صدا و سیما بر اساس قوانین و مقررات تعیین و تصویب شده باید اقدام به پذیرش و پخش آگهی های بازرگانی کند ولی در روزهای اخیر شاهد ورود قهرمانان هالیوودی مانند سوپرمن، گلادیاتورهای رومی و گراهام بل و سناریوهای غربی برای تبلیغ محصولات هستیم.
به گزارش مهر تبلیغات، نوعی روش برای عرضه خدمات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و غیره و همچنین معرفی محصولات تجاری به مشتریان و شهروندان است که سالهاست با روشهای مختلف ارائه می شود. در ایران هم پس از ایجاد شبکه سه سما واحد بازرگانی صدا و سیما قوت گرفت و تبلیغات رسما به صورت حرفه ای وارد سیما شد. ولی بعدها به دلیل اثرات سوء برخی تبلیغات در جامعه و خانواده مقررات تبلیغات بازرگانی تدوین شد. بر اساس دستورالعمل ضوابط تولید آگهی های رادیویی و تلویزیونی، صدا و سیما موظف است موارد این دستورالعمل را در پخش تبلیغات رعایت کند. ولی آیا این دستورالعمل به درستی اجرا می شود؟ آیا بخشهای نظارتی سازمان صدا و سیما و یانهادهای بیرونی بر اجرای قانون تبلیغات در صدا و سیما نظارت دارند؟
بخشی از دستورالعمل ضوابط تولید آگهی در صدا و سیما:
اصل 9: آگهی نباید مروج عقاید خرافی بوده و یا با بهره گیری از آن تهیه شود.
اصل 11: آگهی نباید به هیچ وجه متضمن فریب بوده و فراتر از واقعیت کالا یا خدمات مورد نظر را با ادعای خلاف واقع معرفی کند. همچنین از اغراق باید پرهیز شود.
اصل 13: آگهی نباید با استفاده از ذکر صفات تفضیلی و عالی به صورت صریح و یا بکارگیری هر شیوه دیگری در نگارش یا قرائت متن، مفهوم برتر یا برترین بودن موضوع آگهی را القاء کند.
اصل 17: آگهی های تولید شده نباید بیش از اندازه پر سر و صدا و هیاهو باشن.
اصل 22: نمایش مجسمه کامل در آگهی مجاز نمی باشد.
اصل 23: آگهی نباید مروج تجمل گرایی باشد.
اصل 27: تعیین جایزه برای تشویق مخاطبین آگهی به خرید و مصرف بی رویه مجاز نیست .
اصل 44: آگهی نباید شامل منتخبی از مطالب برنامه های صدا و سیما بوده و یا با استفاده از تصاویر و موسیقی متن این برنامه‌ها ساخته شده باشد.
اصل 59: آگهی های رادیو تلویزیونی نباید تداعی کننده این امر باشد که اشتغال و تلاش زن ایرانی محدود به امور منزل است و در عرصه های علمی و فرهنگی حضور ندارد و بطور کلی زن مسلمان ایرانی نباید تحقیر شود.
اصل 65: در آگهی نباید از کودکان با صراحت درخواست شود محصولی را خریداری کنند و یا از والدین خود و دیگران چنین درخواستی کنند.
اصل 66: در آگهی های تلویزیونی نباید کودکان به تنهایی هنگام خرید و یا مذاکره با فروشنده برای خرید و یا مبادله پول با فروشنده نشان داده شوند.
اصل 77: در آگهی های تلویزیونی نباید کودکان عریان یا نیمه عریان نشان داده شوند در شرایطی که موضوع آگهی نشان دادن کودکان را در این گونه شرایط ایجاب کند با تصویب قبلی فیلمنامه ممکن است.
اصل 78: از کودکان نباید برای معرفی کالا و خدماتی استفاده شود که از آنها انتظار نمی رود خود مصرف کننده آن کالا و یا خدمت باشند و یا آنرا بخرند و نیز در آگهی کودکان نباید در مورد هرگونه کالا یا خدمت به صراحت اظهار نظر کنند.
اما با وجود این مقررات، در سالهای اخیر برخی آگهیها از سیمای جمهوری اسلامی پخش شده که چندان تناسبی با این مقررات ندارند.
