با وجود برگزاری یک دوره از رویداد بین‌المللی TGC در صنعت گیم کشور، انتقادات نسبت به برگزاری آن همچنان وجود دارد و یکی از منتقدان صراحتا می‌گوید "مدیریت بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای صرفا به سیاست چسبیده است ..."
برای نخستین بار در سال 96 با رویداد بین‌المللی TGC برگرفته از عبارت Tehran Game Convention به عنوان بزرگترین رویداد تجاری (B2B) در صنعت بازیهای ویدئویی مواجه شدیم که به میزبانی ایران و از سوی بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای ایران و با همراهی شرکت Game Connection فرانسه برگزار شد.
در جریان این رویداد بین‌المللی که باید فعالان حوزه بازی ایران حضور می‌داشتند، برنامه‌های جانبی نظیر ورکشاپ و کنفرانسهای تخصصی نیز با حضور فعالان بین‌المللی و چهره‌های تولیدکننده گیم در سطح جهانی برگزار شد و دومین دوره این رویداد هم قرار است در تیر ماه سال جاری برگزار شود.
اما برخلاف تمامی مانورهای تبلیغاتی که بر سر برگزاری این رویداد شکل گرفت اما بعد از برگزاری آن، در قالب نشستهای بررسی رویداد تی‌جی‌سی انتقادات جدی به آن و عملکرد بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای وارد شد که روند انتقادات همچنان ادامه دارد.
برای آگاهی نسبت به مواضع منتقدان، گفت‌وگویی تفصیلی با بابک کرباسی؛ کارشناس حوزه گیم و بازی‌سازانجام داده‌ایم که سوای نقد مباحث فنی و کلان برگزاری این رویداد، گاها انتقاداتش رنگ و لعاب اقتصادی، سیاسی و اجتماعی هم می‌گیرد که البته برای هر کدام از این جهت‌گیریها استدلالات قانع‌کننده‌ای دارد.
برای اطلاع از مواضع و دیدگاه‌های این منتقد حوزه گیم که می‌تواند حرف دل برخی دیگر از فعالان این صنعت هم باشد، با ما همراه باشید.
تسنیم: از شما به عنوان یکی از فعالان منتقد صنعت بازیهای رایانه‌ای یاد میشود و حتی فعالیتهای رسانهای نیز تاکنون داشته‌اید که گواهی بر این ادعاست؛ آیا می‌توان شما را نماینده بازی‌سازانی دانست که نسبت به برگزاری رویداد بین‌المللی TGC که تبلیغات بسیاری نیز بر سر آن شد، انتقادات جدی دارد؟
من به عنوان یک بازی‌ساز در خدمت شما هستم اما به‌عنوان نماینده بازی‌سازها نمی‌توانم TGC را نقد کنم یا برای عدم برگزاری آن رأی‌گیری از اهالی این صنف و فعالان حوزه بازی کنم؛ چرا که این کار مصداق کودتا تلقی میشود اما ممکن است بسیاری از شرکتهای بازی‌سازی و بازی‌سازان باشند که با استدلالات من موافق باشند.
با توجه به سوابقی که دارم در این مصاحبه صرفا به عنوان یک بازی‌ساز صحبت می‌کنم و با اشرافی که به یکسری کم‌کاریها، دروغها و بحرانها دارم، سعی می‌کنم وضعیت حاکم بر نمایشگاهی مانند TGC را شفاف‌سازی کنم.
تسنیم: یعنی صرفا انتقادات شما محدود به فضای TGC میشود یا ابعاد دیگری هم دارد؟
بنده کارم در حوزه فرهنگی است و متأسفانه می‌بینیم چه پولهایی در این حوزه و مخصوصا بخش بازیهای رایانه‌ای حیف‌ومیل میشود.
متأسفانه دو ماجرای مهم در حال روی دادن است؛ جریانی که می‌توانست بزرگترین تبلیغ‌کننده فرهنگی ایران در جهان باشد رو به اضمحلال است و در چهار پنج سال اخیر با برنامه‌ریزیهایی که انجام داده‌اند، نوعی استحاله فرهنگی در تولید‌کننده‌ها بوجود آورده‌اند به گونه‌ای که جمله کلیدی «بازی‌سازی باید به جایی برود که صنعت بازی‌سازی در اختیار یک مشت متحجر نباشد» را مسئول فرهنگی وقت کشور به صراحت بیان می‌کند.
