ITanalyze

جدیدترین سایت 5G ایرانسل در استان فارس، با دستیابی به سرعت دانلود ۴۱۴۳ مگابیت بر ثانیه در حضور وزیر ارتباطات و استاندار فارس، افتتاح شد. سرویس فیبرنوری در فاز دو شهر جدید صدرا و سایت روستایی زاخرد، دیگر پروژه‌های ایرانسل بودند که در مراسم امروز افتتاح شدند.

به گزارش روابط عمومی ایرانسل، مراسم بهره‌برداری از پروژه‌های ارتباطی اولین و بزرگترین اپراتور دیجیتال ایران، در استان فارس، صبح امروز شنبه نوزدهم مهرماه ۱۴۰۴، در محل مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، با حضور ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری‌اطلاعات، حسینعلی امیری استاندار فارس،  بهزاد اکبری معاون وزیر، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، میثم عابدی معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات،  نیک محمد بلوچ زهی مشاور وزیر در توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در مناطق روستایی و مجری طرح خدمات عمومی اجباری (USO)، جواد غلامپور مدیر کل دفتر توسعه و خدمات عمومی اجباری و امور استان‌ها، حمید سلیمان‌پور مدیر کل ارتباطات و فناوری‌اطلاعات استان فارس و سرپرست اداره‌کل تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی منطقه جنوب و جمعی از مدیران استانی و منطقه‌ای و اصحاب رسانه، به صورت آنلاین برگزار شد.

در این مراسم، پس از توضیحاتی توسط مهدی رضایی معاون پروژه ایرانسل، درباره پروژه‌های انجام شده در استان فارس و اشاره به مجموع سرمایه‌گذاری ۱۲۰هزار میلیارد ریالی از محل اعتبارات داخلی در این استان، وزیر ارتباطات و فناوری‌اطلاعات، از اقدامات ایرانسل در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی ملی، قدردانی کرد.

افتتاح فیبرنوری فاز دو شهر صدرا

پروژه فیبرنوری منازل و کسب‌وکارهای ایرانسل (FTTx) در استان فارس، با توجه به توضیحاتی که در این نشست به آن اشاره شد، تاکنون ۷۰۰ کیلومتر حفاری در استان و  ۵۰۰ کیلومتر در شهر شیراز انجام شده است. به این ترتیب پروژه فیبرنوری ایرانسل در ۱۵ شهر استان فارس در حال انجام است که از این تعداد، در ۱۳ شهر حفاری تکمیل شده و پس از تکمیل سایر مراحل عملیات اجرایی، مردم و کسب‌وکارها می‌توانند با ارائه درخواست، از اینترنت پرسرعت فیبرنوری ایرانسل در این استان، بهره‌مند شوند.

پروژه‌های توسعه فیبرنوری ایرانسل، جمعاً در نزدیک به ۱۷۰ شهر کشور ادامه دارد. در حال حاضر، امکان ارائه سرویس فیبرنوری در شهرهای تهران، شیراز، صدرا، بابل، اراک، چهاردانگه، ماهدشت، گلستان، محمدشهر، امیرکلا و گلسار وجود دارد و مشترکان تجربه ارتباط اینترنتی با سرعت و کیفیت بالاتر نسبت به بقیه سرویس‌ها و پایداری و ثبات ارتباط اینترنتی بدون نیاز به خط تلفن ثابت را تجربه می‌کنند.

افتتاح سایت‌ ارتباطی روستایی ایرانسل در روستای زاخرد استان فارس

در این رویداد، که امین ترابی مدیر ارشد منطقه جنوب ایرانسل نیز حضور داشت، از طریق ارتباط زنده تصویری، سایت ارتباطی روستایی ایرانسل در روستای زاخرد با مجموع ۵۲ خانوار و ۱۷۷ نفر جمعیت و با اعتباری بالغ بر ۱۳۵ میلیارد ریال از محل منابع عمومی اجباری(USO)، رسماً به بهره‌برداری رسید. به این ترتیب، علاوه بر روستای مذکور، روستاهای چرامکان، سرمور، چشمه قرق‌چین و دهنو قلندری با مجموع ۴۸۳ خانوار و حدود ۱۶۰۰ نفر جمعیت، تحت پوشش اینترنت پرسرعت ایرانسل قرار گرفتند.

ایرانسل، با هدف توسعه بیش از پیش زیرساخت‌های ارتباطی، بیش از ۹۰ درصد جمعیت ایران را تحت پوشش اینترنت پرسرعت قرار داده که این آمار در شهرهای بزرگ، ۱۰۰ درصد و در شهرهای دیگر نیز، نزدیک به این میزان است. ایرانسل همچنین برای تکمیل پوشش ارتباطی کشور، علاوه بر شهرها، پروژه بزرگ USO (خدمات عمومی اجباری ارتباطات و فناوری‌اطلاعات) را بر اساس ابلاغ وزارت ارتباطات و فناوری‌اطلاعات در روستاها پیش برده و با نصب و راه‌اندازی یا ارتقای تکنولوژی سایت‌های ارتباطی، روستاهای بالای ۲۰ خانواری که طبق برنامه وزارت ارتباطات به ایرانسل واگذار شده‌اند را تحت پوشش اینترنت پرسرعت تلفن‌همراه، قرار داده است.

افتتاح سایت 5G ایرانسل در شهر شیراز

همچنین در بخش دیگری از این مراسم، طی یک ارتباط آنلاین با سایت ارتباطی 5G ایرانسل در خیابان ابونصر شهر شیراز، این سایت نسل پنجم ارتباطی به طور رسمی با دستیابی به سرعت دانلود ۴۱۴۳ مگابیت بر ثانیه، افتتاح شد.

در این رویداد، سایت 5G همراه اول در شهر صدرا نیز با دستیابی به سرعت ۳۰۸۹ مگابیت بر ثانیه، افتتاح شد.

ایرانسل تاکنون در مجموع، ۱۱۶۷ سایت نسل پنج را در ایران راه‌اندازی کرده است.

ایرانسل، نخستین ارائه‌دهنده 5G و رکورددار سرعت اینترنت ایران، از سال ۱۳۹۵، مطالعه فناوری نسل پنج را با همکاری مراکز دانشگاهی داخلی و شرکت‌های معتبر بین‌المللی آغاز کرد و توانست در شهریور ماه ۱۳۹۶، نمونه شبکه کامل 5G را در حضور وزیر وقت ارتباطات، آزمایش کند.

ایرانسل، اول مرداد ۱۳۹۹، نخستین سایت تجاری ایران را در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری‌اطلاعات راه‌اندازی کرد که این سایت، توسط رئیس‌جمهوری وقت به صورت آنلاین افتتاح شد.

از تیرماه ۱۴۰۱، ایرانسل توسعه فراگیر 5G در ایران را آغاز کرد و در بهمن‌ماه ۱۴۰۱، ۴۰۰مین سایت5G   ایرانسل، توسط وزیر وقت ارتباطات افتتاح شد.

ایرانسل در دی‌ماه ۱۴۰۲ از شبکه 5G-SA رونمایی کرد و همزمان با ثبت رکورد سرعت ۶.۵ گیگابیت بر ثانیه، رسماً وارد نسل ۵.۵ شبکه تلفن همراه شد.

در تیرماه ۱۴۰۳، بالاترین سرعت اینترنت ایران با عدد ۷.۵ گیگابیت بر ثانیه بر بستر شبکه5G-SA  ایرانسل به ثبت رسید.

دی‌ماه سال ۱۴۰۳، با حضور  محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهوری و ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری‌اطلاعات، قابلیت پیشرفته «تماس نسل پنجم یا G New Calling5»، به‌صورت رسمی رونمایی شد.

پیش از این و در جدیدترین رویداد توسعه شبکه نسل پنج ایرانسل، پنجم مهرماه ۱۴۰۴، ۱۱۶۶مین سایت‌ نسل پنجم ایرانسل با حضور  وزیر ارتباطات در بیرجند، افتتاح شد. با افتتاح امروز، تعداد سایت‌های 5G ایرانسل در ایران، به عدد ۱۱۶۷ رسید.

شرکت شما در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کند و اساسا چرا منظومه‌های ماهواره‌ای و فعالیت در این زمینه اهمیت دارد؟

‌همان‌طور که از اسم شرکت معلوم است، در توسعه صنعت فضایی و در همه اجزای زنجیره با به‌کار‌گیری ظرفیت  همه بخش‌های خصوصی و دولتی و به‌ویژه‌ در حوزه منظومه‌سازی فعالیت می‌کنیم؛ به‌گونه‌ای که مدیریت کلان و پیمان این پروژه‌ها را با استفاده از ظرفیت‌های داخلی کشور بر عهده داریم. شرکت‌های مختلفی که اجزای زیرسیستم را تولید می‌کنند، در این فرایند مشارکت دارند. در حال حاضر مجری پروژه منظومه باند باریک موسوم به منظومه شهید سلیمانی برای سازمان قضائی ایران هستیم.

در سال‌های اخیر در سطح جهانی منظومه‌های ماهواره‌ای به‌ویژه در حوزه ارتباطات به دلیل افزایش نیاز به ارتباطات پرسرعت و با ظرفیت بالا، توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند. شعار «ارتباط برای هر وسیله، در هر مکان و زمان»  باعث شده است اهمیت این منظومه‌ها بیشتر جلوه کند.

 البته ارتباطات ماهواره‌ای سال‌هاست که توسط انواع ماهواره‌ها به‌ویژه ماهواره‌های زمین‌آهنگ وجود دارد، اما توسعه کاربردهای ارتباطی پهن‌باند (اینترنت) در همه اقشار مردم در جهان‌ و به تبع آن افزایش نیاز به پهنای باند و دسترسی لحظه‌ای در هر نقطه باعث شده‌ منظومه‌ها به صورت گسترده و تجاری توسعه یابد.

اگرچه منظومه‌ها موضوع جدیدی نیستند و در کاربردهای غیرارتباطات پهن‌باند سال‌هاست‌ مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما کشورها و شرکت‌های معدودی هستند که به‌طور عملی وارد توسعه منظومه‌ها شده‌اند و در ایران هم هنوز پیشرفت قابل توجهی در توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای نداشته‌ایم. بدیهی است ‌که توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای باید از نظر اقتصادی منطقی و دارای طرح کسب‌وکار موفق باشد تا قابلیت اجرا به‌عنوان تجاری داشته باشد. برخی از انواع منظومه‌ها در کاربردهایی با منافع مستقیم اقتصادی کمتر نیازمند سرمایه‌گذاری دولتی هستند تا به بلوغ لازم برای ورود به فاز تجاری برسند، اما برخی کاربردها قابلیت تجاری‌سازی  دارند که البته کلا حوزه فضایی  دیربازده است.

منظومه‌های ماهواره‌ای چه عملکردی دارند و اهمیت آنها چیست؟

ماهواره‌ها براساس مدارشان دسته‌بندی‌های متفاوتی دارند؛ ماهواره‌های زمین‌آهنگ در ارتفاع حدود ۳۶ هزار کیلومتر ثابت دیده می‌شوند، اما بیشتر ماهواره‌ها در مدارهای پایین زمین (LEO)  با سرعت بیشتر حرکت می‌کنند و بنابراین عبورشان از دید ناظر زمینی مشخص است.

برای کاربردهایی مثل ناوبری باید چند ماهواره به‌طور هم‌زمان در دید باشند تا موقعیت دقیق با روش‌های زمان‌پایه محاسبه شود. هر‌چه تعداد ماهواره‌های قابل مشاهده بیشتر باشد، دقت بیشتر خواهد بود. البته به کمک ایستگاه‌های زمینی بهبود دقت می‌توان با تعداد ماهواره‌های کمتر به دقت بالاتر رسید.

نوع دیگر، ماهواره‌های تصویربرداری هستند که در مدار پایین زمین حرکت کرده و هنگام عبور، عکس‌برداری انجام می‌دهند. این ماهواره‌ها را ‌هم می‌توان به صورت تکی و هم به صورت منظومه‌ای مورد استفاده قرار داد.

پس بیشتر منظومه‌هایی که طراحی کرده‌اید، هنوز در مرحله طراحی بوده و وارد فاز تولید نشده‌اند؟

بله؛ البته در حال حاضر یک پروژه در مرحله اجرا داریم؛ پروژه‌ای که توسط سازمان فضایی تعریف شده و مربوط به منظومه اینترنت اشیا (IoT)  است. در حال حاضر مشغول ساخت تجهیزات این منظومه هستیم.

با توجه به تحریم‌ها، در حوزه تأمین سخت‌افزار و قطعات با چه چالش‌هایی مواجه بوده‌اید و چگونه مدیریت کردید؟

مانند سایر صنایع کشور، بخش عمده‌ای از تجهیزات مورد نیاز را به صورت  قطعات خریداری و سپس زیرسیستم را داخل کشور تولید می‌کنیم. گاهی نیز زیرسیستم آماده تهیه می‌شود و فقط بخش‌هایی مثل سیستم تغذیه به آن اضافه می‌شود. طبیعتا تحریم‌ها چالش‌هایی ایجاد کرده‌اند، اما خوشبختانه در حوزه ماهواره‌های مدار پایین، انحصار مطلق وجود ندارد و تأمین‌کنندگان متعددی هست. برای قطعاتی که ناشی از تحریم چه به دلیل مسائل تحریم فنی یا مشکلات خرید با مشکل مواجه شویم نیز با استفاده از روش‌هایی که مبتنی بر دانش و تجربه است، امکان دور‌زدن تحریم‌ها را فراهم کرده‌ایم. اجزا را در لایه‌های متفاوت ‌(سیستم، زیرسیستم یا قطعه) تأمین می‌کنیم تا نیازهای عملکردی برآورده شود.

با توجه به مقیاس پروژه‌های منظومه‌های ماهواره‌ای که نیازمند سرمایه‌گذاری کلان هستند، تأمین مالی پروژه‌ها چگونه انجام می‌شود؟ شرکت شما به صورت خصوصی تأمین مالی می‌کند یا منابع دولتی دخیل است؟

این موضوع به کاربرد منظومه بستگی دارد. اگر منظومه‌ای مانند استارلینک هدف باشد که اینترنت ارائه می‌دهد، پروژه‌ای بسیار بزرگ و تجاری است که به سرمایه‌گذاری عظیم نیاز دارد.

این پروژه‌ها هزینه‌های بسیار بالایی دارند و نیازمند سرمایه‌گذاری عظیم هستند. اما صرف تأمین مالی برای بخش خصوصی ملاک نیست. حتی اگر سرمایه میلیارد دلاری برای ساخت منظومه‌ای با چند هزار ماهواره در دسترس باشد، باید منظومه در عمر عملیاتی خود درآمدزایی کند تا هم سرمایه بازگردد و هم برای سرمایه‌گذار سود‌آور بوده و پروژه اقتصادی باشد.

وزیر ارتباطات اعلام کرده ‌تمرکز دولت بر پروژه‌هایی است که خدمات ملموس ارائه دهند، مثل دسترسی به اینترنت در روستاها و مناطق دورافتاده. شرکت شما هم در این راستاست؟

بله، ماهواره‌های پهن‌باند هدف‌شان پوشش مناطقی است که روش‌های زمینی نمی‌توانند سرویس‌دهی کنند؛ مانند مناطق میانی اقیانوس‌ها، کوهستان‌ها و بیابان‌ها. در شهرها که شبکه‌های 5G و فیبر موجود است، نیازی به اینترنت ماهواره‌ای نیست.

در کشور ما، مصرف اینترنت در شهرها و روستاها متفاوت است؛ از یک ایستگاه پایه موبایل در شهر صدها کاربر هم‌زمان استفاده می‌کنند، ولی همان BTS  در روستا فقط چند کاربر دارد. این تفاوت در مصرف باید در مدل کسب‌وکار و توجیه اقتصادی منظومه‌ها لحاظ شود.

امروزه روستاهای کوچک با حدود 20 خانوار جزء مناطق با پوشش ضعیف اینترنت محسوب می‌شوند؛ در چنین روستاهایی در هر لحظه ممکن است تنها چند نفر به‌طور هم‌زمان از اینترنت استفاده کنند و حتی بسیار محتمل است که در زمان‌هایی هیچ‌کس استفاده نکند. مناطق این‌گونه در کشور حدود پنج تا شش هزار نقطه برآورد می‌شود.

علاوه بر این، برخی نواحی مثل جاده‌ها و مناطق کویری هم نیازمند پوشش ارتباطی هستند، اما از نظر اقتصادی اپراتورهای موبایل نمی‌توانند برای این نقاط BTS نصب کنند؛ زیرا هزینه‌ها توجیه‌پذیر نیست. به همین دلیل دولت به‌عنوان سرمایه‌گذار وارد شده و با طرح‌هایی مانندUSO  هزینه‌های سرمایه‌گذاری را تا حدی جبران می‌کند.

در بخش ماهواره‌ای، ماهواره‌های مدار پایین در کمتر از ۱۰ درصد زمان سیرشان، در اطراف کره زمین در دید کشور هستند و در ۹۰ درصد زمان باقی‌مانده  برای کاربران داخل کشور کارآمدی ندارند. اگر این زمان را برای مناطق با پوشش زمینی مناسب ‌که از ماهواره استفاده می‌کنند، ‌لحاظ کنیم، درصد درآمدزایی به کمتر از یک درصد می‌رسد. به‌عنوان مثال، ساخت منظومه پنج ماهواره‌ای هزینه‌ای حدود شش تا هشت میلیارد دلار دارد که با درآمد محدود، برای بخش خصوصی توجیه اقتصادی ندارد.

بنابراین سرمایه‌گذاری صرف برای پوشش روستاها به‌تنهایی اقتصادی نیست و نیازمند مشارکت با شرکای خارجی است. پس مشکل اصلی نه‌تنها تأمین مالی، بلکه مسئله اقتصادی‌بودن پروژه به دلیل بازده زمانی محدود قابلیت ارتباط‌گرفتن از ماهواره‌هاست؛ یعنی‌ از صد درصد سرمایه‌ای که به فضا می‌فرستید، یک درصد آن برای شما در داخل کشور کسب‌و‌کار ایجاد می‌کند. 

در نهایت، بخش خصوصی در صنعت فضایی نه‌فقط در ایران بلکه در هیچ کجای دنیا اگر بازارش را محدود به کشور خودش ‌کند، توان انجام این پروژه‌ها را به‌عنوان یک کسب‌و‌کار ندارد و این امر در سطح جهانی نیز بدون حمایت دولتی امکان‌پذیر نیست. حتی شرکت‌های ظاهرا خصوصی مانند SpaceX  هم با حمایت میلیارد دلاری دولت آمریکا به بهانه‌های مختلف فعالیت می‌کنند.

‌در دنیا هیچ پروژه منظومه ماهواره‌ای به‌ صورت مستقل توسط بخش خصوصی انجام نمی‌شود. شرکت‌هایی مانند وان‌وب، آمازون و اسپیس‌ایکس نیز یا به نوعی و در پشت پرده تحت مالکیت دولت‌ هستند یا  تحت حمایت با دریافت یارانه غیر‌مستقیم مثل پروژه سفر به ماورای مریخ برای ‌ایلان ماسک با بودجه کلان دولتی.

بنابراین برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های میلیارد دلاری، منظومه ماهواره‌ای به‌طور مستقل دارای منطق اقتصادی و تجاری نیست و باید با شرکای خارجی همکاری کرد.

اگرچه دولت ایران به سمت کاربردی‌سازی صنعت فضایی حرکت می‌کند، تمرکز فعلی بیشتر علمی و تحقیقاتی است تا تثبیت فناوری انجام شود که این خود پیش‌نیاز تجاری‌سازی محسوب می‌شود.

علاوه بر منظومه‌های پهن‌باند، منظومه‌های دیگری مانند اینترنت اشیا‌، سنجش از دور و ناوبری هم وجود دارند که با سرمایه‌گذاری کمتر با تعداد ماهواره کمتر و به صورت گام‌به‌گام قابل توسعه‌ هستند.

پروژه‌های تلفیقی هم می‌توانند به افزایش بهره‌وری و زودتر اقتصادی‌شدن کمک کنند. 

چالش‌های اصلی کشور برای فعالیت در صنعت فضایی چیست؟

‌بزرگ‌ترین معضل صنعت فضایی کشور، از یک‌ سو عدم شکل‌گیری درست پایه‌های صنعتی و از سوی دیگر، وابستگی شدید به دولت است. یکی از دلایل این وضعیت،‌ عدم برنامه‌ریزی مناسب در حاکمیت برای بستر‌سازی برای بخش غیر‌دولتی و تأمین یارانه مناسب دولتی برای بخش‌های پایه‌ای به منظور آماده‌سازی آنها برای ورود به فاز تجاری است. مثلا ما به‌ جای آنکه ابتدا توان پرتاب داشته باشیم، شروع به ساخت ماهواره کردیم؛ در‌حالی‌که بدون پرتابگرهای مناسب، نه امکان ارسال این ماهواره‌ها را داشتیم و نه فرصت تست و بهینه‌سازی آنها را. درصورتی‌که ساخت ماهواره در حضور پرتابگر مناسب به‌مراتب ساده‌تر است، اما چون زیرساخت پرتاب نداشتیم، عملا پیشرفت در حوزه ماهواره نیز رشد مناسبی نداشت.

واقعیت این است که بخش بزرگی از توسعه فضایی، فقط در شرایط واقعی فضا امکان‌پذیر است. هرچقدر هم امکانات تست زمینی داشته باشیم، نمی‌توانیم تمام شرایط فضا را شبیه‌سازی کنیم. بنابراین اگر نتوانیم ماهواره را به مدار بفرستیم، نمی‌دانیم عملکرد نهایی آن چگونه خواهد بود. اگر هم پرتاب با شکست مواجه شود، طبیعی است؛ چون توسعه فناوری همواره با آزمون و خطا همراه است. گرچه متأسفانه مسئولان ما فکر می‌کنند همه پرتاب‌ها حتما باید موفق باشد و برای همین اگر پرتابی ناموفق بود، آن را اعلام نمی‌کنند؛ در‌حالی‌که شکست پرتاب جزئی از فرایند توسعه فناوری است و تا وقتی پرتاب انجام نشود، اتفاق نمی‌افتد. 

مشکل ما اینجاست که پایه ‌پرتاب را به ‌درستی و به‌موقع ایجاد نکردیم،‌ منابع مالی کافی برای آن اختصاص نیافت و برنامه‌های استراتژیک هم به دلیل درگیری کشور با بحران‌های روزمره، به ‌درستی اجرا نشدند. من در جلسات مختلف این را گفته‌ام که به نظرم‌ برنامه کلان فضایی ایران باید ‌یک عبارت ساده باشد؛ پرتابگری که بتواند یک محموله چند‌تنی را در نهایت‌ به چند هزار کیلومتری ببرد. بقیه برنامه‌ها شاخ و برگ این برنامه اصلی باشند؛ چه محموله زیستی، چه انواع ماهواره و حتی ایستگاه فضایی یا سفرهای فضایی.

این مشکل فقط مخصوص حوزه فضایی نیست؛ مثلا ناترازی انرژی و قطعی برق نیز ناشی از همین بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری به‌موقع در زیرساخت‌هاست. در صنعت فضایی هم دقیقا همین اتفاق افتاده است؛ موتور محرک صنعت یعنی فناوری پرتاب، به‌موقع تقویت نشد و سایر اجزا هم عقب ماندند.

از طرفی، تغییرات مکرر مدیریتی و سیاسی هم به بی‌ثباتی دامن زده است. حتی در دوره یک دولت، چندین وزیر یا معاون تغییر می‌کنند و این باعث می‌شود هیچ برنامه بلندمدتی به‌ صورت پایدار دنبال نشود‌ و سلایق افراد و پروژه‌های فضایی از حمایت مستمر محروم بمانند. متأسفانه در کشور ما، نه در این بخش و در هیچ بخشی، هیچ‌کدام از مسئولان را به دلیل عدم اجرای برنامه، سؤال و بازخواست نمی‌کنند.

‌در طول یک دولت هم مسیر توسعه صنعت فضایی بارها تغییر کرده است؛ حتی با تغییر وزرا یا رؤسای سازمان، پروژه‌هایی که حتی قرارداد خارجی داشتند، متوقف یا لغو شده‌اند؛ گاهی بدون مطالعه و با تصمیم شخصی مثلا وزیر یا رئیس سازمان. در یک مورد، بازپس‌گیری پیش‌پرداخت یک قرارداد لغو‌شده‌ بیش از ۲۰ سال طول کشیده است. حذف موقعیت‌های مداری هم تا حد زیادی از ‌این مشی مدیریتی ناشی شد.

این ناپایداری تصمیم‌گیری، آسیبی جدی به این صنعت زده است. هرچند در بخش پرتاب، با کمک منابع دیگر خود مجریان پیشرفت‌هایی حاصل شده، اما همچنان نبود برنامه‌ای باثبات و دقیق مانع توسعه  بوده است.

نگار علی- تصمیم اخیر رئیس پژوهشگاه فضایی برای جایگزینی GPS آمریکایی با سامانه بیدو چین، زنگ خطر را برای کارشناسان و فعالان حوزه‌های تخصصی به صدا درآورده است؛ چرا که آن‌ها هشدار می‌دهند این اقدام پرهزینه و عجولانه، چرخه نقشه‌برداری تخصصی، پروژه‌های عمرانی و صنعت پهپادی کشور را به طور کامل مختل خواهد کرد.

رئیس پژوهشگاه فضایی ایران اخیراً از برنامه‌هایی برای جایگزینی سیستم GPS آمریکایی با سامانه بیدو (BeiDou) چین و همچنین طراحی یک منظومه مسیریابی بومی در سال‌های آینده خبر داده است. اما کارشناسان حوزه نقشه‌برداری، هوافضا، نرم‌افزار و فعالان حوزه پهپادی هشدار می‌دهند که این اقدام می‌تواند بسیار هزینه‌بر باشد و فعالیت در حوزه‌های زیرساختی و اجرایی کشور را برای مدتی با اختلال مواجه سازد.

مهدی جاگیروند، کارشناس نقشه‌برداری، براین باور است که این تغییر در کوتاه‌مدت می‌تواند چرخه نقشه‌برداری تخصصی و پروژه‌های عمرانی کشور را مختل کند. او تاکید می‌کند که تجهیزات حیاتی و پهپادها به سادگی قابل تطبیق با بیدو نیستند و اتکای صرف به سامانه چینی، در حال حاضر فاقد دقت لازم برای کارهای مهندسی دقیق است.

او در گفت‌وگو با خبرآنلاین و در پاسخ به این پرسش که به طور خلاصه، سیستم موقعیت‌یابی ماهواره‌ای چه کاربردهای حیاتی برای ما دارد، گفت:« در حوزه عمومی و ناوبری شهری، این سیستم مورد استفاده عموم مردم برای تاکسی‌های اینترنتی، مسیریاب‌ها و کاربردهای تفریحی مثل کوهنوردی و طبیعت‌گردی قرار می‌گیرد و در حوزه عمرانی و تخصصی (با دقت بالا) که این حوزه مهم‌تر است، این سیستم برای نقشه‌برداری، پروژه‌های زیرساختی (راه، آب، برق، گاز)، ثبت اسناد و املاک، و کاربرد در معادن و ساخت سازه‌های عمرانی، استفاده می‌شود. امروزه در این بخش، کار بدون سامانه‌های تعیین موقعیت ماهواره‌ای عملاً متوقف می‌شود.»

پهپادهای نقشه‌برداری ایران بدون GPS قادر به پرواز نیستند

جاگیروند در ادامه و در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان به سادگی سامانه GPS را حذف کرد و فقط به سامانه‌های جایگزین (مانند بیدو) متکی شد، گفت:«خیر، این کار به سادگی امکان‌پذیر نیست. بسیاری از پرنده‌های رایج و پرکاربرد در ایران که برای نقشه‌برداری هوایی استفاده می‌شوند (مانند سری‌های فانتوم یا مویک)، برد دریافت‌کننده امواج ماهواره‌ای‌شان به طور عمده متکی به GPS و گلوناس است. این پرنده‌ها با بیدو کاری ندارند و اگر در سامانه‌های متکی آن‌ها اختلال ایجاد شود، پروازشان مختل شده و خطر سقوط یا آسیب‌دیدگی (Crash) افزایش می‌یابد.»

اتکای صرف به بیدو در زمان اختلال GPS نتیجه‌بخش نبود

او در ادامه و در پاسخ به این پرسش که تجربه عملی شما در زمان فعال شدن پارازیت‌ها و اختلالات، چه چیزی را نشان داد، گفت:«زمانی که دستگاه‌های ایجادکننده نویز (جمر) فعال شدند و روی فرکانس‌های GPS اختلال ایجاد کردند، ما به صورت دستی و نرم‌افزاری تلاش کردیم تا فقط به سامانه‌های دیگر مثل بیدو یا گالیله متکی شویم. در عمل دیدیم که با حذف کامل سرویس‌دهی GPS، دستگاه‌ها قادر به ادامه کاربری عمومی نبودند و برای کارهای دقیق عملاً از کار می‌افتادند. اتکای صرف به بیدو نتیجه‌بخش نبود.»

