پریسا خسروداد - ICT ایرانی در هفته‌ای که گذشت، آغشته به تم پلیسی و طعم اختلال بود. در چهل و دومین هفته سال شمسی و نخستین هفته میلادی، به حدی از هر در سخنی بود که هر چه تلاش کردیم تا یک موضوع خاص را محوریت گزارش «ICT ایرانی در هفته ای که گذشت» قرار دهیم و طبق روال شماره‌های گذشته در کنار آن به سایر مسایل حوزه بپردازیم، موفق نشدیم. اما دریافتیم، حال و هوای انتخابات همه چیز از جمله رویدادهای ICT ایرانی را تحت تاثیر خود قرار داده است و در این میان مرور کلی سرخط اخبار رسانه‌ها، بهترین شاهد این مدعاست. البته که در آخرین لحظات باخبر شدیم که پرونده تلگرام نیز سرانجام بسته شد و این پیام‌رسان محبوب ایرانی‌ها فیلتر نمی‌شود. پس با هم به ارزیابی و تحلیل اهم اخبار در هفته ای که گذشت، می‌پردازیم.
افزایش حساسیت دستگاه قضا بر فضای مجازی
با وجود کمتر از دو ماه تا برگزاری دو رویداد مهم سیاسی در کشور، یعنی انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان، حساسیت‌های موجود بر آنچه که در فضای مجازی اتفاق می‌افتد نیز به طور مشهودی رو به افزایش است. به طوری که هفته گذشته حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور برای نخستین بار به حوزه فضای مجازی به طور مستقیم ورود پیدا کرد.
اظهارات ایشان گرچه در ابتدا کلیات به نظر می‌رسید، اما حاکی از سمت و سوی تعیین کننده‌ای بود که می‌توان تاثیرگذاری آن را در آینده بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌های حوزه IT درک کرد. در این راستا، حجت الاسلام اظهار داشت که تداوم حضور شبکه‌های مجازی در گرو پای بندی به نظام است. هم چنین، ایشان گرچه پلیس و به طور کلی نیروی انتظامی را به نظم بخشی بیشتر در فضای مجازی تشویق کرد، اما تلویحا اعلام کرد که وزارت ارتباطات و دولت باید برای ایجاد امنیت و سلامت در فضای مجازی تلاش بیشتری کنند زیرا تقویت پلیس در توسعه زیرساخت‌هاست. وی یکی از راه‌های ایجاد امنیت را راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات بیان کرد و خواستار راه‌اندازی هر چه سریع‌تر شبکه ملی اطلاعات شد.
اما ICT ایرانی در هفته گذشته شاهد اقدامات پلیسی نیز بود. در این زمینه، مرکز فوریت‌های رسیدگی به جرایم فضای مجازی راه‌اندازی شد تا کلیه کاربران و شهروندان بتوانند تخلفات رخ داده در این حوزه را به صورت آنلاین به پلیس فتا گزارش دهند. در مراسم افتتاح این مرکز، سردار حسین اشتری، فرمانده نیروی انتظامی وعده داده است که در کمتر از 10 دقیقه به شکایات و پیشنهادات مردم پاسخ داده خواهد شد. این مرکز، هم چنین گزارش تخلفات احتمالی به وقوع پیوسته در خصوص انتخابات که در فضای مجازی رخ داده است را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد.
نامزدهای احتمالی بازسازی شبکه مخابرات
پیش از تحریم‌ها و زمانی که صنعت ICT ایران در اوج شکوفایی و رونق به سر می‌برد، پیمانکاران خارجی مطرح و معتبری در طرحهای مخابراتی ایران مشغول به کار بودند. آنها شرکت‌هایی بودند که در سطح جهانی نیز از اعتبار خوبی برخوردار بودند. اریکسون و آلکاتل از جمله معروف‌ترین پیمانکاران مخابراتی ایران هستند که بخش قابل توجهی از راه‌اندازی و توسعه شبکه مخابراتی در ایران توسط آنها انجام شده است. اما پس از تحریم‌ها و با افزایش فشارهای بین المللی روی شرکتهای خارجی مبنی بر خروج از ایران، به تدریج پیمانکاران چینی جای اروپایی‌ها را گرفتند و پای هووای و ZTE به بازار مناقصات ایرانی باز شد. حال با بهبود روابط ایران با جهان و لغو بسیاری از تحریم‌ها، گویا شرکتهای خارجی دیگری این بار نه از تبار اروپا و چین، بلکه کره‌ای در راه هستند.
