته جلسات متعددی در شورای پول و اعتبار برگزار شده و دستورالعمل‌های جدیدی در این باره صادر شد.

معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی گفت: در اسفند ماه سال گذشته سهم چک های جدید به کل چک های وصولی به ۶۰ درصد رسیده است.
 به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، آمنه نادعلی زاده سخنگوی اجرای قانون جدید چک در بانک مرکزی، سخت‌گیری‌های اعمال شده از سوی قانون جدید چک در زمان تخصیص و صدور چک جدید را عاملی موثر در کاهش صدور چک های بلامحل دانست و افزود: اجرای قانون جدید چک و الزامات مربوط به آن اعم از اعتبارسنجی مشتریان در سامانه صیاد هنگام ثبت صدور چک علاوه بر زمان تخصیص دسته چک، بررسی سوابق صادرکننده چک در زمان ثبت صدور چک در سامانه صیاد به لحاظ سابقه چک برگشتی و همچنین ممانعت از صدور چک توسط اشخاص دارای سابقه چک برگشتی رفع سوء اثر نشده در کاهش آمار چک برگشتی موثر واقع شده است.

ارائه خدمات مربوط به چک های جدید از طریق پیامک امکانپذیر است
وی در توضیح ارائه خدمات سامانه صیاد به واسطه پیامک گفت: از ابتدای راه‌اندازی سامانه صیاد، بانک مرکزی درگاه های نوین بانکی شامل همراه بانک، اینترنت بانک و برنامک های موبایلی و همچنین شعب را ملزم به ارائه خدمات سامانه صیاد کرد و پیامک نیز از ابتدا مدنظر بانک مرکزی بود.
در این زمینه علیرغم موانع متعدد، بانک مرکزی رایزنی‌های لازم با وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات را به عمل آورد و با ایجاد زیرساخت لازم امکان ارائه خدمات مربوط به چک های جدید از طریق پیامک را فراهم کرد.
وی ادامه داد: بر این اساس صادرکنندگان و دریافت‌کنندگان چک های جدید می‌توانند با ارسال کدهای دستوری تعیین شده به سرشماره 4040701701، نسبت به «ثبت»، «تایید دریافت»، «انتقال»‌، «استعلام» و همچنین «معرفی شماره تلفن همراه برای اطلاع از ثبت یا انتقال چک به نام فرد» اقدام کنند.
نادعلی زاده تاکید کرد: برای هر انجام هر یک از خدمات مربوط به چک های جدید از طریق پیامک، کدهای ویژه ای تعیین شده است که انجام آن با ارسال کد مربوطه به سرشماره 4040701701، امکان پذیر است. 
وی افزود: راهنمای انجام فرآیندهای مرتبط با چک از طریق ارسال پیامک در پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی منتشر شده و هموطنان می توانند با مراجعه به آن با کدهای مربوطه و روش انجام کار آشنا شوند.
نادعلی زاده افزود: در سرویس پیامکی امکانی فراهم شده است که بر اساس آن چنانچه ذی نفع /یا صادرکننده چک  استعلامی (اعم از استعلام چک توسط صادرکننده چک و یا استعلام چک توسط ذی‌نفع) را از طریق بستر پیامکی انجام ‌دهد و شماره موبایل خود را اظهار کند پس از آن و از طریق همان شماره موبایل اطلاعات چک ثبت شده به نفع وی به واسطه هر درگاه نوین یا سایر روش ها به صورتی پیامکی به وی ارسال می‌شود.
وی با بیان اینکه فرایندهای مرتبط با چک صرفا" از طریق شماره 4040701701 قابل انجام است، گفت: در این خصوص دریافت پیامک از هر شماره دیگری به جز شماره یادشده معتبر نیست.
نادعلی زاده تصریح کرد: ثبت، تایید و انتقال چک از طریق پیامک صرفا برای چکهای با مبالغ تا 15 میلیون تومان ر امکانپذیر است، اما درخصوص خدمات مربوط به انواع استعلام  و معرفی شماره همراه محدودیت مبلغی وجود ندارد.

امکان استعلام وضعیت چک های تسویه نشده صادرکنندگان (چک‌های در راه)
مقام مسئول بانک مرکزی در خصوص استعلام وضعیت چک یادآور شد: امکان استعلام وضعیت چک از سال 1397 راه‌اندازی شده است، اما درصددیم این سامانه استعلامی به مرور تکمیل شود. 
وی ادامه داد: سامانه استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی که در سال 1397، توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شد، به گونه‌ای طراحی شده است که هر شخصی‌می‌توانست سوابق چک های برگشتی را از طریق پیامک استعلام کند و این خدمت بر روی وب سایت بانک مرکزی برای عموم مردم ارائه شده است. به این شکل که با وارد کردن شناسه صیادی در سامانه، تعداد و میزان چکهای برگشتی فرد اعلام می شود. 
وی در ادامه خاطرنشان کرد: به موجب قانون جدید چک مقرر شد علاوه بر سوابق چک های  برگشتی، اطلاعات چک‌های تسویه نشده صادرکنندگان (چک‌های در راه) به ذی نفع چک (شخصی که چک به نفع وی در سامانه صیاد ثبت صدور شده باشد) نیز اعلام شود. بر این اساس از سال 1400 که سامانه صیاد راه‌اندازی شد و چک‌های جدید در آن ثبت شد این امکان برای بانک مرکزی برقرار شد که امکان استعلام چک‌های در راه صادرکننده را نیز فراهم کند. در حال حاضر سرویس مربوطه تکمیل شده است و با راه‌اندازی زیر ساخت پیامکی سامانه صیاد این زیر ساخت نیز برای آحاد مردم آماده خواهد شد.

لزوم استعلام از سامانه صیاد برای پیشگیری از مشکلات احتمالی 
نادعلی‌زاده تصویب و ابلاغ قانون جدید چک را در راستای حمایت از حقوق ذی نفع دانست و گفت: ذی نفع چک در زمان دریافت چک های جدید باید از سامانه صیاد استعلام لازم را به عمل آورد و این نکته بارها در اطلاع‌رسانی های بانک مرکزی و شبکه بانکی مطرح شده است. اما متأسفانه همچنان در این زمینه شاهد سهل‌انگاری‌هایی هستیم و برخی از گیرندگان در زمان دریافت چک استعلام لازم را از سامانه صیاد به عمل نمی آورند و زمانی که به دنبال نقد کردن چک هستند متوجه می شوند که صادرکننده چک اطلاعات را ثبت نکرده یا آن را اشتباه ثبت کرده است. برای برطرف کردن این مشکل بهترین راه انجام عملیات تائید دریافت چک و یا استعلام از سامانه صیاد است که می‌توان از طریق اینترنت بانکها، همراه بانکها، برنامک های موبایلی، خودپردازها و شعب بانکها اقدامات اشاره شده را انجام داد.
وی افزود: علاوه بر این در تیرماه سال گذشته بانک مرکزی یک سرویس استعلام بدون احراز هویت طراحی کرد و بر روی وب سایت خود قرار داد و مشتریان می توانند از طریق این سرویس استعلام لازم را به عمل آورند و متوجه شوند که چک با چه مبلغ و تاریخ سررسیدی به نفع آنها ثبت شده است.
نادعلی زاده یادآور شد: در صورتی که اشتباهی در ثبت چک رخ دهد، اگر صادرکننده متوجه اشتباه خود در ثبت چک شود و در همان حال این  مهم به تأیید گیرنده نرسیده باشد، امکان لغو ثبت چک وجود دارد، یعنی صادرکننده می‌تواند چک را به بانک ببرد و از بانک درخواست کند که ثبت چک را لغو کند. اما زمانی که گیرنده چک را دریافت کرده و به مالکیت خود درآورده باشد، گیرنده چک باید همکاری لازم را به عمل آورد و چک را به صادرکننده انتقال دهد و صادرکننده از طریق بانک اصلاح چک را انجام دهد.

امکان ثبت چک تضمینی در سامانه صیاد به زودی فراهم می شود
سخنگوی اجرای قانون جدید چک با بیان اینکه ثبت چک‌های تضمینی در سامانه صیاد در اردیبهشت ماه 1400 در مجلس شورای اسلامی تصویب و به دستگاه های مربوطه ابلاغ شده است گفت: از زمان ابلاغ این مهم به بانک مرکزی، این بانک زیرساخت‌های لازم را فراهم کرد و در حال حاضر این زیرساخت ها آماده و مقرر شده است بزودی تمام چک های تضمین شده به شناسه صیادی مجهز شوند و در زمان صدور نیز در سامانه صیاد ثبت شوند. 
نادعلی‌زاده افزود: با این خدمت، گیرنده چک تضمین شده جدید می‌تواند با استعلام شناسه صیادی، از ثبت چک تضمینی به نفع خود اطمینان حاصل کند. می‌توان این امر را برترین مزیت قانون جدید چک درخصوص چک های تضمینی دانست چراکه پیش از این استعلامی درباره چک های تضمینی وجود نداشته است.

بیش از 80 درصد خودپردازها به زودی به سامانه صیاد متصل می شوند
مقام مسئول بانک مرکزی ضمن برشمردن راه های ثبت چک در سامانه صیاد گفت: بانک مرکزی درگاه های نوین بانکی شامل اینترنت بانک، همراه بانک و برنامک های موبایلی و نیز شعب را فعال کرده تا به واسطه آنها مردم بتوانند چک های خود را ثبت کنند.
سخنگوی اجرای قانون جدید چک با بیان اینکه در پایان آذر ماه سال 1400 بانکها ملزم شدند که خدمات سامانه صیاد را از طریق دستگاه های خودپرداز ارائه کنند، گفت: از آنجایی که دستگاه های خودپرداز مکانیکی هستند، تجهیز آنها به سامانه صیاد به لحاظ فنی امری پیچیده تلقی می‌شود. در این باره تاکنون اقدمات مناسبی انجام شده و در حال حاضر بیش از 23 هزار کیوسک و خودپرداز بانکی یعنی بیش از 37 درصد خودپردازها در کل کشور مجهز به سامانه صیاد شده‌اند. وی تصریح کرد: پیش بینی ما این است که بزودی این آمار به بیش از 80 درصد برسد.

امکان انسداد حساب های صادرکننده در سایر بانکها فراهم می‌شود
سخنگوی اجرای قانون جدید درخصوص مسدود شدن حساب‌های صادرکننده چک در صورت کسری موجودی عنوان کرد: قانون جدید چک در سال 1397 تصویب شد و برای اجرا دو سال مهلت زمانی در نظر گرفته شده است، این کار پیش از این هم به شکل دیگری صورت می گرفت بدین معنا که زمانی که چک برگشت می‌خورد شخصی که ذی‌نفع چک بود می‌توانست از بانک خواهش کند اگر صادرکننده چک در همان بانک دارای حساب است، حسابش مسدود و کسری مبلغ چک را به وی بپردازد. اما در قانون جدید قرار بر این شد که در همه بانکها چنین امکانی فراهم شود که این امر پیچیدگی های خاص خودش را داشت. 
وی افزود: هنگامی که چکی برگشت می‌خورد، بانک مرکزی باید به همه بانکها اعلام کند که چک برگشت خورده است و از همه بانکها بخواهد که موجودی حساب صادرکننده چک را به بانک مرکزی بازگردانند. بانک مرکزی برحسب موجودی حساب صادرکننده چک، تصمیم می‌گیرد که کدام حساب و به چه میزان مسدود شود و این پیام را به بانکها ارسال کند و بانک هایی که ملزم هستند این اقدام را انجام دهند باید انسداد را عملیاتی کنند. برای تحقق این امر نیاز به یک بستر نرم‌افزاری بود و الزامات فنی خود را می طلبید. در حال حاضر 90 درصد بانکها به سامانه مربوطه متصل شده‌اند و پس از اتصال کامل بانکها این اتفاق عملیاتی خواهد شد و امکان انسداد حساب صادرکننده چک در همه بانکها فراهم می‌شود. 

افزایش تدریجی سهم چک های جدید در مبادلات اقتصادی
سخنگوی اجرای قانون جدید چک در ادامه با بیان اینکه تا پایان شهریور ماه 1400، 25 درصد آمار چک های وصولی متعلق به چک های جدید بوده، گفت: این آمار در اسفند ماه بالغ بر 60 درصد است یعنی 60 درصد چک های وصولی در سامانه چکاوک ، چک های جدید هستند و این امر حاکی از استقبال چک های جدید است.
به گفته نادعلی زاده از ابتدای سال 1400  تا پایان سال  بالغ بر 180 میلیون فقره چک جدید توزیع شده که از این تعداد بالغ بر  65 میلیون فقره چک جدید در سامانه صیاد ثبت صدور شده است. 
معاون اداره نظام های پرداخت با ارائه برخی آمارها در این زمینه عنوان کرد: چک‌های جدید از ابتدای فروردین ماه سال گذشته بر اساس قانون اصلاح قانون صدور چک وارد چرخه اقتصادی کشور شده و با الزامات قانونی به تدریج جایگزین چک‌های قدیمی شده اند، بر این اساس و در حالیکه در فروردین ماه 1400 تنها 0.02 درصد کل چک های وصولی مربوط به چک های جدید بوده این میزان در اسفند ماه سال 1400 به حدود 61 درصد رسیده است. این میزان نشانگر افزایش تدریجی گردش چک های جدید در چرخه اقتصادی کشور و مبادلات عموم مردم است.
وی با برشمردن جزئیات این آمار گفت: میزان چک های جدید وصولی در فروردین ماه سال گذشته هزار و 47 فقره ، در اسفندماه 3 میلیون و 890 هزار و 865  فقره و در مجموع سال 1400، 21 میلیون و 259 هزار و 932 فقره بوده است. 
وی افزود: در پایان سال 1400، نسبت چک های برگشتی به کل چک های مبادله‌ای 9.1 درصد بوده است، همچنین نسبت چک های برگشتی جدید به چک‌های مبادله ای جدید، 6.7 درصد و این نسبت در خصوص چک های قدیمی 10 درصد بوده است. بدین معنا که از هر 100 چک قدیمی، 10 فقره و در مقابل از هر 100 چک جدید، 6 فقره برگشت خورده است. 

در آبان ماه امسال، تعداد و ارزش چک‌های برگشتی نسبت به کل چک‌های مبادله‌شده به کمتر از میانگین ۸ ماهه‌ی ابتدایی سال ۱۴۰۰ رسید.

به گزارش خبرنگار مهر، بنابر گزارش بانک مرکزی از آمار چک‌های مبادله شده در آبان ماه سال ۱۴۰۰، در این ماه ۷.۱ میلیون فقره چک به ارزش ۲۵۰.۵ هزار میلیارد تومان مبادله شده و تعداد چک‌های برگشتی نیز برابر با ۶۳۰ هزار فقره به ارزش ۳۰.۵ هزار میلیارد تومان بوده است. بنابراین تعداد و ارزش چک‌های برگشتی نسبت به کل چک‌های مبادله شده در این ماه به ترتیب برابر با ۸.۸ درصد و ۱۲.۲ درصد شده است.

همچنین از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه، ۵۵.۲ میلیون فقره چک به ارزش ۱۶۶۱.۲ هزار میلیارد تومان مبادله شده که تعداد چک‌های برگشتی نیز در این بازه زمانی برابر با ۵.۱۳ میلیون فقره به ارزش ۲۰۷.۹ هزار میلیارد تومان بوده است. از این رو، در هشت ماهی که از سال ۱۴۰۰ می‌گذرد، نسبت تعداد و ارزش چک‌های برگشتی به مبادله شده به ترتیب برابر با ۹.۳ درصد و ۱۲.۵ درصد است.

با مقایسه آمار آبان ماه با آمار مربوط به هشت ماهه‌ی ابتدایی سال ۱۴۰۰، مشاهده می‌شود که در این ماه نسبت تعداد و ارزش چک‌های برگشتی به مبادله شده زیر میانگین هشت ماهه قرار دارد؛ به عبارت دیگر، در آبان ماه امسال، هم نسبت تعداد چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله شده و هم نسبت ارزش چک‌های برگشتی به مبادله شده کمتر از میانگین ۸ ماهه‌ی اخیر است.

علاوه بر این، در یک سال منتهی به آبان ۱۴۰۰ حدود ۹۱.۳ میلیون فقره چک به ارزش ۲۴۹۷.۲ هزار میلیارد تومان مبادله شده که از این میان ۸.۱۶ میلیون فقره چک به ارزش ۳۰۶ هزار میلیارد تومان برگشت خورده است. بنابراین نسبت تعداد و ارزش چک‌های برگشتی به مبادله شده در یک سال منتهی به آبان ۱۴۰۰ به ترتیب برابر با ۸.۹۴ درصد و ۱۲.۳ درصد است.

از طرف دیگر، در یک سال منتهی به آبان ۱۳۹۹، ۱۰۰.۴ میلیون فقره چک به ارزش ۱,۸۴۵ هزار میلیارد تومان مبادله شده که از این میان ۱۰.۰۶ میلیون فقره چک به ارزش ۲۰۱.۸ هزار میلیارد تومان برگشت خورده است. بنابراین نسبت تعداد و ارزش چک‌های برگشتی به مبادله شده در یک سال منتهی به آبان ۱۳۹۹ به ترتیب برابر با ۱۰ درصد و ۱۱ درصد است.

بنابراین با مقایسه یک سال منتهی به آبان ۱۳۹۹ و آبان ۱۴۰۰، نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌شده با کاهش ۱۰.۶ درصدی و نسبت ارزش چک‌های برگشتی به مبادله شده با افزایش ۱۱.۸ درصدی همراه بوده است.

لازم به ذکر است کاهش نسبت چک‌های برگشتی را می‌توان از نتایج قانون جدید چک دانست که در سال‌های گذشته به منظور افزایش شفافیت و همچنین بازگشت اعتبار به دسته چک تصویب شد.

رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس گفت: شبکه بانکی در ابتدا باید بخش‌هایی از قانون جدید چک که تاکنون ناقص اجرا شده‌اند را به مرحله عملیاتی برساند و سپس به سراغ سایر تکالیف اجرا نشده برود.

حجت الاسلام حسن شجاعی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تأثیر قانون جدید چک بر کاهش آمار چک‌های برگشتی گفت: شبکه بانکی در ابتدا باید بخش‌هایی از قانون جدید چک که تاکنون ناقص اجرا شده‌اند را به مرحله عملیاتی برساند و سپس به سراغ سایر تکالیف اجرا نشده از جمله راه اندازی چک‌های الکترونیک برود.

وی افزود: قانون جدید چک، با آسیب شناسی دقیقی که از مشکلات ناشی از چک داشته است، توانسته آمار چک‌های برگشتی را به نفع کسب و کارها کاهش دهد. طبق آخرین آماری که بانک مرکزی اعلام کرده، از ابتدای سال تا آخر شهریور، حدود ۹ درصد چک‌های قدیمی برگشت خوردند در حالی که در چک‌های جدید این آمار برابر با ۵ درصد بوده است.

وی اظهار کرد: بخش‌هایی از قانون جدید چک که تاکنون اجرایی شده در کاهش آمار چک‌های برگشتی تأثیر بسیاری داشته است. برای مثال الزامی شدن ثبت و تائید چک در سامانه صیاد و همچنین ایجاد امکان استعلام سوابق صادرکننده برای گیرنده، از جمله نوآوری‌های قانون جدید چک بوده که موجب افزایش اعتبار چک‌های جدید شده است.

رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، ضمن تقدیر از تلاش‌های شبکه بانکی در جهت اجرای قانون جدید چک اذعان کرد: با اینکه بخش‌هایی از قانون جدید چک توسط شبکه بانکی اجرایی شده است و همین موارد نیز توانسته بر معاملات از طریق چک تأثیر مثبت بگذارد، اما لازم است تا در اجرای سایر تکالیف قانون نیز بانک مرکزی پیگیری‌های لازم را از شبکه بانکی داشته باشد.

شجاعی، در موارد مهم اجرا نشده قانون جدید چک گفت: یکی از مهمترین مواردی که شبکه بانکی در ارائه آن به مردم طبق وعده خود عمل نکرد، تسهیل دسترسی همه مردم به سامانه صیاد جهت ثبت و تائید چک است؛ چرا که برخی از افراد که به گوشی هوشمند دسترسی ندارند، هنوز در ثبت چک مشکل دارند.

وی در ادامه اشاره کرد: بهترین راهکار حل مشکل این دسته از افراد با ثبت و تائید چک، اتصال خودپرداز، دستگاه‌های کارتخوان و سامانه‌های پیامکی به سامانه صیاد بانک مرکزی است که همه مردم به راحتی به آن‌ها دسترسی دارند و نحوه کار با آن را از قبل می‌دانند. بنابراین، رئیس بانک مرکزی باید اقدامات لازم جهت اجرای این مهم توسط شبکه بانکی را پیگیری کند.

رئیس کمیسیون اصل ۹۰ در رابطه با سایر تکالیف اجرانشده قانون جدید چک گفت: بعد از تسهیل دسترسی مردم به سامانه صیاد، آموزش به مردم و شبکه بانکی در جهت کار با چک‌های جدید از اولویت جدی برخوردار است. چراکه دیده شده افراد بدون اطمینان از ثبت شدن چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده، چک را از او قبول می‌کنند و در زمان سررسید چک با مشکل مواجه می‌شوند. زیرا چک‌هایی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشد توسط شبکه بانکی کارسازی نخواهند شد.

شجاعی افزود: بنابراین مردم باید بدانند که چک‌های ثبت نشده در سامانه صیاد را نباید دریافت کنند که این نیاز به آموزش و اطلاع رسانی دارد و لازم است تا بانک مرکزی از طریق رسانه‌ها، صدا و سیما و خود بانک‌ها به کاربران اطلاع رسانی لازم را انجام دهد. البته راهکاری که در کنار این مسئله وجود دارد این است که به محض ثبت چک در سامانه صیاد، به گیرنده چک پیامکی ارسال شود تا به او اطلاع بدهد که صادرکننده، چک را در سامانه صیاد ثبت کرده است.

وی با اشاره به اهمیت تکمیل اجرای بخش‌هایی از قانون که تاکنون ناقص اجرا شده‌اند، گفت: شبکه بانکی در ابتدا باید بخش‌هایی از قانون جدید چک که تاکنون ناقص اجرا شده‌اند را به مرحله عملیاتی برساند و سپس به سراغ سایر تکالیف اجرا نشده از جمله راه اندازی چک‌های الکترونیک برود. بنابراین کار منطقی در حال حاضر تسهیل دسترسی به سامانه صیاد و آموزش و اطلاع رسانی به مردم و ارسال پیامک ثبت چک به گیرنده است و باید مشکلات مردم را حل کند.

از ابتدای امسال تا پایان شهریور، نسبت چک‌های برگشتی در دسته چک‌های قدیمی ۹ درصد و در دسته چک‌های بنفش رنگ جدید ۵ درصد بوده که از کاهش ۴۴ درصدی برگشتی ها در چک‌های جدیدحکایت دارد.

به گزارش خبرنگار مهر، به گفته سخنگوی اجرای قانون جدید چک، از ابتدای سال تا پایان شهریور ۱۴۰۰، نسبت چک‌های برگشتی در دسته چک‌های قدیمی ۹ درصد و در دسته چک‌های بنفش رنگ جدید ۵ درصد بوده است. که از کاهش ۴۴ درصدی چک‌های برگشتی در دسته چک‌های جدید و تأثیر مثبت قانون جدید چک حکایت دارد.

قانون جدید چک که از ابتدای امسال توسط شبکه بانکی کشور به طور رسمی در حال اجرا است، با ارائه خدمات مربوط به چک‌های جدید از جمله الزام به ثبت و تائید چک‌های بنفش رنگ در سامانه صیاد، اعتبارسنجی متقاضیان دسته چک، متمرکز شدن صدور دسته چک در بانک مرکزی و همچنین ایجاد امکان استعلام سوابق صادرکننده چک برای گیرنده آن، بر روند برگشت چک تأثیر مثبتی گذاشت.

به طوری که طبق گفته آمنه نادعلی‌زاده، سخنگوی اجرای قانون جدید چک در برنامه عصر اقتصاد از رادیو اقتصاد، تا پایان شهریور ماه امسال نسبت چک‌های برگشتی در دسته چک‌های قدیمی برابر با ۹ درصد و نسبت چک‌های برگشتی در دسته چک‌های جدید برابر با ۵ درصد شده است.

طبق گفته‌های آمنه نادعلی‌زاده، ۲۱ میلیون فقره از چک‌های جدید بنفش رنگ در سامانه صیاد ثبت شده و در بازار به گردش افتاده است. از طرف دیگر مطابق آمار بانک مرکزی، از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان شهریورماه در کل ۴۲ میلیون فقره چک مبادله شده است. بنابراین نصف تعداد چک‌های مبادله‌شده تا پایان شهریورماه، مربوط به چک‌های جدید بنفش رنگی است که از ابتدای سال ۱۴۰۰ توزیع شده‌اند و پنجاه درصد باقیمانده نیز مربوط به چک‌های قدیمی است که این، خبر از استقبال مردم از چک‌های جدید دارد.

همچنین سخنگوی اجرای قانون جدید چک، در مورد تأثیر این قانون بر کاهش آمار چک‌های برگشتی گفت: تاکنون بخش‌های مهمی از قانون جدید چک اجرایی شده است. تا قبل از اجرای قانون جدید چک، افراد می‌توانستند تا برگ آخر دسته چک خود را استفاده کنند، حتی اگر همه برگه چک‌های صادرشده توسط آنها برگشت می‌خورد. در حالی که بعد از اجرای قانون جدید چک، در صورتی که چکی برگشت بخورد، سامانه صیاد به صادرکننده اجازه ثبت چک جدید را نمی‌دهد که این اثر زیادی در کاهش چک‌های برگشتی دارد.

در نتیجه، تفاوت ۴۴ درصدی نسبت چک‌های برگشتی در دسته چک‌های جدید و قدیمی، نشان می‌دهد که تکالیفی از قانون جدید چک که تاکنون اجرایی شده است توانسته توقعات از قانون جدید چک را براورده کند؛ چرا که از مهمترین دلایل اصلاح قانون چک در سال ۱۳۹۷، کاهش صدور چک‌های بلامحل و در نتیجه کاهش نسبت چک‌های برگشتی بوده است.

بنابراین، پیگیری بانک مرکزی از شبکه بانکی در جهت اجرای سایر تکالیف بر زمین مانده قانون جدید چک، از جمله اتصال خودپرداز و پیامک به سامانه صیاد جهت ثبت و تائید چک، ایجاد وحدت رویه بین بانک‌ها، نقش بسزایی در کاهش آمار چک‌های برگشتی دارد.

با وجود اینکه بیش از ۷ ماه از مهلت در نظر گرفته شده برای اجرای قانون جدید چک می‌گذرد اما هنوز مفاد مهمی از این قانون از جمله اعتبارسنجی دارندگان دسته چک و تهیه زیرساخت‌های لازم برای صدور چک الکترونیک اجرایی نشده است.
به گزارش تسنیم، با وجود اینکه مهلت تعیین شده برای پیاده‌سازی کامل قانون جدید چک (مصوب سال 97)، ماه‌ها قبل به اتمام رسیده است، اما همچنان برخی از مهم‌ترین مفاد موجود در این قانون اجرایی نشده است. در همین ارتباط، علی صالح آبادی، رئیس کل بانک مرکزی اخیراً با بیان اینکه از 17 تکلیف دیده شده در قانون چک برای بانک مرکزی، 11 مورد انجام شده است، عنوان کرد: برخی از تکالیف باقی مانده مانند چک الکترونیک، به زیرساخت‌هایی نیاز دارد که تأمین آن زمان‌بر بوده و احتیاج به کار بیشتری دارد.

بر اساس اظهارات آمنه نادعلی؛ سخنگوی اجرای قانون جدید چک، بخش عمده مفاد این قانون مربوط به ثبت اطلاعات چک توسط صادرکنندگان و گیرندگان چک است که این مورد از فروردین‌ماه امسال در مرحله اجرا قرار گرفته است؛ به همین منظور چک‌های جدیدی روانه بازار شده‌اند که تبادل آنها مستلزم ثبت در سامانه‌ای به نام صیاد است.

کارشناسان امور بانکی معتقدند هر چند اجرای برخی از مفاد قانون چک موجب کاهش آمار و ارقام مربوط به چک‌های برگشتی شده است اما «تعلل در اعتبارسنجی و تعیین سقف اعتباری چک» و «ضعف اطلاع‌رسانی عمومی در خصوص کارکرد چک‌های صیادی» از جمله مواردی است که پیاده‌سازی کامل این قانون را با مشکل مواجه کرده است. در کلیپ زیر برخی از مهم‌ترین تکالیف باقی‌مانده از قانون چک مرور شده است.

به گزارش تسنیم بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد بعد از گذشت 7 ماه از معرفی چک‌های صیادی به فعالان اقتصادی، این چک‌ها هنوز هم جای خود را در مبادلات اقتصادی باز نکردند و ابهامات بسیاری در خصوص کارکرد آنها وجود دارد.

علیرغم سپری شدن ۳ سال از تصویب قانون جدید چک، هنوز هم در عمل شاهد انبوهی از تکالیف بر زمین مانده و نبود آموزش همگانی مناسب در زمینه چک‌های صیادی هستیم.

به گزارش خبرنگار مهر، در سالهای اخیر درصد بالای چک‌های برگشتی علاوه بر افزایش خیره‌کننده هزینه مبادلات مالی و از رونق انداختن کسب‌وکار، منجر به افزایش پرونده‌های ورودی به قوه قضائیه شده بود.

«مطالبه وجه چک» در سال ۹۶، رتبه دوم پرونده‌های حقوقی را به خود اختصاص داده بود و در همین سال، تقریباً رکورد یک میلیارد تومان چک برگشتی در هر دقیقه به ثبت رسید. به همین دلیل معضل «چک برگشتی» یکی از ۵ مشکل بزرگ و اصلی فعالان اقتصادی کشور بود و با وجود کاهش مجازات چک بلامحل طی اصلاحات قانون صدور چک در سال‌های گذشته، ۹۵ درصد زندانیان جرایم غیرعمد را محکومان مالی تشکیل می‌دادند و بیش ۹۵ درصد از زندانیان زن محکوم مالی، به دلیل چک برگشتی محکوم شده بودند.

با وجود آنکه قانون جدید چک بعد از سال ۹۷ موفق شده است در ابعاد مختلف کاستی‌ها و معضلات چک‌های رایج را به طور محسوسی کاهش دهد و تا حد زیادی از نکول و افزایش زندانیان جلوگیری به عمل آورد؛ اما با این حال بعد از ۳ سال از سپری شدن تصویب این قانون، بسیاری از مفاد آن هنوز بر زمین مانده و عملیاتی نشده است.

قانون جدید، آمار چک‌های برگشتی را کاهش داد

محمدعلی قشقایی کارشناس حقوقی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه قانون جدید چک با وجود داشتن نواقص جدی اجرایی در سیستم بانکی، میزان چک‌های برگشتی را به شدت کاهش داد، عنوان کرد: مطابق آمار استخراج شده از سامانه چکاوک، نسبت مبلغی چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله شده، در سال ۹۶ حدود ۲۱ درصد بوده که این رقم در سال ۹۹ به حدود ۱۱ درصد کاهش یافته است.

این کارشناس حقوقی افزود: اما با این حال، با وجود اینکه حدود ۶ ماه از آخرین موعد پیاده‌سازی نهایی این قانون (فروردین ۱۴۰۰) سپری شده است؛ اما هنوز هم در زمینه استقرار کامل تمامی مفاد این قانون در سیستم بانکی با ضعف‌های جدی مواجه هستیم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر دسترسی ساکنان مناطق محروم و افراد فاقد تکنولوژی‌های هوشمند به سامانه صیاد با دشواری همراه است، خاطرنشان کرد: بسیاری از کسبه قدیمی و افراد سالخورده دسترسی آسانی به گوشی هوشمند و سامانه‌های الکترونیکی ندارند و به همین خاطر بانک مرکزی باید ابزارهایی همچون پیامک و خودپرداز را نیز به سامانه صیاد متصل کند.

تکالیف بر زمین مانده بانک مرکزی، میراث رئیس کل جدید

وی با بیان اینکه قانون جدید بانک مرکزی را مکلف به اجرای تقریبی حدود ۲۲ تکلیف و پروژه درباره روند صدور، ثبت و پرداخت چک کرده است، گفت: در این میان فقط حدود ۴ تکلیف به طور کامل اجرایی شده است و مابقی آنها یا اصلاً اجرایی نشده و یا اینکه به طور ناقص اجرا شده است.

قشقایی در ادامه افزود: «کاربرپسند و ساده بودن فرآیندهای سیستمی چک»، «آموزش مؤثر شبکه بانکی و کارمندان باجه‌های بانکی» و «کنترل و نظارت بر رویه‌های نادرست و عملکرد خودسرانه سیستم بانکی» ۳ مورد از مهم‌ترین وظایف بانک مرکزی است.

آموزش عمومی کارکرد چک‌های جدید، فوری‌ترین تکلیف بانک مرکزی

وی با بیان اینکه دارندگان چک صیادی بایستی در خصوص شیوه ثبت، صدور و انتقال چک در سامانه صیاد آموزش کافی ببینند تا دچار ضررهای مالی و قضائی نشوند، گفت: البته در این زمینه بانک مرکزی نیز موظف است تمامی جزئیات قانون جدید را به شکل دقیق برای عموم مردم اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی کند.

قشقایی با اشاره به اینکه فرهنگسازی قانون جدید چک به مردم از ۲ طریق «بهره‌گیری از ظرفیت‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی» و نیز «مشاوره حضوری کارمندان شعب بانک‌ها» میسر خواهد بود، افزود: در طول ۳ سال گذشته در هر دو زمینه بانک مرکزی برنامه و اقدام مناسبی در این زمینه انجام نداده است.

وی با بیان اینکه بانک مرکزی در موضوع آگاه‌سازی عمومی درباره چک‌های جدید صرفاً به بازه زمانی عید نوروز ۱۴۰۰ اکتفا کرد، گفت: آگاهی مردم به حقوق و تکالیف خود درباره چک‌های صیادی، پیش‌نیاز اصلی پیاده‌سازی قانون جدید چک در کشور است.

این کارشناس حقوقی با بیان اینکه عمده دستورات و تکالیف قانون جدید چک متوجه ۳ ضلع «بانک مرکزی»، «سیستم بانکی» و «مردم و کسبه» است، گفت: بر فرض آنکه بانک مرکزی و سیستم بانکی تماماً به تکالیف خود در خصوص چک عمل کنند، چنانچه مردم در این زمینه همکاری لازم را به عمل نیاورند؛ قانون جدید نه تنها تسهیلگر مبادلات اسنادی در کشور نخواهد شد بلکه دشواری‌های قضائی و اقتصادی مضاعفی را به جامعه تحمیل خواهد کرد.

«ناآگاهی به قانون جدید» و «تعارض منافع» دو تخلف اصلی شعب بانک‌ها

کارشناس حقوقی با بیان اینکه در حال حاضر نه تنها کارمندان بانک‌ها مشاوره دقیقی به دارندگان و گیرندگان چک ارائه نمی‌دهند، گفت: حتی در مشاهدات میدانی شاهد این هستیم که سواد قانونی صحیحی درباره قانون جدید چک در میان کارمندان بانک‌ها وجود ندارد؛ در موارد متعددی دیده شده است که شعب مختلف یک بانک در خصوص یک کیس واحد مربوط به چک‌های جدید، نظرات مختلفی را به مشتری ارائه کرده و رویه‌های مختلفی را در پیش گرفته‌اند.

قشقایی در ادامه عنوان کرد: ضعف عملکرد کارمندان بانکی در زمینه آگاهی بخشی به مشتریان هم می‌تواند ناشی از آشنا نبودن آنها با قانون جدید باشد و هم از سرمنشاء تعارض منافع بانک‌ها با دستورالعمل‌های جدید چک صیادی ناشی شود.

رویه‌های سلیقه‌ای شعب بانک‌ها در قبال چک‌های صیادی

وی افزود: در موارد متعددی همچون «کسر مبلغ چک از سایر حساب‌های سپرده و قرض‌الحسنه شخص بدهکار»، «استفاده سامانه صیاد برای اتباع خارجی»، «برداشت کل موجودی حساب بدهکار به ارزش کمتر از وجه اسمی چک» و غیره مشاهده شده است که بانک‌ها با ضعف عملکردی و اجرایی مواجه هستند.

این کارشناس حقوقی ضمن اشاره به اینکه مطابق اصلاح اخیر قانون چک زمانی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد؛ در صورت تقاضای دارنده چک، بانک مکلف است مبلغ موجودی در حساب را به دارنده چک بپردازد، افزود: همچنین بنا به درخواست دارنده چک، بانک باید فوراً کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی وارد نماید و سپس از موجودی حساب جاری یا سایر حساب‌های قرض‌الحسنه، سپرده بلند مدت و کوتاه مدت بانک محل رجوع و حتی سایر بانک‌‎ها برداشت شود.

تعارض منافع بانک‌ها، عامل اجرایی نشدن قانون چک

قشقایی با بیان اینکه در حال حاضر شاهد هستیم بعضاً بانک‌ها به دلیل منافعی که در حساب‌های سپرده بلندمدت و کوتاه‌مدت خود دارند تمایلی به کسر موجودی آن و پرداخت آن به طلبکار را ندارند، گفت: این خود یک نمونه تعارض منافع بانک‌ها در برابر چک صیادی است.

وی تأکید کرد: اتباع خارجی دارای شناسه فراگیر نیز می‌توانند از امکانات سامانه و چک صیادی استفاده کنند اما در این موضوع نیز شاهد هستیم رویه‌ها در شعب و بانک‌ها با یکدیگر متفاوت است.

با توجه به تشدیدشیوع کرونا باید با ارائه خدمات غیرحضوری بانکی مربوط به چک، از جمله راه اندازی چک الکترونیکی و ایجاد امکان ثبت چک به وسیله خودپرداز و پیامک، از حضور مردم در شعب جلوگیری کرد.

به گزارش خبرنگار مهر، با توجه به شیوع کرونا در کشور، لازم است تا با ارائه خدمات غیرحضوری بانکی مربوط به چک، از جمله راه اندازی چک الکترونیکی و ایجاد امکان ثبت چک به وسیله خودپرداز و پیامک، از حضور مردم در مکان‌های شلوغی مانند بانک جلوگیری شود. این کار نیازمند جدیت بانک مرکزی در ارائه خدمات است.

