| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
سعید میرشاهی – مدت کوتاهی پس از اینکه مایکروسافت، ابزار جستجوی جدید خود (بینگ)، مبتنی بر هوش مصنوعی را برای گروهی از کاربران در اوایل فوریه رونمایی کرد یک دانشجوی 23 ساله آلمانی تصمیم گرفت محدودیت‌های آن را آزمایش کند.
عباس پورخصالیان – فضای سایبر به لحاظ بی حدومرز بودنش و رؤیت ناپذیری بخش بزرگی از آن که صدها برابر بزرگتر از بخش قابل رؤیت برای موتورهای جست وجو است، به واقع کلاً غیر قابل مدیریت است. به رغم این واقعیت، به زحمت می‌توان کشوری را نام بُرد که برای رصد فضای سایبر کوشش نکرده باشد!
علی شمیرانی - سالی که رو به پایان است رکورد خسارت‌بارترین سال تاریخ ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور را به نام خود ثبت کرد.
کایل چایکا، نیویورکر— همه‌چیز از یک تخم‌مرغ شروع شد. در ژانویۀ ۲۰۱۹، یک حساب کاربری به نام world_record_egg@ عکس حاضر و آماده‌ای از یک تخم‌مرغ قهوه‌ایِ معمولی را در صفحۀ اینستاگرامش گذاشت
اگنس کالارد - اگر در فضای عمومی حذف1 شوم، تکلیف دوستانم چیست؟ یک دهه قبل که فیلسوفی عمومی نبودم و فقط برای گروه اندکی از دانشگاهیان می‌نوشتم، هرگز به ذهنم نمی‌رسید چنین سؤالی از خود بپرسم. اما اوضاع حالا تغییر کرده است.
علی شمیرانی - اجرای فیلترینگ و مسدودسازی سایت‌ها و خدمات مختلف مبتنی بر اینترنت، اگرچه قدمتی طولانی در کشور دارد، اما همچنان یک هزارتوی پیچیده محسوب می‌شود.
در متن حاضر، ابتدا باید نگاهی کوتاه به به اوضاع و احوال این روزهای یکی از پرچالش‌ترین تشکل‌های صنفی یعنی «اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی» در سال‌های اخیر داشت. این اتحادیه در آبان ماه سال 1396 به صورت رسمی‌فعالیت خود را آغاز کرد.
رزنیکا رادمهر – ایوانا استرادنر با انتشار مقاله‌ای در نیویورک پست، به طرح اتهاماتی علیه روسیه و چین در ایجاد یک جنگ وبی با آمریکا از طریق انتشار اطلاعات نادرست پرداخت و نوشت: تلاش‌های فزاینده پوتین در رفتارهای مخرب در فضای وب، بخشی از تلاش‌های هماهنگ‌شده کرملین برای تضعیف دموکراسی است.
سعید میرشاهی – سایت مشبل، در گزارشی همراستا با دولتمردان آمریکا که تیک تاک را یک هیولا و تهدید برای امنیت ملی این کشور می‌دانند و به اشکال مختلف در حال فیلترینگ و محدودسازی آن هستند،
عباس پورخصالیان – کاربران ایرانی مقیم ج.ا. فعلاً نمی‌توانند به راحتی به پلتفرم هوشمند ChatGPT متصل شوند و از آن، مستقیماً و بی‌واسطه استفاده کنند.
آسیه فروردین/ سعید میرشاهی – مجله معروف «نیچر» در یک مقاله مفصل به قلم کریس استوکل واکر و ریچارد ون نوردن، حال و آینده هوش مصنوعی مولد و فرصت‌ها و تهدیدهای آن را از منظر علمی بررسی کرده است.
سمیه مهدوی پیام – اسکات ایکدا، خبرنگار ارشد مجله CPO، آینده‌پژوه و نویسنده فناوری با 15 سال سابقه است. او به‌طور گسترده در سراسر آسیا سفر می‌کند و درباره تاثیر فناوری بر جوامعی که بازدید می‌کند، می‌نویسد.
