| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
عباس پورخصالیان - آیا ترافیک حاصل از ارتباطات میلیاردها سامانه متصل به هم از طریق «چیزنت»، اینترنت را به زانو در می‌‌آورد؟ یا این حملات سایبری نسل جدید هستند که با ایجاد بات‌نت‌هایی عظیم و با در اختیار گرفتن فرمان این سامانه‌ها، از طریق چیزنت، اقدام به مسدودسازی خدمات الکترونیکی نهادها و شرکتها می‌کنند؟
با گسترش نعمت برخورداری از اینترنت، بازار غیرقانونی فروش اطلاعات مسروقه از فعالیت‌های مجازی اشخاص حقیقی و حقوقی نیز هر روز بیشتر رونق می‌گیرد. به گونه‌ای که هکرها سالانه صدها میلیارد دلار از این طریق درآمد کسب می‌کنند و هر روز توانایی خود را برای پرکردن حساب بانکی خود افزایش می‌دهند.
سرقت 1/2 میلیارد حساب کاربری و کلمه عبور توسط سارقان روسی، هک حساب 500 میلیون کاربر یاهو و سرقت بیش از یک میلیارد دلار از صد موسسه مالی دربازه زمانی نزدیک به دو سال، از هک‌ها یا سرقت‌های تاریخی در فضای مجازی محسوب می‌شوند. بی‌شک شرکتها تدابیر امنیتی شدیدی برای محافظت از اطلاعاتشان در برابر هکرها به کار می‌گیرند؛ اما در این میان کاربران عادی همچنان در خطر این سوءاستفاده‌ها قرار دارند و خیلی‌ها نمی‌دانند چگونه باید از اطلاعات شخصی خود در فضای مجازی محافظت کنند. این روزها در فضای تلگرام و برخی وبگاه‌ها مردم به نصب نرم‌افزارهایی تشویق می‌شوند که با کمک آنها می‌توانند به اطلاعات شخصی دیگران دسترسی پیدا کنند. موضوعی که نگرانی کاربران از گسترش اطلاعاتشان در فضای مجازی را سبب شده است.
دلایل تولید باجافزارها
باجافزارها نوعی بدافزار هستند که می‌توانند به روش مجازی از کاربران اینترنت با هدف درآمدزایی و سوءاستفاده‌های اخلاقی و سیاسی باج گیری کنند. باجافزارها ابتدا در روسیه مشاهده شدند، اما بتازگی تعداد حملات آنها به کشورهای دیگر همچون استرالیا، آلمان و آمریکا افزایش یافته است.
محمدرضا نراقی‌پور، کارشناس نرم‌افزار و شبکه‌های رایانه درباره نحوه استفاده از باجافزارها به جام‌جم می‌گوید: برخی تولیدکنندگان با انتقال ویروس روی رایانه و ایجاد محدودیت در فعالیت سیستم کاربر را مجبور می‌کنند تا برای رفع محدودیت، پول بپردازند. برخی نیز با ایجاد لینک و ملزم کردن کاربر به باز کردن آن، آمار بازدید سایت خود را بالا می‌برند. به گفته وی، سازندگان نرم‌افزارهای امنیتی غیرمعتبر، سارقان و هکرهای اینترنتی، صاحبان فروشگاه‌های اینترنتی و وبگاه‌هایی که با روشهای غیرمعمول و مجرمانه قصد بالابردن بازدید و فروش محصولات خود را دارند، عمده‌ترین عاملان تولید و انتشار باجافزارها محسوب می‌شوند.مهندس محسن حسنی، کارشناس نرم‌افزار و کارشناس ارشد هوش مصنوعی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم درباره علل افزایش سرقت اطلاعات از کاربران اینترنت می‌گوید: عدم شناخت و آگاهی فرد نسبت به میزان امنیت نرم‌افزار و پذیرش ریسک استفاده از نرم‌افزار ناامن، عامل اصلی سرقت اطلاعات در فضای مجازی است.
اطلاعات مورد علاقه سارقان مجازی
نوع اطلاعاتی که در فضای مجازی مبادله می‌شود، بسیار مهم است. مسائل خصوصی و محرمانه فردی، عکس و اطلاعات حساب بانکی از مهمترین اطلاعاتی است که افراد در فضای مجازی مبادله می‌کنند و سارقان به دنبال دستیابی به آنها هستند. گزارش اخیر مجله آمریکایی فوربس نشان می‌دهد، به طور میانگین روزانه بیش از 4000 رایانه خانگی در آمریکا با باجافزارها مورد حمله قرار می‌گیرند. در سال 2015، این حملات 300 درصد افزایش یافته است و این زنگ خطری برای تمام کاربران فضای مجازی محسوب می‌شود.
به گفته نراقی‌پور، حدود 60 درصد کاربران ایرانی به دلیل ناآگاهی و نداشتن اطلاعات کافی درباره اینترنت، وقتی با پیام‌های تبلیغاتی وسوسه‌کننده مواجه می‌شوند، دچار طمع شده و وارد بازی سوءاستفاده‌گران می‌شوند. مهندس حسنی نیز بی‌توجهی کاربران به نوع و اهمیت اطلاعاتی که کاربران مبادله می‌کنند را عامل مهمی در سرقت اطلاعات عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در اغلب موارد سارقان مجازی با کمک همین بی‌توجهی‌ها به سودهای کلان خود می‌رسند.
بدافزارهای نقاب‌دار
به گفته متخصصان، اغلب بدافزارها با پنهان شدن پشت یک نقاب، کاربر را گول می‌زنند. به این معنا که فرد با فعال‌سازی لینکی که دریافت کرده است، امنیت اطلاعات رایانه خود را به مخاطره می‌اندازد. مهندس حسنی درباره نرم‌افزارهای ردیابی که در تلگرام تبلیغ می‌شوند، می‌گوید: اگر لینک نرم‌افزاری قابلیت دسترسی غیرمجاز به اطلاعات دیگران را وعده می‌دهد، یقین داشته باشید تبلیغی بیش نیست. زیرا هیچ کانال و وبگاهی امکان معرفی مستقیم محصول را ندارد. درغیر این صورت تولیدکننده تحت پیگیرد قانونی قرار می‌گیرد. هکرها بدافزارها را با یک نقاب نرم‌افزاری وارد رایانه شما می‌کنند.این کارشناس ارشد هوش مصنوعی ادامه می‌دهد: روال کار به این شکل است که فرد یک لینک وسوسه‌انگیز در هر زمینه‌ای دریافت می‌کند. وقتی آن را باز می‌کند به یک وبگاه غیرمعتبر یا دانلود یک نرم‌افزار غیرمعتبر که ظاهر تبلیغاتی دارد، هدایت می‌شود و به این ترتیب فرد با باز کردن هر لینک، دسترسی سارق را به اطلاعات رایانه خود بیشتر می‌کند.
حسنی تأکید می‌کند: افرادی که قصد ردیابی دیگران را دارند، اتفاقا به جای آن که به اطلاعات فرد مورد نظر خود دست پیدا کنند، در واقع در حال هک‌کردن خودشان هستند، بدون آنکه علامت یا نشانه ظاهری از نفوذ سارق به رایانه شخصی‌اش مشاهده کند.وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان ردیابی ارسال‌کنندگان باجافزارها وجود دارد، می‌گوید: وبگاه‌ها قابل ردیابی هستند، اما در نرم‌افزارهایی مانند تلگرام، وایبر و ... این کار امکانپذیر نیست. بنابراین اگر کسی می‌گوید من نرم‌افزاری دارم که می‌توانید تلگرام فرد خاصی را هک کنید، دروغ محض است و نتیجه توجه به این دروغ‌ها، به سرقت رفتن اطلاعات خود فرد است.
دامی به نام نرم‌افزار رایگان
اغلب کاربران اینترنت بویژه در ایران استفاده از نرم‌افزارهای رایگان یا ارزان‌قیمت را به خریدن اصل نرم‌افزار ترجیح می‌دهند. در حالی که خبر ندارند هکرها از این قابلیت به عنوان یک دام به نفع خودشان استفاده می‌کنند. مهندس حسنی با بیان اینکه در اغلب مواقع باجافزارها از طریق نرم‌افزارهای کرک شده وارد سیستم شما می‌شوند، می‌گوید: گاهی علاوه بر نرم‌افزارهای تبلیغاتی غیرمعتبر، امکان انتقال ویروس‌ها و باجافزارها از طریق دانلود نرم‌افزارهای کرک شده حتی از وبگاه‌های معتبر و مورد تائید نیز وجود دارد. این کارشناس نرم‌افزار تأکید می‌کند: تنها راه‌حل مساله، استفاده از نسخه اصلی (اورجینال) نرم‌افزارهاست. اما اگر فرد مجبور به استفاده از نرم‌افزار کرک شده (نرم‌افزار قفل شکسته)، بهتر است نرم‌افزار مورد نظر خود را روی رایانه دیگری که حاوی اطلاعات خاصی نیست، نصب کند. سپس در صورتی که مطمئن شد اطلاعاتش مورد سرقت قرار نمی‌گیرد، آن را روی دستگاه اصلی نصب کند. مثلا اگر وبگاه گوگل را باز می‌کنید، در آن لحظه فقط باید اطلاعات گوگل با رایانه شما رد و بدل شود. اما اگر اطلاعات دیگری ناخواسته در حال ورود یا خروج از رایانه باشد، یعنی آن نرم‌افزار امن نیست.وی در پاسخ به این پرسش که فرد چگونه می‌تواند متوجه ورود و خروج داده‌های مخفی شود، می‌گوید: افراد عادی امکان این تشخیص را ندارند. نرم‌افزارهای خاصی وجود دارد که کارشناسان با کمک آنها می‌توانند این تبادل را تشخیص بدهند.
