پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات با تعریف اقدامات عملیاتی از جمله اصلاح مدل اقتصادی و تعرفه گذاری، اصلاح مدل ترافیک شبکه و نیز توسعه شبکه ارتباطات ثابت بر پایه فیبرنوری، وارد فاز اجرایی شد.
مهر - معصومه بخشی پور: طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات که در شهریورماه سال ۹۹ توسط شورای عالی فضای مجازی تصویب شده است، در دو بخش اهداف عملیاتی و اقدامات کلان، وظایف دستگاه‌های مختلف را در خصوص پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات مشخص کرده است. در این سند، از میان ۵۳ اقدام کلان و نگاشت نهادی مربوط به شبکه ملی اطلاعات، ۳۹ اقدام به وزارت ارتباطات محول شده است.
حال با گذشت نزدیک به ۶ ماه از روی کار آمدن دولت سیزدهم، به نظر می‌رسد که وزارت ارتباطات عزم جدی برای پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات مطابق با اهداف مدنظر مصوبه شورای عالی فضای مجازی دارد و از هفته گذشته از اجرای برخی پروژه‌ها در راستای اقدامات عملیاتی این شبکه، خبر داده است.
سند طرح کلان شبکه ملی از وزارت ارتباطات چه می‌خواهد؟
در طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات برای اهداف عملیاتی این شبکه، پوشش ۸۰ درصدی دسترسی پهن باند ثابت خانوارها با متوسط سرعت دسترسی ۲۵ مگابیت بر ثانیه و پوشش ۱۰۰ درصدی جمعیت کشور برای دسترسی پهن باند سیار با سرعت متوسط ۱۰ مگابیت بر ثانیه مدنظر قرار گرفته است. مبنای اغلب اهداف این سند، سال ۱۴۰۴ است.
در این سند در حوزه مزیت بخشی اقتصادی و تعرفه‌گذاری رقابتی بر دسترسی به خدمات کاربردی و محتوای داخلی به میزان حداقل دو برابر و دسترسی به خدمات پایه کاربردی شبکه ملی اطلاعات به میزان حداقل سه برابر نسبت به رقبای خارجی، تاکید شده است. در حوزه مزیت بخشی کیفی نیز باید دسترسی به خدمات و محتوای داخلی به میزان ۵ برابر نسبت به خدمات و محتوای خارجی باشد.
همچنین سهم ترافیک خدمات پایه کاربردی داخلی نسبت به خدمات پایه کاربردی خارجی مشابه باید ۷۰ به ۳۰ باشد و نرخ رشد سالیانه ۱۵ درصدی نیز برای این بخش مدنظر است.
ایجاد امکان اتصال حداقل ۱۰ درصد کاربران با دسترسی مبتنی بر نسل جدید ارتباطات و امکان اتصال و دسترسی پرسرعت سازمان‌ها و مراکز آموزشی، پژوهشی، حوزوی، کسب و کارها و کاربران تجاری با حداقل سرعت ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه از دیگر اهداف این سند است.
در این سند به ایجاد حداقل ۳ مرکز داده در سه استان و ایجاد نقطه حضور بین الملل در منطقه ویژه ارتباطات اشاره شده است.
از سوی دیگر در جدول اقدامات کلان و نگاشت نهادی شبکه ملی اطلاعات نیز از مجموع ۵۳ اقدام عملیاتی، بیش از ۳۹ اقدام به وزارت ارتباطات مکلف شده است.
تدوین نظام تعرفه و مدل اقتصادی خدمات ارتباطی و پایه شبکه ملی اطلاعات، رقابت پذیر کردن و ارتقای پایداری شبکه‌های تجمیع درون استانی و ارتقای فناوری دسترسی ارتباطات ثابت از جمله اقداماتی است که بر عهده کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات گذاشته شده است.
گام‌های وزارت ارتباطات برای اقدامات کلان در شبکه ملی اطلاعات
پس از گذشت بیش از ۱۵ سال از مطرح شدن پروژه شبکه ملی اطلاعات، این بار وزارت ارتباطات برای پیاده سازی این پروژه ملی، طرح عملیاتی و زمان بندی، مشخص کرده است.
