موضوع پول مجازی و چگونگی استفاده از آن و مخاطراتش برای استفاده‌کنندگان سال‌هاست که به‌عنوان یکی از بحث‌های کارشناسی در حوزه پولی و مالی مطرح است. در همین رابطه داوود محمدبیگی، مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در این‌باره به تشریح مخاطرات پول مجازی در ایران پرداخته و با بیان اینکه پول مجازی نوعی پولی بی‌قاعده قلمداد می‌شود و توسعه آن با مخاطرات عدیده‌ای از منظر کسب‌و‌کار و مسائل فنی همراه است، گفت: شاید بتوان نگرشی شبیه پول را داشت که نیازمند ورود بانک‌های مرکزی و اعمال مقررات و نظارت بر انتشار آن است که البته این موضوع با ماهیت این نوع پول متناقض است.
فارس - به گفته مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی پول مجازی را می‌توان به عنوان نمونه‌ای از پول الکترونیکی بی‌قاعده و مقررات‌گذاری نشده تعریف کرد که در میان اعضای جامعه مجازی منتشر شده و قابل استفاده است. جامعه مجازی ضمن‌اینکه به‌وسیله توسعه‌دهندگان آن کنترل می‌شود، با توجه به تعامل با اقتصاد و پول واقعی متداول، پول مجازی در سه نوع پول مجازی محصور، پول مجازی با جریان یکسویه و پول مجازی با جریان دوسویه تقسیم‌بندی می‌شود.
محمد بیگی با بیان اینکه پول مجازی محصور اساساً در بازی‌های اینترنتی مورد استفاده قرار گرفته و به پول درون بازی هم معروف است، گفت: این نوع از پول مجازی هیچ گونه تعاملی با بخش حقیقی اقتصاد نداشته و کاربران از طریق کسب امتیاز در بازی‌های رایانه‌ای این نوع پول را تحصیل کرده و در همین سیکل بسته مصرف و خرج می‌شود، مثال بارز این نوع پول، سکه‌های آمازون است.
محمد بیگی با بیان مبانی اقتصادی نشر و توسعه پول مجازی گفت: به‌طور خلاصه با توجه به اینکه اساساً ریشه‌های تئوری پول مجازی به مکتب اتریش بازمی‌گردد و در آن مکتب اقدامات مداخله‌جویانه دولت و سایر نمایندگان وابسته به آن در سیستم‌های پولی رایج، به سبب ایجاد عدم تعادل شدید چرخه‌های تجاری و افزایش تورم مورد نکوهش قرار می‌گیرد و در حوزه تئوری پول نیز نقدی بر انحصار نشر پول وارد می‌کند، نشر و توسعه گسترده پول مجازی با ملاحظات بانک‌های مرکزی از حیث اثرگذاری بر کارایی سیاست‌های پولی همراه است.
وی بیان کرد: از‌این‌رو موضوع مطرح‌شده مورد توجه و بررسی بانک‌های مرکزی ازجمله بانک مرکزی اروپا و بانک بین‌المللی تسویه قرار داشته و مطالعات گسترده‌ای در این زمینه انجام شده است.
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که برای استفاده مناسب از پول مجازی به چه ساختارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نیاز است، گفت: اساساً بحث و بررسی زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در نشر و توسعه پول مجازی، چندان قابل ملاحظه نیست.
وی افزود: پیشرفت‌های به‌وجود‌آمده به‌واسطه معرفی فناوری اطلاعات، امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مناسبی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. به‌طور کلی این پول ازجمله پول‌های رمزینه یا رمزگذاری شده بود که مبتنی بر فناوری block chain است.
این مسوول بانک مرکزی اظهار داشت: بر این اساس آنچه در استفاده از پول مجازی با اهمیت قلمداد می‌شود، ورود به بحث مقرراتی نشر و توسعه پول مجازی است که در هر کشور بسته به نوع سیاست پولی، رویکردهای متفاوتی در برخورد با آن وضع شده است.
مخاطرات پول مجازی
محمد بیگی با بیان اینکه ممنوعیت یا ایجاد محدودیت در استفاده از پول مجازی ازجمله رویکردهای متداول در برخورد با نشر گسترده پول‌های مجازی است که در سطح بین‌المللی مشاهده شده است، در پاسخ به این سوال که آیا کاربرد این نوع فناوری موجب بروز خطراتی در عملیات بانکی کشورها می‌شود، گفت: با توجه به اینکه پول مجازی نوعی پولی بی‌قاعده قلمداد می‌شود، توسعه آن با مخاطرات عدیده‌ای از منظر کسب‌و‌کاری و فنی همراه است.
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی مخاطرات پول مجازی را اینگونه توضیح داد: عدم رهگیری پرداخت‌های انجام‌شده با پول مجازی، برگشت‌ناپذیری پول واریز‌شده در صورت واریز اشتباه یا در شرایط عدم دریافت کالا و خدمت، بروز نقص در الگوریتم رمزگذاری‌شده یا رمزگشایی توسط هکرها و متضرر شدن سرمایه‌گذاران در این قبیل پول‌ها در صورت اعلام ممنوعیت مبادله آن توسط دولت‌‌ها و غیره از جمله مخاطرات احتمالی مربوط به بهره‌گیری از پول مجازی خواهد بود که می‌تواند خریدار و استفاده‌کننده پول مجازی را تهدید کند.
وی افزود: چنانچه در زنجیره استفاده از پول مجازی بانک نیز به‌عنوان نهاد واسط نقش داشته باشد، تحمل مخاطرات مربوط به خسران سرمایه و ریسک حسن شهرت قطعی است. ذکر این نکته ضروری است که ماهیت و ذات پول‌های مجازی با مقررات و ساختارهای پول‌های قاعده‌مند سنخیت ندارد.
محمد بیگی تصریح کرد: بنابراین چنانچه بانک‌های مرکزی در برخورد با پول مجازی، رفتار مشابه با پول‌های فیزیکی را در پیش گیرند، پول مجازی ماهیت خود را از دست خواهد داد. همین موضوع به اعتقاد بنده چالش اصلی بانک‌های مرکزی در برخورد با این پدیده جدید است.
تلاش بانک مرکزی برای تدوین قوانین مربوطه
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که آیا بانک مرکزی ایران قوانینی برای استفاده از پول مجازی در دست تدوین دارد، گفت: بکارگیری پول مجازی همواره مورد ملاحظه بانک‌های مرکزی بوده است و در سنوات اخیر در سطح بین‌الملل شاهد تلاش‌هایی در راستای شناسایی مخاطرات ذاتی و مترتب از بکارگیری آن بوده‌ایم.
وی اضافه کرد: در ایران هم تلاش لازم از طریق هماهنگی بین دستگاهی و فراسازمانی به منظور تدوین مقررات مربوطه تدبیر شده است.
وی با بیان اینکه در‌حال‌حاضر در کشور ما همانند بسیاری از کشورهای دنیا نهادهای ذیربط صرفاً به رصد و بررسی ابعاد این پدیده و روش‌های برخورد با آن می‌پردازند، گفت: بر این اساس شهروندانی که سراغ این پول‌ها می‌روند، باید بدانند حمایت هیچ نهاد یا سازمانی را ندارند و ریسک ورود به این عرصه بسیار قابل توجه است.
