ITanalyze

اینترنت که این روزها به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی افراد تبدیل شده، چند ماه است در جهان و ایران روزهای پرفراز و نشیبی را پشت سر می‌گذارد.

به گزارش ایسنا، با توجه به رشد روزافزون فعالیت افراد در فضای مجازی و اینکه این امر امروزه نقش پررنگی در زندگی روزمره افراد پیدا کرده و بسیاری از مردم کسب و کار دیجیتالی را به عنوان شغل خود انتخاب کرده‌اند؛ بنابراین همه یا مشتری این فضا هستند یا فردی از خانواده آنها، ارائه دهنده خدمات در این فضاست.

به اعتقاد کارشناسان، ارتباطات در عصر جدید یکی از حقوق اساسی انسان‌ها و جزو حقوق عمومی مردم محسوب می‌شود بنابراین دیگر امتیاز نیست و تبدیل به حق شده و باید عدالت در این حوزه رقم بخورد.

در این میان اختلال و کندی در اینترنت موضوعی است که هرچند وقت یک بار با دلایل گوناگون مهمان کاربران می‌شود. به طور مثال ابتدای پاییز امسال برخی کاربران از کندی و اختلال اینترنت در نیمه شب خبر دادند. اما آنگونه که از سوی نهادی مربوطه توضیح داده شد به دلیل توسعه در هسته شبکه کشور و برای نصب تجهیزات جدید ممکن است در ساعت‌های نخستین بامداد، برخی لینک‌های ارتباطی شرکت زیرساخت به مدت محدود قطع شوند بنابراین اگرچه عمدتا کاربران اثر آن را احساس نمی‌کنند اما در سامانه‌های نظارتی لاگ می‌شود.

با گذشت مدت زمان اندکی از این موضوع اختلال دیگری رخ داد و علت آن اینگونه توضیح داده شد که قطعی فیبرنوری در خاک گرجستان برخی از لینک های بین المللی ورودی از خاک ارمنستان و ترکیه بود که دچار قطعی شد. شرکت ارتباطات زیرساخت هم در اطلاعیه خود تأکید کرد بالانس پهنای باند روی سایر مسیرها انجام شده و پیگیری های فنی برای رفع خرابی درحال انجام است.

اما ماجرا به این قطعی ختم نشد و چندین بار دیگر قطعی و اختلال اینترنت اتفاق افتاد. در تاریخ ۲۷  آبان گزارش‌ها حاکی از آن بود که شبکه اینترنت در کشور به ویژه در اینترنت ثابت به صورت مقطعی با اختلال رو به رو شد. منابع رسمی هم در آن زمان اعلام کردند اختلال در شبکه انتقال استان تهران دلیل قطعی قطعی ذکر شد بود؛ در نهایت اقدامات لازم انجام و شبکه به حالت عادی بازگشت.

بر این اساس، قطعی فیبر نوری در خاک برخی کشورها و بروز نقص فنی از عواملی است که رخداد آن سبب کندی، اختلال اینترنت و در نهایت نارضایتی کاربران شده است.

اخیرا و ابتدای هفته گذشته هم برخی کاربران در فضای مجازی از کیفیت شبکه و از بالارفتن پینگ شکایت داشتند البته اختلال گفته شده تا دو روز بعد از آن ادامه داشت و در نهایت شرکت ارتباطات زیرساخت دلیل آن را قطعی فیبرنوری در کشور گرجستان عنوان کرد. نکته قابل توجه این است علی رغم پیگیری‌های انجام شده این موضوع برای بار دوم در پایان هفته تکرار و به دنبال آن اقدامات لازم برای ثبات در شبکه انجام شد.

بررسی‌ها و اعلام نهادهای رسمی جهانی نشان می‌دهد اختلال در ترافیک اینترنت در سطح جهانی هم به شکل مبهوت کننده‌ای، شایع شده است. به طور مثال ابتدای تابستان برخی از شبکه‌های اجتماعی خارجی با اختلال روبه رو شدند. وب سایت رصد قطعی داون دتکتور اعلام کرد که در اوج این اختلال که بیش از یک ساعت طول کشید، بیش از ۱۴ هزار کاربر مشکل دسترسی به اینستاگرام، حدود ۷۰۰۰ نفر اختلال در دسترسی به فیس‌بوک و ۲۷۰۰ نفر مشکل دسترسی به واتس‌اپ را گزارش کردند.

گفتنی است در تاریخ ۱۷ آبان سال ۱۴۰۲ اینترنت و تلفن نصف جمعیت استرالیا قطع شد. اختلال در شبکه شرکت مخابراتی اوپتوس باعث شد حدود نیمی از جمعیت این کشور بدون اینترنت یا تلفن بمانند و روند پرداخت، حمل و نقل و سیستم‌های درمانی هم به مشکل برخورد کند.

درباره جزئیات این اختلال گفته شد، نخستین بار ساعت چهار بامداد به وقت محلی گزارش شد و ساعت ۵ و ۳۰ دقیقه بعدازظهر بود که شرکت اوپتوس اعلام کرد فعالیتش به وضعیت عادی برگشته است. حدود ۱۰ میلیون استرالیایی معادل ۴۰ درصد از جمعیت استرالیا، مشترک اوپتوس هستند که در طول روز، نتوانستند از تلفن، یانترنت پرسرعت یا خط ثابت استفاده کنند. همچنین بیمارستان‌ها قادر به انجام مکالمات تلفنی نبودند و کسب و کارهای کوچک نمی‌توانستند پرداخت‌های الکترونیکی را پردازش کنند و شبکه‌های برق و سرویس‌های تاکسی آنلاین در بعضی از شهرها، اختلال پیدا کردند.

از سوی دیگر چندی پیش هم خدمات اینترنتی در پاکستان هم ساعت‌ها مختل شد و سپس، به حال عادی برگشت. سازمان مخابرات پاکستان در پستی در شبکه اجتماعی درباره اختلال رخ داده اینگونه توضیح داد که اتفاق رخ داده ناشی از یک نقص فنی بوده که به سرعت حل و خدمات اینترنتی در سطح ملی به طور کامل احیا شده است. اختلال اخیر در خدمات اینترنتی، ناشی از یک نقص فنی بوده که به سرعت، حل شد و خدمات اینترنتی در سطح ملی، به طور کامل احیا شده است.

قطعی سراسری اینترنت در پاکستان همزمان با برگزاری یک تجمع مجازی توسط حزب تحریک انصاف پاکستان عمران خان، نخست وزیر سابق این کشور در آستانه برگزاری انتخابات عمومی، اتفاق افتاد.

شرکت ارتباطات زیرساخت از قطع مجدد فیبرنوری در کشور گرجستان خبر داد.
به گزارش روابط عمومی شرکت زیرساخت، به دلیل تکرار مجدد قطعی فیبر نوری در خاک گرجستان تعدادی از لینک‌های بین‌الملل ورودی به کشور از این مسیر دچار مشکل شده است. 
در همین راستا شرکت ارتباطات زیرساخت از لحظه رصد این اختلال، اقدامات فنی به منظور تامین پهنای باند مورد نیاز کشور از دیگر مسیرهای جایگزین را به اجرا درآورده است که متعاقبا اطلاعات تکمیلی ارایه خواهد شد.

گزارشات کاربران حکایت از اختلال شدید اینترنت در دیتاسنترهای داخلی دارد.
 به نظر می‌رسد عمده دیتاسنترهای داخلی از صبح امروز دچار اختلال شده‌اند. همچنین روز جمعه نیز این اختلال وجود داشت و برخی از کاربران از بالارفتن پینگ شکایت داشتند. 

شرکت ارتباطات زیرساخت در واکنش به این اختلال اعلام کرد: به دلیل قطعی فیبر نوری در کشور گرجستان برخی از لینک‌های بین‌الملل ورودی کشور دچار قطعی شده است.  باتوجه به تمهیدات در نظر گرفته شده، بالانس پهنای باند روی سایر مسیرها انجام شده و پیگیری‌های فنی لازم جهت رفع مشکل در کشور گرجستان در حال انجام است و متعاقبا اطلاع‌رسانی می‌شود.

گفتنی است که تا لحظه نوشتن این خبر، اختلال ادامه دارد.

 

اینترنت کشور به حالت عادی بازگشت
شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد: باتوجه به پیگیری های انجام شده قطعی فیبرنوری در کشور گرجستان برطرف و وضعیت اینترنت به حالت عادی بازگشت.
به گزارش شرکت ارتباطات زیرساخت، با توجه به پیگیری‌های انجام شده، قطعی لینک بین‌الملل از مسیرهای ورودی فیبر نوری گرجستان از ساعت ۱۱.۳۲ دقیقه آغاز و در ساعت ۱۴.۵۲ دقیقه به پایان رسید.

در این مدت زمانی، ترافیک بر روی ظرفیت‌های بین‌الملل از مسیرهای دیگر توزیع شد.

هم اکنون تمامی لینک‌های اینترنت بین‌الملل ایران، در وضعیت عادی قرار دارند.

جانشین وزیر ارتباطات گزارش «محدودیت و اختلال در اینترنت ایران» را بررسی کرد و گفت: برخی از سایتهای عنوان شده در گزارش، تحریم، برخی نه تحریم و نه فیلتر و برخی دیگر در دولت قبل فیلتر شده اند.

در هفته گذشته دومین گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران با عنوان «گزارش تحلیلی اختلال‌ها، محدودیت‌ها و سرعت اینترنت در ایران» منتشر شد. این گزارش در امتداد گزارش اولی بود که تیرماه سال جاری منتشر شد.

در بخشی از گزارش انجمن آمده است: «جدیدترین یافته‌های گزارش کیفیت اینترنت ایران نشان می‌دهد که ایران با ۱۴۶ امتیاز منفی بدترین کیفیت اینترنت را در میان ۵۰ کشور بررسی‌شده دارد. وضعیت اینترنت ایران در سه شاخص اختلال، سرعت و محدودیت نشان می‌دهد که اینترنت ایران از ابتدای سال ۱۴۰۲ درحال‌بدترشدن بوده و از میانه‌های تابستان تا اواخر آبان با شیبی کم اما وضعیتی روبه‌بهبود داشته است. اما از ابتدای آذر وضعیت کیفیت اینترنت مجدد در سیری نزولی قرار دارد».

امیر لاجوردی جانشین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در امور ارتباطات در گفتگو با مهر گزارش انجمن تجارت الکترونیک را مورد نقد و بررسی قرار داد و در این رابطه گفت: در صفحه ۲ گزارش ذکر شده «همچنان استفاده از اینترنت برای ایرانی‌ها، بدون فیلترشکن ممکن نیست و منطق استفاده از فیلترشکن، علاوه بر تحمیل هزینه‌ی ماهانه‌ی چند هزار میلیاردی از سبد معیشتی کل خانواده‌های ایرانی، موجب افزایش آسیب پذیری بر روی تجهیزات دیجیتال کاربرها، نفوذ و نشت اطلاعات کسب‌وکارها و افزایش آزارهای دیجیتالCyberbullying شده است» . در این جمله دو گزاره‌ی ۱. هزینه چند هزار میلیاردی کاربران ۲. افزایش نفوذ و آسیب‌پذیری تجهیزات دیجیتال کاربران بدون استدلال فنی مطرح شده است.

وی افزود: برای گزاره اول به «سخنرانی نمایندگان مجلس، گزارش تابستان ۱۴۰۲ شرکت یکتا نت، تخمین مالی استفاده حداقل ۶۴ درصدی مردم از فیلترشکن‌ها بر اساس گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس مورخ ۳۰ مرداد ۱۴۰۲» ارجاع داده شده در صورتی که هیچکدام ارزیابی علمی از میزان استفاده کاربران از «فیلترشکن پولی» مورد استفاده کاربران نداشته است. در بخش دوم نیز هیچ ارزیابی علمی در خصوص افزایش آسیب‌پذیری تجهیزات کاربران ارائه نشده است.

لاجوردی همچنین با اشاره به بخش دیگر گزارش منتشر شده توسط انجمن تجارت الکترونیک گفت: در صفحه سوم نمودار ارتباط‌ها دارای اشتباهات متعدد است به عنوان مثال افتا زیر مجموعه وزارت ارتباطات نیست و هیچ ارتباط ساختاری با آن ندارد، امنیت شبکه نیز هیچ ارتباط ساختاری با کمیسیون تنظیم مقررات ندارد. پهنای باند بین‌الملل هیچ ارتباطی با کارگروه اقتصاد دیجیتال که دبیرخانه آن در وزارت اقتصاد است ندارد. عمر کارگروه اقتصاد دیجیتال دو سال است. همچنین می‌توان گفت مدل اقتصادی مربوط به شورای عالی فضای مجازی است و نه کمیسیون تنظیم مقررات.

جانشین وزیر در امور ارتباطات در خصوص بخش اختلال‌ها در گزارش مذکور گفت: در گزارش بخش اختلال‌ها ایراداتی وارد است از جمله اینکه چرا میزان قطعی در سال‌های گذشته بررسی نشده تا بتوان تشخیص داد که روند قطعی‌های لینک بین‌الملل یا شبکه انتقال بهبود داشته یا خیر؟ و یا چرا مرجع وجود یک مشکل به جای داده فنی یک منبع گزارش رسانه‌ایست!

لاجوردی افزود: در بخش تحلیل ارزیابی اختلال یا سانسور در ایران بر اساس ۱۰۰ و ۳۰۰ سایت اول Similarweb است. که دارای اشکالاتی است به عنوان مثال بیش از ۷۰ درصد استفاده مردم (اعم از ترافیک داخلی و خارجی) در سبد مصرف این ۱۰۰ یا ۳۰۰ سایت (که همگی خارجی هستند) نیست و همچنین از ۱۰۰ سایت اول SimilarWeb بیش از ۱۳ سایت برای کاربران ایرانی تحریم هستند و عملاً کاربر احساس اختلال در دسترسی می‌کند. کافی است این ۱۳ سایت در لیست بررسی‌ها برای کاربران ایرانی حذف شوند تا رتبه ایران دچار تغییر اساسی در رده‌بندی اختلال شود.

وی ادامه داد: در بخش دیگری از گزارش ادعا شده افزایش Latency به دلیل مشکل در پردازنده تجهیزات فیلترینگ است (صفحه ۱۵) اما هیچ شواهدی برای آن ارائه نشده است. همچنین در این گزارش اعدادی در خصوص میزان ترافیک کاربران ایرانی در کلادفلر ذکر شده (صفحه ۱۴ و ۱۵) که هیچ اطلاعاتی در خصوص نحوه محاسبه‌ آن ارائه نشده است.

جانشین وزیر در امور ارتباطات در خصوص بخش سانسور اینترنت در این گزارش گفت: در بخش سانسور اینترنت مشکلاتی مطرح است یکی از این موضوعات قطع کامل اینترنت است که ایران را به دلیل قطعی‌های نقطه‌ای و مقطعی زاهدان بر اساس گزارش https://surfshark.com به عنوان رتبه اول قطعی در جهان معرفی می‌کند باید به این نکته اشاره کرد که یکی از افتخارات دولت سیزدهم عدم قطعی کل اینترنت در اغتشاشات سال ۱۴۰۱ (برخلاف اغتشاشات قبل) و همچنین عدم قطعی در زمان کنکور بود که هم اکنون به خاطر قطعی زاهدان رتبه یک قطع کامل به آن داده است!!! همچنین در این بخش نویسنده تلاش کرده که از یک گزارش خبری برای نیمه اول سال ۲۰۲۳ استفاده کند زیرا تحلیل در نیمه دوم سال اسرائیل را کشور نخست در قطعی اینترنت بر خواهد گزید.

لاجوردی افزود: در بخش دوم سانسور اینترنت در جهان، نویسنده در خصوص فیلترینگ صحبت می‌کند و باز هم بر اساس ۱۰۰ سایت اول Similarweb اعلام می‌کند که ایران رتبه اول در دنیا را دارد. اما در این گزارش اشاره نمی‌کند که از این وبسایت‌های گزارش شده چند درصد در دولت فعلی و چند درصد در دولت قبل مسدود شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تقسیم بندی ۱۰۰ سایت بررسی شده ۵۱ سایت بدون مشکل، ۱۴ سایت تحریم و ۳۵ سایت فیلتر شده که ۳۰ سایت در دولت قبل و ۵ سایت در دولت سیزدهم فیلتر شده است!

وی در ادامه به سرعت اینترنت اشاره کرد و گفت: عموماً میزان سرعت با وجود CDN در آن کشور ارتباط مستقیم دارد. در ۵۰ کشور بررسی شده توسط انجمن بجز ۳ کشور بقیه دارای CDN کلادفلر هستند و سه کشور ایران، ونزوئلا و اوروگوئه بدون CDN (حداکثر در ظاهر) هستند که ایران و ونزوئلا نیز در جدول آخر قرار دارند.

لاجوردی ادامه داد: در بخش مربوط به زیرساخت نویسنده عنوان کرده «وضعیت پهنای باند بین‌الملل ایران در پایان دولت دوازدهم، ۸ ترابیت بر ثانیه گزارش شده است» و در بخش دیگری «کارشناسان اینترنت تخمین می‌زنند، این عدد در مهر ۱۴۰۱ به ۳ ترابیت بر ثانیه کاهش و در حال حاضر تنها به ۶ ترابیت بر ثانیه رسیده است» مشخص است که نویسنده معنای پهنای باند (ظرفیت) را با ترافیک اشتباه گرفته چون با آغاز فیلترینگ اینستاگرام پهنای باند کاهش نیافت (و همواره افزایشی بوده) بلکه ترافیک کاهش می‌یابد.

وی افزود: در پیوست ۷ گزارش انجمن الکترونیک ۱۵۰ سایت به عنوان سایت‌های فیلتر شده و فاقد حساسیت عنوان شده که پیشنهاد گردیده رفع فیلتر شوند. از این تعداد سایت :۴۳ سایت تحریم هستند. ۳۳ سایت نه فیلتر است و نه تحریم (به عنوان مثال سایت cmu.eduکه سایت دانشگاه معروف کارنگی است یا سایت pixlr یا سایت دانشگاه کلمبیا ).۹۸ سایت فیلتر است که ۸۴ سایت مربوط به دولت قبل است.

