۵ نشانه از به دردسر افتادن فیسبوک
متا، شرکتی که تا چندی پیش فیسبوک نام داشت، در اوایل فوریه بیشترین سقوط سهامش را شاهد بود و ارزش بازار آن بیش از ۲۳۰ میلیارد دلار کم شد. این سقوط به دنبال گزارشی از درآمد ناامیدکننده شرکت بود که خیلی‌ها آن را ناشی از تبدیل نیرنگ‌آمیز یک شرکت شبکه‌سازی اجتماعی به دنیای مجازی متاورس می‌دانند. در اینجا پنج دلیلی را که می‌گویند متا در دردسر بدی افتاده عنوان می‌کنیم:
۱- رشد کاربران به سقف رسیده است. به نظر می‌رسد دوران جوانی فیسبوک که با رشد شدید تعداد کاربران همراه بود، به سر رسیده است. با اینکه این شرکت اخیرا از دستاوردهای نسبی در کاربران جدید خانواده اپلیکیشن‌های خود - شامل اینستاگرام، مسنجر و واتس‌اپ - خبر داده بود، اما اپلیکیشن اصلی شبکه‌سازی اجتماعی فیسبوک، در سه ماه چهارم سال نسبت به سه ماه قبلی، حدود نیم میلیون کاربر خود را از دست داد. این اتفاق در تاریخ ۱۸ساله فیسبوک، برای نخستین بار رخ داد؛ سال‌هایی که این شرکت عملا با توانایی اضافه کردن هر چه بیشتر کاربرانش تعریف می‌شد. کاهش تعداد کاربران این سیگنال را می‌فرستد که اپلیکیشن اصلی به پیک رسیده است. نرخ رشد فصلی کاربران متا هم حداقل در سه سال گذشته، به کندترین حالت خود رسیده است. مدیران متا به فرصت‌های رشد دیگر مثل درآمدزایی از واتس‌اپ که هنوز پتانسیل درآمدی قابل توجهی دارد، اشاره کرده‌اند. اما این تلاش‌ها نوظهور هستند. سرمایه‌گذاران احتمالا موشکافی خواهند کرد تا ببینند آیا اپلیکیشن‌های دیگر متا مثل اینستاگرام هم به سرنوشت فیسبوک دچار می‌شوند و رشد کاربران‌شان به سقف می‌رسد یا نه.
۲- تحولات اپل، متا را محدود می‌کنند. بهار گذشته، اپل قابلیت «شفافیت ردیابی اپلیکیشن» (App Tracking Transparency) را به سیستم‌عامل موبایل خود اضافه کرد و به دارندگان آیفون این امکان را داد که اختیار اجازه دادن به اپلیکیشن‌هایی مثل فیسبوک برای نظارت بر فعالیت‌های آنلاین آنها در دست خودشان باشد. این اقدامات در جهت حفظ حریم شخصی، حالا به کسب‌وکار متا ضربه زده و ادامه خواهد داشت. حالا فیسبوک و اپلیکیشن‌های دیگر مجبورند از افراد برای ردیابی رفتارشان اجازه بگیرند و مسلما خیلی از کاربران این اجازه را نمی‌دهند. این یعنی داده‌های کمتر برای فیسبوک و در نتیجه سخت‌تر شدن تبلیغات هدفمند که در واقع یکی از اصلی‌ترین روش‌های شرکت برای درآمدزایی است.
نکته دردناک‌تر این است که برای آگهی‌دهندگان در فیسبوک، کاربران آیفون بازار سودمندتری محسوب می‌شوند. افرادی که برای دسترسی به اینترنت از آیفون استفاده می‌کنند، برای محصولات و اپلیکیشن‌هایی که از طریق تبلیغات موبایلی به آنها خدمات می‌دهند، بیشتر پول خرج می‌کنند.
متا اعلام کرده بود که تحولات اپل، در سال آینده به درآمد این شرکت ۱۰ میلیارد دلار آسیب می‌زند. متا به این تحولات انتقاد کرده و گفته برای کسب‌وکارهای کوچک که برای جذب مشتری روی تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی حساب می‌کنند، بد خواهد شد. اما بعید است که اپل از تغییراتی که برای حفظ حریم شخصی کاربران ایجاد کرده صرف‌نظر کند و سهامداران متا این موضوع را خوب می‌دانند.