به تازگی علی اصغر انصاری معاون برنامه ریزی وزیر ارتباطات از پیشنهاد دولت برای ۳ برابر شدن بودجه شبکه ملی اطلاعات در لایحه ۱۴۰۱ خبر داده است و طرح عملیاتی وزارت ارتباطات نیز در قالب «توسعه شبکه ارتباطات ثابت کشور» ذیل پروژه توسعه فیبرنوری، «اصلاح مدل ترافیک شبکه با ایجاد مراکز داده استانی» و نیز «اصلاح مدل اقتصادی و تعرفه گذاری ترافیک داخلی»، به تازگی از سوی وزیر ارتباطات اعلام و برای آن زمان بندی ۳ ساله در نظر گرفته شده است.
در همین راستا حدود ۱۰ روز پیش وزارت ارتباطات از تشکیل کمیته «اصلاح مهندسی ترافیک شبکه ملی اطلاعات» و «باز مهندسی جریان ترافیک داده کشور» در راستای تحقق الزامات شبکه ملی اطلاعات خبر داد.
پس از آن نیز وزیر ارتباطات در توضیحات تکمیلی گفت: قرار است جریان ترافیک داده در کشور بازطراحی شود تا به جای توزیع تمام ترافیک کشور از پایتخت، محتوا در نزدیک‌ترین محل و در مراکز منطقه‌ای توزیع اطلاعات، توزیع شود و تأخیر و کندی سرعت به حداقل برسد.
به گفته عیسی زارع پور، در فاز نخست این طرح، نقاط توزیع داده و محتوا در شهرهای تبریز، شیراز و مشهد ایجاد می‌شود و در فاز دوم، طبق طراحی تا ۱۰ مرکز توزیع داده در نقاط مختلف کشور ایجاد خواهد شد. تا پایان سال جاری بازطراحی ترافیک شبکه تکمیل و همزمان، اقدامات اجرایی برای پیاده‌سازی این طرح شروع می‌شود و طرح در چند فاز به تدریج تکمیل خواهد شد.
از سوی دیگر سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هفته گذشته از تدوین پیش‌نویس « اصول حاکم بر تقسیم کار و حمایت از توسعه شبکه دسترسی مبتنی بر فیبرنوری » با مشارکت دارندگان پروانه، فعالان بازار و صاحبنظران حوزه ICT به عنوان یکی از پروژه‌های اولویت‌دار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ذیل شبکه ملی اطلاعات خبر داده است.
در این مورد نیز وزیر ارتباطات با انتقاد از وضعیت نابسامان اینترنت خانگی که به دنبال سیاست‌های غلط و تلمبار شده در یک دهه گذشته به وجود آمده است، تاکید کرد که برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدتی برای افزایش کیفیت و سرعت شبکه ارتباطی کشور تدارک دیده‌ایم. پروژه «فیبرنوری نقاط» از دهه فجر امسال کلید می‌خورد و تا پایان دولت سیزدهم ۲۰ میلیون پورت پرسرعت مبتنی بر فیبرنوری برای منازل و کسب و کارها راه‌اندازی می‌شود.
در گام بعدی نیز وزارت ارتباطات برای اصلاح مدل تعرفه گذاری ترافیک ارتباطات داخلی کشور و تعرفه نیم بهای پهنای باند شبکه ملی اطلاعات در حال برگزاری جلساتی با ذینفعان و ارائه دهندگان خدمات روی این شبکه است تا در نهایت این مدل اقتصادی به نفع تمام فعالان این بخش باشد و اهداف مربوط به مزیت بخشی اقتصادی و تعرفه‌گذاری رقابتی را مطابق با سند طرح کلان شبکه ملی اطلاعات، محقق کند.
هدفگذاری برای ایجاد ۲۰ میلیون پورت فیبرنوری در همه استان‌ها
برای شفاف‌تر شدن گام‌های مدنظر وزارت ارتباطات در اجرای اهداف شبکه ملی اطلاعات، با صادق عباسی شاهکوه معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به گفتگو نشستیم و روند برنامه‌های مدنظر این وزارتخانه را از وی جویا شدیم.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد برنامه‌های در دست اقدام برای رسیدن به ۲۰ میلیون پورت فیبرنوری در کشور توضیح داد و ضرورت اصلاح تعرفه گذاری برای خدمات محتوایی در شبکه ملی اطلاعات و نیز اصلاح مدل ترافیک شبکه را تبیین کرد.
عباسی شاهکوه با اشاره به اینکه بخشی از اهداف دسترسی به شبکه ملی اطلاعات مربوط به توسعه اینترنت ثابت و بخشی مربوط به توسعه ارتباطات همراه است، اظهار داشت: ما به زودی مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در خصوص پروژه شبکه دسترسی فیبرنوری را نهایی می‌کنیم. هم اکنون کلیات آن تصویب شده است. در این مصوبه مدل واحدی از تعریف پروژه، نحوه اجرای آن، میزان پوشش، تعداد اپراتورهای اجرا کننده و هدف گذاری در هر استان، مشخص شده است.