سامانه بیدو هنوز برای نقشه‌برداری دقیق قابل اعتماد نیست

این کارشناس نقشه‌برداری در ادامه و در پاسخ به این پرسش که آیا سامانه بیدو در حال حاضر از نظر فنی، جایگزین مناسبی برای کارهای دقیق نقشه‌برداری است، گفت:«خیر. در کارهای دقیق اجرایی، به‌خصوص در برداشت‌های استاتیک، بیدو در حال حاضر دارای نقایص و ضعف‌هایی است. این سامانه با وجود تلاش برای اصلاح، هنوز در مقایسه با سامانه‌های قدیمی‌تر، در داده‌های دریافتی شامل اختلال و خطاهایی (Drift) است که به ما اجازه نمی‌دهد اتکای کاملی برای تعیین موقعیت‌های تخصصی و دقیق به آن داشته باشیم.»

حذف GPS، چرخه نقشه‌برداری تخصصی کشور را مختل می‌کند

جاگیروند در ادامه و در پاسخ به این پرسش که مهاجرت اجباری به بیدو چه هزینه‌هایی را بر بخش اجرایی تحمیل می‌کند، گفت:«حذف GPS و جایگزینی با بیدو، یک هزینه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بسیار سنگین را بر دوش کاربران (مهندسان، شرکت‌ها و پیمانکاران) می‌گذارد. ما برای رسیدن به نقطه‌ای که همه زیرساخت‌ها و تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کاربران به‌روزرسانی شود، زمان و هزینه زیادی نیاز داریم. در مجموع، با حذف GPS به دستاورد خاصی نخواهیم رسید و فقط آسیب خواهیم دید.»

او در آخر و در پاسخ به این پرسش که پیامد حذف GPS برای چرخه نقشه‌برداری تخصصی کشور چیست، گفت:«با حذف GPS، چرخه نقشه‌برداری تخصصی کشور کاملاً مختل خواهد شد. شاید بتوان کارهای عمومی و تعیین موقعیت‌های بسیار کلی را انجام داد، اما انجام کارهای دقیق عمرانی که نیاز به دقت بالا دارند، فعلا امکان‌پذیر نخواهد بود.»

سیستم‌های موقعیت‌یابی در کاربردهای دیگر، به‌ویژه عملیات پهپادی غیرنظامی، نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. پهپادهایی که برای مصارف کشاورزی یا خدماتی استفاده می‌شوند، به موقعیت‌یابی دقیق وابسته‌اند و هرگونه اختلال در سیستم GPS، عملکرد آن‌ها را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این راستا، متخصصان حوزه پهپاد مانند محمد امین آهنگری، کارشناس هوافضا، تجربه عملی خود را از تأثیر اختلالات GPS بر عملیات‌های خود شرح داده و چالش‌های فنی و نیاز به زیرساخت‌های جایگزین مانند سامانه بیدو (BeiDou) را توضیح می‌دهند؛ مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:

اختلال GPS عملیات پهپادی کشاورزی را متوقف کرد

آهنگری در پاسخ به این پرسش که آیا اختلالات اخیر در سیستم موقعیت‌یابی GPS، تأثیر مستقیمی بر عملیات پهپادی و خدمات شما، به‌خصوص در بخش کشاورزی داشته است، گفت:«بله، کاملاً. پهپادهایی که در حوزه کشاورزی با آن‌ها کار می‌کنیم، اساساً به‌طور خودکار عمل می‌کنند و بر مبنای موقعیت‌یابی دقیق، مأموریتشان را انجام می‌دهند. اگر نتوانند این کار را انجام دهند، طبیعتاً مأموریتشان شکست می‌خورد و در بسیاری از مواقع برای پهپادها سانحه ایجاد می‌شود. متأسفانه، به‌طور کلی به دلیل این اختلالات GPS، ما و بسیاری از فعالان حوزه پهپادهای غیرنظامی در حوزه‌های خدماتی، امکان انجام عملیات‌هایی مثل سمپاشی را نداریم و عملاً نمی‌توانیم پرواز کنیم.»

بیدو همتراز GPS، اما جایگزینی آسان نیست

او در ادامه و در پاسخ به این پرسش که برای انجام پروازهای دقیق پهپادی، دقت و تضمین سامانه چینی بیدو (BeiDou) چقدر است و آیا از نظر فنی به آن اعتماد دارید، گفت:«سامانه بیدو یک سامانه خوب و از نظر دقت ناوبری همتراز با GPS آمریکایی است. اما مسئله چیز دیگری است: تغییر سیستم از GPS به بیدو، نیاز به زیرساخت‌های خیلی زیادی دارد. این تغییر فقط نرم‌افزاری نیست؛ تراشه‌های کامپیوتری داخل خود دستگاه‌ها (پهپادها) کاملاً نیاز به تغییرات سخت‌افزاری دارند. این‌ها تغییرات کوچکی نیستند که بتوان یک شبه انجامشان داد، و به نظر من این تصمیم‌گیری کمی عجولانه است.»

جمرهای سنتی ناکارآمدند، نیاز به ابزار هدف‌گیر نقطه‌ای داریم

این کارشناس هوافضا در پاسخ به این پرسش که به جای اختلال در عملکرد GPS چه راهکار امنیتی را پیشنهاد می‌کنید، گفت:«راهکار بهتر، اقدامات امنیتی دیگری است، به‌ویژه در خصوص فعالیت‌های غیرمجاز پهپادی، نباید تنها به جمرهای (اختلال‌اندازهای) معمول که در گذشته استفاده می‌شدند، اکتفا کرد. باید از تکنولوژی جدیدی استفاده شود که به‌صورت نقطه‌ای و هدفمند عمل می‌کند و فقط پهپادهای متخاصم را مورد هدف قرار می‌دهد و اختلال ایجاد می‌کند. این جمرهای عادی دیگر روی سلاح‌های نظامی پیشرفته زیاد تأثیر نمی‌گذارند، اما متأسفانه روی پهپادهای غیرنظامی خودمان اثر مخرب دارند.»

آهنگری در ادامه و در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه تخمین زده شده جایگزینی با بیدو ۱ تا ۲ سال و ساخت سامانه بومی ۳ تا ۵ سال زمان می‌برد، ادامه این اختلالات در این بازه زمانی چقدر برای کار شما آسیب‌زا است، گفت:«با این مقداری که زمان تعیین کرده‌اند، عملاً کل صنعت پهپادی کشور از بین می‌رود. فعالان این حوزه همین الانش هم بدون این اختلالات، با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه بودند. این وضعیت، مزید بر مشکلات سابق شده است.»

با توجه به اهمیت سخت‌افزاری در استفاده از سیستم‌های ماهواره‌ای مختلف، به‌ویژه در گوشی‌های هوشمند، میلاد نوری در گفت‌وگو با خبرآنلاین تأکید دارد که تنها با یک تغییر نرم‌افزاری نمی‌توان سیستم‌های ماهواره‌ای مانند GPS را جایگزین کرد. در حال حاضر، گوشی‌های هوشمند جدید قادر به اتصال به چندین ماهواره از جمله بیدو هستند اما برای گوشی‌های قدیمی‌تر این امکان وجود ندارد؛ این مسئله اهمیت پشتیبانی سازندگان چیپ‌ست‌های جهانی از این سیستم‌ها را بیشتر می‌کند. در ادامه و در گفت‌وگو با میلاد نوری، کارشناس فناوری، برنامه‌نویس و امنیت دیجیتال نگاهی خواهیم داشت به چگونگی پشتیبانی از سیستم بیدو در برندهای مختلف گوشی‌های هوشمند و مزایای آن برای کاربران؛ مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:

گوشی‌های جدید قادر به اتصال همزمان به چند ماهواره هستند

او در ادامه و در پاسخ به این پرسش که آیا گوشی‌های هوشمند قابلیت اتصال به سیستم‌های ماهواره‌ای غیر از GPS، از جمله سیستم چینی بیدو (BeiDou) را دارند، گفت:«واقعیت این است که اکثر گوشی‌های هوشمند جدید، از حدود یکی دو سال اخیر، سازوکارهای مورد نیاز برای اتصال به چند ماهواره را درون خود دارند. در واقع، گوشی‌های مدرن، مثلاً یک مدل شیائومی، ممکن است همزمان به دو چیپ ناوبری مجهز باشند و برای اینکه موقعیت‌یابی را با سرعت و دقت بالاتر انجام دهند، همزمان به ماهواره‌های مختلفی وصل می‌شوند. این یک روند مرسوم در صنعت فناوری است.»

جایگزینی سیستم ناوبری برای گوشی‌های قدیمی سخت است

نوری در ادامه و در پاسخ به این پرسش که گوشی‌های جدید این چیپ‌های لازم را دارند، اما احتمالاً گوشی‌های قدیمی‌تر فاقد این قابلیت هستند و این می‌تواند مشکل‌ساز باشد، گفت:«دقیقاً. گوشی‌های جدیدتر عمدتاً این قابلیت را دارند، اما اگر بخواهیم یک سیستم ناوبری کامل را جایگزین کنیم، ممکن است برای گوشی‌های قدیمی‌تر مشکلاتی ایجاد شود. علاوه بر این، باید تأکید کنم که جایگزینی کامل سیستم ناوبری کار مرسوم و نرمالی نیست که هیچ کشوری آن را انجام نداده باشد، و تا زمانی که واقعاً پیاده‌سازی نشود، اختلالات و جزئیات فنی آن مشخص نخواهد شد.»

استفاده از ماهواره‌های چینی نیازمند چیپ سخت‌افزاری خاص است

او در ادامه افزود:« در دنیای ناوبری، GPS تنها سیستم نیست. سیستم‌های ماهواره‌ای دیگری مانند گلوناس (روسیه)، گالیله (اروپا) و بیدو (چین) وجود دارند. سازندگان بزرگ چیپست در جهان، پشتیبانی از بیدو را در محصولات خود گنجانده‌اند. بنابراین، هرگونه استفاده از ماهواره چینی یا هر ماهواره دیگری مستلزم آن است که سازنده گوشی از قبل این چیپ سخت‌افزاری را پیش‌بینی و در دستگاه نصب کرده باشد.»  

جایگزینی ماهواره‌های چینی با GPS یک برنامه بلندمدت است

این کارشناس فناوری در ادامه و در پاسخ به این پرسش که جایگزینی ماهواره‌های چینی با GPS، یک تغییر صرفاً نرم‌افزاری است، یا یک برنامه بلندمدت است و اگر تغییر ساده بود، چرا تا الان انجام نشده است، گفت:« اگر می‌شد با یک دکمه این کار را انجام داد، احتمالاً تا الان انجام شده بود. این یک برنامه بلندمدت است. یک فرایند باید طی شود. امکان سوئیچ نرم‌افزاری فوری وجود ندارد، چون گوشی من و شما ممکن است از نظر سخت‌افزاری آن قابلیت را نداشته باشد. حتی گوشی‌های قدیمی با آپدیت نرم‌افزاری نمی‌توانند این قابلیت را اضافه کنند؛ چیپست باید از ابتدا درون گوشی نصب شده باشد.» 

گوشی‌های چینی سهم زیادی در اجرای طرح ماهواره‌ای دارند

ما می‌دانیم بخش زیادی از گوشی‌های موجود در ایران، برندهای چینی مثل شیائومی و هواوی هستند. نوری در پاسخ به این پرسش که آیا این موضوع می‌تواند در اجرای این طرح مؤثر باشد، گفت:«دقیقاً. گوشی‌های چینی، به دلیل اینکه خود چین نیز مالک سیستم‌های ماهواره‌ای مانند بیدو است، معمولاً این چیپ‌ها را از قبل در محصولات خود قرار می‌دهند. از آنجایی که حجم زیادی از گوشی‌های بازار ایران، شیائومی، هواوی، پوکو و سایر برندهای چینی، این قابلیت را دارند، احتمالاً یک برآورد اولیه صورت گرفته که درصد قابل توجهی از کاربران را پوشش می‌دهد. احتمالاً برنامه‌ریزی این‌طور است که در طول این بازه یک یا دو ساله، با روش‌هایی مانند ممنوعیت رجیستری گوشی‌های فاقد این چیپ، تولیدکنندگان جهانی را مجبور به پشتیبانی از این سیستم کنند تا درصد پوشش کاربران به تدریج بالاتر برود. جایگزینی کامل با فشردن یک دکمه امکان‌پذیر نیست.»

در ادامه فهرستی از برندهای و گوشی‌هایی که از سیستم بیدو پشتیبانی می‌کنند، تهیه شده است:

• گوشی‌های آیفون از مدل آیفون ۱۳ (عرضه شده در سپتامبر ۲۰۲۱) و مدل‌های پس از آن از سیستم بیدو پشتیبانی می‌کنند. پیش از این، عدم پشتیبانی از بیدو یکی از مواردی بود که کاربران چینی آیفون درباره آن شکایت داشتند.   
• شیائومی: این شرکت چینی یکی از اولین برندهایی بود که پشتیبانی از بیدو را در گوشی‌های خود فعال کرد؛ به طوری که مدل‌هایی مانند Mi 4 (در آگوست ۲۰۱۴) از این سیستم استفاده می‌کردند.   
• سامسونگ: گوشی‌های سامسونگ نیز برای مدت طولانی از بیدو پشتیبانی می‌کنند. اولین مدل شناخته شده Samsung Galaxy Note 4 (عرضه شده در اکتبر ۲۰۱۴) بود.   
• سونی: مدل Xperia Z3 سونی نیز در همان زمان (اکتبر ۲۰۱۴) پشتیبانی از بیدو را آغاز کرد.   
• هواوی: هواوی از بزرگ‌ترین حامیان بیدو است و بخش عمده‌ای از گوشی‌های هوشمند این شرکت از بیدو پشتیبانی می‌کنند. بر اساس آمار، تا سال ۲۰۲۱، ۹۴.۵ درصد از گوشی‌های هوشمند ساخت چین که به بازار عرضه شده‌اند، از کاربردهای بیدو پشتیبانی می‌کردند.   
• گوگل: گوشی‌های پیکسل جدید (مانند Pixel 9 Pro و Pixel 9a) نیز از بیدو برای خدمات موقعیت‌یابی استفاده می‌کنند.   

در آخر به نظر می‌رسد جایگزینی سیستم ناوبری از GPS به بیدو، فراتر از یک تغییر نرم‌افزاری ساده است و نیازمند یک برنامه بلندمدت، هزینه‌های سخت‌افزاری سنگین و زمان‌بندی دقیق است. کارشناسان هشدار می‌دهند تا زمانی که زیرساخت‌ها آماده نشود، هرگونه اقدام عجولانه برای حذف GPS نه تنها امنیت و دقت لازم را تأمین نمی‌کند، بلکه به توقف پروژه‌های عمرانی دقیق و نابودی صنعت پهپادی غیرنظامی منجر خواهد شد. بقای این صنایع، گروی پرهیز از تصمیم‌های یک‌شبه در حوزه تکنولوژی‌های زیرساختی است.

دریافت فرمان ناخواسته و نقص فنی عامل ناکامی «کوثر» و «هدهد»/ پرتاب «دونمای-۱» در آذرماه
ماهواره‌های «کوثر» و «هدهد» سال گذشته به فضا پرتاب شدند، اما به‌دلیل بروز برخی مشکلات فنی، ارتباط با آنها قطع شده است و اکنون تیم شرکت دانش‌بنیان سازنده، ضمن تشریح این چالش‌ها از طراحی و ساخت ماهواره‌ای جدید با عنوان «دونمای-۱» خبر داد که ترکیبی از مأموریت‌های سنجش از دور و مخابراتی است.

حسین شهرابی، مدیر عامل یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان صنعت فضایی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: همانطور که قبلا اطلاع‌رسانی کردیم دو ماهواره کوثر و هدهد ۱۵ آبان ماه سال گذشته پرتاب شدند و از نظر چک لیست‌های موفقیت، هر کدوم از آنها توانستند بخشی از چک لیست‌ها را پاس کنند و برخی از چک لیست‌ها توسط این دو ماهواره پاس نشد.

وی با بیان اینکه ما در این پروژه در برخی از موارد موفق نشدیم، اظهار کرد: تقریبا طبق چک لیستی که ما داشتیم، ماهواره «کوثر» نزدیک ۷۰ درصد و ماهواره «هدهد» بالای ۹۰ درصد موفق عمل کرده‌اند، ولی خروجی‌ای که باید از کوثر به عکس و تصویر می‌رسیدیم، متاسفانه نرسیدیم با وجود اینکه ۹۰ درصد چک لیست‌های ما محقق شده بود، اما ما به عکس نرسیدیم.

شهرابی با اشاره به مشکلات فنی ماهواره کوثر گفت: در این ماهواره، بخش‌های کنترل وضعیت و سامانه جذب انرژی به‌طور ناخواسته به هم وابسته شده بودند. این موضوع باعث شد که نتوانیم ابتدا کنترل وضعیت ماهواره را بهبود دهیم و سپس توان لازم را به طراحی اولیه برسانیم. هرچند ماهواره در مدار قرار دارد و در برخی نقاط که تابش خورشید کافی است، دریافت سیگنال انجام می‌شود، اما در نهایت موفق به دریافت تصویر از آن نشدیم.

مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان اضافه کرد: در ماهواره «هدهد» نیز تا دو هفته قبل از جنگ ۱۲ روزه همه چیز خوب بود. نمی‌خواهم وضعیت این ماهواره را به این موضوع ربط بدهم، ولی به هر حال یکسری اتفاقاتی افتاد که متاسفانه فرمان ناخواسته خارج از مجموعه کنترل ماهواره توسط ماهواره دریافت شد و بعد از آن ارتباط ما با ماهواره قطع شد و نتوانستیم با هدهد ارتباط برقرار کنیم.

وی خاطر نشان کرد: در ماهواره هدهد روشن و خاموش شدن‌های پی در پی انجام شد و الان متاسفانه ما حتی به اندازه کوثر هم با هدهد ارتباط نداریم. تاکید می‌کنم که این موضوع را نمی‌خواهم به مسائل جنگ در ارتباط بدانم، چون در این زمینه مطمئن نیستم، ولی فقط به عنوان یک گزاره مطرح کردم تا کسانی که می‌خواهند در جریان آخرین وضعیت ماهواره قرار بگیرند، مطلع شوند.

 مجری پروژه ماهواره‌های کوثر و هدهد در پاسخ به این سؤال که ارزیابی شما از عملکرد نادرست این دو ماهواره چیست، با تاکید بر اینکه نقص فنی برای ما محتمل‌تر است، ادامه داد: ما نقص فنی را محتمل‌تر می‌دانیم، ولی دو ابهام وجود دارد؛ یکی تقارن این وضعیت با جنگ ۱۲ روزه که تقریباً دو هفته قبل از این جنگ، این اتفاق رخ داد و دوم اینکه قبل از این موضوع، ما یک فرمان خارج از سیستم هدایت دریافت کردیم.

شهرابی تاکید کرد: دریافت این فرمان برای ما قطعی است، چرا که در تله متری این مورد را دریافت کردیم و مشاهده کردیم تعداد فرمان‌ها افزایش یافته، بدون آن‌که ما فرمان به ماهواره داده باشیم. این دو موضوع ما را نگران کرد، ضمن اینکه ظن ما بیشتر بر روی بحث‌های نقص فنی است تا موضوعات خرابکاری.

ساخت نسخه پیشرفته‌تر کوثر

مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان با اشاره به طراحی و ساخت نسخه پیشرفته ماهواره کوثر، اظهار کرد: ماهواره بعدی ما با فرض موفقیت دو ماهواره پیشین، آماده پرتاب خواهد شد. در واقع اقدامات انجام‌شده در این مرحله بر پایه این فرض است که مأموریت‌های قبلی با موفقیت به انجام رسیده‌اند.

شهرابی با بیان اینکه ماهواره جدید کوثر با ترکیب ماموریت ماهواره‌های کوثر و هدهد، ویرایش ۱.۵ کوثر است، افزود: ما بر اساس رویکردهای بین‌المللی، نسخه ارتقایافته ماهواره کوثر را به نام «دونمای-۱» نامگذاری کردیم و در ITU نیز این ماهواره با همین عنوان به ثبت رسیده است.

وی خاطرنشان کرد: علت نامگذاری ماهواره «دونمای-۱» این است که از نظر ما نخستین ماهواره ترکیبی سنجش از دور و مخابراتی محسوب می‌شود. این پروژه در راستای طرح منظومه‌ ماهواره‌ای شرکت که در دستور کار قرار دارد، دنبال می‌شود.

به گفته وی، تیم تحقیقاتی در این پروژه تلاش کرده است تا مشکل وابستگی سامانه کنترل وضعیت و جذب توان که در ماهواره‌های پیشین وجود داشت، برطرف شود و برای این منظور تعداد سلول‌های خورشیدی بدنه ماهواره افزایش یافته است.

شهرابی افزود: در ماهواره‌های کوثر و هدهد، سه لینک مخابراتی مختلف آزمایش شد و در نهایت بهترین گزینه‌ها از میان آنها انتخاب و در طراحی و ساخت ماهواره «دونمای-۱» به‌کار گرفته شد تا کارایی و پایداری ارتباطات این ماهواره افزایش یابد. علاوه بر این، با اضافه کردن لینک باند S امکان تغییر و اصلاح برنامه‌ کنترل وضعیت ماهواره از ایستگاه زمینی فراهم شده است.

وی اضافه کرد: در ماهواره جدید، محموله‌های تصویربرداری نیز ارتقاء یافته‌اند. در گذشته بین طیف NIR (مادون قرمز نزدیک) و طیف رنگی اختلاف در تفکیک مکانی (GSD) وجود داشت، اما اکنون این دو طیف به عددی نزدیک به ۳.۵ متر رسیده‌اند. همچنین در تست‌های زمینی، مقدار GRD که نشان‌دهنده رزولوشن واقعی محموله است، به GSD نزدیک شده و این امر یک گام مثبت محسوب می‌شود. این بهبود به دلیل ارتقای لنزها و شرایط مطلوب‌تر طراحی به دست آمده است.

وی ادامه داد: مهم‌تر از این تغییرات فنی، تلاش ما در بخش پایین‌دستی است؛ جایی که می‌کوشیم کاربردهای ماهواره را در حوزه‌های مختلف توسعه دهیم. امیدواریم همزمان با پرتاب پیش‌ِ رو بتوانیم یک تفاهم‌نامه بین‌المللی در این زمینه امضا کنیم.

شهرابی در توضیح زمان‌بندی پرتاب گفت: اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود، ان‌شاءالله آذرماه امسال پرتاب انجام خواهد شد. ماهواره هنوز برای پرتابگر ارسال نشده است، اما طی کمتر از یک ماه آینده آماده حمل خواهد شد. پرتاب این ماهواره توسط پرتابگر خارجی صورت می‌گیرد.

رئیس پژوهشگاه فضایی ایران گفت: ایران به دنبال منظومه ناوبری و ماهواره موقعیت‌یاب قابل اعتماد است که ساخت آن حدود ۵ سال زمان می‌برد.

وحید یزدانیان رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اختلال در جی پی اس و موقعیت مکان یاب در کشور و توانایی ایران در ساخت ماهواره های موقعیت مکان یاب گفت: ما قطعاً توانایی ساخت ماهواره‌های ناوبری را داریم، اما تاکنون همت لازم برای اجرای این پروژه وجود نداشته است.

وی با تأکید بر توانمندی ایران در ساخت ماهواره‌های موقعیت‌یاب افزود: در حال حاضر سه کلاس اصلی ماهواره در کشور ساخته می‌شود؛ ماهواره‌های سنجشی، ناوبری و ارتباطی. از نظر پلتفرم، با توجه به توانمندی ما در ساخت ماهواره‌های ناوبری و ارتباطی، ساخت ماهواره ناوبری نیز کاملاً ممکن است. کم‌کاری‌هایی در این زمینه بوده که ان‌شاءالله در فرصت کوتاهی جبران خواهد شد.

یزدانیان در خصوص استفاده از سیستم‌های ناوبری خارجی، به ویژه سیستم‌های چینی گفت: استفاده از این سیستم‌ها می‌تواند از نظر امنیتی بهتر باشد، اما اگر به دنبال یک سیستم ناوبری قابل اتکا و مستقل هستیم، باید روی ساخت منظومه ناوبری داخلی تمرکز کنیم.

وی در خصوص زمان ساخت منظومه ناوبری داخلی گفت: ایران با وجود توان فنی، نیازمند توجه و حمایت بیشتر برای توسعه سیستم‌های ناوبری فضایی بومی است و ساخت چنین منظومه‌ای حداقل سه تا پنج سال زمان می‌برد.

تحولات دیجیتال در خاورمیانه چهره جوامع را دگرگون کرده، اما دسترسی برابر به این تحولات هنوز در همه کشورها محقق نشده است. از ایران با چالش کیفیت اینترنت ثابت تا مصر با شکاف آشکار میان شهر و روستا، و از عربستان و امارات به عنوان پیشگامان منطقه در دیجیتال‌سازی، تصویر متنوعی از فرصت‌ها و تهدیدها ترسیم می‌شود.

تحولات دیجیتال در خاورمیانه چهره جوامع را دگرگون کرده، اما دسترسی برابر به این تحولات هنوز در همه کشورها محقق نشده است. از ایران با چالش کیفیت اینترنت ثابت تا مصر با شکاف آشکار میان شهر و روستا، و از عربستان و امارات به عنوان پیشگامان منطقه در دیجیتال‌سازی، تصویر متنوعی از فرصت‌ها و تهدیدها ترسیم می‌شود. این گزارش با بررسی داده‌های واقعی و نمونه‌های آماری نشان می‌دهد که چگونه فاصله دیجیتال بر آموزش، اشتغال و عدالت اجتماعی تأثیر می‌گذارد و چرا شمول دیجیتال به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای آینده پایدار منطقه تبدیل شده است.

در عصر کنونی، فناوری دیجیتال دیگر یک انتخاب لوکس یا ابزاری جانبی نیست، بلکه به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای زندگی روزمره، اقتصاد و حتی هویت اجتماعی جوامع تبدیل شده است. دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی پیوسته در حال سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و ارایه خدمات نوین هستند. با این حال، واقعیت آن است که نه همه کشورها و نه همه گروه‌های اجتماعی به یک میزان از این تحولات بهره‌مند نمی‌شوند.

نابرابری در دسترسی به اینترنت، تجهیزات هوشمند و مهارت‌های لازم برای استفاده از آنها، «شکاف دیجیتال» را شکل داده است؛ شکافی که هرچند نامرئی به نظر می‌رسد، اما آثار آن بر آموزش، اشتغال، بهداشت و عدالت اجتماعی به‌وضوح محسوس است. این گزارش با تمرکز بر ایران و چند کشور کلیدی خاورمیانه، به بررسی ابعاد فاصله دیجیتال، داده‌های آماری واقعی و فرصت‌های از دست‌رفته در این زمینه می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه شمول دیجیتال می‌تواند زمینه‌ساز برابری اجتماعی و توسعه پایدار در منطقه باشد .جهان امروز بیش از هر زمان دیگری به فناوری‌های دیجیتال وابسته است.

خدمات بانکی، آموزشی، بهداشتی، تجاری و حتی اجتماعی در بستر دیجیتال ارایه می‌شوند و زندگی روزمره انسان‌ها به شکلی عمیق با اینترنت و ابزارهای ارتباطی گره خورده است. با این حال، آنچه فرصت برابر در استفاده از این امکانات را محدود کرده، پدیده‌ای است که «فاصله دیجیتال» نامیده می‌شود.

فاصله دیجیتال به معنای نابرابری در دسترسی، استفاده و بهره‌برداری از فناوری‌های دیجیتال است و پیامدهای گسترده‌ای برای عدالت اجتماعی، رشد اقتصادی و رفاه عمومی به همراه دارد. بررسی وضعیت ایران و چند کشور عربی نشان می‌دهد که در کنار پیشرفت‌های قابل‌توجه، همچنان فرصت‌های زیادی در سایه این شکاف از دست می‌رود.

ابعاد و دلایل شکاف دیجیتال

فاصله دیجیتال صرفاً به معنای نبود اینترنت یا دستگاه‌های هوشمند نیست، بلکه نابرابری در مهارت‌های استفاده، هزینه‌های دسترسی و کیفیت خدمات را نیز دربرمی‌گیرد. در ایران، با وجود گسترش وسیع شبکه ارتباطی، هنوز تفاوت میان مناطق شهری و روستایی، میان خانواده‌های پر درآمد و کم‌درآمد و میان نسل‌های مختلف مشهود است. در مصر، دسترسی به اینترنت در شهرها بالاتر از ۸۰ درصد است اما در روستاها به حدود ۶۳ درصد کاهش می‌یابد. چنین نابرابری‌هایی در بسیاری از کشورهای خاورمیانه نیز دیده می‌شود و نشان می‌دهد که زیرساخت به تنهایی کافی نیست و باید آموزش، حمایت اقتصادی و محتوای بومی نیز فراهم شود.