حدود یکسال ونیم است که کرونا در فضای اقتصادی کشور ریشه دوانده و به نوبه خود در بازار معاملات و کسب و کار مردم، مشکلاتی را ایجاد کرده است. هر چند تا قبل از کرونا نیز کسب و کارها با مشکلات متعددی رو به رو بودند، اما شروع کرونا بر این مشکلات افزود.

در این میان، کسب و کارهای کوچک بیشتر از همه تحت تأثیر کرونا قرار گرفتند؛ رکودی که در بازار حاکم شد و در پی آن کاهش معاملات، عملاً باعث شد تا کسب و کارها برای مدتی بخوابند و مشکلات عمده ای برای انها ایجاد شود. علاوه بر این، آغاز کرونا عدم قطعیتی در بازار به وجود آورد که به مشاغل لطمه زد. بنابراین افرادی که با چک معامله انجام می‌دادند نیز تحت تأثیر کرونا و پاس نشدن چک متحمل ضرر می‌شدند.

ممانعت قانون جدید چک از صدور چک بلامحل

همانطور که گفته شد، تا قبل از کرونا نیز کسب و کارها با مشکلاتی مواجه بودند؛ طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان پایش فضای کسب و کار، برگشت چک از جمله مهمترین مشکلات صاحبان کسب و کار در سال ۱۳۹۵ بود. این مشکل تا حدی جدی بود که طبق آمار بانک مرکزی در سال ۱۳۹۶، ۲۳ درصد ارزش و ۱۵ درصد تعداد چکهای مبادله شده، برگشت خورده بود. ادامه دار شدن برگشت چک‌ها، از یک طرف موجب متضرر شدن افراد از انجام معامله با چک و از طرف دیگر منجر به کاهش نقدینگی آنها در انجام دیگر معاملات می‌شد.

با شروع کرونا در اواخر سال ۱۳۹۸، رفته رفته بازار تحت تأثیر قرار گرفت و شرایط رکود بر کشور حاکم شد. از طرف دیگر چون تا آن زمان، قانون جدید چک به طور ناقص اجرا می‌شد، انتظار می‌رفت تا احتمال برگشت چک در معاملات، زیاد باشد.

با این حال، اما آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که حتی اجرای ناقص قانون جدید چک، موجب شد تا کسب و کارها، حداقل از طریق چکهای بلامحل متضرر نشوند؛ زیرا با توجه به رکود بازار در اواخر سال ۱۳۹۸ و تحت تأثیر کرونا، که انتظار می‌رفت در شش ماه ابتدایی سال ۱۳۹۹ برای وصول چکهای سال ۱۳۹۸ اقدام شده باشد، ۴۹ میلیون فقره چک به ارزش ۹۵۷.۸ هزار میلیارد تومان مبادله شده که از این بین، ۵.۵ میلیون فقره چک به ارزش ۱۰۷.۴ هزار میلیارد تومان برگشت خورد. طبق این آمار، هر دو نسبت ارزش و تعداد چکهای برگشتی به مبادله شده در شش ماه ابتدایی سال ۱۳۹۹ برابر با ۱۱.۲ درصد بود.

در صورتی که اگر مطابق با روند سال ۱۳۹۶ چک‌ها برگشت می‌خوردند، باید از ۴۹ میلیون فقره چک صادرشده در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۹،۷.۳۵ میلیون فقره چک برگشت می‌خورد؛ و از ۹۵۷.۸ هزار میلیارد تومان چک مبادله شده، ۲۲۰.۳ هزار میلیارد تومان برگشت می‌خورد.

بنابراین، با توجه به تأثیرات مثبت قانون جدید چک در جهت جلوگیری از آسیب دیدن کسب و کارها، لازم است تا در این شرایط که کرونا بر فضای کشور سایه افکنده، خدمات بانکی در حوزه چک، به صورت الکترونیکی و غیرحضوری نیز ارائه شود.

لزوم اتصال خودپرداز به سامانه صیاد جهت کاهش مراجعه مردم به بانک

با وجود اینکه کرونا جان مردم را تهدید می‌کند، همچنین با توسعه خدمات از راه دور که بسیاری از مردم نیز با توجه به شرایط کرونایی کشور مایل به بهره‌مند شدن از آن هستند، می‌توان انتظار داشت که فراهم کردن خدمات الکترونیکی چک نیز می‌تواند علاوه بر کاهش حضور مردم در شعب بانکی به منظور دریافت خدمات چک، باعث کاهش آمار ابتلاء به کرونا نیز بشود.

از این رو، از جمله خدمات الکترونیکی چک که لازم است تا بانک مرکزی موجبات آن را فراهم کند، شامل راه اندازی چکهای الکترونیک، اتصال خودپردازها به سامانه صیاد، ثبت چک از طریق پیامک و ارسال پیامک ثبت چک در سامانه صیاد به گیرنده چک است.

با وجود اینکه راهکارهای کاهش حضور مردم در بانک، مدتهاست که مطرح می‌شود و مورد قبول مسئولین بانک مرکزی، نمایندگان مجلس و کارشناسان حوزه بانک است، اما همچنان این امکان فراهم نشده است.

در این راستا، نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس می‌گوید: ما مدت‌هاست به بانک مرکزی از اهمیت اتصال خودپرداز به سامانه صیاد گفته‌ایم. به نظر من در این مورد، بانک مرکزی در اقداماتش عقب ماندگی دارد که این تأخیر اصلاً قابل دفاع نیست.

همچنین علی خضریان، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ در مورد اتصال خودپردازها به سامانه صیاد گفت: این اقدام برای صاحبان کسب و کار که در مناطق محروم فعالیت دارند نیز می‌تواند گشایش ایجاد کند. وظیفه بانک مرکزی است که برای این دسته از افراد راهکاری در نظر داشته باشد. امکان ثبت و تائید چک از طریق پیامک نیز می‌تواند در این جهت مفید باشد.

جدیت در عمل، لازمه ارائه خدمات نوآورانه چک به مردم

با توجه به شیوع کرونا و احتمال پیشرو بودن پیک‌های بعدی کرونا در کشور، که حتی دولت نیز برای حفظ جان مردم، تعطیلی‌های پیاپی برقرار می‌کند تا مردم کمتر به خطر بیفتند، لازم است تا با ارائه خدمات غیرحضوری بانکی نیز، از حضور مردم در مکان‌های شلوغی همچون بانک جلوگیری شود. این کار نیازمند جدیت بانک مرکزی در ارائه خدمات است. با توجه به تغییر دولت و احتمال زیاد تغییر رئیس بانک مرکزی، انتظار می‌رود تا نمایندگان مجلس پیگیر حل مشکلات مردم در رابطه با موضوع چک باشند.

بانک مرکزی اخیراً سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک را رونمایی کرده است که با کاربری ساده و بدون نیاز به احراز هویت، گیرنده چک را از ثبت چک دریافتی توسط صادرکننده مطلع می‌کند.
خبرگزاری میزان - از اوایل فروردین ۱۴۰۰ چک‌های جدید بنفش رنگ از سوی شبکه بانکی به مشتریان ارائه شد که بر روی آن عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» درج شده است.

در چک‌های جدید لازم است صادرکنندگان چک‌ها، علاوه بر برگه چک، اطلاعات مربوط به تاریخ، مبلغ و هویت گیرنده را در سامانه صیاد نیز ثبت کنند.

افراد برای درج اطلاعات می‌توانند از طریق درگاه‌های بانکی خود شامل اینترنت بانک، همراه بانک یا اپلیکیشن‌های پرداخت به سامانه صیاد دسترسی پیدا کنند.

همچنین زمانی که صادرکننده چک، چک را در سامانه صیاد ثبت می‌کند در برگه چک نیز مشخص می‌کند که چک برای چه کسی با چه تاریخ و مبغلی صادر شده و چک به ذی‌نفع تحویل داده می‌شود، پس ازآن ذی‌نفع چک با مراجعه به سامانه صیاد، باید اطلاعات مندرج ثبت شده مرتبط با خود را در سامانه صیاد کنترل و در صورت اطمینان و تطابق اطلاعات چک را تأیید کند در غیر این صورت نباید چک را قبول کند.

براساس قانون جدید چک امکان صدور چک‌ها در وجه حامل وجود ندارد و ثبت اطلاعات هویت گیرنده چک به انضمام تاریخ و مبلغ چک الزامی است.

این نکته حائز اهمیت است که اگر ثبت الکترونیکی چک‌های جدید در سامانه صیاد انجام نشود، بانک نمی‌تواند وجه چک را پرداخت کند.

چندی پیش امیر نجار شریفی رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میخ، قفل و لولا در گفت‌وگو با میزان با انتقاد از روند اجرای چک‌های جدید گفته بود بیشترین دغدغه‌ای که در اصناف به خصوص در صنف ما وجود دارد قانون جدید چک است که نظم و سیستم بازار را بر هم زده است.

به گفته نجار شریفی با توجه به قانون جدید چک، خریدار و فروشنده باید اطلاعات چک‌ها را در سامانه صیاد ثبت کند و کد ملی نیز وارد شود که مشکلاتی را ایجاد کرده است.

وی تاکید کرد: اگر در گذشته چک در وجه کسی صادر می‌شد چند دست در گردش بود و کار ما را نیز راه می‌انداخت، ولی باوجود قانون جدید، این امکان دیگر وجود ندارد که کار را برای ما سخت کرده است.

رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میخ، قفل و لولا معتقد است قانون جدید چک هنوز در بازار جا نیفتاده و چک‌ها دست‌به‌دست می‌شود که باعث ایجاد توقف در بازار شده است چراکه بستر‌های این قانون آماده نشده است.

این درحالی است که برگه چک‌های قدیمی همانند سابق بدون نیاز به ثبت در سامانه صیاد، پردازش می‌شود و هنوز زمان جمع آوری چک‌های قدیمی از سوی بانک مرکزی اعلام نشده است که نگرانی‌ها را برای صادرکنندگان چک‌های قدیمی تا حدی کاهش می‌دهد.

آمنه نادعلی زاده معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی گفت: در لحظه صدور چک، چون سابقه چک برگشتی کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد باعث می‌شود صادرکننده‌ای که چک برگشتی دارد از دسته چک خود به راحتی نتواند استفاده کند؛ در واقع در گذشته فرد صادرکننده تا برگه آخر می‌توانست از دسته چکش استفاده کند، ولی در قانون جدید در همان لحظه صدور سوابقش مورد تایید قرار می‌گیرد.

از طرفی با توجه به درج اطلاعات از سوی صادر کننده چک و تایید از سوی دریافت کننده چک می‌توان گفت که تا حد زیادی از جعل و کلاهبرداری گرفته می‌شود.

باتوجه به در دسترس نبودن اینترنت برای همگان و عدم امکان استفاده اقشار مختلف از اپلیکیشن‌های موجود در فاز‌های اولیه شعب بانکی موظف شدند که عملیات مربوط به ثبت و تایید چک را به نیابت از مشتریان انجام دهند که تا حدودی مشکل را برطرف می‌کند.

بانک مرکزی اخیراً سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک را رونمایی کرده است که با کاربری ساده و بدون نیاز به احراز هویت، گیرنده چک را از ثبت چک دریافتی توسط صادرکننده مطلع می‌کند.

بانک مرکزی درآینده نزدیک از خدمت ثبت، تائید، انتقال و استعلام چک به صورت پیامکی رونمایی خواهد کرد که با همکاری سازمان فناوری اطلاعات و از طریق سرشماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ به مشتریان فاقد گوشی هوشمند ارائه می‌شود و علت تاخیر در ارائه چنین خدمتی حصول اطمینان از نحوه کارکرد سامانه است.

از ابتدای فروردین ماه تا نیمه مردادماه سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۲ میلیون و ۴۶۰ هزار دسته چک مشتمل بر حدود ۶۲ میلیون برگ چک طرح صیادی جدید در کشور توزیع شده است.

در این مدت ۱۰ میلیون فقره چک جدید در سامانه صیاد ثبت صدور شده که این تعداد حدود ۱۶ درصد برگ چک‌های جدید است و حدود ۸۰ درصد از چک‌های ثبت شده، معادل ۸ میلیون برگه چک توسط گیرندگان تائید شده‌اند.

براساس اعلام بانک مرکزی از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان تیرماه نسبت چک‌های قدیمی برگشت داده شده به چک‌های قدیمی مبادله شده حدود ۸.۷ درصد بوده که این آمار در مدت مشابه درخصوص چک‌های جدید حدود ۴ درصد بوده که نشان می‌دهد اعتبارسنجی مشتریان در سامانه صیاد هنگام ثبت صدور چک علاوه بر زمان تخصیص دسته چک، بررسی سوابق صادرکننده چک در زمان ثبت صدور چک در سامانه صیاد به لحاظ سابقه چک برگشتی و همچنین ممانعت از صدور چک توسط اشخاص دارای سابقه چک برگشتی رفع سوء اثر نشده، در کاهش آمار چک برگشتی موثر واقع شده است.

به هر روی قانون جدید چک در کنار مشقت‌هایی که برای برخی از افراد ایجاد کرده است مزایایی دارد که با درنظرگرفتن آن‌ها بسیاری از مشکلات در بحث چک‌های جعلی و بی محل رفع می‌شود که به مرور با آشنایی افراد با این قانون سختی‌های ثبت و تایید چک‌ها در سامانه به چشم نخواهد آمد.

سخنگوی اجرای قانون جدید چک، چگونگی استعلام سریع چک‌های بنفش صیادی جدید را با استفاده از اقلام اطلاعاتی تشریح کرد.

به گزارش بانک مرکزی، «آمنه نادعلی زاده» درخصوص «سرویس استعلام چک براساس اقلام اطلاعاتی» با بیان اینکه از ابتدای سال جاری قانون جدید چک اجرایی شده است، اظهار داشت: دارندگان چک‌های جدید ملزم هستند، اطلاعات مربوط به چک را در سامانه صیاد ثبت کنند و چک را تحویل گیرنده بدهند، گیرنده چک نیز باید چک دریافتی را استعلام کند و تأیید چک را انجام دهد تا بتواند وجه را دریافت کند.

نادعلی زاده خاطرنشان کرد: با سرویس جدیدی که برای گیرندگان در نظر گرفته شده است، افراد می‌توانند با مراجعه به وب سایت بانک مرکزی استعلام لازم را انجام دهند و پس از حصول اطمینان از ثبت شدن چک نسبت به دریافت آن اقدام کنند.

وی تاکید کرد: دریافت کننده چک می‌تواند در زمان مبادله و دریافت آن با استفاده از این خدمت و وارد کردن مبلغ و تاریخ چک و کد ملی و شناسه صیادی برای استعلام چک اقدام و اطمینان حاصل کند که که این چک به نفع گیرنده ثبت شده است.

نادعلی زاده با بیان اینکه گیرنده چک بعد از اطمینان خاطر از ثبت چک می‌تواند تایید چک را بعدا در سامانه صیاد انجام دهد، تصریح کرد: این خدمت بیشتر مورد استفاده شرکت‌های پخش و بازاریاب‌ها و افرادی است که در طی روز تعداد زیادی چک را دریافت می‌کنند.

به گفته وی، این سرویس در واقع استعلام فوری و سریع است که در لحظه مبادله چک انجام می‌شود و برای اطمینان از این است که صادرکننده ثبت چک را انجام داده است.

سخنگوی اجرای قانون جدید چک گفت: برای استفاده از این خدمت افراد باید به وبسایت بانک مرکزی مراجعه کنند و در بخش قانون جدید چک و قسمت استعلام چک با وارد کردن اقلام اطلاعاتی استعلام را دریافت کنند.

فقدان وحدت رویه بین بانک‌ها موجب شده علاوه بر اینکه روند ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد طولانی شود، سردرگمی‌هایی نیز برای کاربران و صاحبان کسب و کار به وجود آید.

به گزارش مهر، پیشگیری از وقوع مشکل به مراتب نسبت به یافتن راهکار حل مشکل مؤثرتر است. تا قبل از اصلاح قانون چک در سال ۱۳۹۷، روند قانون در جهت پیگیری و حل مشکلات ایجاد شده در خصوص چک‌های برگشتی بود و سازوکاری در جهت پیشگیری از وقوع مشکل وجود نداشت؛ یعنی همه افراد از جمله افراد بی‌اعتبار چک می‌کشیدند و اگر چک برگشت می‌خورد، دارنده آن متضرر و با طی کردن روند طولانی و پرهزینه اطاله دادرسی در دادگاه، ممکن بود وجه چک پاس شود.

افزایش حجم چک‌های برگشتی، صاحبان کسب و کار را با حجم زیادی از مطالبات انباشته شده مواجه می‌کرد که در کسب و کار آن‌ها مشکلاتی را ایجاد کرده بود. از جمله این مشکلات، کاهش نقدینگی کسب و کارها، ضرر کردن در معاملات و کاهش توانایی در تأمین مالی دیگر معاملات بود.

بنابراین، روند معامله به صورتی شده بود که افراد تنها با برخی که مراودات بیشتری داشتند معامله می-کردند. از این رو ابزار پرداخت چک در حال از دست دادن جایگاه خود به دلیل کاهش اعتبار چک در نتیجه سو استفاده برخی افراد از ناکارآمدی قانون صدور چک بود.

علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد!

قانون جدید چک که در سال ۱۳۹۷ تصویب شد، تلاش کرد تا با جلوگیری از صدور چک توسط اندک افراد سودجو که در بازار چک بلامحل می‌کشیدند، اعتبار چک‌ها را افزایش دهد. اکنون افراد بدحساب و سودجو که قصد آشفته کردن بازار برای رسیدن به مقاصد خود را دارند، نمی‌توانند از طریق چک کار خود را به سرانجام برسانند. در واقع الزام قانون جدید چک به ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد، یکی از سازوکارهای مانع از انجام سودجویی است.

همچنین طبق قانون جدید، با تمرکز صدور دسته چک در بانک مرکزی، دیگر افراد سودجو نمی‌توانند از طریق ارتباط با مسئولین یا کارکنان شعب بانکی دسته چک بگیرند. علاوه بر این، افرادی که سابقه چک برگشتی دارند نیز نمی‌توانند بدون رفع سو اثر، مجدداً چک بکشند.

آمار جدید چک‌های برگشتی از تأثیر افزایش نظارت بانک مرکزی بر فرایند صدور دسته چک خبر می‌دهد. طبق آمار، نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله شده در سه ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ در دسته چک‌های جدید، برابر با ۳.۵ درصد شده است. این در حالی است که در دسته چک‌های قدیمی، این آمار برابر با ۸.۵ درصد در همین دوره است.

نصرالله پژمانفر، نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز در رابطه با تأثیر قانون جدید چک می‌گوید: مطمئن هستم که آمار نسبت تعداد چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله شده در چک‌های جدید که برابر با ۳.۵ درصد شده است نیز قانع کننده نیست. بخشی از این برگشت چک‌ها، به دلیل اشتباهات مردم است که هنوز به ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد عادت نکرده‌اند. بخش دیگر نیز مربوط به ضعف‌های اجرای قانون است که در این مسیر وجود دارد.

جبار کوچکی‌نژاد، نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی هم در مورد تأثیر قانون جدید چک بر کاهش آمار چک‌های برگشتی می‌گوید: قانون جدید چک، در کاهش شدید آمار چک‌های برگشتی به ۳.۵ درصد بسیار تأثیرگذار بود.

