برای ساماندهی زنجیره تأمین نهاده و حذف واسطه و ایجاد مکانیزم واحد برای انتفاع بهره‌بردار از یارانه دولتی در قالب پرداخت ارز دولتی وزارت جهاد کشاورزی اقدام به راه‌اندازی سامانه بازارگاه نهادههای کشاورزی کرد. یکی از اهداف اصلی طراحی سامانه «بازارگاه» اتوماسیون فرایند و کاهش زمان و هزینه چرخه توزیع کالا تا دامداری‌ها و مراکز تولید بوده است، اما اکنون این اتفاق در بازارگاه انجام نمی‌شود و زمان بر است.
به گزارش پایگاه رادار اقتصاد ساختار معیوب تولید، توزیع و تأمین و مصرف نهادههای کشاورزی حاکم بر کشور باعث ایجاد مشکلات جدی در توزیع نهاده دامی توسط دلالان و واسطه‌ها شده و این مشکلات همچنان وجود دارد. این امر علاوه بر تحمیل افزایش هزینه به تولیدکنندگان و بهره‌برداران سبب بی‌ثباتی بازار و تغییرات گسترده قیمتی و کمبود در مقاطع زمانی خاص می‌شود.
ازاین‌رو برای ساماندهی زنجیره تأمین نهاده و حذف واسطه و ایجاد مکانیزم واحد برای انتفاع بهره‌بردار از یارانه دولتی در قالب پرداخت ارز دولتی، وزارت جهاد کشاورزی اقدام به راه‌اندازی سامانه بازارگاه نهادههای کشاورزی کرد.
از مهمترین مزایای راه‌اندازی سامانه بازارگاه نهادههای کشاورزی این است که تمامی تولیدکنندگان و بازرگانان واقعی را بدون واسطه به تشکلهای دامی و تولیدکنندگان مرتبط می‌کند.
از طرف دیگر هر دامدار، مرغدار و یا صاحبان کارخانجات خوراک دام می‌توانند با ثبت‌نام در سامانه بازارگاه نهادههای کشاورزی و اخذ کد کاربری نسبت به خرید نهاده موردنیاز اقدام کنند.ولی با این حال سامانه بازارگاه مشکلاتی دارد که موجب انتقاد اصناف و تولیدکنندگان دام وطیور از این سامانه شده است.
* « بازارگاه » به سامانه گمرک وصل نیست
در همین خصوص برومند چهار آیین، رئیس هیات مدیره شرکت مادر تخصصی توسعه صنعت طیور کشور در گفتگو با رادار اقتصاد گفت:کمبود نهاده همچنان در بازار وجود دارد با این حال اقدام خوبی که در این زمینه طی هفته های اخیر صورت گرفته است راه اندازی سامانه بازارگاه است؛ منتهی مراتب این سامانه با یک عیب اساسی روبروست.
وی افزود: مهمترین ایراد این سامانه عدم اتصال آن به سامانه گمرک است و واردکنندگان باید هر چیزی که وارد می کنند بلافاصله در سامانه بازارگاه ثبت شود ولی نشتی در این زمینه وجود دارد به طوری که می توان بخشی از نهاده را از طریق سامانه عرضه کرد وبخشی را نیز از طریق خارج سامانه فروخت.
رئیس هیات مدیره شرکت مادر تخصصی توسعه صنعت طیور کشور تصریح کرد: تمامی آن نهاده هایی که وارد کشور می شود را نمی توان در سامانه بازارگاه رصد کرد و وزارت جهاد کشاورزی به عنوان مسئول اصلی تامین نهاده های کشاورزی باید همراهی خود را با گمرک داشته باشد و گمرک اجازه ندهد حتی یک گرم از کنجاله سویا که وارد کشور می شود خارج از سامانه بازرگاه ترخیص و توزیع شود.
چهارآیین در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در سامانه بازارگاه تنها ۵۰ درصد نهاده مورد نیاز مرغدار تامین می شود از طرف دیگر این سامانه به یک درگاه بانکی(بانک کشاورزی) متصل است و به درگاههای بانکی دیگر فعال نیست به همین دلیل تولید کنندگان بعضا دعوای حقوقی با بانک کشاورزی دارند.
