فضای مجازی طی سالهای گذشته به یکی از مهمترین موضوعات در جمهوری اسلامی تبدیل شده است و مسئولین زیادی در این باره اظهار نظر کرده‌اند.
دکتر "رضا تقی پور" طی سالهای 88 تا 91 وزیر ارتباطات دولت دهم بود و در دوره ایشان بود که شورای عالی فضای مجازی از سوی مقام معظم رهبری تشکیل شد. در مصاحبه‌ای که در شورای شهر تهران خدمت ایشان رسیدیم، درباره فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی و راهکارهای مدیریت فضای مجازی با ایشان گفتگو کردیم.
مهمترین نکته‌ای که ایشان در مصاحبه تأکید داشتند، ضعف شورای عالی فضای مجازی در مقایسه با انتظاراتی است که از شورا وجود دارد و اینکه رهبر معظم انقلاب به واسطه اهمیت این حوزه به مسؤولان امر فرموده‌اند که اگر مشغله‌های رهبری را نداشتم، خودم مسؤولیت این شورا را بر عهده می‌گرفتم.
آنچه در ادامه آمده است، مشروح گفتگوی مشرق با کتر تقی‌پور است.
* به نظر شما، پدیده‌ها در فضای مجازی چه ویژگی‌های دارند؟ آیا می‌توان گفت که همۀ پدیده‌ها مجازی به صورت خودجوش و مردمی شکل می‌گیرند؟
برای فضای مجازی یک‌سری ویژگی تعریف شده است که مهمترین آنها گمنامی است و مهمترین تفاوتی که با فضای واقعی دارد، همین ناشناخته‌بودن و گمنامی است. نبود مرز‌ها ویژگی دیگری است که طراحان فضای سایبری اهداف خاصی را از آن دنبال می‌کنند. ویژگی بعدی، ادغام‌شدگی است؛ یعنی، هیچ مرزی بین موضوعات سیاسی، اجتماعی، امنیتی و غیره وجود ندارد. به عنوان مثال، وقتی در فضای واقعی شخصی اسلحه در دست دارد، می‌گویند که این شخص اقدام نظامی کرده و این اقدام به راحتی قابل رؤیت و شناسایی است، اما در فضای مجازی به راحتی نمی‌توان خط قاطعی کشید و گفت فلان فرد ابزار نظامی یا امنیتی به همراه خود داشته و از آن استفاده کرده است.
رهبری فرمودند: اگر من مسئولیت‌ها و مشغله‌های دیگری نداشتم، خودم فضای مجازی را مدیریت می‌کردم/ علاقه و اراده‌ای از سوی دولت برای اجرای فیلترینگ هوشمند وجود ندارد/ در سه سال گذشته عملکرد شورای فضای مجازی مطابق با انتظارات رهبری نبوده است// اماده انتشار
به هر حال، این ویژگی‌ها به همراه کنجکاوی ذاتی و ماجراجویی، باعث میشود که افراد میدان گسترده‌ای پیش روی خود پیدا کنند و از این منظر، اتفاقاتی در این فضا شکل می‌گیرد که قبلاً بدون این فضا و شبکه‌ها قابل شکل‌گیری نبود.
از این فضا با این ویژگی‌هایی که گفته شد برای شکل‌دهی به جریانات خاص استفاده میشود. مثلاً، سند امنیت ملی ۲۰۲۰ ایالات متحده را اگر نگاه کنید، بند اول آن مربوط به اشراف اطلاعاتی است و واضح است که اشراف اطلاعاتی به سادگی به دست نمی‌آید و حتماً باید ابزارهایی برای این کار وجود داشته باشد. تعبیر بنده این است که این فضا یکی از محیط‌های اصلی اشراف اطلاعاتی است.