اینکه می‌گویند باید پروژه‌های بازی ساخته شود تا ذهن نسل گیمرها (جوانان) از تحجر و تندروی دور شود، جمله کلیدی و هدف‌داری است که در دوره مدیریت اسبق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح بود؛ با این حال معتقدم که وزیر فعلی برای اصلاح آمده اما چون بدنه این وزارتخانه مشکل دارد و مبنای فکری آن را پیش از انقلاب بنا نهاده‌اند، بعید است ایشان هم بتواند کاری انجام دهد.
تسنیم: این دیدگاه، نوعی نگاه بدبینانه نیست و شائبه تخریب را به ذهن متبادر نمی‌سازد؟
نه به تعارف یا کنایه سیاسی و صرفا به عنوان یک بازی‌ساز که بی‌نام و نشان‌ترین فعالان فرهنگی کشور هستیم اما تأثیرگذارترین محصولات فرهنگی دنیا را می‌سازیم، عرض می‌کنم که از هر زاویه‌ای نگاه می‌کنیم جریانی در حال انجام کار خودش است که وزارت ارشاد اگر هم بخواهد کار کند، باید برای اصلاح فعالیتهای آن جریان ورود کند.
شاید بخاطر همین بود که وزارت ارشاد حریف این جریان نمی‌شد، بخش بازیهای رایانه‌ای را با بی‌توجهی کامل و مانند یک دندان کرم‌خورده جدا کرد و برعهده یک بنیاد خصوصی با یک اساسنامه اجرایی خلاف قانون اساسی و قانون خدمات کشوری گذاشت.
تسنیم: پس با این اوصاف سهل‌انگاری نسبت به بازیهای رایانه‌ای در بدنه و بنیاد این وزارتخانه ریشه دوانده است و نمی‌توان به این راحتی آن را اصلاح کرد؟
با اینکه چندین سال نسبت به این قضیه سهل‌انگاری شد اما شنیدم اخیرا آقای صالحی؛ وزیر ارشاد شورای سیاستگذاری برای صنعت بازیهای رایانه‌ای تشکیل داده‌اند و از تمام وزارتخانه‌ها و نهادهای اجرایی درخواست کرده‌اند تا به عضویت آن درآیند و حتی نماینده بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای نیز حضور داشته باشد که این اتفاق خیلی خوبی است و حداقل نشان می‌دهد که «بازی»، یک ابزار فرهنگی و جدی برای دولت است.
بسیاری از انتقاداتی که من به عنوان یک بازی‌ساز به ساختار و بدنه بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای دارم شاید سلیقه‌ای باشد اما اصلا بنا ندارم به این موضوعات ورود کنم؛ منظور از انتقادات سلیقه‌ای یعنی اینکه اگر من جای مدیر بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای بودم به جای استفاده از موسیقی و نماد بازیهای خارجی در داخل ساختمان بنیاد و حتی داخل آسانسور آن، از سمبلهایی استفاده می‌کردم تا بازی‌سازی که وارد ساختمان و حریم بنیاد میشود حس میهن‌پرستی او تقویت و اعتماد به نفسش ارتقا یابد؛ اینها اختلاف سلیقه است که واقعا نیازی به مطرح کردن در رسانه‌ها ندارد.
موضوعی که علاقه‌مند هستم درباره آن صحبت کنم، بحث دو جریان فکری است؛ یک تفکر می‌گوید جریان فرهنگی باید وابسته به تفکر انقلابی در جمهوری اسلامی ایران باشد و تفکر دیگر هم می‌گوید آب هرز را رها کنید تا برود مسیر خود را پیدا کند؛ حالا کاری ندارند این آب به پی ساختمان نفوذ کند یا به فاضلاب بریزد.
در تفکر کنونی و حاکم بر حوزه فرهنگ و مخصوصا حاکم بر صنعت بازیهای رایانه‌ای، هدف وسیله را توجیه می‌کند ولی در تفکر منِ منتقد اصلا این موضوع توجیه‌پذیر نیست.