راه‌های مقابله با باجافزارها
شاید در اینجا هم بتوان شعار پیشگیری بهتر از درمان است را به کار برد. کاربران اینترنت می‌توانند قبل از آن که دچار دردسر شوند با کمک راهکارهایی که متخصصان ارائه می‌کنند، از بروز مشکلات دوری کنند.
مهندس حسنی درباره یکی دیگر از راه‌های مقابله با باجافزارها می‌گوید: کاربران از وبگاه‌هایی نرم‌افزار رایگان دانلود کنند که بسیاری از متخصصان امنیت نرم‌افزارهای ارائه شده در آن وبگاه را تائید می‌کنند. مثلا کافه‌بازار از جمله اپلیکیشن‌هایی است که متخصصان امنیت نرم‌افزارها را قبل از معرفی به کاربر، بررسی و سپس تائید معرفی می‌کنند. هر چند ممکن است همه کارشناسان با این مثال موافق نباشند.این کارشناس ارشد هوش مصنوعی تأکید می‌کند: استفاده از آنتی‌ویروس‌های معتبر و بررسی میزان اعتبار وبگاه در گوگل، از دیگر راه‌های مقابله با باج‌افزارهاست. مهندس نراقی‌پور نیز ادامه می‌دهد: باز نکردن فایل‌های پیوست ایمیل‌های ناشناس و فریبنده، تهیه مداوم نسخه پشتیبان از اطلاعات مهم، امتناع از ورود به لینک وبگاه‌های نامعتبر (که غالبا حاوی محتوای مستهجن هستند و نرم‌افزارهای امنیتی ایمنی‌شان را تائید نمی‌کنند)، کنترل دستگاههای جانبی مانند فلش و هاردهای اکسترنال، نصب مدام اصلاحیه‌های امنیتی سیستم عامل، ممانعت از سپردن سیستم به کارشناسان و تعمیرکاران ناشناس و نامعتبر، کنترل امنیتی نرم‌افزارهای مورد استفاده و امتناع از نصب نرم‌افزارهای نامعتبر دیگر راه‌های مقابله با باج‌افزارهاست.
ویژگی نرم‌افزار کرک شده
همه نرم‌افزارها همراه با نوعی قفل تولید می‌شوند. در صورتی که اصل نرم‌افزار خریداری شود، فرد بعد از نصب برای وارد کردن کد قفل باید با وبگاه تولیدکننده ارتباط برقرار کند و ضمن تائید اعتبار نرم‌افزار، خریدار اجازه استفاده از آن را نیز بگیرد .
وقتی کدهای یک نرم‌افزار را دستکاری یا اصطلاحا کرک می‌کنند، در واقع با این کار عامل امنیتی را حذف می‌کنند تا امکان استفاده رایگان آن را فراهم آورند.
سهیلافلاحی/جام جم
معاونت امنیت سازمان فناوری اطلاعات، وضعیت امنیت در فضای مجازی را برمبنای بررسی موسسات بین المللی جهانی، نگران کننده توصیف کرد و خواستار رفع آسیب پذیری های سامانه های رایانه ای شد.
به گزارش خبرنگار مهر، معاونت امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات سازمان فناوری اطلاعات ایران، با تحلیل وضعیت امنیت رایانه ای در جهان امروز، آمارهای موسسات بین المللی در مورد تعداد و شدت حملات امنیتی را با هدف مقابله با تهدیدات امنیتی و رفع آسیب پذیری های سامانه های رایانه‌ای، منتشر کرد.
بررسی های پایگاه های اطلاع رسانی جهانی در حوزه امنیت سایبری و نیز آسیب پذیری های رایانه‌ای، گویای وضعیت نگران کننده امنیت در فضای مجازی است.
کشف ۱۳ حادثه امنیتی در هر ۱۰ ثانیه یکبار
نگاهی گذرا به وضعیت امنیت رایانه ای در سطح جهان نشان می دهد که اولین نکته ای که به وضوح قابل تشخیص است، افزایش تنوع و تعداد حملات امنیتی و تولید بدافزارهای مختلف جدید (نرم افزارهای مخرب) است.
پژوهشی در این زمینه توسط موسسه تحقیقاتی PWC انجام گرفته و نتایج آن منتشر شده است. برمبنای این پژوهش که نتایج مصاحبه با ۹۷۰۰ شرکت در حوزه های مختلف است، حاکی از آن است که تعداد حوادث امنیتی مختلف که توسط این شرکتها کشف شده است، از سال ۲۰۰۹ میلادی بیش از ۱۲ برابر افزایش یافته و به حدود ۴۳ میلیون حادثه در سال ۲۰۱۴ رسیده است. به بیان دیگر، در سال ۲۰۱۴ هر ۱۰ ثانیه بیش از ۱۳ حادثه امنیتی فقط توسط این شرکت ها کشف شده است.
در هر ثانیه بیش از ۵ بدافزار جدید تولید می شود
اما حوادث امنیتی در سطح جهان بسیار بیشتر از این رقم است. برای مثال، تولید بدافزارها که تنها یکی از جنبه های ناامنی به شمار می رود با نرخ قابل توجهی رو به افزایش است.
بر اساس آمار شرکت McAfee در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۴ در هر ثانیه بیش از پنج بدافزار جدید در جهان تولید می شود که این آمار در طول سال های اخیر رو به افزایش بوده است. همچنین تعداد تمامی بدافزارهای شناخته شده توسط این مرکز در سال ۲۰۱۴ از مرز ۳۰۰ میلیون نمونه گذشته که این مقدار نسبت به سال قبل از آن ۷۶ درصد رشد داشته است.
افزایش تعداد تهدیدات امنیتی و خساراتی که به بار می آید
بررسی ها نشان می دهد که تهدیدات امنیتی از نظر تعداد، در حال افزایش هستند که همین نکته به خودی خود نگران کننده است؛ اما حساسیت موضوع زمانی افزایش می یابد که خسارات وارد آمده توسط همین بدافزارها و حملات به شرکت های مختلف صنعتی، نهادهای دولتی و غیره مورد بررسی قرار می گیرند.
آمارها حاکی از خسارات مالی و اطلاعاتی گسترده ای است که تهدیدات امنیتی به بار می آورند. برای مثال مرکز ITRC در پایان سال ۲۰۱۴ میلادی گزارشی از وقایعی که منجر به افشای داده ها شدند، منتشر کرده است.
نتایج این تحقیقات نشان می دهد که تعداد حملات منجر به افشای اطلاعات در سالهای اخیر روند صعودی داشته است؛ به طوری که این مقدار از ۱۵۷ مورد در سال ۲۰۰۵ به ۷۸۳ مورد در سال ۲۰۱۴ افزایش یافته است.
شیوع آسیب پذیری از باج افزارها
با شیوع تهدیدات جدید امنیتی موسوم به باج افزار، موسسه امنیتی Kaspersky بخشی از گزارش امنیتی سال ۲۰۱۴ خود را به باج افزارها، اختصاص داده است. باج افزارها نمونه ای از بدافزارهایی هستند که فایل ها را رمزنگاری کرده و یا دسترسی کاربر به رایانه شخصی خود را محدود می کنند، تا زمانی که کاربر هزینه ای را به عنوان باج برای برداشتن این محدودیت به آنها پرداخت کند.
برای نمونه یکی از این باج افزارها که قربانیان بسیاری گرفت، باج افزار Zerolocker است که فایل های رایانه را به روش غیر قابل شکست AES ۱۶۰ بیتی رمزنگاری کرده و به کاربر درخواست باج ۳۰۰ دلاری در قالب Bitcoin (پول الکترونیکی ) می دهد. در صورتی که کاربر در اسرع وقت این مبلغ را پرداخت نکند، مقدار باج به ۵۰۰ و در ادامه ۱۰۰۰ دلار افزایش پیدا خواهد کرد.
این ارقام به خودی خود زیاد نیستند اما زمانی که این باج افزار، هزاران نفر را قربانی خود می کند، رقم قابل توجهی خواهد شد. تاکنون نمونه های زیادی از باج افزار مثل Onion، Svpeng، Koler و Pletor شناسایی شدند.
حمله به دستگاههای خودپرداز برای دزدی پول نقد
یکی دیگر از خسارات مالی بدافزارها، حمله به دستگاههای خودپرداز بانکی برای دزدی پول نقد است. با وجود امنیت فیزیکی نسبتا خوبی که این دستگاهها دارند، نرم افزار آنها دارای آسیب پذیری هایی در برخی نسخه ها هستند که با استفاده از آنها می توان دستگاه را مجبور به پرداخت پول نقد کرد، بدون آنکه کارت بانکی معتبری وارد دستگاه شده و یا از اعتبار حساب بانکی کاسته شود.