دانیال رمضانی – اعتراضات ایران که شهریورماه 1401، به دلیل مرگ مهسا امینی آغاز شد و گسترش یافت بار دیگر موضوع حریم خصوصی، کنترل داده‌های کاربران، اختلال و قطع اینترنت، فیلترینگ و سانسور محتوا را در کشورهای سراسر دنیا برجسته کرده است.
آسیه فروردین – شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات دسترسی به اینترنت، در حال مبارزه سخت برای آنلاین باقی‌‌ماندن در روسیه هستند. همچنین پس از زلزله مخرب ترکیه، انتقاد از نحوه خدمات‌رسانی و واکنش اضطراری این کشور موجب شد رجب طیب اردوغان،
علی شمیرانی - سالیان دور که به عنوان خبرنگار امور جنایی مشغول به کار بودم، با قاتلان و مجرمان زیادی گفت‌وگو داشتم که هر کدامشان برای ارتکاب تعمدی به قتل و جرم، دلایل و توجیهات خود را داشتند و تلویحا از عمل خود دفاع می‌کردند.
آزاده کیاپور – بخش فناوری در امنیت سایبری شکست خورده است. هزینه‌های جهانی برای این موضوع، 190 میلیارد دلار در سال است که یک چهارم بودجه دفاعی ایالات متحده محسوب می‌شود.
سمیه مهدوی پیام – حملات فیشینگ به طرز وحشتناکی پیچیده می‌شوند. هکرها از ترفندهای جدید برای انجام این حملات استفاده می‌کنند تا از موفقیت‌شان اطمینان حاصل کنند. این، موضوعی است که همگی باید مراقب آن باشند.
آسیه فروردین – این روزها به ندرت می‌توان کسی را پیدا کرد که در رسانه‌های اجتماعی حضور نداشته باشد. البته بین ارسال چند عکس برای خانواده و دوستان با ایجاد فعالانه محتوای رسانه‌های اجتماعی به عنوان بخشی از زندگی روزانه، تفاوت قابل توجهی وجود دارد.
عباس پورخصالیان – انقلاب در انقلاب، رویدادی غیر معمولی و نامتظره در جوامع بشری ولی اتفاقی دوره ای و قابل انتظار در فضای سایبری است.
رزنیکا رادمهر – از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، کشورهای اروپایی به علت نزدیکی جغرافیایی به این بحران و هراس از کشیده شدن این درگیری‌ها به حریم سایبری و فیزیکی خود، و کشور آمریکا نیز به دلیل اهداف استراتژیک، بودجه‌های هنگفتی برای کمک به اوکراین، افزایش دفاع سایبری خود و همچنین افزایش دسترسی به اینترنت برای کاربران مخالف دولت روسیه اختصاص داده‌اند.
سعید میرشاهی – شرکت OpenAI تحت حمایت مایکروسافت، برنامه چت‌چی‌پی‌تی (ChatGPT) موفق خود را برای کاربران چینی محدود کرده اما این برنامه، توجه زیادی را در این کشور جلب کرده است. همچنین شرکت‌هایی که برای ادغام فناوری در محصولات خود و مقابله با رقیب عجله دارند، توجه زیادی به این برنامه دارند.
علی شمیرانی - به دنبال ناآرامی‌های کشور از اواخر شهریورماه سال ۱۴۰۱ و با گذشت حدود ۵ ماه، اینترنت و به طور مشخص پلتفورم‌هایی نظیر واتس‌اپ و اینستاگرام، به عنوان پرمخاطب‌ترین و آخرین پیام‌رسان و شبکه اجتماعی خارجی در ایران،
سعید میرشاهی – «عمری نهمیاس» در مجله هفتگی mishpacha، امنیت و توان سایبری ایالات متحده را از نظر زیرساختی، با توجه به دیدگاه‌‌های صاحبنظران و محققان این حوزه، بررسی کرده است. وی معتقد است بسیاری از زیرساخت‌های حیاتی ایالات متحده، با توجه به اینکه تحت مالکیت بخش خصوصی قرار دارند، در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیر هستند.
