سرهنگ تورج کاظمی رئیس پلیس فتا پایتخت درباره شکل گیری پلیس فتا گفت: قوه قضائیه دادسرای ویژه جرائم رایانه‌ای را سال ۸۸ راه اندازی کرد. در آن زمان بخشی تخصصی در پلیس آگاهی به جرائم رایانه‌ای رسیدگی می‌کرد.
وی افزود: با افزایش جرائم رایانه ای، ضرورت ایجاد پلیس تخصصی فضای مجازی برای مقابله با این جرائم در نیروی انتظامی احساس شد؛ بنابراین پلیس تخصصی فضای تولید و تبادل اطلاعات به اختصار پلیس فتا، در بهمن ماه سال ۸۹ راه اندازی شد.
به گزارش میزان این مقام انتظامی درباره نحوه شکایت مردم از جرائم رایانه‌ای ادامه داد: در دادخواهی‌های عمومی، شهروندان تهرانی با مراجعه به دادسرای ویژه جرائم رایانه‌ای (ناحیه ۳۱) شکایت خود را مطرح می‌کنند. در صورت تایید مرجع قضایی پرونده برای رسیدگی به امور ضابطی، به پلیس فتا ارجاع داده می‌شود.
سرهنگ کاظمی با اشاره به شرایط تایید مرجع قضایی گفت: اگر موارد شکایت شهروندان، در قانون به عنوان جرم شناخته شده باشد و مرجع قضایی امکان تعقیب را اعلام کند، پلیس فتا به پرونده ورود می‌کند.
وی افزود: پلیس فتا به تمامی جرائم رایانه‌ای موجود در قانون، رسیدگی می‌کند. جرائمی مانند نشر کاذیب، دسترسی غیر مجاز به داده‌های رایانه ای، هتک حرمت و برداشت غیرمجاز از جمله جرائمی است که توسط پلیس فتا رسیدگی می‌شود.
رئیس پلیس فتا پایتخت ادامه داد: رسیدگی به جرائم رایانه ای، نیازمند شاکی خصوصی نیست و دادستان به عنوان مدعی العموم به پرونده ورود می‌کند. به عنوان مثال، در برخی جرائم مانند تشویش اذهان عمومی، پلیس فتا تنها مرجع رسیدگی نیست و رسیدگی به این جرم، مستلزم همکاری چندین دستگاه است.
این مقام انتظامی درباره شکایات سلبریتی‌ها اظهار کرد: اگر مشخصات مجرم، مشخص بوده و نیاز به تحقیق پلیس نباشد، مرجع قضایی به تنهایی به پرونده رسیدگی می‌کند. اما اگر پرونده نیازمند شناسایی و احراز جرم باشد، پلیس وظیفه ضابطین خود را انجام می‌دهد.
سرهنگ کاظمی گفت: هتک حیثیت، تشویش اذهان عمومی، انتشار تصاویر غیراخلاقی، فروش دارو و توهین به مقامات کشوری و لشکری از جمله جرائمی است که دادستان به آن ورود می‌کند.
وی افزود: در یک سال گذشته، بیشترین علت ورود دادستان به جرائم رایانه ای، فروش دارو بوده است. دادستان به عنوان مدعی العموم دستور رسیدگی به اینگونه جرائم و شناسایی مجرمان را صادر کرده است.
رئیس پلیس فتا پایتخت ادامه داد: فروش هرگونه دارو در بستر فضای مجازی غیر قانونی است و با عاملان برخورد می‌شود.
سرهنگ کاظمی در پاسخ به این سوال که اگر داروخانه‌هایی که مجوز فعالیت دارند در فضای مجازی داروهای خود را تبلیغ و به فروش رسانند مجرم هستند یا خیر گفت: هیچ داروخانه‌ای حق فروش دارو در فضای مجازی را ندارد و موارد شناسایی و بررسی می‌شوند.
رئیس پلیس فتا پایتخت درباره نحوه رصد فضای مجازی توسط پلیس گفت: پلیس صفحات و کانال‌های عمومی را روزانه رصد می‌کند. همچنین مردم نیز می‌توانند گزارشات خود را به پلیس اعلام کند.
