فیلترینگ تثبیت شد، پروژها متوقف شدند
«برای انجام پروژه‌ها نیرو نداریم»، «سهم ایران در بازار منطقه، بلعیده میشود»، «پروژه‌ها به دلیل افزایش قیمت دلار بزرگ و توان شرکت‌ها کم شده است»، این جمله‌ها را «محمد دین محمد آذری» رئیس کمیسیون ساخت مراکز داده سازمان سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران می‌گوید. گرچه به گفته خودش چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای از آینده ندارد، اما همچنان برای بهبود شرایط حوزه فاوا تلاش می‌کند و در نشست‌های مختلف راهکار ارائه می‌دهد. دست آخر هم می‌گوید: «یکی باید بخش خصوصی را نجات دهد.»
«محمد دین محمد آذری» در گفتوگو با روابط عمومی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران با بیان این که مشکلات فیلترینگ همچنان پا برجاست، گفت: فیلترینگ به نوعی تثبیت شد و برخلاف اظهارات دولتیان که می‌گفتند، با آرام شدن شرایط، فیلترینگ برطرف می شود، متاسفانه این گونه نشد. در همه جای دنیا و در شرایط امنیتی، قواعدی وجود دارد که در چه شرایطی، اینترنت قطع میشود و مردم همه می‌دانند هنگامی که وضعیت به یک نقطه خاص برسد، اینترنت قطع خواهد شد و با عادی شدن شرایط، اینترنت به وضعیت قبلی باز می گردد؛ اما هنگامی که در اینجا اینترنت قطع میشود و با توجه به این که قانونی در این زمینه نداریم، همچنان در شرایط بلاتکلیفی به سر می‌بریم.
آذری با اشاره به استفاده گسترده مردم از فیلترشکن‌ها، گفت: هنگامی که یک نیاز از راه اصولی خود پوشش داده نمی‌شود، مردم به دنبال راهکاری برای آن خواهند بود و این راهکار به استفاده از فیلترشکن انجامید. در حال حاضر شاهد استفاده گسترده از فیلترشکن و برقراری اینستاگرام و واتس اپ هستیم؛ در این میان تنها فیلترشکن به ما افزوده شد. فیلترشکن‌ها نه برای داده‌های ملی و نه خصوصی، مناسب نیستند. حتی کنترل فرزندانمان را دشوار می‌کند. از سویی دیگر چون فیلترشکن‌ها خارجی محسوب می‌شوند حجم ترافیک هم بالا است و این گونه بودجه‌ای از مردم کسر شده و به جیب فروشندگان اینترنت واریز میشود؛ حتی شاید فروشندگان اینترنت خود به نوعی طرفدار عدم رفع فیلترینگ اینترنت باشند.
رئیس کمیسیون ساخت مراکز داده سازمان نصر تهران، در همین ارتباط اظهار کرد: موضوع بعدی این که فیلترینگ و قطعی اینترنت به کجا منجر شد؛ در نشست اخیر خود در پژوهشگاه، این پرسش برای حاضران مطرح بود که چرا سیاست‌های سازمان فناوری اطلاعات و دولت در حوزه قطب مراکز داده یا حوزه گسترش مراکز داده به گسترش خدمات ابری یا همکاری با کشورهای خارجی و جذب سرمایه گذار در این حوزه‌ها منجر نشده است؟ پاسخ آن روشن است چون ما دارای ثبات بازار نیسیتم، قانون‌گذاری روشن نداریم، تعهد و ضمانت دولت بر پایدار بودن این سرویس‌ها وجود ندارد، هنگامی که امکان دارد اینترنت بنده در هر روز قطع و وصل شود، با فیلترینگ روبرو شوم و فردی هم وجود نداشته باشد که بتوان به سخن او اتکا کرد؛ هنگامی که با این بی‌ثباتی بازار روبرو هستیم، اهداف مورد نظر هم تحققق نمی‌یابند.
او افزود: آثار وضعیت اخیر اینترنت پس از 6 ماه، موجب شد تا سرمایه‌گذاری و پروژههای تعریف شده در حوزه شبکه ملی اطلاعات مانند قطب مراکز داده، پروژههای افزایش فروش و سرمایه‌گذاری در حوزه مراکز خدمات ابری و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی محقق نشود.
آذری در پاسخ به این پرسش آیا پایشی درباره کاهش حجم سرمایه‌گذاری پس از اختلالات اخیر اینترنت، صورت گرفته است، توضیح داد: خیر در این بخش پایشی انجام نشده، اما مسئله این است که بازار مراکز داده در دنیا دارای یک رشد صعودی است و ما شاهد حجم سرمایه‌گذاری هواوی در افغانستان، پاکستان و یا دیگر شرکتهای بزرگ در هند، عراق و سوریه هستیم. اپراتورها و شرکتهای بزرگ اینترنتی و سازندگان بزرگ مراکز داده در واقع می خواهند حوزه خدمات ابری خود را به کشورهای خاورمیانه توسعه بدهند و در حال سرمایه‌گذاری‌های بزرگ هستند. شما دو بازار بزرگ کشورهای عربستان و ترکیه را مشاهده کنید که به لحاظ جمعیتی، فرهنگی و تعداد کاربر با آنها اشتراکاتی داریم و محاسبه می‌کنید که دارای چه رشد صعودی هستند، در حالی که حتی پروژههای ملی ما اجرایی نمی‌شوند، این خود نماینگر اُفت است. در دنیایی که رو به پیشرفت است، ثبات یعنی عقب ماندن؛ و این جزو بدیهیات است.