وی افزود: اگر بازارگاه به سامانه گمرک وصل شود چیزی حدود ۸۰ درصد نهاده مورد نیاز مرغداران از این طریق تامین می شود و این التهاب بازار فروکش خواهد کرد.
رئیس هیات مدیره شرکت مادر تخصصی توسعه صنعت طیور کشور در پایان گفت: اگر در این سامانه ثبت نام کنیم حدود ۱۰ روز طول می کشد تا نهاده مورد نیاز خود را تحویل بگیریم آن هم به شرطی که همه چیز درست باشد چون بعضا برخی تولیدکنندگان با مشکلی روبرو هستند که سبب طولانی شدن فرایند تحویل نهاده می شود.
* فرایند ثبت نام تا تحویل نهاده ۱۵ روز طول می کشد
حبیب اسدالله نژاد، نایب رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی نیز در گفتگو با رادار اقتصاد گفت: دولت سامانه بازارگاه را راه اندازی کرده تا از این طریق نهاده مورد نیاز دامداران تهیه و تامین شود و در آخرین امکانی که فراهم کردند این است که واحدهای مرغداری به طور مستقیم از این سامانه خریداری کنند و به ازای هر قطعه مرغ در طول دوران پرورش تا کشتار حداکثر ۴ کیلوگرم نهاده اختصاص داده اند که این کامل نیست و حداقل واحدهای مرغداری برای این امر به ۴ کیلو و نیم نهاده نیاز دارند.
وی افزود: آلارم های که از سمت این سامانه فرستاده می شود هشدارهای خوبی نیست یعنی نشان دهنده این است که حتی دولت به میزان ۵۰ درصد هم قادر نیست به تعهدات خود در برابر مرغدارن جهت تامین نهاده عمل کند بنابراین در صورت ادامه چنین وضعیتی قیمت تمام شده نزد مرغداران از قیمت تعیین شده توسط دولت به صورت دستوری بالاتر خواهد بود.
نایب رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی اظهار نمود: همه چیز البته به تامین نهاده های دامی توسط سامانه بازارگاه و با نرخ مصوب بر می گردد تا انگیزه و رغبت برای تولید را برای واحدهای تولیدی و مرغداران ایجاد می کند.
اسدالله نژاد تاکید کرد: در وضعیت فعلی بزرگترین ایراد سامانه بازارگاه که شاید ایرادات و اشکالات جزئی دیگر را پوشش دهد این است که نهاده برای واحدهای مرغداری در سامانه بازرگاه وجود ندارد و تامین به موقع صورت نگرفته و با تاخیر انجام می شود به طوری که سن برخی از گله های مرغ واحدهای مرغداری ۱۷ یا ۱۸ روز است و سهمیه هم تخصیص داده شده ولی در این سامانه نهاده ای نیست که مرغدار بخواهد آن را خریداری کند.
وی افزود: فرایند تحویل نهاده توسط مرغدار از زمان ثبت نام بین ۱۰ تا ۱۲ روز طول می کشد، زمانی که سامانه تمامی نهاده مورد نیاز دامداران را تامین کند کارایی لازم خود را خواهد داشت.
نایب رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی گفت: عدم تامین کامل نهاده ها و عدم توزیع آن در زمان مورد نیاز دامدار سبب ایچاد بازار سیاه خواهد شد و این امر سبب گرسنه بودن مرغهای واحدهای تولیدی می شود به همین دلیل مرغداران به سمت بازار آزاد برای تامین نهاده اقدام می کنند که این امر افزایش قیمت تمام شده مرغ را برای واحدهای تولیدی به همراه خواهد داشت.
وی در پایان بیان داشت: در بهترین حالت ممکن مرغدار ۲۵ روز طول می کشد تا اولین نهاده خود را از سامانه بازرگاه تامین کند که این امر بی رغبتی مرغدارن را به دنبال داشته است.
