نحوه واکنش وزیر ارتباطات به اعلام جرم اخیری که علیه وی صورت گرفت به نوعی بود که اصل ماجرای ساماندهی فضای مجازی را به حاشیه برد و فیلترینگ را به عنوان موضوع تاریخ گذشته، پر رنگ نشان داد.
به گزارش خبرنگار مهر، اواخر هفته گذشته خبری مبنی بر اعلام جرم دادستان کل کشور علیه وزیر ارتباطات منتشر شد و مطابق با این فراخوان، محمدجواد آذری جهرمی به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار و مورد بازپرسی قرار گرفت و با قرار التزام آزاد شد.
در این خبر این طور وانمود شد که وزیر ارتباطات برای سرپیچی از مسدود کردن شبکه اجتماعی اینستاگرام مورد بازجویی قرار گرفته است. علاوه بر استنکاف وزیر ارتباطات از اجرای حکم قوه قضائیه برای فیلتر کردن اینستاگرام، شکایت صداوسیما، عدم اجرای حکم انسداد فیلترشکن‌ها و عدم اجرای دستور رئیس مرکز ملی فضای مجازی برای کاهش پهنای باند پیام رسان های خارجی از اتهامات وی عنوان شد.
پس از حضور وزیر ارتباطات در دادسرا و پاسخ به سوالات بازپرس پرونده نیز، تصاویری از سوی روابط عمومی این وزارتخانه در توئیتر مبنی بر متن شکایت و جوابیه آذری جهرمی منتشر شد که در آن وی به دستور قضائی فیلتر اینستاگرام به لحاظ انتشار میلیون‌ها محتوای مجرمانه که نخستین بار در تاریخ سیزدهم اردیبهشت سال ۱۳۹۷ توسط دادیار شعبه دوازدهم دادسرای عمومی و انقلاب مرکز استان فارس صادرشده پاسخ داده است.
پس از انتشار خبر احضار وزیر ارتباطات و برخی خبرسازی‌ها در این مورد، دادستانی تهران برای تنویر افکار عمومی جزئیات کامل قضیه را تشریح و تاکید کرد: پرونده قضائی آذری جهرمی با شکایت تعداد زیادی از اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل شده که در متن تقطیع شده منتشره اغلب این موارد اتهامی حذف شده است.
به گزارش دادستانی تهران برخی دیگر از عناوین اتهامی متعدد آذری جهرمی در پرونده قضائی تشکیل شده برای وی، نتیجه گزارش‌های نهادهای مردم نهاد، ضابطین و ارگان‌های مختلف بوده است که بر اساس نص صریح قانون به دلیل مقدماتی بودن تحقیقات و پرونده این دادسرا از اعلام جزئیات آن معذور است.
دادستانی تهران، با ردِ برخی گمانه زنی‌ها و شایعات منتشر شده در فضای مجازی اعلام کرده است، طی دو سال گذشته و در دور جدید دادستانی تهران، هیچ حکم قضائی مبنی بر فیلترینگ یا مسدودسازی شبکه اجتماعی ای صادر نشده است.
بهره برداری از یک حکم و قهرمان سازی از نوع وزیر جوان
فضاسازی رسانهای در خصوص احضار وزیر ارتباطات به دادسرا و پررنگ جلوه دادن موضوع «فیلترینگ اینستاگرام» و تقلیل عناوین متعدد از شکایات اشخاص حقیقی و حقوقی از آذری جهرمی، در حالی است که عملکرد وی در حوزه ساماندهی فعالیت شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور و نبود حاکمیت سایبری همواره مورد انتقاد است.
در مورد اخیر نیز به نظر می‌رسد وزیر ارتباطات کوتاهی در خصوص اعمال حاکمیتی که روی شبکه‌های اجتماعی مورد انتظار است را پشت موضوع احضار به دادگاه و پرونده قضائی اش مخفی کرده و به جای ساماندهی پلتفرمهای اجتماعی از موضوع فیلترینگ به نفع خود بهره برداری سیاسی می‌کند به طوریکه به نظر می‌رسد در تلاش است نقش یک قهرمان را برای جلوگیری از فیلترینگ اینستاگرام ایفا کند!
این در حالی است که سیاستگذاری فعالیت شبکه‌های اجتماعی در کشور در حوزه اختیارات وزیر ارتباطات نیست و آذری جهرمی تنها نقش اجراکننده در این حوزه را برعهده دارد.
رویکرد وزیر ارتباطات در بهره برداری از فیلترینگ و سوق دادن اذهان به سمت مسدودسازی فضای مجازی، مسبوق به سابقه است.
وی ماه گذشته در پی انتشار ویدئوی لایو نوجوان ۱۴ ساله با یک اینفلوئنسر اینستاگرام علاوه بر اینکه موضوع را تنها به مشکل یک نوجوان تقلیل داد، گفت: «فردی این ویدئو را برای من فرستاد و گفت که اتاق فکری برنامه ریزی شده تا این فیلم را به صورت گسترده پخش کنند و به شما برای فیلتر اینستاگرام حمله کنند.»