نقش سامانه صیاد بر بهبود کاهش چک برگشتی

همان طور که گفته شد، یکی از نوآوری‌هایی که در قانون جدید چک موجب می‌شود تا نظارت بانک مرکزی بر فرایند صدور چک افزایش یابد، سامانه صیاد است. با الزامی شدن ثبت و تائید اطلاعات چک‌های جدید در سامانه صیاد بانک مرکزی از ابتدای فروردین ۱۴۰۰، تمامی فرایندهای مبادلاتی و انتقال وجه از طریق چک، قابل بررسی شده و به همین طریق، می‌توان فعالیت افراد دارای سو سابقه در مبادلات را مشاهده و با منع صدور چک جدید برای آن‌ها، ریسک انجام معامله برای گیرندگان چک را کاهش داد.

کوچکی نژاد، نماینده مردم رشت در مورد ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد به خبرنگار مهر گفت: با توجه به سازوکارهایی که در قانون جدید چک تعیین شده است، قطعاً گیرندگان چک باید دقت کنند تا قبل از دریافت از صادرکننده، چک در سامانه صیاد ثبت شده باشد؛ مثلاً مشخصات فرد گیرنده چک، از جمله اطلاعاتی است که باید در سامانه صیاد ثبت گردد. ثبت چک می‌تواند به پیگیری و شناسایی چک‌های رد و بدل شده و مراحل گردش پول کمک کند تا مردم دچار مشکل نشوند. همین عوامل باعث کاهش آمار چک-های برگشتی بود.

وی در مورد الزام بانک مرکزی در ایجاد وحدت رویه بین شعب بانکی تاکید کرد: زمانی که قانون چک تصویب شد، وظیفه بانک مرکزی بود که آئین‌نامه های اجرایی را برای شعب بانکی توجیه کند. متأسفانه این کار به خوبی صورت نگرفت و من معتقد هستم که در این زمان، باید دستگاه‌های نظارتی مجلس به صورت جدی ورود کنند.

نقش بانک مرکزی در اجرای تکالیف باقی مانده قانون جدید چک

از آنجا که ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد در جهت نظارت بانک مرکزی بر معاملات و ممانعت از صدور چک بلامحل توسط افراد بدحساب ضرورت دارد، بنابراین شعب بانکی باید در جهت ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد توسط کاربران، بهترین عملکرد را داشته باشند تا مردم در انجام این کار با مشکل مواجه نشوند.

با این حال، گروهی از صاحبان کسب و کار اذعان دارند که نبود وحدت رویه در بانک‌ها و گرفتن اطلاعات اضافی از کاربران باعث شده تا فرایند ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد طولانی شده و افراد در معاملات خود دچار مشکل شوند.

در همین رابطه، یاسر مرادی کارشناس ارشد حقوق بانکی در مورد عدم وحدت رویه بین بانک‌ها معتقد است: گله مندی کسب و کارها به چند نکته برمی گردد؛ از جمله عدم فرهنگ سازی لازم در مردم، عدم آموزش کافی کارکنان شبکه‌ی بانکی و ابهامات و ایرادات متعددی که در این زمینه به صورت متکثر وجود دارد و مکانیزمی برای پاسخگویی سریع به این ایرادات و شبهات بانک‌ها و مردم وجود ندارد. این موارد، روند اجرای قانون را تا حدودی فرسایشی می‌کند.

وی در ادامه افزود: همین عوامل باعث شده است که بانک‌ها یک رویه‌ی احتیاطی در پیش بگیرند و گاهی اوقات اسناد و مدارکی را از مشتریان بخواهند که واقعاً لازم نیست یا گاهی در تفویض اختیار برای ثبت یا انتقال چک، وکالت‌هایی را بدون اقتضائات لازم از افراد و صاحبان امضای مجاز بگیرند که واقعاً منطبق بر ماده‌ی ۱۹ قانون چک نیست. امیدوارم بانک مرکزی تلاش و پیگیری‌های جدی را انجام دهد که با مرور زمان بتوانیم وحدت رویه‌ی خوبی را شاهد باشیم.

این کارشناس ارشد حقوق بانکی در انتها بیان کرد: تا زمانی که این ابهامات و مشکلات فاز اول برطرف نشده، نباید وارد فاز جدید از جمله اجرای چک الکترونیک یا بحث اعتبار سنجی یا سایر موارد از جمله چک موردی شد و باید اجرای صحیح همین موارد ادامه پیدا کند. به نظر می‌رسد بانک مرکزی به عنوان نهاد نظارتی باید نظارت‌های فعال و مستمری را به صورت حضوری در شبکه‌ی بانکی ایفا کند تا بتواند به اجرای بهتر این قانون کمک کند.

براین اساس لازم است تا بانک مرکزی در جهت ایفای نقش خود، یعنی نظارت بر نحوه عملکرد شعب بانکی در اجرای قانون جدید چک با دقت بیشتری عمل کند تا این قانون به افزایش منافع مردم در معاملات کمک کند و مشکلاتی که در حال حاضر برخی از کاربران دسته چک‌های جدید با آن مواجه هستند از جمله طولانی بودن ثبت چک در سامانه صیاد، برطرف شود.

در حالی نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای جدید به ۳.۵ درصد رسیده که هنوز بیشتر از چهار ماه از توزیع چک‌های جدید صیادی نگذشته است.

به گزارش خبرنگار مهر، ۴ ماه از اجرای قانون چک می‌گذرد و در شرایطی تعداد چک‌های برگشتی با کاهش چشمگیری مواجه شده که به نظر می‌رسد با این روند بتوان انتظار داشت که اعتبار به قانون چک بازگردد. قانون جدید چک در سال ۹۷ به تصویب مجلس رسیده و مهم‌ترین هدف از تدوین آن، کاهش آمار چک‌های برگشتی و بازگرداندن اعتماد به چک در بازار بوده است.

در حالی که چند ماه از اجرای مرحله تازه‌ای از قانون جدید چک می‌گذرد؛ مهران محرمیان، معاون فناوری بانک مرکزی میزان برگشت خوردن چک‌های جدید صیادی بنفش رنگ را یک سوم چک‌های قدیمی اعلام کرد. موضوعی که کارآمدی قانون جدید چک در کاهش آمار چک‌های بر گشتی را نشان می‌دهد.

کاهش ۴۰ درصدی چک برگشتی با اجرای گام اول قانون جدید چک

اولین گامی که در قانون جدید چک برای بازگرداندن اعتماد به چک برداشته شد، بهینه کردن مسیر پیگیری وصول وجه چک برگشتی برای افرادی بود که چک در دست داشتند؛ اما به دلیل نبود موجودی در حساب صادرکننده، مجبور بودند مسیرهای وقت‌گیر و پرهزینه دادگاه‌ها را برای دریافت اجراییه طی کنند.

در این شرایط اجرای بخش‌هایی از قانون جدید چک این مسیر را کوتاه‌تر و کم هزینه‌تر کرد تا دارندگان چک بلامحل بتوانند پس از درج شناسه عدم پرداخت بر روی چک به صورت مستقیم به دفاتر خدمات قضائی رفته و بدون رسیدگی قضائی نسبت به ثبت درخواست صدور اجراییه برای چک بلامحل اقدام کنند.

اجرای این بخش از قانون جدید چک به تنهایی نتایج درخشانی به همراه داشت و توانست نسبت چک‌های برگشتی به مبادله شده را حدود ۴۰ درصد کاهش دهد و این نسبت را از ۱۵.۴ درصد در سال قبل از تصویب قانون جدید چک یعنی سال ۹۶ به ۹.۸ درصد در سال ۹۹ برساند.

سقوط آمار چک‌های برگشتی به ۳.۵ درصد

گام دوم اجرای قانون جدید چک از ابتدا سال ۱۴۰۰ برداشته شد و طی آن چک‌های جدید بنفش رنگ صیادی بین مردم توزیع و ثبت آن‌ها در سامانه صیاد بانک مرکزی الزامی شد و در نتیجه این موضوع، امکان ایجاد محدودیت‌هایی برای افراد بد حساب فراهم آمد تا از آن پس، افرادی که سابقه چک برگشتی رفع سو اثر نشده دارند دیگر نتوانند با صدور چک بلامحل به دیگران ضرر وارد کنند.

اولین جایی که نتیجه اجرای گام بعدی قانون جدید چک نمایان شد، آمار چک‌های برگشتی سه ماهه اول سال ۱۴۰۰ بود که در آن نسبت چک‌های برگشتی به مبادله شده قدیمی از ۹.۸ درصد سال ۹۹ به ۸.۵ درصد در فصل بهار ۱۴۰۰ رسید.

نتیجه دیگر الزامی شدن ثبت چک در سامانه صیاد را می‌توان در آمار پایین چک‌های جدید صیادی که برگشت خورده‌اند، جست و جو کرد. آمار اعلام شده توسط مسئولان بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سه ماه نخست امسال نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای جدید در حالی به حدود ۳.۵ درصد سقوط کرده است که در همین مدت نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای قدیمی حدود ۸.۵ درصد بوده است.

کاهش چک‌های برگشتی رکورد زد

آمار چک‌های برگشتی از ۳.۵ درصد هم پایین‌تر خواهد رفت

ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس در خصوص نتایج مثبت اجرای قانون جدید چک بر کاهش آمار چک‌های برگشتی به خبرنگار مهر گفت: تا الان دو گام مهم در قانون جدید چک برداشته شده است که موجب شده نسبت چک‌های برگشتی به مبادله شده از ۱۵.۴ درصد به ۳.۵ درصد برسد.

وی ادامه داد: اگر گام‌های دیگر اجرای قانون جدید چک محکم برداشته شود به یقین نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای از ۳.۵ درصد هم پایین‌تر خواهد آمد و به نرخ چک‌های برگشتی کشورهایی همچون ترکیه و آمریکا نزدیک خواهد شد.

وی درباره گام‌های قبلی اجرای قانون جدید چک اظهار داشت: گام اول ثبت شناسه عدم پرداخت بر چک‌های برگشتی بود که موجب شد فرایند وصول وجه چک برگشتی به آسانی امکان پذیر شود و گام دوم هم الزامی شدن ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد بود.

ابوترابی در توضیح گام دوم گفت: این مرحله از ابتدا فرودین ۱۴۰۰ آغاز و بر اساس آن مشتریان موظف شدند تا چک‌های مبادله‌ای خودشان را اگر از نوع چک‌های جدید صیادی باشد در سامانه صیاد ثبت و تأیید کنند.

وی در خصوص شیوه اثر گذاری اجرای گام‌های بعدی قانون جدید چک بر کاهش بیش از بیش آمار چک‌های برگشتی خاطر نشان کرد: در گام سوم اجرای قانون جدید چک، رتبه بندی صادرکنندگان چک در دستور کار قرار خواهد گرفت و همین امر موجب تغییر رفتار مبادله کنندگان چک خواهد شد زیرا افراد از آن پس کاری که موجب کاهش اعتبار وی در رتبه بندی بشود را انجام نخواهند داد.

این نماینده مجلس اضافه کرد: بر این اساس پشتوانه هر فرد برای صدور چک، اعتبار خودش خواهد شد و اگر این اعتبار کاسته شود عملاً رتبه آن فرد در رتبه بندی‌ها کاهش پیدا خواهد کرد.

چشم انتظاری برای کاهش ادامه دار آمار چک‌های برگشتی

اجرای قانون جدید چک تاکنون تأثیر مثبتی بر پایین آمدن آمار چک‌های برگشتی گذاشته است و از این نظر در در تحقق اهداف اولیه قانون موفق بوده است. در این میان هنوز بخش‌هایی از قانون اجرا نشده است که اگر فرصت زمانی برای اجرای آن بخش‌ها فراهم شود، انتظار می‌رود که آمار چک‌های برگشتی باز هم کاهش پیدا کند و به استاندارد کشورهای پیشرفته دنیا برسد.

نحوه عملکرد بانک‌ها در پیاده سازی برخی تکالیف قانون جدید چک مانند ثبت چک در سامانه صیاد، صاحبان کسب و کار را با مشکلاتی مواجه کرده است.

به گزارش فارس، چک برگشتی به عنوان یکی از موانع مهم در کسب و کارها شناخته می­شود. تا قبل از اصلاح قانون چک در سال 1397، مشکلات ناشی از چک برگشتی ریشه در 3 عامل اصلی عدم تقارن اطلاعات بین صادرکننده و گیرنده، کم هزینه بودن صدور چک بلامحل و اتکا صرف به لاشه کاغذی چک داشت. برای حل این مشکلات، در قانون جدید چک، نوآوری­هایی صورت گرفت و در متن قانون سازوکارهایی برای برطرف کردن مشکلات کسب و کارها طراحی شد، اما نحوه­ی اجرای قانون توسط بانک مرکزی باعث ایجاد نارضایتی برای صاحبان کسب و کار شده است.

یاسر مرادی کارشناس ارشد حقوق بانکی درباره این موضوع به خبرگزاری فارس گفت: «در خصوص اجرای قانون جدید چک، به نظر می­رسد، علی‌رغم اینکه زمان کافی از سال 1397 تا 1400 برای تهیه‌ی زیرساخت‌ها وجود داشت، اما همه‌ی امور به چند ماه آخر موکول شد و عملاً فرهنگ سازی لازم در این زمینه صورت نگرفت. به همین علت، شبکه‌ی بانکی و صاحبان کسب و کار در اجرای این قانون با مشکلات و دشواری های زیادی روبرو شدند ورضایت کافی بین طرفین وجود ندارد. هم بانک‌ها رویه‌ی واحدی در نحوه‌ی برخورد با مشتریان خود ندارند و هم یک نوع سردرگمی عمومی در میان مردم و شبکه‌ی بانکی وجود دارد که باعث گله ­مندی صاحبان کسب و کار از اجرای قانون چک شده است».

* نحوه اجرای قانون جدید چک چه مشکلاتی برای کسب و کارها ایجاد کرده است؟

از مهم­ترین مشکلات فعلی در اجرای قانون جدید چک، عدم وجود وحدت رویه بین بانک­ها است که از صادرکنندگان در زمان ثبت چک در سامانه صیاد، اطلاعات اضافی دریافت می­کنند. برخی بانک­ها از کاربران، به خصوص اشخاص حقوقی، اطلاعاتی را دریافت می­کنند که ضروری نیست؛ بدین صورت که هر چند امکان دسترسی به اطلاعات صادرکننده چک جهت ثبت در سامانه صیاد از طریق شناسه یکتای درج شده روی هر برگه چک وجود دارد، اما برخی از بانک­ها اشخاص حقوقی را ملزم به ثبت اطلاعات غیر ضروری می­کنند. از طرف دیگر، اشخاص حقوقی روزانه تعداد زیادی چک در معاملاتشان استفاده می­کنند که ثبت اطلاعات آنها در سامانه صیاد بعد از هر بار صدور چک جدید، کاری وقت­گیر است. بنابراین لازم است تا بانک­ها در سامانه­های خود اصلاحاتی را انجام داده و صرفا اطلاعات ضروری را از کاربر دریافت کنند تا مدت ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد کاهش یابد.

از طرف دیگر، صادرکنندگان چک در صورتی که برای ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد، به صورت حضوری به بانک­ها مراجعه کنند، دچار سردرگمی می‌­شوند؛ زیرا متصدیان برخی از بانک‌ها همچنان با فرایند ثبت و تائید چک در سامانه صیاد آشنا نیستند و آموزش ندیده ­اند. همچنین چون وحدت رویه ای در بین بانک­ها برای ثبت اطلاعات اشاره شده در قانون جدید چک، اعم از مبلغ، هویت گیرنده و تاریخ سر رسید چک، وجود ندارد، هر بانکی برای ارائه خدمات چک به مشتریان خود در سامانه صیاد، برخی اطلاعات کاربر را دریافت می­کند که در قانون به الزامی بودن آن اشاره نشده و این عوامل باعث سردرگمی صاحبان کسب و کار و بروز نارضایتی در بین آنان شده است. بنابراین باید بانک مرکزی و بانک­ها ضمن ایجاد وحدت رویه در فرایند بازخوانی اطلاعات از کاربران، نسبت به آموزش کارکنان خویش نیز اقدام کنند.

یاسر مرادی کارشناس ارشد حقوق بانکی در مورد مشکلات فعلی کسب و کارها در ثبت چک به خبرگزاری فارس گفت: «گله ­مندی کسب و کارها به چند نکته برمی­گردد؛ از جمله عدم فرهنگ سازی لازم در مردم، عدم آموزش کافی کارکنان شبکه‌ی بانکی و ابهامات و ایرادات متعددی که در این زمینه به صورت متکثر وجود دارد و مکانیزمی برای پاسخگویی سریع به این ایرادات و شبهات بانک‌ها و مردم وجود ندارد. این موارد، روند اجرای قانون را تا حدودی فرسایشی می‌کند. همین عوامل باعث شده است که بانک‌ها یک رویه‌ی احتیاطی در پیش بگیرند و گاهی اوقات اسناد و مدارکی را از مشتریان بخواهند که واقعاً لازم نیست و یا گاهی، مثلاً در تفویض اختیار برای ثبت یا انتقال چک، وکالت­هایی را بدون اقتضائات لازم از افراد و صاحبان امضای مجاز بگیرند که واقعاً منطبق بر ماده‌ی 19 قانون چک نیست. بانک مرکزی تلاش و پیگیری‌­های جدی را انجام می­دهد. امیدوارم که با مرور زمان بتوانیم وحدت رویه‌ی خوبی را شاهد باشیم. تا زمانی که این ابهامات و مشکلات فاز اول برطرف نشده، نباید وارد فاز جدید از جمله اجرای چک الکترونیک یا بحث اعتبار سنجی یا سایر موارد از جمله چک موردی شد و باید اجرای صحیح همین موارد ادامه پیدا کند. به نظر می‌رسد بانک مرکزی به عنوان نهاد نظارتی باید نظارت‌های فعال و مستمری را به صورت حضوری در شبکه‌ی بانکی ایفا کند تا بتواند به اجرای بهتر این قانون کمک کند».

در مجموع، برای اجرای صحیح قانون جدید چک، بانک مرکزی باید بر فرایند پیاده سازی تکالیف قانون توسط شبکه بانکی نظارت بیشتری داشته باشد و بین عملکرد بانک­ها، وحدت رویه ایجاد کند. با انجام این اقدام­ها از سوی بانک مرکزی، مشکلات کاربران، به خصوص کاربران حقوقی، برطرف و آنها نیز از مزیت­های قانون جدید چک بهره مند شده و اعتبار چک در معاملات، بیش از پیش افزایش می­یابد.

در یک سال منتهی به ابتدای اردیبهشت ۱۴۰۰ نسبت تعداد و ارزش چک‌های برگشتی به کل چک‌های صادره به ترتیب به ۸.۲ و ۱۰.۷ رسیده است و پیش بینی می‌شود با اجرای کامل قانون جدید چک باز هم کاهش یابد.

به گزارش خبرنگار مهر، بانک مرکزی با انتشار آمار مربوط به چک‌های مبادله شده به صورت ماهانه کمک شایانی به شناخت وضعیت اعتباری چک و میزان‌چک های برگشتی می‌کند.

در این زمینه گزارش منتشر شده از فروردین ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که در این ماه ۱,۴۹۰ هزار میلیارد ریال چک در کشور مبادله شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و ارزش به ترتیب ۲۷.۸ و ۴۲.۷ درصد کاهش یافته است.

