علت گرایش جوانان به شرط بندی در ایران
جامعه شناسان می گویند تلاش برای یک شبه پولدارشدن و میل شدید به شرط بندی در یک جامعه، ریشه هایی دارد که یکی از اصلی ترین علل آن گسترش فقر و نابرابری است. در ایران امروز هم چه روایت های رسمی و چه میزان بازداشت ها و حتی تعداد پایگاه های مجازی که بسته می شود و از طرف دیگر هم تعداد متهمان حکایت از گسترش بی سابقه شرط بندی دارد. این میل شدید به کسب ثروت در کوتاه مدت، در شرایطی رخ می دهد که روندهای کسب مشروع درآمد مانند بورس و دیگر بازارهای مالی هم روی چندان خوشی به کلیت جامعه ایران نشان نداده و شرایط به گونه ای پیش رفته که به طور ناگهانی میلیون ها ایرانی سرمایه خود را به این بازارها بردند و بخش وسیعی با بدهکاری و ضرر هنگفت خارج شدند.
شرایط برخی بانک ها و موسسات مالی هم نشان دیگری از این وضعیت است و خبر ورشکستگی برخی از این صندوق ها برای افکار عمومی آشنا است. خلاصه اینکه بسیاری موارد و ریشه ها دست به دست هم داده تا میل به شرط بندی، قمار و یک شبه ثروتمندشدن به مولفه آشکار در این جامعه تبدیل شود و بسیاری از افراد شاخص این جامعه هم مروج چنین شرط بندی هایی شوند.
این میل شدید به شرط بندی در حالی است که بسیاری از این رفتارها براساس قوانین موجود جرم است و افرادی که به این سمت گرایش پیدا می کنند در یک قدمی بازداشت و زندان قرار می گیرند. در ادامه این گزارش و با توجه به گستردگی این موضوع، یک پژوهشگر علم حقوق به درخواست «اعتماد» این موضوع را شکافته و شرایط برخورد با شرط بندی در قوانین ایران را تشریح کرده است.
اگر برای شما هم پرسش است که چه فعالیتی شرط بندی محسوب می شود و چگونه ابزار و فعالیت هایی امکان تبدیل یک شهروند به مجرم را فراهم می کند، در ادامه این یادداشت را بخوانید؛ به عبارتی ساده تر شدت گرفتن میزان جرم شرط بندی در جامعه، زمینه ساز پرداختن به این موضوع شده و خواندن متن پیش رو به شهروندان کمک می کند که از این جرم و مجازات مرتبط با آن خود را دور نگه دارند.
- نگاهی به جرم شرط بندی در حقوق ایران
امیرحسین صفدری نویسنده و پژوهشگر علم حقوق: متاسفانه در جامعه ما این روزها با توجه به وضعیت اقتصادی نابسامان و بیکاری جوانان، تبلیغات پوچ و واهی در بستر فضای مجازی برای یک شبه پولدار شدن از طریق شرط بندی و قمار بازی به شدت دیده می شود که این مساله قطعا زنگ خطر جدی را برای جامعه ما به صدا در می آورد. سایت های شرط بندی آنلاین این روزها در واقع محلی شده است برای قمار و به دست آوردن پول های بدون تلاش و زحمت که از طریق بازی های ورزشی، بازی با ورق مثل: پوکر، بیست و یک، حکم و... جوانان را فریب می دهند و از این طریق آنها را قربانی خود می کنند.
باید بگویم که گستردگی و پیشرفت فضای مجازی مانند سایر دستاوردهای بشر در کنار مزایایی که دارد بی شک معایبی هم دارد که از جمله معایب آن راه اندازی و رواج همین بازی های قمار و شرط بندی های آنلاین در بستر فضای سایبری است، بی شک قمار یکی از انواع بازی های مخرب و خانمان سوز است که متاسفانه با عنوان فریبنده ورزش فکری بر مفاسد آن سرپوش گذاشته و اعتیاد به آن باعث نابودی زندگی افراد می شود.
برخی از افراد معتقد هستند که شرط بندی اینترنتی با قمار تفاوت دارد و نمی توان شرط بندی اینترنتی را جرم دانست. اما واقعا منظور از قمار چیست؟! به طور کلی در پاسخ به این سوال باید بگویم که قمار یعنی نوعی توافق بین دو یا چند نفر که با انجام بازی های خاص و بر حسب شانس و اتفاق و البته کمی مهارت برنده یک بازی شده و آن فرد مال یا وجهی معین را از دیگران به دست می آورد.
- مجازات شرط بندی در فضای مجازی و حقیقی
در ماده 705 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات قانونگذار ما به صراحت در خصوص مجازات شرط بندی می گوید: ارتکاب هر یک از رفتارهای مذکور در بندهای (1) تا (3) این ماده جرم است و هر شخص به هر نحوی در فضای حقیقی یا مجازی یکی از رفتارهای مذکور را مرتکب شود، علاوه بر ضبط اموال و عواید حاصل از جرم به نفع دولت، به جزای نقدی درجه شش یا جزای نقدی معادل ارزش یک تا سه برابر مجموع اموال و عواید ناشی از جرم، هر کدام بیشتر باشد، محکوم می شود.