آزاده کیاپور – از زمان شیوع کووید 19 در ماه‌های نخست سال 2020، عبارت «زنجیره تامین» به یک عامل نگرانی برای مصرف‌کنندگان آمریکایی تبدیل شد. این موضوع، اغلب توسط خریداران به طور وحشت‌زده در قالب آخرین بطری سفیدکننده، قوطی سوپ یا بدترین چیزها مانند آخرین رول دستمال توالت تداعی می‌شد.
آسیه فروردین – با وجود صنعت امنیت سایبری چندمیلیارد دلاری جهانی، تهدید ناشی از فعالیت‌های مخرب سایبری، هم از سوی مجرمان و هم از سوی بازیگران دولتی، همچنان در حال افزایش است.
رزنیکا رادمهر - خرید توییتر توسط میلیاردر معروف، ایلان ماسک، یکی از مهم‌ترین اخبار رسانه‌های خبری در سال 2022 بود. این تصاحب و مالکیت جدید، یک فاجعه بی‌سابقه بود،
سمیه مهدوی پیام – استارلینکِ کارآفرین میلیاردر، ایلان ماسک، با مجموعه ماهواره‌هایی که ارتباطات اینترنتی، صوتی و متنی را مستقیما از فضا فراهم می‌کنند، نحوه ارتباط افراد با یکدیگر را تغییر داده است. این سیستم همچنین بر کشورهایی که درگیر کشمکش هستند، تاثیر می‌گذارد.
دانیال رمضانی - هر زمان که یک فناوری جدید متولد می‌شود، باید به یاد داشته باشیم که هنوز فقط به عنوان یک ابزار در دست مردم است و به همین دلیل قرار است برای برآوردن خواسته‌های اساسی ما از آن استفاده شود.
سعید میرشاهی - مفهوم اینترنت آزاد برای همه، مدتی است که در حالت معکوس قرار گرفته است. سال 2022، دوازدهمین سال متوالی بود که شاهد کاهش آزادی اینترنت در سراسر جهان بودیم.
آسیه فروردین – امیلیو ایزیلو در مقاله‌ای برای سایت OODA لوپ نوشت: وقتی صحبت از قطعی اینترنت به میان می‌آید، توجه فورا به سمت حقوق بشر، سانسور عقاید مخالف، موضوعات سیاسی و تلاش برای کنترل اطلاعات متمرکز می‌شود.
فرحناز سپهری - نبود نظارت، تضامین لازم، قوانین و مقررات در بازار رمزارزها از یک‌سو و رواج گسترده نفوذ، هک و سرقت‌های کلان رمزارزها از دیگر سو که عمدتا امکانی برای پیگیری و بازگشت آنها وجود ندارد، باعث شده تا اعتماد افراد به این بازار کمرنگ شود.
سعید میرشاهی – داگ داوسون، رییس CCG Consulting از سال 1978 در صنعت مخابرات کار کرده و سابقه مشاوره و اجرایی دارد. او و CCG در کمک به مشتریان برای راه‌اندازی بازارهای پهنای باند جدید، توسعه محصولات جدید و تامین مالی سرمایه‌گذاری‌های جدید تخصص دارند.
مصطفی مهرآیین – ماشین زمان همان کلمات هستند تو می‌خوانی و به لحظه دیدار فرهاد و شیرین می‌رسی می‌خوانی و در لحظه دلتنگی اسکارلت برای رت باتلر نفس می‌کشی تو می‌خوانی و در سیاره ای دیگر با شریک عاطفی‌ات که یک چشمش زمین است
رزنیکا رادمهر – رابطه دولت ایران با مخالفان در اعتراضات اخیر، عمدتا در قالب نگرش دولت نسبت به آزادی اطلاعات، که اکنون به عنوان دسترسی به اینترنت مطرح است، تداوم خواهد داشت.
عباس سیاح طاهری – (بخش دوم) حدود 2 ماه قبل بود که در هفته نامه عصر ارتباط با انتشار مطلبی با عنوان «آپارات، کلوب و لنزور چگونه رشد کردند؛ از خوردن نان فیلترینگ تا مخالف‌نمایی» به بررسی نحوه رشد شرکت صباایده از حدود سال 83 تا کنون پرداختیم.