البته این کاهش استفاده از چک شده با توجه به تعطیلات نوروزی و همچنین قرنطینه عمومی دو هفته آخر فروردین ماه طبیعی بوده و به نظر می‌رسد که در ماه‌های آتی استفاده از چک افزایش یابد.

در ادامه گزارش بانک مرکزی اشاره شده است که در فروردین سال جاری ۶.۴ میلیون چک به ارزش ۱,۳۲۲ هزار میلیارد ریال اعلام وصول شده است که نشان دهنده این است که در این ماه از نظر تعداد و ارزش به ترتیب ۹۱.۸ و ۸۹.۳ درصد از چک‌های مبادله شده، وصول شده‌اند. بر همین اساس در فروردین سال جاری ۵۶۹ هزار چک به ارزش ۱۵۸ هزار میلیارد ریال برگشت خورده است که نشان می‌دهد از نظر تعداد و ارزش تنها ۸.۲ و ۱۰.۷ درصد از چک‌ها برگشت داده شده است.

کاهش چک‌های برگشتی بعد از اجرای قانون جدید چک

تجمیع آمارهای منتشر شده بانک مرکزی درباره وضعیت چک‌های مبادله شده و برگشتی نشان می‌دهد که در یک سال منتهی به ابتدا اردیبهشت ۱۴۰۰ حدود ۲۲,۸۲۰ هزار میلیارد ریال چک مبادله شده است که نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های صادره از نظر تعداد و ارزش به ترتیب به ۹.۹ و ۱۱ درصد رسیده است.

کاهش میزان چک‌های برگشتی به حدود ۱۰ درصد و افزایش اعتبار چک در یک سال منتهی به ابتدا اردیبهشت سال جاری در حالی رخ داده است که در سال ۹۶ با حدود ۷,۰۰۰ میلیارد ریال چک مبادله شده، نسبت چک برگشتی به کل چک‌ها از نظر تعداد و ارزش به ترتیب ۱۵ و ۲۳ درصد بوده است.

کاهش میزان چک‌های برگشتی پس از آن به وقوع پیوست که قانون جدید چک در سال ۹۷ تصویب و به صورت مرحله به مرحله به اجرا در آمد و همین امر موجب شد که برای مثال با کاهشی بیش از ۵۰ درصدی، ارزش چک‌های برگشتی از ۲۳ درصد سال ۹۶ به ۱۱ درصد یک سال منتهی به ابتدا اردیبهشت ۱۴۰۰ برسد.

رونق فضای کسب و کار با کاهش چک‌های برگشتی

در همین زمینه بهروز محبی نجم آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت و گو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به آثار مثبت اجرای قانون جدید چک در ارتقا نقش چک گفت: قانون جدید چک ازجمله قوانین پیشرو و به روز اقتصادی است که در صورت اجرای کامل، زمینه‌ساز رونق فضای کسب وکار می‌شود و در همین ۲ سالی که از اجرای قانون جدیدچک می‌گذرد شاهد کاهش چک‌های برگشتی و تخلفات مربوط به چک بوده‌ایم.

وی افزود: من معتقدم که با اجرای قانون جدید چک، ریسک فعالیت‌های اقتصادی و تجاری کاهش می‌یابد و در کل فعالیت‌های اقتصادی راحت‌تر انجام می‌شود

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با انتقاد از برخی بخش‌های اجرا نشده قانون جدید چک خاطر نشان کرد: این قانون در سال ۱۳۹۷ اصلاح شده و درحال حاضر هم درحال اجرا است. البته یک سری نقص‌های در روند اجرای قانون وجود دارد و قانون جدید چک به صورت کامل اجرا نشده است.

محبی تاکید کرد: مجلس شورای اسلامی پیگیری‌های لازم رابرای اجرای کامل قانون انجام خواهد داد. بر این اساس قانون جدید چک باید به صورت کامل اجرا شود و هیچ‌گونه تعللی هم پذیرفته نیست.

وی در خصوص الزامی شدن ثبت اطلاعات چک‌های جدید در سامانه صیاد هم گفت: ثبت سیستمی چک در سامانه صیادبخش مهمی از قانون جدید بود که خوشبختانه از ابتدای سال ۱۴۰۰ عملیاتی شده و درحال حاضر هم تمام چک‌های جدیدقبل از انتقال ثبت می‌شوند.

کاهش آمار چک‌های برگشتی ادامه دارد

اجرای قانون جدید چک تاکنون موجب شده تا روندی کاهشی در میزان چک‌های برگشتی آغاز شود آن هم در شرایطی که بخش مهمی از قانون یعنی الزامی شدن ثبت اطلاعات چک‌های جدید در سامانه صیاد تازه از ابتدا سال جاری اجرایی شده و تا چند ماه دیگر اثر آن بر کاهش چک‌های برگشتی مشخص می‌شود. بر این اساس می‌توان انتظار داشت تا در ماه‌های آینده باز هم میزان چک‌های برگشتی کاهش یابد.

با وجود اینکه نزدیک به ۵ ماه از موعد مقرر برای اجرای همه تکالیف قانون جدید چک می‌گذرد، بانک مرکزی هنوز برخی تکالیف قانونی را انجام نداده یا به صورت ناقص انجام داده است.

به گزارش خبرنگار مهر، قانون جدید چک در آبان ۹۷ به تصویب مجلس رسید و برای اجرای آن تکالیفی بر عهده نهادهای مختلفی همچون بانک مرکزی و قوه قضائیه قرار داده شد. در قانون جدید چک با آگاهی نسبت به آماده نبودن برخی زیر ساخت‌های فنی برای اجرای همه تکالیف قانونی، مهلت یک ساله و دو ساله برای برخی از آن‌ها در نظر گرفته شد تا نهادهای مجری قانون جدید چک بتوانند در مهلت تعیین شده زیر ساخت‌های خود را تکمیل کرده و بعد از آن به ارائه خدمات به مردم بپردازند.

بانک مرکزی به عنوان متولی سیاست‌های پولی کشور از نقش تعیین کننده‌ای در میان نهادهای مجری قانون جدید چک برخوردار است و به همین دلیل هم تکالیف مهمی بر عهده آن قرار داده شده که می‌بایست حداکثر تا آذر ۹۹ نسبت به اجرایی کردن این تکالیف اقدام می‌کرد.

این در حالی است که بررسی عملکرد بانک مرکزی در قانون جدید چک نشان می‌دهد که در کنار بخش‌های اجرا شده قانون، همچنان بخش‌هایی از قانون جدید چک یا اجرا نشده یا به صورت ناقص اجرا شده است.

اجرای ناقص برخی تکالیف قانون جدید

تاکنون بانک مرکزی با کمک شبکه بانکی بخشی از تکالیف قانون جدید چک را به خوبی انجام داده است که از جمله آن‌ها می‌توان به ثبت غیر قابل پرداخت بودن چک برگشتی در سامانه یکپارچه بانک مرکزی و درج کد رهگیری در گواهینامه توسط بانک‌ها اشاره کرد. اقداماتی که در کنار برقراری امکان استعلام گواهینامه‌های عدم پرداخت برای مراجع قضائی، موجب شد تا زمینه برای صدور اجراییه دادگاه بدون رسیدگی محتوایی به چک برگشتی فراهم شود و یکی از نوآوری‌های قانون جدید چک به مرحله اجرا برسد.

در این شرایط بانک مرکزی از ابتدای سال جاری و البته با تأخیری چندماهه، نسبت به ارائه چک‌های جدید صیادی به مشتریان و الزامی کردن ثبت اطلاعات آن در سامانه صیاد اقدام کرد تا اتکای صرف به لاشه کاغذی چک کاهش یابد. اقدامی که اگر با اتصال خودپردازها و سیستم‌های پیامکی به سامانه صیاد تکمیل شود، ضمن تسهیل دسترسی مردم به سامانه صیاد به اجرای مناسب قانون جدید چک کمک می‌کند.

در این میان نکته حائز اهمیت این است که بانک مرکزی برخی از بخش‌های قانون جدید چک را به صورت ناقص اجرا کرده است و تکالیف خود را کامل انجام نداده است. برای مثال در ماده ۲۱ مکرر قانون جدید چک، بانک مرکزی مکلف شده است تا زیر ساخت‌ها را برای برقراری تقارن اطلاعاتی به گونه‌ای فراهم کند که گیرنده چک بتوانند وضعیت اعتباری صادرکننده چک، شامل سقف اعتبار مجاز، سابقه چک‌های برگشتی در سه سال اخیر و میزان مانده تعهدات چک‌های تسویه نشده را به صورت آنی استعلام کند.

تکلیفی که هم اکنون توسط بانک مرکزی به صورت ناقص اجرا شده است و به جای اطلاعات دقیق و مشخص صرفاً میزان ریسک صادرکننده را با رنگ بندی به اطلاع گیرنده چک می‌رساند.

مسدودی وجه و چک موردی هنوز اجرایی نشده است

به غیر از تکالیف اجرا شده یا ناقص اجرا شده توسط بانک مرکزی، دسته‌ای دیگر از تکالیف هم وجود دارد که علیرغم تمام شدن مهلت دو ساله برای اجرای قانون جدید چک هنوز توسط بانک مرکزی اجرا نشده است. برای مثال راه اندازی زیرساخت برداشت مستقیم به صورت چک موردی که مقرر بوده حداکثر تا آذر ۹۸ اجرایی شود، تاکنون به نتیجه نرسیده است و برای همین بسیاری از افراد که صرفاً به یک یا چند مورد چک نیاز دارند، مجبور هستند دسته چک گرفته و فرایندهای مربوط به گرفتن دسته چک را طی کنند.

در این زمینه اخیراً بانک مرکزی در بخشنامه‌ای ضوابط و مقررات استفاده از چک موردی را ابلاغ کرده است اما آن را از مرداد ماه لازم الاجرا دانسته است.

علاوه بر این بر اساس بند (ب) ماده ۵ مکرر قانون جدید چک، بانک مرکزی موظف بوده تا از زمان لازم الاجرا شدن قانون جدید چک، امکان مسدودی وجه صادرکننده چک برگشتی به میزان کسری مبلغ چک را فراهم کند که برای این تکلیف هم صرفاً دستورالعمل آن مشخص شده است و تاکنون از اجرای آن گزارشی در دسترس نیست.

بانک مرکزی باید اجرای قانون جدید چک را در اولویت قرار دهد

اجرا نشدن همه تکالیف بانک مرکزی در اجرای قانون جدید چک با واکنش مجلس شورای اسلامی مواجه شد و کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در اسفند سال ۹۹ چندین جلسه با مسئولان بانک مرکزی برگزار کرد تا بر اجرای کامل قانون جدید چک نظارت کند.

در این میان جبار کوچکی نژاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره عدم اجرای کامل قانون جدید چک، گفت: درخصوص قانون جدید چک شاهد قانون‌گریزی و تخلف هستیم.

وی با اشاره به اثرات مثبت قانون جدید چک گفت: قانون جدید چک در کاهش تعداد چک‌های برگشتی اثرگذار است. همچنین این قانون پرونده‌های مربوط به چک را در قوه قضائیه کاهش می‌دهد.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ادامه داد: با اجرای قانون جدید چک بازار کسب وکار هم رونق می‌گیرد و جریان پولی و بانکی کشور هم شفاف و مدیریت آن کارامدتر می‌شود.

کوچکی نژاد در پایان تصریح کرد: چک الکترونیکی از جمله بخش‌های اجرا نشده قانون جدید چک است که باید در اولویت بانک مرکزی قرار بگیرد.

لزوم تلاش مضاعف بانک مرکزی برای اجرای قانون

بانک مرکزی در ماه‌های اخیر اقدامات خوبی برای اجرای قانون جدید چک انجام داده است که شایسته توجه است اما همچنان از زمان‌بندی اجرای قانون جدید چک عقب است و برخی از تکالیف را یا انجام نداده است یا ناقص انجام داده است؛ بر این اساس لازم است در ماه‌های آتی بانک مرکزی با تلاش مضاعف ابتدا تکالیفی از قانون را که به صورت ناقص اجرا شده است را تکمیل کند و در ادامه نسبت به اجرای تکالیف باقی مانده نیز اقدام نماید.

خودپردازها و سامانه‌های پیامکی به دلیل فراگیری و کاربرد آسانی که دارد می‌توانند موجب تسهیل دسترسی مردم به سامانه صیاد در هنگام اجرای قانون جدید چک شوند. با توجه به همین موضوع، کمیسیون اصل 90 مجلس بانک مرکزی را مکلف کرده است که امکان ثبت، تایید و انتقال چک از مسیر خودپردازها را فراهم آورند.

به گزارش فارس، قانون جدید چک در آبان ماه 97 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و چند هفته بعد، توسط رئیس جمهور به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد تا روند اجرای این قانون آغاز شود. در این میان به دلیل آماده نبودن برخی زیر ساخت‌ها و سازوکارها، زمان بندی مشخصی برای اجرای تکالیف قانون جدید چک در نظر گرفته شد.

مطابق زمان بندی مندرج در قانون، قرار بود همه تکالیف قانون جدید چک تا آذر 99 اجرایی شود. موضوعی که به دلیل کرونا و البته تعلل دستگاه‌های مسئول بخصوص بانک مرکزی، تحقق پیدا نکرد. با این وجود بانک مرکزی از ابتدای امسال، بخشی از تکالیف معطل مانده خود را به مرحله اجرا گذاشت. در همین راستا، بانک مرکزی نسبت به صدور دسته چک‌های جدید برای متقاضیان اقدام نمود و همزمان ثبت اطلاعات چک‌های جدید را در سامانه صیاد بانک مرکزی الزامی کرد.

*کارسازی چک‌های جدید مشروط به ثبت در سامانه صیاد

با اجرای این مرحله از قانون جدید چک از این بعد متقاضیان دریافت دسته چک می‌توانند با مراجعه به بانک‌های عامل نسبت به دریافت دسته چک‌های جدید صیادی اقدام کنند. چک‌هایی که ثبت و تایید اطلاعات       آن در سامانه صیاد بانک مرکزی الزامی است. در واقع، صادرکنندگان چک‌های جدید موظف هستند که اطلاعات هویتی چک مثل هویت گیرنده، تاریخ سر رسید و مبلغ را در سامانه صیاد ثبت کنند و از آن طرف گیرندگان چک نیز می‌بایست اطلاعات چک را با مراجعه به سامانه صیاد تایید کنند در غیر این صورت کارسازی چک‌های آن‌ها در تاریخ سر رسید صورت نخواهد گرفت.

*راه‌های مختلف دسترسی به سامانه صیاد

بانک مرکزی برای دسترسی مردم به سامانه صیاد راه‌های مختلفی را پیش بینی کرده است که برخی از آن‌ها مثل اینترنت بانک، برنامه‌های پرداخت آنلاین و مراجعه حضوری به شعب بانک هم اکنون اجرایی شده است و مشتریان می‌توانند از این مسیرها برای ثبت یا تایید چک‌های خود اقدام کنند.

با وجود تلاشی که بانک مرکزی برای دسترسی آسان مردم به سامانه صیاد انجام داده است اما هنوز راه‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند موجب تسهیل دسترسی بهتر مردم به سامانه صیاد شود که از جمله آن مسیرها می‌توان به دسترسی مردم به سامانه صیاد با استفاده از خودپردازها و برنامه‌های پیامکی اشاره کرد.

در حال حاضر، با توجه به ضعف اینترنت در برخی مناطق روستایی اکتفا به روش‌های مجازی برای دسترسی به سامانه صیاد چاره ساز نیست و کارشناسان تاکید دارند که باید از ظرفیت خودپردازهای بانکی موجود در روستاها و سایر مناطق کشور برای دسترسی آسان و با کیفیت به سامانه صیاد استفاده نمود.

علاوه بر این، استفاده از برنامه‌های پیامکی برای اطلاع رسانی ثبت، تایید و انتقال چک در سامانه صیاد یکی دیگر از پیشنهاداتی است که کارشناسان مطرح می کنند زیرا می‌تواند با اطلاع رسانی صدور چک از سوء استفاده‌های احتمالی از گیرندگان چک جلوگیری کند چرا که بر اساس قانون، کارسازی چک‌های جدید صرفا بر اساس اطلاعات سامانه صیاد صورت می گیرد و در این میان اگر اطلاعات ثبت نشود یا ناقص ثبت شود، مشکلاتی برای گیرندگان چک به وجود می‌آید. در نتیجه، لازم است تا وضعیت صدور چک بلافاصله از طریق پیامک به اطلاع گیرندگان چک برسد.

در همین زمینه نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس از مکلف شدن بانک مرکزی به ایجاد سازوکارهایی برای ثبت اطلاعات چک از طریق خودپردازها و همچنین اطلاع رسانی پیامکی به ذی‌نفعان آن خبر داد.

*خودپردازها و سامانه‌های پیامکی باید به سامانه صیاد وصل شوند

همچنین یاسر مرادی، کارشناس امور بانکی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس درباره تسهیل بیش از پیش دسترسی مردم به سامانه صیاد گفت: «با توجه به این که خیلی از مردم گوشی‌ هوشمند ندارند، امکان دسترسی به برنامه های موبایلی و اینترنت بانک را هم ندارند و در نتیجه باید فرایند ثبت، تایید و انتقال چک را تا حد امکان ساده کرد. استفاده از خودپردازها و سامانه‌های پیامکی برای انجام مراحل مختلف صدور و تایید چک ضمن تسهیل دسترسی مردم، می‌تواند به اجرای مناسب قانون جدید چک و فراگیری آن کمک کند».

این کارشناس بانکی افزود: «طراحی و پیاده کردن زیرساخت‌های فنی اتصال سامانه صیاد به خودپردازها و سامانه‌های پیامکی کمی زمان‌‌بر است و در نتیجه لازم است تا بانک مرکزی و بقیه مسئولان مربوطه هر چه سریع‌تر گام‌های مثبتی در این زمینه بردارند. البته در حال حاضر بانک‌ها امکان ثبت چک در شعب را به وجود آورده‌اند و افرادی که امکان مراجعه به برنامه‌های موبایلی را ندارند، می‌توانند با مراجعه به شعب بانک‌ها کارهای چک خود را انجام دهند».

*لزوم اقدام بانک مرکزی برای تسهیل دسترسی‌ها

در مجموع، اجرای مراحل قبلی قانون جدید چک آثار مثبتی را در زمینه کاهش چک‌های برگشتی و اعتبار بخشی به چک به عنوان یک ابزار پرداخت با خود همراه داشت. با این وجود اجرای مرحله جدید این قانون درگیری بیشتری با مردم دارد و نیازمند رعایت ملاحظات گوناگونی است که یکی از آن‌ها تسهیل دسترسی مردم به سامانه‌های مربوطه است. اقدامی که می‌تواند از سردرگمی مردم در اجرای این مرحله از قانون جدید چک جلوگیری کند. در نتیجه، لازم است تا بانک مرکزی هر چه سریع‌تر نسبت به اتصال سامانه صیاد به خودپردازها و سامانه‌های پیامکی اقدام نماید تا به این ترتیب آثار مثبت اجرای قانون جدید چک هر چه سریع‌تر نمایان شده و مردم به راحتی از آن استفاده نمایند.

براساس قانون جدید چک، بانک ها موظف هستند تا در سال 1400 دسته چک های جدیدی که ثبت آن در سامانه صیاد الزامی است را در اختیار متقاضیان قرار دهند.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، قانون جدید چک در آبان 1397 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در آذر همان سال به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد. بر اساس قانون جدید چک فرایندهای اخذ و صدور چک و همچنین فرایند صدور اجراییه دادگاه برای چک‌های برگشتی به گونه‌ای تغییر کرد که اعتبار چک در مبادلات افزایش پیدا کند.