* نهاده به میزان کافی به دامدار نمی رسد
در همین خصوص مدیر عامل اتحادیه مرغداران گوشتی درباره تاثیر ساماندهی بازارگاه نهاده دامی بر بازار مرغ بیان کرد: ساماندهی بازارگاه نهاده دامی در ارتباط با مرغ گوشتی نتایج مثبتی نداشته است چرا که واحدهای مرغداری کنار هم با ظرفیت مساوی به یکی نهاده تعلق نگرفته و به دیگری گرفته یا میزان عرضه متفاوت بوده است.
کمالی سروستانی تصریح کرد: اگر نهاده دامی به میزان کافی از طریق سامانه بازارگاه در اختیار مرغدار قرار نگیرد، تولیدمان دچار بحران خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه قیمت ذرت و کنجاله سویا در بازار آزاد همچنان بالاست، بیان کرد: با توجه به آنکه اسامی برخی مرغداران در سامانه بازارگاه نیست و تاکنون سهمیه ای برای آنها در نظر گرفته نشده است، توزیع از طریق سامانه بازارگاه تاثیری در بازار نداشته است.
* سامانه بازارگاه بدون مشورت با ذینفعان طراحی شد
عضو هیات مدیره اتحادیه واردکنندگان نهادههای دام و طیورگفت: سامانه «بازارگاه نهادههای کشاورزی» با اهداف مشخص، طراحی و اجرا شد اما بزرگترین مشکل این سامانه این است که با مشورت ذینفعان و دست اندرکاران این بخش، طراحی و اجرا نشد.
محمد مهدی نهاوندی افزود: بخشی از مشکلات به علت کمبود ارز است و روند تامین ارز متناسب با برنامه پیش بینی شده محقق نشده و طبیعتاً ابزاری مانند سامانه «بازارگاه» برای کنترل شرایط در وضع محدودیت طراحی شده است.
وی با اشاره به کاهش ۳۱ درصدی واردات نهادههای دامی نسبت به مدت مشابه پارسال افزود: در نهادههای «کنجاله»، «سویا» و «جو» بیشترین کاهش واردات را داشتیم، اما وضع واردات «ذرت» مناسب‌تر بوده است.
نهاوندی با اشاره به اینکه پارسال مشکل امسال را نداشتیم گفت: در ۶ ماه نخست پارسال، قیمت کنجاله و سویا کمتر از قیمت مصوب در بازار عرضه می‌شد.
وی با بیان اینکه سامانه «بازارگاه نهادههای کشاورزی» با اهداف مشخص، طراحی و اجرا شد، افزود: بزرگترین مشکل این سامانه این است که با مشورت ذینفعان و دست اندرکاران این بخش، طراحی و اجرا نشد.
نهاوندی اضافه کرد: یکی از اهداف اصلی طراحی سامانه «بازارگاه» اتوماسیون فرایند و کاهش زمان و هزینه چرخه توزیع کالا تا دامداری‌ها و مراکز تولید بوده است، اما اکنون این اتفاق در بازارگاه انجام نمی‌شود و زمان بر است.
عضو هیات مدیره اتحادیه واردکنندگان نهادههای دام و طیور گفت: خارج از سامانه «بازارگاه» امکان توزیع کالا را نداریم بنابراین این فرآیند یک هفته‌ای تا ۱۵ روز، فرآیند زائدی است که زمان را تلف می‌کند.
نهاوندی ادامه داد: زمانی که کالا را در «بازارگاه» عرضه می‌کنید حدود یک هفته تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا دارندگان حواله و مصرف کنندگان و واحدهای تولیدی مراجعه و به خرید کالا اقدام کنند و این طولانی شدن فرآیند در تضاد با اهداف تسریع در توزیع کالاهای اساسی است.
وی گفت: یکی از ایرادهای این سامانه این است که قابلیت مانیتورینگی که قبلاً به علت فعال بودن سامانه انبارها وجود داشت را تا حدودی مخدوش کرده است.
نهاوندی افزود: اکنون بیشتر افرادی که از طریق وزارت جهادکشاورزی در سامانه معرفی می‌شوند کُد انبار قابل شناسایی ندارند.