بررسی تاریخی مسیر رشد این شرکت پرحاشیه نشان می‌دهد که بسیاری از محصولات صباایده با کپی‌برداری از نمونه‌ها و پلتفورم‌های موفق خارجی کمی قبل یا بعد از فیلترینگ پلتفورم‌های خارجی روانه بازار شده و در مواردی از حمایت مالی محمدجواد آذری جهرمی وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز برخوردار شد.
آنطور که محمدجواد شکوری‌مقدم مدیر عامل صباایده تایید کرده، این شرکت به نوعی از پیشگامان انتفاع و نان خوردن از فیلترینگ پلتفورم‌های محبوب خارجی در ایران محسوب می‌شود.
«شرکت صبا ایده» زیرمجموعه گروه ایران سیستم به مدیر عاملی امیرحسین شکوری‌مقدم است که شرکت‌هایی نظیر «شرکت فن آوری اطلاعات ایران سیستم»، «شرکت صنایع الکترونیک ایران سیستم»، و «شرکت ارتباطی کامکار سیستم» را در زیرمجموعه خود دارد.
شرکت صباایده محصولاتی نظیر آپارات، کلوب، فیلیمو، میهن بلاگ، سینماتیکت، صباویژن، کاپرمارکت و … را به بازار مجازی ایران عرضه کرده که برخی از آنها به دلیل عدم استقبال کاربران و مسایل دیگر شکست خورد و برخی دیگر البته با حواشی فراوان سرپا هستند.
پیش از این پرحاشیه‌ترین محصول این شرکت یعنی آپارات بر سر زبان‌ها بود که بارها به علت مسایل و تخلفاتی که پیرامون آن مطرح شده بود، با جنجال‌های رسانه‌ای مواجه شد.
همانطور که در گزارش مذکور نوشتیم بررسی اخبار سال‌های قبل حکایت از خبر چند محکومیت برای محمدجواد شکوری‌مقدم مدیر عامل آپارات داشته است که علیرغم هیاهوی شدید برخی رسانه‌ها در پوشش این اخبار که گاه جنبه تبلیغاتی داشت، اطلاعی از نتیجه محکومیت‌ها در دست نیست که در ادامه به برخی از این موارد پرداخته می‌شود:
البته این خبر نیز مثل سایر موارد با پوشش تبلیغاتی خوبی برای مدیر عامل آپارات همراه شد و البته در خصوص جزییات و سرنوشت اجرای این حکم نیز همچنان اطلاعی از نتیجه در دست نیست.
اما همانطور که ذکر شد فیلیمو نیز یکی دیگر از محصولات شرکت پرحاشیه صباایده است که چند ماهی می‌شود که با جنجال‌های فراوانی همراه است. فیلیمو یک سامانه نمایش درخواستی (VOD) اشتراکی است که در بهمن ۱۳۹۳ و توسط شرکت صباایده آغاز به کار کرد.
اما بر خلاف مسایل پیرامون آپارات، این بار حواشی ایجاد شده از سوی مدیر عامل و شرکت صباایده پیرامون فیلیمو، باعث پرده‌برداری و رسانه‌ای شدن مسایل و ناگفته‌هایی در مورد این شرکت شد که بی‌سابقه بود.
به شکل خلاصه ماجرای فیلیمو از این قرار است که این VOD برای فعالیت در حوزه فیلم و صوت فراگیر و به موجب قوانین کشور، مجوز خود را از سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی یا ساترا که یکی از نهادهای وابسته به صداوسیما است و مسئولیت تنظیم‌گریِ رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی ایران را بر عهده دارد، دریافت کرده است.
لذا بر اساس قوانین و مجوز اعطایی، فیلیمو همچون دیگر بازیگران این عرصه، می‌بایست، قبل از تولید و انتشار مجموعه‌های نمایش خانگی اقدام به اخذ مجوز از ساترا کند.
اما شرکت صباایده بدون اخذ مجوز قانونی، اقدام به تولید یک سریال و همچنین بدون اخذ مجوز، اقدام به انتشار آن کرده است.