لاجوردی در پایان گفت: در مجموع از ۲۳۵ در سه لیست ۱۵۰ سایت فیلتر است که ۱۰۹ سایت در دولت قبل فیلتر شده است. (۷۳٪ در دولت قبل )۷۸ سایت تحریم است.(برخی سایت‌ها هم فیلتر است هم تحریم )۵۴ سایت نه فیلتر است نه تحریم.

رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با اشاره به اینکه بخشی از گزارش انجمن تجارت الکترونیک و بخش فیلترینگ در خصوص رکورد ایران در خاموشی مطلق اینترنت خلاف واقع است، گفت: این ادعاها بدون پشتوانه کارشناسی بوده و چنین تیترهایی افکار عمومی را مخدوش و ایجاد ناامیدی می کند.

امیر محمد زاده لاجوردی- رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی- در گفت و گو با ایسنا، در باره گزارش اخیر انجمن موسوم به تجارت الکترونیک تهران اظهار کرد:  با وجود اینکه در متن نکاتی خوبی داشت اما تیترهای آن غیر کارشناسی، سیاسی و بعضا خالی از حقیقت بود.  در سال گذشته میلادی، کشور هیچ قطعی سراسری اینترنت نداشته است  و حتی دولت در برابر تقاضای قطعی اینترنت در زمان کنکور نیز مقاومت کرد و برخلاف سنوات قبل اینترنت به صورت مقطعی نیز قطع نشد.

وی افزود: این تیتر گزارش که در خاموشی مطلق اینترنت در دنیا رکورد دار هستیم خلاف واقع و بدون پشتوانه کارشناسی است و چنین تیترهایی افکار عمومی را مخدوش و ایجاد ناامیدی می کند.  در جایی از این گزارش و بخش فیلترینگ که سهم عمده ای از این گزارش دارد به ۴۸ سایت که به ادعایشان با اختلال روبرو هستند اشاره شده در حالی که ۱۴ سایت بر روی آی پی کشور ما مسدود شده و تحریمی است و اختلالی از داخل کشور ندارد، حدود ۳۰ سایت از ۳۵ سایت دیگر نیز در زمان دولت های قبل محدود شده‌اند.  

لاجوردی تأکید کرد: وزارت ارتباطات هم همواره اعلام کرده که از بازنگری در سیاست مسدودسازی و سایت های محدودشده چه در دولت های قبل و چه برخی از ۴-۵ سایت و پلتفرمی که در جریانات سال گذشته محدود شده حمایت می‌کند و تجدیدنظر در این موارد را بارها در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه و مرکز ملی فضای مجازی پیگیری کرده و در این باره توضیح داده است.

رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با بیان اینکه  در متن خود گزارش گفته شده است که شاخص های کیفی اینترنت نسبت به ابتدای سال بهبود پیدا کرده است؛ در حالیکه اغلب تیترهای گزارش و به تبع آن رسانه ها، هدفی غیر از کمک به بهبود را متبادر می‌کنند؛ تصریح کرد:  از هر نقد سازنده ای برای بهبود کیفیت شبکه استقبال می کنیم. در مورد مشابه همین گزارش، قبلا همکاران بنده مفصل با نویسندگان جلسه گذاشته‌اند و در حضورشان شاخص های کیفیت شبکه را تست کرده‌اند. انتظارم از مجموعه های تخصصی برخوردی حرفه‌ای‌تر و منصفانه است.

کاربران اینترنت مخابرات از قطعی اینترنت خبر داده اند. مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات گفته قطعی سراسری نیست و مشکل از یکی از مراکز مخابراتی تهران است.

از ساعتی پیش کاربران اینترنت ثابت شرکت مخابرات از قطعی اینترنت خبر داده اند. بر اساس گزارش‌های رسیده به نظر می‌رسد اینترنت ثابت مخابرات از ساعتی پیش به طور تدریجی در سراسر کشور قطع شده است. سامانه ۲۰۲۰ که سامانه پاسخگویی درباره اختلالات در اینترنت مخابرات است پاسخگو نیست و وبسایت مخابرات هم پیام «ارتباط با سرور مخابرات برقرار نشد» را بر روی صفحه نشان می‌دهد.

محمدرضا بیدخام مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران در پاسخ به رویداد ۲۴ درباره علت این اختلال گفته اختلال به وجود آمده سراسری نیست.

به گفته بیدخام این مشکل حتی در تهران هم سراسری نیست و برای برخی مشترکان تهرانی این اختلالات به وجود آمده است.

او گفته: اینترنت ثابت در تهران در برخی نقاط دچار اختلالاتی شده که آن هم برای یک مشکل فنی در یکی از مراکز مخابراتی است.

بیدخام گفته شرکت مخابرات در حال بررسی موضوع و حل آن در اسرع وقت است.

نتایج یک گزارش جدید نشان می‌دهد اگر اینترنت حتی برای یک روز در سراسر جهان قطع شود، هزینه آن ۴۳ میلیارد دلار است که از این میان، ایالات متحده و چین، تقریبا نیمی از هزینه یعنی ۲۱ میلیارد دلار را متحمل خواهند شد.

به گزارش عصر ارتباط طبق اعلام AtlasVPN، اگر قطع اینترنت فقط برای یک روز اتفاق بیفتد، ایالات متحده به تنهایی با ضرر هنگفتی در حدود ۱۱ میلیارد دلا مواجه خواهد شد و چین نیز نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار را از دست خواهد داد.

بر اساس این گزارش، در صورت قطع یک‌روزه اینترنت در جهان، انگلیس حدود ۳ میلیارد دلار ضرر خواهد کرد.

همچنین انتظار می‌رود ژاپن حدود ۲.۷ میلیارد دلار ضرر کند.

قطعی اینترنت در آلمان، احتمالا تا ۱.۵ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

کشورهای دارای جزایر اقیانوسی مانند تووالو، کیریباتی، جزایر مارشال، نائورو و میکرونزی، در صورت قطع شدن اینترنت برای یک روز، کمترین ضرر مالی را تجربه خواهند کرد. به طور خاص، این کشورها بیش از ۵۰ هزار دلار، ضرر نخواهند کرد.

بر اساس گزارش Top۱۰VPN، روسیه در صدر فهرست خسارات در سال ۲۰۲۲ قرار گرفته و درآمد تخمینی ۲۱.۵۹ میلیارد دلار را در بیش از ۷۴۰۷ ساعت خاموشی که بیش از سه‌چهارم جمعیت کشور را تحت‌تاثیر قرار داد، از دست داده است.

هند نیز ۱۸۴.۳ میلیون دلار را به خاطر خاموشی‌های تحمیلی دولت که مانع دسترسی بیش از ۱۲۰ میلیون نفر به اینترنت شد، از دست داد.

علاوه بر اینها، ایران، قزاقستان، میانمار و ازبکستان، از جمله کشورهایی هستند که بیشترین ضرر را به دلیل قطعی اینترنت در سال ۲۰۲۲ متحمل شدند.

به طور کلی، قطع شدن اینترنت توسط دولت‌ها در دنیا، ۲۴.۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ هزینه داشته که ۳۳۷ درصد نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایش داشته است.

روزشمار اختلالات اینترنت طی ۵ ماه گذشته نشان می دهد که کاربران اینترنت در ایران هر ماه با یک یا چند مشکل در اینترنت ثابت و همراه مواجه بوده اند.

‌‌به گزارش خبرنگار مهر، بررسی مروری اختلالات اخیر اینترنت در کشور طی بازه زمانی ۵ ماه اخیر حاکی از این است که از خردادماه تا کنون کاربران در برهه‌های مختلف با اختلال در اینترنت مواجه بودند که هر کدام از این مشکلات ارتباطی دلایل خود را داشته است و مسئولان وزارت ارتباطات نیز در واکنش به این اتفاقات پاسخ‌هایی ارائه داده‌اند.

دامنه این اختلالات از کندی در اینترنت ثابت تا قطعی لینک‌های بین‌الملل و آتش سوزی گسترده است.

 

خردادماه؛ کندی در اینترنت ثابت

در خردادماه سال جاری کاربران با اختلال در اینترنت ثابت مواجه بودند به طوری که با IP ایران هنگام مراجعه به بیشتر سایت‌های ایرانی با کندی اینترنت مواجه می‌شدند.

همچنین در اواخر خرداد ماه یکی از اپراتورها با قطعی و اپراتوری دیگر با کندی روبرو بود.

 

تیرماه؛ قطع لینک‌های اینترنت بین‌الملل

در تیرماه سال جاری نیز برخی کاربران با اختلال اینترنتی نسبتاً گسترده‌ای روبرو شدند، همچنین یکی از شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت اختلال‌های زیادی را در شبکه اینترنت کشور به وجود آورد.

به دنبال کاهش قابل توجه سرعت اینترنت، روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در این زمان با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد: برخی لینک‌های اینترنت بین‌الملل که ورودی‌شان از ارمنستان بوده در خاک کشور گرجستان قطع شده است. در اطلاعیه کوتاه رگولاتوری تأکید شد که پهنای باند مورد نیاز در دیگر مسیرها تأمین شده است.

علیرغم اعلام رگولاتوری مبنی بر پایداری شبکه اینترنت و اینکه در کوتاه‌ترین زمان، پهنای باند مورد نیاز توسط شرکت ارتباطات زیرساخت از دیگر مسیرهای ورودی تأمین شد اما بر اساس داده‌های رادار یک شرکت فعال در حوزه فناوری ابری اختلالی که در اینترنت مشاهده شده بود در بعضی از دیتاسنترها همچنان ادامه داشت.

عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره این اختلال گفته بود: با اینکه ۲.۵ ترابیت از ظرفیت کشور قطع شد؛ ولی بلافاصله جایگزین شد چون ما ۳ برابر نیاز کشور اینترنت تأمین کرده‌ایم. این در حالی است که سال ۱۴۰۰ زمانی که ۴۳۰ گیگ از ارتباط در خلیج فارس قطع شد، تا چند روز اختلال داشتیم.

 

آتش‌سوزی حوضچه مخابراتی و قطع اینترنت سیار

اما اختلال در تیرماه تنها به قطعی لینک بین‌الملل محدود نبود. ۱۱ تیر آتش‌سوزی حوضچه مخابراتی سبب قطع اینترنت سیار در برخی شهرهای جنوب استان تهران شد.

از سوی دیگر در این ماه اختلالی در دسترسی کاربران به سرویس گوگل پیش آمد که شرکت ارتباطات زیرساخت محدودیت جدید گوگل برای کاربران ایرانی را عامل آن اعلام کرد.

 

۱۲ مرداد ماه؛ اختلال در مرکز IXP تهران

کاربران در ۱۲ مرداد نیز از اختلال در دسترسی به اینترنت ثابت خبر دادند این اختلال به حدی بود که طی ساعاتی حتی دسترسی به سایت‌ها و سرویس‌های داخلی با مشکل مواجه شد. شرکت ارتباطات زیرساخت تنها پس از رفع این اختلال دلیل آن را اختلال در مرکز IXP تهران عنوان کرد.

 

قطع برق و دیتاسنترهای پایتخت و اختلال در شبکه اینترنت

از سوی دیگر مردادماه همزمان با قطع برق در مناطقی از تهران برخی دیتاسنترهای پایتخت با قطعی مواجه شدند و سرویس‌دهی آن‌ها مختل شد. برخی دیتاسنترها به علت بالا رفتن حرارت در این مراکز و رسیدن دما به نزدیک ۵۰ درجه با خاموشی سرور مواجه شدند.

مشکلات در شبکه اینترنت طی این ماه‌ها پای عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات را به مجلس کشاند. وی با دفاع از عملکرد خود طی این مدت، عنوان کرد که در دو سال گذشته ورودی‌های اینترنت متنوع شده و بیش از دو برابر نیاز کشور، ظرفیت تأمین شده است.

وی افزود: در لایه زیرساخت نیز با بهره‌گیری از تجهیزات صددرصد ایرانی بیش از ۵۰ درصد رشد داشتیم که تا پایان سال به دو برابر می‌رسد و میزان قطعی‌ها و لینک‌های اشباع کاهش یافته و ترافیک داخلی تقویت شد، همچنین برای ترافیک داخلی بیش از سه برابر نقاط تبادل ترافیک افزایش یافته است.

 

کمیسیون صنایع از وضعیت اینترنت انتقاد کرد

با این حال در اواخر مرداد ماه کمیسیون صنایع مجلس از وضعیت اینترنت انتقاد کرد و بدین ترتیب روح‌الله عباسپور، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس گزارش این کمیسیون در خصوص بررسی کیفیت اینترنت و شاخص‌های مرتبط با آن را قرائت کرد و گفت: از جمله کاستی‌های مشهودی که می‌توان به آن اشاره نمود، کیفیت دسترسی شهروندان به اینترنت در برخی از شاخص‌های آن به عنوان بستر اصلی توسعه دولت الکترونیک و بالطبع اقتصاد دیجیتال است که بعضاً موجب نارضایتی مردم و خسارات‌های اقتصادی در حوزه کسب‌وکارها شده است.

عباسپور در جمع‌بندی گزارش کمیسیون صنایع گفت: یکی از مهمترین پارامترهای مؤثر در ایجاد مشکلات فنی در تسهیل دسترسی کاربران به اینترنت افزایش ترافیک شبکه از طریق استفاده از روش‌ها و نرم‌افزارهای موسوم به فیلترشکن است که اغلب در قالب باج‌افزار با ایجاد آسیب‌های امنیتی در شبکه به جمع‌آوری اطلاعات مشترکین اقدام می‌کنند. باوجود آنکه برخی از گزارش‌ها از افزایش آمار استفاده‌کنندگان از فیلترشکن حکایت دارد، اما گزارش دقیقی برای شفاف‌سازی آمار موجود، ارقام قابل ملاحظه هزینه‌های فیلترشکن و تحمیل آن بر سبد هزینه‌های خانوارها و در نهایت ارائه راهبردهای مؤثر برای کاهش استفاده از فیلترشکن‌ها توسط مشترکین، از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، ارائه نشده است.

در ادامه این جلسه برخی نمایندگان در انتقاد از عملکرد وزارت ارتباطات و وضعیت اینترنت کشور، بخش مختلف گزارش کمیسیون صنایع را مورد توجه قرار دادند.

همچنین طی این ماه‌ها انجمن تجارت الکترونیک در گزارشی کیفیت اینترنت ایران را در وضعیت «بحرانی» دانست و بر اساس اطلاعاتی که منتشر کرد اینترنت ایران را پس از میانمار دومین اینترنت پراختلال و پس از چین، دومین اینترنت محدود دنیا دانست. این گزارش همچنین تأکید کرد که اینترنت ایران جزو ۵ اینترنت کند جهان است.

شرکت ارتباطات زیرساخت بعداً با دعوت از این انجمن تلاش کرد ضمن بررسی گزارش مذکور به ابهامات موجود در این زمینه پاسخ دهد و با ارائه شواهدی از کیفیت اینترنت دفاع کند.

محمد جعفرپور، رییس زیرساخت در بخشی از نقدهای خود نسبت به گزارش مذکور گفت: «برخی از نکات در این گزارش بررسی نشده است. اگر ما بخواهیم ۱۰۰ سایت برتر را بررسی کنیم باید نکاتی را در نظر داشته باشیم. در بین این سایت‌ها سایت‌های تحریمی وجود دارد و دستور فیلترینگ هم روی برخی از آنها اعمال می‌شود که البته فیلترینگ نیز در اختیار وزیر ارتباطات نیست. در واقع باید این حقیقت را در نظر گرفت که بین ۱۰۰ سایت برتر که در نظر گرفته شد، ۵۰ عدد از آنها در حالت تحریم یا فیلتر قرار دارند که این حقیقت را در کشور نمی‌توان نادیده گرفت.»

 

سریال اختلالات و به روزرسانی تجهیزات

سریال اختلال اینترنت در شهریور ماه نیز ادامه داشت به طوری که نت بلاکس در بامداد ۲۰ شهریورماه با انتشار نموداری در توییتر از اختلال سراسری اینترنت در کل ایران خبر داد و اعلام کرد که از ساعت یک بامداد، ‎اختلال در دسترسی به اینترنت در ایران ثبت شده و این سایت با انتشار نموداری از وضعیت شبکه اینترنت در کشور، اعلام کرد افت اتصال به اینترنت به سطح ٧١ درصد حد معمول خود رسیده است.

در واکنش به این موضوع شرکت ارتباطات زیرساخت، عملیات اجرایی ارتقا و توسعه شبکه ارتباطات زیرساخت را علت این اختلال اعلام کرد و گفت: به‌منظور ارتقا و توسعه ظرفیت شبکه ارتباطات زیرساخت و بر اساس نیازسنجی و طراحی‌های انجام شده قبلی، تجهیزات مورد نیاز تأمین شده و مراحل جایگزینی و ارتقا تجهیزات آغاز شده است. بدین منظور بر اساس فرآیند رایج و مصوب، تغییرات در ساعات کم ترافیک شبانه روز (اکثراً بامداد )، در قالب down time فنی انجام می‌شود.

عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در ۲۲ شهریور ماه در حاشیه جلسه هیأت دولت این موضوع را تأیید کرد و گفت: در حال توسعه شبکه مادر مخابراتی کشور یا core هستیم. ظرف ۶ ماه آینده ۵۰ درصد به ظرفیت لایه IP شبکه اضافه می‌کنیم و به همین منظور تجهیزات جدید به شبکه اضافه خواهد شد.

نت بلاکس در ۴ مهر ماه بار دیگر از افت کیفیت اینترنت در کشور گزارش داد اما وزیر ارتباطات در همان روز بار دیگر توسعه در هسته شبکه کشور و نصب تجهیزات جدید را دلیل احتمالی مشکل ارتباطی در ساعت‌های نخستین بامداد اعلام کرد و گفت: برخی لینک‌های ارتباطی شرکت زیرساخت به مدت محدود قطع می‌شود که عمدتاً کاربران اثر آن را احساس نمی‌کنند اما در سامانه‌های نظارتی ثبت می‌شود.