تا قبل از تصویب و اجرای قانون جدید چک به دلیل تعداد بالای چک‌های برگشتی، اعتبار چک در مبادلات کاهش یافته بود به شکلی که برخی از فعالان اقتصادی صرفا از افراد آشنا چک قبول می‌کردند و از دست افراد غریبه که شناختی از آن‌ها نداشتند، چک قبول نمی‌کردند.

اعتبار چک در مبادلات تا حدی کاهش پیدا کرده بود که در سال 96 ارزش چک‌های برگشتی نسبت به کل چک‌های صادر شده به 23 درصد رسید. با این وجود اجرای قانون جدید چک موجب افزایش اعتبار چک در مبادلات شد به گونه‌ای که در یک سال منتهی به آبان سال 99 ارزش چک‌های برگشتی به نسبت کل چک‌های صادر شده با کاهشی محسوس به 11 درصد رسید.

براساس این گزارش، اعتبار چک در مبادلات بعد از اجرایی شدن نوآوری‌های مختلف قانون جدید چک افزایش یافت. یکی از این نوآوری‌ها تغییر فرایند صدور اجرایی دادگاه برای دارندگان چک‌های برگشتی بود تا این افراد بتوانند با صرف هزینه کمتر و به شکل مطمئن‌تری به حقوق خود برسد. علاوه بر این، در قانون جدید چک هزینه‌هایی هم برای صادرکننده چک بی محل در نظر گرفته شد که مجموع این عوامل موجب کاهش ارزش چک‌های برگشتی و به تبع آن افزایش اعتبار چک شد.

 البته همه نوآوری‌های قانون جدید چک در یک روز به مرحله اجرا نرسید بلکه زمانبندی مشخصی برای اجرای تکالیف نهادهای مختلف در نظر گرفته شد تا به این ترتیب زیرساخت‌های لازم برای اجرای کامل قانون جدید چک نیز فراهم شود. در همین راستا، مقرر شده بود که الزام به ثبت اطلاعات چک‌های جدید در سامانه صیاد بانک مرکزی به عنوان یکی از نوآوری‌های قانون جدید چک از آذر 99 اجرایی شود اما این موضوع به دلیل تعلل بانک مرکزی و مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا تا فروردین 1400 به عقب افتاد.

با فرا رسیدن سال 1400 موعد اجرای این تکلیف قانونی هم فرا رسید و آمنه نادعلی‌زاده، سخنگوی اجرای قانون جدید چک از لزوم ثبت چک‌های جدید در سامانه صیاد از 5 فروردین خبر داد و گفت: «در سال جدید فقط چک‌های جدید باید در سامانه صیاد ثبت شوند و چک‌های قدیمی به رویه قبلی خود بدون نیاز به ثبت در سامانه صیاد، پردازش می‌شود».

سخنگوی اجرای قانون جدید چک افزود: «از پنجم فروردین ماه سال جاری، چک‌های جدید بنفش رنگ توسط شبکه بانکی توزیع و به مشتریان ارائه می‌شود؛ بر روی این چک‌ها عبارتی تحت عنوان «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» درج شده است. البته زمانی که صادرکننده چک، ثبت چک را در سامانه صیاد انجام می‌دهد و بر روی برگه چک نیز مشخص می‌کند که چک برای «چه کسی» با «چه تاریخ» و «مبغلی» صادر شده و چک را به ذی‌نفع آن تحویل می‌دهد؛ ذی‌نفع چک نیز با مراجعه به سامانه صیاد، باید اطلاعات مندرج ثبت شده مرتبط با خود را در سامانه صیاد کنترل و در صورت اطمینان و تطابق اطلاعات چک را تأیید و دریافت کند و در غیر این صورت چک را نپذیرد».

بر اساس توضیحات مسولان بانک مرکزی، شبکه بانکی موظف در سال جدید دسته چک‌های صیادی بنفش رنگ را در اختیار متقاضیان قرار دهد و چک‌های صادر شده از این  دسته چک‌ها را صرفا بر اساس اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد وصول کند.

در همین زمینه و برای بررسی چگونگی اجرای این مرحله از قانون جدید چک، خبرنگار فارس به تعدادی از شعب بانک‌های مختلف مراجعه و از اجرای قانون جدید چک و ابهاماتی که ممکن است برای مردم پیش بیاید، کسب اطلاع کرد. یکی کارمندان شعب بانک ملی در پاسخ به سوال خبرنگار فارس در خصوص الزامی بودن یا نبود ثبت چک‌های جدید در سامانه صیاد گفت: «براساس قانون اگر از دسته چک‌های جدید، چکی صادر شود باید در سامانه صیاد ثبت شود در غیر این صورت کارسازی نخواهد شد».

 وی درباره راه‌های مختلف ثبت اطلاعات چک‌های جدید در سامانه صیاد هم گفت: «صادر کننده و گیرنده چک می‌توانند با مراجعه به سایت بانک مرکزی یا موبایل بانک خود نسبت به ثبت و تایید چک‌های جدید خود اقدام کنند».

یکی از کارمندان بانک مسکن در خصوص شرایط صدور دسته چک‌های جدید در این بانک به خبرنگار فارس گفت: «دسته چک‌های جدید که بنفش رنگ هستند هنوز به دست شعبه ما نرسیده است اما شرایط آن مشخص است و متقاضی دریافت دسته چک جدید نباید چک برگشتی داشته باشد و مضاف بر این که باید شاغل باشد و پروانه کسب ارائه دهد».

خبرنگار فارس همچنین با مراجعه به یکی از شعب بانک سپه در خصوص فرایند کارسازی چک‌های قدیم در این بانک پرسید و کارمند بانک نیز گفت: «با اجرایی شدن قانون فقط چک‌های دسته چک‌های جدید می‌بایست در سامانه صیاد ثبت بشوند و چک‌های قدیمی با رویه قبلی کارسازی می‌شوند و الزامی به ثبت در سامانه ندارند».

 وی درباره شرایط اعتباری دسته چک‌های جدید افزود: «صدور چک در دسته چک‌های جدید بر اساس اعتبار سنجی صورت می‌گیرد و گردش حساب نقش اساسی در تعیین اعتبار صدور چک دارد البته باید گفت که این دسته چک‌ها هنوز به شعبه ما نرسیده است».

مراجعه خبرنگار فارس به برخی شعب بانک‌های عامل نشان می‌دهد که علیرغم این که این مرحله از قانون جدید چک در بانک‌ها به حالت اجرا درآمده است اما همچنان اطلاع رسانی ضعیف بوده و در شعب مختلف، نشانی از پوستر یا بروشوری در رابطه با قانون جدید چک نیست. علاوه بر این، هنوز دسته چک‌های جدید هنوز به برخی شعب بانک‌ها نرسیده است. در نتیجه، لازم است تا بانک مرکزی ضمن رفع مشکل مربوط به دسته چک جدید، بانک‌ها را ملزم به اطلاع رسانی بیشتر و دقیق‌تر بنماید تا هر چه سریع‌تر ابهامات متقاضیان و دریافت کنندگان چک رفع شود.

اگرچه برخی مدعی آماده نبودن زیرساخت‌های اجرای کامل قانون جدید چک از فروردین ماه جاری هستند اما بانک مرکزی بر آمادگی شبکه بانکی برای اجرای قانون تاکید دارد.

به گزارش خبرنگار مهر، امروزه چک به عنوان یکی از ابزارهای مهم پرداخت شناخته می‌شود که فعالان اقتصادی بیشتر برای پرداخت‌های آتی خود از آن استفاده می‌کنند. قانون صدور چک برای نخستین بار در سال ۱۳۵۵ به تصویب رسید و در دهه‌های بعدی هم مورد اصلاح قرار گرفت اما مشکلات آن تا سال ۱۳۹۷ پابرجا بود. در این سال مجلس شورای اسلامی طرح اصلاح قانون صدور چک را به تصویب رساند تا با نوآوری‌های صورت گرفته در متن قانون، مشکلاتی که ناشی از قانون قدیمی چک بود را کاهش داده و به تبع آن اعتبار چک افزایش پیدا کند.

در این راستا یکی از اقدامات خوبی که قانونگذار برای افزایش اعتبار چک انجام داد، الزامی کردن ثبت اطلاعات همه چک‌ها در هنگام صدور در سامانه صیاد بانک مرکزی بود. با اجرایی شدن این اقدام هم خطر مفقود شدن و دزدیده شدن چک‌ها کاهش می‌یابد و هم اطلاعات کافی برای برقراری تقارن اطلاعاتی که یکی دیگر از نوآوری‌های قانون جدید چک است، فراهم می‌شود.

بر اساس قانون قدیم چک در هنگام مبادله چک در بازار، صادر کننده چک بعد از بررسی اطلاعاتی همچون سلامت و کیفیت کالا نسبت به صدور چک اقدام می‌کرد اما در همان زمان دریافت کننده چک هیچ گونه دسترسی به اطلاعات صادر کننده همچون تعداد چک برگشتی یا خوش حسابی و بد حسابی صادرکننده چک نداشت و همین موضوع موجب کلاهبرداری‌های زیاد و در نتیجه کاهش اعتبار صدور چک می‌شد.

آمادگی بانک مرکزی برای اجرای کامل قانون جدید چک

در این شرایط قانون جدید چک با الزامی کردن ثبت همه چک‌ها در سامانه صیاد بانک مرکزی و به وجود آوردن امکان تقارن اطلاعاتی در تلاش است تا اعتبار چک را در مبادلات افزایش دهد. با به وجود آمدن تقارن اطلاعاتی امکان استعلام آخرین وضعیت صادرکننده چک شامل سقف اعتبار مجاز، سابقه چک برگشتی در سه سال اخیر و میزان تعهدات چک‌های تسویه نشده فراهم می‌شود که این امر پیش بینی‌پذیری فعالیت‌های اقتصادی را افزایش داده و به همین نسبت به افزایش اطمینان دارندگان چک نیز کمک می‌کند.

در میان با توجه با آماده نبود بعضی زیر ساخت‌ها در هنگام تصویب قانون جدید چک در سال ۱۳۹۷ مجلس به بانک مرکزی فرصت داد تا برخی مفاد این قانون که شامل الزامی شدن ثبت چک در سامانه صیاد و برقراری کامل تقارن اطلاعاتی می‌شد را دو سال بعد یعنی در آذر ۱۳۹۹ اجرایی کند که این موضوع به دلیل آماده نبودن بانک مرکزی و استناد به مشکلات اجرای این بند از قانون در دوران کرونا با مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا تا سال ۱۴۰۰ به تعویق افتاد.

بر همین اساس چندی پیش آمنه نادعلی زاده، سخنگوی اجرای قانون جدید چک (در بانک مرکزی) با توجه به نزدیک شدن به موعد اجرای کامل قانون جدید صدور چک از آمادگی بانک مرکزی برای اجرای کامل این قانون خبر داد. وی خاطر نشان کرد: «بانک مرکزی از سال جدید چک‌های جدید را روانه بازار خواهد کرد که رنگ متفاوتی با چک‌های فعلی دارد. چک‌های صیادی موجود با شناسه ۱۶ رقمی قابلیت ثبت در صیاد دارد اما چک‌های جدیدی که بانک مرکزی منتشر خواهد کرد الزاماً در سامانه باید ثبت شود».

سخنگوی اجرای قانون جدید چک با اشاره به لزوم ثبت چک در سامانه بانک مرکزی تاکید کرد: «چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشد قابلیت نقدشوندگی نخواهد داشت».

ساز ناکوک اتاق بازرگانی در فرایند اجرای قانون چک

در شرایطی که با توجه به الزام قانون، شمارش معکوس برای اجرای کامل قانون صدور چک آغاز شده و همه منتظر دیدن نتایج مثبت اجرایی شدن این بخش از قانون هستند، غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران از غیر قابل اجرا بودن قانون جدید چک سخن به میان آورده است. وی اواخر اسفندماه در نشست شورای رؤسای اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور با مبهم توصیف کردن اجرای قانون جدید صدور چک، مدعی شد که زیر ساخت‌های اجرای این قانون آماده نیست.

این اظهارات رئیس اتاق بازرگانی ایران در حالی مطرح شد که مهم‌ترین زیر ساخت اجرای این مرحله از قانون جدید چک، سامانه صیاد بانک مرکزی است که از چند ماه پیش فعال بوده و صادر کنندگان و دریافت‌کنندگان چک می‌توانستد به صورت اختیاری چک‌های خود را در این سامانه ثبت کنند.

در این زمینه داوود محمدبیگی، مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی چند روز بعد در پاسخ به اظهارات رئیس اتاق بازرگانی، بر آماده بودن زیرساخت همه بانک‌ها برای پذیرش و ثبت چک‌های جدید مبتنی بر قانون جدید صدور چک تاکید کرد.

وی گفت: «امکان ثبت و انجام مراحل مختلف برای دسته چک‌های جدید در ۶ نرم افزار تلفن همراه فراهم شده است که مردم می‌توانند با مراجعه به سایت شاپرک این نرم افزارها را در یافت کنند».

زمزمه سنگ‌اندازی برخی بانک‌ها

در کنار ساز ناکوک اتاق بازرگانی، اخیراً برخی زمزمه‌ها نیز از سنگ اندازی احتمالی برخی از بانک‌ها پیش روی اجرای قانون جدید چک حکایت داشت؛ که در این ارتباط یک مقام مسئول در یکی از بانک‌های کشور در گفتگو با خبرنگار مهر گفته بود: برخی بانک‌ها قصد دارند با ادعای آماده نبودن زیر ساخت، اجرای قانون را به تعویق بیندازند تا بلکه رضایت برخی از مشتریان خاص خود را جلب کنند. به گفته وی، با الزامی شدن ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد، شفافیت بیشتری بر فرایند صدور چک حاکم می‌شود و این شفافیت برای برخی مشتریان خاص بانک‌ها، خوشایند نیست. به همین دلیل به بانک‌ها فشار می‌آورند تا مانع اجرای این بند از قانون شوند.

فروردین ۱۴۰۰؛ آخرین مهلت مجلس به بانک مرکزی

با این وجود، همانگونه که مسئولان بانک مرکزی نیز تاکید کرده‌اند، زیرساخت‌ها برای اجرای این بند از قانون چک فراهم است و از فروردین ماه جاری نظام بانکی باید اجرای آن را آغاز کند؛ بویژه آنکه مجلس تاکید کرده مهلت فروردین ماه به هیچ وجه تمدید نخواهد شد. حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی اواخر اسفندماه در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه مسئولان بانک مرکزی قول داده‌اند از آغاز فروردین ۱۴۰۰، قانون جدید چک به صورت رسمی اجرا شود، گفته بود: این آخرین مهلت مجلس به بانک مرکزی جهت اجرای این قانون است.

به گفته وی، صدور چک الکترونیکی و ثبت سیستمی چک در سامانه صیاد نیز از شروع سال جدید اجرایی خواهد شد.

الزام به ثبت چک در صیاد از پنج شنبه کلید می‌خورد

طبق اعلام قبلی مسئولان بانک مرکزی اجرای مفاد مذکور از قانون چک از فروردین ۱۴۰۰ آغاز خواهد شد و با توجه به اینکه نخستین روز کاری بانک‌ها در سال ۱۴۰۰، پنجشنبه ۵ فروردین خواهد بود، انتظار می‌رود بانک‌ها مفاد جدید قانون چک را از دو روز دیگر جاری کنند.

‏‬ افزایش اعتبار چک با اجرای کامل قانون

مفاد مهم قانون چک در حالی قرار است از دو روز دیگر به مرحله اجرا برسد که تاکنون اجرای بخش‌های قبلی قانون اثرات مثبتی بر جای گذاشته و ارزش چک‌های برگشتی نسبت به کل چک‌ها در یک سال منتهی به آبان سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۹۶ حداقل ۵۰ درصد کاهش یافته است.

این آمار نشان دهنده آن است که با وجود اینکه قانون جدید چک هنوز به صورت کامل اجرایی نشده اما تا همین جا هم موجب کاهش ارزش چک‌های برگشتی و به تبع آن افزایش اعتبار آن در مبادلات شده است. بر این اساس لازم است تا تشکل‌های مختلف بخش خصوصی و شبکه بانکی در مسیر اجرای قانون جدید چک به کمک بانک مرکزی بیایند تا با اجرای کامل این قانون بیش از بیش بر اعتبار چک در مبادلات افزوده شود.

با وجودی که مدیران بانک مرکزی از آماده بودن زیر ساخت همه بانک‌ها برای پذیرش و ثبت چک‌های جدید در راستای اجرای مرحله بعدی قانون جدید چک از ابتدای سال آینده خبر داده اند، برخی از بانک‌ها در راستای حفظ منافع مشتریان خاص خود قصد دارند به بهانه آماده نبودن زیرساخت‌ها، از اجرایی شدن این موضوع جلوگیری کنند.

به گزارش فارس، با توجه به اجرایی شدن بخش هایی از قانون جدید چک (مصوب آبان ماه 97) در دو سال و نیم اخیر، شاهد کاهش چشمگیر تعداد و ارزش چک های برگشتی بوده ایم.

براساس آمارهای بانک مرکزی، تعداد و ارزش چک‌های برگشتی نسبت به کل چک‌های صادره که در سال 96 به ترتیب 15 و 23 درصد بوده، پس از اجرای قانون و در یک سال منتهی به آبان 99 به 10 و 11 درصد رسیده است.

*بانک مرکزی به دنبال اجرای بخش‌های باقی مانده قانون جدید چک

این اتفاق در حالی رخ داده است که هنوز بخش‌هایی از قانون جدید چک عملیاتی نشده است. بر اساس متن قانون مقرر شده بود که در آذر 99 بانک مرکزی نسبت به الزامی کردن ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد اقدام کند. اما زمان اجرای این تکلیف قانونی به دلیل سهل انگاری بانک مرکزی و مصوبه ستاد ملی کرونا به تاخیر افتاد و مقرر شد از ابتدای سال 1400 بانک مرکزی این تکلیف را اجرایی کند.

در این زمینه، اکبر کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی در نشستی با مدیران بخش فناوری شبکه بانکی در تاریخ 12 اسفندماه با اشاره به اقدامات بانک مرکزی برای اجرای سایر مواد قانون جدید چک و نهایتا  مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر اجرای بخش اصلی قانون از ابتدای سال ۱۴۰۰، گفت: «توزیع دسته چک‌های جدید از ابتدای سال آینده انجام خواهد شد، بنابراین صدور، تایید و انتقال این چک‌ها از طریق ثبت در سامانه صیاد امکان پذیر است و در غیر این صورت کارسازی نخواهد شد».

*مزایای الزامی شدن ثبت چک‌ها در سامانه صیاد

با الزامی شدن ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد بانک مرکزی، صادرکنندگان چک می‌بایست تاریخ سر رسید، مبلغ و اطلاعات هویتی گیرنده چک را در سامانه صیاد ثبت کنند و گیرنده چک نیز باید این اطلاعات را تایید یا رد کنند تا به این ترتیب تا حد امکان از سو استفاده‌ها نیز جلوگیری شود.