به همین جهت و از آنجا که تخلفات فیلیمو در گذشته نیز مکرر و مسبوق به سابقه بوده است و به مکاتبات و تذکرات ساترا نیز اهمیتی نداده، رییس سازمان صدا و سیما، اقدام به ارسال نامه‌ای از تخلفات شرکت صباایده به نهادهای نظارتی از جمله رییس جمهور به عنوان رییس شورای عالی فضای مجازی کرد تا نسبت به تعیین تکلیف این رویه قانون‌گریزی تصمیمات لازم اتخاذ شود.
این نامه اما بهانه‌ای برای حملات برخی رسانه‌ها و فعالان نزدیک به شرکت صباایده در فضای مجازی به صداوسیما و ساترا شد.
اما همانطور که ذکر شد با توجه به لحن تند و غیرعرف محمدجواد شکوری مقدم به عنوان مدیر عامل یک «شرکت خصوصی» خطاب به مسوولان صدا و سیما که در توییت‌های مکرر از گذشته تا کنون انجام شده است، این بار ظاهرا موضوع کمی فرق می‌کند و واکنش‌ها به رویه مالک فیلیمو باعث پرده‌برداری از ناگفته‌هایی شد که اگرچه پیش از این در گوشه و کنار و به شکل غیر رسمی مطرح می‌شد، اما این بار این مسایل علنی شد که در ادامه به برخی از این موارد پرداخته‌ایم:
شرکت صباایده اگرچه در ظاهر یک شرکت خصوصی محسوب می‌شود، اما همانطور که ذکر شد، ادبیات غیرعرف و لحن تند و از بالا به پایین محمدجواد شکوری مقدم مدیر عامل شرکت مالک فیلیمو خطاب به مسوولان صدا و سیما و رگولاتور قانونی حوزه صوت و تصویر از یک سو و نقل قول‌هایی که خواندید، نشان از پشتگرمی‌ها و حمایت‌های ویژه‌ای دارد که در خصوص هیچ یک از دیگر شرکت‌های خصوصی در این حوزه مشابه آن دیده نمی‌شود.
به شکل کلی شرکت صباایده از سال‌های دور، نامش به حمایت‌های پشت پرده و دریافت تسهیلات مالی و غیرمالی از نهادهای دولتی همچون وزارت ارتباطات گره خورده است و در این سال‌ها به شکل ویژه‌ای نیز از تخلفات این شرکت به نوعی چشم پوشی شده است که برخی از موارد آن پیشتر ذکر شد.
اما پرسش اینجاست که هدف مدیران فیلیمو و آپارات (شرکت صباایده) از این صف‌آرایی‌ها، قدرت‌نمایی‌ها و مخالف‌نمایی‌ها چیست؟ آن هم در شرایطی که در سال‌های گذشته نه تنها همه چیز بر وفق مراد این شرکت بوده، بلکه از توجهات خاصی نیز برخوردار بوده است.
بابک کرباسی زاده دبیر سابق کارگروه بازی‌های رایانه‌ای نظام صنفی رایانه‌ای کشور ظاهرا جواب این پرسش را می‌داند.
وی می‌گوید: «در حال قوه قضائیه و دادستان برای برخورد با این پلتفرم‌ها مماشات می‌کنند. شاید دلیل آن این باشد که قوه قضاییه نمی‌خواهد سبد مصرف محصولات فرهنگی خانواده‌ها را کم کند. اکثر پلتفرم‌ها در برهه‌های مختلف زمانی تابع قوانین بوده‌اند، در حال حاضر نیز اگر یک پلتفرم مرتکب تخلف می‌شود، با او مدارا می‌کنند. مجموعه صبا ایده که در رابطه با سرویس آپارات گیم مرتکب اشتباه شد و تهدید به بستن آپارات گیم کرد، در شرایط کنونی هم در حال تکرار چنین اشتباهاتی است. «لذا فیلیمو در حال طی کردن مسیری است که در نهایت بگوید توسط نهاد نظارتی فعالیت این پلتفرم متوقف شد و آن را تعطیل کردند.»