امروز گفته میشود عصر انفجار اطلاعات است و در این عصر، پردازش‌های خاصی روی اطلاعات انجام میشود که کاربردهای بسیار عمیق و گسترده‌ای دارد، از داده‌کاوی بگیرید تا ذائقه‌سازی، ذهن‌خوانی و مسائل بسیاری از این دست که همۀ این موارد از ویژگی‌های فضای مجازی است.
با توجه به ویژگی‌هایی که گفتیم، اگر به ماهیت پدیده‌ها نگاه کنیم، به راحتی میشود تحلیل کرد که آیا این یک حرکت خودجوش است یا خیر؟ آنچه مسلم است عناوینی بزرگی مثل گوگل، فیس‌بوک، وایبر، واتس‌آپ و ... مأموریت ویژه‌ای را دنبال می‌کنند و ما باید به صراحت اینها را به مردم بگوییم. کمترین و کوچک‌ترین آنها، جمع‌آوری اطلاعات است که گاهی که این شبکه‌ها علیه همدیگر کار می‌کنند این هدف را به خوبی بیان می‌کنند، البته اگر ما به صورت بومی و درون‌زا از این فناوری‌ها استفاده کنیم، این فناوری‌ها خود باعث شکل‌گیری یک قدرت نرم‌افزاری برای انقلاب اسلامی شود.
* برای برخورد و مواجهه با فضای مجازی چه باید کرد؟ فیلترینگ تا چه حد میتواند اثرگذار باشد؟
بنده قبلاً هم عرض کردم، معمولاً برای یافتن راه صلاح، ما نفی و اثبات را باید با هم داشته باشیم و شعار اول مسلمان‌ها که باید هر شخص بگوید تا مسلمان محسوب شود، لااله الا الله است؛ یعنی، اینکه اول باید بگوید لااله و چیزهایی را که قبلاً به اسم خدا بودند، نفی کند و بعد خدا را ثابت کند. بنابراین، برخی که ادعای روشنفکری دارند و می‌گویند راه‌حلی مثل فیلترینگ جواب نمی‌دهد، ما هم جواب می‌دهیم که بله، فلیترینگ کل راه حل نیست، ولی باید دقیق صحبت کنیم؛ عرض بنده این است که شاید آن چیزی که باید نفی شود، ۵ درصد از کل قضیه است، منتهی همین ۵ درصد مثل این است که شما یک قطره سم را در یک سطل آب بریزید که حتماً تعدادی از افراد را مسموم میکند و از بین می‌برد. مگر ما اجازه می‌دهیم که هر آب آلوده و کثیفی به خانه ما وارد شود؟ قطعا اینطور نیست و حتماً فیلتری بر آن می‌گذاریم و حتماً این آب را بعد از تصفیه استفاده می‌کنیم. می‌خواهم بگویم دانش ما دانش مخابرات است و اصلاً، مخابرات بدون فیلتر وجود ندارد. مثلا، درباره فرکانس‌های مختلف باید گفت که گوش هر فردی فرکانس‌های مختلف را برای شنیدن فیلتر میکند و اگر قرار بود همۀ صداهایی که در فضا وجود دارد را شما بشنوید، قطعا ناشنوا می‌شدید یا چشم ما، بین طیف ماورای بنفش و مادون قرمز آن نورهای مرئی را می‌بیند و اگر چنین چیزی وجود نداشت، حتماً ما کور می‌شدیم.