همچنین برخی از موارد سوءاستفاده به این صورت است که اطلاعات کارت بانکی افراد دیگر از داخل دستگاه استخراج شده و مهاجم از حساب دیگران پول برداشت می کند.
لزوم استقرار سامانه های امنیتی رایانه ای در شرکتها و موسسات
در همین حال، تحقیقاتی توسط موسسات Ponemon و HP با همکاری یکدیگر و با هدف مطالعه بر روی خسارت جرائم رایانه ای انجام شده است. این تحقیقات از طریق بررسی ۵۹ شرکت فعال در صنایع مختلف در ایالات متحده آمریکا انجام شده و نتایج آن حاکی از آن است که تنها در سال ۲۰۱۴، جرایم رایانه ای به طور متوسط حدود ۱۲.۷ میلیون دلار به هر یک از این شرکت ها خسارت وارد کرده اند.
معاونت امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات سازمان فناوری اطلاعات ایران، در این باره تاکید کرد: دراین فضا، علاوه بر تهدیدات و حملات، باید نگاهی هم به وضعیت استفاده از مکانیزمهای امنیتی و روشهای استقرار سامانه های رایانه ای داشت. بررسی تحقیقات انجام شده از سوی موسسات تحقیقاتی در مورد میزان استفاده شرکتها از مکانیزمهای امنیتی، حاکی از ضعف شرکتها در بکارگیری مکانیزمهای امنیتی است و این مکانیزمها در کمتر از ۵۰ درصد شرکتها استفاده می شوند .
براین اساس با توجه به رشد سریع تهدیدات، باید شرکتها، موسسات و حتی کاربران خانگی هر چه سریعتر اقدام به تجهیز سامانه های رایانه ای خود از نظر امنیتی کنند.
به گزارش مهر، این اطلاعات از سوی معاونت امنیت سازمان فناوری اطلاعات در بسته حمایتی راهکارهای توسعه امن فضای مجازی و شبکه های اجتماعی آنلاین منتشر شده است.
میثاق محمدی‌زاده - اگر پیگیر اخبار فناوری و اینترنت بوده باشید، حتما متوجه شدید در دو ماه اخیر خبرهای افشای اطلاعات و رمزعبور و حساب‌های کاربران، هک سایتهای ایرانی و از سرویس خارج شدن برخی سرورها و هاست‌ها و خبرهای دیگر از این دست مانند هک تلگرام و اپراتورهای تلفن همراه به طرز چشم‌گیری افزایش یافته است.
از سوی دیگر، اینترنت حال خوبی ندارد و یک روز برخی سایتهای بزرگ با رتبه‌های زیر صد ایران باز نمی‌شوند و مشکل DNS دارند و فردا سرعت اینترنت کاهش ملموسی دارد و اتفاقاتی نظیر اینها که هم برای خواننده‌ها و هم برای مدیران سایتها و سرورها دردسرساز هستند. حتا هر هفته شاهدیم که چند سرویس‌دهنده بزرگ و سراسری اینترنت برای چندین ساعت یا چند روز با اختلال همراه هستند و به مشتریان خود اس‌ام‌‌اس می‌دهند و عذرخواهی می‌کنند.
این روزها خبرهای این چنینی این قدر زیاد شده که برای بسیاری از ما دارد طبیعی و معمولی می‌شود و دیگر مانند گذشته با واکنش‌های هیجانی و آنی همراه با تعجب و کنجکاوی توام نیست. همین دیروز در جمع چندین تن از بچه‌های خبرنگار آی‌تی گفتم فلان سرورها و فلان سایتهای معروف مورد حمله DDoS قرار گرفتند اما برای هیچ دوستی خبر جدید و با اهمیتی نبود. اما چرا؟ تا حالا فکر کردید چرا یک‌دفعه حجم خبرهای هک و حمله به سایتها و سرویس‌های ایرانی افزایش یافته است؟
شاید شروع داستان به دو ماه قبل برگردد که اعلام شد یک حمله سراسری به وب‌سایت‌های ایرانی دولتی از خارج از کشور صورت گرفته است و پس از آن شاهد هک چندین سایت بزرگ مانند سایت سازمان آمار ایران بودیم. کمی جلوتر آمدیم و خبر افشای اطلاعات کاربران اپراتور ایرانسل روی کانال‌های تلگرام رسانه‌ای شد و چندین هفته در صدر اخبار ایران بود و شاهد اطلاعیه پشت اطلاعیه از ایرنسل در انکار این خبر و قبول مسئولیت و از سوی دیگر وزارت ارتباطات و دیگر متولیان در تایید خبر بودیم. از گوشه و کنار هم خبرهای مختلفی مانند هک سایت بیمارستان میلاد توسط یک بیمار برای گرفتن نوبت پزشکی روی خط خبرگزاری‌ها می‌آمد. خبر بزرگ و تکان‌دهنده دیگر، هک شماره تلفن ۱۵ میلیون کاربر ایرانی روی نرم‌افزار ارتباطی تلگرام بود که باز هم با تایید و انکار مراجع مختلف از جمله خود شرکت تلگرام همراه بود. در چند روز گذشته نیز شرکتهای کسپرسکی و سیمانتک خبر از یک حمله سراسری سایبری و خطرناک سازمان یافته برعلیه سرورها و IPهای ایرانی و البته کشورهای دیگری مانند چین، روسیه، سوئد، بلژیک و روآندا دادند و گزارش‌های متقن متعددی از وضعیت ترافیک اینترنت این کشورها منتشر شد. در خلال این خبرها، طی دو هفته گذشته بسیاری از سایتهای علمی و خبری با حملات DDoS مواجه شده که از چند ساعت تا چندین روز از دسترس خارج شدند. همین‌طور برخی سرورهای شرکتهای ارایه‌دهنده سرویس‌های میزبانی و هاست مورد حمله قرار گرفتند و به طور کامل از دسترس خارج شدند و در برخی موارد کل سرور فرمت شده و سایتهای میزبانی شده روی این سرورها به طور کامل از بین رفتند.
در ادامه سعی می‌کنم مهمترین دلایل افزایش حملات و هک‌ها برعلیه سایتها و سرورهای ایرانی را نام ببرم:
جنگ سایبری وارد فاز جدیدی شده است: سال‌ها است داریم درباره جنگ سایبری و لشکرهای سایبری و تقابل دولت‌ها و گروه‌های هکری در دنیای مجازی صحبت می‌کنیم اما بسیاری از مدیران و تصمیم‌گیرندگان این موضوع را یک احتمال یا پیش‌بینی و حتا توهم و تئوری به حساب آورده و هیچ‌گاه به طور جدی دنبال سازوکارها و اقدامات پیش‌گیرانه و محافظتی نبودند تا به امروز که شاهدیم در گزارش‌های کسپرسکی و سیمانتک به طور صریح و واضح از «حملات سازمان‌یافته» و «گروه های هکری» بر علیه کل زیرساخت اینترنت در سراسر جهان صحبت شده است.
ضعف مفرط امنیتی سایتها و سرورها: چندین گروه در این وضعیت اسف‌بار امنیت سایتهای ایرانی دخیل هستند. مدیرانی که برای امن‌سازی وبسایت سازمان و ارگان‌شان بودجه اختصاص ندادند یا بودجه اختصاص دادند و جای دیگری خرج کردند یا بودجه اختصاص دادند اما یک دهم‌اش را به برنامه‌نویس و توسعه‌دهنده سایت دادند و بقیه‌اش را در جاهای دیگری مصرف می‌کنند. همین‌طور کارشناسان فنی که توانایی امن‌سازی یک شبکه و سایت داخلی سازمان یا شرکت را نداشتند و از اطلاعات به‌روزشده‌ای استفاده نمی‌کنند. همین‌طور باید برخی شرکتهای طراح سایت را مقصر دانست که از فضای به هم ریخته و نابسامان ایران نهایت سودجویی را برده و روزی ده سایت به این شرکت و آن سازمان تحویل داده در حالی که ساده‌ترین نکات امنیتی و پشتیبان‌گیری را رعایت نکرده و اهمیت ندادند. برخی شرکتهای سرویس‌دهنده اینترنت و میزبانی سایت هم فقط روی کمیت تمرکز کردند و به دنبال مشتری بیشتر و ارایه سرویس بیشتر و افزایش سرورهای خود هستند بدون اینکه ذره‌ای برای فردای روزی که سرورهای‌شان هک شود؛ برنامه و طرحی داشته باشند.
ضعف فرهنگی و آموزشی: متاسفانه بارها شاهدیم که مدیران رده بالای یک سازمان، ساده‌ترین نکات امنیتی برای حفاظت از اطلاعات سازمانی یا سرویس‌های اینترنتی را نمی‌دانند یا رعایت نمی‌کنند. وقتی یک مدیر درک درستی از مقوله امنیت ندارد؛ طبیعی است که در کل آن سازمان و شرکت، امنیت جدی گرفته نشده و شاهدیم یک مشتری با چندین ساعت کار روی یک سایت، می‌تواند آن را از دسترس خارج کند. در حالی که باید هر سازمان یک تیم امنیتی دایمی و مستقر در سازمان خودش داشته باشد تا مرتبا مسایل امنیتی و نکات ضعف را رصد و گزارش‌گیری و رفع نمایند؛ شاهدیم که بسیاری از سایتها و سرویس‌های اینترنتی بعضا پربازدید و درگیر با خدمات روزانه مردم از یک شرکت پشتیبانی هم بهره نمی‌برند.