مشکل ما دکترین فکری و نقد اجرایی به دولت است؛ مشکل امروز ما نداشتن یک سند فکری است؛ مشکل امروز ما این است که دولت کارهای نمایشی انجام می‌دهد که صرفا مانند حباب و محکوم به ترکیدن است.
تسنیم: منظورتان دقیقا از این حباب چیست؟
ممکن است دیدن حبابهایی که با مواد شوینده درست میشود زیبا باشد اما بالاخره می‌ترکد؛ حوزه فرهنگ ما دقیقا مانند همین حباب حاصل از مواد شوینده و وابسته به تصمیمهایی مثل برجام است؛ حتی یک حباب شیشه‌ای هم نیست که نیازمند برخورد سخت باشد تا بترکد!
ممکن است بر من خرده بگیرید که چرا سیاسی حرف می‌زنم اما زمانی می‌توانم سیاسی حرف نزنم که از طرف مقابلم سیاسی نشنوم؛ بنده سیاسی حرف می‌زنم چون مدیریت بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای صرفا به سیاست چسبیده است؛ مثلا در بحث همین نمایشگاه TGC جمله‌ای در مصاحبه‌های ایشان به وفور دیده میشود که می‌گویند در دوران پسابرجام این نمایشگاه می‌تواند رونق اقتصادی ایجاد کند و مثالهای دیگر؛ پس سیاست را به حوزه فعالیت ما آورده‌اند.
مشکل ما این است که بودجه صنعت گیم کشور به جای آنکه خرج زیرساختهای این کسب‌وکار شود، خرج شغل آقای ظریف؛ وزیر امور خارجه میشود!
تسنیم: یعنی می‌خواهید بگویید صنعت گیم به مباحث این وزارتخانه نیز ورود کرده است؟!
مگر یکی از وظایف وزارت امور خارجه ، شناساندن جمهوری اسلامی ایران و فرهنگ انقلاب در تعاملات بین المللی به دیگر کشورها نیست؟! هر چند ما فکر نمی‌کنیم قهری در کار باشد اما مگر وظیفه دیگر این وزارتخانه پیش بردن بحث آشتی جهانی به صرف وجود قهر با ایران، نیست؟! پس چرا بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای در برشمردن دلایل برگزاری TGC می‌گوید که ما می‌خواهیم به جهان ثابت کنیم ایران کشوری که در رسانه‌هایشان می‌گویند، نیست؟! یا عین مضمون جمله مدیریت محترم بنیاد که فرموده‌اند «خلأ ما در اعتماد جامعه جهانی به ایران، با برگزاری TGC پر شده است!»
اگر واقعا دوستان دغدغه برگزاری این نمایشگاه را در این ابعاد دارند و می‌خواهند بگویند ایران آنطور که در رسانه‌های خارجی گفته میشود نیست، چرا جمع کردن نمایشگاه گیم تهران نخستین دستاورد آقای روحانی به عنوان رئیس‌جمهور این مملکت برای صنعت بازی‌سازی ایران بود؟!
غیر از این است که حضرت آقا بارها به مقوله اقتصاد مقاومتی و نگاه به داخل تأکید کرده‌اند؟! پس چرا اهتمامی در مسئولان این بخش دیده نمی‌شود؟!
«نمایشگاه گیم تهران» بعد از نمایشگاه کتاب، بزرگترین و پر ترددترین نمایشگاه فرهنگی کشور بود اما چرا به همین راحتی تعطیلش کردند؟! در زمان وزارت آقای جنتی در ارشاد گفته شد که پول برگزاری نمایشگاه نیست و مظلوم‌نمایی‌هایی بر سر خزانه خالی کردند اما چرا پول برای انجام کارهای دیگر بود تنها نمایشگاه گیم تهران را نمی‌شد برگزار کرد؟! اما با همان خزانه خالی توانستند نمایشگاه بین‌المللی مانند TGC را برگزار کنند.
تسنیم: هیچ داوطلبی هم برای برگزاری این رویداد در قالب بخش خصوصی اعلام آمادگی نکرد؟
چندین متقاضی از بخش خصوصی برای دست گرفتن برگزاری نمایشگاه بازیهای رایانه‌ای تهران اعلام آمادگی کردند اما با درخواست هیچ یک موافقت نشد و در نهایت کرکره نمایشگاه تهران را پایین کشیدند.