1. هر نوع توافق صریح یا ضمنی با هدف برد و باخت که به موجب آن بازنده یا بازندگان یا شخص ثالثی ملتزم به پرداخت وجه مال منفعت، خدمت یا امتیاز مالی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به برنده یا برندگان یا شخص ثالثی می شوند.
2. هر نوع مشارکت دو یا چند شخص در خصوص پیش بینی موضوعی خاص یا فرض وقوع امری خاص، که بازنده یا بازندگان ملزم به پرداخت وجه، مال، منفعت، خدمت یا امتیاز مالی یا هر امتیاز دیگری به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به برنده یا برندگان یا شخص ثالثی باشند.
3. مشارکت دو یا چند شخص در خصوص انجام قرعه کشی با هر اقدام مبتنی بر شانس یا انتخاب تصادفی که در نتیجه آن کل یا بخشی از وجه مال منفعت، خدمت یا امتیاز مالی پرداخت شده یا در تعهد پرداخت قرار گرفته شرکت کنندگان به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به یک یا چند نفر از شرکت کنندگان که بر مبنای قواعد آن مشارکت برنده محسوب می شوند، پرداخت شود.
در تبصره 1همین ماده قانونگذار ما تاکید می کند: التزام به پرداخت وجه، مال، منفعت، خدمت یا امتیاز مالی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به برنده یا برندگان مسابقات سوارکاری، تیراندازی و شمشیربازی و مسابقه با تانک، هواپیما و سایر ادوات جنگی که کاربرد نظامی و دفاعی دارد و در فضای حقیقی برگزار می شود توسط شرکت کننده یا شرکت کنندگان بازنده در این مسابقات، مشمول جرایم موضوع بندهای (1) و (2) این ماده نیست.
و در تبصره 2همین ماده قانونگذار بیان می کند: در صورتی که اقدامات مرتکب یکی از جرایم مذکور در بندهای (1) تا (3) این ماده به عنوان حرفه یا سردستگی گروه مجرمانه سازمان یافته محسوب نگردد، چنانچه قبل از تعقیب یا پس از شروع به تعقیب با مراجع قضایی یا انتظامی همکاری موثر در شناسایی اداره کنندگان و سردسته ها و اموال و عواید حاصل از جرم آنها داشته باشد، پس از ضبط اموال و عواید حاصل از جرم به نفع دولت از تعقیب موضوع این ماده معاف می شود.
نکته مهم و قابل توجه در خصوص شرط بندی های آنلاین این است که شرط بندی های اینترنتی به این صورت است که این افراد سودجو با ایجاد یک وب سایت آنلاین یا یک نرم افزار خاص با موضوعات مختلفی که افراد را ترغیب و وسوسه به شرط بندی کند فعالیت می کنند به طوری که ابتدا این سایت ها یا نرم افزار ها مبلغی جهت ثبت نام از هر فرد دریافت می کنند و پس از آن افراد می توانند در موضوعات مختلف شرط بندی کنند به عنوان مثال حدس زدن نتیجه فلان مسابقه والیبال یا شنا یا فوتبال که اگر فرد درست تشخیص بدهد مبلغی به آن فرد پرداخت می شود.
به نظر می رسد که عملکرد سایت های شرط بندی نوعی گروبندی است بر همین اساس در تعریف گروبندی باید بگویم: نوعی توافق بین دو یا چند نفر است که امر معینی را پیش بینی می کنند و متعهد می شوند که هرکس درست گفته باشد، مال معینی یا مقدار پول مشخصی را به او بدهند. اما این مساله در حالی است که قانونگذار ما در ماده 654 قانون مدنی به صراحت می گوید: قمار و گروبندی باطل و دعاوی راجعه به آن مسموع نخواهد بود.
- آیا نصب نرم افزارهای شرط بندی جرم است؟
باید دانست که خرید و فروش نرم افزار های شرط بندی یا نصب آنها روی گوشی های همراه یا سیستم های رایانه ای هم جرم است به طوری که قانونگذار ما در ماده 706 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات به صراحت بیان می کند: هر شخصی که مکان یا هر نوع فضای حقیقی یا مجازی را برای ارتکاب یکی از جرایم موضوع بندهای (1) تا (3) ماده (705) این قانون، دایر یا اداره کند، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود و چنانچه برای انجام جرایم مذکور یا از طریق ارتکاب آنها وجه مال منفعت خدمت یا امتیاز مالی کسب کرده باشد، علاوه بر حبس تعزیری درجه پنج، به ضبط مال و جزای نقدی معادل دو تا پنج برابر عواید حاصل از جرم نیز محکوم می شود.