وی افزود: روزانه ۲۰ نفر در پایتخت مسئول رصد فضای مجازی هستند، اما با توجه به گستردگی این فضا، نمی‌توانیم اعلام کنیم همه فعالیت‌ها رصد می‌شود. همچنین در تلاشیم سیستم‌ها را ارتقا دهیم و تعداد رصدکنندگان را کاهش دهیم.
سرهنگ کاظمی اظهار کرد: امکان رصد صددرصدی نیست. همچنین افراد از صفحات شخصی در برخی موارد استفاده می‌کنند که ما حق ورود و دسترسی به صفحات خصوصی را نداریم بنابراین محرمانگی داده‌ها رعایت می‌شود.
جرائم رایانه‌ای رشد صد درصدی دارد
رئیس پلیس فتا پایتخت درباره تعداد پرونده‌ها افزود: پلیس فتا تنها در پایتخت، روزانه حداقل ۱۵۰ پرونده دارد که ۳۰ درصد از جرائم تنها در تهران اتفاق می‌افتد.
وی ادامه داد: متاسفانه در سال‌های اخیر، جرائم رایانه‌ای در سطح کشور رشد صد در صدی پیدا کرده است.
سرهنگ کاظمی اظهار کرد: از سال ۸۹ که پلیس فتا ایجاد شد تا به امروز، سامانه‌های اینترنتی بسیاری در کشور ایجاد شده اند و در مجموع استفاده از فضای مجازی توسعه پیدا کرده است.
این مقام انتظامی پایتخت گفت: در سال‌های گذشته تنها فیسبوک فعال بود که در کشور ما فیلتر بود، اما در حال حاضر حداقل ۶۰ شبکه اجتماعی داخلی و خارجی در کشور فعالیت می‌کنند. همچنین سازمانهای خدمت رسان نیز اقدامات خود را در بستر فضای مجازی گسترش داده اند که به افزایش تعداد کاربران منجر می‌شود.
وی افزود: توسعه اقدامات نهادهای مختلف، در فضای مجازی نیازمند آموزش و فرهنگ سازی است که باید توسط نهاد‌ها انجام شود. با افزایش آگاهی و شناخت افراد، بستر جرائم رایانه‌ای کاهش پیدا می‌کند.
سرهنگ کاظمی با اشاره به سال‌های آغازین فعالیت اینترنت در کشور ادامه داد: در دهه هشتاد، تعداد کاربران و میزان جرائم کم بود، اما دانش افراد استفاده کننده از اینترنت بسیار زیاد بود. به طوریکه تنها افراد نخبه، تحصیلکرده و یا مهندسان کامپیوتر در این فضا حضور داشتند، اما در دهه کنونی، همه افراد با هر میزان سواد در فضای مجازی فعالیت دارند.
این مقام انتظامی درباره جرم فیشینگ گفت: افراد کم سواد و مسن که شناخت کمتری درباره فضای مجازی دارند، توانایی ایمن نگه داشتن خود را ندارند و به عنوان مثال گرفتار کلاهبردارانی می‌شوند که از حساب هایشان میلیون‌ها تومان به صورت غیرمجاز برداشت می‌کنند.
وی اظهار کرد: در دهه هشتاد، تعداد کاربر کم و دانش زیاد، باعث جرم کمتری بود، اما در دهه نود، تعداد کاربران زیاد با دانش کم باعث ازدیاد جرم است. دانش کم افراد درباره فضای مجازی، باعث گرفتار شدن آنها در دام کلاهبرداران می‌شود؛ بنابراین باید نحوه استفاده صحیح از فضای مجازی به افراد آموزش داده شود.
سرهنگ کاظمی درباره راهکارهای جلوگیری از فیشینگ گفت: فعال سازی رمزهای یک بار مصرف، پیشنهاد پیشگیرانه پلیس بود تا بتوانیم از کاربرانی که دانش اینترنتی کمتری دارند در مقابل کلاهبرداران حرفه‌ای صیانت کنیم.
وی افزود: این رمز‌ها قرار بود سال گذشته فعال شوند، اما متاسفانه این اقدام تا دی ماه سال جاری به طول انجامید.