نبود زیرساخت و شبکه ملی اطلاعات بومی: چندین سال است پرژوه شبکه ملی اطلاعات کلید خورده اما هنوز شاهد خروجی ملموس و عینی کاربردی از آن نیستیم در حالی که چنین زیرساخت و شبکه‌ای اینترانتی باید بتواند بسیاری از سایتها و سرورهای ایرانی را در خود جای داده و از حملات سایبری خارج از کشور محافظت کند. بسیاری از شرکتها و سایتها به علت نبود سرویس‌های خوب در ایران به سراغ سرورهای ارزان‌قیمت خارجی می‌روند و بعد شاهدیم به راحتی هک شده و از دسترس خارج می‌شوند. یکی از اصول مقابله با جنگ‌های سایبری قدرتمندسازی زیرساختهای داخلی و ظرفیت‌سازی برای میزبانی سایتها و سرورهای داخلی است.
هزینه‌های بالا: این مورد یکی از دردناک‌ترین غصه‌های فضای کنونی آی‌تی ایرانی است. سازمانهای دولتی، شرکتهای سرویس‌دهنده خدمات هاست و اینترنت، شرکتهای خدماتی و خصوصی؛ همه و همه یک درد مشترک دارند و آن نبود بودجه و پول برای توسعه زیرساخت آی‌تی است. در نتیجه، از سرورهای پشتیبان‌گیری خبری نیست، فایروال‌ها قدیمی هستند و از کار افتاده‌اند، برای امنیت یک سایت هیچ بودجه‌ای تخصیص داده نمی‌شود و سخت‌افزارها و پلتفرم‌ها همه قدیمی و به‌روزنشده هستند. در حالی که مقوله امنیت یکی از سریع‌ترین حوزه‌های در دنیا شناخته شده که روزانه دارد توسعه پیدا می‌کند؛ باور کنید برخی سایتها و سرورها دارند با نرم‌افزارها و وب‌سرویس‌های ده سال پیش کار می‌کنند و چون هیچ‌وقت کسی به سراغ هک آنها نرفته، تصور می‌کنند امن هستند و نیازی به امن‌سازی و به‌روزرسانی ندارند.
وضعیت اینترنت در ایران نسبت به ده سال گذشته بسیار متفاوت شده است. امروز بخشی عظیمی از تراکنش‌های مالی روی بسترهای شبکه و اینترنت انجام می‌شود و همه بانک‌ها سرویس‌های آنلاین دارند که هریک میلیون‌ها کاربر دارد. سازمانهای بزرگ دولتی نظیر بیمارستان‌ها، تامین اجتماعی، پلیس، اداره راهنمایی و رانندگی، بیمه‌ها، دانشگاه‌ها و غیره سرویس‌های حضوری خود را روی بستر اینترنت عرضه می‌کنند و میلیون‌ها بازدیدکننده دارند. یک روز و یک ساعت از دسترس خارج شدن یکی از این سرویس‌ها می‌تواند زیان‌های فراوانی به همراه داشته باشد و به همین دلیل است که امنیت هم باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
امنیت فضای مجازی در ایران همانند یک کلاف درهم‌پیچیده و چند سر است که همه هم در جایگاه مقصر هستند و هم در جایگاه قربانی و برای غفلت از مقوله امنیت ده‌ها دلیل محدودیت‌های مالی، نیروی انسانی و ساختاری را پیش می‌اندازند. آنچه که مسلم است، این حملات و فضای تازه به وجود آمده تدام خواهد یافت و شاید هم بیشتر و بیشتر شود، به طوری که آسیب‌های جدی به کل زیرساختهای ایران وارد کند. این اتفاق‌های اخیر می‌تواند یک هشدار و تلنگر خوب برای مدیران سایتها، سرورها، شرکتهای ارایه‌دهنده اینترنت و خدمات هاست باشد. (منبع:شبکه)
یک رسانه آمریکایی نوشت: استاکس نت، تاثیر عمیقی بر اقتصاد، سیاست و فرهنگ ایران گذاشت و هشیاری آن را بالا برد.
به گزارش تِیک پارت شرکت رسانه ای دیجیتالی، آمریکا بیش از سی سال، انواع اقدامات افراطی و تبلیغاتی را به راه انداخت تا مانع پیشرفت برنامه هسته ای ایران شود.
اما دولت آمریکا در میانه تحریم ها و تلاش های دیپلماتیک و تحت فشار صهیونیست ها، به طور مخفیانه یک سلاح مخرب را علیه تاسیسات هسته ای ایران به کار گرفت.
عماد کیانی، مدیر عامل شورای آمریکا-ایران می گوید: «برنامه هسته ای ایران، برای مردم آن کشور، مسئله ملی بود و هنگامی که این خرابکاری اقتصادی رخ داد، ایران در زمینه سایبری، رویکرد بسیار محافظه کارانه ای پیش گرفت.»
او درباره استاکس نت گفت که یک ویروس رایانه ای خود تکثیر شونده است و ۲۰ درصد سانتریفیوژهای هسته ای ایران را از کار انداخت. این ویروس که در سال ۲۰۱۰ کشف شد، اولین مورد اعلام عمومی شده از جنگ افزارهای سایبری دولتی بود و یکی از موضوعات فیلم مستند جدید الکس گیبنی، به نام روزهای صفر است.
با این که این روزها در آمریکا در مورد این ویروس و پیامدهای آن زیاد صحبت نمی شود، اما تاثیر آن بر اقتصاد، سیاست و فرهنگ ایران، عمیق و مهم بود. استاکس نت، یک کد بزرگ و پیچیده بود که برای سوء استفاده از آسیب پذیری سیستم عامل ویندوز طراحی شده بود.
این ویروس، در فلش مموری ها منتشر شد و هدف آن، یکی از نیروگاه های هسته ای ایران بود. استاکس نت در تاسیسات هسته ای متوقف نشد؛ اما قرار هم نبود از نیروگاه فراتر برود. این ویروس در رایانه های سرتاسر آسیا جابه جا شد و سرانجام یک متخصص بد افزار، آن را در ژوئن ۲۰۱۰ کشف کرد.
متخصصان امنیت سایبری و روزنامه نگاران، بعدها شواهدی را برملا کردند که نشان می داد استاکس نت، نوعی سلاح سایبری و حاصل همکاری مشترک دولت های آمریکا و رژیم صهیونیستی بود که هدف آن، برنامه غنی سازی هسته ای روبه افزایش ایران بود.
در نوامبر سال ۲۰۱۰، محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور وقت ایران اعلام کرد این بدافزار باعث اختلال در سانتریفیوژها شده است. وی طی یک کنفرانس خبری گفت: «این ویروس از طریق نرم افزاری که در قطعات الکترونیکی نصب شده بود، مشکلاتی را برای چند سانتریفیوژ ایجاد کرده است.»
اظهارات احمدی نژاد، بعد از ترور یکی از دانشمندان برجسته هسته ای و زخمی کردن یک دانشمند دیگر مطرح شد. وی گفت: «بدون شک، دست رژیم صهیونیستی و دولت های غربی در کار است.» در خصوص تاثیر استاکس نت و این ترورها بر زیر ساخت های هسته ای ایران، بحث های فراوانی در گرفت اما بدون شک، چشم دولت مردان و شهروندان را به گستره، خطر و احتمال یک جنگ سایبری باز کرد.
دیوید کندی، بنیانگذار و مشاور ارشد امنیتی شرکت امنیت سایبری تراستد سک می گوید: «این جبهه جنگی، جدید بود.» زیرا حملات سایبری به پیاده کردن نیرو یا رویارویی فیزیکی نیاز ندارند. ایران و چند کشور دیگر که نمی توانند از لحاظ نظامی با قدرت های جهانی رویارویی کنند، «از این مسئله الگو گرفتند و آن را توسعه دادند.»
به گزارش خبرنگاران جوان کیایی در مستند روزهای صفر می گوید: «وقتی به قدرت هسته ای ایران، آن هم از سوی یک منبع خارجی، حمله شد، تعداد ایرانی هایی که می خواستند در این دفاع سهیم باشند را افزایش داد.» دغدغه کشور بعد از حمله استاکس نت این بود که «چه طور از خودمان در برابر حملات بعدی، دفاع کنیم».
نیروهای امنیت سایبری و امنیت هسته ای ایران به لطف علوم، مهندسی، فناوری، ریاضیات-و خشم ناشی از سیاست های پنهان و آشکار آمریکا و صهیونیست ها علیه کشورشان، حالا بسیار گسترده و قوی هستند.»
سنگاپور یکی از کشورهای جهان با بیشترین میزان استفاده از اینترنت در اقدامی تعجب برانگیز تایید کرد که به مدت یکسال به دلایل امنیتی دسترسی دفاتر دولتی به اینترنت را قطع می کند.
یکی از مقامات سازمان توسعه اطلاعات و ارتباطات سنگاپور (آی.دی.ای) روز پنجشنبه اعلام کرد این تصمیم برای قطع اینترنت دفاتر دولتی خدمات این دفاتر را مختل نمی کند.