همچنین در پی مشکلات شبکه در آن روزها زیرساخت اقدام به انتشار جداول اختلال احتمالی اینترنت در کشور کرد که با انتقادات زیادی از سوی کاربردان در فضای مجازی همراه شد.

 

آبان ماه؛ قطع فیبر نوری در خاک گرجستان

قطعی لینک‌های بین‌الملل در آبان ماه نیز منجر به ایجاد مشکل ارتباطی برای کاربران شد. این بار قطعی فیبرنوری در خاک گرجستان برخی از لینک‌های بین‌الملل ورودی از خاک ارمنستان و ترکیه را دچار مشکل کرد.

آخرین اختلالی که در روزهای اخیر با آن روبرو شدیم به ۲۷ آبان ماه برمی گردد که در اثر آن نزدیک به یک ساعت شبکه اینترنت بر روی اپراتورهای همراه و ثابت با اختلال مواجه شد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به مهر مشکل این اختلال اخیر را فنی اعلام کرد و گفت: گمانه زنی‌هایی درباره اختلال اخیر اینترنت می‌شود که حمله سایبری شده است؛ به هیچ وجه هیچ حمله‌ای اتفاق نیفتاده و یک مشکل فنی بود.

 

دستور رییس جمهور روی زمین ماند...

به گزارش مهر، همه اینها در حالی است که در میانه اختلالات پرتکرار ماههای اخیر، رییس جمهور در جلسه تیرماه شورای عالی فضای مجازی دستور بررسی این موضوع را صادر کرد.

ابراهیم رییسی در این جلسه با تاکید بر اقدامات خوب صورت گرفته برای توسعه شبکه ملی اطلاعات و سکوهای ایرانی و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی به برخی گلایه‌های مردمی در سفرهای استانی در رابطه با کندی اینترنت اشاره و کارگروهی متشکل از مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را مأمور کرد تا موضوع را بررسی و حداکثر تا یک‌ماه آینده نتیجه بررسی و راهکارهای رفع دغدغه‌های مردم را ارائه کند.

اگر چه پس از این دستور، مهلت تعیین شده برای رسیدگی به این مشکل مردمی از سوی رییس جمهور به مدت یک ماه دیگر تمدید شد اما از آن موقع تا کنون متولیان امر نتیجه این بررسی را برای عموم اعلام نکرده‌اند و با گذشت ۴ ماه از دستور رییس جمهور همچنان خبری از نتیجه گزارش اختلال‌ها و کندی اینترنت نیست.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در آخرین اظهارات خود در این باره گفت: پیگیری اینترنت از سمت وزارت ارتباطات همچنان دنبال می‌شود و دبیر شورای عالی فضای مجازی نیز در این خصوص می‌گوید ما تکالیف خود را برای رسیدگی به کندی اینترنت انجام می‌دهیم.

این پاسخ‌ها در حالی است که طبق دستور رییس جمهور لازم بود نتیجه این گزارش‌ها به مردم اعلام شود.

روز گذشته، کاربران شاهد اختلال در اتصال به اینترنت بودند و این در حالی است که طی ۲هفته گذشته این سومین اختلال است که تجربه شده است.

بعضی از کارشناسان بروز اختلال یا حملات سایبری منجر به قطعی یا اختلال در اینترنت را موضوع عجیبی نمی‌دانند. اما همین کارشناسان معتقدند آنچه غیرعادی تلقی می‌شود «تکرار اختلال‌ها» و «مدت زمان طولانی بازگشت شبکه به حالت پایدار» است. به‌طور میانگین سالانه حدود هزار حمله سایبری در سراسر دنیا رخ می‌دهد که یا در مراحل اولیه کنترل می‌شود یا خسارت‌هایی به همراه می‌آورد. در اتفاقاتی هم که قطع فیبر نوری علت آن است، کاربران و کسب‌وکارها با مشکلات و خسارت‌هایی مواجه می‌شوند.

با این حال، در چنین مواقعی سؤال اصلی این است که آیا راهکاری برای کاهش یا جلوگیری از بروز خسارت وجود دارد؟

 

پیش‌بینی‌ها و ظرفیت‌های جایگزین

زمانی که فیبر نوری در نقطه‌ای دچار قطعی می‌شود، سرعت عمل متولیان ارتباطات زیرساخت در استفاده از ظرفیت‌های جایگزین همان چیزی است که انتظار می‌رود. در این مورد پیش‌بینی‌هایی هم می‌توان درنظر گرفت که تمرکززدایی از تجهیزات در یک نقطه است.

چندی پیش که آتش‌سوزی در اتاق باتری یکی از مراکز زیرساخت رخ داد باعث شد بعضی از سرویس‌ها برای مدتی مختل شوند. فرهاد نعیمی، کارشناس شبکه در گفت‌وگو با همشهری معتقد است که تمرکز همه تجهیزات ارتباطات زیرساخت در یک یا ۲نقطه به لحاظ امنیتی قابل تامل است و می‌گوید: «یکی از مشکلات اصلی که در زیرساخت وجود دارد، این است که همه‌چیز در نقاط محدودی مستقر شده‌اند.»

نعیمی چاره این چالش را تمرکززدایی از انباشت تجهیزات در یک یا ۲نقطه می‌داند.

 

انواع اختلال در اینترنت

شاید به‌طور دقیق نتوان گفت چند نوع اختلال در اینترنت وجود دارد، اما به بعضی از مواردی که می‌توانند به ایجاد اختلال در شبکه منجر شوند می‌توان اشاره کرد.

شاید شناخته شده‌ترین موردی که باعث اختلال در اینترنت می‌شود، قطعی فیبر نوری است. چند سال پیش در اخبار آمده بود که لنگر یک کشتی بر اثر برخورد با فیبر باعث اختلال گسترده‌ای شد. حفاری‌های غیرکارشناسی هم می‌توانند باعث قطعی فیبر شوند. حتی آتش‌سوزی در داکت‌های انتقال فیبر هم می‌تواند باعث آسیب به آنها شود و درنهایت بخشی از اینترنت قطع شود.

آتش‌سوزی در مراکز ارتباطات زیرساخت از دیگر مواردی است که می‌تواند اختلال در اینترنت را به همراه داشته باشد. این اتفاق باعث می‌شود که سرویس‌های اینترنتی مانند اپلیکیشن‌ها از دسترس خارج شوند.

آنتن‌های بی‌تی اس که مسئول برقراری اینترنت موبایل هستند، در زمان قطع برق از باتری استفاده می‌کنند. این باتری‌ها ظرفیت محدودی دارند و اگر به سرعت برق وصل نشود، آنتن قابلیت انتقال دیتا را از دست خواهد داد.

 

مواجهه با حملات سایبری

حملات سایبری که شبکه را هدف قرار می‌دهند هم باعث اختلال در اینترنت می‌شوند. کارشناسان امنیت سایبری مواجهه با حملات سایبری را به ۲مرحله پیش از حمله و بعد از حمله تقسیم می‌کنند.

مجتبی مصطفوی، کارشناس امنیت سایبری در عین حال که معتقد است به‌طور کلی نمی‌توان مانع نفوذ شد اما درباره وضعیت پیش از حمله می‌گوید: «لازم است تا جایی که امکان دارد، احتمال نفوذ را کم کنیم که به آن اصطلاحا «پیشگیری» گفته می‌شود». به‌گفته او «برای این مرحله در کشور ما اقدامات خوبی انجام شده است».

با این حال، مصطفوی با اشاره به کارهای زیادی که در دنیا انجام شده و آن را بسیار متداول می‌داند، می‌گوید: «نکته مهم بخش شناسایی و شکار تهدید(treat hunting) است.

این اصطلاح به این معنی است که پس از اینکه حمله اتفاق افتاد، ما بتوانیم قبل از اینکه مهاجم گسترش دسترسی بدهد و به هدف نهایی برسد، متوجه بروز حمله شویم.»

 

دامن‌زدن به شایعات با یک ادعا

یکی از انتقاداتی که فعالان حوزه اینترنت دارند، عدم‌اطلاع‌رسانی بموقع است که باعث دامن زدن به شایعات می‌شود. روز گذشته در شبکه ایکس (توییتر سابق) اکانتی با نام WeRedEvils طی توییتی ادعا کرد که زیرساخت‌های مخابراتی ایران را هک کرده و کل اینترنت ایران مختل شده است.

این اکانت برای اثبات ادعای خود تصاویری از دیتاسنترهای ۳شرکت را هم به نمایش گذاشت که نشان‌دهنده اختلال جدی بود. ساعت این پست ۱۰:۴۲ ثبت شده و این در حالی است که ساعتی بعد شرکت ارتباطات زیرساخت این اختلال را صرفا مربوط به استان تهران دانست و از رفع آن خبر داد.

بیشتر بخوانید:

• پنل تخصصی انیمیشن و بازی در نمایشگاه دستاوردهای دانش‌بنیان‌ها

این درحالی است که برخی از کاربران گفته‌اند که در این ساعات اینترنت موبایل آنها نه‌تنها دچار اختلال نشده، بلکه سرعتش بیشتر هم شده است! اینگونه که به‌نظر می‌رسد، حمله سایبری ادعایی آنقدرها هم بزرگ نبوده و خیلی زود رفع شده است! البته اگر حمله سایبری در کار بوده باشد.

۳اختلال در ۲هفته

۱۲آبان، قطعی فیبرنوری در خاک گرجستان باعث قطعی برخی از لینک‌های بین‌الملل ورودی از خاک ارمنستان و ترکیه شد.

همچنین ۲۰ آبان به‌دلیل قطعی فیبرنوری در خارج از کشور برخی از لینک‌های بین‌الملل ورودی از خاک ارمنستان در ساعت ۱۴:۴۸ دچار قطعی می‌شود و در آخرین مورد دیروز یعنی ۲۷ آبان ۱۴۰۲یک‌بار دیگر، براساس اطلاعیه شرکت ارتباطات زیرساخت «به‌دنبال ایجاد اختلال در شبکه انتقال استان تهران از ساعت ۹:۴۵ تا ۱۰:۲۵در ارائه ترافیک داخل و بین‌الملل اپراتورهای کشور اختلالی رخ داد».

منابع خبری از قطعی اینترنت در یمن خبر می‌دهند.

به گزارش شفقنا، آسوشیتدپرس نوشت: دسترسی به اینترنت در سراسر یمن بدون هیچ توضیحی قطع شده است. معلوم نیست این قطعی به یک سری حملات پهپادی و موشکی اخیر توسط حوثی‌های یمن که اسرائیل را به دلیل جنگ با غزه هدف قرار دادند، ربط دارد یا خیر.

به گزارش آسوشیتدپرس، این قطعی در اوایل روز جمعه در حدود ساعت 00:00 به وقت گرینویچ آغاز شد و یمن نت را که اکنون تحت کنترل حوثی‌های است، تحت تأثیر قرار داد. «نت بلاکس» گروهی که قطعی اینترنت را ردیابی می کند، و شرکت خدمات اینترنتی «کلادفلیر» این قطعی را گزارش کردند. این دو دلیلی برای این قطعی ارائه نکردند.

حوثی‌ها می‌گویند روز پنجشنبه موشکی به شهر ایلات اسرائیل در دریای سرخ شلیک کرده‌اند و همچنین یک پهپاد آمریکایی MQ-9 Reaper را در این هفته با موشک زمین به هوا سرنگون کرده‌اند.

حساب رسمی نت‌بلاکس در ایکس نوشت: «برای دومین شب پیاپی حدود ساعت یک بامداد اختلال در اینترنت ایران ثبت شده است. داده‌های شبکه افت ارتباط اینترنتی به ۷۱ درصد معمول را نشان می‌دهد.»

نزدیک به یک سال است که اینترنت ایران با فیلتر دست و پنجه نرم می‌کند و کاربران شاهد قطعی موقت و کندی سرعت اینترنت  هستند و انگار کاهش سرعت و محدودیت در دسترسی به اینترنت به عضو جداناپذیری در زندگی مجازی افراد تبدیل شده و این شرایط گلایه تمام کاربران در فضای مجازی را به دنبال دارد. البته گلایه کاربران از وضعیت اینترنت در حالی است که هفته گذشته، معاون وزیر ارتباطات از بهبودی وضعیت اینترنت در کشور گفته بود. اما گزارش اخیر نت بلاکس نشان می‌دهد که وضعیت اینترنت در ایران به هیچ عنوان بهبود نیافته است.

یکی از موسسات پایش وضعیت اینترنت جهانی به‌نام «نت بلاکس» در صفحه مجازی خود در شبکه X از اختلال اینترنت در بخش‌هایی از ایران خبر داد. بر اساس داده‌های نت بلاکس، بیشترین اختلال در استان‌های شمال غرب کشور رخ داده و کاربران را با مشکلاتی مواجه کرده است که همین مسئله گلایه کاربران را به دنبال داشته است.

پس از اعلام اختلال در اینترنت ایران یک مسئول دولتی این موضوع را از پیش برنامه‌ریزی شده خوانده است.

بر اساس گزارشی از تجارت‌نیوز، مظفری، مدیر فنی شرکت ایران سرور در واکنش به این پست در شبکه X نوشت: «این اختلال مربوط به یک برنامه تغییرات از پیش برنامه‌ریزی شده در خصوص اصلاح سیستم برق دیتاسنتر زیرساخت بوده است.»

برخی کاربران در واکنش به پست مدیر فنی شرکت ایران سرور از عدم اطلاع‌رسانی عمومی گلایه کردند که مظفری در پاسخ چنین نوشت: «تغییرات به شرکت‌هایی که تحت تاثیر قرار می‌گیرند، اطلاع‌ داده می‌شود و آنها می‌توانند به مشتریان خود اطلاع‌رسانی کنند. در حال حاضر شرکت زیرساخت اطلاع‌رسانی عمومی ندارد.»

روابط عمومی مخابرات منطقه تهران گفت:«در پی تخریب و سرقت فیبرنوری در محدوده مرکز مخابرات شهید خوشقدم تهران، اینترنت برخی مناطق با اختلال مواجه شده است.»
اداره کل روابط عمومی مخابرات منطقه تهران با صدور اعلامیه‌ای، اظهار کرد:«در پی تخریب و سرقت فیبر نوری در محدوده مرکز مخابرات شهید خوشقدم تهران، ارتباط تلفنی بخش زیادی از شهروندان محدوده غرب به شرق بزرگراه آیت الله سعیدی، حدفاصل خیابان‌های شکری شمالی و پیروز شمالی قطع و از دسترسی خارج می‌باشد.

شایان ذکر است همکاران معاونت شبکه و بخش‌های فنی اداره کل مخابرات منطقه پنج از ابتدا در محل حاضر و مشغول به کار می باشند، تا ارتباط مشترکین دایر و برقرار شود.»

مدیر ارشد فناوری در یک هلدینگ دانش بنیان حوزه فناوری اطلاعات در توئیتی اعلام کرد: به منظور پایداری بیشتر، تغییرات برق دیتاسنتر شرکت ارتباطات زیرساخت در شب گذشته انجام شد و امروز حادثه برق در همان دیتاسنتر باعث خاموشی شد.
به گزارش شفقنا، مظفری توضیح داد: شرکت ارتباطات زیرساخت شب گذشته (سه شنبه) نسبت به تغییرات اصلاحی در برق دیتاسنتر آذربایجان شرقی اقدام کرد که باعث بروز اختلال در ارتباطات غرب کشور شد و این اختلالات همچنان رفع نشده است.

با گذشت چندین ساعت از بروز این اختلال‌ها، شرکت ارتباطات زیرساخت تا زمان ارسال این خبر واکنشی نشان نداده است؛ حال آنکه انتظار می‌رود در صورت بروز هر گونه اختلال مرتبط با زیرساخت ارتباطی کشور که باعت مشکل در دسترسی‌های کاربران می‌شود، شرکت ارتباطات زیرساخت با احترام به حقوق کاربران نسبت به اطلاع رسانی به‌موقع و اعلام بازه زمانی برای رفع مشکل اقدام کند.

عبدالرسول پورعباس، معاون وزیر علوم و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در مورد اینکه اینترانت یا اینترنت؛ کدام یک در زمان کنکور قطع خواهد شد؟ بیان کرد: ما اصلا متقاضی قطع اینترنت نیستیم؛ تقاضای ما ایجاد امنیت فضای سایبری است. از وزارت ارتباطات انتظار داریم مانند سایر وزارتخانه‌ها که در اجرای کنکور به ما کمک می‌کنند، در کنار سازمان سنجش قرار بگیرند. 

به گزارش ایلنا، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در ادامه عنوان کرد: از صبح آزمون تا سه ساعتی که فرایند برگزاری آن طول می‌کشد، انتظار داریم ارسال فایل یا عکس به هر شکلی از حوزه‌های برگزاری کنکور محدود و غیرممکن شود. ما نمی‌دانیم به چه روشی می‌توان این کار را انجام داد؛ هر روشی که مراجع ذی صلاح تشخیص می‌دهند را می‌توان برای این کار اتخاذ کرد. نباید بستر ارسال عکس در بازه زمانی که داوطلبان در حال پاسخگویی به سوالات و در حوزه امتحانی هستند باز باشد که هر گونه فایل یا عکس از حوزه امتحانی خارج شود. اگر این خدمت‌رسانی به داوطلبان کنکور و ما ارائه شود واقعا ممنون هستیم و قطعا امنیت کنکور تامین خواهد شد. 

معاون وزیر علوم ضمن اشاره به اینکه در زمان برگزاری آزمون، می‌توان عکس‌هایی با تعاریف خاص را با ۳ تا ۴ ساعت تاخیر ارسال کرد، گفت: در حال حاضر هم ما امکاناتی داریم که برخی عکس‌ها در شبکه‌های اینترانت رد و بدل نمی‌شوند و نوع همکاری که ما در کنکور احتیاج داریم نیز در واقع ممانعت و تاخیر در رد و بدل شدن برخی عکس‌های مشخص هنگام برگزاری کنکور است که متخصصان امر می‌توانند عکس‌هایی مرتبط با آزمون و دفترچه سوالات و… را در دسته عکس‌های ممنوعه برای ارسال قرار دهند و این ممنوعیت تا پایان ساعت آزمون ادامه پیدا کند. 