سرهنگ کاظمی اظهار کرد: با فعال شدن رمزهای پویا، تعداد شکایت از کلاهبرداری‌ها بسیار کاهش پیدا می‌کند، اما سیستم بانکداری نیز باید به فکر راهکارهای جدیدتری باشد.
رئیس پلیس فتا پایتخت با اشاره به قطعی اینترنت در زمان اغتشاشات گفت: در این زمان، تعداد پرونده‌های ما کاهش یافت، اما مجرمان خارجی در زمینه فیشینگ و هتک حرمت و نشر اکاذیب فعالیت خود را متوقف نکرده بودند.
وی درباره استرداد مجرمان جرائم یارانه‌ای اظهار کرد: بسیاری از مجرمان تصور می‌کنند با خروج از کشور، امکان مجازات آنها وجود ندارد، اما در بسیاری از پرونده‌ها با پیگیری‌های پلیس اینترپل، مجرمان به کشور بازگردانده می‌شوند.
این مقام انتظامی در پاسخ به این سوال که تاکنون استردادی صورت گرفته است افزود: سال گذشته، متهم سکه‌های ثامن که به ترکیه گریخته بود، شناسایی و استرداد شد.
سرهنگ کاظمی ادامه داد: ترکیه، یکی از کشور‌هایی که مجرمان بسیاری به آنجا پناه می‌برند. همچنین ما مجرمی که در کشورهای اروپایی زندگی کند هم داریم، اما به دلایل متعدد، هنوز استرداد آنها محقق نشده است.
ایجاد کانال‌های خاص غیرقانونی فقط برای کلاهبرداری
رئیس پلیس فتا پایتخت در پاسخ به این سوال که کانال‌های خرید و فروش اسلحه رصد می‌شوند، گفت: بله تمامی این کانل‌ها رصد می‌شوند، اما بر اساس تجربه ما، تمامی این کانال‌ها فقط برای کلاهبرداری ایجاد شده اند و خرید و فروش لوازم مختلف مانند اسلحه تنها یک پوشش است.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از جرائم دنیای واقعی، در فضای مجازی هم جرم هستند، افزود: البته باید به این نکته توجه داشت که خرید اسلحه در ایران جرم است، بنابراین مجرمان از این مسئله سواتفاده کرده و اقدام به کلاهبرداری می‌کنند. زیرا قربانیان آنها می‌ترسند به پلیس مراجعه کنند و از ما بخواهند به شکایت آنها رسیدگی کنیم.
سرهنگ کاظمی گفت: در برخی از این کانال ها، شماره تلفن یا شماره به اشتراک گذاشته می‌شود که به راحتی قابل شناسایی است، اما بسیاری از این کارت‌ها متعلق به معتادینی است که حساب یا مدارک شناسایی خود را فروخته اند و اطلاعی از جرائم انجام شده ندارند.
این مقام انتظامی افزود: قربانیان سایتهای قمار و شرط بندی نیز از جمله افرادی هستند که پس از کلاهبرداری، به پلیس شکایت نمی‌کنند، چون اعمال خودشان قابل تعقیب است؛ بنابراین کلاهبرداران از این طرق بسیاری را قبانی کرده و پول هایشان را به سرقت می‌برند.
وی درباره فعالیت مجرمانه در حوزه مسائل غیراخلاقی ادامه داد: عده‌ای با ساختن صفحات مختلف و انتشار عکس‌های غیراخلاقی، روابط نامشروع را پیشنهاد می‌دهند. سال گذشته چند مرد که قربانی این افراد شده بودند، به پلیس شکایت کردند. این افراد درباره شیوه کلاهبرداری گفتند که به آنها آدرس یک منزل داده شد و سپس از آنها خواسته شد مبلغی را از طریق عابر بانک سرکوچه برای فرد واریز کنند و سپس به خانه مراجعه کنند.
این مقام انتظامی افزود: این افراد پس از واریز پول، به آدرس مراجعه می‌کردند، اما متوجه می‌شدند این آدرس اشتباه است و زن مورد نظر آنها در آنجا ساکن نیست.