معاون وزیر ارتباطات با بیان اینکه قرار نیست برای ایجاد شبکه دسترسی فیبرنوری، اپراتور جدیدی تعریف کنیم، ادامه داد: از میان اپراتورهای موجود، آنهایی که شرایط اجرای این پروژه را دارند (مانند FCP ها و شرکت مخابرات و حتی اپراتورهای موبایل) می‌توانند اعلام آمادگی کنند و پس از تقسیم بندی و گروه بندی در هر استان، این اپراتورها به صورت موازی کار را پیش خواهند برد تا در یک زمان ۳ ساله به هدف نهایی برسیم.
به گفته وی، سرمایه گذاری در این پروژه از سوی اپراتورها باید انجام شود و دولت در رفع موانع و موضوعات حمایتی با اپراتورها پیش می‌رود. برای مثال موانعی در شهرداریها و توانیر پیش روی اپراتورهای ارتباطی است که دولت کمک می‌کند این موانع در طول زمان رفع شود. در قانون بودجه نیز پیشنهاداتی در خصوص این پروژه آمده که در صورت تصویب، به کمک خواهد آمد تا اپراتورها کار را با سرعت بیشتری پیش ببرند.
تعرفه ترجیحی شبکه ملی اطلاعات حذف نمی‌شود
عباسی شاهکوه به موضوع اصلاح مدل اقتصادی شبکه ملی اطلاعات به عنوان یکی دیگر از اقداماتی که باید طبق سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات توسط وزارت ارتباطات انجام شود اشاره کرد و گفت: تعرفه گذاری یکی از اقداماتی است که به صورت مرتب از سوی رگولاتوری در حال انجام است و مطابق با زمان و متناسب با شرایط بازار و رقابت، قابل اصلاح خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه تعرفه ترجیحی ترافیک داخلی و محاسبه نیم بهای آن نسبت به اینترنت بین الملل با هدف حمایت از تولید محتوای داخلی تعیین شد، گفت: در بسیاری از موارد این هدف، محقق شده و باعث خوشحالی است که اعلام کنیم در حال حاضر ارائه دهنده محتوایی در کشور وجود دارد که حدود ۸۰۰ گیگابیت بر ثانیه ترافیک تولید می‌کند.
معاون وزیر ارتباطات با بیان اینکه تعرفه ترجیحی برای شبکه ملی اطلاعات به رشد محتوای داخلی کمک کرده است، افزود: اما هم اکنون برخی از ارائه دهندگان محتوا اعلام کرده‌اند که دیگر مایل نیستند محتوای خود را در شبکه ملی اطلاعات به نصف قیمت اینترنت بین الملل، برای کاربران محاسبه کنند و حتی اپراتوری هم وجود دارد که نسبت به این مصوبه ناراضی است.
رئیس رگولاتوری با تاکید بر اینکه البته این به معنای آن نیست که همه از این مصوبه ناراضی باشند و ما با انواع حالت‌ها مواجه هستیم، گفت: موضوع این است که ما در سازمان تنظیم مقررات ارتباطات در حال تهیه مدلی هستیم که رضایت اپراتورها، ارائه دهندگان خدمات محتوا و کاربران را جلب کند و بهترین تصمیم برای حمایت از محتوای داخلی باشد.
به گفته وی، چارچوب و پایه اصلی مصوبه تعرفه ترجیحی برای شبکه ملی اطلاعات به قوت خود باقی است و حذف نمی‌شود و در عمده موارد نیز، نتایج آن راضی کننده بوده است. اما شاید بخواهیم برای برخی حالت‌ها، این مدل تعرفه گذاری را تغییر دهیم که هم اکنون در حال کار و بررسی مدل‌های مختلف هستیم و به نتیجه قطعی نرسیده‌ایم.
عباسی شاهکوه در توضیح این مساله گفت: مثلاً ممکن است ترافیک محتوایی خدمات دهنده‌ای خیلی بالا رفته باشد اما دیگر تمایلی نداشته باشد که ترافیکش نصف قیمت محاسبه شود. در این زمینه می‌توانیم اختیاری بگذاریم که ارائه دهنده خدمت، به جای ترافیک نصف قیمت، امتیاز دیگری به کاربرانش بدهد.