پورعباس تصریح کرد: مسئولان مربوطه اگر چنین امکانی را فراهم کنند، حلقه آخری که نگرانی بابت تقلب در کنکور ایجاد می‌کند را از بین می‌برند و امنیت آزمون سراسری دوچندان تامین می‌شود. ما واقعا راضی نیستیم کسب و کار مردم را با قطع اینترنت خدشه دار کنیم. نکته مهم اینجاست که همانقدر آحاد مردم به اینترنت نیاز دارند، به همان اندازه داوطلبان کنکور و خانواده‌های آن‌ها، متقاضی برگزاری کنکور در امنیت کامل هستند. در مذاکراتی که با مسئولان داشتیم، خواسته خودمان را به مراجع ذی صلاح گفته‌ایم و نتایج خوبی هم حاصل شده و اگر ارسال و دریافت فایل و عکس در زمان آزمون محدود شود، کمک بزرگی به ما می‌شود.

رئیس سازمان سنجش آموزش کشور گفت: سازمان سنجش به دنبال اختلال در زندگی عموم مردم و قطع اینترنت نیست و از دستگاه‌های اجرایی ذیربط انتظار دارد با اتخاذ شیوه‌ای مناسب امکان ارسال تصویر و سوءاستفاده از بستر اینترنت در زمان برگزاری آزمون سراسری را مسدود کنند.
به گزارش روابط عمومی سازمان سنجش آموزش کشور، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در نشستی با روسا و معاونین آموزشی دانشگاه‌های تهران در دانشگاه علم و صنعت ایران با اشاره به اینکه اینترنت یکی از نیازهای ضروری زندگی روزمره مردم است، تأکید کرد: سازمان سنجش آموزش کشور به دنبال اختلال در زندگی عموم مردم و قطع اینترنت نیست و از دستگاه‌های اجرایی ذیربط انتظار دارد با اتخاذ شیوه‌ای مناسب امکان ارسال تصویر و سوءاستفاده از بستر اینترنت در زمان برگزاری آزمون سراسری را مسدود کنند.

عبدالرسول پورعباس معاون وزیر علوم تحقیقات و فناوری با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای ارتقای سلامت آزمون سراسری گفت: تمهیدات گسترده‌ای برای حفظ سلامت آزمون سراسری از مرحله طرح سؤالات تا برگزاری آزمون پیش‌بینی شده است که ارتقای امنیت مخازن در حوزه‌های اصلی و فرعی، تنوع‌بخشی دفترچه سؤالات و پاسخنامه‌ها، شناسنامه‌دار کردن و آموزش عوامل اجرایی و حفاظتی بخشی از آنها بوده است. علاوه بر این از سال گذشته با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان دستگاه‌های آشکارساز برای شناسایی ابزارها و ارتباطات‌ الکترونیکی مورد استفاده قرار گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: در همین راستا نشست عوامل اجرایی و حفاظتی نوبت دوم آزمون سراسری سال 1402 روز پنجشنبه 4 خرداد ماه برگزار می‌شود و آخرین اقدامات لازم برای برگزاری نوبت دوم‌ آزمون سراسری در سلامت و آرامش کامل در سراسر کشور تشریح خواهد شد

وی با اشاره به تشکیل شورای حفاظت از آزمون سراسری متشکل از عوامل انتظامی، امنیتی و قضایی، گفت: محدودیت اینترنت آخرین حلقه حفاظت از آزمون سراسری است و ممکن است این پیشنهاد از سوی شورای حفاظت از آزمون سراسری که مرجعی تخصصی است به شورای امنیت کشور ارائه شود و البته با توجه به اینکه امروز اینترنت یکی از نیازهای ضروری زندگی روزمره مردم است، سازمان سنجش آموزش کشور به دنبال اختلال در زندگی عموم مردم و قطع اینترنت نیست و از دستگاه‌های اجرایی ذیربط انتظار دارد با اتخاذ شیوه‌ای مناسب امکان ارسال تصویر و سوءاستفاده از بستر اینترنت در زمان برگزاری آزمون سراسری را مسدود کنند.
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور خاطرنشان کرد: حفظ سلامت آزمون سراسری از حقوق عامه و مورد مطالبه چند میلیون نفر از داوطلبان و خانواده‌های آنها است لذا انتظار می‌رود مراجع ذیربط همچون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با اقدامات تخصصی و انتخاب ابزار و شیوه‌ای مناسب نگرانی‌ها از سوءاستفاده از بستر اینترنت در زمان برگزاری آزمون سراسری را رفع نماید و البته بدین منظور نشست های متعددی در سطوح مختلف با این وزارتخانه و اپراتورهای تلفن همراه در حال برگزاری است که به نتیجه نهایی منتهی نشده است.
پورعباس با بیان اینکه سازمان سنجش برای جلوگیری از هرگونه خدشه به آزمون و حفظ امانت‌داری گام‌های مهمی برداشته است، گفت: امیدواریم با همکاری دستگاه‌های ذیربط زمینه برگزاری رقابتی سالم با رعایت عدالت آموزشی و شایسته گزینی فراهم شود و داوطلبان عزیز اطمینان داشته باشند از زحمات و حقوق آنها در این مسیر محافظت خواهد شد.
معاون وزیر علوم تحقیقات و فناوری در پایان خاطرنشان کرد: علی‌رغم بسیاری از مشکلات با تمام توان به دنبال تغییر شیوه برگزاری آزمون سراسری و برگزاری آن به صورت هوشمند و بدون کاغذ هستیم و طراحی فرایندها و ایجاد بسترهای این اقدام مهم در حال انجام است و با تکمیل این فرایند بسیاری از آزمون‌های آینده به صورت الکترونیکی برگزار می‌شود که در این صورت بسیاری از مشکلات و نگرانی‌های موجود مرتفع خواهد شد.
منصور انبیأ رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران در ابتدای نشست روسا و معاونین آموزشی دانشگاه‌های تهران ضمن خوشامدگویی و تبریک روز سوم خرداد به مناسبت پیروزی تاریخی فتح خرمشهر و ارائه گزارشی از عملکرد این دانشگاه بر همکاری بیشتر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با سازمان سنجش آموزش کشور تأکید کرد.
همچنین سایر اعضای نشست مذکور با طرح نظرات و دیدگاه‌های خود بر آمادگی دانشگاه‌ها برای افزایش همکاری و حفظ و ارتقا سلامت آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها تأکید کردند.

 

محدودیت اینترنتی در صورت نیاز هنگام آزمون سراسری اعمال می‌شود
در خبر دیگری در همین رابطه معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور گفت: چنانچه خواسته‌های مسئولان سنجش در زمان برگزاری آزمون برآورده نشد و نگرانی برای امنیت آزمون بوجود آمد ما مجبور هستیم تصمیماتی را برای محدودیت اینترنت در زمان برگزاری آزمون اعمال کنیم.
به گزارش خبرنگار ایرنا، سیدمجید میراحمدی روز پنجشنبه در نشست تبیین ابعاد اجرایی و حفاظتی نوبت دوم کنکور ۱۴۰۲ افزود: آزمون سراسری یک مقطع حساس و سرنوشت ساز برای داوطلبان و خانواده‌های آنهاست. اگر یک میلیون نفر برای کنکوری داریم اما مجموع افرادی که دغدغه آزمون دارند در روستاها و شهرها چند میلیون نفر است.

معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور گفت: کیفیت، سلامت، انضباط و امنیت رخداد آزمون از شاخصه‌های کارآمدی نظام است. اگر نظام مقدس جمهوری اسلامی این رخداد را با امنیت و سلامت و استانداردهای لازم برگزار کند جلوه‌ای از جلوه‌های کارآمدی و توانمندی امنیتی و انتظامی کشور است و اگر خدشه‌ای در برگزاری آن بوجود بیاید نه تنها برای جامعه رخداد نامبارک است نتیجه آن کاهش سرمایه اجتماعی برای نظام است.

وی با بیان این که سلامت آزمون سراسری مهم است، گفت: اینکه همه دستگاه‌های کشور خودشان را مسئول بدانند یک تکلیف تعطیل ناپذیر است. وقتی وزیرعلوم و رئیس سازمان سنجش درخواستی مبنی بر تهیه دستورالعمل ویژه آزمون‌ها در شورای امنیت کشور مطرح کردند مورد استقبال وزیر واقع شد و این دستورالعمل تهیه شد که در آن برای دستگاه‌های کشور مشخص شد. این دستورالعمل سال گذشته برای اولین بار اجرا شد و یکی از سالم‌ترین و بی نظیرترین کنکورها از نظر اینکه اتفاق نامبارکی و تقلبی رخ دهد، برگزار شد.

وی با بیان این که سازمان سنجش به این موضوع بسنده نکرده، گفت: این سازمان تلاش کرد که تغییرات اساسی متناسب با شرایط ایجاد کند. اتفاقات بزرگی که رخ خواهد داد بسیار خوب است و ما آمادگی کمک به سنجش برای اجرای تغییرات آزمون را داریم.

معاون وزیر کشور درباره امنیت و سلامت آزمون سراسری گفت: امنیت آزمون مساله ساده ای نیست و ما درباره خواسته‌های مسئولان سنجش درباره اینکه چه اقداماتی لازم و مکمل برای امنیت آزمون نیاز باشد را بررسی می‌کنیم.

وی افزود: از جمله مواردی که این روزها هم به آن پرداخته شده مساله قطع اینترنت یا عدم قطع اینترنت در زمان برگزاری آزمون سراسری است. آنچه که برای ما مهم است حقوق داوطلبان و ملت که درگیر این مساله هستند، است. حقی که حاکمیت تکلیف دارد رعایت شود و تضییع صورت نگیرد، باید با این نگاه آنچه لازم است انجام دهیم.

میراحمدی گفت: در موضوع اینترنت هم مسئولان وزارت علوم، هم مسئولان وزارت ارتباطات و سایر مسئولان بر این باور هستند که همانطور که سلامت و امنیت آزمون حق مردم است و حاکمیت باید این حق را تضمین کند، بهره مندی از اینترنت و استمرار این بهره مندی هم از حقوق مردم است. کسی به دنبال محدودیت در این حق نیست.

وی تاکید کرد: اما در موضوع مهم‌تر و ارجح بودن این مساله و اینکه آیا شیوه‌های دیگری برای این موضوع امکان پذیر است یا خیر، یا اینکه محدودیت‌های زمانی باشد، همه اعتقاد دارند که موضوع ارجح تر مهم‌تر است‌ بنابراین چنانچه خواسته‌های مسئولان سنجش برآورده نشد و نگرانی برای امنیت آزمون بوجود آمد ما مجبور هستیم تصمیماتی را برای محدودیت اینترنت در زمان برگزاری آزمون اعمال کنیم و اگر لازم شد و بررسی‌ها به این نتیجه رسید در جلسات مربوطه تصویب خواهد شد و به اطلاع مردم می‌رسد.

وی تاکید کرد: اگر به این نتیجه برسیم که بدون قطع اینترنت می‌توان امنیت کنکور را برقرار کرد همه از آن استقبال می‌کنیم.

میراحمدی اظهار داشت: ما برای کمک به سنجش برای برگزاری آزمون سراسری در امنیت و سلامت و کیفیت کامل آمادگی داریم.

زارع پور وزیر ارتباطات درباره مطرح شدن قطعی اینترنت در روزهای برگزاری آزمون‌ها و کنکور و طرح این سوال که آیا نمی‌توان از دستگاه‌های قطع‌کننده اینترنت در خود حوزه‌های امتحانی استفاده کرد، گفت: تصمیم‌ درباره این‌که اینترنت قطع شود یا نشود در شورایی گرفته می‌شود، ما نظر تخصصی‌مان را هم در آن شورا گفتیم، با صدای بلند هم گفتیم در رسانه‌ها هم گفتیم که اینترنت حتی برای یک دقیقه برای هیچ کاری نباید قطع شود؛ مخصوصا برای برگزاری آزمون، مخصوصا برای آزمونی که قرار است ۱۰ الی ۱۱ روز برگزار شود.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و سازمان سنجش به این سمت پیش می‌روند که از ابزارهای نوینی که برای کشف تقلب وجود دارد، استفاده کنند تا ما مجبور نشویم اینترنتی که زندگی مردم به آن وابسته است را قطع کنیم.

عیسی زارع پور در گفت‌وگو با ایلنا، درباره مطرح شدن قطعی اینترنت در روزهای برگزاری آزمون‌ها و کنکور و طرح این سوال که آیا نمی‌توان از دستگاه‌های قطع‌کننده اینترنت در خود حوزه‌های امتحانی استفاده کرد، گفت: تصمیم‌ درباره این‌که اینترنت قطع شود یا نشود در شورایی گرفته می‌شود، ما نظر تخصصی‌مان را هم در آن شورا گفتیم، با صدای بلند هم گفتیم در رسانه‌ها هم گفتیم که اینترنت حتی برای یک دقیقه برای هیچ کاری نباید قطع شود؛ مخصوصا برای برگزاری آزمون، مخصوصا برای  آزمونی که قرار است ۱۰ الی ۱۱ روز برگزار شود.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: خبری به نقل از یکی از مسئولان بیرون آمد مبنی بر اینکه قرار است اینترنت ۱۰ الی ۱۱ روز ولو به مدت ۳۰ دقیقه قطع شود که به رسانه‌ها گفتند ۱۱ روز قطع می‌شود که ما به شدت واکنش نشان دادیم و گفتیم این راهش نیست، در حال حاضر فناوری‌هایی وجود دارد که بدون استفاده از شبکه «سلولار»، از «بلوتوث» و «وای‌فای دایرکت»، (Radio Frequency) «تکنولوژی‌‌های RF» می‌شود استفاده کرد. یعنی بدون استفاده از شبکه سولار که ما بخواهیم اینترنت را قطع کنیم می‌توان به شکل مستقیم ارتباط را برقرار کرد.

وی تاکید کرد: راه اساسی و اصولی این است که حوزه‌های امتحانی را به دستگاه‌های آشکاریاب و جمر مجهز کنند  که هر سیگنالی چه «شبکه‌ سولار» بود، چه «شبکه وای فای» و چه «بلوتوث» و ده‌ها تکنولوژی که وجود دارد و از شبکه‌های سولار استفاده نمی‌کنند، همان‌جا مشخص شود. ما پیشنهادمان به دوستان این بود و حاضر هم هستیم کمک کنیم.

زارع‌پور اظهار داشت: به دوستان هم گفتیم حاضریم مشاوره فنی بدهیم که این کار درحال انجام است و این رویه در حال اصلاح است، هم در وزارت آموزش و پرورش، هم در وزارت علوم و سازمان سنجش دارند به این سمت پیش می‌روند که از ابزارهای نوینی که برای کشف تقلب وجود دارد، استفاده کنند که ما مجبور نشویم اینترنتی که زندگی مردم به آن وابسته است را قطع کنیم. ما به شدت مخالف هستیم و نظر تخصصی وزارت ارتباطات این است که اینترنت نباید قطع شود.

احمد وحیدی در مورد قطع اینترنت در زمان برگزاری امتحانات نهایی گفت: پیشنهاد قطع اینترنت در زمان برگزاری امتحانات نهایی رد شد.

به گزارش فارس، احمد وحیدی وزیر کشور در نشست هم‌اندیشی استانداران سراسر کشور که امروز دوشنبه (25 اردیبهشت) برگزار شد در مورد امنیت برگزاری آزمون‌های نهایی و کنکور گفت: مهمترین موضوع، برگزاری کنکور است که در این زمینه مشکلی نیست و امنیت سوالات هم موضوع دیگری است که تدابیر لازم برای تامین آن اعمال می‌شود.

وی درباره پیشنهاد مطرح شده مبنی بر قطع شدن دسترسی به اینترنت در روز آزمون گفت که این پیشنهاد رد شده است.

وزیر کشور در حاشیه این نشست نیز در جمع خبرنگاران تصریح کرد: موضوع مهم این نشست، احراز اطمینان از وجود شرایط مناسب برای استان‌ها در برگزاری آزمون‌هایی است که در پیش داریم؛ در این دوره، آزمون ها در شرایط کاملا ایمن برگزار می‌شود.

وحیدی درباره قطعی اینترنت گفت: موضوعی درباره قطعی اینترنت نداشتیم پیش بینی‌های دیگری انجام شده که با در نظر گرفتن آنها، امنیت امتحانات و ایمنی آنها از منظر حفظ سوالات برابر قوانینی که در وزارت آموزش وپروش اندیشیده شده است، برگزار خواهد شد.

وزیر کشور خاطر نشان کرد: مشکلات اجرایی را مدیران اجرایی حل می‌کنند تا آزمون را آبرومند برگزار کنیم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور به پیشنهاد قطع اینترنت برای کنترل تقلب‌های احتمالی دانش‌آموزان در زمان برگزاری امتحان‌های نهایی واکنش نشان داد.
به گزارش ایسنا رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور به پیشنهاد قطع اینترنت برای کنترل تقلب‌های احتمالی دانش‌آموزان در زمان برگزاری امتحان‌های نهایی واکنش نشان داد.

سردار غلامرضا جلالی در حساب کاربری خود در «ویراستی» نوشت: «پیشنهاد قطع اینترنت برای کنترل تقلب‌های احتمالی دانش‌آموزان در زمان برگزاری امتحان‌های نهایی غیرقابل قبول است. اولویت پدافند غیرعامل پایداری خدمات زیرساختی به مردم از جمله فناوری اطلاعات و ارتباطات است. خدا را شکر که این پیشنهاد تکذیب شد.

زمانی که زیرساخت ارتباطات کشور زیرساخت تمام مشاغل دیجیتال می‌گردد و این بخش پیشران اقتصاد می‌شود تضمین تداوم کارکرد زیرساخت ارتباطات از منظر پدافند غیرعامل امری واجب است، البته حساب مخاطرات در سطح امنیت ملی را جدا می‌دانیم.»