بر اساس اظهارات برخی مسئولان، به نظر می‌رسد در حال حاضر و در شرایط فعلی تصمیمی برای فیلترینگ اینستاگرام در سطح حاکمیت وجود ندارد و آنچه همواره بر آن تأکید شده و مورد انتظار است، ایجاد بستری امن برای فعالیت در فضای مجازی و اعمال قانون و حکمرانی بر فعالیت پلتفرمهای خارجی در کشور است.
حکمرانی که این روزها نظیرش را در بسیاری از کشورهای دنیا شاهد هستیم. به عنوان مثال هفته گذشته ترکیه در آخرین اقدامات خود برای حکمرانی سایبری و قانونمداری شبکه‌های اجتماعی خارجی، فیس بوک را مجبور به پذیرفتن قوانین کشورش کرد. در نمونه‌ای دیگر استرالیا نیز علیه فیس بوک و گوگل قوانین جدیدی تدوین کرده است که بر اساس آن، این پلتفرمها باید برای نشر اخبار به رسانه‌های محلی در این کشور هزینه پرداخت کنند.
کارشناسان و فعالان فضای مجازی معتقدند که عملکرد جهرمی در عدم ساماندهی شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور، عدم مذاکره با این پلتفرمها برای پذیرفتن قوانین و مقررات تحت حاکمیت کشور و نبود بستر امن و مناسب برای کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و مطابق با ارزش‌های ایرانی اسلامی همواره مورد انتقاد و موضوع اصلی است.
به عنوان مثال گفته میشود که سیاست نادرست وزارت ارتباطات در اجرای پروژه بومی سازی پیام رسان ها به شکست این کسب و کارها و حضور مقطعی تلگرام طلایی منجر شد.
شورای عالی فضای مجازی تصمیمی برای فیلترینگ اینستاگرام ندارد
در این باره عزت الله ضرغامی عضو شورای عالی فضای مجازی نیز در توئیتی با بیان اینکه این شورا هیچ تصمیمی برای فیلترینگ شبکه اجتماعی اینستاگرام نگرفته است، از ایجاد تلگرام طلایی که جلوی رشد پیامرسانهای داخلی را گرفت، انتقاد کرد و گفت: تا پیام رسان های داخلی داشتند به جایی می‌رسیدند، تلگرام طلایی را راه اندازی کردند. نتیجه این اقدام این شد که بلافاصله تلگرام طلایی ۲۵ میلیون عضو پیدا کرد و با وجودی که تلگرام طلایی ایرانی نبود اما مسئولین دولتی مدعی شدند که این نرم‌افزار داخلی است. تلگرام بعد از یکسال که متوجه شد پیامرسانهای داخلی شکست خوردند، بلافاصله تلگرام طلایی را از روی گوشی‌های مردم حذف کرد.
وی همچنین با انتقاد از برخی حواشی در خصوص فیلتر اینستاگرام، گفت: فیلترینگ نباید دو قطبی شود. باید سرویس داخلی قوی و ارزان راه اندازی کنیم و رقابت انجام شود؛ اگر مردم سرویس قوی داخلی ببیند به هیچ وجه به سمت اینستاگرام نمی‌روند.
توئیت بازی به جای ساماندهی پیام رسان ها...
رسول جلیلی، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اقدام آذری جهرمی در رسانهای کردن موضوع شکایت قضائی اش، گفت: اینکه وزارت ارتباطات به جای اجرای مصوبه شورای عالی فضای مجازی در خصوص ساماندهی پیام رسان های اجتماعی دست به توئیت بازی می‌زند به شدت جای تأسف دارد.
وی با اشاره به ملاحظاتی که وزیر ارتباطات در عدم ساماندهی پیام رسان ها و شبکه‌های اجتماعی دارد، گفت: این ملاحظات بیشتر بحث‌های سیاسی است و زمانی که موضوع سیاسی میشود، بحث‌های فنی و حکمرانی و مصلحت‌های جمعی تحت الشعاع موضوعات حاشیه‌ای قرار می‌گیرند.
جلیلی با بیان اینکه وزارت ارتباطات در مورد ساماندهی شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی، مصوبات شورای عالی فضای مجازی را اجرایی نکرده است، تاکید کرد: ساماندهی شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان ها تکلیف وزارت ارتباطات بوده و هست. اگر هم به هر دلیلی ملزومات اجرای مصوبه فراهم نباشد باید موضوع مجدد به صحن شورا یا کمیسیون‌های مرکز ملی فضای مجازی بر می‌گشت و اصلاح صورت می‌گرفت. در نهایت هم اگر مسئولی توانایی انجام کاری را ندارد باید استعفا دهد و مسئولیت را به شخص دیگری بسپرد تا کار به سرانجام برسد.