وی با بیان اینکه روی مدل‌های مختلف کار کارشناسی می‌شود و هنوز به جمع بندی قطعی نرسیده‌ایم، گفت: در این زمینه اصل بر منفعت کاربر و هدف، تولید محتوای داخلی مطابق با اهداف شبکه ملی اطلاعات است و در کنار آن باید منفعت ارائه دهنده محتوا و اپراتور را نیز ببینیم. اما موضوع این است که قرار نیست تعرفه یک دوم برای دسترسی به سایت‌ها و محتوای داخلی، حذف شود بلکه فقط اصلاح این مصوبه در دستور کار است.
رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در مورد اینکه آیا اصلاح مدل اقتصادی شبکه ملی اطلاعات مشمول تعرفه یک سوم دسترسی به پیام رسان های بومی هم می‌شود، اظهار داشت: در حال حاضر فقط برخی ارائه دهندگان خدمات محتوایی که ترافیک بالایی دارند مانند VOD ها خواستار اصلاح این مدل تعرفه گذاری هستند و در مورد پیام رسان های بومی هنوز پیشنهادی به ما ارائه نشده است.
معاون وزیر ارتباطات در مورد مدل‌های کشورهای مختلف برای تعرفه گذاری ترافیک داخلی، گفت: کشورهای مختلف مدل‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند. در برخی کشورها شاهد مدل Zero-rating هستیم. به این معنی که خدمات دهنده اپلیکیشن با اپراتور تفاهم کرده و خدمات محتوای داخلی را به صورت رایگان در اختیار کاربر قرار می‌دهد. در مدل دیگر که به مدل «تعامل اسپانسر دیتا» معروف است، صاحب محتوا با اپراتور تفاهم می‌کند که دیتا را با یک قیمت مشخص به کاربران ارائه دهد. همه اینها مدل‌های توافقی است که میان ارائه دهنده محتوا و اپراتور در جریان است و هدف از آن سودآوری کسب و کار است.
توزیع ترافیک دیتا در کشور اصلاح می‌شود
عباسی شاهکوه با اشاره به اینکه از میان ۵۳ اقدام کلانی که در طرح کلان شبکه ملی اطلاعات مصوب شورای عالی فضای مجازی آمده است تقریباً حدود ۴۰ اقدام به نوعی به وزارت ارتباطات واگذار شده است و ما آنها را با جدیت دنبال می‌کنیم، گفت: مباحثی از جمله مدل اقتصادی شبکه ملی اطلاعات، توسعه شبکه ثابت، ارتقای تکنولوژی موبایل و مدیریت فضای فرکانسی از جمله مواردی است که مستقیماً بر عهده رگولاتوری گذاشته شده است. ما برای این موضوعات برنامه داریم و به مرور برنامه‌هایمان را اعلام خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه اصلاح مدل مهندسی ترافیک شبکه نیز مورد تاکید وزیر است و هم اکنون کمیته‌های کارشناسی در حال کار هستند و برای این مهم، تقسیم کار شکل گرفته است، گفت: یکی از مشکلات موجود در شبکه ارتباطی کشور، تمرکز توزیع محتوای مورد نیاز کاربران در تهران است. از آنجایی که تمرکز تجهیزات مربوط به سیستم‌های مسیریابی، ترجمه IP آدرس‌ها و سایر موارد در تهران است، در صورتی که ارتباط بین دو کاربر در یک اپراتور و یا ارتباط بین کاربران دو اپراتور، درون استان دیگری باشد بازهم این ترافیک باید به تهران منتقل شده و بازگردد. این مساله باعث تأخیر قابل توجهی در ارسال بسته‌های دیتا از مبدا تا مقصد می‌شود.
معاون وزیر ارتباطات با بیان اینکه هدف اصلی اصلاح مهندسی ترافیک شبکه، باز مهندسی این توزیع ترافیک از طریق مراکز تبادل ترافیک داخلی(IXP) و نقاط هسته شبکه ملی اطلاعات است، خاطرنشان کرد: این مراکز هم اکنون وجود دارد اما برای اینکه ترافیک بهتر توزیع شود و بار شبکه متعادل شود، باید اصلاحاتی صورت گیرد. در همین حال شبکه توزیع محتوای داخلی در سطح کشور و متناسب با نقاط IXP ایجاد خواهد شد که در فاز نخست سه شهر و در فاز دوم، تا ۱۰ نقطه توسعه خواهد یافت.