به نوشته تارنمای 'استریت تایمز' سنگاپور حدود 100 هزار رایانه در دفاتر مختلف دولتی شامل این طرح می شوند.
سازمان توسعه اطلاعات و ارتباطات سنگاپور گفت: ما شروع به جدا کردن خطوط دسترسی به اینترنت در دفاتر گروهی از کارمندان دولتی کرده ایم و این روند را در طول یکسال آینده برای دیگر دفاتر ادامه می دهیم.
فعالان در صنایع رایانه معتقدند این اقدام برای جلوگیری از حملات سایبری و گسترش بدافزارهای رایانه ای به شبکه پست های الکترونیکی (ایمیل) کارکنان دولت انجام می شود.
سنگاپور یکی از جوامع بسیار فعال در اینترنت است که سرعت اینترنت در آن بسیار بالاست.
منابع آشنا به این طرح معتقدند خدمات دولتی بدلیل این طرح امنیتی مختل نخواهند شد.
گفته می شود، کارمندان دولت همچنان از طریق تلفن یا تبلت های شخصی خود قادر به دسترسی به اینترنت خواهند بود.
خطوط اختصاصی دسترسی برای آن دسته از کارمندان دولتی که برای خدماتشان نیاز به اینترنت دارند نیز در این طرح در نظر گرفته شده است.
سازمان توسعه اطلاعات و ارتباطات سنگاپور اعلام کرد دولت برای امن تر کردن شبکه ها به طور مرتب مشغول بازبینی اقدامات است.
این سازمان گزارش داد جایگزین هایی برای دسترسی به اینترنت وجود دارد و هیچ تغییری در کار کارمندان دولت اتفاق نخواهد افتاد.
سنگاپور سال 2014 پس از حمله به بخشی از سایت اینترنتی نخست وزیر و مقر ریاست جمهوری، اعلام کرد امنیت شبکه های رایانه ای را ارتقاء خواهد داد.
نخست وزیر سنگاپور از قطع دسترسی کارمندان دولت به اینترنت دفاع کرد
در همین حال 'لی هسین لونگ' نخست وزیر سنگاپور روز جمعه از تصمیم بحث برانگیز قطع دسترسی کارمندان دولت در ادارات به اینترنت دفاع کرد و آن را حرکتی 'کاملا ضروری' برای امنیت سیستم اطلاعات دانست.
به گزارش ایرنا، سنگاپور یکی از کشورهای جهان با بیشترین میزان استفاده از اینترنت روز پنجشنبه تایید کرد که به مدت یکسال به دلایل امنیتی دسترسی دفاتر دولتی و 100 هزار رایانه مراکز دولتی را به اینترنت قطع می کند.
نخست وزیر سنگاپور که در میانمار بسر می برد پس از برخی واکنش ها به قطع دسترسی کارمندان دولت به اینترنت در این دولت – شهر توسعه یافته، گفت که این کار برای امنیت، ایمنی سیستم ها، امنیت شهروندان و اطلاعات انجام می شود و کاملا ضروری است.
به نوشته تارنمای شبکه خبر آسیا، لی گفت که در حال حاضر رایانه هایی که باید دسترسی به اینترنت داشته باشند و رایانه هایی که ارتباطات حساس از طریق آنها برقرار می شود در وزارتخانه های امور خارجه و دفاع جداسازی شده اند.
یک مقام امنیتی سایبری نیز اعلام کرد 16 حمله به سیستم های دولتی سنگاپور از منابع ناشناس طی سال گذشته انجام شده است، اما نرم افزارهای مخرب شناسایی و نابود شدند.
براساس برنامه ای که دولت سنگاپور در نظر گرفته است کارمندان دولت همچنان با دستگاه های شخصی خود مانند تبلت و تلفن همراه قادر به دسترسی به اینترنت هستند.
مسئولان اعلام کردند معلمان مدارس دولتی و استادان دانشگاه از این قاعده استثنا شده و یارانه آنها دسترسی به اینترنت خواهد داشت.
این اتفاق در حالی صورت می گیرد که طیف گسترده ای از خدمات دولتی در سنگاپور از جمله ثبت نام برای ازدواج، طرح شکایت به پلیس و مشاوره تصویری با پزشکان به صورت آنلاین و اینترنت انجام می شود.
خطوط اختصاصی دسترسی به اینترنت برای آن دسته از کارمندان دولتی که برای خدماتشان نیاز به اینترنت دارند در طرح دولت در نظر گرفته شده است.
سنگاپور سال 2014 پس از حمله به بخشی از سایت اینترنتی نخست وزیر و مقر ریاست جمهوری، اعلام کرد امنیت شبکه های رایانه ای را ارتقاء خواهد داد.
مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان سایبری در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: بیشتر نهادهای متولی فضای سایبری کشور در خواب غفلتند و تنها سازمان پدافند غیر عامل است که هوشیار است و هشدار می‌دهد.
علی قدیری افزود: حملات دو هفته اخیر نشان داد که فضای سایبری کشور آسیب پذیر است و کتمان این آسیب پذیری کمکی به ما نمی کند .
وی گفت: مسئولان امر نباید در این زمینه همچنان در خواب باشند و باید گذشته را جبران کنند تا فضای سایبری کشورمان ایمن شود .
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، قدیری محدود شدن متخصصان داخلی را یکی از اشکالات موجود در تامین امنیت فضای سایبری کشور خواند و افزود : با یک بازنگری جدی در قانون می‌شود از توان متخصصان داخلی که نیت خیرخواهانه در ورود به سامانه های دولتی دارند بهره برد.
وی تصریح کرد: نیازمند یک خانه تکانی اساسی در حوزه امنیت سایبری هستیم.
معاون فناوری اطلاعات مرکز آمار ایران هم در ارتباط تلفنی با این برنامه گفت: در حمله سایبری اخیر تنها وب سایت اخبار روابط عمومی این مرکز مورد حمله قرار گرفت و صفحه اول آن هک شد.
حسین تهرانی افزود: در این حمله سطحی هیچ تعرضی به اطلاعات طبقه بندی شده مرکز آمار ایران صورت نگرفت.
بروز حملات اخیر سایبری به پایگاههای اطلاعاتی دستگاههای دولتی اگرچه طبق گفته مسئولان، سرقت اطلاعات به همراه نداشت اما نشان داد که ضریب امنیت سایتهای دولتی آنطور که باید بالا نیست.
معصومه بخشی پور: از روز چهارم خردادماه جاری تاکنون حدود ۸ سایت اطلاع رسانی و پایگاههای داده مربوط به برخی از دستگاههای دولتی، مورد حمله سایبری قرار گرفتند که این موضوع نگرانیهایی را برای افشای اطلاعات این پایگاهها که بیشتر خدمات به مردم ارائه می دهند؛ به همراه داشت. اگرچه در ابتدا مسئولان واکنش جدی به این مساله نشان ندادند و آن را به نوعی بزرگنمایی رسانه ای عنوان کردند، اما افزایش شمار سایتهای مورد حمله قرار گرفته ظرف مدت کمتر از یک هفته، سبب شد تحلیل های متفاوتی از سوی دستگاههای مسئول مطرح شود.
تحلیل های متفاوت مقامات مسئول در مورد هک دستگاههای دولتی
محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص حملات اخیر به سایتهای دستگاههای دولتی گفته است: « از گذشته برنامه های مختلفی برای صیانت داشتیم. البته این موضوع که اتفاق می افتد صرفا مربوط به کشور ما نیست. با بررسی هایی که انجام دادیم مشخص شد آی پی یکی از هکرها مربوط به اروپا بوده است.»
وی البته پیش از این نیز در مورد آمادگی ایران در قبال حملات سایبری به مهر گفته بود: «روزانه تعداد زیادی حمله سایبری به کشور داریم که اغلب اینها در دروازه زیرساخت اصلی کشور - گیت وی بین المللی - خنثی می شود. ما می دانیم که تمامی این حملات از چه کشوری است و از چه شهری و با چه آی پی طراحی می شود. یک همکاری کوچک میان وزارت ارتباطات دو کشور، امکان شناسایی کامل این حملات ممکن می شود. برای مثال در مرکز ماهر به عنوان مرکز امداد و عملیات رخدادهای رایانه ای، روزانه آمار مشخصی از حملات سایبری شناسایی می شود که بسیاری از این حملات خنثی می شود و کارهای موفقی در این زمینه تاکنون انجام شده است. با این وجود بیشترین حملات سایبری به ایران مربوط به رژیم صهیونیستی است و برخی کشورهای عربی و کشورهای غربی نیز در رده های بعدی این اقدامات هدفمند قرار دارند.»
در خصوص حملات اخیر سایبری به سایتهای دولتی، هادی سجادی معاون امنیت اطلاعات سازمان فناوری اطلاعات ایران نیز از اعلام آمادگی مرکز ماهر، برای پیگیری فنی و بین المللی حملات اخیر خبر داد و به خبرنگار مهر گفت: «مرکز ماهر در زمان بروز رخدادهایی همچون حملات سایبری و هک سایتها، آمادگی خود را برای همکاری فنی و پیگیریهای بین المللی به سازمانهای مربوطه اعلام می کند. براین اساس چنانچه سازمانها تمایل داشته باشند نسبت به حل مشکلشان، اقدام خواهد شد. در مورد حملات اخیر به سایتهایی چون مرکز آمار و سازمان ثبت اسناد نیز این مرکز، آمادگی خود را برای کمک به این سازمانها در جهت حل مشکل و پیگیری های فنی و بین المللی اعلام کرده است اما این سازمانها، ابراز داشتند که مشکلی نداشته و خودشان موضوع را پیگیری و حل می کنند.»