 وضعیت ایران؛ گسترش دسترسی  و محدودیت‌ها

ایران طی سال‌های اخیر گام‌های بزرگی در زمینه گسترش اینترنت برداشته است. تا اوایل سال ۲۰۲۵، تعداد کاربران اینترنت در کشور حدود ۷۳،۲ میلیون نفر بوده و نرخ نفوذ اینترنت به ۷۹،۶ درصد جمعیت رسیده است. این یعنی بیش از سه‌چهارم مردم ایران به اینترنت متصل‌اند، اما همچنان نزدیک به ۱۸،۸ میلیون نفر خارج از این دایره قرار دارند. نکته قابل توجه اینکه بیش از ۹۸ درصد روستاهایی که بیش از ۲۰ خانوار دارند به اینترنت پرسرعت دسترسی یافته‌اند؛ با این حال کیفیت و سرعت اینترنت در این مناطق همچنان پایین‌تر از شهرهاست.

در کنار این دستاوردها، یک مشکل مهم همچنان پابرجاست: اینترنت ثابت پهن‌باند تنها حدود ۱۴ درصد پذیرش دارد و این مساله، استفاده پایدار و حرفه‌ای از اینترنت را محدود می‌کند. از سوی دیگر، اتکای بیش از اندازه به اینترنت موبایل (که نفوذ آن بیش از ۱۰۹ درصد جمعیت است) نشان‌دهنده عدم توازن در ساختار زیرساختی کشور است.

 مصر؛ تفاوت میان شهر و روستا

در مصر نیز تحولات مشابهی دیده می‌شود. در آغاز سال ۲۰۲۵، بیش از ۹۶ میلیون نفر در این کشور از اینترنت استفاده می‌کردند و نرخ نفوذ به ۸۱،۹ درصد رسید. این آمار در ظاهر چشمگیر است اما وقتی به تفاوت میان مناطق شهری و روستایی نگاه کنیم، تصویر متفاوت می‌شود. در شهرها، دسترسی به اینترنت بالای ۸۴ درصد است اما در روستاها به ۶۳ درصد محدود می‌شود. به عبارت دیگر، بخش بزرگی از جمعیت روستایی مصر همچنان از دسترسی کامل به خدمات دیجیتال محروم‌اند. این مساله به معنای عقب‌ماندگی آموزشی برای کودکان، دشواری در یافتن فرصت‌های شغلی آنلاین و محدودیت در بهره‌گیری از خدمات بهداشتی دیجیتال است. هرچند که مصر در زمینه تعداد خطوط تلفن همراه فعال رکورد بالایی دارد-بیش از ۱۱۶ میلیون اشتراک موبایل-اما این گسترش کمکی به رفع فاصله‌های منطقه‌ای نکرده و همچنان یک چالش اساسی باقی مانده است.

عربستان سعودی تجربه‌ای نزدیک به شمول دیجیتال

در میان کشورهای منطقه، عربستان سعودی نمونه‌ای متفاوت است. این کشور با سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌های ارتباطی توانسته است تقریباً همه شهروندان خود را به شبکه جهانی متصل کند. در ابتدای ۲۰۲۵، حدود ۹۹ درصد جمعیت عربستان از اینترنت استفاده می‌کردند و تعداد اتصالات موبایلی نیز به بیش از ۴۸ میلیون رسید که معادل ۱۴۰ درصد جمعیت کشور است.

این آمار نشان می‌دهد که بسیاری از افراد چندین خط تلفن همراه و دسترسی موازی به اینترنت دارند. علاوه بر این، استفاده از تجارت الکترونیک نیز در این کشور به سرعت در حال رشد است؛ در سال ۲۰۲۳ بیش از ۶۳ درصد کاربران اینترنت خرید آنلاین داشته‌اند. این وضعیت عربستان را به یکی از کشورهای پیشرو منطقه در زمینه شمول دیجیتال تبدیل کرده است، هرچند هنوز چالش‌هایی مانند وابستگی بالا به اینترنت موبایلی و ضرورت توسعه محتوای بومی وجود دارد.

 امارات متحده عربی  الگویی منطقه‌ای در دیجیتال‌سازی

امارات متحده عربی یکی از کشورهایی است که توانسته با سرمایه‌گذاری‌های هدفمند و سیاست‌گذاری‌های هوشمند، فاصله دیجیتال را به حداقل برساند و در مسیر ایجاد یک جامعه دیجیتال پیشرو حرکت کند. تا آغاز سال ۲۰۲۵، بیش از ۱۰،۷ میلیون نفر از جمعیت این کشور به اینترنت متصل بودند که معادل حدود ۹۹ درصد جمعیت است. این آمار نشان می‌دهد که دسترسی به اینترنت در امارات تقریباً فراگیر شده است. علاوه بر این، ضریب نفوذ تلفن همراه در این کشور به بیش از ۲۲۱ درصد می‌رسد، به این معنا که هر فرد به‌طور میانگین بیش از دو خط موبایل فعال دارد. چنین سطحی از اتصال، زمینه را برای گسترش تجارت الکترونیک، خدمات مالی دیجیتال، آموزش آنلاین و سلامت هوشمند فراهم کرده است.

امارات همچنین در حوزه دولت الکترونیک و شهرهای هوشمند پیشگام منطقه به شمار می‌رود. شهر دبی با طرح‌های کلانی مانند «استراتژی دبی هوشمند» و پروژه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و بلاکچین، نمونه‌ای از آینده‌نگری در بهره‌گیری از فناوری برای مدیریت شهری و خدمات عمومی است. با این حال، حتی در امارات نیز چالش‌هایی وجود دارد؛ از جمله لزوم ارتقای امنیت سایبری، تقویت محتوای بومی و توجه به آموزش سواد دیجیتال برای همه گروه‌های اجتماعی، به‌ویژه سالمندان و مهاجران.

 فرصت‌های از دست‌رفته در خاورمیانه

 مقایسه ایران، مصر و عربستان نشان می‌دهد که اگرچه منطقه خاورمیانه در مجموع پیشرفت‌های مهمی در زمینه دیجیتال‌سازی داشته، اما فرصت‌های زیادی همچنان از دست رفته است. ضعف اینترنت ثابت در ایران و مصر مانع از توسعه آموزش آنلاین و کار از راه دور شده است. تفاوت شدید میان شهر و روستا در مصر موجب تداوم نابرابری‌های اجتماعی شده و در ایران نیز کیفیت پایین خدمات در مناطق دورافتاده باعث کاهش کارآمدی استفاده از اینترنت می‌شود. در عین حال، کشورهایی مانند عربستان با حرکت سریع به سمت خدمات دیجیتال پیشرفته، در حال فاصله گرفتن از همسایگان خود هستند. این شکاف میان کشورهای منطقه در آینده می‌تواند به تفاوت‌های جدی در رشد اقتصادی، نوآوری و کیفیت زندگی منجر شود.

شمول دیجیتال؛ مسیر برابری و توسعه

برای کاهش فاصله دیجیتال، راهکاری که در سطح جهانی با عنوان «شمول دیجیتال» مطرح شده، اهمیت فراوان دارد. شمول دیجیتال یعنی فراهم‌کردن دسترسی عادلانه به اینترنت ارزان و پایدار، تجهیزات هوشمند، آموزش مهارت‌های دیجیتال، پشتیبانی فنی و محتوای بومی. ایران، مصر و دیگر کشورهای منطقه اگر بخواهند از قافله جهانی عقب نمانند، باید به این پنج محور به‌طور هم‌زمان توجه کنند. در ایران، توسعه فیبر نوری خانگی (FTTH) می‌تواند کیفیت اینترنت ثابت را بهبود بخشد. در مصر، تمرکز بر کاهش هزینه‌ها و افزایش دسترسی در روستاها ضروری است. در عربستان نیز باید بر توسعه محتوای بومی و ارتقای سواد دیجیتال گروه‌های خاص مانند سالمندان تمرکز شود. آنچه از بررسی وضعیت ایران، مصر و عربستان روشن می‌شود این است که دسترسی به اینترنت در منطقه خاورمیانه به‌طور کلی افزایش یافته و کشورهای مختلف در مسیر دیجیتال‌سازی گام‌های بزرگی برداشته‌اند.

با این حال، فاصله دیجیتال همچنان مانع بزرگی بر سر راه تحقق عدالت اجتماعی و توسعه پایدار است. در ایران و مصر، کیفیت خدمات، تفاوت‌های جغرافیایی و محدودیت‌های اقتصادی همچنان مشکل‌ساز است و در عربستان نیز با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، نیاز به توجه به ابعاد فرهنگی و اجتماعی احساس می‌شود. آینده دیجیتال منطقه به تصمیماتی بستگی دارد که امروز گرفته می‌شود. اگر کشورها بتوانند با سیاست‌گذاری هوشمند، سرمایه‌گذاری هدفمند و آموزش گسترده به سمت شمول دیجیتال حرکت کنند، نه تنها شکاف‌ها کاهش می‌یابد بلکه فرصت‌های از دست‌رفته نیز بازیابی خواهد شد و منطقه می‌تواند در اقتصاد جهانی جایگاهی رقابتی و پایدار به دست آورد. (منبع:روزنامه تعادل)

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، از پهنای باند محدود، مشکلات مربوط به سیم کارت، مشکلات فنی شبکه و نرم‌افزاری به عنوان عوامل موثر در ایجاد اختلال در آنتن‌دهی تلفن همراه یاد کرد.

شهباز حسن‌پور بیگلری در گفت وگو با خبرنگار خانه ملت، در بیان دلیل ایجاد اختلال در آنتن‌دهی تلفن همراه، گفت: دلایل ضعیف شدن آنتن‌دهی این است که پهنای باند تلفن همراه، توسط سرویس‌ها استفاده می‌شود و آنتن تلفن همراه از پهنای باند محدودتری برای برقراری تماس استفاده می‌کند.

نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: این موضوع سبب تضعیف آنتن‌دهی تلفن همراه می‌شود تاجاییکه این مشکل در سراسر کشور فراگیر و گسترده شده است.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: مشکلات مربوط به سیمکارت، مشکلات فنی شبکه و نرم‌افزاری از دیگر عوامل نقض در شبکه است که وزارت‌ ارتباطات و فناوری اطلاعات در صدد رفع این مشکلات در کشور است./

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت مخابرات ایران، تفاهم‌نامه‌ای پنج‌ساله با هدف توسعه و تقویت زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات به امضاء رساندند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، در حاشیه نمایشگاه الکامپ ،تفاهم‌نامه همکاری مشترک میان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت مخابرات ایران با هدف ارتقای ظرفیت‌های پردازش ابری، توسعه زیرساخت‌های داده‌ای و مراکز داده در کشور و همچنین تقویت لایه‌های زیرساختی و اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات منعقد شد.

مراسم امضای این تفاهم‌نامه با حضور رسول لطفی، معاون وزیر و معاون توسعه شبکه ملی اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، و محمد جعفرپور، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، برگزار شد.

جعفرپور، مدیرعامل شرکت مخابرات، در این نشست با اشاره به زیرساخت‌های اطلاعاتی موجود اظهار داشت: «این تفاهم‌نامه به منظور افزایش ظرفیت دیتا سنترها و در اختیار گذاشتن آن‌ها برای شبکه ملی اطلاعات تنظیم شده است.»

وی افزود: «ارتقای زیرساخت‌های توزیع‌شده داده‌ها، افزایش تعداد دیتا سنترها، گسترش خدمات دیجیتال به منظور تضمین امنیت ملی شبکه‌های ارتباطی و جلوگیری از موازی‌کاری‌ها از مهم‌ترین مفاد این تفاهم‌نامه به شمار می‌آید.»

این تفاهم‌نامه گامی بزرگ در جهت تقویت و تکمیل شبکه ملی اطلاعات و فناوری محسوب می‌شود و به افزایش تاب‌آوری شبکه و توسعه زیرساخت‌های آن کمک شایانی خواهد کرد.

ثبات سطح عمومی قیمت‌ها در هر اقتصادی یکی از اهداف اصلی دولت‌هاست. در سطح دنیا بانک‌های مرکزی کشور‌ها تلاش می‌کنند سیاست پولی را از طریق هدف‌گذاری نرخ ارز، هدف‌گذاری حجم پول، هدف‌گذاری تورم و... طوری تنظیم کنند که هدف ثبات قیمت‌ها محقق شود. با این حال، زمانی که در یک اقتصادی ثبات قیمت‌ها محقق نشده و اقتصاد برای چندین سال با شوک‌های تورمی روبه‌روست یکی از اشتباهات دولت‌ها این می‌تواند باشد که بخش‌های خاصی را به منظور کنترل تورم یا ایجاد رضایت عمومی، گزینش کرده و قیمت‌ها را در آن بخش برای سال‌ها سرکوب کنند. این‌گونه از جایگزینی حکمرانی اجتماعی به جای حکمرانی اقتصادی منجر به افت شدید توان مالی و سرمایه‌گذاری و غیراقتصادی شدن سرمایه‌گذاری شده در آن بخش‌ها شده و سال‌ها بعد خود را در قالب کاهش کیفیت محصولات یا تولیدات یا خدمات آن بخش، فرسودگی زیرساخت و ناترازی نمایان می‌کند. نمونه این اتفاقات در بخش‌های انرژی تاحدودی در بخش خودروسازی و همچنین در حوزه ارتباطات و خدمات مخابراتی کشور قابل مشاهده است. در گزارش پیش رو به سیاست‌گذاری دولت در حوزه ارتباطات و مخابرات پرداخته شده و برای ارزیابی تأثیرات و تبعات سیاست‌گذاری دولت در این حوزه، علاوه بر بررسی تغییرات تعرفه‌ها، وضعیت سوددهی یکی از اپراتور‌های بورسی تلفن همراه نیز بررسی شده است. نتایج بسیار قابل تأمل است. در بخش تعرفه تماس، دولت از اردیبهشت سال 1392 تاکنون و در بخش پیامک نیز از سال 1386 تاکنون اجازه هیچ افزایش قیمتی را به اپراتور‌ها نداده است. در بخش اینترنت و داده نیز، از سال 1396 تا دی‌ماه 1402 تعرفه اینترنت ثابت بوده و با تغییری که در دی‌ماه 1402 انجام شده، پس از آن نیز دولت اجازه تغییر قیمت را به اپراتور‌ها نداده است. نکته قابل تأمل اینکه، افزایش قیمت بسته‌های اینترنت در سال 1402 نیز عمدتاً مربوط به بخش ترافیک بین‌الملل بوده و تعرفه پایه اینترنت از سال 1393 تاکنون بدون تغییر مانده است. 

13 سال عدم تغییر نرخ تعرفۀ تماس 

تا قبل از سال 1392 تعرفه‌های تماس در اپراتور‌ها به ساعت پیک و غیرپیک مصرف تفکیک می‌شد. تا قبل از تغییر تعرفه‌ها در اردیبهشت آن سال، تعرفه هر دقیقه تماس داخل شبکه در دو اپراتور بزرگ تلفن همراه کشور 44.7 تومان در ساعت پیک و 35.8 تومان در ساعت غیرپیک بود. این عدد برای تماس خارج از شبکه نیز به ترتیب 76 و 53.6 تومان بود. در اردیبهشت سال 1392 نرخ تعرفه در ساعت پیک و غیرپیک حذف شده و نرخ تعرفه هر دقیقه تماس در سیم‌کارت دائمی برای مکالمات داخل شبکه 59.9 تومان و برای مکالمات خارج از شبکه 62.5 تومان تعیین شد. این اعداد برای سیم‌کارت اعتباری نیز به ترتیب 89.9 و 93.7 تومان برای هر دقیقه تعیین شد. 

طی 13 سال اخیر به‌رغم اینکه کشورمان در 9 سال تورم‌های سالانه بالای 30 درصد داشته، این تعرفه‌ها بدون تغییر مانده است. برای درک بهتر حجم جاماندگی تعرفه‌ها از سایر قیمت‌ها و تورم کل، کافی است بدانیم از اردیبهشت 1392 تا مردادماه 1404 قیمت هر کیلو برنج ایرانی 35 برابر شده، لپه 31 برابر، لوبیا چیتی 47 برابر، لوبیا قرمز 33 برابر، گوشت گوسفندی 31 و قند نیز 32 برابر شده است. 

تغییر قیمت پیامک 17 سال منتظر یک امضا! 

 در سال 1386 و آن زمانی که شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها به این صورت گسترده نشده بود، مشتریان اپراتور‌ها بخش عمده گفت‌وگو و چت‌های فعلی که در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها انجام می‌شود را از طریق پیامک ردوبدل می‌کردند. بر همین این اساس، به‌واسطه استفاده زیاد مردم از پیامک، حساسیت زیادی پیرامون تعرفه آن وجود داشت. همچنین موضوع دیگری که روی میز دولت بود، اعمال تبعیض تعرفه‌ای برای ترغیب مردم به استفاده از زبان فارسی برای انتقال پیام به جای پیامک‌های انگلیسی (لاتین‌نویسی فارسی یا فینگلیش) بود. در انتهای سال 1386 وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قیمت تعرفه‌های پیامک را برای پیامک فارسی سیم‌کارت دائمی 8.9 تومان و اعتباری 10.6 تومان و این عدد را برای پیامک انگلیسی به ترتیب 22.2 و 26.4 تومان تعیین کرد. طی 17 سال اخیر درحالی‌که این اعداد بدون تغییر مانده اما برای مثال در همین مدت قیمت یک کیلوگرم برنج ایرانی 155 برابر شده است. 

سقوط 90 درصدی قیمت تعرفهٔ اینترنت 

وضعیتی که برای تعرفه‌های تماس و پیامک گفته شد، برای بخش داده و اینترنت نیز صدق می‌کند. بررسی وضعیت تعرفه اینترت اپراتور‌های تلفن همراه نشان می‌دهد این تعرفه‌ها به‌رغم تغییرات سطح عمومی قیمت و جهش‌های ارزی سال‌های گذشته، از سال 1396 تاکنون فقط یک‌بار در میانه دی‌ماه 1402 اصلاح شده‌اند، به‌طوری‌که برای نمونه، قیمت یک گیگ اینترنت 30 روزه از سال 1396 تا دی‌ماه سال 1402 به نرخ 10 هزار و 500 تومان عرضه شده و در دی‌ماه 1402 این نرخ با افزایش 34 درصدی به 14 هزار و 100 تومان رسیده و پس از آن بازهم ثابت بوده است. 

برای تصور اینکه این قیمت‌ها طی 8 سال اخیر چه تفاوتی با سایر بخش‌ها داشته، کافی است این عدد را با قیمت اقلام سفره خانوار مقایسه کنیم. این مقایسه نشان می‌دهد در سال 1396 با پول یک گیگ اینترنت 30 روزه اپراتور‌های تلفن همراه کشور یک فرد می‌توانست 772 گرم برنج، یا 255 گرم گوشت گوسفندی، یا یک کیلو و 365 گرم مرغ، یا 664 گرم ماهی قزل‌آلا، یا 886 گرم پنیر سفید ایرانی یا 2.5 کیلوگرم قند و یا 244 گرم چای خارجی بخرد. اما امروز با هزینه یک گیگ اینترنت 30 روزه فرد فقط می‌تواند 49 گرم برنج ایرانی، یا 18 گرم گوشت گوسفندی، یا 117 گرم مرغ، یا 52 گرم ماهی قزل‌آلا، یا 69 گرم پنیر، یا 160 گرم قند و یا 14 گرم چای خارجی بخرد. 

مقایسه این اعداد نشان می‌دهد از سال 1396 تاکنون قدرت خرید پول یک گیگ اینترنت در مقایسه با تغییرات قیمت برخی از اقلام سفره خانوار سقوط بیش از 90 درصدی داشته است. 

پرواز از حاشیهٔ سود 30 درصدی به 10 درصد 

یکی از تبعات عدم صدور مجوز افزایش قیمت تعرفه‌های اینترنت، سقوط شدید حاشیه سود اپراتور‌های تلفن همراه بوده است. لازم به ذکر است حاشیه سود خالص یکی از رایج‌ترین نسبت‌های سودآوری است که میزان سوددهی یک شرکت یا فعالیت تجاری را ارزیابی می‌کند. این نسبت، از تقسیم سود خالص به کل میزان فروش به دست می‌آید. حاشیه سود خالص از این منظر مهم بوده که کاهش آن منجر به کاهش سودآوری و افت توان رقابتی بنگاه و همچنین افت توان سرمایه‌گذاری آن می‌شود. 

در گزارش حاضر تغییرات حاشیه سود خالص یکی از شرکت‌های بورسی اپراتور تلفن همراه کشور طی سال‌های 1390 تا 1403 مقایسه شده است. اعداد بسیار قابل‌توجه است، حاشیه سود خالص این شرکت که طی سال‌های 1390 تا 1394 حول و حوش 30 تا 31 درصد بوده، این عدد در سال‌های 1395 تا 1397 به 24 تا 28 درصد می‌رسد. در سال‌های 1398 تا 1400 این عدد بین 16 تا 21 درصد بوده و در سه سال 1401،1402 و 1403 این عدد به ترتیب به حدود 13،12 و 10 درصد سقوط کرده است. 

صدای ناترازی اپراتور‌ها را بشنویم 

واقعیت این است که سیاست‌گذاری دولت درخصوص تعرفه‌های اپراتور‌های تلفن همراه، همچون برخی حوزه‌ها از موضوعات فنی و اقتصادی به موضوعات اجتماعی تبدیل شده‌اند. به عبارتی، دولت‌ها با تصور اینکه با پایین نگه داشتن قیمت‌ها در بخش‌هایی مانند انرژی، خودرو و تعرفه تلفن همراه و امثال آن، رضایت عمومی ایجاد می‌شود، علاوه بر اینکه با کم‌توجهی به حکمرانی اقتصادی، اصلاحات بعدی در این حوزه‌ها را پرهزینه می‌کنند، عملاً با کاهش توان سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها منجر به فرسودگی و پیری زیرساخت‌ها نیز می‌شوند. 

در همین خصوص ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ سه اپراتور «ایرانسل»، «همراه اول» و «رایتل»، در مکاتبه‌ای با رئیس سازمان تنظیم مقررات درخواست اصلاح تعرفه اینترنت همراه را ارائه کردند. در این مکاتبه که تاکنون از سوی سازمان تنظیم مقررات بی‌پاسخ مانده، آمده است: «شرایط پرچالش ناشی از تشدید تحریم‌ها و افزایش شدید نرخ ارز در سال گذشته هزینه تأمین تجهیزات شبکه که عمدتاً به صورت خرید خارجی است را متأثر ساخته و ایضاً با توجه به لزوم توسعه شبکه‌های ارتباطی و به‌روز‌رسانی زیر ساخت‌ها که پیش‌نیاز اصلی برای حفظ سطح خدمات است و عدم توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری در این حوزه به جهت عدم توازن رشد درآمد و رشد هزینه‌ها، ارائه خدمت ارتباطی به عنوان یکی از ضروریات آحاد مردم را در آینده بسیار نزدیک با بحران جدی مواجه ساخته و وزارت ارتباطات به عنوان نهاد متولی به جهت عدم اقدام جهت افزایش متناسب تعرفه مسئول کیفیت پایین ارائه خدمات ارتباطی خواهد بود. 

قبل از این نامه نیز سه اپراتور تلفن همراه کشور در ۲ دی ۱۴۰۲ پس از ناامیدی از اقدام کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، طی نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور، خواستار افزایش قیمت تعرفه‌های اینترنت شده بودند. در این نامه خطاب به رئیس‌جمهور آمده بود: «به‌رغم افزایش شدید هزینه‌های ناظر به ارائه خدمات ارتباطی، ناشی از افزایش شدید نرخ ارز و تورم بسیار بالا و با عنایت به اینکه عمده هزینه‌های اپراتور‌ها ارزی است، تثبیت تعرفه خدمات اپراتور‌ها طی ۵ سال در گذشته منجر به کاهش شدید قدرت سرمایه‌گذاری اپراتور‌ها و مانع توسعه تکنولوژی‌های جدید ارتباطی اعم از ثابت و موبایل شده است.» 

در نشست تخصصی نمایشگاه الکامپ، مدیران شرکت مخابرات و شرکت‌های خصوصی با تاکید بر اهمیت جایگزینی کابل مسی با فیبر نوری، بر لزوم حفظ فضای رقابتی، حمایت از حقوق مشترکان و بازنگری تعرفه‌ها برای موفقیت این تحول زیرساختی در صنعت ارتباطات تاکید و نگرانی خود نسبت به انحصار و تعرفه‌های نامتناسب بر سر بازار اینترنت را ابراز کردند.

به گزارش ایرنا پروژه «سوآپ فیبر نوری» با حضور مخابرات ایران و شرکت‌های خصوصی به عنوان گامی سرنوشت‌ساز در تحول زیرساخت‌های ارتباطی کشور آغاز شده است، اما چالش‌هایی همچون خطر انحصار، تعرفه‌های نامتناسب و ریسک سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری، آینده این تحول را شکننده نشان می‌دهد.

با اجرای پروژه گسترده جایگزینی کابل‌های مسی با فیبر نوری، بازار ارتباطات ایران در آستانه یک تغییر بزرگ قرار گرفته است. مخابرات ایران، این طرح را مهم‌ترین پروژه تاریخ ICT کشور می‌داند و قصد دارد با اتصال منازل، کسب‌وکارها و سایت‌های BTS اپراتورهای همراه به شبکه فیبر، کیفیت اینترنت را به‌طور چشمگیر ارتقا دهد. همکاری این شرکت با اپراتورهای دارای پروانه UNS، به ویژه صبانت، در قالب قراردادهای مشارکتی، نخستین تجربه جدی بخش خصوصی در این مقیاس محسوب می‌شود.

در حالی که همه بازیگران صنعت بر ضرورت این فناوری توافق دارند، نگرانی‌هایی جدی در مورد شیوه اجرا مطرح است. بیم آن می‌رود که فرآیند انتقال مشترکان به فیبر نوری بدون سازوکار مناسب، منجر به قطع سرویس یا نارضایتی شود. همچنین بازار هراس دارد که با تمرکز ارائه خدمات در اختیار مخابرات، رقابت حذف و الگوی انحصاری گذشته تکرار شود.

مسأله تعرفه‌ها نیز به چالش کلیدی تبدیل شده است؛ قیمت‌گذاری فعلی اینترنت ثابت فاصله زیادی با هزینه‌های واقعی دارد و این شکاف، ادامه فعالیت شرکت‌های خصوصی را دشوار کرده است. از سوی دیگر، حجم سرمایه‌گذاری اعلام‌شده — بیش از پنج میلیارد دلار توسط مخابرات و رقم‌های مشابه از سوی بخش خصوصی — میزان ریسک این پروژه را بسیار بالا برده است؛ به‌ویژه در شرایطی که تغییرات ناگهانی در سیاست‌گذاری می‌تواند مسیر سودآوری را مختل کند.

نمایشگاه الکامپ امسال، علاوه بر نمایش پیشرفت‌ها، نشان داد که موفقیت این تغییر زیرساختی نه فقط به بودجه و فناوری، بلکه به تصمیم‌گیری اقتصادی دقیق، حفظ رقابت سالم، تضمین حقوق مشترکان و هماهنگی کامل میان مخابرات، بخش خصوصی و رگولاتوری وابسته است. اجماع بر سر فیبر نوری به تنهایی کافی نیست؛ مسیر اجرای آن باید شفاف، پایدار و غیرانحصاری باشد.

سوآپ فیبر نوری یک حق اساسی و غیرقابل تأخیر برای همه شهروندان است

حسن کریمی معاون شبکه شرکت مخابرات ایران اجرای پروژه «سوآپ فیبر نوری» را ضرورت ملی دانست و اعلام کرد: این تغییر فناوری نیازمند سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری است که تنها مخابرات توان تأمین آن را دارد.

کریمی خاطرنشان کرد: مخابرات ۱۰۰ سال است شبکه سیم مسی را در سراسر کشور ایجاد کرده و خدمات خود را بر این بستر ارائه می‌دهد، اما اکنون در راستای سیاست‌های وزارت ارتباطات تصمیم به تغییر زیرساخت و جایگزینی فیبر نوری گرفته است.

وی ادامه داد: سوآپ به معنای جایگزینی فناوری مس با فیبر است و هدف مخابرات، خدمت‌رسانی به همه کاربران بر بستر جدید است. این پروژه ۵ میلیارد دلار هزینه دارد که با استخراج کابل‌های مسی موجود و تبدیل آن به نقدینگی، امکان خرید تجهیزات جدید فراهم می‌شود.

معاون شبکه شرکت مخابرات ایران به نگرانی‌ها درباره قطع سرویس مشترکان فعلی اشاره کرد و گفت: برای جلوگیری از این اتفاق، از همه شرکت‌ها خواسته شده وارد قرارداد بیت‌استریم با مخابرات شوند تا خدمات کاربران پس از اجرای سوآپ ادامه یابد.