آذری درباره فعالیت و عملکرد کمیسیون زیرساخت مراکز داده سازمان نصر تهران در تعامل با نهادهای حاکمیتی برای بهبود شرایط کسب‌وکارهای این اکوسیستم، گفت: کمیسیون ما یک پله عقب‌تر است؛ چون مخاطب مستقیم موضوع اینترنت و فیلترینگ، کمیسیون اینترنت و انتقال داده به ریاست آقای یوسفی‌زاده است؛ اما ورای آنها، اگر کمیسیون انتقال داده و بازار خدمات ابری کشور، فعال و رو به رشد نباشد، بازار ما هم یک پله پس از آنها اثرپذیر است؛ چون کمیسیون ما یعنی زیرساخت مراکز داده، مراکز داده را می‌سازیم و تجهیزات آن را وارد می‌کنیم، بنابراین پروژههای ما هم در این شرایط با رکود روبرو میشود.
اجرای پروژه‌ها متوقف شده است
او ادامه داد: از سال گذشته با وجود همه مشکلات به ویژه نوسان نرخ ارز، شاهد هستید که همه پروژ‌های تعریف شده، موجب زیان پیمانکاران شد؛ چون قرارداد پیمانکار با دلار 38 هزار تومان منعقد و با دلار بیش از 50 هزار تومان تحویل داده شد. اکنون افرادی که در مناقصات برنده شده و در اوایل کار قرار دارند، آن را متوقف کرده‌اند؛ چون در صورت اجرا 30 تا 40 درصد متضرر می‌شوند. حتی پیمانکار حاضر است که 5 درصد ضمانت او به اجرا گذاشته شود، چون بهتر از زیان 30 درصدی است.
آذری در پاسخ به این پرسش که آیا چنین قراردادهایی مشمول تعدیل نرخ ارز نمی‌شوند، گفت: متاسفانه بخشنامه‌های تعدیل نرخ ارز شامل حوزه فناوری اطلاعات نمی‌شوند و این موضوع هم برای کارفرمایان چند شفاف نیست. کارفرما هم چندان تعهدی به جبران خسارت پیمانکار ندارد. اکنون حتی پیمانکاران در مناقصات دولتی شرکت نمی‌کنند، چون امکان برآورد قیمت دلاری در این شرایط وجود ندارد. بنابراین یک رکود فاحشی در نتیجه اتفاقات رخ داده بر بازار حاکم شده است.
رئیس کمیسیون ساخت مراکز داده سازمان نصر تهران در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود اظهار کرد: حالا نگاهی به این سوی فیلترینگ اینترنت داشته باشیم، به عنوان مثال همراه اول یا دیگر اپراتورهای بزرگ همچون آسیاتک، دارای چندین طرح مراکز داده و پروژههای بزرگ هستند. خود همراه اول تصمیم داشت 5 تا 10 مرکز داده احداث کند؛ اما همه این طرح‌ها به دلیل بلاتکلیف بودن شرایط هم از لحاظ اقتصادی، سیاسی و هم به دلیل غیرقابل اعتماد و اطمینان بودن دولت در حوزه فناوری اطلاعات و اینترنت، همه این طرح‌ها متوقف شده است.
الزامات دو بخش حاکمیتی و خصوصی برای بهبود شرایط
آذری درباره این موضوع که با توجه به مشکلات موجود و پیچیده بودن شرایط؛ راهکار عبور از مقطع کنونی چیست، گفت: باید سیاست‌گذاری درستی انجام داد، متعهد بود، منافع همه ذینفعان را لحاظ کرد، از تصمیم‌گیری‌های آنی خودداری کرد و در کمیسیون‌ها از افراد متخصص بهره برد. ما در کارگروه فیلترینگ اینترنت که یک کارگروه یا کمیته عالی کشور است تنها وزیر ارتباطات از جنس این حوزه است که او هم تنها دارای حق یک رای است. این کارگروه دارای 12 یا 13 عضو بوده و مشخص است که مطالبات واقعی محقق نمی‌شوند. حالا باید یک اتفاق چند بار رخ دهد تا ما تبعات آن را بشناسیم؟ در اساس باید نگاه را تغییر داد. به طور مثال اگر در نقطه‌ای شبنامه پخش شود، قلم و کاغذ را ممنوع نمی‌کنند. با سیاست‌های بگیر و ببند و انقباضی، اهداف محقق نمی‌شوند. باید در این زمینه کار اصولی انجام داد و از متخصصان استفاده شود و پاسخگوی مردم باشیم.