وی با تاکید براینکه توصیه های امنیتی و اطلاعات جلوگیری از آسیب پذیری ها را برای این سازمانها ارسال کرده ایم، خاطرنشان کرد: «بروز رخدادی مانند هک سایتها و پرتالهای سازمانی، جریانی دائم و متداول در دنیا است و تنها مختص به ایران نبوده و نیست. تا زمانی که بررسی علمی در مورد این حملات و آسیب پذیریها صورت نگیرد، نمی توان تحلیل درستی ارائه داد. براین اساس مرکز ماهر به دنبال بررسی منشا حملات و تحلیل رخداد، براساس مستندات است.»
هیچ اطلاعاتی سرقت نشد
در همین حال سردار هادیانفر رئیس پلیس فتا نیز در مورد حملات سایبری اخیر اینطور توضیح داد: « از تاریخ ۴ تا ۸ خرداد ماه جاری، ۸ سایت مورد حمله قرار گرفت که ۲ مورد از آنها منشا داخلی داشت و سایت سازمان اسناد و املاک از آن جمله بود که هکرهای آنها نیز شناسایی شده اند و در جریان حمله به ۶ سایت دیگر نیز اقدام دی فیس (تغییر چهره سایت) صورت گرفت. اما در هیچ کدام از این حمله‌ها هیچ اطلاعاتی مورد سرقت قرار نگرفته و در حال حاضر سایتها به شرایط عادی برگشته‌اند. ما IP ها را به اینترپل و پلیس سایبری عربستان ارسال کردیم و در حال پیگیری موضوع هستیم.»
وی در مورد حمله به سایت مرکز آمار نیز گفته است: « در تاریخ ۴ خرداد ماه یک حمله سایبری را رصد کردیم که از سه کشور مختلف انجام شده بود. این تمرکز با هدایت از هکری در کشور عربستان انجام شد و سایت مورد هدف نیز مرکز آمار ایران بود که به شکل حمله دی فیس انجام شد که البته این شکل حمله، چندان از لحاظ فنی ارزشی ندارد. عنوان این هکر داعس بوده که برخی از شبکه‌ها آن را داعش عنوان کرده بودند که ارتباطی با داعش ندارد؛ این هکر دارای سابقه هک بوده و فرد از طریق پلیس فتا شناسایی شده است.»
تحریم سایبری در راه است
سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور نیز از احتمال تحریم سایبری علیه کشورمان خبر داد و گفت: «ممکن است حوزه جدیدی از تحریم سایبری علیه کشور شکل گیرد و این نیازمند پایش فضا و شرایط دشمن است و هوشیاری بسیاری می‌طلبد. زمانی به دولت سابق هشدار دادیم که ما در آستانه تحریم‌های نفتی هستیم، اما آنها گفتند دنیا نمی‌تواند خودش را از نفت ایران محروم کند، اما دیدیم که تحریم شدیم؛ امروز هم هشدار به تحریم سایبری می دهیم و باید وابستگی به آن در کشور به حداقل برسد و هوشیاری به خرج دهیم و اولین قدم نیز توسعه شبکه ملی اطلاعات و حذف بهانه‌جویی در این زمینه است. همچنین سامانه‌های خارجی را بدون ارزیابی و کنترل مورد استفاده قرار ندهیم.»
وی تأکید کرد: «در زیرساختهای حیاتی و اساسی کشور از سامانه‌های خارجی استفاده می‌شود که باید مورد پایش قرار گیرند و هرکس در این زمینه کوتاهی می‌کند باید مورد بازخواست قرار بگیرد.»
دستگاههای اجرایی در سند راهبردی امنیت موفق نبودند
دستیابی به شبکه ای امن و تامین پدافند سایبری در زیرساختهای کشور در چارچوب سیاستهای کلی نظام دیده شده و علاوه بر تاکیدات برنامه پنجم توسعه که در سند راهبردی امنیت فضای تبادل اطلاعات – افتا – گنجانده شده است، در برنامه ششم توسعه نیز به موارد مهمی برای آمادگی امنیت سایبری اشاره شده تا ایران به یکی از قدرتهای سایبری منطقه در حوزه امنیت تبدیل شود.
سند راهبردی افتا مهمترین سند بالادستی نظام در حوزه امنیت سایبر محسوب می شود که طبق قانون برنامه پنجم توسعه تمامی ارکان کشور موظف به اجرای آن شده اند؛ در این سند الزاماتی در حوزه امنیت فضای تبادل اطلاعات برای دولت متصور شده است. استقرار نظام مدیریت امنیت اطلاعات – ISMS - در دستگاه های حکومتی، استانداردسازی محصولات امنیتی در حوزه سایبر، راه اندازی مراکزی چون مرکز عملیات امنیت - SOC – و مرکز ماهر - CERT – از جمله این الزامات است اما آنچه که در آمار مطرح شده از سوی درگاه پایش شاخص های فناوری اطلاعات کشور به چشم می خورد، با این اهداف فاصله دارد.
برای مثال بر اساس آمار درگاه پایش شاخصهای فناوری اطلاعات کشور در سند راهبردی افتا، انتظار استقرار ۵۳ درصدی نظام مدیریت امنیت اطلاعات – ISMS – می رود اما تنها ۳۹ درصد این هدف محقق شده است؛ در مورد راه اندازی مرکز عملیات امنیت – SOC – نیز از ۱۰۰ درصد انتظار ۲۰ درصد پروژه محقق شده و پروژه گوهر – گروه واکنش هماهنگ رخدادهای امنیتی – از ۱۰۰ درصد تنها ۳۵ درصد به مرحله عملیاتی رسیده است. در حوزه استانداردسازی و ارزیابی محصولات امنیتی نیز با وجودی که انتظار می رفت ۲۹ آزمایشگاه ارزیابی محصولات امنیتی در این بخش ایجاد شود، راه‌اندازی تنها ۸ آزمایشگاه در این زمینه محقق شده است.
از سوی دیگر براساس قانونی که از سوی دولت به تمام دستگاههای اجرایی ابلاغ شده است، خرید نرم افزارهای داخلی حوزه امنیت الزامی و خرید نرم افزارهای خارجی در صورتی که مشابه آن در داخل کشور وجود داشته باشد، ممنوع است که در این زمینه نیز بسیاری از دستگاههای اجرایی، این مهم را رعایت نمی کنند.
رتبه ایران در آمادگی امنیت سایبری قابل قبول نیست
در اینکه ایران بیشتر از بسیاری از کشورهای دنیا در مرکز هدف حملات سایبری قرار دارد شکی نیست و بررسی ها نیز نشان می دهد که بسیاری از موارد تهاجم سایبری با هدف حمله به کشورهایی مانند ایران طراحی شده است. به نحوی که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پیش از این اعلام کرده بود که روزانه بالغ بر ۱۰میلیون سانحه امنیتی سایبری در کشور شناسایی می‌شود که اغلب این حملات نیز به سرعت خنثی می‌شود. این درحالی است که در آمار مقایسه ای که براساس گزارش شاخص های بین المللی فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط اتحادیه جهانی مخابرات – ITU - اعلام شده است، کشورمان رتبه ۱۹ را از نظر شاخص آمادگی امنیت سایبری در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داده است.
طبق این گزارش که از سوی درگاه پایش جامعه اطلاعاتی ایران و نظام پایش شاخص های ICT منتشر شده تا پایان سال ۲۰۱۴، کشور آمریکا رتبه نخست دنیا و کانادا رتبه دوم را در حوزه امنیت سایبری از آن خود کرده است؛ در این رده بندی کشور استرالیا، رتبه نخست آسیا و کشور عمان کشور برتر منطقه خاورمیانه است؛ این دو کشور رتبه سوم را در جدول جهانی امنیت سایبری نیز در اختیار دارند.
در اروپا نیز نروژ رتبه اول را از آن خود کرده است و کشورهای آلمان، بریتانیا، استونی، در رده های پایین تری از نروژ قرار دارند. در رده بندی اعلام شده در بین کشورهای منطقه، کشورهای عمان، ترکیه، قطر، مصر و آذربایجان رتبه های بهتری را نسبت به ایران در اختیار دارند؛ همچنین در جدول رده بندی کشورهای آسیایی نیز استرالیا، عمان، کره جنوبی، ژاپن، هند، سنگاپور، قطر، اندونزی و چین، جایگاه بالاتری از ایران را از نظر شاخص امنیت سایبری به خود اختصاص داده اند.
راه جلوگیری از آسیب پذیری سایتها
محمدرضا فرجی پور، معاون فناوری اطلاعات سازمان پدافند غیرعامل در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد ضریب امنیت سایبری دستگاههای دولتی و لزوم هشدارهایی که باید مورد توجه قرار دهند، اظهار داشت: در اینکه هر صاحب وبسایتی که مسائل امنیتی را بیشتر رعایت کرده باشد، قاعدتا در برابر حملات سایبری مصونیت بیشتری خواهد داشت شکی نیست همچنین هر یک از دستگاهها که به مقوله امنیت کم توجهی کرده و حفره های اطلاعاتی را بازگذاشته دچار آسیب پذیری بیشتری می شود و در معرض خطر قرار دارد.
