از دهه گذشته به منظور ارتقای کیفیت ارائه خدمات به بیماران در مراکز درمانی دولتی، نیمه دولتی و خصوصی طرح‌های متعددی در کشور اجرا شد که از جمله مهمترین این طرح‌ها می‌توان به طرح پزشک خانواده، طرح پرونده الکترونیک بیماران و طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی اشاره کرد، اما عموم این طرح‌ها نتیجه مطلوبی را باوجود تبیلغات گسترده، در پی نداشت.
به گزارش ایسنا، عموما دسترسی به سوابق بیمار توسط پزشک معالج از جمله مهمترین مسائلی است که باید مورد توجه جدی متولیان حوزه بهداشت و درمان قرار بگیرد، اجرایی شدن طرح پرونده الکترونیک بیماران که نسخه‌نویسی الکترونیکی نیز بخشی از این طرح است از ضرورت‌ها محسوب می‌شود، اما در عمل، این طرح نیز همانند دیگر طرح‌های نظام سلامت به‌طور ناقص اجرایی شد.
قطعا نسخه‌نویسی الکترونیکی و حذف نسخه‌های کاغذی مزایای بسیاری از جمله صرفه‌جویی در مصرف کاغذ، خوانش آسامن‌تر نسخه و کاهش خطاهای داروخانه‌ها، حرکت به سمت دولت الکترونیک، دسترسی آسان به سوابق داروهای مصرفی بیمار و ... اشاره کرد، اما قطعا اگر ایرادات و اشکالات این طرح در ابتدای اجرا، برطرف نشود، پزشکان همکاری لازم را با سازمانهای بیمه‌گر نخواهند داشت و این طرح نیز با شکست روبرو می‌شود.
در حال حاضر پزشکان و بیماران از روند نسخه‌نویسی الکترونیکی گلایه‌مند هستند، ضعف زیرساختی، کند بودن اینترنت، نبود آموزش منسجم در این حوزه، دیده نشدن تمامی مسائل در بحث نسخه‌نویسی موجب شده است تا بیماران و پزشکان با مشکلات بسیاری روبرو شوند.
نسخه‌نویسی الکترونیکی زمان زیادی را از پزشک می‌گیرد
دکتر جلیل یکی از پزشکان شهرستان لردگان در گفتوگو با ایسنا با اشاره به اینکه طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی دارای مزایا و معایبی است، اظهار کرد: معایب اجرای این طرح از مزایای آن بیشتر بوده و می‌توان گفت سودمندی این طرح برای شرکت‌های بیمه‌گر بیشتر است.
وی افزود: پزشکان با اجرای طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی با مشکلاتی مواجه شده‌اند، نسخه‌نویسی به این روش زمان زیادی را از پزشک می‌گیرد، اگر پزشک سرعت تایپ پایینی داشته باشد، برای نسخه‌نویسی باید زمان بیشتری را صرف کند، این مسئله موجب می‌شود که نتواند زمان مناسب را برای بیمار اختصاص دهد.
جلیل با بیان اینکه زیرساخت‌های ارتباطی در بیشتر نقاط کشور و چهارمحال و بختیاری ضعیف است، عنوان کرد: پایین بودن سرعت اینترنت موجب قطعی سامانه نسخه‌نویسی الکترونیکی می‌شود، این قطعی باعث معطلی بیمار و گلایه آنها خواهد شد، به‌همین دلیل گاهی مجبور هستیم نسخه را به‌صورت دستی بنویسیم و بیمار در داروخانه با مشکل مواجه می‌شود.
این پزشک بیان کرد: عموما بیمه‌های تکمیلی نسخه‌های الکترونیکی را قبول نمی‌کنند و می‌گویند برای پرداخت هزینه باید نسخه کاغذی و دارای سربرگ باشد و بیمار مجدد باید به پزشک مراجعه کند، این مسئله بیمار را با مشکل مواجه میکند.
وی با تاکید بر اینکه پزشک باید در هنگام مراجعه بیمار تمام وقت خود را صرف ویزیت بیمار کند، توضیح داد: اما با اجرای این طرح پزشک بالاجبار باید بیشتر زمان خود را صرف نسخه‌نویسی کند و نمی‌تواند با بیمار ارتباط چشمی برقرار کند.
جلیل عنوان کرد: برخی پزشکان برای صرفه‌جویی در وقت از نسخه‌های آماده استفاده می‌کنند، این کار اصلا حرفه‌ای نیست و پزشک باید برای هر بیمار متناسب با وضعیت نسخه بنویسد.