اما بحثی که در مقام اثبات و اقدام‌های ایجابی باید انجام دهیم، فرصت‌های خیلی زیادی است، اعم از فرصت‌های اقتصادی، علمی، اجتماعی و سیاسی. امام راحل بارها فرمودند که انقلاب ما ذاتاً یک انقلاب فرهنگی است و چون مکتب ما، مکتبی است که مطابق با فطرت بشر است، حتماً همه جذب آن خواهند شد و ما می‌توانیم در این فضا مکتب خود را منتشر کنیم، البته این کار باید با ظرافت و دقت بالایی انجام شود و با ابزارهایی مردم‌پسند و جوان‌پسند همراه باشد. مثلا، درباره بازی‌های رایانه‌ای، چرا ما نتوانیم و چرا نباید از این فضا استفاده کنیم؟ ما باید از این فضای بازی که مورد علاقۀ ذاتی قشر کودک و نوجوان است، به‌خوبی بهره‌برداری کنیم و در مقابل بازی‌های غربی که فرهنگ منحط غرب را منتقل می‌کنند، فرهنگ فطری و الهی خود را منتقل کنیم. بنابراین، در حوزه ایجابی بحث ما این است که باید زیرساخت‌ها را آماده کنیم و کار را نباید دولتی کنیم؛ باید کمک کنیم که قدرت نرمی که در ذهن پاک شهروندان ما وجود دارد، بتواند در این محیط تجلی پیدا کند.
* یکی از اقداماتی که میتواند در راستای فیلترینگ برخی سایتها انجام شود، فیلترینگ هوشمند است. به نظر شما چرا دولت بحث فیلترینگ هوشمند را با تأخیر و به صورت ناقص انجام می‌دهد؟
باید عرض کنم که دولتمردان باید پاسخ این سؤال را بدهند، ولی آن چیزی که ما شاهد هستیم این واقعیتی است که شما می‌فرمایید ظاهراً علاقه و اراده‌ای برای این کار نیست.
* آیا هدفگذاری و چشم‌انداز مشخصی برای شورای عالی فضای مجازی وجود دارد؟ مثلاً، آیا شورا تلاش کرده است که بر اساس سند چشم‌انداز یا دیگر اسناد بالادستی هدفگذاری مشخصی برای فضای مجازی داشته باشد؟
بله. بنده فکر می‌کنم بالاترین چشم‌انداز آن فرازهایی است که به صورت مختصر در حکم مقام معظم رهبری برای تشکیل این شورا بیان شده است. به تعبیر دیگر، نیاز به چشم‌انداز دیگری غیر از رهنمودهای رهبری در این زمینه نداریم. در حکم رهبری تأکید شده است که وظیفه اصلی این شورا، ایجاد یک نقطه کانونی متمرکز برای هماهنگی، تصمیم‌گیری و حمایت در فضای مجازی است. ما که چند صباحی در این فضا بوده‌ایم و کار کرده‌ایم، این را متوجه می‌شویم که معنی این حرف این است که در این مواجهه، مواجهه‌ای که ایشان به عنوان مواجهه فعال از آن نام می‌برند، ما نباید خیلی منتظر بروکراسی و قانون باشیم. اصلاً، علت تشکیل شورای فضای مجازی این بود که نخبگان و متخصصین کشور، مرتباً دور هم بنشینند و فی‌المجلس و فی‌الفور این پدیده‌هایی که تغییرات و تنوع آنها نسبت به حوزه‌های دیگر بسیار بالاست را حل و فصل کنند. اگر بخواهیم در فضای مجازی با پدیده‌ها مواجهه فعال داشته باشیم، باید تحلیل‌ها به صورت آنلاین انجام و تصمیمات نیز به سرعت گرفته شود.
این را هم بگویم که خیلی از کشورها امروز همین نوع مواجهه با این فضا را دارند. به طور مثال، کره جنوبی کمیسیونی تحت عنوان فناوری اطلاعات دارد که چند وزیر و برخی دیگر از مسئولین آن کشور، عضو آن کمیسیون هستند و موضوعات مربوط به فضای مجازی را به سرعت بررسی و تصمیم‌گیری می‌کنند. خیلی از کشورهای دیگر نیز مدیریت این فضا را ورای یک وزارتخانه دیده‌اند و شوراهایی مثل شورای عالی فضای مجازی ما، تشکیل داده‌اند و هفتگی و روزانه راجع به این فضا تحلیل می‌کنند و تصمیم می‌گیرند و اقدامات لازم را به انجام می‌رسانند تا بتوانند مواجهه فعالی در همه ابعاد داشته باشند.