تضاد در نقش‌آفرینی پروژه فیبر نوری

محمد علی یوسفی زاده مدیرعامل آسیاتک در نشست خبری مشترک مدیرعاملان شرکت‌های بزرگ اینترنتی کشور با محوریت «بررسی پیامدهای برنامه شرکت مخابرات ایران در زمینه جمع‌آوری شبکه سیم مسی» از بی‌برنامگی در تقسیم وظایف و نبود هماهنگی در پروژه «سوآپ فیبر نوری» انتقاد کرد و هشدار داد که سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری بدون درک صحیح از بازگشت سرمایه، آینده شرکت‌های خصوصی را به خطر می‌اندازد.

یوسفی‌زاده با بیان اینکه تمام اپراتورها از یک جنس پروانه برخوردارند و زیر سایه رگولاتور فعالیت می‌کنند، اعلام کرد: هدف مشترک، توسعه شبکه و اجرای تعهدات پروانه UNSB به‌طور دقیق است.

وی با بیان اینکه تغییر رویکرد مدیریتی مخابرات ایران موجب وارد کردن تغییر روند جاری پروژه شده است، اظهارکرد: زیرساخت مخابرات یک دارایی ملی عظیم است که سال‌ها وظیفه اصلی سرویس‌دهی ارتباطات کشور را بر عهده داشته. شرکت‌های خصوصی چابک از اوایل دهه ۸۰ وارد این حوزه شدند تا بخشی از بار این خدمت را بر دوش بگیرند، اما مخابرات آن زمان مسئولیت‌های تقسیم‌شده را نپذیرفت و دیر به تصمیم ورود به فیبر نوری رسید. اکنون این شرکت با هدف بقای خود و حضور در بازار عزم جدی برای توسعه فیبر دارد، ولی تضاد در نقش شرکت‌های دارای پروانه ایجاد شده است.

یوسفی‌زاده هشدار داد که سرمایه‌گذاری سنگین، بدون درک درست رگولاتور از بهای تمام‌شده و دوره بازگشت، خطرناک است.

مدیرعامل آسیاتک با طرح این پرسش که "آیا باید دوباره به مشوق‌های دولتی برای ساخت شبکه بازگردیم، زمانی که دولت خود می‌توانست این کار را انجام دهد؟ " افزود: تا زمانی که قیمت‌گذاری واقعی اینترنت اصلاح نشود، کیفیت خدمات بهبود نخواهد یافت و فشار کاربران شبکه‌های اجتماعی کمکی به توسعه نمی‌کند.

وی همچنین از نبود نقشه حمایتی جامع رگولاتوری برای همه فعالان بازار انتقاد کرد و گفت در صورت نبود حمایت، شرکت‌ها باید از همین امروز به فکر سرمایه‌گذاری در حوزه‌های دیگر باشند.

اجرای بدون چارچوب «سوآپ فیبر نوری» انحصار را بازمی‌گرداند

حسن شانه‌ساز رئیس هیات‌مدیره شاتل نیز در این نشست ضمن تاکید بر ضرورت توسعه فیبر نوری، از خطر اجرای بی‌ضابطه پروژه «سوآپ» سخن گفت و هشدار داد: قطع ناگهانی مشترکان و انتقال آنها به خدمات مخابرات، بازار اینترنت ثابت را به شرایط انحصاری گذشته بازخواهد گرداند.

شانه‌ساز زاده توضیح داد که فیبر نوری مسیر انتخابی همه کشورهای پیشرفته بوده و شرکت‌های UNSB با همین باور در سال ۱۴۰۰ ضمانت‌نامه و تعهدات لازم ارائه کرده و سرمایه‌گذاری سنگینی آغاز کردند، با حمایت دولت. هدف اولیه، ارائه خدمات بهتر به مردم بود اما پروژه اخیر «سوآپ» کابل مسی به فیبر نوری نگرانی جدیدی برای شرکت‌های غیرمخابراتی ایجاد کرده است.

وی تاکید کرد: اجرای این تغییر باید با مکانیزم مشخص و زمان‌بندی دقیق انجام شود تا همه مردم از آن بهره‌مند شوند. در غیر این صورت، قطع یک‌شبه سرویس‌ها و انتقال کاربران به خدمات مخابرات و استفاده از ابزارهایی مانند تلفن ثابت برای سوق دادن بازار به سمت انحصار، چالش جدی خواهد بود.

شانه ساز یادآور شد: انحصار همان تجربه بازار سیم‌کارت در سال ۸۲ بود که با نبود رقابت، قیمت‌ها سرسام‌آور شده بود.

رئیس هیات مدیره شاتل به خطر قطع سرویس‌ها بدون اطلاع قبلی اشاره کرد و گفت: دریافت نامه رسمی از مخابرات برای توقف خدمت‌دهی سیم مسی، اقدامی انحصارگرایانه است.

وی افزود: مخابرات اعلام کرده در مراکز استان‌ها امکان همکاری با شرکت‌ها وجود ندارد و همکاری تنها در سایر شهرها صورت خواهد گرفت.

رئیس هیأت‌مدیره شاتل در انتقاد از شیوه اجرای پروژه «سوآپ فیبر نوری» گفت: هیچ کشوری مهاجرت از کابل مسی به فیبر را با فشار و اجبار پیش نبرده و پرسید آیا رگولاتوری قرارداد مخابرات با اپراتورها را برای این پروژه تایید کرده است یا خیر.

شانه‌ساز زاده با طرح پرسشی خطاب به رگولاتور خاطرنشان کرد: آیا تغییر نسل فناوری به معنای استفاده اجباری کاربر از تکنولوژی جدید است؟

وی ادامه داد: رگولاتوری در گذشته سرویس ۲G را حفظ کرد و از شرکت‌ها خواست کیفیت خدمات را ارتقا دهند، نه اینکه کاربران را مجبور به تغییر کنند.

رئیس هیات مدیره شاتل اضافه کرد: مهاجرت به فیبر نباید با قطع یک‌جانبه سرویس مسی و اجبار کاربران به استفاده از دیتای مخابرات همراه شود.

به گفته شانه‌ساز، ساختار تصمیم‌گیری در مخابرات بی‌ثبات است و ممکن است یک مدیرعامل قراردادی را امضا و مدیرعامل بعدی آن را لغو کند؛ امری که اعتماد به ساختار مخابرات را زیر سؤال می‌برد.

وی توضیح داد: طبق پروانه شاتل و مخابرات، هر قرارداد باید به تایید سازمان تنظیم مقررات برسد و پرسید آیا قرارداد فعلی برای پروژه سوآپ چنین تاییدی دارد؟

شانه‌ساز افزود: مشترکان آبونمان خود را پرداخت کرده و مالک کابل مسی هستند، اما مخابرات قصد فروش این کابل‌ها برای توسعه سرویس خود را دارد.

تعرفه‌های غیرواقعی ادامه فعالیت شرکت‌های اینترنت ثابت را ناممکن کرده است

مسعود بمانی‌پور مدیرعامل پیشگامان نیز که در این نشست حضور داشت، هشدار داد که تداوم فعالیت شرکت‌های اینترنت ثابت با تعرفه‌های فعلی که با تورم و نرخ ارز همخوانی ندارد، ممکن نیست و روش اجرای فعلی پروژه سوآپ می‌تواند به حذف اپراتورهای خصوصی منجر شود.

بمانی‌پور اعلام کرد: پس از سال‌ها فعالیت در صنعت اینترنت، نگهداری و توسعه شبکه بدون سرمایه‌گذاری جدید امکان‌پذیر نیست، اما تعرفه‌های پایین و عدم به‌روزرسانی آن متناسب با نرخ ارز و تورم، سرمایه‌گذاری را ناممکن کرده است.

وی افزود: شرکت مخابرات نیز تحت فشار هزینه‌هاست، ولی روش انتخابی آن در اجرای پروژه سوآپ، مسیر حذف شرکت‌های خصوصی را هموار می‌کند از همین رو رگولاتور باید فوراً موضع‌گیری کند.

مدیرعامل پیشگامان اظهارکرد: شرکت‌های UNSB پیش‌تر در قالب تقسیم‌بندی کشوری فعالیت داشتند، اما مسیر آینده این تقسیم‌بندی نامشخص شده است و از سوی دیگر وضعیت کاربران فعلی نیز مبهم است و امیدواریم این نکات پیش از تصویب مصوبه جدید، لحاظ شود.

اجماع بر ضرورت، اختلاف بر مسیر اجرا

پروژه «سوآپ فیبر نوری» در ایران، با وجود اجماع بر ضرورت آن، وارد مرحله‌ای حساس شده که ترکیبی از فرصت و تهدید را پیش‌روی صنعت ارتباطات گذاشته است. از یک طرف، مخابرات ایران این طرح را بزرگ‌ترین تحول زیرساختی تاریخ ICT کشور معرفی می‌کند و هدفش ارتقای جدی کیفیت اینترنت و توسعه سرویس به مقیاس ملی است. سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری و جایگزینی کابل‌های مسی که صد سال عمر دارند، نشان از ابعاد بی‌سابقه این تغییر دارد.

اما در سوی دیگر، اپراتورهای خصوصی — از آسیاتک و شاتل گرفته تا پیشگامان — با طیفی از نگرانی‌ها روبه‌رو هستند. آن‌ها هشدار می‌دهند که اگر اجرای سوآپ بدون مکانیزم شفاف و با فشار مستقیم بر مشترکان انجام شود، نه‌تنها حقوق کاربران تضییع می‌شود، بلکه الگوی انحصاری گذشته دوباره تکرار خواهد شد. بی‌ثباتی مدیریتی در مخابرات، تصمیمات یک‌طرفه، و نبود تضمین رسمی از سوی رگولاتوری برای قراردادهای جدید، ریسک همکاری را بالا برده است.

یکی از محورهای کلیدی اختلاف، تعرفه‌های فعلی اینترنت ثابت است که به‌گفته فعالان، سال‌هاست به‌روزرسانی نشده و فاصله زیادی با هزینه‌های واقعی دارد. این شکاف اقتصادی ادامه فعالیت بخش خصوصی را در شرایط تورم و نوسان ارز ناممکن می‌سازد. وقتی چنین تغییر زیرساختی با سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری همراه است، فقدان نقشه حمایتی و سیاست‌گذاری پایدار، مسیر بازگشت سرمایه را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.

صحبت های مطرح شده در این نشست نشان داد که موفقیت پروژه سوآپ فیبر نوری به چیزی فراتر از بودجه و تکنولوژی وابسته است؛ نیاز به هماهنگی کامل میان مخابرات، بخش خصوصی و رگولاتور، تضمین حقوق مشترکان، پایبندی به رقابت سالم و اجتناب از رفتار انحصارگرایانه. در غیر این صورت، تحول بزرگ زیرساختی می‌تواند به بحران اعتماد، کاهش کیفیت خدمات و ریزش بازیگران غیردولتی منجر شود.

حسن کریمی، معاون مخابرات، توسعه فیبر نوری را حق اساسی شهروندان دانست و از آغاز مهاجرت زیرساختی پس از یک قرن وابستگی به کابل‌های مسی خبر داد. او می‌گوید این مهاجرت با استفاده از فروش کابل‌های مسی که ارزش زیادی دارند و بهینه سازی این سرمایه انجام خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری آنا؛ حسن کریمی، در نشست خبری که امروز در حاشیه بیست و هشتمین دوره نمایشگاه الکامپ برگزار شد،‌ از تلاش مخابرات برای مهاجرت زیرساختی ارتباطات مشترکان خود به فیبرنوری پس از یک قرن وابستگی به کابل‌های مسی خبر داد.

او توسعه فیبر نوری را یک تحول فناورانه و حقی بنیادین برای شهروندان دانست و اجرای این پروژه را حاصل سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری، مشارکت اپراتورهای خصوصی و پایبندی کامل به مصوبات قانونی عنوان کرد..

کریمی با اشاره به اهمیت دسترسی عمومی به اینترنت پرسرعت و پایدار گفت: «امروز در عصری زندگی می‌کنیم که استفاده از فیبر نوری برای همه شهروندان یک حق اساسی است. نمی‌توان این حق را به تعویق انداخت یا مشروط به زمان خاصی کرد. هرچه سریع‌تر این خدمات باید در سراسر کشور در دسترس قرار گیرد.»

معاون شبکه مخابرات ایران با مرور تاریخچه زیرساخت ارتباطی کشور افزود: «در طول صد سال گذشته، تمام خدمات ارتباطی ما بر بستر شبکه مسی ارائه شده‌اند. اکنون پس از یک قرن، در حال تغییر این بستر هستیم و این تحول، بسیار بنیادین و مهم است.»

وی با اشاره به آغاز رسمی پروژه توسعه فیبر نوری در شرکت مخابرات ایران گفت: «این پروژه در راستای سیاست‌های وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات آغاز شده و هرچند با تأخیر، اما با برنامه‌ریزی دقیق و توان بیشتر در سال جاری، سرعت اجرای آن افزایش یافته است.»

سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری با اتکا به دارایی‌های زیرزمینی

کریمی با اشاره به ابعاد مالی این پروژه اظهار داشت: «اجرای این طرح نیازمند سرمایه‌گذاری سنگینی است که برآورد ما بین ۴.۵ تا ۵ میلیارد دلار است. شرکت مخابرات ایران به‌دلیل دارایی‌های زیرزمینی خود، به‌ویژه شبکه مسی، توانسته این سرمایه را تأمین کند. این دارایی‌ها به نقدینگی تبدیل شده و صرف خرید تجهیزات جدید شده‌اند.»

قائل به انحصار نیستیم 

وی با تأکید بر لزوم مشارکت همه اپراتورها در این تحول زیرساختی گفت: «در این مسیر، هفت شرکت دیگر نیز در کنار مخابرات فعالیت دارند و باید از مزایای این تحول بهره‌مند شوند. سازمان تنظیم مقررات برای هیچ‌یک از شرکت‌ها شرایط ویژه‌ای قائل نشده، اما دارایی‌های خاص شرکت مخابرات، شرایط متفاوتی برای آن ایجاد کرده‌اند.»

کریمی با اشاره به تعامل با سایر اپراتورها افزود: «در سه ماه گذشته، نامه‌هایی به شرکت‌های UNSB و XCP ارسال کردیم و از آن‌ها دعوت کردیم برای عقد قرارداد مراجعه کنند. ما در حوزه بیت‌استریم آماده همکاری با هر شرکتی هستیم که قرارداد رسمی امضا کند. تأکید می‌کنم که ما به هیچ‌وجه به دنبال انحصار نیستیم.»

معاون شبکه مخابرات ایران همچنین از امضای تفاهم‌نامه‌هایی با برخی شرکت‌ها خبر داد و گفت: «در برخی شهرها، مشارکت صددرصدی با شرکت‌های خصوصی انجام شده و آن‌ها در حوزه فروش و بازاریابی عملکرد خوبی داشته‌اند. بنابراین، همکاری مشترک کاملاً ممکن و مطلوب است.»

فکر میکنیم تعرفه‌ها پایین است و باید اصلاح شود 

کریمی در ادامه با تأکید بر ضرورت اصلاح تعرفه‌ها و به‌روزرسانی مقررات حوزه فناوری اطلاعات گفت: «چه در بخش تلفن همراه، چه تلفن ثابت و چه اینترنت، نیازمند نوسازی و تحول هستیم. این تغییرات باید با هماهنگی و مشارکت همه فعالان این حوزه انجام شود.»

کریمی با اشاره به برخی درخواست‌ها برای بهره‌برداری رایگان از زیرساخت‌های مخابراتی گفت: «وقتی هیچ دریافت یا تعهدی از طرف مقابل وجود ندارد، چرا باید خدمات را رایگان در اختیار سیوکوئی قرار دهیم که نه قراردادی دارد و نه مسئولیتی پذیرفته است؟ این همکاری فقط برای شرکت‌هایی که قرارداد رسمی دارند، قابل اجراست.»

آماده انعقاد تفاهم‌نامه‌های منطقه‌ای برای توسعه مشترک شبکه هستیم

وی در ادامه افزود: «در شهرهایی که اپراتورها قبلاً ورود کرده‌اند، ما آمادگی داریم شبکه‌های خود را با یکدیگر ادغام کنیم. در تفاهم‌نامه‌ها به‌روشنی مشخص می‌کنیم که مشترکانی که شما دارید متعلق به شما هستند و مشترکانی که ما داریم متعلق به ما. در همان شهر، شبکه‌ها را به هم متصل می‌کنیم و کانال‌های خود را در اختیار طرف مقابل قرار می‌دهیم تا شبکه به‌صورت مشترک تکمیل شود.»

کریمی تأکید کرد که این تفاهم‌ها باید شهر به شهر و بر اساس شرایط خاص هر منطقه تنظیم شوند و جزئیات اجرایی آن نیازمند گفت‌وگو و توافق دقیق است.

خدمات خود را به طور کامل با تعرفه‌های مصوب کمیسیون تنظیم مقررات ارائه می‌دهیم 

معاون شبکه مخابرات ایران با اشاره به چارچوب‌های قانونی همکاری گفت: «تمامی قراردادهای ما بر اساس مصوبات سازمان تنظیم مقررات ارتباطات هستند. هیچ قراردادی خارج از این چارچوب نداریم و به‌طور کامل به قرارداد شماره ۲۶ سازمان پایبندیم. از ابتدا تا انتهای آن را رعایت می‌کنیم.»

وی همچنین به موضوع تعرفه‌ها اشاره کرد و گفت: «تعرفه‌های فعلی بسیار پایین هستند؛ به‌عنوان مثال، اگر از مشترک ۱۵۰ هزار تومان دریافت شود و ۱۴۹ هزار تومان آن پرداخت گردد، این موضوع نیازمند اصلاح است و خوشبختانه در حال ساماندهی است.»

شبکه مسی؛ دارایی ملی و مسئولیت سهامی عام

کریمی با تأکید بر مالکیت عمومی شرکت مخابرات گفت: «شبکه مسی متعلق به شرکت سهامی عام مخابرات ایران است و ما به‌عنوان نمایندگان مردم، موظف به حفظ این دارایی هستیم. نمی‌توان انتظار داشت که زیرساختی مانند کارخانه ارج، پس از ۵۰ سال همچنان بدون تغییر باقی بماند. اگر شرایط تغییر کند، ما نیز ناگزیر به تغییر فناوری هستیم.»

وی افزود: «ما خدمات خود را بر اساس تعرفه ارائه می‌دهیم، اما تعرفه‌های آپلینک به‌گونه‌ای هستند که گاهی به شوخی با دوستان می‌گویم: ‘بیا رایگان بدهیم!’ واقعاً دیگر نمی‌توان این را خدمات مردمی نامید.»

توسعه پایدار نیازمند منابع واقعی است

کریمی در پایان با اشاره به ماهیت سهامی عام شرکت مخابرات گفت: «این شرکت متعلق به مردمی است که صاحب اشتراک‌های آن هستند. اما توسعه خدمات ارتباطی نباید از منابعی تأمین شود که ایجاد نشده‌اند. این نکته را صرفاً جهت شفاف‌سازی عرض می‌کنم؛ و لزوماً به معنای صدور مجوز استفاده نیست.»

به گفته رئیس مرکز ملی فضای مجازی، روند برخی از داده‌هایی که باید در راستای پیشرفت شبکه ملی اطلاعات نهایی می‌شد، طول کشیده و برای برخی از اختلاف‌نظرها صبر شد اما در نهایت جلسات جمع‌بندی و هفته گذشته عدد نهایی میزان پیشرفت به ریاست جمهوری ارسال شد و ان‌شاالله در جلسه جدید شورا، گزارش شبکه ملی اطلاعات ارائه و سپس به صورت رسمی اعلام خواهد شد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ شبکه ملی اطلاعات را می‌توان به نوعی یکی از شناسنامه‌های کاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در نظر گرفت. این پروژه چندین بار و در دوره‌های قبل مورد بررسی قرار گرفته و حتی اسماً راه‌اندازی شد اما به اعتقاد کارشناسان، نتوانست آنچه را که مد نظر مسؤولان بود، کاملاً به نمایش بگذارد.  

طبق تحلیل‌ها استفاده و توسعه شبکه ملی اطلاعات علاوه بر افزایش کیفیت و کاهش نرخ استفاده از اینترنت داخلی در مقایسه با اینترنت خارجی می تواند منجر به دسترسی کاربران بسیاری در روستاهای دور افتاده به اینترنت شود، به گونه‌ای که طی سال‌های اخیر روند اتصال روستاها به اینترنت به واسطه این پروژه تسریع یافته و به همین دلیل برقراری عدالت اجتماعی را می‌توان یکی از مهم ترین اهداف شبکه ملی اطلاعات دانست.   

برای این شبکه ۳۰ هدف عملیاتی تعریف و برای تحقق هر هدف تعدادی شاخص تعیین شده که جمعاً ۱۲۲ شاخص مورد ارزیابی قرار گرفته و با بررسی میزان پیشرفت اهداف و شاخص‌های آن، پیشرفت کلی شبکه ملی اطلاعات نیز برآورد می‌شود. این اهداف عمدتا در حوزه افزایش سرعت اینترنت، مزیت‌بخشی کیفی در دسترسی به خدمات و محتوای داخلی، دسترسی پر سرعت برای کسب‌وکارها و مراکز آموزشی و تسهیل دسترسی به فناوری‌های نوین است.

براساس آخرین آمار رسمی اعلام شده میزان پیشرفت این شبکه تا پایان بهمن سال ۱۴۰۲ و براساس شاخص‌های جدید تعیین شده توسط مرکز ملی فضای مجازی، ۵۹.۱۸ است. حال با گذشت دو سال از اعلام این عدد، سیدمحمد امین آقامیری - رئیس مرکز ملی فضای مجازی- در گفت‌وگو با ایسنا درباره آخرین وضعیت پیشرفت این شبکه اظهار کرد: روند برخی از داده‌هایی که باید نهایی می‌شد، طول کشید و همچنین برای برخی از اختلاف نظرهایی که وجود داشت صبر کردیم. در نهایت جلسات جمع بندی انجام و هفته گذشته عدد نهایی به ریاست جمهوری ارسال شده و ان‌شاالله  در جلسه جدید دبیر شورا گزارش شبکه ملی را ارائه و بعد به صورت رسمی اعلام می‌کنیم.  

گفتنی است پیش از این وی اعلام کرده بود امیدواریم با توجه به توسعه فناوری‌های صورت گرفته، سطح کیفیت مورد نظر در شبکه ملی ارتقاء یابد و دستگاه‌ها با توجه به سند جدید برنامه‌های خود را انجام دهند، بنابراین از دانشگاهیان، متخصصان و مراجع علمی درخواست شد که در این زمینه نظرات و پیشنهادات خود را به مرکز ملی فضای مجازی ارائه کنند.  

مهدی توحیدی - وضعیت اینترنت در ایران به دغدغه‌ای جدی برای کاربران، فعالان حوزه فناوری اطلاعات و حتی مسئولان دولتی تبدیل شده است.

چنان‌که چندی پیش ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در نشستی با اهالی رسانه گفته بود: به عنوان وزیر ارتباطات از کیفیت اینترنت راضی نیستم و باید تلاش کنیم خدمات باکیفیت به مردم ارائه دهیم.
در حالی که وزیر ارتباطات پنجشنبه گذشته در آخرین اظهارنظر خود درخصوص کیفیت اینترنت در حاشیه بازدید از بیست و هشتمین نمایشگاه الکامپ به خبرنگاران وعده داده مردم تا شب عید، بهبود کیفیت اینترنت را شاهد خواهند بود، تازه‌ترین گزارش جهانی منتشر شده از سوی شرکت اسپیدتست حاکی از کاهش قابل توجه سرعت اینترنت همراه در ایران و همچنین افت جایگاه کشور در رده‌بندی جهانی است؛ موضوعی که می‌تواند پیامدهایی فراتر از نارضایتی روزمره کاربران به همراه داشته باشد.

• سقوط چهار پله‌ای!

براساس گزارش اسپیدتست، ایران در بخش اینترنت موبایل با سقوطی چهار پله‌ای در رده‌بندی جهانی مواجه شده است. در حالی که در ماه گذشته میانگین سرعت اینترنت همراه در کشور ۶۱.۳۱مگابیت‌برثانیه گزارش شده بود، این عدد اکنون به ۵۷.۶۴مگابیت‌برثانیه کاهش یافته است. چنین افتی در بازه زمانی کوتاه، نشانه‌ای نگران‌کننده از ضعف مدیریت یا اختلال در زیرساخت‌های ارتباطی است.
از سوی دیگر، اگرچه اینترنت ثابت در ایران با رشد جزئی همراه بوده و میانگین سرعت آن به ۱۹.۵۱مگابیت‌برثانیه رسیده، اما این افزایش ناچیز هم نتوانسته رتبه کشور را حفظ کند و ایران در این بخش نیز یک پله در رده‌بندی جهانی سقوط کرده است. این موضوع بیانگر آن است رشد سرعت اینترنت ثابت در ایران نسبت به سایر کشورها کندتر بوده و نتوانسته جایگاه رقابتی کشور را ارتقا دهد.
در مقایسه‌ای جهانی، امارات متحده عربی همچنان صدرنشین سرعت اینترنت موبایل در جهان باقی مانده و با میانگین سرعت حیرت‌انگیز ۶۱۴.۴۲ مگابیت‌برثانیه، فاصله بسیار زیادی با ایران دارد. چنین تفاوت‌هایی نه تنها نشان‌دهنده عقب‌ماندگی فنی در برخی حوزه‌هاست، بلکه می‌تواند سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را درزمینه ورود به بازار دیجیتال ایران مردد کند.
با این حال در سال‌های اخیر اگرچه همواره انگشت اتهام به سوی تحریم‌ها، محدودیت‌های دولتی، فیلترینگ و کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها گرفته شده، اما کارشناسان فضای مجازی معتقدند مجموعه‌ای از عوامل فنی، مدیریتی و حتی اجتماعی در بروز این وضعیت دخیل هستند.

• شبکه‌ای از مشکلات

یک کارشناس فضای مجازی در این خصوص با اشاره به وضعیت اینترنت کشور می‌گوید: مشکلات اینترنت ما درواقع شبکه‌ای از مشکلات است و فقط یک مشکل نیست که بتوان روی آن دست گذاشت.
ایمان بیک در گفت‌وگو با قدس با بیان اینکه یکی از دلایل عمده کاهش کیفیت اینترنت، ناتوانی اپراتورها در سرمایه‌گذاری زیرساختی است، اظهار می‌کند: این ناتوانی نیز دلایل مختلفی دارد؛ یکی از مهم‌ترین دلایل آن، تحریم‌ها و دیگری افزایش نرخ دلار و مسائل اقتصادی مشابه است.
این عوامل موجب شده‌اند اپراتورها سرمایه‌گذاری کافی در توسعه زیرساخت‌ها نداشته باشند. در کنار این، دولت و شرکت ارتباطات زیرساخت نیز قطعاً در این زمینه قصورهایی داشته‌اند.
این کارشناس فضای مجازی اضافه می‌کند: یکی دیگر از دلایل عمده کاهش سرعت اینترنت در کشور، استفاده بیش از حد از سیستم‌های فیلترینگ است. در سال‌های اخیر، سیستم‌های فیلترینگ تقویت شده و سایت‌ها و پلتفرم‌های متعددی را هدف قرار داده‌اند.
استفاده از فیلترینگ، پردازش‌هایی را به همراه دارد که سرعت اینترنت را کاهش می‌دهد؛ از سوی دیگر، کاربران برای دور زدن فیلترینگ، مجبور به استفاده از فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها هستند که این موضوع نیز خود موجب کاهش شدید سرعت اینترنت می‌شود.
بیک تصریح می‌کند: شاید این‌ها از دلایل اصلی کاهش کیفیت و سرعت اینترنت هستند، اما علاوه بر آن، دلایل مدیریتی نیز وجود دارد؛ ما نتوانسته‌ایم میزان نیاز به پهنای باند را با سطح مصرف واقعی و همزمانی استفاده کاربران در کشور هماهنگ کنیم.
وی با تأکید براینکه این ناهماهنگی موجب فشار به شبکه و کاهش کیفیت خدمات می‌شود، ادامه می‌دهد: وقتی نیاز مردم به خدمات اینترنتی و برخط افزایش می‌یابد، اما پهنای باند و ظرفیت پاسخگو نیست یا مسیرهای ارتباطی قطع می‌شود، طبیعی است کیفیت اینترنت پایین بیاید و مطابق انتظار مردم نباشد.