این گوشه‌ای از دل پر درد ماست...
بازی‌سازهای ایران را با یک سیاست اشتباه به سمت ساخت بازیهای موبایلی هول دادند و گفتند از ساخت بازیهای مبتنی بر سیستم رایانه خارج شوید زیرا صادرات این بازیها یا حتی فروش آنها در داخل کشور سخت است اما بازیهای موبایلی را می‌توان صادر کرد؛ مسئولان حوزه گیم کشور معتقد هستند که دنیا کاملا به سمت بازیهای موبایلی می‌رود در صورتیکه چنین نیست و بازیهای موبایلی در دنیا یکسری بازیهای تفننی هستند که شرکتهای بازی‌سازی قدر دنیا در کنار تولیدات سایر پلت‌فرمهایشان، این مدل را نیز تولید می‌کنند.
تسنیم: البته منطق درستی هم نیست که به بهانه ساخت بازیهای موبایلی بخواهیم ساخت بازیهای مبتنی بر دیگر پلت‌فرمها را متوقف کنیم...
از سوی دیگر حمایت از ساخت بازیهای موبایلی چه ارتباطی به تعطیل کردن بخشی دیگر از صنعت دارد؟! غیر از این است که با توهمی به اسم برجام و صادرات بازیهای موبایلی، جمعی از تولیدکنندگان بازیهای رایانه‌ای را به جهت محقق نشدن وعده‌هایشان در امر تسهیل در صادرات سرخورده کردند؟!
آنقدر مسئولان فرهنگی کشور بر موضع خود پافشاری کردند و شعار تولید برای صادرات سر دادند که بخشی از جامعه تولیدکنندگان گیم الآن سرخورده شده است زیرا هیچکس در واقعیت به دلیل تحریمها توان صادرات ندارد؛ از طرف دیگر نتیجه این شد که فعالان این بخش بلااستثنا امروز درصدد رفتن از کشور هستند.
طبیعی است وقتی بدون هیچ زیرساخت و هیچ توانی، روی موضوع صادرات پافشاری می‌کنید تا حمایت مالی از تولیدات داخلی نداشته باشید و از موضع اشتباه خودتان هم کوتاه نمی‌آیید، نتیجه‌ای جز این نخواهد داشت. قرار بود نگاه‌مان به داخل باشد نه اینکه تمام تولیدکنندگان را به سراب صادرات نرم‌افزار در دوران پسابرجام تشویق کنیم!
زمانی کمپانیهای تحقیقاتی اسم «ایران» را در صدر بازی‌سازان خاورمیانه می‌آوردند و در آسیا مطرح بودیم، اما الآن وضعیتمان چطور است؟! تولیدکنندگان قدر بازی در کشور را تبدیل به ریز سازنده‌های موبایل کردیم چرا که به گفته خودشان خزانه خالی بود و نمی‌توانستیم از تولیدات حمایت مالی کنیم و نتیجه این رفتارها کاسته شدن از جایگاه رقابتی کشورمان بود.
تسنیم: برای حل این چالش و معضل راهکاری از سمت دولت ارائه نشد؟
چرا اتفاقا راهکار دادند؛ دولتیها و مسئولان بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای در پاسخ به بی‌توجهی خارجیها که میلی به بازیهای ایرانی نشان ندادند گفتند مشکلی نیست، حالا که بازیهای ما را نمی‌خرید ما می‌آوریمتان ایران و در نمایشگاه TGC تهران تولیدات را ببینید و بخرید!
این به اصطلاح راهکار هم تکرار و ادامه همان رویه غلط گذشته بود.
بعد از برگزاری این نمایشگاه وقتی از متولیان برگزاری پرسیده میشود که آیا خرج کردن چند میلیارد تومان برای برگزاری این نمایشگاه براساس اساسنامه، بخشنامه یا سندراهی بود؟ می‌گویند بله می‌خواستیم به صادرات محصولات ایرانی کمک کنیم و در این راستا هم دو بازی «مزرعه شمالی» و «خاله قزی» را صادر کردیم.