شیب تند افزایش پهنای باند اینستاگرام
این عضو شورای عالی فضای مجازی با تاکید بر اینکه وزارت ارتباطات در عدم ساماندهی شبکه‌های اجتماعی خارجی و داخلی کوتاهی داشته است، خاطرنشان کرد: در این مصوبه موضوع لزوم اخذ مجوز و پاسخگو بودن شبکه‌های اجتماعی خارجی مطرح است.
وی گفت: افزایش پهنای باند مصرفی شبکه اجتماعی اینستاگرام ظرف سالهای ۱۳۹۸ و نیمه اول ۱۳۹۹ با شیب تندی همراه بوده و پهنای باند بین الملل مصرفی اینستاگرام در کشور، در فاصله چندین ماه، چند برابر شد و ما شاهد بروز ناهنجاری‌های فراوان محتوایی در این شبکه هستیم.
این استاد دانشگاه شریف با اشاره به وقوع لایو نوجوان ۱۴ ساله با یک اینفلوئنسر اینستاگرامی افزود: صحنه ناهنجاری که در این مکالمه زنده به تصویر کشیده شد، مصداقی از این بود که نوجوانان ما را در یک منجلاب از محتواهایی که به هیچ عنوان با فرهنگ ایرانی اسلامی و با محوریت خانواده ما سازگار نیست، دست و پا می‌زنند.
جلیلی اضافه کرد: بعد دیگر این موضوع، دشمنی‌هایی است که صاحب سکوی اینستاگرام با ملت ما و با قهرمان ما در بازه‌های مختلف زمانی مانند دی ماه ۹۸ و دی ماه ۹۹ بروز داده است. حذف حساب‌ها و محتوای مرتبط با شهید سلیمانی توسط صاحب این پلتفرم، نشان می‌دهد که اینستاگرام در هر موقعیتی، حاکمیت خود را بر فضای مجازی ما اعمال می‌کند.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه گفته میشود یک عده کسب و کار در فضای اینستاگرام فعالیت دارند، گفت: به این خاطر است که ما یک شبکه اجتماعی خارجی را رشد داده و پشت آن ایستاده‌ایم و از آن حمایت می‌کنیم. اینگونه حمایت‌ها، کسب و کارها را به سمت تبلیغ در اینستاگرام ترغیب می‌کند.
وی گفت: کسب و کارهایی که قانونی هستند از اینستاگرام به عنوان کمک و بستر دیگری برای تبلیغ استفاده می‌کنند اما یک عده کسب و کار هم وجود دارند که غیرقانونی هستند و به همین دلیل ترجیح می‌دهند در یک شبکه اجتماعی که حاکمیت ایران را نپذیرفته و پاسخگو نیست، فعالیت کنند؛ برای این کسب و کارها باید نگران بود.
جلیلی با تاکید بر اینکه اینکه گفته میشود مردم دارند در این فضا زندگی می‌کنند پذیرفتنی نیست، اضافه کرد: آن عده که به صورت قانونی در این فضا کسب و کار دارند و خارج از اینستاگرام زندگی می‌کنند، از این شبکه برای تبلیغ کسب و کار و افزودن سطح نفوذ کاری شأن استفاده می‌کنند. اما آن عده که کسب و کار قطعی شأن فقط در اینستاگرام است غیرقانونی و ناهنجار هستند و نمی‌توانند خارج از اینستاگرام کسب و کار داشته باشند.
این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: اینکه وزارت ارتباطات اینطور پشت یک شبکه اجتماعی خارجی ایستاده و از شکایتی که از وی شده برای تطهیر اینستاگرام استفاده می‌کند باعث تأسف است. از یک مسئول ارشد جمهوری اسلامی این انتظار نمی‌رود که ملاحظات ملی را فدای دعواهای شخصی و سازمانی کند. این به صلاح کشور و شخص ایشان نیست.
وی گفت: در اختیار گرفتن وزارت در جمهوری اسلامی، به معنای احترام به حاکمیت جمهوری اسلامی است و بخشی از حاکمیت جمهوری اسلامی، احترام به قوانین آن است. رسانهای کردن فراخوان یک حکم و بازپرسی آن، نقض غرض محسوب شده و محل اشکال است.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی خاطرنشان کرد: به نظر بنده، توئیت بازی برای رسانهای کردن یک موضوع به این ترتیب خلاف مصالح عمومی و نابخردانه است.
وی در پاسخ به اینکه آیا فیلتر اینستاگرام موضوع جدیدی است گفت: شورای عالی فضای مجازی در مورد اینستاگرام تاکنون هیچ تصمیمی نگرفته است و کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه نیز به نظر نمی‌رسد در این زمینه تصمیم جدیدی داشته باشد.