با انجام این کار همه چک‌هایی که از سال 1400 بر اساس دسته چک‌های جدید بانک مرکزی صادر می‌شوند، تنها در صورتی کارسازی خواهند شد که اطلاعات آن در سامانه صیاد ثبت شده باشد. این کار موجب می‌شود تا با ثبت همه اطلاعات در سامانه‌های بانک مرکزی امکان برقراری تقارن اطلاعاتی برای گیرندگان چک فراهم شود و آن‌ها بتوانند وضعیت صادرکننده چک شامل سقف اعتبار مجاز، سابقه چک برگشتی در سه سال اخیر و میزان تعهدات چک های تسویه نشده را بررسی و بعد نسبت به دریافت چک اقدام نمایند که این اقدام هم در صورتی که اجرایی شود موجب کاهش بیش از پیش چک‌های برگشتی خواهد شد.

*ساز ناکوک برخی بانک ها در اجرای قانون جدید چک

علی رغم مزایای متعدد ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد و ضرورت قانونی اجرای آن از ابتدای سال آینده، پیگیری‌های خبرنگار فارس نشان می‌دهد که برخی از بانک‌ها قصد دارند تا به بهانه آماده نبودن زیر ساخت‌ها مانع از اجرای این مرحله از قانون جدید چک شوند.

اطلاعات رسیده حاکی از آن است که برخی از بانک‌های عامل در راستای منافع برخی از مشتریان خاص خود به دنبال به عقب انداختن الزام ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد هستند تا به این ترتیب محدودیت‌هایی که قانون جدید چک برای افراد بد حساب در نطر گرفته است شامل مشتریان خاص آ‌ن‌ها نشود.

این اقدام بانک های مذکور در حالی است که داود محمدبیگی مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در گفت‌وگو با یکی از رسانه ها در تاریخ 20 اسفندماه از آماده بودن زیر ساخت همه بانک‌ها برای پذیرش و ثبت چک‌های جدید خبر داده بود.

همچنین محمدبیگی درباره ارائه آموزش‌های لازم درباره قانون جدید چک به شبکه بانکی در تاریخ 24 اسفندماه گفته بود: «بانک مرکزی محتوای آموزشی لازم مرتبط با قانون جدید چک را برای ارائه به کارکنان شعب بانک‌ها، اتاق اصناف واتاق بازرگانی را تهیه و تولید کرد و آموزش‌های غیرحضوری لازم نیز در این زمینه به آنها ارائه شده است».

*لزوم برخورد نظارتی با بانک‌های متخلف

ساز ناکوک برخی بانک‌ها برای اخلال در اجرای قانون جدید چک در شرایطی صورت می‌گیرد که بانک مرکزی از آغاز سال 1400 صرفا بر اساس اطلاعات سامانه صیاد اجازه کارسازی چک‌های جدید را خواهد داشت و بانک‌هایی که از اجرای این قانون سر باز بزنند عملا از فرایند صدور چک در شبکه بانکی کنار گذاشته خواهند شد.

سید احسان خاندوزی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس درباره تاخیر احتمالی در اجرای قانون جدید چک، گفت: «قانون جدید چک ازجمله قوانین مترقی و با اهمیت کشور است و علی رغم مزایای بیشماری که قانون جدید چک دارد، متاسفانه تاکنون به صورت کامل اجرایی نشده است. کمیسیون اصل ۹۰ مجلس درحال پیگیری عدم اجرای قانون جدید چک است و هرچه سریع‌تر قانون باید اجرا شود و هیچگونه عذر و بهانه‌ای هم پذیرفته نمی‌باشد».

خاندوزی با بیان اینکه قانون جدید چک جریان پولی و بانکی کشور را منظم می‌کند، افزود: «قانون جدید چک میزان مخاطرات چک را کاهش می‌دهد و قانون مذکور باید سال‌ها پیش تصویب و اجرا می‌شد زیرا این قانون در کاهش جرائم مرتبط با صدور چک تاثیرگذار است و نظم خوبی در جریان‌های مالی و پولی کشور ایجاد خواهد کرد».

با توجه به آنچه گفته شد و همچنین با ضرورت تکمیل اجرای قانون جدید چک در راستای تداوم و تشدید کاهش تعداد و ارزش چک‌های برگشتی و در نتیجه، افزایش اعتبار چک در مبادلات، لازم است بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی تلاش کنند منافع برخی از افراد خاص در برخی بانک‌ها مانع از اجرای مراحل بعدی این قانون نشود و نهایتا در صورت بروز تخلف در اجرای این مرحله از قانون چک به سختی با متخلفان برخورد کنند.

سخنگوی کمیسیون اصل نود قانون اساسی در تشریح نشست این کمیسیون با مسئولان بانک مرکزی گفت: در این جلسه تکالیف بانک مرکزی برای حسن اجرای قانون اصلاح قانون چک مشخص و ابلاغ شد و در جلسات آتی گزارش آن دریافت می‌شود.
علی خضریان در گفت‌وگو با خانه ملت، با اشاره به نشست عصر امروز(دوشنبه، 25 اسفندماه) کمیسیون اصل نود قانون اساسی که با حضور قائم مقام رئیس کل بانک مرکزی و معاونان این سازمان درباره روند اجرای قانون اصلاح قانون صدور چک برگزار شد، گفت: قانون اصلاح قانون صدور چک در سال 97 با هدف اعتباربخشی به چک، کاهش چک های برگشتی و افزایش تقارن اطلاعاتی میان صادرکننده و گیرنده چک، به تصویب مجلس رسید.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه در بخشی از این قانون تکالیف متعددی بر عهده بانک مرکزی، قوه قضائیه و وزارت اقتصاد قرار داده شد که برخی از آنها توسط دستگاه های اجرایی اجرا شد، عنوان کرد: با این حال برخی از این تکالیف مصرح قانونی انجام نشده بود که کمیسیون اصل نود باید از علت عدم اجرا و چرایی توقف اجرای آن مطلع می شد.

وی افزود: از این رو کمیته اقتصادی، فنی و عمرانی  کمیسیون اصل نود گزارشی به صحن کمیسیون ارائه کرد که در ادامه آن جلساتی با رئیس بانک مرکزی و مسئولان این سازمان داشتیم و نشست امروز با قائم مقام و معاونان بانک مرکزی نیز در همین راستا برگزار شد.

خضریان ادامه داد: با توجه به تأیید عدم اجرای بخشی از موارد قانونی و تعهدی که رئیس بانک مرکزی در جلسه گذشته کمیسوین درباره موارد تکلیفی داده بود، طی این جلسه با هدف کمک به بانک مرکزی برای حسن اجرای قانون، نکات مد نظر خود را به قائم مقام بانک مرکزی انتقال دادیم.

این نماینده مردم در مجلس یازدهم در ادامه با اشاره به جمع بندی کمیسیون درخصوص تکالیف بانک مرکزی برای اجرای صحیح قانون اصلاح قانون صدور چک، اظهار داشت: مقرر شد بانک مرکزی در صورت نیاز به همکاری با سایر دستگاه های اجرایی برای اجرای قانون مکاتبه ای با کمیسیون اصل نود داشته باشد تا این کمیسیون با استفاده از ظرفیت خود همکاری دستگاه های مربوطه را جلب کند.

وی در ادامه با بیان اینکه مسئولان بانک مرکزی مکلف شدند هنگام صدور چک از سوی صادرکننده و ثبت اطلاعات آن، موارد را از طریق پیامک به اطلاع گیرنده چک برسانند، یادآور شد: همچنین بانک مرکزی مکلف شد از ظرفیت های رسانه ملی و دیگر رسانه ها برای آگاهی سازی عموم مردم و کسب و کارها بهره گیرد تا بندهای قانونی در این مورد نیز اجرا شود.

خضریان اضافه کرد: بانک مرکزی مکلف شد امکان ثبت اطلاعات چک و اعتبارسنجی آن را از طریق خودپرداز فراهم کند و اقدامات لازم جهت پیش گیری رفع غیرقانونی سوءاثرهای چک را نیز لحاظ کند.

سخنگوی کمیسیون اصل نودم قانون اساسی مجلس شورای اسلامی در پایان با بیان اینکه تبلیغات متعددی در فضای مجازی برای رفع غیرقانونی سوءاثرهای چک صورت می گیرد که بعضا به نتیجه هم می رسد، خاطرنشان کرد: این مسیر غیرقانونی باید مشخص شده و با متخلفان برخورد شود از این رو کمیسیون اصل نود تأکید کرد گزارش مکتوب درباره اقدامات بانک مرکزی در این حوزه به کمیسیون ارائه شود چرا که شرایط نباید به گونه ای رقم بخورد که زمینه عدم اعتماد مردم به چک فراهم شود./

کارشناس اقتصادی با اشاره به مزایای اجرایی شدن قانون جدید چک گفت: دسترسی به اطلاعات درباره چک‌های صادر شده توسط صاحب چک می‌تواند باعث ارزیابی ریسک توسط گیرنده چک شود که این موضوع در کاهش آمار چک های برگشتی بسیار موثر خواهد بود.

به گزارش خبرگزاری فارس، محمد نوری کارشناس اقتصادی در ابتدای برنامه «پایش: با اشاره به اصلاح قانون چک در سال 97 و اجرایی شدن قانون در سال 99 گفت: قبل از اصلاح قانون در سال ۹۶ از حیث ارزش ۲۱.۵ درصد از چک‌ها برگشت خورده‌اند و از  نظر تعداد ۱۵ درصد برگشت خورده اند در صورتی که در کشور ترکیه در شش ماهه اول سال ۲۰۲۰، ۱.۶ درصد از نظر ارزش بوده و ۱.۷ درصد از حیث تعداد چک در این کشور برگشت خورده است البته قانون چک در این کشور از صدور چک بلامحل پیشگیری می کند.

وی افزود: متاسفانه شاهد تبلیغ رفع سوء اثر چه کسانی که البته برای این مهم قانونی تدوین خواهد شد. البته برای این قانون همتی از سوی بانک مرکزی و همکاری از سوی سازمان ثبت می‌طلبد چرا که حفره اصلی این امر رضایت نامه ها در دفترخانه ها است.

نوری در رابطه با اصلاحات قانون جدید چک گفت: از فروردین ۱۴۰۰ شاهد چک‌های جدید خواهیم بود که چند روز پیش توسط آقای همتی رونمایی شده است. مهمترین تفاوت چک های جدید با چک های قدیمی جمله‌ای است که در قسمت پایین و سمت چپ چک نوشته شده است مبنی بر اینکه کارآیی این برگه چک منوط به ثبت اطلاعات در سامانه صیاد است. در حال حاضر در برنامه های موبایلی یک آیکونی به نام چک صیادی وجود دارد که مردم می‌توانند از این طریق به ثبت چک که شامل تاریخ مبلغ و هویت شخص گیرنده چک است، اقدام کنند.

وی یکی از مهمترین مزایای سامانه صیاد را دسترسی به سابقه بدحسابی و یا خوش حسابی صادر کننده چک به عنوان کرد و ادامه داد: دسترسی به اطلاعات در خصوص چک های صادر شده توسط صاحب چک می‌تواند باعث ارزیابی ریسک توسط گیرنده چک شود که این موضوع در کاهش آمار چک های برگشتی بسیار موثر خواهد بود.

وی افزود: براساس اظهار نظر رئیس بانک مرکزی سالیانه ۳۵۰ هزار برگه چک به ارزش ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان مبادله می شود که این رقم بالاتر از رقم نقدینگی کشور است که امید می رود در سایه فعالیت این سامانه شاهد کاهش ریسک معاملات مدت دار و معاملات مبتنی بر چک باشیم این امر می‌تواند منجر به رونق اقتصادی شود.

نوری درخصوص اقلام امنیتی چک‌های جدید گفت: یکسری نوار امنیتی در سمت چپ چک و حلالهای بر روی چک وجود دارد که می‌تواند از جعل چک جلوگیری کند اما مهم تر خود سامانه از درواقع به سمتی حرکت می‌کنیم که تنها فیزیک معتبر نیست و خود سامانه بک آپ این اطلاعات را دارد و در صورت بروز حوادثی مانند آتش‌سوزی سیل و یا زلزله چک از دست رفت ما اطلاعات لازم را در دست داریم که می توانیم به آن استناد کنیم.

وی افزود: سامانه صیاد می‌تواند مانع از بروز پولشویی شود.  اطلاعات گیرنده و صادر کننده چک در سامانه صیاد ثبت خواهد شد و در صورت خرج کردن چک باید این روند دوباره تکرار شود در غیر این صورت چک پرداخت نخواهد شد.

نوری گفت: از سال آینده دسته چک هایی که با این طرح و نقش جدید و جمله ای که در پایین چک درج شده است از درج اطلاعات آن در سامانه صیاد اطمینان کسب کنند.

وی در رابطه با وضعیت دسته چک های فعلی گفت: بنا به گفته رئیس کل بانک مرکزی در برنامه رونمایی از چک های جدید چکهای قدیمی تا اطلاع ثانوی اعتبار دارند اما به مرور زمان گیرنده های چک باید به این سمت حرکت کنند که چکهای جدید که از اطمینان بیشتری برخوردار هستند دریافت کنند، که این خود عاملی برای جمع شدن آهسته چکهای قدیمی خواهد شد.

نوری در پایان یادآور شد: اگر قانون چکهای جدید از ابتدای سال اجرا شود ریسک‌های معاملات کاهش خواهد یافت اما این در حالی است که دو پاشنه آشیل دارد در ابتدا اینکه این سامانه باید کاربر پسند باشد و برای مردم سخت نباشد تا از این طریق با اقبال عمومی مواجه شود.

مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی با بیان اینکه صادرکننده چک‌های جدید، بعد از صدور چک حتماً باید اطلاعات آن را در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت کند، گفت: در حال حاضر بیش از 5 برنامک پرداخت آماده‌سازی شده است و مشتریان می‌توانند با مراجعه به سایت شاپرک، برنامک‌ها را بر روی گوشی‌های تلفن همراه خود نصب کنند.

به گزارش خبرگزاری فارس، داود محمدبیگی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری با بیان اینکه از ابتدای سال 1400، چک‌هایی که در اختیار مردم قرار می‌گیرد، فرمت و قالب‌شان تغییر می‌کند، اظهارداشت: این تغییرات به این دلیل است که مردم این چک‌ها را از چک‌های قدیمی تشخیص دهند و تفکیک کنند.

وی افزود: چک‌های جدید ویژگی‌های بسیار مهمی دارند. رنگ این چک‌ها نسبت به چک‌های قدیمی متفاوت و بنفش رنگ است.  در قسمت پایین سمت چپ چک های جدید که از 1400 در اختیار مردم قرار می‌گیرد، عبارتی با این عنوان درج شده است: «کارسازی این چک، منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است». 

مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی تصریح کرد: صادرکننده چک‌های جدید، بعد از صدور چک حتماً باید اطلاعات آن را در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت کند. برای ثبت اطلاعات در سامانه صیاد، صادرکنندگان چک راههای  متنوعی را پیش رو دارند. یکی از روش‌ها استفاده از درگاه‌های بانک خود مشتری مانند همراه بانک و اینترنت بانک است.

وی ادامه داد: همچنین صادرکنندگان چک می‌توانند از طریق برنامک‌های پرداخت نسبت به ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد اقدام کند. در حال حاضر بیش از 5 برنامک پرداخت آماده‌سازی شده است و مشتریان می‌توانند با مراجعه به سایت شاپرک، برنامک‌ها را بر روی گوشی‌های تلفن همراه خود نصب کنند.

این مسئول بانک مرکزی تاکید کرد: در فرصت باقی مانده تا ابتدای سال 1400 مشتریان با مراجعه به تارنمای شرکت شاپرک، با فهرست این برنامک آشنا شوند و با استفاده از آن امکان ثبت چک را تمرین کنند.

محمدبیگی افزود: دسته چک‌های موجود در حال حاضر امکان ثبت در سامانه صیاد را دارد، مشتریان می‌توانند همین دسته چک‌های موجود را به صورت اختیاری در سامانه صیاد ثبت کنند. اما دسته چک‌های جدیدی که از ابتدای سال جدید با درخواست متقاضی و پس از اتمام دسته چک‌های موجود در اختیار مشتری قرار می‌گیرد، حتماً باید در سامانه صیاد ثبت شود. 

وی با بیان اینکه بانک‌ها موظفند از ابتدای سال 1400 دسته چک‌های با قالب جدید را در اختیار متقاضیان دسته چک قرار می‌دهند، گفت: دسته چک‌های جدید باید در سامانه ثبت شوند و عملاً‌ بدون ثبت دسته چک‌های جدید در سامانه، امکان کارسازی و کارپردازی این چک‌های جدید در شعب بانک‌ها وجود ندارد. 

مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی تصریح کرد: صادرکننده چک‌های جدید باید «تاریخ»، «مبلغ» و «دریافت‌کننده» چک را در سامانه صیاد ثبت کند. از طرفی دریافت‌کننده چک نیز باید اطمینان حاصل کند که اطلاعات چکی که دریافت می‌کند با اطلاعاتی که در سامانه صیاد ثبت شده، همخوانی دارد یا خیر و نسبت به رد یا تأیید آن اقدام کند.

وی ادامه داد: در این راستا، دریافت‌کننده چک می‌تواند به واسطه شناسه صیادی مندرج در گوشه سمت چپ بالای چک‌های جدید، اطلاعات چک را بارکشی ‌کند و متوجه ‌شود اطلاعاتی که توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت شده است با اطلاعات فیزیک برگ چک مطابقت دارد یا خیر. در این صورت و با طی این مراحل آن چک قابل وصول و انتقال است. 

محمد بیگی گفت: در حال حاضر چک موجودیتی منفعل است، به این معنا که تا زمانی که چک به بانک برسد، صرفاً در زنجیره تبادلات بین مردم جابجا می‌شود اما در قانون جدید چک به موجودیتی فعال بدل می‌شود و هرگونه تغییر وضعیت چک در سامانه ثبت می‌شود و این‌گونه برگه چک از اعتباری نسبی برخوردار می شود. 

وی با اشاره به ماده (۱) قانون جدید چک که به چک الکترونیک اشاره دارد، اظهارداشت: چک الکترونیک، چکی است که هیچ برگه فیزیکی نداشته باشد. اما مهاجرت از چک کاغذی به الکترونیک به یک باره رخ نمی‌دهد و  مردم باید کم کم به این امر عادت کنند. لذا این قانون در عین اینکه نظامی را در حوزه چک‌های کاغذی ایجاد می‌کند و در همان حال بسترهای لازم را برای چک الکترونیک نیز فراهم می‌کند.

یک مقام مسئول در بانک مرکزی گفت: با توجه به اینکه مشتری در ابتدا با شبکه بانکی در ارتباط است، بانکها نقش مهمی را در آموزش مشتریان ایفا می‌کنند و سفیر آموزش بانک مرکزی تلقی می‌شوند.

به گزارش بانک مرکزی، آمنه نادعلی زاده در حاشیه دوره آموزشی شبکه بانکی مرتبط با قانون جدید چک، با تأکید بر لزوم اطلاع‌رسانی و آموزش به شبکه بانکی درخصوص قانون جدید چک گفت: پس از اینکه قانون اصلاح قانون صدور چک ابلاغ شد، بانک مرکزی کارگروه‌هایی را به منظور اجرای دقیق قانون و تسهیل در امر فرهنگ سازی و آموزش تشکیل داد. یکی از محورهای اصلی که از ابتدا مدنظر بانک مرکزی قرار گرفت مقوله اطلاع رسانی و آموزش به مردم و شبکه بانکی بود. براین اساس و پیش از این، دور اول آموزش به شبکه بانکی در مهر ماه سال ۱۳۹۸ برگزار و طی آن ملاحظات قانونی، بخشنامه‌ها و تغییراتی که در سامانه‌ها رخ می‌دهد برای شبکه بانکی تبیین شد.