تسنیم: واقعا این دو بازی توانستند قرارداد بین‌المللی ببندند؟
اجازه می‌خواهم به دلیل اینکه در عصر گردش آزاد اطلاعات قرار داریم و بسیاری از مسئولان کشور این عبارات را دستاویز خود برای اظهاراتشان قرار می‌دهند، بنده هم از آن استفاده کرده و ادعای مسئولان بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای برای فروش دو بازی ایرانی به خارجیها در جریان برگزاری نمایشگاه TGC را رد کنم.
بازی «مزرعه شمالی» هیچ جای دنیا قراردادی ندارد و نشر هم نشده است؛ اگر حتی قرارداد محرمانگی که معمولا بین ناشران فرهنگی حوزه دیجیتال و شرکتهای تولیدکننده به عنوان پیمان وفاداری بسته میشود، بین تولیدکننده این بازی و ناشران خارجی منعقد شده باشد اما خروجی صادرات که نداشته است.
در حال حاضر یک سال است که از برگزاری دور نخست نمایشگاه TGC می‌گذرد اما خروجی از این مشارکت نمی‌بینیم؛ مگر عمر مفید یک بازی چند سال است که در توجیه به طول انجامیدن اجرای این قرارداد می‌گویند همچنان درصدد پیگیری هستیم؟!
در ارتباط با بازی «خاله قزی» که بسیار خوب هم ساخته شده است، باید بگویم آقای مصطفی کیوانیان؛ سازنده این بازی طی مصاحبه‌ای اعلام کرده که قرارداد نشر بازی خاله قزی سال گذشته در یکی از نمایشگاه‌های فرانسه منعقد شده است؛ ایشان گفته است که با حمایت بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای در آن نمایشگاه با ناشر اسپانیایی صحبتهای خوبی داشتیم که نهایتا به مرحله عقد قرارداد رسیدیم و امیدواریم انتشار این پروژه تا شهریورماه انجام شود.
بنابراین این قرارداد چه ارتباطی به TGC سال گذشته دارد؟!
چرا مسئولان بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای وقتی بازی‌سازی رفته در گوشه‌ای دیگر از دنیا قرارداد امضا کرده، آن را به TGC می‌آورند و طی نمایشی می‌گویند که این قرارداد در این نمایشگاه منعقد شده است؟!
تسنیم: با این حساب خروجی TGC با توجه به شعاری که پیش کشیده شده بود، برای صنعت گیم چه بود؟!
رویداد TGC هیچ خروجی واقعی برای موضوع صادرات گیم کشور نداشته است.
در تعریف برگزاری رویداد TGC سال گذشته گفته شد که بزرگترین رویداد صنعت بازیهای رایانه‌ای خاورمیانه است که با حضور ده‌ها سخنران، چند ده شرکت ناشر بین‌المللی و 2300 فعال بازی‌سازی و... برای نخستین بار در ایران و با هدف ارتباط میان فعالان بازی‌ساز ایران، خاورمیانه و شمال آفریقا با ناشران و بازی‌سازان بین‌المللی در اروپا و آمریکا برگزار میشود.
همچنین در توضیحاتی که بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای برای نشان دادن اهمیت برگزاری این رویداد عنوان کرد، گفت که مختصات صنعت بازی‌سازی در ایران برای سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه در جهان بسیار جذابیت دارد؛ این نکته هم کلیدی و مهم است که ساده نباید از کنار آن عبور کرد.
در ادامه توضیحات هم گفته میشود که وجود ده‌ها شرکت و هزاران بازی‌ساز با استعداد و بیش از 23 میلیون گیمر، فرصت بزرگی را در اختیار ناشران و سرمایه‌گذاران بین‌المللی قرار می‌دهد تا با صنعت بازی‌سازی ایران آشنا شوند و هم بازیهای باکیفیت ایرانی را به عرصه بین‌المللی عرضه کنند.
این توضیحات حکایت صنعت خودروسازی کشورمان میشود که بگوید می‌خواهیم با طرف فرانسوی صحبت کنیم و بگوییم می‌خواهیم صنعت خودروسازی در ایران راه بیندازیم؛ طرف فرانسوی بی‌میل می‌گوید خوب بعدش چه؟ خودروساز ایرانی می‌گوید همچنین می‌خواهیم ارتقاء تکنولوژی بدهیم؛ باز طرف فرانسوی می‌گوید «خوب بعدش؟»، این بار طرف ایرانی می‌گوید آنقدر خودروسوار در کشور داریم که می‌خواهیم ماشینهایشان را هم تغییر دهیم؛ طرف فرانسوی به وجد می‌آید و می‌گوید خیلی خوب است...