** سوپرمن در تبلیغات بانک تجارت و سرمایه
به گزارش خبرگزاری مهر بر اساس بخشی از قوانین و مقررات ذکر شده برخی تبلیغات اخیر صدا و سیما قابل بررسی است. ابتدا تبلیغات یک بانک که در سناریوی آن یک سالمند در انتظار نوبت شعبه روی صندلی نشسته است. سوپرمن قهرمان اسطوره ای هالیوود وارد بانک شده و با یک دست صندلی و پیرزن را به بانک دیگری منتقل می کند. پیرزن می گوید: ا شما ایران آمدید! نکته قابل تامل در این تبلیغات استفاده از نمادها و اسطوره های خارجی و به نوعی قهرمان پروری است که می توان به اصل 9 اشاره کرد که عنوان شده تبلیغات نباید به نوعی مروج عقاید خرافی یا بهره گیری از آن باشد.
** اختراع تلفن تصویری توسط گراهام بل
در تبلیغات دیگری شاهد حضور جمعی از مخترعان در اتاق الکساندرگراهام بل هستیم. آقای بل همکارش را با تلفن صدا می کند و می گوید اگر صدای من را می شنوید به دفتر من بیائید. فرد با عجله وارد اتاق شده و می گوید. آقای بل هم صدای شما را دارم و هم تصویر شما؟ در اینجا آنچه که کودکان از مخترع تلفن می‌دانند با آنچه که در این آگهی پخش می شود تناقض دارد! آیا واقعا آقای بل تلفن تصویری را اختراع کرده است؟
** گلادیاتورها در تبلیغات ایرانسل
در نمای دیگری از تبلیغات جدید تلویزیونی در رم باستان گلادیاتورها دارند با هم مبارزه می کنند. یکی از گلادیاتورها روی زمین می افتد و قبل از کشته شدن می گوید: شماره ایرانسل استاد را بگیر و بگوئید باید چیکار کنم. فرد هم به استاد پیامک می زند و بعد می گوید استاد گفته شصت پایش را بزن! آیا این تبلیغ با اصل 11 آیین نامه و مقررات تبلیغات که در بالا ذکر شده است مغایرت ندارد؟
** زن متهم قاتل در تبلیغات ایرانسل
در حال پخش یک سریال پرطرفدار ایرانی آگهی تلویزیونی از برگزاری یک دادگاه انگلیسی نمایش داده می شود. زن متهم به قتل است. نماینده دادستان می گوید این زن قاتل است ولی وکیل می گوید این زن قبل از وقوع جرم هم پیامک داده و هم ایمیل زده است. البته موضع قتل و جزئیات پرونده در این تبلیغات مشخص نیست ولی در هر حال زن متهم به قتل است و چون ایرانسل همه جا آنتن می دهد و هزینه جابجایی هم ندارد هیئت منصفه رای به بیگناهی زن می دهد. آیا این تبلیغ مغایر با اصل 11 نیست؟
** رابینسون کروزوئه در تبلیغات
تبلیغات جدید دیگری از اپراتور دوم نشان می دهد که همه دارند به یاد رابینسون کروزوئه مویه کرده و برای سلامتی اش دعا می کنند. ( آه رابینسون... ای مرد بزرگ ...) بعد فردی در میان جمع می گوید ایرانسلش را بگیرید. تلفن می آورند ولی رابینسون وقت صحبت کردن ندارد! این روایت هم مانند ماجرای گراهام بل تحریف داستانی است که به طور واقعی به مخاطب (کودکان) القاء می شود.
بر اساس این گزارش انگار این روزها رقابت فروش سیم کارت کار را به جایی رسانده که دیگر بدون توجه به قوانین و مقررات پخش تبلیغات، شرکتها اقدام به ساخت تبلیغات تصویری می کنند. عبور از داشته های فرهنگی و اجتماعی و چنگ زدن به آداب و رسوم و خرافه گرایی های غرب و همچنین تلقین برخی باورهای غلط هم دست آویزی برای زیبا جلوه دادن محصولات شده است. این اقدام در حالی است که بر اساس قوانین و مقررات ساخت اینگونه تبلیغات صحیح نبوده و در بسیاری از موارد پخش شده خلاف قانون بوده است.
** تخلفات تبلیغاتی را در شورای نظارت بر صدا و سیما مطرح می کنم
سید رمضان شجاعی کیاسری عضو شورای نظارت بر صدا و سیما و نماینده مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: وقت نکردم تبلیغات جدید را نگاه کنم ولی اگر گزارشی شود قطعا رسیدگی می شود.
وی افزود: استفاده از کودک و زن در تبلیغات قوانین و مقررات خود را دارد و نباید از زن و کودک استفاده سوء کرد. قطعا تبلیغات را دیده و در صورت هرگونه ایراد در شورای نظارت بر صدا و سیما مطرح می کنم.
گزارش - سید هادی کسایی زاده