او در توضیح این موضوع که مخاطب تمام مطالبات بیان شده، بخش حاکمیت است و این که بخش خصوصی در این میان چگونه می‌تواند ایفاگر نقشی اثرگذار باشد، گفت: بخش خصوصی می‌تواند راهنمایی کند، راهکار و مشاوره ارائه دهد. بخش خصوصی می‌تواند همچون امروز تحمل کند، اما این تحمل دارای یک آستانه است. متاسفانه در حال حاضر در کارگروه‌های موجود سازمان فناوری اطلاعات و پژوهشگاه؛ بسیار کم می‌توانیم از نظرات بخش خصوصی استفاده کنیم؛ چون بخش خصوصی احساس می‌کند که نظر او پرسیده نمی‌شود و یا در صورت پرسیده شدن هم شنیده نمی‌شود و کسی هم آن را اجرایی نمی‌کند. همین که بخش خصوصی متحمل این زیان‌ها میشود و آن را پرداخت می‌کند این خود نخستین و بزرگترین کار است.
آذری درباره چشم‌انداز و شرایط آینده با «نااُمید» توصیف کردن آن، گفت: دیگر امیدوار نیستم، متاسفانه ما به جای حل مشکل از آن عبور می‌کنیم . این سنگ همچنان کف جوی باقی خواهد ماند و بار دیگر همین اتفاق رخ می‌دهد؛ همچنان که ما در سالهای گذشته شاهد چنین حوادث و اتفاقاتی بودیم و اکنون تنها بار دیگر تکرار شده است؛ اگر سطح تعاملات افزایش پیدا کند و از تجربیات گذشته درس بگیریم، امیدوار می‌شویم اما صرفا موضوعات را به فراموشی بسپاریم، بار دیگر شاهد همین اتفاقات خواهیم بود.
او ادامه داد: حتی خود بخش خصوصی تصور می‌کند با وجود تلاش‌هایی که انجام می‌دهد، نتیجه نگرفته است. آیا برای همه مکاتباتی که توسط لایه‌های هیئت مدیره خود سازمان نصر صورت گرفت، پاسخی دریافت و یا پیشرفتی حاصل شد؟ آیا به حوزه‌های مختلف؛ اینترنت، فیلترینگ، نوسان نرخ ارز و مواردی از این دست، پاسخگویی درستی صورت گرفت؟ بنابراین همه این موارد به مشکلات قبلی اضافه شد. شما در یک نگاه کلی شاهد افزایش حجم مشکلات هستید و در این میان از توان بخش خصوصی کاسته میشود. آیا در این شرایط می‌توان امیدوار بود؟ همواره با افزایش نرخ دلار، توان شرکت‌ها کاهش پیدا می‌کند چون عمده خریدهای ما به صورت ارزی است، هنگامی که از ارزش پول یک کشور کم میشود؛ یعنی از سرمایه بخش خصوصی کم میشود. اکنون بخش خصوصی برای شرکت در مناقصات به شدت دارای مشکل است؛ پروژه‌ها به دلیل افزایش قیمت دلار بزرگ شده، اما توانمندی شرکت‌ها کم شده است. همه این موارد صاحبان کسب و کار را به این نتیجه می‌رساند که باید برای شرایط خود چاره‌ای بیاندیشد.
شرکت‌ها به یکدیگر نیرو قرض می‌دهند
این فعال حوزه فاوا با اشاره به مهاجرت نیروهای متخصص، گفت: مهاجرت نیروهای متخصص به شدت افزایش پیدا کرده است؛ همه همکاران ما چه در شرکتهای خصوصی، خصولتی و سازمان‌های دولتی، همه جویای نیروی متخصص هستند نیروهای همه مهاجرت می‌کنند و ما برای انجام پروژه‌ها نیرو نداریم؛ حتی در برخی موارد شرکت‌ها به یکدیگر نیرو قرض می‌دهند. یک شرکت بخش خصوصی با همه این مشکلات تا چه اندازه توان ماندن دارد.
اودر پایان گفت: متاسفانه همکاران دارای شرایط بسیار بدی هستند و به دشواری می‌توانند حقوق پرسنل خود را تامین کنند و با این شرایط باید فکر اساسی کرد آسیب این مشکلات به خود ما باز می‌گردد. پیشتر هم اعلام کردم سهم ایران در بازار منطقه در حال بلعیده شدن توسط کشورهای همسایه و شرکتهای بزرگ فعال در این حوزه است. ایران به عنوان یک کشور باثبات در منطقه می‌تواند گذرگاه عبور همه فیبرهای نوری باشد و به کشورهایی مانند عراق، افغانستان و سوریه که اصلا زیرساخت ندارند، سرویس ارائه دهد. متاسفانه به دلیل تعلل ما در این موارد و عدم سیاست‌گذاری‌های کلان، عدم تعامل اتاق بازرگانی، ما نتوانستیم پروژ‌های بین‌المللی بگیریم و این پروژه‌ها توسط کشورهای همسایه بلیعده شده و شاهد از دست رفتن سهم ایران از بازار منطقه هستیم؛ یکی باید بخش خصوصی را نجات دهد.