رهبری فرمودند: اگر من مسئولیت‌ها و مشغله‌های دیگری نداشتم، خودم فضای مجازی را مدیریت می‌کردم/ علاقه و اراده‌ای از سوی دولت برای اجرای فیلترینگ هوشمند وجود ندارد/ در سه سال گذشته عملکرد شورای فضای مجازی مطابق با انتظارات رهبری نبوده است// اماده انتشار
درباره تدبیر مقام معظم رهبری و دستور ایشان درباره تشکیل شورای عالی فضای مجازی باید در همین جا اظهار شرمندگی بکنیم از اینکه در این سه سال گذشته، چه دولت قبلی و چه دولت فعلی، عملکرد شورای عالی اصلاً قابل مقایسه با انتظار ایشان نبوده است.
* جناب دکتر، نقل قولی از مقام معظم رهبری وجود دارد که ایشان فرموده‌اند که اگر بنده مسئولیت رهبری را نداشتم، بیشترین تلاشم را در فضای مجازی می‌گذاشتم و مسؤولیت این شورا را قبول می‌کردم. این بیان، نهایت اهمیت فضای مجازی را می‌رساند. به نظر شما، شورای عالی توانسته در این این انتظار ایشان را برآورده کند؟
بله. بنده در جلسه‌ای که ایشان این جمله را فرمودند، حضور داشتم. ایشان فرمودند اهمیت این فضا به اندازه اهمیت انقلاب اسلامی است و اگر من مسئولیت‌ها و مشغله‌های دیگری نداشتم، خودم برای این فضا وقت می‌گذاشتم و این فضا را مدیریت می‌کردم. ما امیدواریم که برخورد مسئولین هم در شأن این تعبیر باشد و اینگونه باشد که ما این فضا را با کم‌کاری، قصور، تنبلی و سهل‌انگاری خودمان تبدیل به تهدید نکنیم و همچنین با مواجهه فعال و مدیریت مناسب از فرصت‌های این فضا استفاده کنیم. تحلیل دیگری که مقام معظم رهبری درباره این فضا داشتند و تحلیل بسیار دقیقی بود این بود که ایشان فرمودند: این فضا مثل جریان آبی است که از سرچشمه‌های مختلف سرچشمه می‌گیرد و به اینجا می‌رسد، اگر این جریان را با ایجاد سد و مدیریت و شبکه‌های پایین‌دستی کنترل و به درستی هدایت کردیم، این جریان تبدیل به آبادانی و عمران و کشاورزی میشود، اما اگر به حال خود رها کردیم، حتماً سیلی خواهد شد که خرابی‌های زیادی را به بار می‌آورد.
* فرمودید که در سه سال گذشته، نه این دولت نه دولت قبلی خیلی اهتمامی به فضای مجازی نداشته‌اند، حتی متأسفانه در این دولت شاهد هستیم که جلسات این شورا با پنج ماه تعطیلی و با اصرار رسانه‌ها برگزار میشود. به نظر شما چرا دولت‌ها نسبت به این بحث اهتمام زیادی ندارند؟
فکر می‌کنم اهمیتی که مقام معظم رهبری درباره این مسئله تبیین فرمودند برای برخی از دولتمردان روشن نیست و این مسئله را هم در کنار خیلی کارهای دیگر قرار می‌دهند و احساس آنها این است که این کار نیز یک بخشی مثل بخش‌های دیگر است و پدیده‌ای است که میشود به موازات سایر پدیده‌ها به آن نگاه کرد. در حالی که تحلیل بنده این است که این مسئله قطعاً یک بخش نیست، بلکه با توجه به درهم‌تنیدگی که ابعاد مختلف این پدیده با واقعیت‌های امروز زندگی بشر پیدا کرده است، این مسئله یک لایه از زندگی بشر است و خیلی از جوامع دارایی‌های خود را در این فضا قرار داده‌اند. مثلا بحث اتوماسیون یا خدمات الکترونیکی و هزاران خدمت دیگر باعث جذب انسان‌ها به این فضا شده است. آنچه امروز باید راجع به آن صحبت کنیم این است که این فناوری بر خلاف خیلی از فناوری‌های که در خدمت انسان هستند، اگر درست با آن برخورد نشود، انسان را به خدمت می‌گیرد و اینجاست که استعمار مدرن اتفاق می‌افتد و تغییر ذهن افراد، در خدمت اهداف ناشناخته قرار می‌گیرد که این تغییر ذهن یکی از اهداف طراحان این شبکه‌ها بوده است و به تعبیر بنده، یکی از ابزارهای جهانی‌سازی فرهنگی، اینترنت است.