اما موضوع زمانی جالب میشود که به همین طرف فرانسوی بگویید البته ما هم می‌خواهیم ماشینهایمان را صادر کنیم به کشور شما!
تسنیم: یعنی واقعا به زعم شما این اتفاق افتاده است؟! پس با چه رویکردی می‌خواهند به سمت اجرای مرحله دوم این نمایشگاه بین‌المللی بروند؟
تمام حرف من این است یکی از اتفاقات خوبی که در TGC رقم خورد را بگویند؛ اتفاقات خوب برگزاری این رویداد مربوط به ورکشاپهای یک روزه‌اش برای انتقال تکنولوژی بود که به نظرم باید توسط انستیتو بازیهای رایانه‌ای و حتی به شکل آنلاین برگزار می‌شد تا همه امکان حضور در کلاسهای آنلاین و البته با هزینه کمتر را می‌داشتند.
نمایشگاه TGC را با رویکرد B2B برگزار می‌کنند اما در کنارش این ورکشاپها را می‌گذارند تا خیلی متن اصلی به چشم نیاید؛ در کدام نمایشگاه‌های B2B دنیا ورکشاپهای آموزشی اینگونه با ثبت نام از چند هزار نفر می‌بینید که ما در TGC این کار را انجام دادیم؟!
از طرف دیگر نمی‌دانم در ورکشاپهای یک روزه چطور تکنولوژی منتقل میشود؟! این ادعای برگزار‌کنندگان این نمایشگاه بوده است.
مسئولان برگزاری این رویداد تنها خواستند نمایشگاهی داشته باشند تا تمامی طیفهای جامعه خوش‌شان بیاید و اصلا به محتوا و نحوه برگزاری کاری نداشتند؛ با توجه به اینکه گفته شد 2300 نفر فعال بازی‌ساز در دور نخست این رویداد حضور داشتند، سوالی ایجاد میشود مبنی بر اینکه آیا واقعا در کشورمان 2300 فعال اقتصادی این صنعت داریم که در نمایشگاه B2B شرکت کرده‌اند؟!
اگر بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای تنها توانست این یک مورد را که عرض می‌کنم ثابت کند، از این پس تمامی انتقاداتی که نسبت به این بنیاد دارم را باطل در نظر بگیرید و بنده هم دیگر انتقاد نخواهم کرد.
تسنیم: چه موردی است؟
یکی از خبرگزاریهای رسمی کشور آماری را در ارتباط با برگزاری رویداد TGC ارائه داده است که می‌گوید با توجه به نظرسنجی انجام شده، اغلب شرکت‌کنندگان داخلی از نمایشگاه TGC راضی بودند و امیدوارند این نمایشگاه به صورت سالیانه برگزار شود.
حال سوالی که مطرح میشود این است، از این 2300 فعال حوزه گیم که اغلبشان جوانان کمتر از 25 سال هستند چند درصدشان پاسپورت دارند؟ چند درصد از این قشر حداقل یک بار به خارج از ایران رفته و در نمایشگاه بین‌المللی به‌خصوص B2B دیگری حضور داشته‌اند؟ بنابراین TGC را با چه نمایشگاه بین‌المللی مقایسه می‌کنند که معتقدند خوب برگزار شده است و باید سالیانه برگزار شود؟!
طبیعتا دختران و پسران جوان کشورمان دوست دارند که با خارجیها صحبت کنند یا حتی با آنان عکس سلفی بگیرند و در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند، اما موج‌سواری روی این نوع رضایت و بسط دادن آن به برگزاری رویداد و سواستفاده از هشتگهای جوانان مشتاق در فضای مجازی کار درستی است؟!
در بخش دوم این گفت‌وگو که در روزهای آینده منتشر میشود، به زوایای پنهان دیگری از این رویداد می‌پردازیم که طبیعتا برای فعالان این صنعت جالب توجه خواهد بود ...
در همین رابطه، بخش دوم: نقش عجیب "بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای" در تحریم خارجی فعالان صنعت گیم ایران