آغاز اعتراضات گسترده نسبت به دستگیری عمران‌خان، نخست‌وزیر سابق پاکستان و تعلیق دسترسی اینترنت، منبع درآمد بسیاری از شهروندان را در کشوری که مدت‌ها است با بحران اقتصادی دست به گریبان است، به کلی قطع کرده است.

اتاق ایران آنلاین - طی روزهای گذشته، در پی دستگیری عمران خان نخست‌وزیر سابق پاکستان و آغاز اعتراضات عمومی به این دستگیری، امکان اتصال به اینترنت در سرتاسر شهرهای بزرگ این کشور قطع شده است. وزارت ارتباطات پاکستان اعلام کرد به دستور وزارت کشور خدمات پهنای باند پاکستان به حالت تعلیق درآمده است و مشخص نیست چه زمانی بازیابی خواهد شد. حتی پس از آنکه دادگاه عالی پاکستان روز پنجشنبه دستگیری عمران‌خان را غیرقانونی اعلام کرده و دستور به آزادی او داد هم وضعیت پهنای باند در این کشور تغییری نکرد.

تصمیم به تعلیق پهنای باند پاکستان در وضعیتی اتخاذ شده است که اقتصاد این کشور با بحران‌هایی اساسی دست به گریبان است. تورم اصلی در ماه آوریل رکوردی جدید ثبت کرد و به 36.4 درصد رسید. میزان حواله‌های کارگران خارج از کشور به داخل پاکستان که در رشد اقتصادی این کشور سهمی 8 درصدی دارد،در ماه آوریل به نسبت زمان مشابه در سال گذشته 29.2 درصد کاهش یافته است. صادرات این کشور هم نسبت به سال گذشته 26.68 درصد کاهش تجربه کرده است. بانک جهانی نرخ رشد مورد انتظار پاکستان را از 2 درصد به 0.4 درصد کاهش داده است.

همزمان، آشفتگی سیاسی در پاکستان روز پنجشنبه نرخ برابری روپیه این کشور در برابر دلار را به پایین‌ترین حد ممکن یعنی به 298.93 رساند.فعالان اقتصادی پاکستان نظیر احسان مالک رئیس شورای تجارت پاکستان نگران آن هستند که وضعیت ایجاد شده در کشور از میزان اعتماد نهاد‌های بین‌المللی و وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران خارجی به دولت پاکستان بکاهد و وضعیت اقتصادی این کشور بحرانی‌تر شود. این احتمال وجود دارد که تحت تاثیر آشفتگی‌های سیاسی، از سرگرفته شدن برنامه صندوق بین‌المللی پول برای تضمین تامین مالی پاکستان توسط شرکای اسلام‌آباد به حالت تعلیق درآید. همچنین بسیاری از فعالان اقتصادی باور دارند وضعیت کنونی پاکستان وجهه بین‌المللی پاکستان را خدشه‌دار کرده و سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی را معلق خواهد کرد.

به گفته یک منبع آگاه، طی روزهای آشفتگی سیاسی و قطعی اینترنت، اوپراتورهای مخابراتی پاکستان 1.64 میلیارد روپیه، برابر 5.4 میلیون دلار سرمایه از دست داده‌اند. همچنین دولت پاکستان 574 میلیون روپیه، برابر 1.9 میلیون دلار درآمد مالیاتی خود را به واسطه قطعی اینترنت از دست داده است. علاوه بر این گفته می‌شود که استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای وابسته به اینترنت در پاکستان به دلیل تعلیق خدمات اینترنتی روزانه 2 میلیون دلار ضرر می‌دهند.

به گفته جهان آرا، از اعضای شورایی مشاوره‌ای در بانک جهانی،تداوم این وضعیت در پاکستان منجر به توقف سرمایه‌گذاری در کشور خواهد شد. زیرا سرمایه‌گذاران فراتر از وضعیت برابری روپیه و دلار، تورم و سیاست‌های بانک مرکزی پاکستان، نگران تداوم قطعی اینترنت و خدمات تلفن همراه و تداوم تاثیر این وضعیت بر کسب و کارها هستند. به گفته او تاکنون هم بسیاری از کسب و کارهای تجارت الکترونیک که درحال رشد بودند، از جمله خدمات حمل و نقل، بازارهای آنلاین و کسب و کارهای تحویل غذا به یک باره آسیبی شدید دیده‌اند و منجر به بیکاری کارگران روزمزدی شده‌اند که برای گذران زندگی به دستمزد روزانه خود محتاج بوده‌اند.

محسن زارعی رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش درباره قطعی اینترنت گفت: ما به دنبال قطع اینترنت بودیم و نه به صورت سراسری و قطعی، اینترنت در حوزه‌های امتحانی به مدت ۳۵دقیقه در ۱۰ الی ۱۱ روز برگزاری آزمون نهایی پایه دوازدهم اینترنت خارجی و بین المللی را خواستاریم.

نشست خبری محسن زارعی رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش با موضوع فرایند برگزاری امتحانات نهایی خردادماه امروز یکشنبه ۲۴ اردیبهشت سال ۱۴۰۲ برگزارشد.

وی درباره سازو کار‌هایی که برای امنیت امتحانات نهایی اظهار کرد: مصوبه ۸۶۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۴۰۲ تاثیر سوابق تحصیلی در آزمون سراسری ۴۰ درصد است، همچنین در سال ۱۴۰۳ تاثیر سوابق تحصیلی ۵۰ درصد و در سال ۱۴۰۵تاثیر سوابق تحصیلی به۶۰ درصد می‌رسد.

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش وپرورش با طرح این سوال که این تاثیر اثر در آموزش و پرورش دارد یانه؟ گفت: معیار ارزشیابی به برای دانش آموزانی که مربوط به نظام آموزش وپرورش گذشته بوده که مدرسه مرجعیت خود را ازدست داده بود و این مصوبه می‌تواند موقعیت طلایی باشد که دانش آموزان توجه خود را به کتاب و از حافظه پروری جلوگیری کنیم و دانشجویان تاکید بیشتری بر حافظه پروری دارد و این مصوبه می‌تواند دانش آموزان به سوی آموزش و یادگیری عمیق سوق دهد.

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش با اشاره به برگزاری امتحان نهایی در دوره یازدهم در سال گذشته برگزارشده بود، گفت: امسال آزمون نهایی ویژگی رقابتی به خود گرفته است.

ارزشیابی بانک سوال در سراسر کشور بود تا همه دبیران در طراحی سوال برای همه فراهم کرده و دو بار این سوال ارزیابی می‌شود و سپس در اختیار طراحان اصلی قرار می‌گیرند که این طراحان بر عهده افراد خبره است و برای اولین طراحان سوال در قرنطینه انجام می‌گیرد و برای طراحان طراحی سوالات آزمون‌های داخلی و خارجی در قرنطینه انجام گیرد و پس از طراحی سوال‌ها رمز نگاری می‌شود و این رمز‌ها قفلش شکسته نمی‌شود و در روز آزمون این رمز به رئیس حوزه داده می‌شود و چند دقیقه قبل از آزمون فردی در اتاق تکثیر سوالات تکثیر و پلمب می‌شود و ما امکان لو رفتن سوالات را به صفر رساندیم و به والدین قول می‌دهم که هیچ امکان لو رفتنی وجود ندارد.

زارعی درباره تصحیح برگه‌ها گفت: تصحیح الکترونیکی در خرداد ماه تصحیح دستی را کلا جمع کنیم و تصحیح الکترونیکی انجام می‌گیرد و برگه‌های آزمون به استان دیگر تصحیح می‌شود و پاسخ دانش آموزان توسط سه مصحح انجام میشود و نمره نهایی توسط سامانه جمع بندی می‌شود.

وی با بیان به سازمان سنجش به داوطلبان یک کد یکتا می‌دهد، عنوان کرد: ما براساس کدی سوابق تحصیلی در سازمان سنجش بارگذاری می‌کنیم. برای کسانی که ایجاد سابقه تحصیلی که سوابق تحصیلی ناقص دارند از دیماه شیوه نامه به مراکز آموزشی ابلاغ شد و محدودیت‌ها برداشته شد.

وی درباره ترمیم نمره گفت: به همه داوطلبان فرصت ترمیم نمره داده شدو همچنین برای افرادی که در زارعی ادامه داد: گذشته در ترمیم نمره شرکت کردند، می‌توانند در دی ماه و خرداد ماه همزمان با امتحانات نهایی برگزاری میشود واگر همزمان با امتحان نهایی بود می‌توانند در شهریور ماه آزمون دهند.

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزشی عنوان کرد: این آزمون یک آزمون ملی است و به یک عزم ملی نیازمند است، همچنین ر یاست جمهور به سازمان‌ها و وزارت کشور با استانداران تاکید به همکاری به آموزش وپرورش کردند و روز دوشنبه با در وزارت کشور با استانداران برگزارشده است.

وی درباره امنیت در آزمون نهایی گفت در استان با نیرو‌های امنیتی جلسه داریم و تمام حوزه‌های برگزاری آزمون مجهز به دوربین مدار بسته و تکثیر کننده سریع و همچنین دستگاه‌های سینگنال سال و فلزیاب هستند و از داوطلبان می‌خواهم به کانال‌های که انهارا به گرفتن پاسخ‌ها و سوال سوق دهند، اعتماد نکنند.

زارعی عنوان کرد: با هر نوع تخلفی با شدت و حدت برخورد می‌شود و از دادستان خواستیم یک شعبه برای این جرائم در نظر بگیرند و کانال‌ها رصد می‌شود و هرداوطلبی که در این تخلفات را مرتکب شوند، دانش آموزان متخلف از ۱تا ۱۰ سال از شرکت در آزمون نهایی محروم خواهند شد و بابت اینکه این آزمون رقابتی است، دستورالعمل برخورد با این جرایم به حوزه ارسال شده است.

رئیس مر کز ارزشیابی درباره تغییر سوالات از خرداد سال ۱۴۰۱ گفت: این سوالات به صورت مفهومی شده است تا توجه دانش آموزان بیشتر به کتاب باشد و مرجعیت کتاب قراردهند تا تمیز بین دانش آموزان دارای یادگیری عمیق سوالاتی را با سطح پایین و بالا قرار داده آیم.

زارعی ادامه داد: گروهی در شاد ویژه د دانش آموزان پایه دوازدهم قراردادن تا دانش آموزان نظرات و مشکلات خود را در حوزه امتحانی، سوالات آزمون، شرایط آزمون و تخلفات انجام گرفته گزارش دهند و در اسرع وقت پیگیری خواهد شد.

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین با کیفیت نظام آموزش و پرورش درباره قطعی اینترنت گفت: ما به دنبال قطع اینترنت بودیم و نه به صورت سراسری و قطعی اینترنت در حوزه ها‌ی امتحانی به مدت ۳۵دقیقه در ۱۰ الی ۱۱ روز برگزاری آزمون نهایی پایه دوازدهم اینترنت خارجی و بین المللی را خواستاریم.

وی درباره آمار تخلفات در سال گذشته تصریح کرد در دیماه در انتشار سوال ۹ مورد برخورد داشتیم و مابقی تخلفات جزیی بوده است.

 

اطلاعیه مخالفت وزارت ارتباطات

روابط عمومی وزارت ارتباطات هرگونه تصمیم پیرامون قطع اینترنت در زمان برگزاری امتحانات مدارس را تکذیب کرد.
مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با تکذیب قطع اینترنت در زمان برگزاری امتحانات مدارس، اعلام کرد: این وزارتخانه برای هیچ آزمونی چه به صورت مقطعی و چه به صورت جغرافیایی اقدام به قطع اینترنت نمی کند، بنابراین هرگونه اظهارنظر در این ارتباط از سوی افراد غیرمسوول قویا تکذیب می شود.
متاسفانه هر از چند گاهی برخی از مقامات غیرمسئول اظهاراتی را مطرح می‌کنند که خارج از چارچوب وظایف و اختیارات آن‌هاست. 
نشر چنین اظهارات غیرمسئولانه و خارج از چارچوب اختیارات و مأموریت‌های سازمان‌های مختلف باعث ضربه به امنیت روحی و روانی مردم و کاربران محسوب می‌شود.
سرویس اینترنت از ضروریات زندگی روزمره مردم است و وزارت ارتباطات مأموریت برقراری ارتباط پایدار و باکیفیت را برعهده دارد و همواره می‌کوشد که از حقوق مردم در دسترسی به ارتباطات سریع، امن و ارزان حمایت و حفاظت کند.
بنابه این گزارش، تکذیب قطع اینترنت در زمان برگزاری امتحانات مدارس درحالی از سوی وزارت ارتباطات اعلام شد که یکی از مسوولان وزارت آموزش و پرورش از رایزنی با وزارت ارتباطات برای قطع اینترنت در زمان برگزاری امتحانات مدارس خبر داده بود.

 

صاحبان کسب و کارها تاکید کردند پیاده‌سازی اینترنت طبقاتی نه تنها مشکلات کشور را حل نمی‌کند بلکه آثار مخرب بسیار زیادی در پی دارد.

به گزارش ایسنا، بیدی مدیر پنل تخصصی اینترنت طبقاتی که در حاشیه نمایشگاه ابنوتکس ۲۰۲۳ برگزار شد، سیاست‌های اینترنت طبقاتی را شفاف و واضح دانست و ادامه داد، اتخاذ چنین سیاستی حاصل نگاه حکمرانی است و می‌توان شواهد آن را از روی اسناد تصویب شده و تدوین شده به وضوح دید.

وی اظهار کرد: به نظر من این روند قطعا منجر به قطع اینترنت خواهد شد و در نهایت یک شبکه داخلی کنترل شده و با احراز هویت کاربران جایگزین آن می‌شود.

وی تاکید کرد: پایش محتوا با هوش مصنوعی ایستگاه بعدی که اینترنت طبقاتی به آن خواهد رسید.

محمد حافظ حکمی عضو هیئت مدیره یکی از کسب و کارها، سیاستگذاری در حوزه فضای مجازی و مدیریت را یکی از مسائل مطرح در جامعه دانست و گفت: در این زمینه دو رویکرد وجود دارد، در رویکرد اول، تمرکز بر کنترل داده‌ها و اطلاعات است و رویکرد دوم  بر آزاد سازی فضای اینترنت تمرکز دارد.

وی با بیان اینکه اجرای سیاست اینترنت طبقاتی بر ۲۰ سال آینده کشور در حوزه‌های مختلف اثر خواهد گذاشت، ادامه داد: رویکرد دوگانه در خصوص دسترسی به اطلاعات آزاد و یا دسترسی محدود به اطلاعات، حاصل میزان درک از جهان شبکه‌ای است.

حکمی اضافه کرد: در سند معماری شبکه ملی اطلاعات صراحتاً دسترسی به شبکه جهانی اینترنت را حق طبیعی شهروندان می‌دانند و در هیچ یک از اسناد بالادستی کشور محدودسازی یا طبقاتی سازی اینترنت، مورد تأکید نیست.

وی تاکید کرد: پیاده‌سازی اینترنت طبقاتی نه تنها مشکلات کشور  را حل نمی‌کند بلکه آثار مخرب بسیار زیادی در پی دارد.

زهرا آقاجانی، الناز میاندوآبچی * - بروز اختلال در زنجیره‌های تامین، امری گریزناپذیر بوده و مقابله با این پدیده و تاب‌آوری در برابر آن یکی از الزامات تداوم فعالیت کسب‌وکارها است. بر اساس تحقیقات موسسه مک‌کنزی  با عنوان کاهش آسیب‌پذیری زنجیره‌های تامین برای آینده (2022)، یک کسب‌وکار به طور متوسط هر 3.7 سال یکبار، حداقل به مدت یک تا دو ماه با یک اختلال در زنجیره تامین خود مواجه می‌شود. تحقیق دیگری از این موسسه نشانگر آن است که هزینه ناشی از چنین شرایطی می‌تواند حتی به 45 درصد سود یک سال کسب‌وکار برسد . همچنین تحقیقات مک‌کنزی نشان می‌دهد که اختلالات موجب آسیب‌پذیری زنجیره‌های تامین در حوزه‌های مهمی چون سیستم‌های برنامه‌ریزی، شبکه‌های تامین‌کنندگان و سیستم‌های لجستیک می‌شوند .

شبکه‌‌های اطلاعاتی و ارتباطی، بسترهای حیاتی برای انواع جریان‌های مطرح در زنجیره‌های تامین، اعم از کالا، اطلاعات، اسناد، پول و سرمایه محسوب می‌شوند که قطعی یا کندی آنها موجب افت عملکرد و کاهش کارایی در این زنجیره‌ها خواهد شد. از سوی دیگر، برخی وقایع می‌توانند موجب آسیب‌هایی نظیر افزایش ریسک و احتمال صدمه به دارایی‌های زنجیره‌ تامین و نیز توقف یا مختل شدن جریان کالا شوند. با این وصف پیش‌بینی و آمادگی در برابر انواع بحران‌ها و اختلالات، امروزه جزوی جدانشدنی از استراتژی‌های کسب‌وکارها در جهان محسوب می‌شود.

محدودیت‌های اخیر در دسترسی به شبکه اینترنت، موجب بروز اختلالاتی در زنجیره‌های تامین کالا در کشور و به‌خصوص در شبکه‌های توزیع و عملیات لجستیک آنها شده است. بسیاری از کسب‌وکارهای حوزه توزیع کالا در ایران به دلیل وابستگی به اینترنت در بخش‌های مختلف فرآیندهای خود در بخش‌هایی چون خرید، فروش، بازاریابی پردازش سفارشات، لجستیک و غیره، دچار مشکلاتی شده‌اند، چرا که برخی از این کسب‌وکارها فاقد انطباق‌پذیری با شرایط پیش‌بینی نشده بوده و از آمادگی لازم برای بهره‌گیری از شیوه‌‌های جایگزین جهت انجام امور خود برخوردار نبوده‌اند. این وضعیت موجب کندی فرآیندها و کاهش کیفیت خدمات‌رسانی در شبکه‌های توزیع کالا، به‌ویژه کالاهای مصرفی پرگردش شده است. مهمترین حوزه‌های آسیب ناشی از بحران حاضر در بخش توزیع و لجستیک به شرح زیر قابل تبیین است:

•          انتقال و اشتراک اطلاعات در شبکه‌های توزیع: یکپارچگی اطلاعاتی بین دفاتر مرکزی و شعبه‌های فروشگاهی مختل شده و به اشتراک‌گذاری اطلاعاتی نظیر سطح موجودی اقلام و قیمت کالاها با مشکلاتی مواجه شده است.