قانونگذار ما در تبصره 1همین ماده تاکید می کند: چنانچه اقدامات موضوع این ماده تحت پوشش امور خیریه یا خدماتی یا فروش کالا و امثال آن صورت پذیرد مرتکب به حداکثر مجازات های مقرر در این ماده محکوم می شود. و در تبصره 2 ادامه می دهد: مرتکب جرایم موضوع این ماده علاوه بر مجازات های فوق برای بار نخست به شش ماه تا دوسال و در صورت تکرار به مدت دو تا پنج سال از دریافت یک یا چند خدمت ارتباطی و فناوری اطلاعات از قبیل اخذ نام دامنه مرتبه بالای کشوری، دریافت یا استفاده از ابزار پذیرش از قبیل پایانه فروشگاهی یا درگاه پرداخت الکترونیکی یا ابزار پرداخت الکترونیکی از قبیل کارت بانکی دریافت خدمات اینترنت، سیم کارت تلفن همراه، داشتن دسته چک یا اصدار اسناد تجارتی محروم می شود.
- آیا نگهداری وسایل قمار و همکاری با مراکز قماربازی جرم است؟
این را هم باید بدانید که هر کس آلات و وسایل مخصوص به قمار بازی را بخرد یا حمل یا نگهداری کند یا عرضه کند مجرم است که این نکته مهم در ماده 708 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات بیان شده که قانونگذار می گوید: هر شخصی که ابزار مخصوص قمار اعم از رایانه ای یا غیررایانه ای را تولید، معامله، عرضه، حمل یا نگهداری کند، به جزای نقدی درجه شش یا جزای نقدی معادل یک تا سه برابر ارزش اموال و عواید حاصل از جرم هر کدام بیشتر باشد، محکوم می شود.
در تبصره 1همین ماده قانونگذار می گوید: ابزارهای مخصوص قمار، شرط بندی و بخت آزمایی حسب مورد توقیف، مسدود یا معدوم می شود مگر آنکه منفعت مشروع یا عقلایی داشته باشد که در این صورت به نفع دولت ضبط می شود و در تبصره 2 تاکید می کند: حمل و نگهداری موردی ابزار مخصوص قمار، بدون قصد استفاده در قمار مشمول مجازات این ماده نمی شود.
در ماده 709 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات قانونگذار در خصوص افرادی که در مراکز شرط بندی کار می کنند می گوید: 1. هر شخصی که در یکی از مراکز ارتکاب جرایم موضوع بندهای (1) تا (3) ماده (705) این قانون، قبول خدمت کند یا به نحوی از انحاء به دایرکننده یا اداره کننده آن کمک نماید یا با انجام اقداماتی از قبیل ساخت، طراحی، نگهداری، پشتیبانی یا راه اندازی در فضای حقیقی یا مجازی در تاسیس، اداره یا دایر کردن یکی از مراکز مذکور معاونت نماید، به یکی از مجازات های درجه پنج به استثنای حبس محکوم می شود.
2. هر شخصی که یکی از جرایم موضوع بندهای (1) تا (3) ماده (705) این قانون را تبلیغ یا ترویج کند یا اشخاص را به هر نحوی به شرکت در این اقدامات تشویق یا دعوت نماید، به حبس و جزای نقدی درجه هفت محکوم می شود و چنانچه برای این کار یا از این طریق وجه، مال، منفعت، خدمت یا امتیاز مالی به دست آورده باشد، علاوه بر مجازات مذکور در این بند به ضبط اموال و عواید حاصل از جرم به نفع دولت و جزای نقدی معادل دو برابر ارزش اموال و عواید مذکور محکوم می شود.
3. هر شخصی که حساب بانکی یا ابزار پذیرش از قبیل پایانه فروشگاهی یا درگاه پرداخت الکترونیکی یا ابزار پرداخت الکترونیکی از قبیل کارت بانکی خود را با علم و آگاهی جهت ارتکاب اعمال مجرمانه مذکور در مواد (705) تا (709) این قانون در اختیار مرتکب قرار دهد به مجازات معاونت در آن جرم محکوم و به مدت یک تا دو سال از دریافت یا استفاده از ابزارهای مذکور محروم می شود. در پایان به عنوان پژوهشگر علم حقوق باید به این نکته مهم هم اشاره کنم که اکثر مدیران این سایت های شرط بندی خارج از کشور ساکن هستند و با ترغیب شما برای یک شبه پولدار شدن قصد دارند شما را معتاد به این بازی های پوچ کنند، شما باید آگاه باشید و بدانید که درگاه های پرداخت الکترونیکی آنلاین این سایت ها بی شک جعلی است و تمام اطلاعات حساب بانکی شما را به روش فیشینگ به دست می آورند و پس از مدتی خود این افراد سودجو اقدام به برداشت غیرمجاز از حساب بانکی شما می کنند یا اینکه اطلاعات مهم حساب بانکی شما را با قیمت های بالایی به سایر سودجویان در داخل یا خارج از کشور به فروش می رسانند تا علاوه بر ضرری که در بازی کردید از این طریق هم شما را قربانی اهداف شوم خود کنند. (منبع: اعتماد)