• تأثیر قطعی‌ برق بر کیفیت اینترنت

این کارشناس فضای مجازی درباره تأثیر قطعی‌های برق بر کیفیت اینترنت هم توضیح می‌دهد: یکی از مشکلات مهم که در چند سال اخیر به وجود آمده، قطعی‌های برق است. زمانی که برق قطع می‌شود، طبیعتاً ارتباط سایت‌های اینترنتی و بی‌تی‌اس‌های تلفن همراه نیز مختل می‌شود. چون این اجزا در یک زنجیره قرار دارند، قطع برق سبب کاهش کیفیت اینترنت می‌شود.
یکی از راهکارها، استفاده از برق جایگزین مانند باتری و ژنراتور است، اما ناتوانی اپراتورها در تأمین انرژی جایگزین برای این سایت‌ها، ازجمله تأمین باتری، سبب شده نتوان ارتباطات پایداری برقرار کرد.
وی با تأکید براینکه بخش مهمی از مشکلات ما در حوزه اینترنت مربوط به مدیریت کلان است، تصریح می‌کند: ما همچنان با مشکل مدیریت در سطح اپراتورها و همچنین مدیریت کلی فضای مجازی مواجه هستیم؛ هر کسی می‌آید و حرفی می‌زند، یکی می‌گوید فیلترینگ نباید این‌گونه باشد، دیگری چیز دیگری می‌گوید، ولی عملاً هیچ تغییر خاصی ایجاد نمی‌شود.
بیک با اشاره به وعده‌های رئیس‌جمهور درباره اینترنت می‌گوید: برداشتن فیلتر جزو قول‌های رئیس‌جمهور بوده، اما تاکنون نتوانسته آن را عملیاتی کند، این درحالی است که وزارت ارتباطات بارها اعلام کرده علاقه‌مند به رفع فیلترینگ است، اما در عمل می‌بینیم این گفته‌ها بیشتر در حد شعار باقی می‌ماند و اتفاق قابل توجهی نمی‌افتد.
واقعیت این است فیلترینگ یکی از عوامل نارضایتی مردم از کیفیت اینترنت است و رفع آن، چه از نظر سرعت و چه از نظر دسترسی، نیاز به تصمیم‌گیری در سطوح بالاتر از وزارت ارتباطات دارد؛ در حقیقت، نهادهای دیگری نیز در حوزه فیلترینگ دخالت دارند و این موضوع مربوط به حکمرانی کلی فضای مجازی کشور می‌شود و برای آن باید یک تصمیم جدی در سطح کلان گرفته شود.
وی می‌افزاید: حتی اگر موضوع رفع فیلترینگ به‌صورت مقطعی اجرا شود و فقط بخشی از برنامه‌ها رفع فیلتر شوند، همچنان نیاز به فیلترینگ باقی می‌ماند و کاربران مجبور به استفاده از فیلترشکن خواهند بود. این نرم‌افزارها نیز پیامدها و خطرات خود را دارند که همچنان پابرجا خواهند بود.
من فکر می‌کنم باید یک تصمیم جدی در سطح مدیریت عالی کشور گرفته شود و برنامه‌های پرکاربرد که مردم از آن‌ها استفاده می‌کنند، از فیلتر خارج شوند. البته بخش‌هایی از سایت‌ها و سکوها هستند که نیاز به محدودیت دارند، اما درباره برنامه‌های پرکاربرد باید تصمیمی قاطع گرفته شود و آن‌ها رفع فیلتر شوند.

• قدیمی بودن تجهیزات شبکه

سارا جعفری، پژوهشگر حوزه ارتباطات دیجیتال نیز یکی از مشکلات پنهان، اما مهم در کندی اینترنت را ترافیک بالای داخلی و ضعف مراکز داده داخلی می‌داند و معتقد است: بسیاری از کاربران تصور می‌کنند همه مشکلات به دلیل فیلترینگ یا مسائل بین‌المللی است، اما نگاهی دقیق‌تر به زیرساخت نرم‌افزاری و شبکه داخلی کشور، تصویر روشن‌تری ارائه می‌دهد.
وی می‌گوید: در بسیاری از ساعات شبانه‌روز، ترافیک بالا روی سرورهای داخلی موجب افت کیفیت در خدمات می‌شود؛ وقتی میلیون‌ها کاربر به‌طور همزمان از خدمات ویدئویی، آموزشی، بانکداری مجازی یا شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده می‌کنند، مراکز داده دچار کندی می‌شوند، چون ظرفیت کافی برای مدیریت این حجم از درخواست‌ها وجود ندارند.
این پژوهشگر حوزه ارتباطات دیجیتال با اشاره به اینکه یکی از دلایل این اتفاق، نبود زیرساخت‌های لازم و استانداردهای بین‌المللی در مدیریت مراکز داده است، ادامه می‌دهد: بسیاری از سرویس‌دهندگان داخلی از سرورهای نسل قدیمی استفاده می‌کنند و پروتکل‌های به‌روزی برای مدیریت بار ترافیکی ندارند؛ این مسئله درنهایت موجب کندی محسوسی در بارگذاری سایت‌ها یا استفاده از خدمات داخلی می‌شود، حتی اگر کاربر از اینترنت پرسرعت استفاده کند.
جعفری به نبود رقابت در بازار خدمات اشاره و تأکید می‌کند: به دلیل نبود رقابت آزاد و شفاف بین شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت، بسیاری از این شرکت‌ها انگیزه‌ای برای ارتقای کیفیت سرویس ندارند و این عدم به‌روزرسانی موجب شده کاربران با تأخیر در بارگذاری، ناپایداری در دسترسی و کاهش کیفیت تجربه کاربری مواجه شوند.
وی با تأکید براینکه بخشی از مشکل کاهش کیفیت اینترنت به قدیمی بودن تجهیزات شبکه، به‌خصوص در مناطق دور از مراکز استان‌ها بازمی‌گردد، می‌افزاید: در بسیاری از شهرها و روستاهای کشور، تجهیزات مخابراتی و شبکه‌ای مورد استفاده بیش از ۱۰سال قدمت دارند، این تجهیزات نه‌تنها پاسخگوی نیاز کاربران امروز نبوده، بلکه گاهی با فناوری‌های نوین نیز سازگار نیستند.
این پژوهشگر ارتباطات دیجیتال به مدیریت غیرهوشمند پهنای باند توسط برخی آی‌اس‌پی‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: الگوریتم‌های مدیریت پهنای باند توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت (ISP) است؛ برخی آی‌اس‌پی‌ها برای مدیریت مصرف، محدودیت‌های نامحسوس روی برخی سرویس‌ها مانند تماس تصویری، بازی‌های برخط یا بارگذاری فایل اعمال می‌کنند؛ این محدودیت‌ها به‌طور شفاف اعلام نمی‌شوند، اما کاربران در عمل با کاهش سرعت مواجه می‌شوند.
وی همچنین به نبود سیاست‌گذاری یکپارچه در لایه‌های فنی اشاره و عنوان می‌کند: نهادهای مختلفی در کشور درگیر مدیریت اینترنت هستند، اما میان آن‌ها هماهنگی کامل وجود ندارد. این چندپارچگی در سیاست‌گذاری موجب شده مسیر توسعه زیرساخت‌ها و تنظیم‌گری به‌صورت منسجم و هدفمند پیش نرود.

• فیلترینگ و کاهش سرعت اینترنت

یک متخصص زیرساخت‌های اینترنتی هم با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین مباحثی که در بررسی وضعیت اینترنت در ایران مطرح می‌شود، نقش فیلترینگ و سیاست‌های محدودکننده در کاهش کیفیت خدمات اینترنتی است، می‌گوید: این سیاست‌ها، نه تنها در سطح اجتماعی موجب نارضایتی کاربران شده‌اند، بلکه از نظر فنی نیز نقش مستقیمی در کندی، ناپایداری و کاهش بهره‌وری اینترنت ایفا می‌کنند.
کاوه فلاحتی با تأکید براینکه از نظر فنی، فیلترینگ موجب افزوده شدن لایه‌های پردازش جدیدی روی مسیر داده‌های کاربران می‌شود، می‌افزاید: به‌عبارت دیگر، وقتی کاربری قصد دسترسی به یک سایت یا سکوی فیلتر شده را دارد، این درخواست دیگر به‌طور مستقیم به مقصد ارسال نمی‌شود، بلکه ابتدا باید از سامانه‌های فیلترینگ عبور کند و توسط سیستم‌های تشخیص محتوا یا موانع ایجاد شده مسیریابی مجدد شود؛ این فرایند چند مرحله‌ای موجب افزایش تأخیر، کاهش سرعت و اختلال در تجربه کاربری می‌شود، به‌ویژه در مواقعی که میلیون‌ها کاربر همزمان در حال استفاده از شبکه هستند.
وی یکی از پیامدهای فیلترینگ را گسترش استفاده از فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها در میان کاربران عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: این ابزارها که برای عبور از سد فیلترینگ طراحی شده‌اند، موجب رمزنگاری ترافیک کاربران و هدایت آن به سرورهای خارجی می‌شوند؛ این فرایند نیز خود موجب افزایش بار پردازشی روی دستگاه‌های کاربر و همچنین شبکه می‌شود.
این متخصص زیرساخت‌های اینترنتی همچنین به اعمال محدودیت عمدی سرعت روی برخی سرویس‌ها توسط اپراتورها یا نهادهای نظارتی اشاره و بیان می‌کند: در مواردی، ترافیک برخی خدمات خاص مانند تماس تصویری، سرویس‌های استریم یا خدمات گوگل، به صورت هدفمند کند می‌شود؛ این اقدام موجب می‌شود کاربران در استفاده از خدمات خاص دچار مشکل شوند، بدون آنکه دلیل فنی مشخصی برای کاهش سرعت وجود داشته باشد.
این وضعیت فقط به کاربران آسیب نمی‌زند، بلکه زیرساخت‌های کشور را نیز تحت فشار قرار می‌دهد.
وی با تأکید بر اینکه فیلترینگ گسترده موجب ایجاد فشار مضاعف بر سیستم‌های فنی شبکه می‌شود، می‌افزاید: زیرساخت‌های فعلی اینترنت در ایران برای مدیریت این حجم از فیلترسازی و ترافیک دورزننده طراحی نشده‌اند و همین موضوع موجب کاهش کارایی شبکه شده است.

منبع: روزنامه قدس

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: بخش عمده ای از سهم اقتصاد دیجیتال به بحث‌های فکرافزاری و نرم افزاری برمیگردد بنابراین در این حوزه با توجه به تکالیفی که در اقتصاد دیجیتال و ظرفیت‌های دانشی داخل کشور داریم عملاً این مانع رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال به معنی کاربست های اقتصاد دیجیتال، سکوها و ظرفیت‌های هوشمندسازی به‌طور طبیعی نخواهد شد یا تاثیرش حداقلی خواهد بود.

به گزارش ایسنا، ستار هاشمی_وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات_ در حاشیه بازدید از نمایشگاه در جمع خبرنگاران درباره تاثیر مکانیسم ماشه بر اقتصاد دیجیتال اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که به صورت طبیعی در برنامه هفتم توسعه به عنوان تکلیف ماست این‌ بوده که سهم دیجیتال را از جی دی پی به ۱۰ درصد برسانیم.

وی افزود: واقعیت این است که بخش عمده ای از سهم اقتصاد دیجیتال به بحث‌های فکر افزاری و نرم افزاری برمی‌گردد. بنابراین در این حوزه با توجه به تکالیفی که در بحث اقتصاد دیجیتال به ظرفیت‌های دانشی داخل کشور داریم، عملاً این در واقع مانع رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال به معنی در واقع کاربست‌های اقتصاد دیجیتال و سکوها و ظرفیت‌های هوشمندسازی به صورت طبیعی نخواهد شد یا تاثیرش حداقلی خواهد بود.  

هاشمی گفت: اما بحث زیرساخت‌های سخت افزاری مطرح است و در این زمینه باید گفت طبیعتاً زیرساخت‌های سخت افزاری ما دو بخش است. یک بخش مربوط به موضوعاتی که با محوریت شرکت های داخل کشور در حال تولید است و طبیعتا این هم در واقع جدی مطرح نیست. بخشی دیگر به ظرفیت های کشورهای صاحب تکنولوژی که در حال استفاده از آن هستیم باز می گردد که در این خصوص هم تدابیری اندیشیده شده و پیگیری و سعی می‌کنیم که آثار در موضوع اسنپ بک را به حداقل برسانیم.  

هاشمی تاکید کرد: یکی از موضوعاتی که در بحث استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان و فناور کشور وجود دارد این است که ما بتوانیم خدمات خوب با کیفیت و به گونه‌ای که رضایت مردم هم حاصل شود به مردم ارائه دهیم. تجربه نشان داده  وقتی از ظرفیت اقتصاد دیجیتال و شرکت های دانش بنیان استفاده می کنیم اتفاقا در بحث اقتصاد مقاومتی معنی پیدا میکند یعنی در سنوات گذشته مشاهده کرده ایم با وجود محدودیت‌هایی که وجود داشته و طبیعتا غیر قابل انکار هم هست،  با همت جوانان و نخبه های کشورمان توانستیم  ظرفیتی را فراهم کنیم که امروز در این نمایشگاه‌ ۵۰۰ شرکت در حوزه‌های فناوری حضور پیدا کردند. همچنین حضور شرکت های خارجی در این رویداد نشان دهنده یک اتفاق خوب  برای کشور است. 

وزیر ارتباطات با اشاره به سیم کارت الکترونیکی گفت: esim یکی از موضوعاتی است که چندین شرکت و اپراتورهای ما به این موضوع ورود به موقعی داشتند . طبیعتا بعضی از اپراتورهای ما ثبت نام را آغاز کردند و حتما موقعی از مردم ثبت نام می‌کنند که یقیناً این خدمت به مردم ارائه خواهد شد بنابرابن بدون تردید و حتما ما باید فناوری های روز دنیا را با قدرت دنبال کنیم. 

وی تاکید کرد: در زمینه اقتصاد دیجیتال و فعالیت و چالش برخی کسب و کارها باید گفت ورود موثری داشته ایم‌ که با بخش ها و وزارتخانه های مختلف درحال گفت و گو هستیم.  فکر میکنم مسیری که امروز شاهد هستیم به نسبت ماه های گذشته مسیری است که  انسجام بیشتری پیدا کرده و کارگروه ویژه اقتصادی دیجیتال هم ورود موضوعی و جدی به این در واقع مسئله پیدا کرده است. 

وزیر ارتباطات درباره بهبود وضعیت اینترنت توضیح داد: بهبود کیفیت یکی از موضوعاتی است که به صورت جدی ما پیگیری می کنیم و به صورت هفتگی هم با اپراتورها جلساتی برگزار میشود و خودم هم در این جلسات حضور پیدا می کنم. اپراتورها در بحث کیفیت  مسائل مختلفی را مطرح می‌کنند که همه را بررسی می کنیم و ماموریت ویژه ای به سازمان تنظیم مقررات داده ایم و جلسات متعددی برگزار می شود تا بحث کیفیت اینترنت در یک برنامه زمان بندی مشخص پیگیری شود. 

وی در پایان گفت: من باورم این است که با دو نگاه یکی اینکه استفاده از ظرفیت های فناوری های نوین مشخصا ۵g از یک طرف و همچنین  بحث مرتبط با توسعه فیبر نوری و البته موضوعاتی که مرتبط با ایجاد محدودیت ها و آثار آن بر روی کیفیت، بدون تردید  غیر قابل انکار هست، اینها مواردی است که به صورت جدی پیگیری می شود و امیدواریم  تا  شب عید بهبود کیفیت رو در زندگی مردم داشته باشیم.

ایرانسل، معرف و نخستین پیشران فناوری eSIM در ایران، به عنوان اولین اپراتور، «مجوز رسمی» ارائه تجاری این فناوری را دریافت کرد.

به گزارش روابط عمومی ایرانسل، همزمان با ارائه نسل تازه دستگاه‌های هوشمند مبتنی بر فناوری eSIM در جهان، اولین و بزرگترین اپراتور دیجیتال ایران، موفق به اخذ مجوز رسمی برای ارائه تجاری این فناوری شد. فناوری eSIM، در دستگاه‌های هوشمند، نیاز به سیم‌کارت‌های فیزیکی را حذف می‌کند.

زیرساخت‌های فنی و عملیاتی لازم برای ارائه این خدمت طی سال‌های اخیر در شبکه ایرانسل راه‌اندازی و آزمایش شده است و اکنون با دریافت این مجوز رسمی، آماده ارائه تجاری کاربست‌های مختلف این فناوری، به علاقه‌مندان است.

مشترکانی که دستگاه‌های هوشمند آنها از فناوری eSIM پشتیبانی می‌کند، می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت ایرانسل و تکمیل فرم پیش‌ثبت‌نام، درخواست فعال‌سازی eSIM را ثبت کنند. فهرست دستگاه‌های تحت پشتیبانی این فناوری نیز در وب‌سایت ایرانسل در دسترس قرار دارد تا متقاضیان پیش از ثبت‌نام، از سازگاری دستگاه خود با این خدمت اطمینان حاصل کنند.

کاربرانی که فرایند پیش‌ثبت‌نام فعال‌سازی eSIM را تا ۶ مهرماه، تکمیل کنند یا از بازارگاه ایرانسل گوشی‌های پشتیبانی‌کننده از این فناوری را خریداری کنند، در قرعه‌کشی جوایز ویژه شرکت داده می‌شوند. جوایز این قرعه‌کشی، شامل گوشی‌های نسل جدید iPhone 17، iPhone 17 Pro، iPhone 17 Air، ساعت هوشمند Apple Watch Ultra 3 و نیز بسته‌های اینترنت ۱۷ گیگابایتی هدیه ماهانه برای ۱۷ نفر به مدت ۱۷ ماه، است.

با بهره‌گیری از این فناوری، دیگر نیازی به تهیه یا تعویض سیم‌کارت فیزیکی وجود ندارد و فعال‌سازی آن از طریق فرایندهای نرم‌افزاری انجام می‌شود. این تحول علاوه بر ساده‌تر شدن روند فعال‌سازی، تحولی در استفاده از سرویس رومینگ ایجاد و تجربه متفاوتی از خدمات ارتباطی را برای کاربران فراهم می‌کند.

فناوری eSIM به دلیل سهولت در استفاده، امکان پشتیبانی گسترده از گجت‌ها و دستگاه‌های هوشمند، نقش‌آفرینی در توسعه اینترنت اشیا (IoT) و کاهش مصرف مواد اولیه در تولید سیم‌کارت‌های فیزیکی، به عنوان گامی مهم در حفظ محیط‌زیست و آینده صنعت ارتباطات شناخته می‌شود.

ایرانسل پیش از این در ۱۹ مهر ۱۳۹۶، طی همایش «مسیر اینترنت اشیا با eSIM آغاز می‌شود» با حضور نمایندگان شرکت‌های بین‌المللی، نخستین پروفایل آزمایشی eSIM در ایران را راه‌اندازی کرد و گام مهمی در مسیر توسعه این فناوری برداشت.

در ادامه، در ۱۰ اسفند ۱۳۹۹، ایرانسل، برای نخستین بار در ایران، سرویس eSIM را به‌صورت آزمایشی در شبکه خود راه‌اندازی و به این ترتیب، بستر فنی و عملیاتی لازم برای ارائه رسمی این سرویس را فراهم کرد.

در تاریخ ۲۰ شهریور سال جاری، ایرانسل برای پیش ‌ثبت‌نام مشترکان و ارائه رسمی این خدمت اعلام آمادگی کرد.

مدیرکل دفتر معماری سازمانی و هوشمندسازی رگولاتوری گفت: به منظور پاسخگویی سریع و ۲۴ ساعته به سوالات کاربران، چت بات هوش مصنوعی در پورتال سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی راه اندازی شد.
به گزارش روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مهدی مظفری مدیرکل دفتر معماری سازمانی و هوشمندسازی رگولاتوری  با اشاره به ایجاد راه ارتباطی جدید با کاربران گفت: این چت بات با استفاده از الگوریتم‌ها و مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی و با هدف تسهیل در دسترسی مخاطبان پایگاه اینترنتی این سازمان به اطلاعات و افزایش کیفیت خدمات ایجاد شده است.

وی افزود: کاربران می توانند در صفحه اصلی پایگاه اینترنتی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به آدرس https://www.cra.ir با کلیک کردن بر روی این چت بات، سوالات خود را درباره نحوه ارایه خدمات این سازمان به صورت آنلاین مطرح کرده و پاسخ شان را دریافت کنند.

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس، ضمن اشاره به تذکری که در خصوص اختلال در آنتن‌دهی تلفن همراه به وزیر ارتباطات داده است، گفت: ما قطعا بررسی این معضل را در اولویت دستورکار کمیسیون صنایع و معادن قرار خواهیم داد.

علی حدادی در گفت‌وگو با خبرنگار خانه ملت، در انتقاد به وضعیت آنتن‌دهی تلفن همراه و پوشش اینترنت که در سراسر کشور حتی در پایتخت با اختلالات جدی مواجه شده است، گفت: هم‌اکنون قطعی‌های مستمر آنتن تلفن همراه به یک معضل جدی تبدیل شده و مشکلات متعددی برای مردم ایجاد کرده است.

نماینده مردم ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان و چهارباغ در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: بنده در ابتدا تصور کردم این مشکل تنها در استان البرز وجود دارد بنابراین این مشکل را با مدیرکل استان مطرح کردم تا به‌طور جدی پیگیری کند اما با پیگیری‌های صورت گرفته متاسفانه به این نتیجه رسیدیم که این معضل در سراسر کشور وجود دارد به همین دلیل در این رابطه تذکری به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دادیم.

این نماینده مردم در مجلس دوازدهم، یادآور شد: این یک ایراد جدی است که در حوزه برقراری ارتباطات در کشور وجود دارد و نباید این سبک و سیاق استمرار داشته باشد بنابراین لازم است وزیر در این رابطه دقت لازم را داشته و پیگیری جدی داشته باشد و با سرعت این مشکل را برطرف کند.

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: ما قطعا بررسی این معضل را در اولویت دستورکار کمیسیون صنایع و معادن قرار خواهیم داد و از وزیر و معاونانش دعوت می‌کنیم تا در نشست کمیسیون حضور پیدا کرده و در این رابطه توضیحاتی را ارائه دهند و باید مشکل رفع شود./

ایرانسل با تمرکز بر حوزه‌های اصلی اقتصاد دیجیتال، از جمله زیرساخت ارتباطی، توانمندسازی کسب‌وکارها و ارائه محصولات و خدمات دیجیتال برای تحقق تحول دیجیتال و دولت هوشمند، در بیست‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی الکامپ ۱۴۰۴، شرکت می‌کند.

به گزارش روابط‌عمومی ایرانسل، اولین و بزرگترین اپراتور دیجیتال ایران با شعار «جریان‌ساز آینده هوشمند»، با حضور در بیست‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیک (الکامپ)، در سالن ۳۸ محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، از ۳ تا ۶ مهرماه  ۱۴۰۴، آخرین محصولات، خدمات و دستاوردهای خود را در محورهایی مانند اینترنت نسل پنجم، شبکه فیبرنوری و محصولات و راهکارهای سازمانی، به بازدیدکنندگان از نمایشگاه، به‌ویژه جوانان علاقه‌مند به حوزه فناوری که بخش قابل توجهی از مشترکان وفادار ایرانسل را تشکیل می‌دهند، معرفی می‌کند.

ایرانسل، با تمرکز بر استراتژی کلان خود در حرکت از اپراتور ارتباطی (Telco) به شرکت فناوری (Techco) و با نگاهی جامع به تمام حوزه‌های فعالیت خود، در نمایشگاه الکامپ شرکت می‌کند که شامل تحقیق و توسعه، بومی‌سازی، دیجیتال، ارتباط با مشتریان، فروش و توزیع، راهکارهای سازمانی، توسعه شبکه و زیرساخت، منابع انسانی، امنیت شبکه و پایداری و سرمایه‌گذاری اجتماعیاست. همچنین شرکت‌های مرتبط با ایرانسل از جمله گروه اسنپ و ویستامدیا نیز در کنار ایرانسل، در نمایشگاه الکامپ حضور دارند.

زیرساخت‌های ارتباطی هوشمند برای تحول دیجیتال

در مسیر تحول دیجیتال، ایرانسل با تمرکز مستمر بر توسعه نسل پنجم ارتباطات همراه، شبکه فیبر نوری، فناوری‌های نوین ارتباطی مانند فناوری  eSIM و توسعه قابلیت های جدید در زیرساخت ابری ایرانسل نظیر IPV6 و پردازش گرافیکی، تلاش کرده بستری پرسرعت، پایدار و امن را برای آینده فراهم کند؛ زیرساختی کلیدی که نه‌تنها تجربه کاربران را دگرگون می‌کند، بلکه زمینه‌ساز گسترش فناوری‌های نوینی همچون اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و خدمات ابری است. ایرانسل با کاربرد هوش مصنوعی توانسته بسیاری از فرایندهای خود در حوزه‌های مختلف، از جمله نگهداری شبکه را ارتقا دهد و گام‌های مؤثری برای بهبود کیفیت ارائه خدمات، بردارد.

در این نمایشگاه، بخشی از غرفه ایرانسل به سرویس فیبرنوری منازل و کسب‌وکارها (FTTx) اختصاص یافته است. این فناوری، سرعت و کیفیتی بالاتر نسبت به بقیه سرویس‌های ارتباطی و پایداری و ثبات ارتباط اینترنتی بدون نیاز به خط تلفن ثابت را ارائه می‌دهد و توسعه آن تا امروز در بیش از ۱۶۰ شهر کشور ادامه دارد. مردم و کسب‌وکارها این امکان را دارند تا با ارائه درخواست، از اینترنت پرسرعت فیبرنوری ایرانسل در شهرهایی که سرویس فیبرنوری آن به بهره‌برداری رسیده است، برخوردار شوند.

همچنین، ایرانسل سرویس اینترنت خانگی نسل پنجم (FWA) را در این نمایشگاه، ارائه می‌دهد. این سرویس با استفاده از مودم‌های فضای باز و سیم‌کارت ایرانسل، بدون نیاز به کابل‌کشی، امکان دسترسی سریع و آسان به اینترنت را فراهم می‌آورد. نصب آسان، قابلیت جابه‌جایی با ثبت مکان جدید و پشتیبانی از مودم‌های سازگار موجود، از جمله مزایای این سرویس است.

پیشبرد اقتصاد دیجیتال با خدمات نوآورانه

ایرانسل در مسیر توسعه اقتصاد دیجیتال، مجموعه‌ای از سرویس‌های نوآورانه را ارائه می‌دهد. در غرفه ایرانسل در نمایشگاه الکامپ ۱۴۰۴، سرویس‌های تجربه زندگی دیجیتال ایرانسل که مورد استفاده کاربران قرار دارند نیز به بازدیدکنندگان ارائه می‌شود. از جمله این سرویس‌ها، کیف پول دیجیتال ایرانسل «جیب‌جت»، نسل جدید سوپر اپلیکیشن «ایرانسل‌من»، تلویزیون اینترنتی «لنز» و آهنگ پیشواز، مجموعه سرویس‌های یلو (یلو نام، یلو ادوایز، یلو هاب، یلومارت) هستند.

در این میان، سامانه «یلونام» به‌عنوان سامانه یکپارچه احراز هویت و امضای دیجیتال، با بهره‌مندی از هوش مصنوعی، فرایندهای ثبت‌نام و احراز هویت را به‌صورت کاملاً آنلاین و امن انجام می‌دهد. یلونام امکان دریافت گواهی امضای دیجیتال، مدیریت حساب کاربری و احراز هویت سریع را برای کاربران فراهم می‌کند.

راهکارهای سازمانی ایرانسل

ایرانسل به‌عنوان اپراتور پیشرو در ارائه خدمات نسل پنج به صنایع، در نمایشگاه امسال، مجموعه‌ای از خدمات سازمانی پیشرفته خود را معرفی می‌کند. راهکارهایی که برای کمک به کسب‌وکارها در مسیر تحول دیجیتال طراحی شده‌اند. مهم‌ترین این خدمات، شامل مرکز تماس ابری (Cloud PBX)، زیرساخت ابری (IaaS)، سامانه مدیریت هوشمند ناوگان (FMS)، اینترنت اشیا صنعتی (IIoT)، راهکارهای واقعیت مجازی و افزوده (AR/VR) و کشاورزی هوشمند است. این سرویس‌ها با هدف افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و ارتقای رقابت‌پذیری سازمان‌ها عرضه می‌شوند.

همچنین ایرانسل، با ارائه راهکارهای دیجیتال در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، معدن و سایر حوزه‌ها، نقش کلیدی در مسیر هوشمندسازی و افزایش بهره‌وری ایفا می‌کند. این راهکارها به صنایع کمک می‌کند تا با استفاده از داده‌های گسترده و فناوری‌های نوین، تصمیم‌گیری دقیق‌تر، کاهش هزینه‌ها و ارتقای ایمنی را تجربه کنند.

«شایا» شبکه ارتباطی یکپارچه ایرانسل با هدف تحول فضای کسب‌وکار، خصوصاً گسترش فرهنگ مشتری‌مداری، خدمات برون‌سپاری مراکز ارتباط با مشتریان و توسعه نرم‌افزار را به کسب‌وکارها ارائه می‌دهد.

سامانه «فواد ۱۲۸» با حضور شایای ایرانسل به عنوان مجری طرح و با کارفرمایی سازمان اداری و استخدامی کشور و وزارت ارتباطات و فناوری‌اطلاعات به بهره‌برداری رسیده است. این سامانه با هدف پیگیری فوری و دقیق شکایات از نظام اداری و ارتقای شفافیت در دستگاه‌های اجرایی راه‌اندازی شده و ایرانسل با ارائه مرکز تماس هوشمند و راهکارهای دیجیتال، به تسهیل تعامل شهروندان و سازمان‌ها کمک می‌کند.