این پزشک در ادامه با بیان اینکه نسخه‌نویسی به شیوه الکترونیکی باعث برخی سوءاستفاده‌ها می‌شود، یادآور شد: زمانی‌که کد ملی فرد وارد می‌شود باید عکس او نمایش پیدا کند، اما گاهی برخی افراد فاقد عکس هستند یا عکس آنها چندان واضح نیست، برخی افراد با دسترسی به کد ملی فرد دیگر به پزشک مراجعه می‌کنند و از بیمه او استفاده می‌کنند که این مسئله تخلف است.
وی در پایان تاکید کرد: صرفه‌جویی در کاغذ و خوانش آسان نسخه از مزایای طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی است، اما در نهایت باید از کاغذ باطله برای درج کد رهگیری استفاده کرد.
بیمه‌ها همکاری لازم را ندارند
دکتر زکیه گنجه‌ای متخصص بیماری‌های پوست، مو و زیبایی در چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه بنده جزو اولین پزشکانی بودم که در طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی با سازمانهای بیمه‌گر همکاری خود را آغاز کردم، اظهار کرد: به‌طور کلی با اجرای این طرح موافق هستم، اما شاهد همکاری بیمه‌ها در اجرای موفق این طرح نبودیم.
وی افزود: دسترسی پزشکان به سوابق بیماران بسیار در روند درمان موثر است، مثلا اگر پزشک بداند بیمار دارای چه بیماری‌هایی بوده، در گذشته چه نوع دارویی را مصرف کرده و چه آزمایشاتی را انجام داده و نتایج آن چه بوده است، قطعا بهتر می‌تواند بیماری فرد را درمان و از تجویز داروهایی که بیمار به آن حساسیت دارد، خودداری کند.
گنجه‌ای با تاکید بر اینکه قبل از اجرای هر طرح باید زیرساخت‌های آن فراهم شود، یادآور شد: رایانه‌هایی که در کلینک‌های دولتی وجود دارند، عموما قدیمی و کند هستند، باتوجه به کند بودن سرعت اینترنت، سامانه به‌طور مکرر دچار قطعی می‌شود و این مسئله نارضایتی بیماران را در پی دارد.
این پزشک بیان کرد: گاهی به‌علت کند بودن سرعت اینترنت، نسخه الکترونیکی بیمار در سامانه ثبت نمی‌شود و زمانی‌که بیمار به داروخانه مراجعه میکند، متوجه می‌شویم که نسخه ثبت نشده و مجدد بیمار باید به مطب پزشک مراجعه کند تا نسخه او ثبت شود.
وی با اشاره به اینکه بخشی از داروهای مرتبط با پوست و مو در زیر پوشش بیمه قرار ندارد، توضیح داد: بنابراین باید داروهایی که مشمول بیمه هستند به‌صورت الکترونیکی ثبت و مابقی به‌صورت نسخه کاغذی به بیمار ارائه شود، این مسئله مشکلاتی را برای بیماران ایجاد کرده است، مثلا گاهی به‌علت شلوغی تنها داروهای نسخه کاغذی به بیمار داده می‌شود و چند قلم جا می‌افتد.
گنجه‌ای با بیان اینکه دسترسی به سوابق بیماران در بیمه خدمات درمانی و تامین اجتماعی محدود شده است، گفت: زمانی‌که کد ملی بیمار وارد می‌شود یک کد رهگیری برای بیمار باید ارسال شود، اما به دلیل اینکه شماره‌های تلفن همراه در یک دهه گذشته به درستی وارد نشده است و عموما امکان دسترسی به سوابق بیماران وجود ندارد و نسخه‌های کاغذی نیز ماندگاری بالایی ندارد و در بیشتر مواقع مفقود می‌شود.
این پزشک متخصص در ادامه تصریح کرد: گاهی برخی آزمایشات در سامانه نسخه الکترونیکی به‌درستی تعریف نشده است، بنابراین زمان زیادی صرف می‌شود تا بتوانیم کد مربوط به آن آزمایش را پیدا کنیم، معطلی گلایه بیماران را در پی دارد.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از بیماران به‌علت وجود ایرادات در سامانه نسخه‌نویسی الکترونیکی با بیمه‌ها همکاری نمی‌کنند، بارها اشکالات این سامانه گزارش شده است، اما اقدامی در راستای رفع این مشکلات صورت نگرفته است.
گنجه‌ای تصریح کرد: رمز و نام کاربری در سامانه نسخه‌نویسی الکترونیکی باید در اختیار پزشک باشد، مهر در نسخه‌های کاغذی هویت پزشک محسوب می‌شد و هیچ پزشکی نباید مهر خود را در اختیار کسی قرار دهد، زیرا امکان سوءاستفاده وجود دارد، در نسخه الکترونیکی امضای الکترونیک وجود ندارد و باید پزشکان مراقبت لازم را داشته باشند.
