وزیر ارتباطات می‌ماند و اپراتورهای ورشکسته!
سعیده علیپور - دوشنبه هفته گذشته بود که ایلان ماسک، مدیرعامل «اسپیس ایکس» خبر از فعال شدن 100 اینترنت استارلینک در ایران داد. رقمی که منابع داخلی آن را هشت برابر بیش از عدد اعلام شده در توئیت ایلان ماسک ارزیابی کردند. امکانی که گفته می‌شود در ایران غیرقانونی است؛ اما زیر سایه فیلترینگ شدید خدمات داخلی اینترنت، با سرعت فوق‌العاده و به شکل تصاعدی مورد اقبال قرار گرفته است. اقبال روزافزونی که ضربه نهایی را بر پیکر اپراتورهای داخلی که بوی ورشکستگی آنها بلند شده نیز خواهد نواخت.
- فعالیت 800 استارلینک در ایران
تا این لحظه منابع رسمی عدد 800 استارلینک فعال در کشور را اعلام کرده‌اند. اما شاید تا زمانی که شما این گزارش را بخوانید چند صد دستگاه دیگر هم فعال شده و این رقم مرز هزار استارلینک فعال را رد کرده باشد. به نظر می‌رسد این اینترنت پر سرعت ماهوارهای که محدودیت‌های برخی کشورها ازجمله ایران مانع استفاده از آن نمی‌شود، به لطف فیلترینگ به سرعت در کشور رو به رشد است. روز یکشنبه رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی به نقل از مقام مسئول، از فعال شدن 800 دستگاه استارلینک در ایران خبر داد. به گفته محبی تجهیزات استارلینک به‌صورت قاچاق وارد ایران شده است و خرید و فروش می‌شود.
او در گفتوگو با تسنیم، فروش تجهیزات اینترنت ماهوارهای استارلینک در تهران را تأیید کرد و گفت: «خرید و فروش این کالا غیرقانونی است».
او با بیان اینکه جلوگیری از فعالیت دستگاه‌های استارلینک در حوزه وزارت ارتباطات است، از دستگاه‌های مربوط خواست تا ورود این تجهیزات به کشور را مدیریت کنند.
محبی اواسط مردادماه سال گذشته که نام این اینترنت ماهوارهای بر سر زبان‌ها افتاد، نیز هشدار داده بود؛ اگر دولت تجهیزات استارلینک را وارد نکند، قاچاقچیان این کار را می‌کنند. حال این پیش‌بینی او تحقق یافته است و این ماهواره با رقمی حدود 500 تا 600 دلار از طریق مرزهای غربی به متقاضیان فروخته می‌شود.
با این حال وزیر ارتباطات چندان دغدغه‌ای در خصوص قاچاق این محصول ندارد و در بند دستورات پشت میزی خود است. عیسی زارع‌پور هفته گذشته در حاشیه جلسه هیأت دولت درباره اینترنت ماهوارهای و فعالیت آن در ایران، با تکرار سخنان پیشینش، اظهار داشت: «از فعال‌شدن اپراتورهایی که اینترنت را به‌صورت ماهوارهای ارائه می‌کنند، استقبال می‌کنیم. منتهی هر اپراتور اینترنت ماهوارهای که طبق قوانین بین‌المللی بخواهد در ایران فعالیت کند، باید لندینگ رایت یا قواعد کشور را رعایت کند».
هرچند به نظر نمی‌رسد که ایلان ماسک و گرفتاران در چنبره فیلترینگ و کندی سرعت اینترنت در ایران منتظر طی مراحل بروکراتیک بی‌سرانجامی باشند که زارع‌پور بدان اشاره دارد. در این میان به اعتقاد صاحبنظران این حوزه، رویکرد حاکمیت در خصوص محدودیت شدید در اینترنت داخلی و غیرقانونی کردن اینترنت ماهوارهای، ضربات جبران‌ناپذیری بر فعالان این صنعت در ایران می‌زند و حتی آنها را به ورشکستگی می‌کشاند.
دیروز یک فعال رسانه‌ای از احتمال ورشکستگی قریب‌الوقوع تمامی اپراتورهای تلفن در ایران خبر داد.
مهدی نیکخواه در توئیتر خود نوشت: «به زودی تمامی اپراتورهای تلفن در ایران ورشکست خواهند شد. به گفته مقامات رسمی نزدیک به ۱۰۰۰ دستگاه استارلینک در ایران فعال شده که این رقم تصاعدی بالا خواهد رفت و هزینه قانونی و مالی را کاهش خواهد داد. شما می‌مانید و مخاطب، پلتفرم و زیرساختی که از دست رفته و حاکمیت عقلانی سایبری!».
- پلتفرم‌های گوش به فرمان
تایید فعالیت این اینترنت در ایران از سوی مقامات رسمی، خوف و رجای حصول کسب و کارهای اینترنتی را بدل به بیم و امیدی حقیقی کرد؛ چرا که عده‌ای امیدوار شدند کسب و کارهای زمین مانده‌شان در سایه اینترنت نامحدود و پرسرعت دوباره رونق بگیرد و گروهی دیگر خود را به واقع در آستانه ورشکستگی کامل دیدند.