کسانی که تاریخ خواندند، می‌دانند که تأکیدی که امام راحل در مورد فرهنگ و مقام معظم رهبری در زمینه فضای مجازی دارند، تعابیر بسیار رسا و والایی است. مقام معظم رهبری می‌فرمایند که اگر ما در سایر زمینه‌ها هم اغماضی داشته باشیم، در حوزه فرهنگ هیچ اغماضی را نمی‌پذیریم و اساساً فرهنگ، مسئله اصلی انقلاب اسلامی است. بنابراین، من فکر می‌کنم که اگر اهمیت این موضوع درک شود، حتماً برخورد دولت‌ها با این مسئله، نیز در سطح بسیار بالایی خواهد بود. قطعاً، شورای عالی هم در فرآیندهای خود، نواقصی داشته است، ولی همۀ باید با همفکری و ارادۀ قوی، این فضا را تبدیل به یک میدان موفقیت برای انقلاب اسلامی کنند.
* شما از ابتدای تأسیس شورای عالی در این شورا حضور داشته‌اید. اگر بخواهید میان عملکرد دولت قبل و دولت فعلی در زمینه فعالیت در شورای مجازی مقایسه کنید، به نظرتان عملکرد کدام دولت عملکرد بهتری داشته است؟
به نظر بنده، نوع برخورد دولت‌ها با این موضوع متفاوت بوده است. در دولت قبل، بعد از اینکه چند جلسه خدمت مقام معظم رهبری بودیم و با حضور سران قوا، رهنمودهای ایشان را شنیدیم، وقتی ایشان حکم تشکیل فضای مجازی را ابلاغ فرمودند، به نظر می‌رسید که مسئولین اهمیت این موضوع را قبول دارند و در جهت اجرای آن تلاش می‌کنند، اما در برخی موارد بی‌تجربگی‌هایی وجود داشت و این موضوع در تأسیس هر نهادی طبیعی به نظر می‌رسد. بخشی از توان دولت قبل، صرف مسائل مربوط به راه‌اندازی و ساختارسازی این شورا شد و به تعبیری ما به مسائل اصلی نرسیدیم.
رهبری فرمودند: اگر من مسئولیت‌ها و مشغله‌های دیگری نداشتم، خودم فضای مجازی را مدیریت می‌کردم/ علاقه و اراده‌ای از سوی دولت برای اجرای فیلترینگ هوشمند وجود ندارد/ در سه سال گذشته عملکرد شورای فضای مجازی مطابق با انتظارات رهبری نبوده است// اماده انتشار
* یکی از طرح‌هایی که هنوز به صورت کامل اجرا نشده، شبکه ملی اطلاعات است. نظر شما درباره این طرح چیست؟
به نظر بنده شبکه ملی اطلاعات یکی از مباحث اصلی فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران است که بحمدالله قانون هم برای آن وجود دارد. من بارها اعلام کرده‌ام با هر کسی که ادعای تخصص دارد، آماده مناظره هستم و نظر بنده این است که شبکه ملی اطلاعات کار بسیار درستی است. اصلاً می‌بینیم از زمانی که این ایده را مطرح کردیم خیلی از کشورها این را دنبال و اجرایی کردند و جالب است که خود ما در مباحث نظری آن متوقف شدیم. به هر حال، این یک بحث جدی است که امیدوارم که دولت‌ها اهمیت آن را متوجه شوند و هر چه زودتر این بحث را دنبال کنند. چون بنده معتقدم که این موضوع در حوزه‌های دیگر هم وجود دارد؛ وقتی پس از سال‌ها، اقتصاد مقاومتی را مقام معظم رهبری اعلام می‌کنند یا مقاوم‌سازی فرهنگی را مطرح می‌کنند، معنی آن این است که ما باید در اقتصاد و فرهنگ یک حساب جدایی برای خودمان باز می‌کردیم به این منظور که تا این حد وابسته نشویم و آسیب‌پذیری بالایی داشته باشیم.