سخنگوی اجرای قانون جدید چک با بیان اینکه شبکه بانکی ملزم است اطلاع رسانی کامل را در این زمینه انجام دهد، تصریح کرد: بانک‌ها مکلف هستند در قالب پیامک، بروشور و سایر روش‌های تبلیغاتی مشتریان خود را مطلع کنند و اطلاع‌رسانی کافی را در این زمینه داشته باشند.

معاون اداره نظام‌های پرداخت با اشاره به اینکه محتوای آموزشی مرتبط با قانون جدید چک در اختیار شبکه بانکی قرار گرفته است، گفت: در حال حاضر محتوای آموزشی توسط بانک مرکزی تهیه شده و این محتوا در اختیار بانک‌ها قرار گرفته است و بر این اساس آنها می‌توانند نسبت به اطلاع‌رسانی اقدام کنند.

از فروردین ماه سال ۱۴۰۰ بانک‌ها مکلف هستند چک‌های جدید را به مشتریان ارائه دهند و مردم نیز باید حتماً چک‌های جدید را در سامانه صیاد ثبت کنند.

با اجرایی شدن قانون جدید چک و پس از الزامی شدن ثبت چک در سامانه صیاد، دارندگان چک برگشتی رفع سوء اثر نشده نمی‌توانند در سامانه صیاد، چک جدید ثبت کنند.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، سخنگوی اجرای قانون جدید چک در خصوص ثبت اختیاری چک از طریق سامانه صیاد گفت: نقل و انتقال چک‌های جدید که از سال آینده توزیع خواهند شد صرفا از طریق سامانه صیاد، امکان‌پذیر است اما نقل و انتقال چک‌های کنونی، طبق روال موجود است و نیازی به ثبت در سامانه صیاد ندارد.
آمنه نادعلی زاده  با بیان اینکه چک‌های کنونی می‌توانند در وجه حامل نیز صادر شوند اما گیرنده چک‌های با ظاهر و مندرجات جدید باید مشخص باشد و در سامانه صیاد ثبت شود، گفت: برای استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی هموطنان می‌توانند به آدرس https://www.cbi.ir/EstelamSayad/۱۹۶۸۹.aspx  مراجعه کنند. معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در  خصوص فرآیند ثبت و تایید چک‌های صادره و دریافتی تاکید کرد: صادرکنندگان و دریافت‌کنندگان چک می‌توانند فرآیند ثبت، تایید و انتقال چک در سامانه صیاد را به‌صورت اختیاری انجام دهند ضمن آنکه در حال حاضر این امکان از طریق برنامک‌های موبایلی که فهرست آنها در تارنمای شرکت شبکه الکترونیک پرداخت کارت (شاپرک) منتشر می‌شود، فراهم است و به مرور برنامک‌های دیگر و درگاه‌های نوین بانک‌ها و موسسات اعتباری (اینترنت بانک و همراه بانک) به این فهرست اضافه می‌شوند. وی افزود: با توجه به اختیاری بودن این امر، تمام چک‌ها کمافی‌سابق بدون نیاز به ثبت در این سامانه در شبکه بانکی کشور پذیرش و پردازش خواهند شد.  معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در خصوص نحوه تامین و وصول چک‌ها در قانون جدید گفت: دارنده چک هنگام مراجعه به شعبه برای دریافت وجه چک در صورت کسری مبلغ چک در حساب جاری فرد صادرکننده، می‌تواند از بانک بخواهد سایر حساب‌های انفرادی او در همان بانک را بررسی کند و در صورت موجودی در آن حساب‌ها، مبلغ کسری چک را برداشت و چک را پاس کند. سخنگوی اجرای قانون جدید چک تاکید کرد: علاوه بر امکان ثبت، تایید و انتقال چک در سامانه صیاد که در حال حاضر به‌صورت اختیاری و از طریق برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت در دسترس مشتریان بانکی است، امکان استعلام «وضعیت اعتباری صادر کننده چک» و «وضعیت چک صیادی» نیز فراهم است.

یک مقام مسئول در بانک مرکزی گفت: با اجرایی شدن قانون جدید چک و پس از الزامی شدن ثبت چک در سامانه صیاد، دارندگان چک برگشتی رفع سوء اثر نشده نمی توانند در سامانه صیاد، چک جدید ثبت کنند.

به گزارش بانک مرکزی، سخنگوی اجرای قانون جدید چک در خصوص ثبت اختیاری چک از طریق سامانه صیاد گفت: نقل و انتقال چک های جدید که از سال آینده توزیع خواهند شد صرفاً از طریق سامانه صیاد، امکان پذیر است اما نقل و انتقال چک های کنونی، طبق روال موجود است و نیازی به ثبت در سامانه صیاد ندارد.

آمنه نادعلی زاده با بیان اینکه چک‌های کنونی می توانند در وجه حامل نیز صادر شوند اما گیرنده چک های با ظاهر و مندرجات جدید باید مشخص باشد و در سامانه صیاد ثبت شود، گفت: برای استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی هموطنان می توانند به آدرس https://www.cbi.ir/EstelamSayad/۱۹۶۸۹.aspx مراجعه کنند.

معاون اداره نظام های پرداخت بانک مرکزی در خصوص فرآیند ثبت و تایید چک های صادره و دریافتی تاکید کرد: صادرکنندگان و دریافت کنندگان چک می‌توانند فرآیند ثبت، تائید و انتقال چک در سامانه صیاد را به صورت اختیاری انجام دهند ضمن آنکه در حال حاضر این امکان از طریق برنامک‌های موبایلی که فهرست آنها در تارنمای شرکت شبکه الکترونیک پرداخت کارت (شاپرک) منتشر می‌شود، فراهم است و به مرور برنامک‌های دیگر و درگاه های نوین بانک ها و موسسات اعتباری (اینترنت بانک و همراه بانک) به این فهرست اضافه می‌شوند.

وی افزود: با توجه به اختیاری بودن این امر، تمام چک‌ها کمافی‌سابق بدون نیاز به ثبت در این سامانه در شبکه بانکی کشور پذیرش و پردازش خواهند شد.

معاون اداره نظام های پرداخت بانک مرکزی در خصوص نحوه تامین و وصول چک ها در قانون جدید گفت: دارنده چک هنگام مراجعه به شعبه برای دریافت وجه چک در صورت کسری مبلغ چک در حساب جاری فرد صادرکننده، می تواند از بانک بخواهد سایر حساب های انفرادی او در همان بانک را بررسی کند و در صورت موجودی در آن حساب ها، مبلغ کسری چک را برداشت و چک را پاس کند.

سخنگوی اجرای قانون جدید چک تاکید کرد: علاوه بر امکان ثبت، تایید و انتقال چک در سامانه صیاد که در حال حاضر به صورت اختیاری و از طریق برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت در دسترس مشتریان بانکی است، امکان استعلام «وضعیت اعتباری صادر کننده چک» و «وضعیت چک صیادی» نیز فراهم است.

وی در پایان افزود: انتقال چک های کنونی از طریق پشت نویسی امکان پذیر است اما انتقال چک های جدید که سال آینده تحویل مشتریان بانکی می شود باید از طریق ثبت انتقال در سامانه صیاد انجام شود.

بانک مرکزی در بخشنامه ای به تمام بانک ها و موسسات اعتباری بر ضرورت انجام اقدامات لازم در راستای ایجاد زمینه‌های اجرای مناسب و مطلوب قانون «اصلاح قانون صدور چک» تاکید کرد.

به گزارش بانک مرکزی، در بخشنامه‌ای که از طرف رئیس کل این بانک به مدیران عامل شبکه بانکی کشور ابلاغ شده، آمده است: پیرو بخشنامه‌های شماره ۳۳۱۴۲۹‏‏.۹۹ مورخ ۱۳۹۹.۱۰.۱۶ مدیریت‌کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی درخصوص تکالیف و الزامات قانون «اصلاح قانون صدور چک» مصوب سیزدهم آبان‌ماه یکهزار و سیصد و نود و هفت مجلس شورای اسلامی و ابلاغ مصوبه چهل و نهمین جلسه مورخ ۱۳۹۹.۹.۲۹ ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا مبنی بر تمدید مهلت اجرای تبصره (۱) ماده ۲۱ مکرر الحاقی به قانون مزبور تا پایان سال جاری، و ۳۳۲۹۷۴‏‏.۹۹ مورخ ۱۳۹۹.۱۰.۱۷ اداره نظام‌های پرداخت مبنی بر اعلام زمان‌بندی عملیاتی‌سازی سامانه‌های مرتبط با اجرای قانون موصوف، به اطلاع می‌رساند متأسفانه علی‌رغم تذکرات و توصیه‌های اکید این بانک، برگزاری نشست‌ها و کارگروه‌های تخصصی با مدیران و کارشناسان بانکی، همکاری، تعامل و هم‌سویی لازم در خصوص اجرای قانون مذکور در حد کفایت مشاهده نگردیده و باتوجه به عدم تمدید فرجه زمانی صدرالاشاره، مقتضی است مساعی لازم در راستای ایجاد زمینه‌های اجرای مناسب و مطلوب قانون موصوف صورت پذیرد.

با اقدامات اخیر صورت پذیرفته از سوی این بانک نظیر استفاده از برنامک‌های موبایلی برای ثبت چک‌ها در سامانه صیاد در راستای ایجاد فرصت کافی به منظور اجرای تکالیف عهده شبکه بانکی و نیز مشمول نشدن طبق ماده ۲۴ قانون پیش‌گفت، انتظار می‌رود همکاری‌ها و تعاملات مقتضی به منظور تکمیل وظایف قانونی محول شده به نظام بانکی کشور انجام شود. از این رو ضمن تاکید مجدد بر ضرورت تمهید اقدامات ذکر شده در نامه‌های فوق، ملاحظات و تذکرات به شرح زیر را اعلام می‌دارد:

۱- آموزش کارکنان شعب برای راهنمایی و هدایت صحیح مشتریان و تبیین کارکردهای سامانه‌های مرتبط با چک حداکثر تا تاریخ ۱۳۹۹.۱۰.۳۰

۲- ایجاد ساختار نظام‌یافته و پاسخگو (میز امداد مشتریان) در راستای رفع ابهامات و اشکالات مشتریان حداکثر تا تاریخ ۱۳۹۹.۱۱.۱۵

۳- همکاری متعامل، مستمر و مؤثر روابط عمومی آن بانک‏‏ / مؤسسه اعتباری با اداره روابط عمومی بانک مرکزی در راستای تنویر افکار عمومی به منظور فرهنگ‌سازی اجرای قانون موصوف و تمکین از رهنمودها و توصیه‌های ابلاغی اداره یادشده؛

۴- تجهیز تمام درگاه‌های بانکی شامل درگاه‌های نوین (اینترنت بانک و موبایل بانک)، خودپردازها، تلفن‌بانک و کیوسک به خدمات سامانه صیاد (پیچک) حداکثر تا پایان بهمن‌ماه سال جاری.

بدیهی است بازرسان این بانک به صورت میدانی و غیرحضوری تمام اقدامات و برنامه‌ریزی‌های آن بانک را رصد می‌کند و در صورت مشاهده عدم کفایت همکاری‌های بانک متبوع، مراتب گزارش و اقدامات تضییقی و انضباطی در خصوص بانک خاطی اجرایی می‌شود.

معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی گفت: از فروردین 1400 همه قانون جدید چک به یکباره عملیاتی می‌‌شود.

به گزارش فارس، آمنه نادعلی‌زاده در گفت‌وگوی شبکه خبر درباره شرایط دریافت دسته‌چک اظهارداشت: درآمد ثابت، میزان دارایی و نیاز فرد به دسته‌چک شرایط ارائه چک به متقاضیان را مشخص می‌کند.

وی افزود: ریسک نکول افراد، خوش‌حسابی یا بدحسابی از دیگر شرایط صدور دسته‌چک است.

معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی درخصوص تعیین سقف برای چک‌های برگشتی، گفت: محدوده عددی برای چک‌ها در نظر گرفته می‌شود و برای کسانی که بیش از سقف تعیین شده می‌خواهند چک صادر کنند، اجازه صدور چک به‌صورت موردی در نظر گرفته می‌شود. شیوه‌نامه مخصوص آن توسط بانک مرکزی تدوین و ابلاغ خواهد شد.

 وی درباره انتقال چک از شخصی به شخص دیگر با اجرای قانون جدید گفت:‌ مشکلی در سامانه صیاد وجود ندارد و برای انتقال چک از فردی به فرد دیگر کافی است با ثبت در سامانه صیاد این امکان فراهم شود. دست به دست شدن چک از مسیر صیاد امکان‌پذیر است. 

نادعلی‌زاده درباره چک‌های ضمانتی هم گفت: سامانه صیاد 15 خدمت دارد که یکی از این خدمات،‌ صدور چک ضمانت است؛ کسانی که می‌خواهند از چک ضمانت استفاده کنند می‌توانند از این گزینه استفاده کنند.

وی با تأکید براینکه ثبت اطلاعات در سامانه صیاد و سایر شرایط جدید قانون چک از ابتدای سال 1400 عملیاتی خواهد شد و دارندگان چک باید این اطلاعات را حتماً از آن تاریخ در سامانه صیاد ثبت کنند، گفت: فعلاً برنامه بانک مرکزی این است که از چک‌های موجود استفاده شود. البته بانک مرکزی به دنبال این است که به صورت تدریجی چک‌های موجود را جمع‌آوری کند اما فعلاً چک‌های موجود قابل استفاده است.

وی افزود: بانک مرکزی از سال جدید چک‌های جدید را روانه بازار خواهد کرد که رنگ متفاوتی با چک‌های فعلی دارد. چک‌های صیادی موجود با شناسه 16 رقمی قابلیت ثبت در صیاد دارد اما چک‌های جدیدی که بانک مرکزی منتشر خواهد کرد الزاماً در سامانه باید ثبت شود.

معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی اظهار داشت:‌ تاریخ اعتبار دسته چک‌های بانک مرکزی صادر می‌کند سه سال است و این تاریخ از زمان صدور دسته چک خواهد بود. تاریخ چک صادر شده باید تا قبل از تاریخ اتمام چک باشد. البته سامانه صیاد اجازه نمی‌دهد که تاریخی بعد از تاریخ انقضای چک ثبت شود. 

وی تأکید کرد: چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشد قابلیت نقدشوندگی نخواهد داشت. 

نادعلی‌زاده با بیان اینکه در صورت صدور چک بلامحل تمامی حساب‌های صادرکننده چک به میزان کسری چک مسدود می‌شود، در خصوص تأثیر قانون جدید بر کاهش چک‌های برگشتی گفت: در زمانی که سامانه صیاد را راه‌اندازی کردیم کسانی که سابقه چک برگشتی داشتند امکان دریافت دسته چک جدید را از دست دادند و همین محدود باعث کاهش 30 تا 40 درصدی چک‌های برگشتی شد.

وی تصریح کرد: این قانون جدید چون سختگیرانه‌تر است قطعاً تأثیر بیشتری بر کاهش صدور چک‌های برگشتی خواهد داشت.

معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در پاسخ به این سؤال که آیا از ابتدای سال 1400 قانون چک به صورت تدریجی اجرا خواهد شد، گفت: از فروردین 1400 همه قانون جدید چک به یکباره عملیاتی می‌‌شود.

بانک‌ها موظف هستند از اول تا ۲۰ بهمن نسبت به سفارش چاپ دسته چک‌های جدید اقدام کنند ضمن اینکه زمان توزیع چک‌های جدید در شعب نیز از ۱۰ اسفند تا ۱۰ فروردین خواهد بود.
از 20 دی ماه طبق اعلام بانک مرکزی، دارندگان دسته چک می توانند به صورت اختیاری نسبت به ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد اقدام کنند.

فعلاً ثبت در سامانه صیاد اختیاری است اما با ورود دسته چک‌های جدید به بازار، تمام دارندگان چک موظف هستند که اطلاعات چک را در صیاد ثبت کنند.

اطلاعات دریافتی خبرنگار تسنیم از شبکه بانکی درباره زمان دقیق ورود دسته چک‌های جدید به بازار بیانگر آن است که طبق برنامه زمان بندی در نظر گرفته شده توسط بانک مرکزی، بانک ها موظف هستند از اول تا 20 بهمن نسبت به سفارش چاپ دسته چک جدید خود اقدام کنند ضمن اینکه زمان در نظر گرفته شده برای توزیع دسته چک‌های جدید در شعب نیز از 10 اسفند تا 10 فروردین است.

بنابراین بانک ها از اسفندماه  مجاز به توزیع دسته چک‌ها در شعب خود هستند و ممکن است در این فرایند برخی از بانک ها سرعت بیشتری داشته باشند و برخی با تأخیر نسبت به توزیع چک‌ها اقدام کنند اما آنچه مسلم است بانک ها نهایتاً تا 10 فروردین 1400 فرصت دارند که دسته چک‌های جدید را در شعب توزیع کنند.

برهمین اساس نیز از سال آتی رسماً‌ دسته چک‌های جدید وارد بازار می شوند و مردم حتماً باید نسبت به ثبت اطلاعات این چک‌ها در سامانه صیاد اقدام کنند ضمن اینکه با ورود دسته چک‌های جدید صدور چک در وجه حامل نیز ممنوع خواهد شد.

بانک مرکزی امروز در اطلاعیه‌ای از مردم خواست تا از هم اکنون نسبت به ثبت اطلاعات چک در صیاد اقدام کنند و تأکید کرد: با توجه به آغاز امکان ثبت اختیاری چک‌های صادره و دریافتی در سامانه صیاد از روز گذشته، تقاضا می شود صادرکنندگان و دریافت کنندگان چک به منظور آشنایی و سهولت در کار ثبت چک در سامانه صیاد، از هم اکنون چک های صادره و دریافتی خود را در این سامانه و از طریق برنامک های موبایلی مورد تایید بانک مرکزی که اسامی آنها در درگاه شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت(شاپرک) منتشر شده است، ثبت کنند.

 بدیهی است ارایه خدمات بهتر از طرف شبکه بانکی نیاز به تعامل بیشتر مشتریان دارد، بنابراین بانک مرکزی و شبکه بانکی با اعتقاد به این مهم از هموطنان و دریافت کنندگان خدمات شبکه بانکی درخواست می کنند به منظور تسهیل در ارایه خدمات بهتر در زمینه چک از هم اکنون از بستر طراحی شده بهره برند و در فرصت باقیمانده تا زمان الزامی شدن ثبت چک، به صورت اختیاری فرآیند مربوطه را انجام دهند تا در صورت وجود هر گونه مشکل یا ابهام، نسبت به رفع و پاسخگویی آنها اقدام شود.

تاکید می شود تا اطلاع ثانوی ثبت چک ها در این سامانه به صورت اختیاری بوده و کماکان چک ها طبق روال سابق در شبکه بانکی کشور کارسازی می شوند و تغییری در این زمینه انجام نگرفته است.

لازم به ذکر است با انتشار دسته چک ها با ظاهر و مندرجات جدید در سال آتی، ثبت چک در سامانه صیاد اجباری خواهد شد.