از دیگر دستاوردهای شایا، می‌توان به ارائه خدمات پاسخگویی سامانه‌های جامع تجارت ایران و همتا، ذیل سامانه یکپارچه ۱۲۴ وزارت صمت و مرکز ارتباط شرکت توزیع نیروی برق استان اصفهان و شهرستان مشهد و صنایع مختلف در حوزه حمل و نقل و شرکت‌های استارتاپی، اشاره کرد.

«یارا»، جدیدترین ابزار هوشمند پشتیبان ایرانسل، با به کارگیری هوش‌مصنوعی و با هدف تحول فضای کسب‌وکار و گسترش فرهنگ مشتری‌مداری، به عنوان یک مدل بزرگ فارسی زبان و هسته متفکر «چت‌بات» و «ویس‌بات»، در نمایشگاه الکامپ ۱۴۰۴ در دسترس بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد.

در بخشی از غرفه ایرانسل، مشترکان ایرانسل می‌توانند مشکلات احتمالی خود را با کارشناسان مرکز ارتباط با مشتریان ایرانسل مطرح و پیگیری کنند. خدمات ارتباط با مشتریان ناشنوا نیز در این بخش از غرفه ایرانسل معرفی و ارائه می‌شود.

در بخش دیگری از غرفه ایرانسل، بازدیدکنندگان می‌توانند با سیم‌کارت‌های نسل جدید ۰۹۰۰، آغازگر پیش‌شماره‌های شبکه تلفن همراه ایران و یکی از پیش‌شماره‌های ارزشمند ایرانسل که نماد ورود به نسل نوین ارتباطات و تمایز در تجربه کاربری است، همچنین پرتال حراج شماره‌های رند و بازارگاه ایرانسل برای عرضه محصولات دیجیتال آشنا شوند.

گام‌های ایرانسل برای آینده‌ای سبز

در غرفه ایرانسل، بخشی نیز به حوزه «پایداری و سرمایه‌گذاری اجتماعی» اختصاص یافته است. در این بخش، بازدیدکنندگان می‌توانند با کارشناسان ایرانسل درباره موضوعاتی همچون پایداری کسب‌وکار، پروژه‌های سرمایه‌گذاری اجتماعی شرکتی، کاهش شکاف دیجیتال، مدیریت آثار محیط‌زیستی کسب‌وکار، کاهش انتشار کربن و دیگر اقدامات مسئولانه ایرانسل گفت‌وگو کنند و همچنین با گزارش پایداری ایرانسل آشنا شوند.

ایرانسل در پنج سال گذشته، برای نخستین بار در صنعت فناوری‌اطلاعات و ارتباطات ایران، «گزارش پایداری کسب‌وکار» خود را به صورت متوالی منتشر کرده است. این گزارش، با تمرکز بر بررسی آثار اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی کسب‌وکار ایرانسل بر جامعه ایران، دستاوردها و چالش‌های این شرکت در پایش و مدیریت شاخص‌های پایداری را مرور می‌کند و مبنایی برای مقایسه سالانه این شاخص‌ها در حوزه «کسب‌وکار مسئولانه» به شمار می‌رود.

ایرانسل در این نمایشگاه، آماده گفت‌وگو و همکاری با شرکت‌های مختلف تولیدکننده داخلی است تا با تقویت تعاملات و بهره‌گیری از توانمندی‌های بومی، در مسیر بومی‌سازی هرچه بیشتر محصولات و خدمات مورد نیاز گام بردارد.

آکادمی ایرانسل به‌عنوان یکی از بخش‌های این غرفه، با ارائه دوره‌ها و برنامه‌های متنوع آموزشی در راستای ارتقای مهارت‌های تخصصی و توسعه فردی کارکنان و علاقه‌مندان فعالیت می‌کند و در همین چارچوب، با رویکرد معرفی اقدامات ایرانسل در زمینه تحول و نوآوری، میزبان بازدیدکنندگان است.

بازدیدکنندگان از غرفه ایرانسل در نمایشگاه می‌توانند با کارشناسان منابع انسانی، به صورت مستقیم گفت‌وگو کنند و با آخرین فرصت‌های شغلی ایرانسل آشنا شوند.

حمایت از نوآوری و استارتاپ‌ها در الکام‌پیچ و الکام‌تاکس

در راستای حمایت از اکوسیستم نوآوری کشور، ایرانسل با پشتیبانی از رویدادهای «الکام‌پیچ» و «الکام‌تاکس»، فرصتی ویژه برای ارائه و رشد ایده‌های استارتاپی فراهم کرده است. هلدینگ ویستا، بازوی سرمایه‌گذاری ایرانسل، با هدف توسعه زیست‌بوم نوآوری، از تیم‌های برتر حمایت می‌کند.

«اتاق رسانه» غرفه ایرانسل در سالن ۳۸ نیز میزبان خبرنگاران و اهالی رسانه است.

علاقه‌مندان به بازدید از آخرین دستاوردهای فناورانه و نوآورانه ایرانسل، می‌توانند در روزهای ۳ تا ۶ مهرماه ۱۴۰۴، از ساعت ۹ تا ۱۷ در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران حضور پیدا کرده و به سالن اصلی نمایشگاه «سالن ۳۸»، مراجعه کنند.

ستار هاشمی/وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- اقتصاد دیجیتال امروز نه یک انتخاب بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در تعیین شاخص پیشرفت کشورها به شمار می‌رود. از این منظر در جهان معاصر، زیرساخت‌های ارتباطی پیشرفته در حکم ریل و ستون فقرات اقتصاد نوین هستند و هرگونه حرکت رو به جلو در این عرصه وابستگی کامل به شبکه‌ای پایدار، پرسرعت و فراگیر دارد.  در این میان حسب الگوهای موفق جهانی، توسعه فیبر نوری و نسل پنجم تلفن همراه(5G) دو بال قدرتمند برای پرواز اقتصاد دیجیتال ایران به شمار می‌آیند؛ بال‌هایی که با شتابی بی‌سابقه در دولت چهاردهم به حرکت درآمده‌اند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره استفاده و طراحی سیستم های ناوبری بومی در کشور گفت: از تمامی ظرفیت کشورهای همسو و متخصصان داخلی در حوزه فناوری مکان یابی استفاده خواهیم کرد.

به گزارش ایرنا ستار هاشمی روز چهارشنبه پس از جلسه کابینه چهاردهم، در جمع خبرنگاران در حیاط دولت درباره افزایش تعرفه اینترنت های همراه از سوی اپراتورها افزود: از مدت‌ها پیش، این موضوع مورد درخواست اپراتورها بوده و دلایلی نیز در این خصوص مطرح کرده‌اند. از جمله اینکه در سال‌های گذشته، هم هزینه نیروی انسانی افزایش یافته و هم موضوع تأمین تجهیزات، که نزدیک به ۶۵ درصد تامین تجهیزات حوزه ارتباطات ارزی است. از سوی دیگر، هزینه‌های جاری اپراتورها نیز افزایش پیدا کرده، بنابراین، اپراتورها درخواست‌هایی را برای افزایش قیمت به‌صورت جدی مطرح کرده‌ و پیگیری می‌کنند.

وی ادامه داد: نکته‌ای که اپراتورها مطرح می‌کنند این است که تعرفه‌های فعلی باعث شده امکان توسعه در این بخش فراهم نباشد. طبیعتاً کیفیت خدمات متناسب با میزان مصرف در کشور، به دلیل عدم توسعه مناسب، دچار اختلال شده است.

وزیر ارتباطات خاطر نشان کرد: این درخواست به سازمان تنظیم مقررات نیز واصل شده و در حال بررسی و انجام کارهای کارشناسی است. اما از سوی دیگر، در وزارت ارتباطات نیز توجه داریم که هرگونه افزایش نامتعارف که منجر به اضافه شدن هزینه‌های مردم شود، مورد قبول ما نخواهد بود. همچنین، هرگونه افزایش خودسرانه نیز طبیعتاً مورد تأیید وزارت ارتباطات نیست.

وی تصریح کرد: جلسات مربوطه با مجموعه معاونین وزارتخانه و به‌طور مشخص با سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی در حال برگزاری و پیگیری است. معاون مربوطه نیز مسئولیت پیگیری این موضوع را بر عهده دارد و امیدواریم در آینده نزدیک، توضیحات دقیق‌تری ارایه شود.

وزیر صمت درباره قطع آنتن های گوشی های آیفون به حقوق مردم توجه دارند

هاشمی درباره قطع آنتن های گوشی های آیفون نیز گفت: درباره  عدد ۱۲,۰۰۰ مشخص کنید که آمار از کجاست؟ اما بحثی وجود دارد؛ مبنی بر اینکه تعدادی گوشی از برند آیفون با نام دیگری وارد کشور شده‌اند. اگر منظورتان این موضوع است، طبیعتاً می‌دانید که بهره‌بردار سامانه رجیستری، وزارت صنعت است. طبق اطلاعاتی که دارم، از صنف و بخش خصوصی دعوت شده تا تعاملات لازم صورت گیرد و بدیهی است که ما در دولت و به‌طور مشخص وزیر صمت، توجه ویژه‌ای به حقوق مردم دارند و این موضوع قطعاً مدیریت خواهد شد.

از تمامی ظرفیت کشورهای همسو در حوزه فناوری مکان یابی استفاده خواهیم کرد

وی همچنین درباره راه اندازی سیستم ایرانی همانند GPS اظهار داشت: نکته‌ای که وجود دارد این است که اولاً ما از تمام ظرفیت‌های بین‌المللی در حوزه مکان‌یابی استفاده خواهیم کرد. طبیعتاً توجه ویژه‌ای نیز به ظرفیت‌های داخلی کشور داریم. نگاه توسعه‌ای ما بر این اساس است که بتوانیم در تعامل با سایر کشورها، به‌ویژه کشورهای همسو، نیازهای خود را در این حوزه برطرف کنیم.

وزیر ارتباطات خاطر نشان کرد: موضوع مکان‌یابی، به‌ویژه برای کسب‌وکارهای داخلی و سکوهای اینترنتی، از اهمیت بالایی برخوردار است و قابل کتمان نیست. تمام تلاش ما بر این است که بتوانیم این حوزه را به‌درستی مدیریت کرده و خدماتی با کیفیت مطلوب به مردم ارائه دهیم و در این مسیر، حتماً از ظرفیت نخبگان داخلی نیز بهره خواهیم گرفت.

جدیدترین فصلنامه آماری سازمان تنظیم‌مقررات و ارتباطات رادیویی از عملکرد حوزه ارتباطات کشور در بهار ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که همراه اول با بیش از ۸۸ میلیون مشترک فعال و سهم ۵۴ درصدی از کل کاربران، بزرگ‌ترین اپراتور موبایل ایران باقی مانده است. 
به گزارش آی‌تی آنالیز، همچنین ایرانسل با ۶۹ میلیون مشترک و سهم ۴۲ درصدی، در جایگاه دوم قرار دارد و رایتل با ۵.۷ میلیون مشترک تنها ۳.۵۲ درصد از بازار را در اختیار دارد.
آمارها نشان می‌دهد که تعداد کل خطوط واگذار شده همراه اول (HLR) بیش از ۱۰۵ میلیون است و خطوط فعال این اپراتور به ۸۸,۷۴۱,۵۱۹ خط رسیده است. بر اساس این داده‌ها، سهم دقیق بازار همراه اول از کل خطوط فعال کشور ۵۴.۰۴ درصد است که نسبت به دوره قبل رشد حدود ۰.۰۵ درصد را نشان می‌دهد.
در مقابل، سهم ایرانسل با افت حدود ۰.۰۴ درصدی و رایتل با کاهش ۰.۰۱ درصدی مواجه شده است. این تغییرات کوچک اما پایدار، نشان‌دهنده تثبیت جایگاه همراه اول و کندی رشد رقبای اصلی در جذب کاربران جدید است.
نگاهی تحلیلی به داده‌ها نشان می‌دهد که بازار تلفن همراه ایران نزدیک به اشباع است؛ چرا که تغییرات سهم بازار در حد صدم درصد بوده و به‌طور آشکار ظرفیت رشد کاربران جدید محدود است. در چنین شرایطی، رقابت میان اپراتورها بیشتر بر کیفیت خدمات، نوآوری در سرویس‌ها و ارائه بسته‌های متنوع تمرکز دارد تا جذب مشترکین تازه.
از سوی دیگر، همراه اول نه تنها از نظر تعداد مشترکین، بلکه از نظر توان مدیریت شبکه و حفظ سهم بازار نیز پیشتاز استو همچنین رایتل با سهم اندک بازار، همچنان در مسیر عقب‌افتادگی قرار دارد و بدون سرمایه‌گذاری جدی در توسعه شبکه و سرویس‌های نوین، احتمال افزایش سهم بازار آن بسیار کم به نظر می‌رسد.
با توجه به نزدیک بودن بازار به نقطه اشباع و تثبیت جایگاه همراه اول، مسیر رشد آینده اپراتورها در ایران احتمالاً از طریق ارتقای کیفیت شبکه، توسعه خدمات دیجیتال و تمرکز بر خدمات سازمانی و مبتنی بر فناوری‌های نوین مانند ۵G و اینترنت اشیا خواهد بود. همچنین، توجه سیاست‌گذار و تنظیم‌گر بازار، از جمله تسهیل سرمایه‌گذاری و بازنگری در تعرفه‌ها، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد شتاب و رقابت واقعی در این حوزه ایفا کند.
 

ایرانسل، معرف و نخستین پیشران فناوری eSIM در ایران، از آغاز فرآیند پیش‌ثبت‌نام برای فعال‌سازی فناوری eSIM خبر داد.

به گزارش روابط عمومی ایرانسل، همزمان با ارائه نسل جدید دستگاه‌های هوشمند مبتنی بر فناوری eSIM در جهان، اولین و بزرگترین اپراتور دیجیتال ایران، پیش‌ثبت‌نام فعال‌سازی eSIM را آغاز کرد.

ایرانسل همچنین برای علاقه‌مندانی که تا پایان شهریور ۱۴۰۴، فرایند پیش‌ثبت‌نام فعال‌سازی eSIM را تکمیل کنند، جوایز ویژه‌ای از طریق قرعه‌کشی در نظر گرفته است.

جوایز این قرعه‌کشی، شامل گوشی‌های نسل جدید iPhone 17، iPhone 17 Pro، iPhone 17 Air، ساعت هوشمند Apple Watch Ultra 3 و همچنین بسته‌های اینترنت ۱۷ گیگابایتی هدیه ماهانه برای ۱۷ نفر به مدت ۱۷ ماه، است.

همچنین تمامی افرادی که از بازارگاه ایرانسل گوشی با قابلیت پشتیبانی از eSIM خریداری کنند، در قرعه‌کشی شرکت داده می‌شوند.

سیم‌کارت  eSIM به عنوان نسل تازه‌ای از سیم‌کارت‌های دیجیتال، در دستگاه‌های هوشمند مبتنی بر این فناوری، جایگزین سیم‌کارت‌های فیزیکی می‌شود.

با بهره‌گیری از این تکنولوژی، دیگر نیازی به تهیه یا تعویض سیم‌کارت وجود ندارد و فعال‌سازی آن، تنها از راه دور و به صورت غیرحضوری، توسط اپراتور انجام می‌شود. این تحول علاوه بر ساده‌تر شدن روند فعال‌سازی، تحولی در استفاده از سرویس رومینگ، ایجاد و تجربه متفاوتی از خدمات ارتباطی را برای مشترکان فراهم می‌کند.

سیم‌کارت‌ eSIM به دلیل سهولت در استفاده، امکان پشتیبانی گسترده از گجت‌ها و دستگاه‌های هوشمند، نقش‌آفرینی در توسعه اینترنت اشیا (IoT) و کاهش مصرف مواد اولیه در تولید سیم‌کارت‌های فیزیکی، به عنوان گامی مهم در حفظ محیط زیست و آینده صنعت ارتباطات شناخته می‌شود.

زیرساخت‌های فنی و عملیاتی لازم برای ارائه این خدمت طی سال‌های اخیر در شبکه ایرانسل راه‌اندازی و آزمایش شده و هم‌اکنون آماده بهره‌برداری است.

مشترکانی که گوشی‌های هوشمند آنها از فناوری eSIM پشتیبانی می‌کند، می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت ایرانسل و تکمیل فرم پیش‌ثبت‌نام، درخواست فعال‌سازی سیم‌کارت دیجیتال خود را ثبت کنند. فهرست مدل‌های گوشی‌های مجهز به این فناوری نیز در وب‌سایت ایرانسل در دسترس قرار دارد تا متقاضیان پیش از ثبت‌نام، از سازگاری دستگاه خود با این خدمت اطمینان حاصل کنند.

ایرانسل پیش از این در ۱۹ مهر ۱۳۹۶، طی همایش «مسیر اینترنت اشیا با eSIM آغاز می‌شود» با حضور نمایندگان شرکت‌های بین‌المللی، نخستین پروفایل آزمایشی eSIM در ایران را راه‌اندازی کرد و گام مهمی در مسیر توسعه این فناوری برداشت.

در ادامه، در ۱۰ اسفند ۱۳۹۹، ایرانسل، برای نخستین بار در ایران، سرویس eSIM را به‌صورت آزمایشی در شبکه خود راه‌اندازی و به این ترتیب، بستر فنی و عملیاتی لازم برای ارائه رسمی این سرویس را فراهم کرد.

یک پژوهشگر حوزه سیاست‌گذاری ICT تأکید کرد: اگر درآمد ناشی از افزایش تعرفه صرف خرید شرکت‌ها شود و به توسعه زیرساخت اختصاص نیابد، کیفیت خدمات بهتر نخواهد شد و کاربران زیان می‌بینند.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، ابوالقاسم رجبی پژوهشگر حوزه سیاست‌گذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات گفت: اگر افزایش تعرفه صرف خرید شرکت‌های دیگر شود و در توسعه زیرساخت‌ها هزینه نشود، کیفیت خدمات بهبود نمی‌یابد و کاربران متضرر خواهند شد.

 رجبی، پژوهشگر حوزه سیاست‌گذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات در خصوص ابعاد مختلف افزایش تعرفه خدمات ارتباطی گفت: افزایش تعرفه باید متناسب با درآمد خانوار و شرایط اقتصادی مردم و در واقع باید متناسب‌سازی با تورم، هزینه‌ها و سبد درآمد خانوار باشد، نباید صرفاً تعرفه را بدون توجه به سهم هزینه ارتباطات در سبد خانوار بالا ببریم، بلکه باید افزایش تعرفه متناسب با درآمد خانوار باشد تا فشار اضافی به مردم وارد نشود.

وی با اشاره به مشکلات کاربران عمده خدمات اینترنت، افزود: بسیاری از کاربران به دلیل محدودیت‌های داخل شبکه مجبور به استفاده از فیلترشکن هستند که هزینه‌های اضافی زیادی را به آنها تحمیل می‌کند. این موضوع باعث می‌شود افزایش تعرفه برای برخی کاربران محسوس نباشد، اما برای اقشار عادی جامعه ممکن است فشار مالی ایجاد کند.

رجبی به دو نوع افزایش تعرفه اشاره کرد: یکی هزینه ثابت دسترسی (آبونمان) است که برای نگهداری و فراهم کردن خدمات پایه‌ای دریافت می‌شود و معمولاً برای هر مشترک فارغ از میزان استفاده اعمال می‌شود، و دیگری هزینه استفاده متغیر که براساس میزان مصرف کاربران محاسبه می‌شود.

وی توضیح داد: افزایش هزینه ثابت دسترسی معمولاً باعث سرکوب مصرف نمی‌شود، چون کاربر چه استفاده کند چه نکند باید این هزینه را بپردازد. اما افزایش تعرفه مصرفی می‌تواند منجر به کاهش استفاده کاربران شود.

این پژوهشگر حوزه فناوری اطلاعات با تأکید بر ضرورت روشن شدن اهداف افزایش تعرفه گفت: باید مشخص شود افزایش تعرفه برای جبران هزینه‌های اپراتور‌ها است یا مدیریت مصرف کاربران. بدون شفافیت در این موضوع نمی‌توان درباره اثرات افزایش تعرفه قضاوت کرد.

رجبی در پاسخ به پرسش درباره دلایل مطرح شده از سوی اپراتور‌ها برای افزایش تعرفه گفت: اگر هدف اپراتور‌ها جبران هزینه‌های تورمی است، باید این مسئله با شرایط خاصی همراه باشد. در حال حاضر شاهد هستیم که شرکت‌های مخابراتی به جای تمرکز بر بهبود کیفیت شبکه، در حال سرمایه‌گذاری و خرید شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات هستند که این موضوع با هدف جبران هزینه‌های زیرساخت ارتباطات تناقض دارد.

وی افزود: اگر افزایش تعرفه صرف خرید شرکت‌های دیگر شود و در توسعه زیرساخت‌ها هزینه نشود، کیفیت خدمات بهبود نمی‌یابد و کاربران متضرر خواهند شد.

رجبی با بیان اینکه باید برای افزایش تعرفه محدودیت‌هایی در خروج سرمایه اپراتور‌ها از حوزه ارتباطات تعیین شود گفت: اپراتور‌ها باید متعهد شوند که درآمد حاصل از افزایش تعرفه صرف توسعه و بهبود کیفیت شبکه شود و در مقابل، سطح خدمات و جبران خسارت در صورت اختلال نیز تضمین شود.

وی به تجربه شخصی خود اشاره کرد و گفت: برای مثال، در یکی از مناطق شهرستان قزوین در منطقه الموت به مدت سه روز خدمات اپراتور رایتل به طور کامل قطع بود، چنین اختلالاتی بدون جبران هزینه برای مشترکین پذیرفتنی نیست. در صورت قطعی یا اختلال، اپراتور‌ها باید بسته‌های اینترنتی مشترکان را تمدید یا جبران کنند و این امر باید به صورت یک تعهد رسمی در قرارداد‌های اپراتور‌ها گنجانده شود.

رجبی همچنین راهکار‌هایی برای جلب رضایت مردم و توجیه افزایش تعرفه ارائه کرد: افزایش تعرفه باید همراه با تضمین کاهش اختلالات و بهبود کیفیت باشد تا مردم آن را بپذیرند. همچنین مشوق‌هایی مانند ارائه وام‌های کم‌بهره برای توسعه فیبرنوری و خدمات اینترنت ثابت می‌تواند به کاهش فشار روی شبکه همراه و بهبود کیفیت کمک کند.

وی تصریح کرد: گسترش استفاده از فیبرنوری باعث کاهش وابستگی به شبکه همراه می‌شود که یکی از عوامل اصلی افت کیفیت خدمات است.

رجبی در پایان گفت: اگر افزایش تعرفه جدی گرفته شود باید حداقل در بازه زمانی مشخصی، اپراتور‌ها صرفاً روی توسعه شبکه و بهبود کیفیت تمرکز کنند و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های غیرمرتبط با ارتباطات محدود شود تا منافع واقعی به مردم برسد.

تازه‌ترین گزارش فصلی سازمان تنظیم‌مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد که همراه اول با سهم ۶۸ درصدی از بازار اشتراک‌های M2M و علاوه بر افزایش سهم نسبت به فصل قبل کماکان و با اختلاف زیاد صدرنشین این حوزه است. ایرانسل با ۲۸ درصد و رایتل با تنها ۴ درصد نیز در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
به گزارش آی‌تی آنالیز تحلیل روندها نشان می‌دهد که رشد سهم همراه اول در بازار M2M نتیجه مستقیم سرمایه‌گذاری در شبکه‌های ۵G  است. با گسترش سایت‌های مبتنی بر نسل پنجم، ارتباطات ماشین به ماشین (M2M) و اینترنت اشیاء (IoT) شکل عملیاتی یافته و نقش آن در صنایع مختلف از حمل‌ونقل و سلامت تا کشاورزی و تولید برجسته شده است. فناوری ۵G با فراهم آوردن پهنای باند بالا، امکان اتصال میلیاردها دستگاه به‌صورت همزمان و کاهش چشمگیر تأخیر، این امکان را فراهم می‌کند که صنایع و کسب‌وکارها بتوانند خدمات هوشمند و اتوماسیون پیشرفته را پیاده‌سازی کنند.

•    تحلیل سهم بازار M2Mاپراتورها در ایران
در پایان پاییز ۱۴۰۳، سهم بازار M2M همراه اول ۶۲ درصد بود و ایرانسل و رایتل به ترتیب ۳۵ و ۳ درصد سهم داشتند. در فاصله سه ماه، همراه اول رشد ۱۳ درصدی را تجربه کرد، در حالی که ایرانسل با افت ۱۲ درصدی مواجه شد و رایتل تغییر اندک یک درصدی داشت. این آمار نشان می‌دهد که توانمندی‌های فنی، سرمایه‌گذاری هدفمند و پوشش گسترده شبکه‌های ۵G همراه اول، موجب تثبیت موقعیت این اپراتور شده است.
ارتباطات M2M و اینترنت اشیاء بیش از آنکه یک فناوری ارتباطی صرف باشد، به زیرساخت حیاتی اقتصاد دیجیتال و توسعه هوشمندسازی صنایع تبدیل شده است. خودروهای خودران، خدمات سلامت از راه دور، مدیریت هوشمند انرژی، کشاورزی دقیق و سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند تنها بخشی از کاربردهای این فناوری هستند. با افزایش پهنای باند و کاهش تأخیر شبکه‌های ۵G، امکان بهره‌برداری واقعی از این خدمات فراهم شده و اپراتورها می‌توانند با ارائه راهکارهای اختصاصی برای صنایع و سازمان‌ها، سهم بازار خود را تثبیت کنند.

•    چشم‌انداز بازار و مسیر پیش رو
به نظر می‌رسد همراه اول با سرمایه‌گذاری هدفمند و توسعه شبکه‌های ۵G، نه تنها پیشتاز بازار M2M شده، بلکه مسیر رقابت و نوآوری در ایران را تعیین کرده است. ایرانسل و رایتل برای حفظ و گسترش سهم بازار نیازمند تمرکز بر کیفیت شبکه، توسعه خدمات ارزش افزوده و همکاری با صنایع مختلف هستند. فناوری ۵G موتور محرک این تغییرات است و فرصت بی‌سابقه‌ای برای اپراتورها فراهم می‌کند تا با ارائه خدمات هوشمند و مبتنی بر داده، در اقتصاد دیجیتال کشور نقش‌آفرینی کنند.
بهار ۱۴۰۴، فصل نوینی از ارتباطات و رقابت در بازار M2M را رقم زده و همراه اول با سهم غالب و رشد پرشتاب، پیشتاز این مسیر به شمار می‌رود، مسیری که می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر صنایع، خدمات و اقتصاد دیجیتال کشور داشته باشد.
 

مصطفی پوردهقان اردکانی با اشاره به مرگ یک شهروند اردکانی به دلیل عدم دسترسی به اورژانس در پی قطعی ارتباط تلفنی، هشدار داد: مشکلات زیرساختی مانند اختلال در آنتن‌دهی تلفن همراه، قطعی برق و نوسان قیمت‌ها به حدی بحرانی شده که حتی انجام یک مکالمه ساده نیز به آرزو تبدیل شده است.

به گزارش صبح مجلس؛ مصطفی پوردهقان اردکانی در مورد اختلال در آنتن‌دهی تلفن همراه که حتی در پایتخت نیز مشکل‌آفرین شده است، گفت: هم‌اکنون وجود یک آواری از مشکلات و مسائل زنجیره‌وار در این دوره اعم از اختلال در آنتن‌دهی تلفن همراه و پوشش اینترنت و تامین انرژی نه تنها در پایتخت بلکه بسیاری از شهرها و مراکز استان‌ها را نیز درگیر کرده است تاجایی که یک مکالمه ساده با تلفن همراه بدون اختلال یا عدم قطع آب و برق و عدم نوسان شدید قیمت‌ها به آرزو تبدیل شده است.

نماینده مردم اردکان در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: متاسفانه مردم چون به اتاق‌های دربسته برخی مسئولان اجرایی در مناطق بالای شهر تهران دسترسی ندارند برای رفع مشکلات خود صرفا به نمایندگان مراجعه می‌کنند.

وی تصریح کرد: دلیل انباشت مشکلات این است که در سال‌هایی که باید تصمیم‌گیری‌های سریع و درست انجام می‌دادیم حتی در شرایطی که هزینه‌هایی نیز بر ما مترتب می‌شد، اقدام نکردیم کمااینکه در حوزه انرژی باید نیروگاه‌‎های بسیار درستی احداث می‌شد و در حوزه قیمت‌گذاری تصمیمات صحیح اتخاذ می‌‎کردیم و تثبیت قیمت‌ها را نباید انجام می‌دادیم، همچنین در حوزه دیپلماسی نیز باید تصمیمات بهتری اتخاذ می‌شد تا بتوانیم مانع از بروز بسیاری از مشکلاتی شویم که الان گریبان گیرمان شده است.