وی افزود: تیم صبا ایده و آقایان شکوری مقدم، اساسا در یک دوره محدود از بازار کشور، از محرومیت‌ها و محدودیت‌های موجود برای دسترسی کاربران داخلی به سرویس‌های بین‌المللی سوءاستفاده کردند و در شرایطی که دسترسی به یوتیوب محدود شد، آپارات شکل گرفت و رقبای آپارات نیز به دلیل دست‌اندازی‌های برخی دستگاه‌های نظارتی از میدان رقابت حذف شدند. در نتیجه آپارات غول بزرگی شد که حاصل رانت و نظارت و لابی‌های پشت پرده است.»
همانطور که در گزارش قبلی هفته‌نامه عصر ارتباط نیز ذکر شد، اگرچه اکثریت محصولات شرکت صباایده با کپی‌برداری از نمونه‌های موفق خارجی در ایران و همواره کمی قبل، همزمان یا کمی بعد از فیلترینگ رقبای خارجی، راه‌اندازی شدند، اما مساله اینجاست که با وجود تمام حمایت‌ها و تسهیلات مالی و غیرمالی، بسیاری از محصولات شرکت صباایده نظیر لنزور، کلوب، میهن بلاگ، کاپرمارکت، بخش‌هایی از سرویس دیجیتال مارکتینگ و … این شرکت تعطیل شد.
اینکه علت تعطیلی سرویس‌های مذکور به واسطه توقف حمایت‌های بیرون از شرکت صباایده بوده یا نه مشخص نیست، اما مقصود آن است که اصولا تمام سرویس‌های این شرکت همواره موفق نبوده‌اند.
لذا اکنون این احتمال در خصوص دیگر محصولات پرحاشیه صباایده یعنی فیلیمو و آپارات نیز چندان دور از ذهن نیست که چه بسا به واسطه توقف حمایت‌ها و زیان‌دهی در آستانه تعطیلی قرار داشته و آنطور که یکی از مدیران سابق سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور گفته، قرار است بار و هزینه این تعطیلی با ایجاد جریان‌های رسانه‌ای و هیاهو به گردن نهادهای نظارتی انداخته شود و «لذا فیلیمو در حال طی کردن مسیری است که در نهایت بگوید توسط نهاد نظارتی فعالیت این پلتفرم متوقف شد و آن را تعطیل کردند.» (منبع:عصرارتباط)
دانیال رمضانی – نشریه تایم در گزارشی به قلم کارل ویک به بررسی آخرین تلاش‌ها برای افزایش پوشش اینترنت ماهواره‌ای در ایران از طریق قاچاق این ابزار به کشور و ایجاد شبکه‌ای موازی با اینترنت ایران که از آن با نام اینترنت سایه (پنهان و مخفی) یاد شده است، پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
عباس پورخصالیان – 30 سال پیش وقتی که اینترنت برای استفادۀ عموم کاربران آزاد شد، بنا بود سیستم عامل سیاست جهان برای ایجاد منطقه‌ای آزاد در خدمت انواع بهره برداری‌ها و بهره‌مندی‌ها باشد. اما دولت‌های بسیاری برای کنترل ارتباطات اینترنتی، اقدام کردند و با وسواس، دقت و کفایت، زمام سانسور و کنترل آن را به دست گرفتند.
آسیه فروردین – برخی رسانه‌های غربی مانند واشنگتن‌پست و بی‌بی‌سی، اخیرا فاش کردند وزارت دفاع ایالات متحده (DOD) با پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و توییتر، توافق‌نامه‌های محرمانه امضا کرده است
عباس پورخصالیان – به چه زبانی باید به دیوانسالاری‌های فرسوده گفت که رسانه هراسی مزمن و حکمرانی نامطلوب ضامن بقا نیست بلکه از طریق رشد منفی شاخص‌های اقتصاد بخصوص در بازار خدمات ارتباطات و مخابرات،
تحقیقات جدید شرکت زیرساختی اینترنتی Cloudflare نشان می‌دهد اختلالات اینترنتی رسما یک مشکل جهانی شده است. این تحقیقات، به یک وضعیت عادی جدید نگران‌کننده اشاره می‌کند.