* منظور جنابعالی از امنیت در فضای سایبر چیست؟
به نظر بنده کلمه امنیت در فضای فرهنگی ما به‌خصوص در فضای سایبری، مقداری مظلوم است. این مظلومیت هم به ذهنیت تاریخی مردم از کلمه امنیت بازمی‌گردد و حتی شاید به قبل از انقلاب اسلامی و قرن‌های قبل‌تر مربوط شود، اما باید توجه داشته باشیم که وقتی از امنیت صحبت می‌کنیم، بحث اول آن ایمنی و امن‌ساختن حریم شهروندان است و امروزه بسیاری از کشورها مثل چین، روسیه و ایالات متحده امنیت ملی را در صدر مسائل و منافع ملی خود تلقی می‌کنند. متأسفانه ما مسئله امنیت را به‌خوبی آموزش ندیده‌ایم، اما در ببیشتر موارد در عمل آن را رعایت می‌کنیم. برخی‌ها انتقاد دارند که شما بیش از حد به امنیت اهمیت می‌دهید و نگاه شما امنیتی است. از این افراد باید بلافاصله سؤال کرد که مگر شما شب در خانه‌تان را باز می‌گذارید و می‌خوابید؟! پس معلوم میشود همۀ افراد مفهوم امنیت را قبول دارند و به آن عمل می‌کنند، اما وقتی می‌خواهند درباره آن صحبت کنند، از این مفهوم فرار می‌کنند.
عرض بنده این است که امنیت در این فضا آنقدر مهم است که کشوری مثل ایالات متحده امریکا، که در این فضا قدرت مسلط است، از سال ۲۰۰۳ تا کنون ۵ سند امنیتی نوشته است و این بدان معناست که ما نمی‌توانیم این فضا را به همین شکل رها کنیم و ناامنی در این فضا مضرات زیادی برای ما دارد. باز تأکید می‌کنم که معنی صحبت بنده این نیست که فضای مجازی را امنیتی کنیم، بلکه می‌گوییم باید امنیت این فضا را تأمین کنیم.
نکته دیگر اینکه در اسلام نسبت به غرب، حریم شخصی افراد خیلی احترام بیشتری دارد؛ به تعبیر دیگر، آنها تلاشی برای حفاظت از دارایی‌ها و امکانات شخصی خود ندارند و احساس آنها این است که میشود خیلی از مسائل را بدون پوشش و عریان در معرض دید جامعه قرار داد، اما ما به این شکل نیستیم و معتقدیم که افراد، خانواده و جامعه حرمت دارند و ما باید این حرمت‌ها را حفظ کنیم.