•          سفارش‌گیری و تامین کالا برای خرده‌فروشی‌ها: برخی از شرکت‌های پخش ناچار به استفاده از روش‌های سنتی و غیرماشینی برای سفارش‌گیری شده‌اند.

•          فروش کالا اعم از فیزیکی و برخط: در فروش‌های فیزیکی، در برخی مواقع دستگاه‌‌های کارت خوان سیار دچار مشکل شده‌اند. در بخش برخط به دلیل اختلال در نرم‌افزارهای کاربردی و سکوهای فروش، ابعاد آسیب‌ها گسترده‌تر بوده و حتی موجب کاهش 50 درصدی فروش‌های آنلاین برخی از فروشگاه‌ها و سوپر اپلیکیشن‌ها  شده است. بخش دیگری از کاهش فروش کالا، از دشواری دسترسی به برخی شیوه‌های تبلیغات دیجیتال (از جمله پیامک‌های انبوه برای مشتریان و اعلان‌های مربوط به نرم‌افزارهای کاربردی موبایل) ناشی می‌شود.

•          لجستیک کالا: تاثیرگذاری اختلالات اخیر بر حوزه لجستیک عمدتا از چهار جنبه بوده است؛ اول کاهش تقاضا برای خدمات لجستیک در اثر کاهش فروش کالا (به‌خصوص در بخش خدمات حمل‌ونقل مرسوله و واسطه‌های بازاریابی در این حوزه)، دوم اختلال در عملیات حمل‌ونقل کالا به جهت شرایط نااطمینانی (به دلیل نگرانی از امنیت ناوگان، نیروی انسانی و کالا)، سوم مختل شدن فعالیت بازارگاه‌های الکترونیکی حمل‌ونقل بار در سطح کشور و چهارم کاهش سرعت انتقال اطلاعات بین بخش تقاضا و عرضه خدمات لجستیک.

 

نکات کلیدی:

به منظور به حداقل رساندن آثار مخرب اختلالات اخیر بر لجستیک و توزیع کالا و افزایش تاب‌آوری این بخش، اقدامات زیر قابل پیشنهاد است:

•          توجه به مدیریت ریسک در کسب‌وکارهای حوزه لجستیک و توزیع: ضروری است کسب‌وکارهای حوزه لجستیک و توزیع با بکارگیری سیستم‌های مدیریت ریسک، نسبت به افزایش تاب‌آوری خود در شرایط بحرانی و آمادگی برای جایگزینی موقت فرآیندها با شیوه‌های دیگر اقدام کنند.

•          حمایت از طراحی و توسعه نرم‌افزارهای تخصصی حوزه لجستیک و توزیع: در حال حاضر در برخی از نرم‌افزاری مبتنی بر مدل کسب‌وکار مبتنی بر سکوها (پلتفرمی) در حوزه‌هایی نظیر فروش آنلاین، خدمات حمل‌ونقل و جابجایی آنلاین و نرم‌افزارهای واسطه‌گری، وابستگی به منابع خارج از کشور وجود دارد. پیشنهاد می‌شود با توجه به ظرفیت‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حمایت از توسعه نرم‌افزارهای دانش بنیان بومی، اقدامات لازم در این چارچوب صورت گیرد.

•          در نظر گرفتن امتیازاتی برای کاربران استفاده کننده از پلتفرم‌های داخلی: می‌توان برای افرادی که از پلتفرم‌های داخلی برای کسب‌وکارهای خود استفاده می‌کنند، امتیازاتی مانند معافیت درصدی از مالیات بر ارزش افزوده و برخی مشوق‌ها و تخفیفات ویژه قائل شد.

•          تقویت بسته حمایتی وزارت صنعت، معدن و تجارت از کسب‌وکارهای متضرر از قطعی اینترنت: این بسته حمایتی با محوریت تبلیغات در صدا و سیما و شبکه‌های اجتماعی طراحی شده که ممکن است با اقبال کسب‌وکارها مواجه نشود، پیشنهاد می‌شود با توجه به نیازها و مقتضیات واقعی کسب‌وکارها و لحاظ کردن دغدغه‌های آنها، نسبت به تقویت و تکمیل این بسته اقدام گردد.

* اعضای هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی

(منبع:موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی)

ماه‌ها است که آرامش نسبی به سطح شهرها و خیابان‌ها بازگشته اما اوضاع اینترنت در کشور همچنان با مشکلات بسیاری مواجه است. با توجه به سابقه دولت سیزدهم و دستگاه‌های تحت نظرش، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی برای سهولت در استفاده از اینترنت در کشور متصور بود. باید انتظار کشید و دید، مسوولان و مقامات کشور، چه خوابی برای اینترنت آزاد در آینده کشور دیده‌اند.

مسئولان می‌گویند که اوضاع اینترنت عادی است و حتی سرعت انتقال داده‌ها هم بیشتر شده. اختلال فرمایشی در شبکه اینترنت کشور اما با گذشت بیش از ۷ ماه از آغاز اعتراضات به مرگ مشکوک مهسا امینی در کشور، همچنان ادامه دارد. دسترسی به اینترنت نسبت به آن روزها شاید آسان‌تر شده اما اگر سری به شبکه‌های اجتماعی بزنید، تعداد کاربرانی که از وضعیت اینترنت گلایه می‌کنند، توجه‌تان را جلب می‌کند. امروز، خبری از قطعی‌های سراسری یا اختلال‌های دستوری گسترده ظاهری در اینترنت نیست اما به گواه کاربران، استفاده از اینترنت، هر روز فرسایشی‌تر و غیرقابل‌تحمل‌تر می‌شود.

به گزارش فراز و با استناد به داده‌های پایگاه آیودا، شبکه اینترنت همراه و خانگی در ۲۴ ساعت گذشته، دست‌کم در ۵ استان کشور با اختلال همراه بوده است. استان البرز، با بیشترین اختلال، در صدر لیست اختلال‌های شبانه‌روز گذشته قرار گرفته است. با نگاهی به نقشه وبسایت آیودا می‌توان دید که اینترنت کاربران در این استان در ساعات مختلف شبانه‌روز اخیر و در بازه‌های مختلف، مختل بوده است. دسترسی به اینترنت جهانی هرگز قطع نشده اما نوسان در دسترسی آی‌پی‌های منحصر به فرد نشان می‌دهد که اینترنت در استان البرز اوضاع خوبی نداشته است.

 

 

استان کهکیلویه و بویراحمد، پس از استان البرز بیشترین اختلال را تجربه کرده است. دسترسی به اینترنت جهانی از حوالی ساعت ۲۲ روز دوشنبه مختل شده و تا حدود ساعت ۷ صبح ادامه داشته است. همچنین دسترسی کاربران به اینترنت در بازه‌های مختلف از شبانه‌روز شاهد افت سرعت بود.

 

استان‌های تهران آذربایجان غربی و کردستان نیز وضعیت تقریبا مشابهی را تجربه کرده‌اند.

از منظری دیگر، داده‌های وبسایت انت نشان می‌دهد که در ۲۴ساعت گذشته، ۱۹۸ وبسایت اصلی یا فرعی در ایران از دسترس خارج شده‌اند. علت این رخداد می‌تواند از حمله‌های متناوب سایبری و اختلال در پایگاه‌های داده تا محدودیت‌های اینترنتی متفاوت باشد.

 

 

با توجه به آنچه از داده‌های آیودا پیدا است، دشواری در دسترسی به اینترنت هرگز به وخامت ماه‌های نخست اعتراضات نیست اما گزارش کاربران، نشان‌دهنده عدم رضایت آن‌ها از وضعیت شبکه اینترنت نسبت به ماه‌های پیش از وقایع اخیر است. ماجرا چیست؟

به گزارش فراز، بنا به داده‌های سایت پینگ سرور، سایت گوگل در ایران، بعد از هنگ‌کنگ، قزاقستان، اوکراین و اسراییل بالاترین پینگ را دارد. به این معنی که اگر اینترنت را یک اتوبان ۳ بانده فرض کنیم، ناظران این اتوبان در ایران، کاربران گوگل را فقط از یک باند عبور می‌دهند. این باند، هر روز تنگ‌تر شده و ترافیک کاربران در آن بیشتر می‌شود. در نتیجه ارتباط کاربران با سرورهای گوگل و بازگشت داده از گوگل به دستگاه‌های کاربران، هر روز کندتر و کندتر می‌شود. به عبارت دیگر، مسوولان فیلترینگ در ایران، در اعمال سانسور، نقش مار می‌کشند تا پایگاه‌های نظارتی را به بیراهه ببرند. در پاسخ به اعتراضات نیز، سرعت اینترنت در سرورهای دیگر را «تست» می‌کنند و نتیجه مطلوب‌شان را اعلام!

 

 

 مهرماه سال گذشته، نخستین موج اختلال فرمایشی در اینترنت کشور آغاز شد. در اوج اعتراضات خیابانی به مرگ مشکوک مهسا امینی،‌ شبکه اینترنت همراه و خانگی با اختلال زیادی همراه بود. تا حدی که دسترسی به اینترنت جهانی حتی بسیار سخت و حتی ناممکن شده بود. مقامات رسمی کشور، دلیل این اختلال را «شرایط امنیتی» عنوان می‌کردند. حالا، ماه‌ها است که آرامش نسبی به سطح شهرها و خیابان‌ها بازگشته اما اوضاع اینترنت در کشور همچنان با مشکلات بسیاری مواجه است. با توجه به سابقه دولت سیزدهم و دستگاه‌های تحت نظرش، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی برای سهولت در استفاده از اینترنت در کشور متصور بود. باید انتظار کشید و دید، مسوولان و مقامات کشور، چه خوابی برای اینترنت آزاد در آینده کشور دیده‌اند.

معاون امور آزمون‌های سازمان سنجش آموزش کشور در پاسخ به این سوال که آیا در نوبت اول آزمون سراسری که در دی ماه ۱۴۰۱ برگزار شد با داوطلب شبهه دار مواجه بوده‌اند یا خیر، بیان کرد: خوشبختانه با توجه به محدودیت و قطع اینترنت با کمترین میزان مشکل مواجه بودیم و اصلا تا امروز بخش فنی سازمان سنجش هیچ گزارشی از داوطلب شبهه‌دار نداده است و می‌توان گفت آمار افراد دارای شبهه در نوبت اول کنکور ۱۴۰۱ نزدیک به صفر است و این نکته نشان می‌دهد که قطع اینترنت چقدر تاثیر مثبتی در برگزاری امتحانی سالم دارد. 

«حسن مروتی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا او در پاسخ به این سوال که آیا برای نوبت دوم آزمون سراسری در تیرماه هم محدودیت و قطعی اینترنت خواهیم داشت، گفت: هنوز چیزی معلوم نیست. با توجه به نتیجه خوبی که در دی ماه از قطع اینترنت در زمان کنکور دریافت کردیم، ما پیشنهادمان را مجددا اعلام می‌کنیم. برای یک آزمون سراسری اینترنت برای حدود سه ساعت محدود می‌شود و احتمال دارد که به جامعه فشار هم وارد شود و ما درک می‌کنیم، اما چنین کاری منافعش برای جامعه بیشتر است.برای آزمونی که سرنوشت آینده کشور و متخصصان آینده جامعه را مشخص می‌کنند مردم باید تحمل کنند البته ما راه‌های دیگر را هم برای برگزاری امتحانی سالم بررسی می‌کنیم. 

اینترنت کشور صبح امروز با اختلال رو به رو شد به طوریکه طبق اعلام کاربران، در برخی شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت فقط سایت‌های داخلی باز می‌شدند.

اینترنت از ساعت ۹.۵۶ امروز با اختلال مواجه شد؛ به گونه‌ای که در برخی شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت فقط سایت‌های داخلی باز و در برخی موارد دسترسی به این سایت‌ها نیز با مشکل مواجه بود. طبق اعلام برخی کاربران، درگاه‌های پرداخت نیز با مشکل مواجه بودند.‌

البته این اختلال اکنون و از ساعت ۱۰.۲۰ برای بیشتر کاربران برطرف شده است. پیگیری‌های خبرنگار ایسنا برای اطلاع از علت این موضوع از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت ارتباطات زیرساخت کشور ادامه دارد و پس از مشخص شدن اطلاع رسانی خواهد شد.

طی هفته‌های گذشته هم بعضا اختلالاتی در اینترنت کشور مشاهده شد، روز پنجم بهمن ماه جاری هم شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد که از ساعت ۱۱:۴۳ به مدت ۱۰ دقیقه شاهد افت ترافیک بین الملل بودیم که به سرعت برطرف شد.

شرکت ارتباطات زیرساخت به دلیل این اتفاق از مردم عذرخواهی و اعلام کرد که تیم های فنی در حال بررسی علت بروز این حادثه هستند.

وزیر ارتباطات امروز در واکنش به نامه‌ای که از سوی دفتر ریاست جمهوری مبنی بر «لزوم بازگردادن اینترنت به شرایط عادی و فراهم کردن دسترسی مردم به اینترنت آزاد» منتشر شده، گفت که این نامه قبل از اینکه به ما برسد، در رسانه‌ها منتشر شده است؛ اما این موضوع در حال بررسی است و اعلام نتیجه آن هم ارسال می‌شود.

به گزارش ایسنا محدودیت‌های اینترنتی و کاهش سرعت اینترنت که صرف نظر از تجربه زیسته کاربران، حتی در آمار هم قابل مشاهده است، انتقاد نمایندگان مجلس شورای اسلامی را هم به دنبال داشته و حتی بحث کارت زرد و استیضاح او را هم مطرح کرده بود.

مجتبی توانگر - رییس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس - ۱۹ دی ماه در با تاکید بر لزوم بازگرداندن اینترنت به شرایط عادی و فراهم کردن دسترسی مردم به اینترنت آزاد خواستار رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی و همچنین راه‌اندازی صندوق جبران خسارت فیلترینگ در کشور شد.

توانگر همچنین هفته گذشته در نامه‌ای به عیسی زارع‌پور -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- با اشاره به کاهش ۴۰ درصدی درآمد اپراتور‌های اینترنتی به‌ویژه اپراتور‌های همراه کشور بعد از فیلترینگ، خواستار ارائه گزارشی درباره اثرات فیلترینگ و سیاست‌های حمایتی وزارت ارتباطات درباره وضعیت پلتفرم‌های داخلی شده بود.

هرچند پس از آن وزیر ارتباطات اعلام کرد: «اطلاعات جزئی پیام‌رسان‌ها جزو اسرار تجاری آن‌هاست و ما نمی‌توانیم آن را منتشر کنیم. اما آقای توانگر که در این باره سوال داشتند، به جلسه‌ای دعوت شدند تا این موضوع برایشان توضیح داده شود و اطلاعات در اختیارشان قرار بگیرد.»

با وجود این، انتقاد به وضعیت فعلی اینترنت ادامه دارد، روز ۲۷ بهمن‌ماه نامه‌ای از دفتر رئیس جمهوری خطاب به وزیر ارتباطات نوشته شده که در آن به‌دنبال گزارش عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص «لزوم بازگردادن اینترنت به شرایط عادی و فراهم کردن دسترسی مردم به اینترنت آزاد»، اعلام شده این موضوع در کارگروه اقتصاد دیجیتال بررسی و نتیجه آن اعلام شود.

این نامه به مجتبی توانگر هم رونوشت شده و او در توئیتر خود به این نامه اشاره کرده و اعلام کرده است: «پیرو نامه‌ام، با تشکر از حسن نظر آقای رییس‌جمهور که موضوع بازگرداندن اینترنت به شرایط عادی به دستور کار «کارگروه ⁧اقتصاد دیجیتال⁩ دولت» تبدیل شد. ‏مردم و کسب و کار‌ها منتظر تصمیمات عاجل این کارگروه برای رفع مشکل اختلالات اینترنتی و فراهم کردن دسترسی عمومی به اینترنت آزاد هستند.»

پس از آن زارع‌پور در حاشیه جلسه هیات دولت در واکنش به انتشار این نامه اظهار کرد: این از اخلاق آقای توانگر است که نامه قبل ازاینکه به ما برسد، در رسانه‌ها منتشر شده است؛ اما این موضوع در حال بررسی است و اعلام نتیجه آن هم ارسال می‌شود.

کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال دی ماه سال گذشته از سوی هیئت دولت و با هدف راهبری و هماهنگی توسعه اقتصاد دیجیتال و دستیابی به کسب سهم ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور، تشکیل شد که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم مانند کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، تنها عضوی از آن است.

در شرایطی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به علت فیلترینگ و محدودیت‌های اعمال‌شده اینطور عنوان می‌کند که محدودیت‌ها به‌دلیل مسائل امنیتی رخ داده و از حوزه اختیارات او خارج است؛ حال باید دید اکنون که بررسی وضعیت اینترنت به کارگروه اقتصاد دیجیتال سپرده شده، این کارگروه چه تصمیمی می‌گیرد و وضعیت اینترنت که با نامه‌هایی که از سوی نمایندگان مجلس پیگیری شده، به کجا می‌رسد.

فرهیختگان نوشت: نگاهی به آمار کاربران پلتفرم‌های خارجی و وضعیت اینترنت؛ ۶۰ درصد معتقدند اعمال محدودیت در اینترنت بیش از آنکه آورده‌ای برای دولت داشته‌ باشد به ضرر آن است.

طبق اطلاعات موجود و براساس یکی از آخرین پیمایش‌های انجام شده، حدود 43.5 درصد از مردم از یکی از پیام‌رسان‌های داخلی 42 درصد از تلگرام، 38 درصد از واتساپ و 38 درصد هم از اینستاگرام به صورت مداوم استفاده می‌کنند.