پوردهقان خاطرنشان کرد: نمود این مشکلات در یک مکالمه ساده تلفنی پدیدار می‌شود و وقتی از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره آن می‌پرسیم، پاسخ می‌دهد تا وقتی قطع برق اتفاق بیفتد باتری‌های ما هم که مستهلک شده و اسیدی هستند بنابراین این پروسه بسیار عجیبی است که قابل‌توجیه نیست و مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کرده است.

این نماینده مردم در مجلس دوازدهم، یادآور شد: ما از آقای رئیس‌جمهور خواستیم برای حل این مسائل موردی که ریشه‌های ساختاری دارد تصمیمات سریع و قاطعی اتخاذ کند.

عضو هیات رییسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: گزارش‌ها نشان می‌دهد که قطعی برق و تلفن همراه، گاه مشکلات جبران‌ناپذیری به همراه دارد کمااینکه فردی در اردکان سکته مغزی و قلبی کرده و متاسفانه به دلیل نبود امکان برقراری ارتباط تلفنی با اورژانس جان خود را از دست داده است

گزارش فصلنامه آماری بهار ۱۴۰۴ سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد که رقابت اپراتورهای تلفن همراه در عرصه نسل پنجم ارتباطات (5G) وارد مرحله‌ای جدی‌تر شده است. 
به گزارش آی‌تی آنالیز بر این اساس همراه اول با افزایش ۲۷ درصدی سایت‌های فعال خود، از ۹۶۴ به ۱۲۲۷ سایت رسیده و همچنان صدرنشین بازار 5G کشور باقی مانده است. ایرانسل نیز با تداوم رشد از ۹۰۵ به ۱۱۵۳ سایت رسیده است و رایتل همچنان بدون سایت فعال نسل پنجم باقی مانده و عملاً از رقابت فاصله گرفته است.

•    برتری همراه اول؛ بیش از عدد و رقم
اگرچه هر دو اپراتور بزرگ کشور رشد در توسعه سایت‌های 5G داشته‌اند، اما برتری عددی همراه اول جایگاه نخست آن را تثبیت کرده است. این برتری صرفاً یک اختلاف کمی نیست، بلکه نشان‌دهنده توان بالاتر این اپراتور در سرمایه‌گذاری، توسعه زیرساخت و پاسخگویی به نیازهای پرشتاب کاربران پرمصرف است.
رشد شبکه‌های نسل پنجم به شکل مستقیم بر شاخص‌های کلان نیز اثر گذاشته است. ضریب نفوذ تلفن همراه از ۱۸۰ درصد در سال گذشته به ۱۸۹ درصد رسیده و ضریب نفوذ پهن‌باند سیار نیز با رشدی قابل‌توجه از ۱۳۲ به ۱۴۰ درصد افزایش یافته است. این ارقام نشان می‌دهد که توسعه فنی اپراتورها توانسته به بهبود تجربه کاربری و جذب مشترکان جدید کمک کند.

•    ۵G؛ فراتر از یک فناوری مخابراتی
نسل پنجم صرفاً به معنای سرعت بیشتر اینترنت نیست؛ بلکه بستر اصلی شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال، شهرهای هوشمند، اینترنت اشیا، خدمات مبتنی بر واقعیت افزوده و حتی کاربردهای پیشرفته هوش مصنوعی به شمار می‌رود. هر چه دامنه پوشش 5G گسترش یابد، ظرفیت‌های نوآوری و تحول دیجیتال در کشور نیز سرعت بیشتری می‌گیرد.

•    چالش تعرفه و نقش سیاست‌گذار
با وجود پیشرفت ملموس در توسعه زیرساخت، اپراتورها با محدودیت‌هایی همچون سرکوب تعرفه مواجه هستند که سرمایه‌گذاری و سرعت توسعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کارشناسان تأکید دارند برای شتابدهی واقعی به توسعه نسل ۵، اقدامات سیاستی و حمایتی وزارت ارتباطات ضروری است؛ از جمله بازنگری در تعرفه‌ها، تسهیل سرمایه‌گذاری و فراهم کردن مشوق‌های توسعه زیرساخت.

•    چشم‌انداز نیمه دوم سال
با توجه به روند کنونی، همراه اول با تمرکز بر پوشش نقاط پرترافیک و سرمایه‌گذاری بر سرویس‌های سازمانی و زیرساخت‌های دیجیتال، می‌تواند موقعیت پیشتاز خود را تثبیت کند. ایرانسل نیز با وجود فاصله عددی، همچنان رقیب جدی خواهد بود. رایتل اما نیاز فوری به بازتعریف استراتژی‌های توسعه‌ای خود دارد تا از عقب‌افتادگی بیشتر جلوگیری شود.
گزارش بهار ۱۴۰۴ تصویر روشنی از مسیر 5G در ایران ارائه می‌دهد: جهشی قابل‌توجه نسبت به سال گذشته، تثبیت جایگاه همراه اول به‌عنوان بازیگر اصلی و رشد ایرانسل، اما همچنان فاصله‌ای چشمگیر با استانداردهای جهانی. 
و در نهایت اینکه موفقیت نهایی این مسیر نه تنها به تعداد سایت‌های فعال بلکه به کیفیت خدمات، سرمایه‌گذاری هوشمندانه و حمایت سیاست‌گذار وابسته است و در این راستا فراهم شدن زمینه‌های توسعه از سوی وزارت ارتباطات می‌تواند مسیر شتابدهی به نسل ۵ و توسعه اقتصاد دیجیتال کشور را هموارتر کند.

برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی از پایان زود هنگام بسته‌های اینترنت همراه گلایه کرده‌اند، سازمان تنظیم مقررات ارتباطات گفت که مصرف اینترنت مشترکان به‌طور مستمر تحت نظارت قرار دارد.
به گزارش فارس در روزهای اخیر برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی از اتمام سریع بسته‌های اینترنت تلفن همراه گلایه کرده‌اند. یکی از کاربران نوشته است که در حالی‌که بیشتر وقت اعضای خانواده با اتصال به وای‌فای سپری می‌شود و استفاده محدودی از شبکه‌های اجتماعی دارد، بسته‌های اینترنت ۱۵ گیگابایتی خریداری‌شده تنها در مدت یک هفته به پایان می‌رسد.
سازمان تنظیم مقررات ارتباطات در واکنش به این موضوع اعلام کرده است: تاکنون گزارش مستندی از کم‌فروشی اپراتورهای تلفن همراه دریافت نشده و مصرف اینترنت مشترکان به‌صورت دوره‌ای و موردی تحت نظارت قرار دارد. این سازمان به مشترکان توصیه کرده است برای بررسی دقیق‌تر، بخش Data Usage گوشی خود را با میزان مصرف بسته مقایسه کنند و در صورت مشاهده اختلاف، شکایت خود را از طریق سامانه 195.ir ثبت نمایند.
رگولاتوری همچنین یادآور شده است که برخی قابلیت‌ها و برنامه‌های گوشی مانند پشتیبان‌گیری خودکار ممکن است بدون اطلاع کاربر فعال باشند و مصرف اینترنت را افزایش دهند؛ از این رو لازم است کاربران این بخش‌ها را بررسی و در صورت نیاز غیرفعال کنند.
مدتی است که پایان زودهنگام بسته‌های اینترنت به یکی از دغدغه‌های همیشگی مشترکان تلفن همراه تبدیل شده است. بسیاری از کاربران معتقدند میزان مصرفی که اپراتورها برای بسته‌هایشان محاسبه می‌کنند با میزان واقعی استفاده آنها همخوانی ندارد. به همین دلیل، هر از چند گاهی موجی از گلایه‌ها در شبکه‌های اجتماعی شکل می‌گیرد؛ برخی کاربران معتقدند اپراتورها در حجم اینترنت کم‌فروشی می‌کنند و بعضی دیگر دلیل تمام شدن زود بسته‌ها را فعالیت پنهانی برنامه‌ها و سرویس‌های گوشی می‌دانند.

داود زارعیان، معاون ارتباطات شرکت مخابرات ایران، صبح امروز در برنامه «سلام خبرنگار» اعلام کرد: به‌زودی طرح رایگان‌سازی سیم‌کشی داخلی منازل برای مشترکانی که تنها قصد استفاده از فیبر نوری برای تلفن را دارند، اجرا خواهد شد.

وی افزود: «طراحی این طرح تا پایان ماه جاری به اتمام می‌رسد و امیدواریم در مهرماه به‌صورت رسمی اعلام شود. این اقدام در راستای تسهیل استفاده مشترکین از خدمات فیبر نوری و کاهش هزینه‌های اولیه صورت می‌گیرد.»

زارعیان، با اشاره یه  اجرای طرح‌های متنوع برای مشترکین گفت: ارائه مدل‌های قسطی برای خرید مودم فیبر نوری در دستور کار قرارگرفته است.

او تأکید کرد: «هرچند هزینه سیم‌کشی داخلی چندان زیاد نیست، اما با اجرای این طرح عملاً مانعی برای ورود خانوارها به شبکه فیبر نوری باقی نخواهد ماند.»

معاون ارتباطات شرکت مخابرات ایران با اشاره به استقبال بالای مشترکین خاطرنشان کرد: «کاربرانی که تاکنون از خدمات فیبر نوری استفاده کرده‌اند، به‌دلیل کیفیت بسیار بالا، دیگر حاضر به بازگشت بر بسترهای قدیمی نیستند. بهترین کیفیت ADSL تنها ۱۶ مگابیت سرعت داشته، در حالی که پایین‌ترین سرعت خدمات FTTH بیش از ۵۰ مگابیت است.»

وی درباره روند توسعه این طرح در کشور اظهار داشت: «اکنون عملیات اجرایی در سراسر کشور آغاز شده و در مراکز استان‌ها با سرعت بیشتری دنبال می‌شود. در طرح جایگزینی کابل مسی با فیبر نوری نیز این روند شتاب بیشتری خواهد گرفت.»

زارعیان گفت: «با تکمیل این پروژه ملی، زیرساخت‌های لازم برای آموزش از راه دور، خدمات پزشکی آنلاین، خرید اینترنتی، نمایش‌های خانگی و سایر خدمات دیجیتال با کیفیت بالا در اختیار هموطنان قرار خواهد گرفت.»

معاون وزیر ارتباطات روز گذشته عنوان کرد که کاهش جمعیت تهران در تعطیلاتی که گذشت، باعث بهبود کیفیت اینترنت همراه شده و این یعنی ظرفیت شبکه موبایل پایتخت کافی نیست؛ اما روایت او ناقص است، چون مسئله اصلی فارغ از کمبود ظرفیت شبکۀ همراه، وابستگی نادرست به شبکه‌ای است که نباید ستون اصلی ارتباطات شهری باشد.

به گزارش خبرگزاری آنا؛ بهزاد اکبری، معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، طی پستی در صفحه خود در میکروبلاگ اجتماعی آمریکایی ایکس اعلام کرد که سفرهای اخیر تهرانی‌ها باعث کاهش بار شبکه و در نتیجه بهبود کیفیت سرویس کاربران موبایل شده است. او نتیجه گرفت که شبکه اپراتورهای موبایل در کلان‌شهرها، به‌ویژه تهران، نیاز جدی به افزایش ظرفیت دارد. این تحلیل در نگاه اول کامل است، اما وقتی به جزئیات آن نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که از ریشه‌یابی ساختاری فاصله دارد؛ چراکه کیفیت ارتباطی نباید وابسته به نوسان جمعیت باشد، بلکه باید بر پایه طراحی اصولی و توزیع منطقی بار شبکه بنا شود.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در اظهارات خود تلویحاً می‌گوید که وضعیت فعلی شبکه ارتباطی همراه تهران پاسخگوی نیازهای ارتباطی جمعیت پایتخت نیست. همین وضعیت به احتمال قوی با نسبت ضعیف‌تر می‌تواند در برخی کلان‌شهرهای دیگر کشور نیز وجود داشته باشد و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی در آن‌ها را ضروری کند.

روایت از پله دوم؛ مسئله اصلی فراتر از ظرفیت شبکه موبایل است

تأکید معاون وزیر بر ناکارآمدی ظرفیت فعلی شبکه موبایل، واقعیتی قابل‌توجه است. با این حال، روایت او از مرحله دوم مسئله آغاز می‌شود، نه از نقطه‌ای که ریشه اصلی چالش در آن نهفته است. باید قبول کرد که ساختار خدمات ارتباطی کشور نباید بر پایه شبکه موبایل بنا شود. در کشورهای توسعه‌یافته، بیش از ۷۰ درصد مصرف اینترنت از طریق شبکه‌های ثابت، به‌ویژه فیبرنوری، تأمین می‌شود و این الگو تجربه‌ای پایدار و باکیفیت برای کاربران فراهم می‌کند.

مهندسی اصولی شبکه، وظیفه‌ای فراتر از توسعه ظرفیت است. وزارت ارتباطات باید علاوه بر توسعۀ زیرساخت‌ها در هر دو بخش ثابت و سیّار با هدایت مصرف کاربران به سمت شبکه‌های ثابت، فشار بی‌رویه بر شبکه‌های همراه را کاهش دهد و کیفیت ارتباطی را به‌صورت ساختاری ارتقا بخشد.

تجربه بهتر کاربران در روزهای تعطیل، نشانه‌ای از ضعف طراحی شبکه موبایل است، ولی بهبود کیفیت نباید وابسته به خروج جمعیت از شهر باشد، بلکه باید نتیجه توزیع منطقی بار و طراحی درست زیرساخت‌ها باشد.

کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که جلسات آن به ریاست وزیر ارتباطات و دبیری رئیس رگولاتوری برگزار می‌شود، پیشتر در مردادماه گذشته طی مصوبه ۵_۳۶۳ مشوق‌ اتصال به شبکۀ فیبرنوری را به صورت یکسان در همۀ شهرها مبلغ شش میلیون تومان تعیین کرده بود، که گام مؤثری برای تشویق اپراتورها به توسعۀ شبکۀ فیبر و البته کاهش هزینۀ اتصال برای مردم است، ولی کافی نیست، این روزها به نظر نمی‌رسد که فیبرنوری به عنوان یک کلان پروژۀ اصلی ملی در وزارتخانه دنبال شود، پذیرش این فناوری در میان مردم، نیاز به ادبیات سازی گسترده دارد، چیزی که در عملکرد رسانه‌ای وزارت ارتباطات به چشم نمی‌خورد.

طی بیش از یکسال گذشته بیش از اینکه شاهد ترغیب مردم به استفاده از شبکۀ تارنوری از سوی وزارت ارتباطات باشیم، مشاهده کردیم که وزارتخانه موضوعاتی مانند رفع محدودیت از گوگل‌پلی و واتساپ، افزایش مصرف پهنای باند بین‌الملل یا مواردی مانند آن را برجسته کرده است، شاید اگر به عنوان یک خبرنگار حوزۀ فناوری بخواهیم موضوعات حول محور وزارت ارتباطات را مرور کنیم، پروژۀ Gnaf یا ایران دیجیتال پیش از سایر موضوعات در وزارت ارتباطات تحت مدیریت هاشمی برجسته شده است، ولی باید گفت که لازمۀ تحقق همۀ پروژه‌های ارتباطی مهندسی صحیح شبکه و متناسب سازی آن با نیاز جامعه است، چیزی که دستکم در یکسال گذشته به کندی پیش رفته و باید امیدوارم بود که طی سه سال آینده، رویۀ متفاوتی را داشته باشد و اهداف برنامۀ هفتم در خصوص ایجاد ظرفیت (پوشش) بیست میلیونی فیبرنوری و البته به دنبال آن اتصال مردم را محقق کند.

اپراتورها زیر فشار مالی؛ تعرفه‌ها و سهم دولت همچنان چالش‌برانگیز

درخواست‌های مکرر اپراتورها برای اصلاح تعرفه‌های اینترنت همراه، از سوی دیگر گویای فشار اقتصادی بر آن‌هاست. مدل فعلی تعرفه‌گذاری، ناکارآمد است و مانعی جدی در مسیر ارتقای خدمات اپراتوری همراه محسوب می‌شود، موضوعی که خود مدیران ارشد وزارت ارتباطات نیز به آن صحه می‌گذارند، قیمت‌گذاری فعلی با سکون‌های چند ساله و افزایش‌های یکباره مردم را ناراضی می‌کند، اپراتورها نیز راضی نمی‌شوند و نظم منطقی هم ندارد، قیمت‌گذاری اینترنت تا زمانی که تورم در کشور وجود دارد و هزینه‌ها مستمراً بالا می‌رود، باید مانند کرایۀ تاکسی یا بسیاری از خدمات دیگر براساس یک روال تدریجی و غیر انفجاری بروز شود.

دولت البته به دلیل تبعات سیاسی افزایش قیمت اینترنت تاکنون راضی به افزایش انفجاری مورد درخواست اپراتورها (افزایش هفتاد درصدی) یا افزایش تدریجی و منطقی تعرفه‌ها نشده است، ولی از سوی دیگر راضی به تغییر در سهم ۲۸ درصدی دولت از درآمد اپراتورها نیز نمی‌شود. در حال حاضر بخشی از منابع حاصل از سهم دولت خارج از حوزه توسعه شبکه مصرف می‌شود. (حدود ۱۵ درصد از این سهم، به مواردی اختصاص می‌یابد که ارتباطی با ارتقای زیرساخت‌ها ندارد)، فعلاً هشت درصد از سهم دولت به تأمین منابع صندوق توسعۀ فیبرنوری اختصاص دارد و حدود هفت درصد به توسعۀ اجباری خدمات روستایی (USO) اختصاص پیدا می‌کند، مابقی نیز به حساب خزانه واریز می‌شود.

وزارت ارتباطات اگر بنای بر افزایش منطقی تعرفه‌های موبایل و ایجاد فاصلۀ منطقی میان بهای خدمات ثابت و سیار را ندارد، دستکم می‌تواند با رایزنی در دولت بخش دیگری از سهم دولت از درآمد اپراتورها را به توسعۀ شبکه اختصاص دهد، زمانی که بناست اپراتورها مطابق قانون تجارت اداره شوند، دولت اگر بنای تثبیت قیمت‌ها به لحاظ شرایط اقتصادی را دارد، باید با چشم پوشی از درآمد خود و تخصیص بخش بیشتری از سهم خود به توسعۀ شبکه، اپراتورها را در حفظ و ارتقاء شبکه یاری کند.

باید پذیرفت که حفظ وضعیت فعلی شبکه، بدون اصلاح مدل اقتصادی یا کاهش سهم دولت، برای اپراتورها دشوار است. ارتقا و توسعه خدمات، در چنین شرایطی، به‌سختی قابل تحقق خواهد بود.

فیبرنوری؛ تنها مسیر پایدار برای آینده ارتباطات است

پروژه فیبرنوری منازل و کسب‌وکارها، تنها مسیر پایدار برای آینده ارتباطات کشور است. این پروژه، علاوه بر کاهش بار شبکه همراه، مزایای متعددی برای کاربران و زیرساخت‌های ملی به همراه دارد.

افزایش پایداری ارتباطات، ارتقای امنیت داده‌ها، فراهم‌سازی بستر مناسب برای خدمات هوشمند، و امکان توسعه زیرساخت‌های ابری از جمله مزایای شبکه فیبرنوری است. این مزایا، ضرورت تکمیل پروژه را دوچندان می‌کند. همانطور که گفته شد جذابیت استفاده از فیبر، باید از طریق تعرفه‌های رقابتی و مقایسه منطقی با اینترنت همراه افزایش یابد. کاربران باید احساس کنند که انتخاب فیبر، منطقی‌تر و  مقرون‌به‌صرفه‌تر است.

حل چالش‌های اجرایی مانند اختلاف اپراتورها با شهرداری‌ها بر سر مجوز حفاری‌ها، نیازمند ورود جدی دولت برای اجرای تعهدات قانونی شهرداری‌ها مطابق قانون بودجه و برنامۀ هفتم توسعه (صدور حداکثر پانزده روزۀ مجوز حفاری بعد از درخواست اپراتور) است. بدون رفع این موانع، تکمیل پروژه فیبرنوری با تأخیرجدی مواجه خواهد شد.

دولت باید جذابیت استفاده از فیبر را افزایش دهد

نظارت دقیق دولت بر اجرای صحیح مشوق‌ها، تسهیل فرآیندهای اجرایی و ایجاد انگیزه اقتصادی برای کاربران، شرط موفقیت پروژه فیبرنوری است. این نظارت باید با هدف افزایش دسترسی عمومی و ارتقای تجربه کاربری انجام شود.

باید گفت که توسعه ظرفیت شبکه موبایل، اگرچه ضروری است، اما کافی نیست. مهندسی اصولی شبکه، اصلاح مدل اقتصادی اپراتورها و تکمیل پروژه فیبرنوری، سه ضلع مثلثی هستند که کیفیت ارتباطی در کلان‌شهرها را به‌صورت پایدار تضمین می‌کنند.

بهار ۱۴۰۴ تصویری روشن از وضعیت شبکه‌های سیار ایران ارائه می‌دهد؛ بازاری که هرچند از نظر تعداد مشترکان با ثبات نسبی همراه است، اما تغییرات رفتاری کاربران و الگوی مصرف آنها، روند رقابت میان اپراتورها را شکل می‌دهد. 
به گزارش آی‌تی آنالیز، تازه‌ترین فصلنامه آماری سازمان تنظیم‌مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد که همراه اول با بیش از ۸۸ میلیون مشترک فعال و سهم ۵۴ درصدی از کل کاربران، همچنان پیشتاز بازار تلفن همراه ایران است. ایرانسل با ۶۹ میلیون مشترک و سهم ۴۲ درصدی در جایگاه دوم قرار دارد و رایتل با تنها ۵.۷ میلیون کاربر همچنان در حاشیه بازار است.

•    کیفیت خدمات داده؛ پیشتازی همراه اول در ۴G 
عملکرد شبکه‌های داده نیز گواه این رقابت است. همراه اول در شبکه ۴G با موفقیت‌آمیز بودن ۹۹.۶۸ درصد، تجربه‌ای پایدار برای کاربران فراهم کرده است، در حالی که ایرانسل در شبکه ۳G با ۹۷.۷۱ درصد موفقیت، توانسته جایگاه خود را تثبیت کند. این داده‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در کیفیت شبکه و مدیریت زیرساخت‌های فناوری، نه تنها عامل جذب مشترک جدید است، بلکه نقش مهمی در حفظ تجربه کاربری ایفا می‌کند.

•    کاهش متوسط مکالمه و اثرات اجتماعی
اگرچه کل مکالمات شبکه سیار در بهار ۱۴۰۴ بیش از ۸۶ میلیارد دقیقه بوده و نسبت به سال گذشته ۳.۴۶ درصد رشد داشته است، اما آمار جدید رگولاتوری نکته جدیدی دارد.
در این میان سهم همراه اول از این مکالمات ۶۸ درصد، ایرانسل ۳۱ درصد و رایتل تنها یک درصد بوده است. با این حال، متوسط مکالمه هر کاربر کاهش یافته و از ۱۷۹ دقیقه در ماه به ۱۷۴.۷۹ دقیقه رسیده است، کاهش ۲.۴۴ درصدی که نشانه‌ای از تغییر رفتار کاربران به سمت خدمات داده و پیام‌رسان‌های اینترنتی است. این روند می‌تواند اثرات اجتماعی و اقتصادی مهمی داشته باشد؛ کاهش استفاده از مکالمه موبایلی نشان‌دهنده جابجایی مصرف کاربران به سمت خدمات دیجیتال، تجارت الکترونیک و شبکه‌های اجتماعی است و اپراتورها را ملزم می‌کند تا سرمایه‌گذاری خود را به سمت تقویت شبکه داده و ارائه خدمات ارزش افزوده سوق دهند.

•    پیامک و سهم بازار؛ همراه اول پیشتاز 
در حوزه پیامک نیز بیش از ۵۶ میلیارد پیامک ارسال شده و هر کاربر به طور متوسط در هر ماه ۱۱۴ پیامک ارسال کرده است. همراه اول با سهم ۵۴ درصد، ایرانسل با ۴۰ درصد و رایتل با ۶ درصد، وضعیت مشابهی با مکالمه را تجربه کرده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که همراه اول همچنان در ارائه خدمات پایه‌ای شبکه، از جمله مکالمه و پیامک، پیشتاز است.

•    چشم‌انداز بازار و مسیر توسعه
بازار موبایل ایران به نقطه‌ای نزدیک به اشباع رسیده و رشد در تعداد مشترکان محدود شده است. به همین دلیل، مسیر رشد آینده اپراتورها به کیفیت خدمات، نوآوری در شبکه داده و توسعه خدمات ارزش افزوده وابسته است. کاهش متوسط مکالمه و افزایش گرایش کاربران به داده، هشداری است برای اپراتورها که با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، تجربه کاربری و خدمات دیجیتال خود را بهبود دهند. در این میان، سیاست‌گذاری حمایتی و ایجاد مشوق‌های توسعه‌ای از سوی وزارت ارتباطات می‌تواند شتاب واقعی توسعه شبکه‌ها و ارتقای کیفیت خدمات را تضمین کند.
در نهایت اینکه بهار ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که همراه اول همچنان با کیفیت پایدار و سهم غالب در بازار پیشتاز است و مسیر آینده بازار موبایل، بهره‌گیری از فناوری‌های داده‌محور و توسعه خدمات نوآورانه است تا اپراتورها بتوانند سهم خود را حفظ کرده و با تغییر رفتار کاربران هماهنگ شوند.
 

رئیس پژوهشگاه فضایی ایران گفت: هیچ سیستم ناوبری جهانی (چی پی اس یا بیدو چین)، نمی‌تواند کاملاً امن باشد، لذا راه حل نهایی توسعه منظومه ماهواره‌ای ناوبری ملی است.

به گزارش سیتنا، وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، در گفت‌وگویی با تاکید بر اینکه هیچ سیستم ناوبری جهانی (چی پی اس - GPS یا بیدو -Beidou چین)، نمی‌تواند کاملاً امن باشد، اذعان کرد که سیستم ناوبری چینی به دلیل روابط نزدیک‌تر ایران و چین احتمالاً از امنیت بیشتری برخوردار است اما باز هم احتمال خطر دار‌د. 

وی در تشریح امنیت سیستم‌های ناوبری خارجی، اظهار داشت: «هر سیستمی، چه آمریکایی، چه انگلیسی یا چینی، آسیب‌پذیری‌های خود را دارد، اما سیستم ناوبری چینی به دلیل روابط نزدیک‌تر با ایران، احتمال خطر کمتری دارد.»

وی تأکید کرد که راهکار بلندمدت برای تأمین امنیت ناوبری، توسعه منظومه ماهواره‌ای ناوبری ملی است.

یزدانیان با اشاره به اینکه یک منظومه ماهواره‌ای با حداقل پنج ماهواره می‌تواند پوشش دقیق و قابل اعتمادی برای ناوبری در کشور فراهم کند، افزود: «استفاده از یک ماهواره به‌تنهایی می‌تواند خطایی حدود ۲۰ متر در تعیین موقعیت ایجاد کند که برای کاربردهای حساس مناسب نیست. با افزایش تعداد ماهواره‌ها به پنج یا بیشتر، دقت ناوبری به سطح مطلوبی می‌رسد.»

رئیس پژوهشگاه فضایی ایران همچنین از مذاکرات اولیه با وزارت ارتباطات برای توسعه پلتفرم ماهواره‌های ناوبری خبر داد و گفت: «ایران در حوزه ماهواره‌های ارتباطی و سنجشی پیشرفت‌های خوبی داشته، اما در زمینه ماهواره‌های ناوبری هنوز در مراحل اولیه هستیم. توسعه این پلتفرم حداقل سه تا پنج سال زمان نیاز دارد.»

یزدانیان در پایان تأکید کرد که توسعه منظومه ماهواره‌ای ناوبری ملی نه‌تنها وابستگی ایران به سیستم‌های خارجی را کاهش می‌دهد، بلکه گامی کلیدی در راستای تأمین امنیت و دقت ناوبری کشور خواهد بود.

رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت کشور گفت: در زمان قطعی برق به مراکز داده آسیبی وارد نمی‌شود اما این تجهیزات برای شرایط اضطراری است و اینکه در طول روز مجبور شویم برای مراکز داده خود از ژنراتور استفاده کنیم و یوپی‌اس‌ها هر روز شارژ و دشارژ شوند، این موضوع قطعا می‌تواند به تجهیزات گفته شده آسیب وارد کند.

به گزارش ایسنا، برای برخی از کاربران قطعی برق مساوی با قطع شدن اینترنت شده است؛ مسئله‌ای که گلایه‌هایی به همراه داشته و نشان می‌دهد زیرساخت‌های ارتباطی کشور همچنان وابستگی جدی به پایداری شبکه برق دارند.  