۳- گوگل سهم تبلیغات آنلاین را می‌دزدد. یکی از دردسرهای بزرگ متا، شانس خوب رقبای آن است. چند هفته پیش، دیوید ونر، مدیر ارشد مالی متا، اشاره کرد از آنجا که تحولات اپل باعث شده دست آگهی‌دهندگان از اطلاعات رفتارهای کاربران کوتاه شود، خیلی از آنها بودجه‌های تبلیغاتی خود را به سمت پلتفرم‌های دیگر برده‌اند؛ مثلا گوگل.
گوگل در یکی از گزارش‌های درآمدی اخیر خود، از رکورد فروش خبر داد؛ به‌ویژه در تبلیغات جست‌وجوی تجارت الکترونیک. این همان بخشی است که در سه ماه پایانی ۲۰۲۱ باعث سقوط متا شد. برخلاف متا، گوگل برای به دست آوردن داده‌های کاربران به اپل وابستگی زیادی ندارد. ونر می‌گوید گوگل نسبت به پلتفرم تبلیغات متا، احتمالا داده‌های شخص سوم خیلی بیشتری برای اهداف سنجش و بهینه‌سازی دارد.
آقای ونر همچنین به تقابل گوگل با اپل برای اینکه موتور جست‌وجوی اصلی مرورگر سافاری اپل باشد، اشاره کرده است. این یعنی تبلیغات جست‌وجوی گوگل در جاهای بیشتری دیده می‌شوند و داده‌های مفید بیشتری برای آگهی‌دهندگان جمع می‌شود. این موضوع در بلندمدت برای متا یک مشکل بزرگ ایجاد می‌کند؛ به‌ویژه اگر تعداد بیشتری از آگهی‌دهندگان به تبلیغات جست‌وجوی گوگل روی بیاورند.
۴- تیکتاک و ریلز شرایط را پیچیده می‌کنند. زاکربرگ بیش از یک سال است که گفته تیکتاک به عنوان دشمن فیسبوک چقدر برای آنها دردسر درست کرده است. این اپلیکیشن تحت پشتیبانی چینی‌ها، با کمک پستهای ویدئویی کوتاه که در حجم بسیار بالایی به اشتراک گذاشته می‌شوند و با استقبال بی‌نظیری مواجه شده‌اند، توانست بیش از یک میلیارد کاربر جمع کند و از نظر دیده شدن محتوا، رقابت شدیدی با اینستاگرام متا دارد.
متا در واکنش به این رقابت، یک ویژگی تصویری جدید به نام «اینستاگرام ریلز» معرفی کرد. زاکربرگ اعلام کرده ریلز در حال حاضر به محرک اصلی استفاده کاربران از اینستاگرام تبدیل شده است. اما مشکل این است که با اینکه ریلز کاربران را جذب می‌کند، به اندازه دیگر ویژگی‌های اینستاگرام مثل استوری درآمدزا نیست و هر چقدر بیشتر مردم را به سمت استفاده از ریلز سوق دهد، درآمدزایی کمتری خواهد داشت. البته زاکربرگ می‌گوید چند سال پیش هم که استوری برای نخستین بار معرفی شد و در واکنش به رقابت با اسنپ‌چت بود، در ابتدا درآمدزایی نداشت، اما بعدا دلارها سرازیر شدند.
۵- هزینه کردن در متاورس احمقانه است. زاکربرگ عمیقا اعتقاد دارد که متاورس همان نسل بعدی اینترنت است - مفهومی که هنوز مبهم و تئوریک است و افرادی را دربرمی‌گیرد که بین دنیاهای مختلف واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در حرکت هستند. او می‌خواهد سرمایه‌گذاری هنگفتی در این زمینه داشته باشد؛ آن‌قدر زیاد که هزینه آن سال گذشته به بیش از ۱۰ میلیارد دلار رسید. زاکربرگ انتظار دارد این سرمایه‌گذاری را در آینده بیشتر کند. اما هیچ شواهدی مبنی بر اینکه این سرمایه‌گذاری پرریسک نتیجه دهد وجود ندارد. استفاده از واقعیت مجازی هنوز عمومیت پیدا نکرده و به یک جریان اصلی تبدیل نشده است.
در اصل، زاکربرگ از کارکنان، کاربران و سرمایه‌گذاران می‌خواهد به او و چشم‌انداز متاورسش ایمان داشته باشند. برای چیزی که سال‌های آینده میلیاردها دلار هزینه روی دست شرکت خواهد گذاشت و هنوز هم مشخص نیست که نتیجه‌بخش باشد یا نه، این خواسته بسیار زیادی است.
مترجم: مریم رضایی
منبع: New York Times
(منبع:دنیای اقتصاد)