در پی رونمایی از سامانه‌ی VOD، (سامانه نمایش درخواست) خبرهای غیر رسمی حاکی از مخالفت سازمان صدا وسیما با این سامانه داشت و سرانجام مخالفت سازمان با این سامانه در برنامه‌ی اخیر «هفت» علنی شد.
حامد معینی، مدیر حقوق بین الملل و مالکیت فکری صداوسیما گفت: آن چیزی که سازمان صداوسیما طبق قانون اساسی مدعی آن است، این است که پخش برنامه و اصولا رادیو و تلویزیون حکومتی است و این مسئله غیر قابل واگذاری است. برای ماهیت حقوقی سامانه VOD در سال 1379 یک نظریه تفسیری دایر بر راه اندازی شبکه‌های خصوصی از شورای نگهبان خواسته شد که نظر این شورا بر این مبنا بود که تاسیس و راه اندازی شبکه‌های خصوصی به هر نحو مغایر با قانون اساسی بوده و تولید و انتشار محتوای رسانه‌ای منصرف از هر نوع تکنولوژی برای مردم خلاف اصول مذکور است و تنها در انحصار صداوسیما است. این مسئله لزوما برای تلویزیون هم نیست و این چالش در حوزه اینترنت هم وارد است! یعنی تولید و انتشار هر محتوایی فارغ از هر نوع بستری و فرمی.
اختلاف صداوسیما با تلویزیون بر سر VOD
وی با اشاره به اختلاف صداوسیما و وزارت ارشاد بر سر مالکیت VOD ادامه داد: مسئله VOD از مدت‌ها قبل از سوی سازمان صداوسیما پیگیری شد و اپراتورهای آن مشخص شدند. اما در ایامی که سازمان بخاطر مسائل خاص سیاسی بنا نداشت به این مسئله ورود کند و به تعطیلی سایت ها بیانجامد، وزارت ارشاد از طرح خود رونمایی کرد. اما در تاریخ 12 دی ماه طبق دستوری که دادستان داده است پخش صوت و تصویر فراگیر توسط سایت‌هایی که مجوز از سوی صداوسیما نداشته باشد، تخلف محسوب می‌شود.
از وزارت ارشاد مستندات خواستیم
این کارشناس افزود: یک روز قبل از مراسم رونمایی از سامانه «سند»، سازمان با وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی مکاتبه‌ای انجام داد که خواسته شد مستندات وزارت ارشاد دال بر این موضوع بیان کند که تاکنون ما مجوزی ندیده‌ایم. این تصور را هم نداشته باشید که سازمان تاکنون دست نگه داشته و به تازگی به یادش آمده است. ما دو سال پیش شبکه IPTV (شیما) را راه اندازی کرده‌ایم و منتظریم تا خلاهای آن درآید و در برج دوم امسال اپراتورهای خود را برای این کار مشخص کردیم. قصد اقتصادی از این مسئله نداریم و خیلی درگیر بهره‌برداری تبلیغاتی از این مسئله نبوده ایم.
وزیر ارشاد چه گفت؟
این در حالی است که وزیر ارشاد 4 اسفند ماه در مراسم رونمایی از این پروژه، درباره رویکرد تلویزیون نسبت به سامانه نمایش درخواستی (مسند)، توضیح داد: آنچه که صدا و سیما تولید می‌کند، تصمیم‌گیری‌هایش در اختیار خودشان است. وزارت ارشاد نیز مسئول تولید محتوا در حوزه سینما، تئاتر و موسیقی است و ما مسئولیت آنچه که به این سه حوزه مربوط می‌شود برعهده می‌گیریم. البته این سامانه در اختیار همه است.
وی درباره رویکرد وزارت ارتباطات نسبت به مجوز آثاری که قرار است در این سامانه قرار بگیرد، هم مطرح کرده بود: وزارت ارتباطات از نظر فنی مجوز می‌دهد و بحث محتوایی هم در اختیار وزارت ارشاد است.
اظهارات سه سینماگر درباره‌ی VOD
اما در پی رونمایی از این سیستم،برخی از سینماگران هم در چند روز گذشته با ایسنا گفت‌وگو کردند.
سیروس تسلیمی درباره ارزیابی‌اش از راه‌اندازی پروژه سامانه نمایش درخواستی (VOD) گفت: شاید 10 درصد قیمت واقعی فیلمهای ما از طریق فروش دی‌وی‌دی‌هایشان در بازار دریافت شود. یعنی 90 درصد رایت فیلمها رایگان است و این مشکلی است که همیشه وجود داشته است. همچنان که در بحث موسسه رسانههای تصویری گفته می‌شود، استانی به بزرگی اصفهان فقط 10 نسخه از فیلمها می‌خرد چون مابقی کپی می‌شود. با این شیوه میلیاردها تومان از پول اصلی بدنه سینما در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که کمترین زحمت را می‌کشند. البته اینکه VOD این مشکل را حل کند یک کار تکنیکی و فنی است و در وهله دوم نیازمند بازاریابی است.
وی ادامه داد: در گام نخست باید در کشورهایی که چندین سال است این شیوه را اجرا می‌کنند تحقیق و پژوهش کنیم و بهترین جایی که می‌تواند این پژوهش‌ها را انجام دهد، وابسته‌های فرهنگی هستند چون در کشورهای مختلف حضور دارند و می‌تواند بازار را ارزیابی کنند.
سیروس تسلیمی همچنین با اشاره به تغییر و تحول در سیستم پخش فیلمها به ایسنا تأکید کرد: این تحولات اجتناب‌ناپذیر است. همچنان که سیستم پخش 35 به دیجیتال تبدیل شد، VOD هم باید اتفاق بیفتد. منتها امیدوارم مصداق مثال «راه بینداز، جا بینداز» نباشد چون متأسفانه بسیاری از امور در کشور ما به این شیوه انجام می‌شود اما این بار امیدوارم روند معکوسی داشته باشیم تا نتیجه‌اش برای سینمای ایران میمون و مبارک باشد.