60 درصد مدعی هستند که دولت نباید به خاطر اغتشاشات و ناآرامی‌ها اینترنت را قطع کند چرا که قطعی اینترنت و ایجاد محدودیت بیش از آنکه آورده‌ای برایش داشته باشد، به ضرر دولت است.

60 درصد از گروهی که محدودیت اینترنت را به ضرر دولت می‌دانند بر این باورند که بیشترین ضرر و آسیب این شرایط متوجه اقتصاد و باعث تضعیف کسب‌وکارهاست و 15 درصد هم این را باعث کاهش حمایت نخبگان و مردم از حاکمیت می‌دانند.

حدود 35 درصد بر این باورند که محدودیت‌های اعمال‌شده موقتی است و با آرام‌تر شدن اوضاع، محدودیت‌ها برطرف خواهد شد، درحالی‌که بیش از 43 درصد معتقدند هنوز در این مورد جمع‌بندی و تصمیم‌گیری نشده است.

تنها 30 درصد کاربران گفته‌اند که پیش از ناآرامی‌های اخیر از فیلترشکن و پروکسی استفاده می‌کرده‌اند اما در حال حاضر بیش از 60 درصد کاربران از فیلترشکن استفاده می‌کنند. و از این تعداد حدود 30 درصد از فیلترشکن‌های پولی -که حدود 70 درصد آن‌ها ماهیانه بین 50 تا 200 هزارتومان هزینه می‌کنند- و 70 درصد از پروکسی‌ها و فیلترشکن‌های رایگان خارجی استفاده می‌کنند.

70 درصد مصاحبه شونده‌ها با مسدود شدن واتساپ مخالف یا بسیار مخالف بوده‌اند.

حدود 45 درصد از کاربران اینستاگرام و 40 درصد کاربران واتساپ و 63 درصد از کاربران تلگرام اظهار داشته‌اند درصورت مسدودماندن موقت با استفاده از فیلترشکن همچنان به استفاده ادامه می‌دهند. و به ترتیب تنها 34 و 46 درصد جایگزین کردن پیام‌رسان داخلی را انتخاب کرده‌اند.

حدود 34 درصد کاربران اظهار داشته‌اند اگر قرار باشد تنها محدودیت‌های اعمال‌شده بر یکی از پلتفرم‌های خارجی برداشته شود، انتخاب آنها واتساپ خواهد بود. در درجه بعد، تلگرام 23 درصد و اینستاگرام با حدودا 22 درصد قرار گرفته‌اند.

کلودفلر یک شرکت آمریکایی است که در سال ۲۰۰۹ تاسیس شده و خدمات شبکه تحویل محتوا (CDN) و کاهش حملات DDoS را فراهم می‌کند.

از روز گذشته اخباری مبنی بر وجود اختلال در این شبکه در ایران به گوش می‌رسد.

داده‌های رادار کلودفلر نشان می‌دهد ترافیک این شبکه در ایران از اواسط روز گذشته (شنبه)، حدود ۵۰ درصد نسبت به روزهای قبل کاهش یافته است؛ اختلالی که نسبت به گذشته گسترده‌تر شده و دلیلش هم تاکنون مشخص نشده است.

به گزارش همشهری آنلاین، کلودفلر یکی از اقتصادی‌ترین CDNها (شبکه تحویل محتوا) در دنیا است و با همین برتری، به بزرگ‌ترین ارائه‌کننده خدمات در این حوزه تبدیل شده است.

براساس آمارهای ارائه‌شده از سوی شرکت کلودفلر در سال ۲۰۲۰، این شرکت بیش از ۲۵ میلیون وب‌سایت در سراسر جهان را پشتیبانی کرده‌ است.

کلودفلر عمدتاً به عنوان یک پراکسی معکوس برای وب‌سایت‌ها عمل می‌کند.

این اختلال در ایران اگرچه نسبت به دیروز مقداری کمتر شده، ولی همچنان ادامه دارد و  به‌طور کامل برطرف نشده است.

این موضوع می‌تواند اثرات قابل‌توجهی بر کاربران در استفاده از اینترنت و هزاران کسب‌وکار آنلاین داشته باشد.

مدیر کل نظارت بر سرویس های ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بر این باور است که شبکه ارتباطی، وضعیت مطلوبی دارد و برخی از شاخص‌های آن بهبود پیدا کرده است و برخی دیگر از شاخص‌های آن حداقل بدتر نشده است و ثابت مانده‌است.

بحث نارضایتی مردم از ارائه اینترنت همچنان داغ است، مردمی که از کاهش کیفیت و سرعت اینترنت به شدت ناراضی هستند حتی با مطرح کردن این موضوع با دولتمردان چیزی عایدشان نشد! عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، اما می گوید امکان دسترسی به سایت‌های تحریمی با حداکثر سرعت فراهم است و کندی اینترنت وجود ندارد به باور او استفاده از فیلترشکن‌هاست که باعث کندی اینترنت می‌شود.

محمد امامی، مدیر کل نظارت بر سرویس های ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گفت و گو با خبرآنلاین و در واکنش به وضعیت پیش آمده برای اینترنت گفت:« بحث نارضایتی مردم موضوعی است که باید از جنبه‌های فنی که در سازمان وجود دارد، مورد بررسی قرار گیرد و اگر بخواهیم به این جنبه از این موضوع بپردازیم بحث کیفیت، قیمت و اطمینان مردم در ارائه سرویس، موضوع بسیار مهمی است.»

او در ادامه گفت:« از لحاظ قیمتی، تعرفه‌ای که اپراتورها برای خدمات اینترنتی، اعم از اپراتورهای ثبت و سیار ارائه می‌کنند، تحت نظارت سازمان است و دائما کنترل می‌شود و اپراتورها در چارچوب مصوبات کمیسیون و مفاد پروانه‌های آن‌ها در حال فعالیت هستند و اگر تخلفی صورت گیرد حتما طبق روال‌های جاری که در سازمان است، با آن‌ها برخورد می‌گردد و این موضوعی نیست که الان تازگی داشته باشد و همیشه طبق همین روال با اپراتور ها برخورد صورت گرفته و ساز و کارهای سازمانی در این زمینه مشخص است که نتایج اقدامات هم مشهود و قابل دفاع است.»

مدیر کل نظارت بر سرویس های ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در ادامه گفت:« این بحث دیگری در این موضوع، بحث کیفیتی در خدمات ارتباطی از جمله بحث اینترنت است که سازمان تنظیم مقررات بر اساس وظایفی که دارد و در چارچوب پروانه‌ها و مصوباتی که کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات آن را تصویب می‌کند، در قالب آن قدم برمی‌دارد، آن هم به صورت دائم، آنلاین و میدانی و در حال پایش کیفیت، خدمات ارائه می‌کند و این موضوع برای تمامی اپراتورها در حوزه ارتباطات و فنانوری وجود دارد. تمامی این اپراتورها از جمله شرکت مخابرات ایران (همراه اول)، ایرانسل، رایتل، مبین‌نت و خود شرکت مخابراتی و غیر، مجوز ارائه خدمات اینترنتی به آن‌ها داده شده‌است.»

کیفیت بسترهای اینترنت افزایش پیدا کرده‌ است

امامی در ادامه افزود:« ما بر اساس اساس‌نامه و مصوباتی که وجود دارد کیفیت این خدمات را رصد می‌کنیم و اگر بخواهیم این موضوع را نسبت به رضایت مردم بست دهیم، واقعیت این است که وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات به عنوان رگولاتوری حوزه ارتباطات کشور، به این نتیجه رسیده‌است که کیفیت بسترهای مخابراتی، کیفیت بسترهای دسترسی مشترکین به سرویس های ارتباطی از جمله اینترنت بهبود پیدا کرده است و یا بدتر نشده است. این موضوعی است که بر اساس شاخص‌هایی که در مصوبات داریم و بر اساس آن چیزی که در بین تمام اپراتورها و رگولاتورهای دنیا پذیرفته شده است و اعداد و ارقامی که بر اساس استانداردهایی اندازه گیری می‌شود، به دست آمده. این یک واقعیتی است که وضعیت شبکه ارتباطی، وضعیت مطلوبی دارد و برخی از شاخص‌های آن بهبود پیدا کرده است و برخی دیگر از شاخص‌های آن حداقل بدتر نشده است و ثابت مانده‌است.»

کاهش کیفیت اینترنت برداشت مردم است!

این مثام مسئول در ادامه گفت:«‌ به عنوان کسی که در حوزه خدمات اینترنتی فعالیت می‌کند و به عنوان کسی که اپراتور شبکه و رگولاتور شبکه و رگولاتور حوزه است، می‌توان گفت که احساسی که ایجاد شده‌است شاید یک سابقه‌ای در بین مردم دارد و برمی‌گردد به برداشت مردم. اگر بخواهیم آن را بررسی کنیم، برای مثال زمانی که اپراتورهای ما چه در حوزه ثابت و چه در حوزه سیار، سرعت دسترسی مشترکین را بروی شبکه هایشان افزایش دادند، در حوزه تلفن همراه که می‌توان گفت همه مردم آن را حس کردند؛ سرعت اینترنت از EG ارتقاع پیدا کرد به ۴G، عملا محدودیت‌های مردم و کاربران برای دسترسی به شبکه‌ها و خدمات سرویس اینترنتی خیلی آسان‌تر شد و یا ارتقا ۳G به ۴G را داشتیم. در بین این موضوعات، بحث سرعت دسترسی مردم به شبکه‌های اینترنتی افزایش پیدا کرده است و اینترنت ما به صورت حجمی به کاربران ارائه می‌شود اما مشترکین خیلی سریع‌تر حجم خودشان را از دست می‌دهند. بحث دیگری که وجود دارد این است که کاربران بیشتر از محتواهای ویدیویی و عکس استفاده می‌کنند و یا بازی می‌کنند، در تمامی این‌ها هر چقدر کیفیت محتوا بالا رود، پهنای باند و حجم اینترنتی که نیاز دارند بالا می‌رود. هرکسی به عنوان کاربر می‌تواند این موضوع را تجربه کند و صحت این حرف را به عین ببیند.»

امامی در ادامه با اشاره به اینکه شکایت و نارضایتی اتفاق نیافتاده‌است؛ گفت:« تقریبا هیچ کم فروشی در شبکه های ارتباطی نداریم. چرا که تمامی آن‌ها مکررا بررسی و کنترل می‌شوند.»

۲۰ درصد کاهش سرعت اینترنت به فیلترشکن‌ها مربوط است

محمد امامی در ادامه در خصوص استفاده کاربران از فیلترشکن و یا هر سرویسی که به صورت خصوصی به یک سرویس دیگر متصل بشود، گفت:« به این سرویس‌ها قطعا یک بار اضافه و یا یک حجم اضافی اختصاص پیدا می‌کند. به زبان ساده به دلیل این که تونل ایجاد می‌شود، فرض کنید داخل یک تونل، تونل دیگر ایجاد شود، همان تونل هم بخشی از آن فضای تونل اول را اشغال می‌کند و به حجم داده‌ای نیازمند است. فیلترشکن‌ها در کندی اینترنت می‌تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد که می‌توان گفت حدود ۲۰ درصد کاهش سرعت اینترنت، مرتبط می‌شود به استفاده از فیلترشکن‌ها.»

محاسبه مصرف اینترنت چگونه صورت می‌گیرد؟

وی در ادامه افزود:« در خصوص تشخیص میزان مصرف کاربر از سرویس‌های داخلی با فیلترشکن و بدون فیلترشکن، این موضوع برمی‌گردد به موضوع ترافیکی که کاربر خریداری کرده و استفاده می‌کند یا خیر. با تلاش‌هایی که طی این سال صورت گرفته، سعی بر تعیین سهم بیشتر ترافیک داخل نسبت به بین الملل متناسب با مقرراتی که گذاشته شده، داشته‌ایم. یعنی بخشی از اینترنتی که کاربر استفاده می‌کند را اختصاص بدهیم به بخش داخلی، در واقع ترافیک داخل را به واسطه تخفیف‌هایی تشویق به استفاده کنیم. زمانی که از سرویس‌هایی که خصوصی مانند فیلترشکن‌ها استفاده می‌شود، در واقعا باعث جلوگیری از تشخیص آن سرویس ارائه دهنده نسبت به سرویس‌های داخلی و بین الملل می‌شود و در واقع اگر شما از سرویس های داخلی با فیلترشکن و یا سرویس‌های خصوصی استفاده کنید، به جای اینکه متناسب با مقررات استفاده از سرویس‌های داخلی حساب شود، تماما محاسبه می‌شود و تشخیص این مسئله بر عهده سامانه‌ها است که IP شما را بررسی می‌کنند. همین امر باعث زودتر تموم شدن بسته اینترنتی شما می‌شود. یکی از موضوهاتی که طبق مصوبه ۲۴۸ و ۲۵۱ کمیسوین تنظیم مقررات وجود دارد این است که کاربران باید بدانند، اگر از فیلترشکن استفاده کنند و بخواهند از سرویس‌های داخلی استفاده کنند، برای آن ها تمام بها محاسبه می‌شود، همانند استفاده از سرویس های خارجی. همین امر باعث می‌شود تا ذهن مشترکین به این سمت می‌رود که بسته‌ها زود تر تمام می‌شود. برای رضایت مردم، کانال‌های ارتباطی قرار داده‌ایم که اگر نسبت به چنین موضوعاتی شکایت دارند و یا تداخلی برای آن‌ها بوجود آمده است، می‌توانند در کانال ۱۹۵ شکایات خود را مطرح کنند و پاسخ مکتوب بگیرند.»

قطع ۱۰ دقیقه‌ای اینترنت

این مقام مسئول در پاسخ به این پرسش که ماجرای قطع ۱۰ دقیقه‌ای اینترنت چه بود، گقت:« در خصوص قطعی در شبکه شرکت ارتباطات زیر ساخت باید پاسخگو باشد، اما ما در قالب SLA بر این باور هستیم که اختلال پیش می‌آید و در قالب مسائل مالی بین زیر ساخت و اپراتورهای دیگر قابل حل و فصل است.»

امامی در آخر گفت:« بهتر است کاربران برای اینکه بتوانند اینترنت خود را بهینه‌سازی کنند، دسترسی‌های بروزرسانی سرویس‌ها و برنامه‌ها را که به صورت خودکار انجام می‌شود، تحت کنترل خودشان درآورند تا با اجازه خودشان صورت گیرد. دانلود فیلم و عکس‌ به صورت خودکار نباشد و سعی بر این داشته باشند که از فیلترشکن‌ها استفاده نکنند.»

طبق آخرین برآوردهای صورت گرفته ۱۲ میلیون نفر ایرانی در بازار رمزارز فعال هستند، رقمی که نشان می‌دهد، ایران یکی از مقاصد جذاب برای معامله‌گران رمزارز است، معامله‌گرانی که حال با محدودیت‌های اینترنت مجبور به مهاجرت و خروج سرمایه عظیم خود از کشور شدند، دیده بان ایران در گزارشی به موضوع مهاجرت و خروج سرمایه فعالان بازار رمز پرداخته است

کاهش سرعت اینترنت، قطعی‌های پی در پی و فیلترینگ در ۵ ماه گذشته دمار از روزگار کاربران اینترنت در ایران در‌آورده‌است و با توقف کسب و کارهای آنلاین بر پیکره اقتصاد بیمار ضربات کشنده‌ای وارد آورده‌است.

فعالان بازارهای مالی جهانی و معامله‌گران بازار رمزارز یکی از گروه‌هایی هستند که در چند ماه اخیر و با محدودیت‌هایی که در حوزه اینترنت ایجاد شده‌است، بیشترین ضرر را متحمل شده‌اند؛ قدمت معامله‌گری در بازار رمزارز در ایران به کمتر از ده سال باز می‌گردد و در حالی که این کسب و کار ارزآور نوپا در حال جاافتادن در کشور و ارزآوری بود، محدودیت‌های اینترنت مانند سدی در مقابل فعالیت انها قرار گرفت.

از آنجا که معامله گران برای خرید و فروش و به اصطلاح معاملات خود به ابزارهای مختلفی مانند نمودارهای قیمتی، تحلیل تکنیکال و تحلیل فاندا منتال و اخبار مهم بازار ارزهای دیجیتال نیاز دارند، فقدان اینترنت پرسرعت و آزاد، به مثابه سمی مهلک برای فعالان این حوزه است.

برای بررسی دقیق‌تر آسیبی که کندی و قطعی اینترنت و فیلترینگ به معامله‌گران بازار رمزارز زده‌است؛ خبرنگار دیده‌بان ایران با یکی از معامله‌گران با سابقه و تحلیلگر بازارهای مالی گفت و گویی داشته‌است.

امید‌ ساعی، تحلیلگر بازارهای مالی در گفت و گو با دیده‌بان ایران و در خصوص وضعیت پیش آمده گفت:« تحلیل و معامله‌گری در بازارهای مالی تنها به لپ‌تاپ یا موبایل و اینترنت نیاز دارد و تمام فعالیت ما بر بستر اینترنت صورت می‌گیرد و بدون آن نمی‌توانیم هیچگونه فعالیتی داشته باشیم.»

 

• با دست خودمان پول ایرانیان را تقدیم صرافی‌های خارجی می‌کنیم!

این فعال بازار رمزارز در ادامه در خصوص ریسک‌هایی که کندی و قطعی اینترنت در کار آن‌ها ایجاد می‌کند؛ گفت:« ضعیف شدن اینترنت و یا قطع کامل آن ریسک‌های زیادی را برای معامله‌گران بازار رمزارز در پی دارد؛ ما در اف‌ای‌تی‌اف عضو نیستیم و حق استفاده از امور مالی بین‌المللی را نداریم و در صرافی‌های بین المللی نمی‌توانیم فعالیت کنیم و مجبوریم از فیلترشکن‌های آی‌پی‌ ثابت استفاده کنیم و با استفاده از وی‌پی‌ان و وی‌پی‌اس‌ها فعالیت کنیم و تا وقتی اینترنت قطع و وصل می‌شود و سرعت آن پایین می‌آید، وی‌پی‌ان‌ها نیز قطع و وصل می‌شوند و احتمال لو رفتن آی‌پی‌های ایران بیشتر می‌شود و در نتیجه حساب ایرانیان و معامله‌گران و سرمایه‌گذاران ایرانی از سوی صرافی‌ها بسته می‌شود و زمانی که حساب بسته می‌شود، پول بلوکه می‌شود و به دست صرافی می‌افتد.»