این پزشک در پایان تاکید کرد: باید ایرادات سامانه نسخه‌نویسی الکترونیکی در ابتدای کار رفع می‌شد، این ایرادات گلایه پزشکان و بیماران را در پی دارد.
زیرساخت‌ها فراهم نشده بود
آرش روغنی، رئیس نظام پزشکی شهرکرد با اشاره به روند نسخه‌نویسی الکترونیکی و اشکال در اجرای این طرح، اظهار کرد: در ابتدا مقرر بود طرح پرونده الکترونیک سلامت درکشور اجرا شود، وزرات بهداشت و درمان نیز به اجرای این طرح مکلف شد.
وی افزود: با اجرای این طرح پزشکان سراسر کشور می‌توانستند به اطلاعات بیماران در سراسر کشور و در تمامی مراکز درمانی دسترسی پیدا کنند، اما این طرح به طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی تغییر پیدا کرد، این طرح با طرح پرونده الکترونیک سلامت کاملا متفاوت است.
روغنی با اشاره اشکالات موجود در طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی، توضیح داد: زیرساخت‌ها و بسترهای الکترونیک لازم برای اجرای این طرح فراهم نشده بود، متاسفانه سیستم به‌صورت مکرر دچار قطعی می‌شود و پزشکان از این مسئله گلایه‌مند هستند.
رئیس نظام پزشکی شهرکرد با بیان اینکه چند نوع بیمه در کشور وجود دارد، گفت: دو بیمه اصلی تامین اجتماعی و بیمه سلامت هر کدام دارای نسخه‌های متفاوت هستند و شیوه نسخه‌نویسی آنها در طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی متفاوت است، بیمه نیروهای مسلح نیز بنا به‌دلایل امنیتی هنوز به این طرح ورود پیدا نکرده‌اند، همچنین برخی از بیمه‌های تکمیلی این طرح و شیوع نسخه‌نویسی را قبول ندارند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه طرح نسخه‌نویسی الکترونیک دارای مشکلات امنیتی است، یادآور شد: باید برای پزشکان در نسخه الکترونیکی، امضای الکترونیک تعریف شود، اما بودجه به سازمان نظام پزشکی برای این منظور اختصاص پیدا نکرده است، همچنین منشی‌های مطب پزشکان می‌توانند با دسترسی به نام کاربری و رمز ورود به سامانه ورود پیدا کنند.
روغنی ادامه داد: برخی پزشکان دغدغه‌مند یک نیرو برای انجام این کار آموزش داده‌اند تا این نسخ الکترونیکی را وارد سامانه کنند، نسخه الکترونیکی زمان زیادی را می‌طلبد و پزشکان زمانی را که می‌توانستند صرف ویزیت بیمار کنند، باید به نوشتن نسخه الکترونیکی اختصاص دهند.
رئیس نظام پزشکی شهرکرد تاکید کرد: به‌نظر می‌رسد وزارت بهداشت و درمان باید طرح پرونده الکترونیک را به‌صورت کامل اجرایی کند تا پزشکان به سابقه بیماران دسترسی داشته باشند.
وی با بیان اینکه چهارمحال و بختیاری جزو استان‌های پیشتاز در اجرای طرح نسخه‌نویسی الکترونیک بودند، خاطرنشان کرد: اشکلات این طرح باید رفع و سامانه به مرور بروزرسانی شود، بیمه‌ها برای رفع تکلیف به این طرح ورود پیدا کردند و به‌علت تفاوت در نوع نسخه‌ها، گاهی کارشناسان بیمه نیز به سختی می‌توانند پاسخگوی اشکالات و سوالات باشند.
روغنی اضافه کرد: همچنین نسخه‌نویسی الکترونیکی مشکلاتی را برای بیماران ایجاد کرده است، عموما از یکسری طرح‌ها در کشورهای خارجی الگوبرداری می‌شود، اما این طرح بدون برنامه‌ریزی و ناقص اجرا می‌شود.
رئیس نظام پزشکی شهرکرد با تاکید بر اینکه اکثر پزشکان استان‌های تهران و اصفهان زیر بار اجرای طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی نرفته‌اند، گفت: این طرح در تهران ۲۰ درصد و در اصفهان ۳۰ درصد اجرایی شده است، اما در چهارمحال و بختیاری پزشکان به این علت که اکثر مردم از قشر ضعیف هستند، ۹۰ درصد پزشکان در این طرح شرکت کرده‌اند، برخی پزشکان به راحتی زیر بار اجرای طرح نمی‌روند.
محمود فروزنده- مدیریت درمان سازمان تامین اجتماعی چهارمحال و بختیاری در گفتگو با ایسنا، اظهار کرد: در چند روز آینده تغییراتی در سامانه نسخه‌نویسی الکترونیکی ایجاد خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: این تغییرات اطلاع‌رسانی خواهد شد.