سرهنگ کاظمی اظهار کرد: این باند ۱۲ نفره که همگی آنها مرد بودند، در روستا‌های مشهد ساکن بودند. اما به قربانیان آدرس‌هایی در قم یا تهران می‌دادند. تعدادی از شاکیان این پرونده شناسایی شدند، اما بسیاری از آنها از شکایت امتناع می‌کردند.
پروژه "کمک به کودکان بهشت" کلاهبرداری بود
سرهنگ کاظمی گفت: فریب دادن افراد، شگرد فیشینگ کاران است. در حال حاضر متداول‌ترین روش کلاهبرداران اینترنتی، فیشینگ از طریق شارژ‌های اعتباری ارزان قیمت تلفن همراه، ثبت نام یارانه، ثبت نام کارت سوخت و کمک به کودکان بی سرپرست یا بیمار است.
سرهنگ کاظمی گفت: بسیاری از پیامک‌ها برای کلاهبردای هستند. در سال جاری پروژه‌ای به نام کمک به کودکان بهشت، به شهروندان پیامک شد و با تحریک احساسات آنها، درخواست کمک به کودکان را مطرح می‌کرد.
وی افزود: این پروژه، صد‌ها پرونده شکایت در سراسر کشور داشت. متهم این پرونده تنها در تهران، ۵۰۰ میلیون تومان به جیب زد و سپس به ترکیه گریخت. این متهم در شهرستان‌ها نیز شاکی دارد.
رئیس پلیس فتا پایتخت درباره کلاهبرداری از شارژ‌های اعتباری افزود: کلاهبرداران تبلیغ می‌کنند که ۵۰ درصد تخفیف بگیرید. سپس به وسیله یک درگاه جعلی، اطلاعات بانکی اشخاص را ثبت کرده و برداشت‌های غیرمجاز خود را آغاز می‌کنند.
تلگرام و اینستاگرام بستر اصلی جرائم رایانه‌ای
رئیس پلیس فتا پایتخت گفت: اقدامات مجرمانه مانند هتک حرمت، نشر اکاذیب، توهین و افترا در بستر تلگرام انجام می‌شود و با توجه به فیلتر بودن آن، دسترسی و شناسایی مجرمان کمی سخت‌تر است.
وی افزود: مسائل غیراخلاقی در اینستاگرام بیشتر رویت می‌شود؛ البته شناسایی متهمان راحت‌تر است.
این مقام انتظامی در پاسخ به این سوال که با صاحبان این دو شرکت ارتباطی وجود دارد اظهار کرد: هیچ ارتباط یا درخواستی از
این دو شرکت نداریم. اما شهروندان می‌توانند از طریق ریپورت یا بلاک کردن، موارد را به این شرکت‌ها اعلام کنند. پلیس هم تنها همین دسترسی را دارد.
سرهنگ کاظمی ادامه داد: تعداد جرم‌هایی که در شبکه‌های اجماعی داخلی رخ می‌دهد، در طول یک سال به اندازه تعداد انگشتان دست هم نیست.
رئیس پلیس فتا پایتخت با اشاره به سن استفاده از فضای مجازی گفت: از هر زمانی که کودک بتواند مدادرنگی در دست بگیرد و نقاشی کند، می‌تواند از شبکه‌های اجتماعی نیز استفاده کند، اما باید به این نکته توجه کرد که والدین باید علاوه بر آموزش، بر فعالیت کودکانشان نظارت داشته باشند.
وی درباره بدترین خاطره خود از قربانیان ادامه داد: روزی یک بازنشسته آموزش و پروش به ما مراجعه کرد و گفت پسر ۱۶ ساله اش تمام دارایی او که ۵۰۰ میلیون تومان بود و برای خرید خانه پس انداز کرده بود را در قمار باخته است. هنوز به خاطر دارم این پدر چگونه از این مسئله ناراحت بود.
سرهنگ کاظمی در خاتمه بازدید در پاسخ به این سوال که شخصا در کدام شبکه‌های اجتماعی حضور دارد، گفت: من برای کارهای شخصی در هیچ کدام از شبکه‌های اجتماعی حضور ندارم، اما به واسطه شغلم در همه جا هستم.