با این وجود و در حالی که اینترنت پرسرعت ماهوارهای آن هم بدون محدودیت در بیخ گوش ما در حال رشد است، مسئولان داخلی همچنان به دنبال گوش به‌فرمان کردن بی‌چون و چرای پلتفرم‌های خارجی هستند و از سوی دیگر وعده بهتر و ارزان‌تر شدن خدمات اینترنتی را می‌دهند.
چندی پیش بهروز محبی نجم‌آبادی، نماینده اصولگرای مجلس شورای اسلامی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایلنا گفت: «قرار است که به روبیکا پهنای باند سه برابری نسبت به استارلینک بدهند و قیمت آن نیز کاهش خواهد یافت. مردم می‌خواهند کسب و کار داشته باشند، کار دیگری که نمی‌خواهند انجام دهند». این نگاه تقلیل‌گرایانه از خواست مردم از اینترنت البته موضوع جدیدی نیست.
پیشتر هم مسئولان کشور در مواجهه با شبکه‌های ماهوارهای چنین رویکردی را در پیش گرفتند؛ به طوری که وقتی صدا و سیمای ملی کشور هر روز بیش از روز قبل بر محدودیت‌های خبری خود می‌افزود و اقشار و صداهای بیشتری را در جامعه فیلتر می‌کرد، شهروندان اقبال قابل توجهی به شمار نامحدودی از شبکه ماهوارهای نشان دادند. اقبالی که بی‌شک نتیجه سیاست‌های رسانه ملی بود!
- اپراتورهای ورشکسته
به تازگی یک گروه هکری موسوم بهZZA نامه‌هایی را از سوی اپراتورهای ارائه‌دهنده اینترنت به وزارت ارتباطات منتشر کرد. این نامه‌ها خبر از ضررهای هنگفت اپراتورهای داخلی در پی تشدید محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ می‌داد.
روزنامه فرهیختگان که روزنامه‌ای اصولگرا و حامی دولت است هم در این شرایط نتوانست چشمش را ببندد و در گزارشی به محتوای این نامه‌ها اشاره کرد و نوشت: «براساس این اسناد ایرانسل از ۲۹ شهریور تا ۷ آبان حدودا متحمل ۸هزار میلیارد ریال ضرر شده، شاتل ۶۰درصد ترافیک و ۴۰ درصد کل درآمد خود را از دست داده و مبین‌نت نیز ۱۰میلیارد تومان در ماه ضرر دیده است».
در حالی که گفته شده محتوای این نامه‌ها در نتیجه هک به دست آمده بود؛ بسیاری انتظار تکذیب آن از سوی وزارت ارتباطات و اپراتورها را داشتند اما ساعت‌ها پس از انتشار این نامه‌ها، اپراتورها هیچ واکنشی نشان ندادند و می‌توان گفت تلویحا آن را تایید کردند.
مدیرعامل شاتل که یکی از این اپراتورهای داخلی است نیز در گفتوگو با رسانه دیجیاتو اصالت نامه مربوط به شرکت خود را تایید کرده است.
براساس آنچه فرهیختگان گزارش داد: «انطباق ارقام ذکر شده در این نامه‌ها با صورت‌های مالی یکی از مهم‌ترین اپراتورهای کشور یعنی همراه اول (که به لطف حضور در بورس و وجود دسترسی به داده‌های مالی‌اش در سامانه کدال یا همان پایگاه اطلاعات جامع شرکت‌های فهرست شده در بورس)، می‌تواند صحت این نامه‌ها را تا حد زیادی تایید کند».
در نامه‌های افشا شده مدیرعامل ایرانسل به وزارت ارتباطات نوشته شده که از تاریخ ۲۹ شهریور تا ۷ آبان درآمد از‌دست‌رفته این اپراتور حدودا ۸۰۰۰ میلیارد ریال یا ۸۰۰ میلیارد تومان بوده است.
کما اینکه طبق نامه آبان ماه مدیرعامل رایتل به وزیر ارتباطات، ترافیک سرویس دیتا در این اپراتور از ۳۰ شهریور به بعد ۵۰ درصد و درآمد کل این شرکت 43 درصدی کاهش یافته بود و در واقع این اپراتور، رایتل را در شرف ورشکستگی قرار داده است.
با این حال عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات در واکنش به نامه مدیرعامل رایتل گفته بود: «این نامه مبنای تخصصی ندارد و عده‌ای تلاش دارند ضعف‌های مدیریتی خود را گردن اتفاقات اخیر بیندازند».
در حالی اپراتورها از وضعیت رو به وخامت خود در چهار ماهه اخیر می‌نالند و وزیر مربوطه آن را نمی‌پذیرد که اینترنت ماهوارهای استارلینک به سرعت در جهان و با سرعت افزون‌تری در ایران فراگیر می‌شود. موضوعی که موج رویگردانی از اینترنت لاک‌پشتی داخلی را بیشتر و امکان وضع مقررات حداقلی را هم در اینترنت از میان می‌برد. (منبع: توسعه ایرانی)