ریس شورای عالی تهیه‌کنندگان سینما هم بزرگترین حُسن سیستم نمایش درخواستی فیلم (VOD) را دگرگونی ارائه نمایش خانگی دانست اما نسبت به پول‌شویی‌های احتمالی از این پروژه هشدار داد.
سیدغلامرضا موسوی در گفت‌وگو با خبرنگار سینمایی ایسنا به تشریح محاسن و معایب سامانه نمایش درخواستی فیلمها پرداخت.
وی توضیح داد: VOD پیش از اینکه راه مقابله با قاچاق باشد یا مسائلی مشابه را پوشش بدهد، بزرگترین حُسن‌اش دگرگونی ارائه نمایش خانگی فیلم‌هاست.
این تهیه کننده سینما اضافه کرد: حُسن دیگر این پروژه این است که به کمک آن می‌توان هر فیلم را همزمان در سراسر دنیا ارائه کرد و مخاطب در هر نقطه‌ای از دنیا کافی است به اینترنت دسترسی داشته باشد تا بتواند با هزینه‌ای اندک، فیلم مورد نظر خود را ببیند. در حالی که پیش از این چنین امکانی وجود نداشت. از سوی دیگر این شیوه معمولا امکان دانلود ندارد، بنابراین با راه‌اندازی آن، مشکل قاچاق هم حل می‌شود.
موسوی در ادامه پیوستن به قانون کپی‌رایت جهانی را یکی از مهمترین الزامات اجرای پروژه VOD دانست و توضیح داد: برای اینکه بتوانیم جلوی قاچاق فیلم‌هایمان را در داخل و خارج از کشور بگیریم، لازم است به قانون کپی‌رایت جهانی بپیوندیم زیرا در حال حاضر مشکل قاچاق فیلم فقط به داخل کشور محدود نمی‌شود بلکه شبکه‌های ماهواره‌ای نیز فیلمها را بدون مجوز و در واقع به صورت دزدی نمایش می‌دهند.
تهیه‌کننده فیلمهای «چهارشنبه خون به پا می شود» و «خشکسالی و دروغ» در ادامه بزرگترین ایراد VOD را ورود پول‌های کلان به صنعت ویدیو دانست و تصریح کرد: با راه‌اندازی این صنعت می‌توان درآمد فوق‌العاده‌ای را به دست آورد و پول‌های کلانی به صنعت سینما تزریق می‌شود که بخشی از آن پاک و سالم و بخشی دیگر احتمالا برای پولشویی است.
موسوی خاطر نشان کرد: نتیجه ورود پول‌های کلان به سینما، بالا رفتن هزینه تولید خواهد بود که زیان‌های خاص خود را دارد. در این وضعیت دستمزد بعضی افراد دو، سه برابر افزایش پیدا می‌کند اما تعداد دیگری دستمزدشان به یک سوم می‌رسد و آنها ناچارند به این شیوه تن بدهند تا بتوانند کار کنند.
رئیس شورای عالی تهیه‌کنندگان سینما در پایان یکی از راه‌های حل این مشکل را ورود این شورا به برخی از تصمیم گیری‌ها دانست و افزود: شورای عالی می تواند اقداماتی را در این زمینه انجام دهد و معایب این سیستم را به محاسن آن تبدیل کند. به این معنا که تولید فیلم از طریق مراجع ذی‌ربط و با کنترل انجام شود. مثلا شورای عالی تهیه‌کنندگان می‌تواند در همکاری با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که مسئولیت صدور مجوزها را بر عهده دارد، کمک کند تا معایب این سیستم برطرف و به محاسن آن تبدیل شود.
پوران درخشنده هر چند از راه‌اندازی راه اندازی سامانه نمایش درخواستی فیلمها ابراز خرسندی کرد اما در عین حال ابزار تأسف کرد که این پروژه خیلی دیر در ایران اجرایی می‌شود.
این کارگردان به ایسنا، گفت: خوشبختانه پروژه VOD راه‌اندازی شد اما متأسفانه خیلی دیر این اتفاق افتاد و باید خیلی وقت پیش‌تر این پروژه در کشور ما راه‌اندازی می‌شد. این پروژه نوعی احقاق حق هنرمندان است اما حالا ما خیلی دیر داریم به حقوق‌مان می‌رسیم.
درخشنده در ادامه مبلغ تعیین شده از سوی این سامانه را برای نمایش فیلمها بسیار پایین دانست و تصریح کرد: اتحادیه باید قیمت‌گذاری را انجام بدهد و نظر نهایی را ارائه کند. قیمتی که در حال حاضر برای نمایش آنلاین فیلمها در نظر گرفته‌اند، بسیار بسیار پایین است.
او در پاسخ به این پرسش که آیا برای قیمت‌گذاری با فیلمسازان مشورت نشده است؟ توضیح داد: مشورت کردند و ما هم اعلام کردیم با نظر شورای عالی تهیه‌کنندگان موافقیم، اما قیمتی که حالا در نظر گرفته‌اند به هیچ وجه مناسب و منطقی نیست. گویا معیار را قیمت رایج در بازار دانسته‌اند در حالی که این قیمت‌ها نوعی دزدی از حقوق مالکان آثار است و باید با این نوع دزدی برخورد کرد.
به گزارش ایسنا، سامانه نمایش درخواستی (VOD) شیوه جدید توزیع فیلم است که به موجب آن فیلمهای سینمایی، کوتاه و مستند و آثار موسیقایی به صورت اینترنتی در دسترس مخاطبان قرار می گیرد.