وی با اشاره به اهداف رصد اطلاعات توسط هکرها، گفت: آسیب پذیری وبسایتها ممکن است به وسیله هکرهای معمولی هم رصد شود و به هر دلیل قابل نفوذ است که یکی از نفوذها می تواند به تغییر چهره سایت بیانجامد. در این میان هنر دستگاهای دولتی این است که بتوانند بخش های اصلی و حیاتی سیستم شان را که پایگاههای داده خواهد بود، از آسیب نفوذ مصون بدارند و در معرض دسترس قرار ندهند.
فرجی پور به حملات اخیر امنیتی به سایتهای دستگاههای اجرایی از جمله مرکز آمار و سازمان ثبت اسناد اشاره کرد و ادامه داد: اگر این حملات در حد تغییر صفحه یک سایت باشد، ظرف مدت چند ساعت قابل بازگشت است اما اگر بی احتیاطی صورت گرفته باشد و راه را برای نفوذ به پایگاه داده و دیتا بیس‌شان باز گذاشته باشند، موضوع جدی تر خواهد بود. چرا که این قبیل سامانه ها به جهت ارائه خدمات به مردم، دارای اطلاعات مالی و شناسایی مردم هستند و نباید این اطلاعات دستخوش ورود، استفاده، تغییر و یا حذف نفوذگران شود.
معاون سازمان پدافند غیرعامل، راهکار جلوگیری از این آسیب پذیری را استفاده از نرم افزارهای دیتابیسی عنوان کرد که امنیت لازم را داشته باشند و گفت: یک سری از این بسته های نرم افزاری آسیب پذیر هستند و نباید از آنها استفاده کرد. نکته اصلی این است که اکثر امکانات نرم افزاری که هم اکنون در سایتهای دولتی مورد استفاده قرار می گیرد داخلی نیست و بسته های نرم افزاری یا از خارج خریداری می شود و یا برخی دیگر خریداری نشده و به شکل دیگری به دست می آیند که اینها در ذات خود آسیب پذیری دارند.
وی با تاکید براینکه قطعا نمی توان مدعی شد که نرم افزارها هیچگونه آسیب پذیری ندارند، ادامه داد: هر نرم افزار به اندازه خود دارای یک سری باگ و منفذ است و لذا زمانی که از نرم افزار خارجی استفاده می شود قاعدتا باید این مدل ریسکها را پذیرفت.
بی توجهی دستگاههای اجرایی به توصیه های امنیتی
فرجی پور خاطرنشان کرد: با وجود راه حلهایی می توان امنیت شبکه های اطلاعاتی را تاحدی تضمین کرد و در این زمینه دستگاهها باید آموزش ببینند و به هشدارها توجه نشان دهند. اما متاسفانه شاهد آن هستیم که برخی به این هشدار توجه نمی کنند و معتقدند که اطلاعاتی ندارند که بخواهد سرقت شود و یا از دست برود.
معاون سازمان پدافند غیرعامل گفت: اتفاقات چند روز اخیر در مورد هک سایتهای دستگاههای دولتی نشان داد که خیلی ها به این هشدارها توجه نداشته اند و به همین دلیل هکرها توانستند در این سایتها نفوذ کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تمامی نرم افزارهای خارجی ناامن هستند، تصریح کرد: من نمی گویم همه نرم افزارهای خارجی ناامن هستند اما مظنون و مشکوک هستند. به ویژه زمانی که فروشنده نرم افزار بداند مقصد این نرم افزار کجا خواهد بود و قرار است در چه زمینه ای به کار گرفته شود. در این صورت می تواند از آسیب پذیری های نرم افزار سوء استفاده کند.
فرجی پور اضافه کرد: این مورد برای بخش سخت افزار هم در کشور اتفاق افتاده است. به نحوی که فروشنده سخت افزار، از مقصد نهایی آن مطلع شده و با معیوب کردن سیستم سخت افزاری، خرابکاری صنعتی به وجود آورده است. در مورد نرم افزار هم همین است، اینکه نرم افزاری دانلود و یا خریداری می شود، قابل بهره برداری برای فروشنده است. به ویژه اینکه مقصد نرم افزار، استفاده در سازمانهای حساس و مهم در کشور باشد.
معاون فناوری اطلاعات سازمان پدافند غیرعامل با اشاره به اینکه عده ای با نصب یک سری عوامل مانند تروجان های نرم افزاری و سخت افزاری قصد در سرقت اطلاعات دارند، تاکید کرد: اخیرا نیز شاهد یک ادبیات در تهدیدات سایبری به نام APT هستیم که تهدیدات پیشرفته پایدار و ماندگار را شامل می شود. در این مورد، تهدید با خرید سخت افزار و نرم افزار به هر شکل وارد مجموعه می شود و پایدار و ماندگار است تا در مقاطعی از زمان فعال شده و اطلاعات را منتقل کند. با بروز این مشکل، ممکن است در بخشی از نرم افزار سیستم، اختلال به وجود بیاید و یا در مقطعی از زمان، سیستم کامپیوتر با مشکل مواجه شده و مختل می شود. حتی ممکن است در زمان به روز رسانی سیستم، حمله سایبری اتفاق بیافتد.
عدد حمله روزانه سایبری به دستگاههای کشور وحشتناک است
فرجی پور در مورد میزان نفوذ سایبری به سایتهای دستگاههای دولتی در کشور گفت: از مرکز ماهر باید پرسید که روزانه چقدر به دستگاههای کشور، حمله سایبری می شود اما این عدد بسیار وحشتناک است. البته حملات سایبری همه از نوع حملات سایبری و پیشرفته نیست. هر روز این حملات صورت می گیرد و اگر به هر دستگاه مراجعه کنید و بپرسید که سیستم مرکز عملیات امنیتی (SOC ) شما در روز چه تعداد حمله را کشف می کند، ممکن است ارقامی بین ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار حمله را بدهند. این نشان می دهد که تعداد زیادی حمله سایبری به کشور انجام می شود اما همه اینها حمله اساسی محسوب نمی شوند.
وی با بیان اینکه حملات اساسی سایبری آنهایی هستند که یک سامانه را به طور کل از سرویس خارج کند و در روند خدمات آن سامانه اختلال به وجود آید، اضافه کرد: برای مثال اگر سیستم برق کشور به دلیل حملات سایبری مختل شود، مجموعه متولی برق کشور از ارائه خدمت به مردم ناتوان شده و بحران ایجاد شود. یا اینکه اگر سیستم ارتباطات کشور به دلیل حمله سایبری مختل شود، شاهد یک بحران خواهیم بود که این قبیل حملات، حملات اساسی تلقی می شوند.
مرکز عملیات امنیتی باید بومی باشد
معاون سازمان پدافند غیرعامل با اشاره به لزوم استفاده دستگاهها از مراکز عملیات امنیتی به عنوان یکی از تمهیدات امنیتی که می تواند کارآمد باشد، گفت: داشتن SOC یک منفعت برای دستگاهها به شمار می رود و با وجود آن حداقل خواهند دانست از لحاظ امنیتی در مجموعه هایشان چه می گذرد و منتظر نمی مانند اتفاقی بیافتد و به صورت انفعالی با آن برخورد کنند. اما اگر بخواهیم مراکز SOC را هم به صورت غیربومی داشته باشیم راهکار مناسبی نیست و آسیب زا خواهد بود.
وی با اشاره به بومی سازی این محصول در کشور به مهر گفت: هم اکنون شرکتهای بسیاری محصول SOC را تولید کرده اند که واقعا هم به خوبی کار می کند. اما متاسفانه رویکرد استفاده از محصولات بومی در کشور قوی و مدبرانه نیست. باید دستگاهها به استفاده از محصولات بومی تشویق شوند. باید توجه داشت که قیمت تولیدات بومی، به مراتب از محصول خارجی پایین تر است و حالا ممکن است یک سری نقص ها داشته باشد که به تدریج مرتفع می شود. نرم افزار خارجی نیز۱۰۰ درصد بدون مشکل نیست.
فرجی پور گفت: قانون مشخصی از سوی دولت به همه دستگاهها ابلاغ شده با این مضمون که تا زمانی که یک محصول نرم افزاری و یا سخت افزاری داخلی وجود داشته باشد، خرید آن از خارج، ممنوع است. اما این موضوع به دقت رعایت نمی شود. حتی شاهد هستیم که چندی پیش، بخشی از کشور، برای خرید محصول نرم افزاری با کشوری وارد مذاکره و قرارداد شده است که ما با آن کشور مشکل داریم. این را می توان به کم توجهی تعبیر کرد.
نرم افزارهای قفل شکسته منابع تهدید
این مقام مسئول در سازمان پدافند غیرعامل با بیان اینکه استفاده از نرم افزارهای قفل شکسته در سامانه های دستگاههای دولتی، از جمله منابع تهدید به شمار می رود، ادامه داد: باید توجه داشت که فروشندگان خارجی نرم افزار بدشان نمی آید که در کشور ما از نرم افزار قفل شکسته استفاده شود. اگرچه در ظاهر از این موضوع ابراز ناراحتی می کنند و می گویند شما کپی رایت را رعایت نکرده اید اما در باطن امر خوشحال می شوند که این نرم افزارهای قفل شکسته، ابزاری برای نفوذ و استخراج اطلاعات است.