* موضوعات زیادی در شورای عالی فضای مجازی مطرح شده است، اما هنوز به تصویب نرسیده است. بنده شنیده‌ام که بیش از ۲۰ موضوع به این شکل است و هنوز به صحن شورا برای رأی‌گیری نیامده است. اگر ممکن است برخی از این موضوعات را نام ببرید و دلیل این تأخیرها را بفرمایید؟
دلیل این بحث را باید مسئولین شورا بفرمایند. بنده هم همین تعدادی را که شما فرمودید در نظر دارم. برخی از این موضوعات عبارتند از: سیاستهای توسعه پهنای باند، شبکه ملی اطلاعات، مباحث امنیت اخلاقی، بحث صیانت فرهنگی و ... که همۀ اینها بحث‌هایی مهم و مربوط به مسائل روز است، البته ما در کمیسیون‌ها حضور داریم و پس از بحث درباره این موضوعات در کمیسیون‌ها و شورای معین، باید موضوعات در صحن علنی شورا مطرح شود.
* فرمودید کمیسیون‌ها و کارگروه‌ها و شورای معینی در شورای عالی فضای مجازی وجود دارد و قبل از اینکه موضوعات به صحن علنی برود در این کمیسیون‌ها بحث و بررسی میشود. لطفا نام و وظیفه این کمیسیون‌ها را بیان فرمایید.
شورای عالی سه کمیسیون مصوب دارد؛ کمیسیون عالی تنظیم مقررات که در آنجا بیشتر تلاش میشود به چهارچوب‌ها و سیاست‌هایی توسعه این فضا، چه در ابعاد زیرساخت و چه در ابعاد محتوایی، توجه شود. کمیسیون دیگر مربوط به امنیت است و با توجه به اهمیتی که عرض کردم، به نظر بنده اگر به این موضوع توجه نکنیم، کل این فضا میتواند زیر سؤال برود. کمیسیون سوم هم مربوط به ارتقای تولید محتوا است که در آن کمیسیون، مطالب مهم به عنوان اولویت تجزیه و تحلیل و بحث میشود.
به نظر بنده یکی از کاستی‌های مرکز ملی و شورای فضای مجازی این است که هنوز به‌خوبی نتواسته هدفگذاری کاملی را بر اساس سرفصل‌ها و عناوین حکم و پیوست مقام معظم رهبری ارائه دهد.
رهبری فرمودند: اگر من مسئولیت‌ها و مشغله‌های دیگری نداشتم، خودم فضای مجازی را مدیریت می‌کردم/ علاقه و اراده‌ای از سوی دولت برای اجرای فیلترینگ هوشمند وجود ندارد/ در سه سال گذشته عملکرد شورای فضای مجازی مطابق با انتظارات رهبری نبوده است// اماده انتشار
* می‌توانم بپرسم شخص شما در چه کمیسیونی مشغول به فعالیت هستید؟
اعضای حقیقی شورا مجازند که در همه کمیسیون‌ها شرکت کنند. بنده نیز اغلب در کمیسیون تنظیم مقررات، شرکت می‌کنم، اما برای اعضای حقوقی تعیین شده که در چه کمیسیون‌هایی حتماً باید شرکت کنند.
* عملکرد خود را در شورا چگونه می‌بینید؟
بنده عضو کوچکی از این مجموعه هستم و فکر می‌کنم با توجه به محدودیت‌هایی که بوده ما خیلی نمره پایینی نسبت به انتظاری که مقام معظم رهبری داشتند، می‌گیریم.
* مشکلی که در شورای عالی فضای مجازی و دیگر شوراهای اینچنینی وجود دارد این است که ضمانت اجرایی مشخصی برای مصوبات آنها وجود ندارد. به نظر شما برای اجرایی شدن هرچه بهتر مصوبات این شورا باید چه ضمانت اجرایی وجود داشته باشد؟
مقام معظم رهبری در حکمی که برای تشکیل شورای عالی فضای مجازی صادر فرمودند، ذکر کردند که به مصوبات این شورا باید ترتیب اثر داده شود و مصوبات این شورا قانونی است. این فرمایش بدان معناست که همان طور که سایر قوانین قابل نظارت و قابل پیگیری هستند، مصوبات این شورا نیز باید پیگیری شود. درباره نظارت نیز باید گفت که اگر چه خود شورا کار نظارتی دارد، اما به نظر می‌رسد در یک نگاه کلی، قوه قضاییه در بحث نظارت مرجعیت دارد. به تعبیر دیگر، شورا باید مسیر را هموار کند و کم‌کاری‌ها و تخلفات را به درستی به قوه قضاییه منتقل کند تا این قوه بتواند به آنها رسیدگی کند.