بررسی‌ها نشان می‌دهد قطعی برق حتما باعث کاهش کیفیت خدمات ارائه شده به مردم می‌شود و برای اینکه یک ارتباط مناسب و باکیفیت ارائه شود، سایت و بی تی اس مورد نظر در منطقه باید به فعالیت خود ادامه دهد اما به دلیل قطعی برق باتری‌های موجود در سایت‌ها تا یک بازه زمانی کوتاه روشن خواهد ماند اما این باتری‌ها قرار نیست مساله ناترازی برق را حل کنند، بلکه قرار است آسیب ندیدن تجهیزات داخل سایت بواسطه قطعی‌های پیش بینی نشده را در حد نیم ساعت را مدیریت کنند.    

در این راستا بهزاد اکبری- معاون وزیر ارتباطات و رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت کشور - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تأثیر قطعی برق به مراکز داده اظهار کرد: در زمان قطعی برق به دیتاسنترهای ما (مراکز داده) آسیبی وارد نمی‌شود، البته تداوم آن آسیب خواهد زد. 

وی تأکید کرد:‌ برای دیتاسنترهای ما تدابیر لازم اندیشیده شده و یوپی‌اس کافی و دیزل ژنراتور دارند، بنابراین دیتاسنترهای ما قطع نمی‌شوند؛ اما حتما از این موضوع آسیب خواهند دید.  

رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت در پایان گفت: این تجهیزات برای شرایط اضطراری است و اینکه ما در طول روز مجبور شویم برای دیتاسنترهای خود از ژنراتور استفاده کنیم و یوپی‌اس‌های ما هر روز شارژ و دشارژ شوند، این موضوع قطعا می‌تواند به این تجهیزات آسیب وارد کند. 

رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت گفت: مسافرت‌ تهرانی‌ها در هفته جاری، کیفیت سرویس کاربران موبایل در تهران را بهتر کرد و نشان می‌دهد که شبکه اپراتورهای موبایل در کلان‌شهرها نیاز جدی به افزایش ظرفیت دارد.
به گزارش ایسکانیوز؛ بهزاد اکبری - رئیس شرکت ارتباطات ساخت- با انتشار پستی در یک شبکه اجتماعی(ایکس) اظهار کرد: مسافرت‌ تهرانی‌ها در هفته جاری، کیفیت سرویس کاربران موبایل در تهران را بهتر کرد.
وی افزود: این نشان می‌دهد که شبکه اپراتورهای موبایل در کلان‌شهرها نیاز جدی به افزایش ظرفیت دارد.

نگار علی- گزارش بهار ۱۴۰۴ سازمان تنظیم مقررات نشان می‌دهد که تعداد مشترکین تلفن همراه کاهش، اما کاربران اینترنت ثابت و پهنای باند ثابت رشد داشته‌اند. در عین حال، سرعت و پایداری شبکه‌های 3G و 4G با تفاوت میان اپراتورها ادامه دارد و شکایات کاربران بیشتر در بخش تلفن همراه و پهنای باند ثابت ثبت شده است.

 معاونت توسعه و مدیریت منابع دفتر برنامه‌ریزی، بودجه و کنترل برنامه‌ها گزارش آماری سه‌ماهه بهار ۱۴۰۴ در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را منتشر کرد. این گزارش تصویری از وضعیت مشترکین تلفن ثابت و همراه، پهنای باند ثابت و سیار، ضریب نفوذ اینترنت و تلفن، کیفیت شبکه، خدمات پستی و شکایات کاربران ارائه می‌دهد و عملکرد اپراتورهای مختلف در زمینه رقابت و کیفیت خدمات را بررسی می‌کند.

وضعیت مشترکین و تغییرات رشد

• تلفن ثابت: تعداد مشترکین تلفن ثابت در بهار ۱۴۰۴ برابر با ۲۷,۹۷۳,۸۶۵ نفر بوده که نسبت به بهار ۱۴۰۳ حدود ۲.۳۴ درصد کاهش نشان می‌دهد.

• پهنای باند ثابت: تعداد مشترکین اینترنت ثابت ۱۱,۲۶۹,۰۵۷ نفر گزارش شده که نسبت به سال گذشته ۱.۴۷ درصد رشد داشته است.

• تلفن همراه: تعداد مشترکین تلفن همراه با کاهش ۶.۰۵ درصدی به ۱۵۴,۸۲۲,۳۳۳ نفر رسید.

• پهنای باند سیار: تعداد مشترکین اینترنت همراه به ۱۱۳,۹۴۷,۵۰۹ نفر کاهش یافته که نشان‌دهنده ۶.۴۱ درصد افت نسبت به سال گذشته است.

ضریب نفوذ و شاخص‌های کلیدی

• تلفن ثابت: ضریب نفوذ ۳۲.۳۲ گزارش شده که ۳ درصد کاهش دارد.

• تلفن همراه: ضریب نفوذ ۱۸۰.۱۱ بوده و نسبت به سال گذشته ۵.۳۱ درصد کاهش نشان می‌دهد.

• پهنای باند ثابت: ضریب نفوذ ۱۳.۰۲ و رشد ۰.۷۷ درصدی ثبت شده است.

• پهنای باند سیار: ضریب نفوذ ۱۳۲.۵۶ بوده که کاهش ۵.۶۷ درصدی را نشان می‌دهد.

پوشش شبکه فیبر نوری نیز رشد داشته و تعداد خانوارهای تحت پوشش به ۸,۲۲۷,۹۲۰ خانوار رسیده است.

مصرف شبکه سیار و خدمات روستایی

• پیامک: تعداد کل پیامک‌های ارسالی در شبکه سیار ۵۶,۲۱۹,۶۲۷,۵۳۱ پیامک بود و متوسط ماهانه هر کاربر ۱۱۴.۱۳ پیامک ارسال کرده است.

• مکالمه: کل مکالمات شبکه سیار ۸۶,۰۹۴,۹۴۹,۵۶۰ دقیقه ثبت شد که رشد ۳.۴۶ درصدی نسبت به سال گذشته دارد. متوسط مکالمه ماهانه به ازای هر کاربر ۱۷۴.۷۹ دقیقه است.

• خدمات روستایی: ۴۷,۴۲۳ روستا دارای تلفن خانگی و ۵۱,۵۱۲ روستا به هر نوع ارتباط دسترسی دارند. تعداد اشتراک‌های روستایی مخابرات ایران ۳,۹۳۱,۴۲۷ اشتراک ثبت شده است.

کیفیت شبکه و عملکرد اپراتورها

سرعت اینترنت:

• 3G: همراه اول ۳.۶ مگابیت بر ثانیه، ایرانسل ۲.۰۳ و رایتل ۳.۵ مگابیت بر ثانیه.

• 4G: رایتل ۲۰.۱۸ مگابیت بر ثانیه، همراه اول ۱۶.۲ و ایرانسل ۱۲.۴۶ مگابیت بر ثانیه.

موفقیت در برقراری سرویس:

• 3G: همراه اول ۹۹.۳۸٪، ایرانسل ۹۷.۷۱٪، رایتل ۹۸.۹۴٪

• 4G: همراه اول ۹۹.۶۸٪، رایتل ۹۹.۶۱٪، ایرانسل ۹۹.۵۶٪

قطعی سرویس داده: همراه اول کمترین میزان قطعی را داشته و رایتل در 4G عملکرد مشابهی داشته است.

عملکرد رقابتی اپراتورها

• سیار: بازار دو قطبی میان همراه اول (۵۴٪ مشترکین) و ایرانسل (۴۲٪ مشترکین) حاکم است، رایتل با ۴٪ سهم بازار حضور دارد.

• پهنای باند سیار: ساختار مشابه با تلفن همراه است.

• مکالمات و پیامک: همراه اول با سهم بالاتر از سایر رقبا، همچنان پیشتاز است.

• ثابت: تلفن ثابت و پهنای باند ثابت در اختیار مخابرات ایران و FCP است و رقابت محدودتری در این حوزه دیده می‌شود.

شکایات کاربران و چالش‌ها

• حوزه ثابت: ۲۵,۸۶۵ شکایت ثبت شده که بیشترین بخش را شامل می‌شود.

• حوزه سیار: ۹,۷۶۵ شکایت ثبت شده است.

• پهنای باند ثابت: ۱۶,۳۵۷ شکایت و پهنای باند سیار ۳,۷۸۱ شکایت گزارش شده است.

چالش‌ها شامل سرعت پایین، قطعی شبکه، کیفیت انتقال داده و محدودیت پوشش است و این موارد بر رضایت کاربران تأثیر مستقیم دارند.

نماینده مردم دشتی و تنگستان در مجلس شورای اسلامی در تذکری خطاب به وزیر ارتباطات عنوان کرد: انصافاً اگر نمی‌توانید استعفا دهید در غیر این صورت مجلس در اسرع‌وقت از ابزارهای نظارتی خود از جمله استیضاح استفاده خواهد کرد.

به گزارش ایسنا، غلامحسین زارعی نماینده مردم دشتی و تنگستان در مجلس شورای اسلامی در جلسه روز دوشنبه ۱۷ شهریور ۱۴۰۴ صحن مجلس در تذکری شفاهی گفت: به دولت و مجلس توصیه می‌کنم در زمینه تقویت بنیه دفاعی کشور به ویژه تأمین حقوق نیروهای مسلح به عنوان یک ضرورت در اسرع‌وقت در دستور کار خود قرار دهند.

وی همچنین در تذکری به رئیس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت توانیر اظهار کرد:  فعلاً زبان در کام می‌ماند و شمشیر در غلاف تا وقتی دیگر اما با توجه به آغاز کشت خارج از فصل، لازم است به صورت جدی و فوری نسبت به تجدیدنظر در میزان ساعات خاموشی برق و چاه‌های کشاورزی به جلوگیری از نابودی دسترنج کشاورزان مظلوم در استان گرمسیری اقدام شود.

این نماینده مجلس همچنین در تذکری خطاب به وزیر ارتباطات مدعی شد:  مجموعه تحت امر شما در شهرها و روستاهای کشور از تهیه ۱۰ کابل و یک باطری برنجی مخابراتی و ارتباطی خود عاجز هستند. انصافاً اگر نمی‌توانید استعفا دهید؛ در غیر این صورت مجلس در اسرع‌وقت از ابزارهای نظارتی خود از جمله استیضاح استفاده خواهد کرد.

یک کارشناس فناوری اطلاعات گفت:اگر قیمت خدمات ارتباطی ثابت بماند و با هزینه‌ها تناسب نداشته باشد، این صنعت به سمت فروپاشی خواهد رفت و در نتیجه مردم از کیفیت و دسترسی به خدمات محروم خواهند شد.

محمد مهدی حبیبی یک کارشناس فناوری اطلاعات در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه تورم بالا، چالشی جدی برای صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور است که بر تمامی بخش‌ها تأثیرگذار بوده و قیمت‌ها را به طور قابل توجهی افزایش داده است، گفت: تورم، گرچه یک مشکل بزرگ برای کشور است، اما صنایع مختلف ناچارند برای ادامه فعالیت خود، قیمت خدمات و کالاهای خود را متناسب با آن افزایش دهند؛ در غیر این صورت هزینه‌های رو به رشد و درآمد ثابت، منجر به ورشکستگی آنها خواهد شد.

وی با تاکید بر وضعیت خاص حوزه فناوری اطلاعات افزود: بیشتر تجهیزات این صنعت وارداتی بوده و هزینه‌های آن‌ها بر اساس نرخ دلار تعیین می‌شود. بنابراین، هزینه‌های اپراتورها و ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی نیز به طور مستقیم افزایش یافته است. اگر قیمت خدمات ثابت بماند و با هزینه‌ها تناسب نداشته باشد، این صنعت به سمت فروپاشی خواهد رفت و در نتیجه مردم از کیفیت و دسترسی به خدمات محروم خواهند شد.

حبیبی ادامه داد: لزوم تعادل در قیمت‌گذاری وجود دارد؛ درآمدهای حاصل از فروش خدمات باید با هزینه‌های تأمین و نگهداری تجهیزات هم‌راستا باشند. در عین حال، دولت نیز مسئولیت دارد فشار اقتصادی را روی مردم کاهش دهد و با افزایش بهره‌وری و بازنگری در فرآیندها، هزینه‌ها را تا حد ممکن کاهش دهد تا بار مالی بر دوش کاربران کمتر شود.

این کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به ضرورت مدیریت افزایش قیمت گفت: افزایش قیمت خدمات فناوری اطلاعات باید منطقی و متناسب با تورم باشد و نمی‌توان انتظار داشت در حالی که تورم ۳۰ تا ۴۰ درصدی وجود دارد، قیمت اینترنت یا سایر خدمات فناوری طی سال‌ها ثابت باقی بماند.

وی همچنین به اهمیت کیفیت خدمات اشاره کرد و تصریح کرد: افزایش قیمت‌ها باید همراه با به‌روزرسانی تجهیزات و ارتقای کیفیت خدمات باشد. اگر قیمت بالا رود اما کیفیت خدمات بهتر نشود، افزایش قیمت بی‌دلیل خواهد بود و مصرف‌کنندگان نارضایتی خواهند داشت.

حبیبی با اشاره به کاهش کیفیت خدمات پس از بحران‌های اخیر گفت: در ماه‌های اخیر، به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه، کاهش کیفیت خدمات ارتباطی محسوس بوده است. این مسئله نیازمند گزارش‌دهی دقیق‌تر و نظارت بیشتر از سوی وزارت ارتباطات و نهادهای تنظیم‌گر است.

وی در پایان تاکید کرد: نهادهای تنظیم‌گر حوزه ارتباطات باید افزایش تعرفه‌ها را مشروط به بهبود کیفیت و خدمات کنند. افزایش قیمت‌ها باید با تورم حوزه هم‌خوانی داشته باشد تا اپراتورها بتوانند سرمایه‌گذاری‌های لازم را انجام داده و از فروپاشی صنعت جلوگیری شود.

رئیس شورای اسلامی شهر زنجان با اشاره به اینکه برخی شرکت‌های فعال در اجرای طرح فیبر نوری ماه‌هاست بخشی از معابر شهر را حفاری کرده‌اند، اما ترمیم صورت نگرفته است، گفت: همین امر موجب بروز مشکلاتی برای مردم مناطق مختلف شهر شده است.

حسین حمزه‌لو پاک در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در زنجان اظهار کرد: یکی از مباحثی که شهروندان نسبت به آن گله‌مندی دارند، موضوعات مربوط به بحث حفاری‌های فیبر نوری است.

وی با اشاره به اینکه فیبر نوری از سال قبل در حال اجراست، افزود: اجرای کامل فیبر نوری در شهر زنجان نیازمند ۳۳۰ کیلومتر حفاری و کابل‌گذاری در معابر شهری است.

رئیس شورای اسلامی شهر زنجان با بیان اینکه این کار با همکاری شرکت آسیاتک در حال اجراست و بناست تا آخر سال‌جاری، این طرح به پایان برسد، گفت: در اینترنت مبتنی بر کابل‌های فیبر نوری از کابل‌های مسی یا خطوط تلفن استفاده نمی‌شود و به جای آن فیبر نوری انتقال دهنده اطلاعات است که این موضوع سرعت انتقال داده را افزایش می‌دهد.

وی افزود: البته هم اکنون در برخی از نقاط شهر زنجان به صورت پایلوت از فیبر نوری استفاده می‌شود تا نقاط ضعف و قوت آن بررسی شده و سپس همه‌گیر شود.

حمزه‌لو پاک با اشاره به اینکه برخی شرکت‌های فعال در اجرای طرح فیبر نوری ماه‌هاست بخشی از معابر شهر را حفاری کرده‌اند، اما ترمیم صورت نگرفته است، اضافه کرد: همین امر موجب بروز مشکلاتی برای مردم مناطق مختلف شهر شده است.

وی ادامه داد: در همین راستا شورا تاکید کرده است که برای اجرای طرح و کنده‌کاری ناشی از آن مسیرهای مشخصی تعیین شود و تا ضمن تسهیل اجرای پروژه‌ها از ایجاد مشکلات عمرانی و نارضایتی شهروندان جلوگیری شود.

برنا - توسعه اینترنت پرسرعت و شبکه فیبرنوری از اولویت‌های اصلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام شده اما تجربه کاربران نشان می‌دهد که بهره‌برداری از ظرفیت بخش خصوصی برای اجرای این پروژه‌ها، با وجود مزایا، با چالش‌های عملیاتی جدی همراه است.

توسعه شبکه اینترنت ثابت و به ویژه فیبرنوری در سال‌های اخیر به یکی از اولویت‌های اصلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تبدیل شده است. با افزایش تقاضای کاربران خانگی و کسب‌وکار‌ها برای اینترنت پرسرعت، ضرورت توسعه زیرساخت‌های فیبرنوری بیش از پیش آشکار شده است. «ستار هاشمی»، وزیر ارتباطات در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود بار‌ها بر اهمیت مشارکت بخش خصوصی تأکید کرده و آن را عاملی کلیدی برای تسریع توسعه و ارتقای کیفیت خدمات دانسته است. با این حال، تجربه عملی نشان می‌دهد که حضور بخش خصوصی، هرچند مثبت؛ اما با چالش‌های عملیاتی قابل توجه همراه بوده است، این وضع کیفیت خدمات اینترنت کاربران را تحت تأثیر قرار داده است.

 فرصت‌ها و چالش‌های ورود بخش خصوصی به شبکه فیبرنوری

به گزارش برنا، پیش از ورود بخش خصوصی، مخابرات ایران مسئولیت کامل نگه‌داری و توسعه شبکه فیبرنوری از نصب و راه‌اندازی گرفته تا رسیدگی به خرابی‌ها را بر عهده داشت. هدف وزارت ارتباطات از واگذاری پروژه‌ها به بخش خصوصی، کاهش هزینه‌ و افزایش سرعت اجرا بود. مدل پیمانکاری به صورت نظری امکان تمرکز مخابرات بر مدیریت کلان و نظارت بر کیفیت خدمات را فراهم می‌کند، اما خلأ‌های نظارتی و محدودیت‌های اجرایی پیمانکاران باعث شده تا این اهداف به شکل کامل محقق نشود.

مسئولیت‌ها و خلاهای نظارتی

یکی از مشکلات اصلی، نحوه تقسیم مسئولیت‌ها میان مخابرات و پیمانکاران است. در بسیاری از مناطق، هنگام بروز قطعی یا اختلال شبکه، مخابرات مسئولیت خرابی‌ها را به پیمانکاران واگذار می‌کند و خود از رسیدگی مستقیم اجتناب می‌کند. در عین حال، پیمانکاران به دلیل فقدان سازوکار پاسخ‌گویی سریع و محدودیت‌های اجرایی، قادر به حل فوری مشکلات نیستند و خرابی‌ها بار‌ها به تعویق می‌افتد. این وضع نه تنها اعتماد کاربران را کاهش داده، بلکه بهره‌وری کسب‌وکار‌های آنلاین و کیفیت خدمات اینترنت در مناطق تحت پوشش را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

در این راستا سرپرست اداره‌کل ارتباطات شرکت مخابرات ایران در گفت‌و‌گو با برنا گفت: «مشترکین برای اعلام خرابی یا قطعی شبکه در وهله نخست باید با شماره تلفن ۲۰۲۰ تماس بگیرند و اولویت ما نیز همین مسیر است. با این حال، در صورتی که به هر دلیل امکان تماس وجود نداشته باشد، کاربران می‌توانند از طریق پنل کاربری خود تیکت ثبت کنند تا مخابرات موضوع را به پیمانکاران طرف قرارداد ارجاع دهد.»

داوود زارعیان در ادامه افزود: «پیمانکاران در هر منطقه موظف به رسیدگی به مشکلات هستند. البته این پیمانکاران بخش خصوصی محسوب می‌شوند، اما از مخابرات حقوق دریافت می‌کنند. در صورتی که پیمانکار در منطقه‌ای به وظایف خود عمل نکند یا کوتاهی داشته باشد، تغییر پیمانکار در دستور کار قرار خواهد گرفت.»

 با این حال نمونه‌های متعدد از قطعی طولانی‌مدت و خرابی‌های مکرر شبکه، ضعف سازوکار‌های نظارتی و پاسخ‌گویی را نشان می‌دهد. تضاد میان اظهارات مسئولان درباره اهمیت حضور بخش خصوصی و واقعیت‌های میدانی، انتقادات کاربران را افزایش داده و نوعی بی‌اعتمادی ملایم، اما موجه نسبت به مدیریت پروژه‌های فیبرنوری ایجاد کرده است.

نقش وزارت ارتباطات در تدوین استاندارد‌ها و مقررات لازم برای پیمانکاران بخش خصوصی نیز قابل توجه است. بدون قرارداد‌های الزام‌آور، زمان‌بندی مشخص برای رسیدگی به خرابی‌ها و سازوکار‌های پایش عملکرد، حضور بخش خصوصی نمی‌تواند کیفیت خدمات را به شکل قابل قبول تضمین کند. فقدان نظارت دقیق و ابزار‌های ارزیابی عملکرد، نقطه ضعف اصلی مدیریت شبکه فیبرنوری در شرایط کنونی است و وزارت ارتباطات می‌بایست با تقویت سازوکار‌های نظارتی و ایجاد شفافیت، نقش رگولاتور خود را به صورت واقعی و مؤثر ایفا کند.

تجربه‌های موفق جهانی و راهکار‌های پیشنهادی

تجربه‌های موفق جهانی نشان می‌دهد که مدل‌های ترکیبی میان بخش عمومی و خصوصی، با نظارت دقیق و قرارداد‌های استاندارد، امکان تحقق اهداف توسعه شبکه بدون کاهش کیفیت خدمات را فراهم کرده است. ایران نیز می‌تواند با الهام از این تجربه‌ها، حضور بخش خصوصی را به شکل مؤثری مدیریت کرده و ضمن تسریع توسعه، کیفیت خدمات اینترنت را ارتقا دهد.

حضور بخش خصوصی در توسعه شبکه فیبرنوری اقدامی مثبت و استراتژیک است، اما عدم تعریف دقیق مسئولیت‌ها، فقدان نظارت عملیاتی مؤثر و نبود سازوکار‌های پاسخگویی فوری، تجربه کاربران را تحت تأثیر منفی قرار داده است. وزارت ارتباطات و نهاد‌های ذی‌ربط می‌بایست ضمن حفظ مشارکت بخش خصوصی، استاندارد‌های عملیاتی و قرارداد‌های با زمان‌بندی مشخص را الزامی کرده و سازوکار‌های پایش و پاسخگویی سریع را توسعه دهند. تنها در این صورت وعده‌ها و اهداف توسعه شبکه، با واقعیت‌های میدانی و نیاز‌های کاربران همخوانی پیدا خواهد کرد.

هزینه‌های سنگین زیرساخت

شرکت‌های مخابراتی و سرمایه‌گذاران به دلایل اقتصادی معمولا نصب و توسعه زیرساخت‌های نوین را از کلانشهرها و مراکز اقتصادی آغاز می‌کنند. در نتیجه ساکنان این مناطق خیلی زود از مزایای سرعت بالا و خدمات جدید بهره‌مند می‌شوند در حالی که بسیاری از مناطق محروم هنوز حتی به اینترنت پایدار نسل چهارم یا خطوط پرسرعت ثابت دسترسی ندارند. به بیان دیگر چیزی که به عنوان «انقلاب ارتباطی» معرفی می‌شود، عملا بیشتر به سود کسانی است که از قبل در موقعیت برتری قرار داشتند. نابرابری دیجیتال تنها به معنای داشتن یا نداشتن اینترنت نیست. این نابرابری چند بعد دارد؛ نخست بعد دسترسی یعنی تفاوت میان کسانی که به زیرساخت پرسرعت دسترسی دارند و کسانی که ندارند. دوم بعد مهارت زیرا حتی در صورت دسترسی، استفاده موثر از اینترنت نیازمند سواد دیجیتال و توانایی بهره‌برداری از ابزارهای پیشرفته است. سوم بعد استفاده چراکه جوامع توسعه‌یافته اینترنت را برای تجارت، آموزش و نوآوری به کار می‌گیرند اما در جوامع محروم استفاده اغلب به سرگرمی یا ارتباطات ساده محدود می‌شود. نسل پنجم و ششم هر سه بعد این نابرابری را تشدید می‌کنند؛ دسترسی به دلیل هزینه بالا محدودتر، نیاز به مهارت‌های پیچیده‌تر بیشتر و تفاوت در نوع استفاده عمیق‌تر می‌شود. علت اصلی این وضعیت در هزینه‌های سنگین زیرساخت نهفته است. راه‌اندازی شبکه‌های5G نیازمند نصب هزاران آنتن کوچک در فواصل کوتاه است زیرا امواج میلیمتری برد کمی دارند. این کار در شهرهای متراکم از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر است اما در روستاها یا مناطق کم‌جمعیت بسیار پرهزینه و غیرجذاب برای شرکت‌هاست. سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند مناطق پردرآمد را پوشش دهند تا سریع‌تر بازگشت سرمایه داشته باشند. از سوی دیگر تجهیزات مصرفی برای استفاده از 5G و به ویژه6G گران هستند و در ابتدا تنها در دسترس طبقات مرفه قرار می‌گیرند. بسیاری از خدمات مبتنی بر این نسل‌ها مانند خودروهای خودران یا خدمات درمانی پیشرفته تنها در اکوسیستم‌هایی معنا پیدا می‌کنند که سرمایه انسانی و فناوری لازم را دارند، چیزی که در مناطق محروم وجود ندارد.

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی این وضعیت بسیار گسترده است. در آموزش، مدارس شهری به سرعت به کلاس‌های آنلاین تعاملی، واقعیت افزوده و سیستم‌های هوشمند مجهز می‌شوند در حالی که دانش‌آموزان مناطق محروم همچنان با قطعی‌های مداوم اینترنت دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در حوزه شغلی، فرصت‌های مرتبط با اقتصاد دیجیتال، داده‌کاوی و هوش‌مصنوعی در شهرهای بزرگ متمرکز می‌شوند و جوانان مناطق کم‌برخوردار سهم اندکی از این بازار دارند. این روند موجب تشویق مهاجرت به کلانشهرها و در نتیجه ایجاد بحران‌های اجتماعی جدید می‌شود. حتی از منظر فرهنگی نیز شکاف ایجاد می‌شود؛ جوامعی که در حاشیه دیجیتال قرار می‌گیرند، کمتر در فضای مجازی دیده می‌شوند و روایت‌هایشان به حاشیه رانده می‌شود. این وضعیت تنها مختص کشورهای در حال توسعه نیست. در ایالات‌متحده باوجود زیرساخت‌های پیشرفته، بسیاری از مناطق روستایی هنوز به اینترنت پرسرعت پایدار دسترسی ندارند. در اروپا و شرق آسیا تلاش شده است با سرمایه‌گذاری دولتی در کنار بخش‌خصوصی تعادل ایجاد شود اما در بسیاری از کشورها حرکت سریع به سمت 5G بدون تکمیل پوشش 4G باعث افزایش نابرابری شده است.

تمرکز بر سیاستگذاری

برای جلوگیری از این روند سیاستگذاری جدی لازم است. دولت‌ها باید با یارانه یا سرمایه‌گذاری مستقیم، اپراتورها را به پوشش مناطق کم‌سودآور ترغیب کنند. تعرفه‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که اقشار کم‌درآمد هم توان استفاده داشته باشند. آموزش مهارت‌های دیجیتال در مدارس و مراکز محلی برای بهره‌برداری واقعی از امکانات ضروری است. علاوه بر آن توسعه راهکارهای بومی مانند اینترنت ماهواره‌ای، بالن‌های مخابراتی یا شبکه‌های مش کوچک می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد، همچنین باید مراقب انحصار شرکت‌های بزرگ بود تا چند غول مخابراتی کل بازار را در دست نگیرند. با نگاه به آینده، 6G می‌تواند هم تهدید و هم فرصت باشد. تجربه 5G نشان می‌دهد اگر سیاستگذاری هم‌زمان با فناوری پیش نرود، شکاف‌ها عمیق‌تر خواهند شد اما در عین حال 6G می‌تواند فرصتی برای بازاندیشی در عدالت دیجیتال باشد. پوشش جهانی از طریق ماهواره‌ها، ادغام با هوش‌مصنوعی برای خدمات آموزشی و بهداشتی و کاهش هزینه‌ها در بلندمدت همه ظرفیت‌هایی هستند که اگر درست مدیریت شوند، می‌توانند بخش‌هایی از نابرابری موجود را جبران کنند.

در نهایت باید پذیرفت فناوری‌های نسل پنجم و ششم اینترنت بدون تردید ظرفیت تحول‌آفرینی عظیمی دارند و می‌توانند دنیایی هوشمندتر و کارآمدتر بسازند اما اگر این تحول به صورت نابرابر توزیع شود، نتیجه آن افزایش شکاف میان کسانی است که به آینده متصل‌ هستند و کسانی که در گذشته باقی مانده‌اند. مساله اصلی دیگر صرفا داشتن اینترنت سریع‌تر نیست بلکه حق برابر در دسترسی به فرصت‌های دیجیتال است. بدون سیاستگذاری هوشمندانه و تلاش جمعی، رویای عدالت دیجیتال محقق نخواهد شد و آنچه باقی می‌ماند، کابوس نابرابری دیجیتال است. (منبع: جهان صنعت)