وی گفت: تنها راهکار این است که ما بپذیریم دشمنی وجود دارد که دوست دارد به ما حمله کند و اطلاعات ما را مخدوش کند. این را باید باور کنیم . اگر این باور نباشد بی محابا از سخت افزار و نرم افزار خارجی استفاده می کنیم. متاسفانه ما این مشکل را با خیلی از مدیران داریم که به ما می گویند شما بدبین هستید و این امکانات در همه جای دنیا درحال استفاده است و ما نیز در کشور اگر از این امکانات استفاده کنیم اتفاقی نمی افتد.
فرجی پور تصریح کرد: اما باید به این نکته توجه داشت که کشور ما شرایط ویژه ای دارد و نباید با کشورهایی مانند سوئیس و یا پاکستان آن را مقایسه کرد. عده ای در دنیا روی کشور ما نفوذ کرده اند و می خواهند به شکل نرم، نسبت به جمع آوری اطلاعات اقدام کرده و به کشور ضربه بزنند. حتی اخیرا نیویورک تایمز مقاله ای منتشر کرده که مقامات آمریکایی اذعان داشتند که اگر برجام به نتیجه نمی رسید ما قصد داشتیم با کاشتن یک سری ابزارهای الکترونیکی در شبکه های ایرانی، آنها را از کار بیاندازیم.
وی با تاکید براینکه باید بپذیریم که ما مورد توجه هستیم اضافه کرد: برخی خوش بین هستند و می گویند کسی به ما کاری ندارد و این موارد عادی است. با این وجود این سوال مطرح می شود که آیا عادی است که به بیش از ۱۰ تا ۱۲ وبسایت حمله شود و چهره سایتشان عوض شده و خدماتشان متوقف شود؟ این عادی نیست این موضوع حیثیت سایت را زیر سوال می برد. در اینکه بخش های زیادی از کشور تعداد زیادی حمله را کشف و خنثی می کنند شکی نیست اما اگر حمله به نتیجه برسد و صفحه یک وبسایت تغییر چهره داده و خدمات و سرویس دهی آن متوقف شود، دیگر موضوع عادی نیست.
به گزارش مهر، از آنجایی که شتاب توسعه در بخش امنیت اطلاعات چندین برابر سرعت تکنولوژی است تا زمانی که تنها مصرف کننده صرف ابزارهای این حوزه باشیم به آنچه می خواهیم در حوزه امنیت فضای تبادل اطلاعات دست نخواهیم یافت. بلکه باید اقدامات در حوزه امنیت به نحوی باشد که خودمان تولیدکننده دانش امنیتی باشیم و به سمت تولید محصول بومی حرکت کنیم؛ با این هدف که محصولات خارجی به عنوان بهترین تجارب بررسی شوند اما در نهایت در کلاس جهانی، بتوانیم محصول امنیتی تولید کنیم.
کاخ سفید اعلام کرد به منظور تقویت امنیت سایبری در این کشور بودجه کلان 3.1 میلیارد دلاری در نظر گرفته؛ امری که نشانگر استفاده گسترده از سیستم ها و خدمات دیجیتال در این کشور و ضعف امنیت آنهاست.
به گزارش فارس به نقل از وی تری، دولت آمریکا بنیادی موسوم به صندوق مدرن سازی فناوری اطلاعات را به منظور اجرای طرح اقدام ملی در حوزه امنیت سایبری تاسیس کرده و قصد دارد از این طریق بر چالش های کوتاه مدت و بلند مدت در حوزه مذکور غلبه کند.
این بودجه صرف تقویت امنیت شبکه های رایانه ای، برطرف کردن آسیب پذیری های خطرناک نرم افزاری و سخت افزاری، تقویت سیستم های شناسایی و تصدیق هویت و محدود کردن افرادی خواهد شد که به سیستم های حساس دیجیتال دسترسی دارند.
بررسی های انجام شده نشان می دهد دولت فدرال آمریکا از سیستم های رایانه ای و نرم افزارها و برنامه ها و زیرساخت هایی استفاده می کند که بسیار هزینه بر هستند، اما استفاده از آنها برای مقابله با حملات هکری پیچیده دشوار است.
در حال حاضر نهادها و سازمان های مختلف دولتی در آمریکا 36 میلیارد دلار که برابر با 71 درصد از کل بودجه آنها در حوزه فناوری اطلاعات است را صرف نگهداری و تداوم استفاده از سیستم های قدیمی خود می کنند و این امر توان آن ها برای صرف بودجه برای ایمن سازی شبکه ها و رایانه هایشان را محدود می کند.
قرار است بخشی از این بودجه هم به استفاده از رایانه های جدید و افزایش کارآیی سیستم های فناوری اطلاعات اختصاص یابد. هیاتی مستقل و متشکل از متخصصان در آمریکا اولویت های این طرح مدرن سازی تجهیزات را مشخص خواهند کرد.
رئیس‌جمهور آمریکا در یادداشتی در روزنامه وال‌استریت ژورنال، طرح ۴ بندی خود برای تقویت زیرساختهای امنیت سایبری آمریکا را تشریح کرده است.
باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا روز سه‌شنبه از تصمیم خود برای تخصیص بودجه ۳ میلیارد دلاری به تغییر و تحول عمده در شبکه رایانه‌ای دولت فدرال خبر داد.
وی در یادداشتی در روزنامه وال‌استریت‌ژورنال، ابتدا با تعریف از قدرت آمریکا در حوزه سایبری، گفت دست بالای واشنگتن در این حوزه، از سوی «دولت‌های خارجی، تبهکاران و بازیگران مفرد» در معرض تهدید قرار گرفته است.
رئیس‌جمهور آمریکا نوشته است: «آنها به دنبال نقاط آسیب پذیر در شبکه‌های کنترل زیرساختهای حیاتی نظیر شبکه برق‌رسانی و سامانه‌های مالی هستند. دولت فدرال هم بارها هدف تبهکاران سایبری قرار گرفته است.»
اوباما با برشمردن برخی از حملات ادعایی به زیرساخت‌ها و شبکه‌های رایانه‌ای در آمریکا، نوشته است: «این حملات سایبری جزو مهمترین تهدیدات علیه امنیت اقتصادی و ملی آمریکا هستند.»
وی که در یادداشت خود از هکرهای فعال در روسیه، چین و کره شمالی به عنوان تهدیدات علیه آمریکا نام برده، نوشته است که برای مقابله با همین تهدیدات سایبری است که امروز «طرح اقدام ملی امنیت سایبری» را اعلام کرده که بر اساس آن بودجه امنیت سایبری فدرال یک سوم افزایش یافته و به ۱۹ میلیارد دلار می‌رسد.
به گفته اوباما، بر اساس این طرح، قرار است اولا ۳ میلیارد دلار برای تحول و ارتقا اساسی در شبکه رایانه‌ای دولت فدرال صورت گیرد. وی نوشته است: «همه می‌دانند که معمولا ساختار فناوری اطلاعات دولت مانند یک آتاری در دنیای ایکس باکس است. اداره امنیت اجتماعی هنوز از سیستم‌های متعلق به دهه ۱۹۶۰ استفاده می‌کنند.»
رئیس‌جمهور آمریکا در این یادداشت همچنین نوشته است که یک سمت جدید به دولت اضافه شده است. این سمت جدید که «مسئول ارشد امنیت اطلاعات» نام دارد که وظیفه وی نظارت بر انجام این تغییرات است.
جذب نیروهای مستعد در زمینه سایبر از دیگر مفاد این طرح است. به گفته اوباما، دولت قصد دارد نیروهای خلاق و با استعداد را از «سیلیکون ولی»، بورس فناوری اطلاعات آمریکا، جذب کند و در این راستا مزایایی چون اعطای بورس تحصیلی و بخشش وام دانشجویان مد نظر، در دستور کار قرار خواهد گرفت.
سومین بخش از این طرح هم نزدیک‌تر شدن دولت فدرال و بخش خصوصی در آمریکاست. به گفته اوباما، قرار است از این پس دولت فدرال همکاری نزدیک‌تری با شرکتهای بخش خصوصی داشته باشد تا بتواند از «تهدیدات جلوگیری کرده، آنها شناسایی و مختل» کند.
افزایش آگاهی عمومی در مورد تهدیدات سایبری و کمک به کاربران برای افزایش امنیت سیستم‌هایشان، چهارمین بند از طرح مد نظر دولت آمریکاست. قرار است در این راستا شرکت‌هایی چون گوگل، فیسبوک، دراپ باکس و مایکروسافت در جهت ایمن‌سازی هرچه بیشتر سیستم‌های شهروندان آمریکایی فعال شوند. ویزا کارت، مستر کارت و پی پال هم تلاش خواهند کرد تا پرداخت‌های بر خط را بیش از پیش امن کنند.
به گزارش فارس، وی در پایان نوشته است که قرار است کمیسیون مشترکی بین دولت و کنگره تشکیل شود تا از سران شرکتهای فناوری اطلاعات و فعالان در این زمینه دعوت کرده و نظرات آنها را جویا شود.