* در جلسات آینده شورای عالی فضای مجازی قرار است به چه موضوعی پرداخته شود؟
در یکی از جلساتی که تشکیل شد تعدادی از اعضا، یک طرح دو فوریتی را خدمت رئیس محترم جلسه ارائه دادند که در این طرح گفته شده بود که ما بیاییم تقویم جلسات را، که در شوراهای دیگر هم معمول است، به تصویب برسانیم؛ یعنی، هر ۶ ماه طرحی را خود اعضا می‌دهند که موضوع کل جلسات را به تصویب می‌رسانند.
* یعنی به جای اینکه تک تک فوریت بگیرند کل ۶ ماه را تعیین می‌کنند؟
بله. تقویم کل ۶ ماه را پیشنهاد دادند. تقویم تشکیل جلسات را پیشنهاد دادند که ریاست محترم جمهور فرمودند نیازی به اینگونه طرح‌ها نیست و ما این جلسات را تشکیل می‌دهیم. رئیس محترم قوه قضاییه و برخی دیگر از اعضا هم بر این موضوع تأکید داشتند و ما نیز امیدواریم که این جلسات به صورت منظم تشکیل شود.
رهبری فرمودند: اگر من مسئولیت‌ها و مشغله‌های دیگری نداشتم، خودم فضای مجازی را مدیریت می‌کردم/ علاقه و اراده‌ای از سوی دولت برای اجرای فیلترینگ هوشمند وجود ندارد/ در سه سال گذشته عملکرد شورای فضای مجازی مطابق با انتظارات رهبری نبوده است// اماده انتشار
بنده به عنوان یک عضو احساسم این است که ما مسائل بسیار زیادی داریم که باید در شورا مطرح شود، برخی از دستور کارهای مهم نیز در شورا مطرح شد و به آن پرداخته شد، اما باز هم ناقص ماند. مثل بحث صیانت فرهنگی در فضای مجازی یا پیوست فرهنگی یا بحث پیامک‌های انبوه، درست است که موضوع بنیادی نیست، ولی بالاخره موضوعی است و یک عده از شهروندان از این پیام‌های انبوه، ناراضی هستند و می‌گویند باید بتوانیم خودمان راجع به این فضا تصمیم بگیریم.
* به نظر شما این موضوع در حد وزارت ارتباطات نیست؟
ما قبلاً در کمیسیون تنظیم مقررات که رئیس آن وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است، راجع به ابعاد فنی این موضوع صحبت کردیم و اینکه باید مقرراتی حاکم باشد، اما همانطور که می‌دانید وزارت ارتباطات در ارتباط با محتوا هیچ مسئولیتی ندارد. بنابراین، وقتی موضوعی فرا‌تر از حوزه یک وزارتخانه میشود و این بدان معناست که باید به شورای عالی بیاید، البته معنی آن این نیست که باید خیلی وقت بگیرد و موضوع عریض و طویل شود، بلکه باید به شورا بیاید تا هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف تعریف شود. اصلاً هدف از طرح ساماندهی پیامک‌ها همین بود که این هماهنگی‌ها تعریف شود و با توجه به اینکه بر اساس قانون، ما اجازه دسترسی به محتوای پیامک‌ها را نداریم، باید چهارچوب‌هایی تعریف شود و کسی که اینها را می‌فرستد، باید پاسخگو باشد وگرنه خیلی از شهروندان گله می‌کنند که ما نمی‌خواهیم این پیامک‌ها برای ما ارسال شود.