ساعی در ادامه گفت:« ریسک دیگری که وضعیت فعلی اینترنت برای معامله‌گران ایجاد می‌کند این است که ما وقتی وارد یک معامله می‌شویم و وابسته به آن زمانی که می‌خواهیم در معامله باشیم باید حد ضرر و حد سود بگذاریم و معاملات را مدیریت کنیم و زمانی که اینترنت قطع می‌شود، ما دقیقا آنلاین نیستیم و با قیمت واقعی بازار به روزرسانی صورت نمی‌گیرد؛ به عنوان مثال من معامله‌ای را با قیمت 17 هزار دلار باز می‌کنم اما معامله من بخاطر سرعت اینترنت چند ثانیه دیرتر باز می‌شود و به جای 17 هزار، بر روی قیمت 17هزار و 50 دلار باز می‌شود و عملا در این معامله نمی‌توان مدیریت سرمایه خوبی داشت و درصد اینکه معامله‌گران بتوانند از معاملات سود بگیرند و سپس آن سود را به ارز تبدیل کنند و ارز را به داخل کشور بیاورند و ارزآوری شکل بگیرد کاهش می‌یابد.»

این تحلیلگر بازارهای مالی در ادامه با اشاره به اینکه بار روانی که وضعیت اینترنت ایجاد می‌کند، خیلی بالا است گفت:« وضعیت فناوری اطلاعات به شکلی شده‌است که مردم یک کشوربه خوبی می‌دانند در سایر کشورهای دنیا چه خبر است و همواره خود را با مردم دیگر کشورها مقایسه می‌کنند، من زمانی که خودم را نه با یک جوان در دل نیویورک بلکه با یک جوان در دوحه قطر مقایسه می‌کنم، می‌بینم که همه دنیا وارد جهانی به نام متاورس می‌شوند وبه فکر این هستند که در فراجهانی کسب و کار خود را آغاز کنند و اینترنت مانند پوشاک امری پذیرفته شده‌است اما ما کماکان از حق اولیه به اسم اینترنت آزاد محرومیم و این وضعیت بار روانی شدیدی ایجاد می‌کند که در پی آن مهاجرت، سرانه افسردگی و ناامیدی افزایش پیدا می‌کند و رقبتی که باید در یک جوان برای فعالیت اقتصادی باشد وجود نخواهد داشت.»

 

• مهاجرت معامله‌گران ایرانی شدت گرفت

ساعی در آخر با اشاره به افزایش قابل توجه مهاجرت معامله‌گران بازارهای رمزارز؛ گفت:« در چند ماه اخیر تعداد معامله‌گرانی که برای مهاجرت دست به کار شدند بسیار افزایش یافته‌است و تعداد بیشتری نیز در حال انجام کارهای اولیه برای مهاجرت هستند و هر معامله‌گری که از ایران می‌رود به طور حداقل ۲هزار دلار ارز را به یک کشور دیگر می‌برند.»

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در دی‌ماه عدد 41.89 محاسبه شده‌ است که در مقایسه با آذرماه با کاهش شدیدی روبرو بوده است.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در دی‌ماه عدد 41.89 محاسبه شده‌ است که در مقایسه با آذرماه با کاهش شدیدی روبرو بوده و به استثنای فروردین هر سال و اسفند 98 (شروع کووید) کمترین مقدار شامخ از ابتدای شروع طرح تاکنون محسوب می‌شود.

نظرسنجی از بنگاه‌های اقتصادی حاکی از این است که این رکوردشکنی در سقوط شامخ کل اقتصاد ناشی از عواملی نظیر رشد هزینه‌های ناشی از تورم و تنش نرخ ارز و... است که پیش‌ازاین نیز بنگاه‌های اقتصادی را در تنگنا قرار داده بود؛ اما این‌بار چالش کمبود انرژی نیز به معادله اضافه شده است.

وضعیت اقتصاد

گزارش شامخ دی‌ماه شامل دوره چهلم طرح شاخص مدیران خرید (PMI) کل اقتصاد و گزارش دوره پنجاه و دوم طرح شاخص مدیران خرید بخش صنعت توسط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و با اتکا به نظرسنجی از فعالان و بنگاه‌های اقتصادی منتشر شد.بررسی اطلاعات شامخ کل اقتصاد در دی‌ماه امسال نشان می‌دهد، شاخص میزان فعالیت‌های کسب‎‌وکار و همچنین شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش در این ماه شدیدترین کاهش را در سری زمانی چهل دوره (بدون در نظر گرفتن فروردین هر سال و اسفند 98) داشته‌اند و هم‌زمان شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان به پایین‌ترین میزان در 18 ماه اخیر، شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده به کمترین مقدار در 27 ماه اخیر، شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی به کمترین مقدار 10 ماهه و شاخص قیمت خرید مواد اولیه و لوازم مورد نیاز به بالاترین نرخ در 7 ماهه گذشته رسیده است.

شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در دی‌ماه عدد 41.89 محاسبه شده و در مقایسه با آذرماه با کاهش شدیدی روبرو بوده که به استثنای فروردین‌ماه هرسال و اسفند 98 (شروع کووید) کمترین مقدار را از ابتدای شروع طرح در روند بلندمدت خود ثبت کرده است.

در این ماه همه مولفه‌های اصلی کمتر از 50 گزارش شده‌اند.  شاخص میزان فعالیت‌های کسب‎‌وکار در دی‌ماه (39.48) محاسبه شده و شدیدترین کاهش را در سری زمانی چهل دوره (بدون در نظر گرفتن فروردین هرسال و اسفند 98) داشته است. فعالیت‌ها در هر سه بخش اصلی اقتصاد کاهش داشتند.

افزایش قابل‌توجه هزینه نهاده‌های ناشی از صعود نرخ ارز و تعطیلی‌ به دلیل قطعی‌های ناشی از کمبود انرژی باعث افت شدید میزان فعالیت‌ها شده است.  شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در دی‌ماه (40.82) به‌شدت کاهش یافته و طی 18 ماه اخیر از مرداد 1400 (به‌غیراز فروردین‌ماه) کمترین مقدار خود را ثبت کرده است، درحالی که هر سه بخش اقتصادی با کاهش تقاضا روبرو بوده‌اند بخش خدمات و کشاورزی شدیدترین نرخ کاهش را داشته است.

شرایط اقتصادی-سیاسی جامعه بر شدت کاهش نرخ سفارشات جدید مشتریان تأثیرگذار بوده است.  شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش (43.35) به کمترین مقدار خود طی چهل دوره (بدون در نظر گرفتن اسفند 98 و فروردین 99) اجرای طرح رسیده است.

کمبود انرژی و تعطیلی شرکت‌ها و صعود ارز و افزایش هزینه تأمین نهاده‌های موردنیاز باعث کندی شدید فعالیت‌ها شده است.  شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده در دی‌ماه (39.54) طی 27 ماه اخیر از آبان 99 (به‌غیراز فروردین‌ماه هرسال) شدیدترین نرخ کاهش را داشته است.

صعود قابل‌توجه نرخ ارز و قیمت‌های داخلی باعث شده تا فشار هزینه‌های‌ نهاده‌های تولید برای کسب‌وکارها به‌شدت افزایش یابد و متعاقباً شرکت‌ها در زنجیره تأمین مواد مورد نیاز با مشکل روبرو باشند.  شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در دی‌ماه (46.62) به‌شدت کاهش داشته و طی 10 ماه اخیر از فروردین به کمترین مقدار خود رسیده است.

بیشترین کاهش این شاخص در بخش خدمات و کشاورزی بوده است. شدت کاهش سفارشات و فشار هزینه نهاده‌ها بر تصمیمات شرکت‌ها در کاهش جذب نیروی کار جدید تأثیرگذار بوده است.  شاخص قیمت خرید مواد اولیه و لوازم مورد نیاز در دی (85.26) به‌شدت افزایش داشته و به بالاترین نرخ 7 ماهه خود از خردادماه رسیده است. این در حالی است که شرکت‌ها با نرخ بسیار ملایم‌تری از نرخ افزایش قیمت نهاده‌ها، قیمت محصولات تولیدشده یا خدمات ارایه‌شده (59.61) را افزایش می‌دهند و این شاخص نیز بالاترین مقدار 6 ماهه خود از مردادماه را ثبت کرده است. 

شاخص میزان فروش کالاها یا خدمات در دی‌ماه (43.31) برای چهارمین ماه پیاپی در رکود بوده است و بیشترین نرخ کاهش 3 ماهه اخیر را داشته است. به عقیده فعالان اقتصادی، تضعیف تقاضای بازار با کاهش قدرت خرید و افزایش نرخ ارز و عدم اطمینان از شرایط و همچنین کمبود انرژی، شرکت‌ها را در دی‌ماه با کاهش فروش روبرو کرده است. درحالی که در هر سه بخش با کاهش روبرو بوده اما فروش بخش صنعت با نرخ شدیدتری کاهش داشته است.

شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده (52.70) خوش‌بینی ضعیف کسب‌وکارها نسبت به بهبود فعالیت‌ها در ماه آینده نشان می‌دهد که البته فقط فعالان بخش صنعت انتظار بهبود فعالیت‌ها را دارند درحالی که در بخش ساختمان و خدمات و کشاورزی اعتماد کسب‌وکارها به بهبود فعالیت‌ها را برای ماه آینده کاهش داشته است. به‌طورکلی افزایش هزینه‌های‌ نهاده‌ها ناشی از صعود نرخ ارز و تعطیلی به دلیل کمبود انرژی، باعث کاهش شدید در سرعت انجام و تحویل سفارشات شده است. همچنین اختلال در اینترنت در شدت کاهش فعالیت‌ها به‌خصوص در بخش خدمات تأثیرگذار بوده است. درعین‌حال کاهش تقاضای مشتریان و افزایش فشار هزینه‌ها برای فعالیت شرکت‌ها منجر به کاهش استخدام نیروی کار شده است.

وضعیت 9 شاخص در صنعت

بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) در دی‌ماه عدد 45.60 به دست آمده است، حاکی از افت فعالیت‌های بخش صنعت در مقایسه با ماه قبل است و (بدون در نظر گرفتن فروردین‌ماه) شاخص به کمترین مقدار 17 ماهه خود از شهریور 1400 رسیده است. در دی‌ماه در میان مولفه‌های اصلی بخش صنعت، به ترتیب میزان تولید، موجودی مواد اولیه و سفارشات جدید مشتریان شدیدترین کاهش را داشته‌اند.

در میان رشته فعالیت‌های صنعتی اکثر صنایع در رکود بوده‌اند و سایر صنایع و صنایع پوشاک و چرم و صنایع شیمیایی کمترین مقدار در شاخص‌های صنایع منتخب را داشته‌اند.  شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت در دی‌ماه (39.63)، حاکی از کاهش شدید تولیدات صنعتی است و به کمترین مقدار خود طی 4 سال گذشته (بدون در نظر گرفتن فروردین هرسال و اسفند 98) رسیده است.

از یک‌سو تعطیلی کارخانه‌ها ناشی از بحران انرژی گاز و برق و از سوی دیگر افزایش شدید قیمت مواد اولیه که همراه با ادامه روند کاهشی تقاضا باعث تضعیف شدید تولید در بخش صنعت شده است.  شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در دی‌ماه (44.19) به‌شدت کاهش یافته و طی 17 ماه اخیر از شهریورماه 1400 (به‌غیراز فروردین و مردادماه) کمترین مقدار خود را ثبت کرده است، به دنبال افزایش شدید قیمت نهاده‌های تولید ناشی از صعود بی‌رویه نرخ ارز و نااطمینانی از شرایط اقتصادی-سیاسی سطح تقاضا به‌شدت تضعیف شده است.  شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده در دی‌ماه (43.31) برای ششمین ماه متوالی کاهشی است و شدیدترین نرخ کاهش 5 ماهه اخیر را به ثبت رسانده است.

افزایش شدید نرخ ارز و به دنبال آن تورم هزینه نهاده‌های تولید باعث شده است تا شرکت‌ها در تأمین مواد اولیه دچار مشکل شوند.  شاخص قیمت خرید مواد اولیه در دی‌ماه (87.66) به بیشترین میزان 8 ماهه اخیر از خردادماه رسیده است. افزایش شدید نرخ ارز باعث شده تا فشار تورم هزینه‌های تولید برای تولیدکنندگان به‌شدت افزایش یابد. 

شاخص موجودی محصول نهایی در انبار در دی‌ماه (47.48) کاهش یافته است و به کمترین میزان 27 ماهه خود (بدون در نظر گرفتن فروردین هرسال) رسیده است. درحالی که هزینه‌های تأمین مواد اولیه به‌شدت بالا رفته، کمبود انرژی نیز منجر به تعطیلی کارخانه‌ها و تولید با ظرفیت پایین شده است، در نتیجه شدت کاهش تقاضا کمتر از کاهش در تولید بوده و بر کاهش میزان موجودی انبار شرکت‌ها تأثیر داشته است. 

شاخص میزان صادرات کالا در دی‌ماه (44.67) برای هفتمین ماه متوالی همچنان در رکود است و به شدیدترین نرخ کاهش طی 9 ماهه اخیر رسیده است. بازگشت ارز حاصل از صادرات به‌خصوص برای کشورهای همسایه که مبادلات ریالی صورت می‌گیرد در تضعیف صادرات تأثیرگذار خواهد بود.  شاخص قیمت محصولات تولیدشده در دی‌ماه (62.46) افزایش داشته و به بیشترین مقدار 7 ماهه اخیر رسیده است.

هرچند هنوز نرخ افزایش آن به‌شدت افزایش قیمت نهاده‌های تولید نبوده است و شرکت‌ها با توجه به سطح پایین تقاضا، افزایش در قیمت‌های فروش خود را با شیب بسیار ملایم‌تری اعمال کرده‌اند.  شاخص میزان مصرف حامل‌های انرژی در دی‌ماه (48.20) به کمترین مقدار 17 ماهه خود (به‌غیراز فروردین‌ماه) رسیده است. علیرغم فصل سرما کاهش مصرف انرژی منعکس‌کننده قطعی گسترده گاز و تعطیلی کارخانه‌ها برای مدیریت کمبود انرژی است.  شاخص میزان فروش محصولات در دی (37.40) شدیدترین نرخ کاهش را طی 18 ماه گذشته از مرداد 1400 به ثبت رسانده است.

بر اساس روند سری بلندمدت میزان فروش شرکت‌ها در دی‌ماه معمولاً با کاهش روبروست اما شدت کاهشی که در این ماه داشته نشان‌دهنده تقاضای ضعیف ناشی از شرایط جامعه و نااطمینانی قیمت‌ها و همچنین افزایش شدید نرخ ارز و فشار هزینه نهاده‌های تولید و زنجیره تأمین است. کاهش شدید سطح تولید به کمترین میزان در دی‌ماه بنا بر نظر فعالان اقتصادی، ناشی از افزایش شدید نرخ ارز، تورم هزینه‌های تولید و تعطیلی کارخانه‌ها از سوی دولت به دلیل بحران انرژی در کشور است. درعین‌حال افزایش هزینه‌های تولید و کاهش تقاضا و تضعیف شدید فعالیت‌ها و فروش، روند تصمیمات برای استخدام نیروی کار جدید را کند کرده است.

مشکلات اصلی از دید فعالان اقتصادی 

1. مشکل عمده اکثر صنایع کمبود و قطعی‌های گسترده گاز است، اعمال محدودیت در مصرف انرژی (گاز و برق) برای کارخانه‌ها باعث شده تا از طرف دولت تعطیل و با توقف تولید مواجه باشند و با توان کمتر از ظرفیت تولید خود فعالیت کنند.

2. افزایش بی‌رویه نرخ ارز طی ماه گذشته به‌شدت بر واردات و قیمت خرید مواد اولیه و موجودی آن تأثیر گذاشته و در ماه‌های آتی امکان تولید با قیمت‌های کنونی وجود ندارد، شرکت‌ها تاکنون از موجود قبلی خود استفاده می‌کردند.

3. کمبود نیروی کار به دلیل سطح پایین دستمزدها که با توجه به تورم بالای هزینه تولید امکان افزایش دستمزد وجود ندارد. (صنایع فلزی) 

4. نیاز شرکت‌ها به اصلاح قوانین بازگشت ارز. درحالی که مبادلات با کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان به‌صورت ریالی صورت می‌گیرد اما فعالان اقتصادی ملزم به برگشت ارز حاصل از صادرات به‌صورت دلاری هستند. (صنایع فرآورده‌های نفت و گاز و صنایع شیمیایی) 

5. افزایش شدید قیمت مواد اولیه وارداتی و داخلی به دلیل صعود نرخ ارز، باعث مشکل در واردات و تأمین مواد اولیه شده و بسیاری از شرکت‌ها تعدیل نیرو داشته‌اند. (صنایع شیمیایی) 

6. هرچند رفع تعهدات ارزی انجام شده است اما امور مالیاتی با قوانین و ضوابط جدید، چالش‌هایی بر سر راه فعالان اقتصادی قرار داده است. (صنایع فرآورده‌های نفت و گاز) 

7. نگرانی شرکت‌ها در خصوص واگذاری مدیریت خرید و توزیع مرغ به اتحادیه‌ها از سوی وزارت صمت، که منجر به ایجاد رانت خواهد شد. (کشاورزی) 

8. اختلال در اینترنت، فعالیت شرکت‌ها در بخش خدمات از جمله خدمات حمل‌ونقل، اطلاعات و ارتباطات و... را به‌شدت کند کرده است.