هفته گذشته و در همین راستا، داوود زارعیان، سخنگوی شرکت مخابرات ایران اعلام کرد که بازسازی شبکه تلفن ثابت مخابرات ایران به زودی آغاز خواهد شد. به گفته وی، این طرح نیازمند 42 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری است و به دلیل داشتن تجربه مناسبی که کره جنوبی در این زمینه دارد، به احتمال فراوان به آنها واگذار خواهد شد. زارعیان در پس این گفت و گو، هدف دیگری را نیز علاوه بر اطلاع رسانی این خبر دنبال می‌کرد که نماینده افکار عمومی آن را درک کرد. هدف وی این بود که با لزوم توسعه و بازسازی شبکه مخابرات و صرف هزینه قابل توجه برای این پروژه، بار دیگر لزوم افزایش تعرفه تلفن ثابت را برای سازمان تنظیم مقررات گوشزد نماید.
توقف طرح مکالمه نامحدود کلیه اپراتورها
هدف رو بزن، مکالمه شگفت‌انگیز و دِکا جزو شناخته شده‌ترین بسته‌های تشویقی اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و رایتل بودند که هفته گذشته ارایه آنها به دستور سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی متوقف شد.
این طرح‌ها که مشترکان تلفن همراه را به انجام مکالمه‌های نامحدود با پرداخت مبالغ کم و به نسبت ناچیز تشویق می‌کردند، از جمله طرح‌هایی بودند که اپراتورهای تلفن همراه روی آنها به عنوان منابع قابل اتکا از محل خدمات پایه ارتباطی حساب می‌کردند. از این روی می‌توان گفت، طرح مکالمه نامحدود، طرحی پرطرفدار و به نفع اقتصاد مردم بود و هم برای اپراتورها مناسب بود و فرقی که میان این طرح‌ها در اپراتورهای مختلف وجود داشت، این بود که با توجه به نوع اپراتور، گستره برقراری ارتباط نیز فرق می‌کرد. به این معنی که برخی اپراتورها فقط داخل شبکه خود اجازه برقراری مکالمه نامحدود را می‌دادند، اما برخی دیگر موانع کمتری برای برقراری ارتباط قائل بودند. گرچه دلیل قانع‌کننده‌ای از سوی رگولاتوری برای توقف این بسته‌های تشویقی ارایه نشده است و اپراتورهای تلفن همراه نیز به شیوه خاصی که پیش از این کمتر دیده شده است در قبال دریافت این دستور، تمکین به خرج دادند و اطاعت کردند. تنها دلیلی که ارایه شده دستور این توقف، مبارزه با دامپینگ (قیمت‌شکنی) بوده است. البته که گفته می‌شود دستور توقف ارایه خدمات ارزان از سوی اپراتورها به مشترکان، بیشتر همراه‌اول را هدف قرار داده بود و دو اپراتور دیگر از مدتی قبل ارایه بسته‌های تشویقی خود را به دلایلی متوقف کرده بود.
ناکامی‌شرکت‌های IT از اخذ وام
پس از این که دوران حاکمیت رکود اقتصادی، بیشتر از آنچه طول کشید که کارشناسان اقتصادی پیش بینی آن را کرده بودند در بسته خروج از رکود دولت این گونه مطرح شد که با اعطای وام شرکت‌ها و صنایع فعال حمایت شوند. به همین منظور، چند مجرا برای اعطای وام به شرکتهای IT معرفی شدند که در این زمینه می‌توان به وزارت ICT و صندوق صنایع کوچک متعلق به وزارت صنعت اشاره کرد.
اما با گذشت بیش از یک سال از فعالیت این مجاری، متقاضیام وام نه تنها روند اخذ تسهیلات را بسیار مشکل ارزیابی می‌کنند، بلکه از دستیابی به وام وعده داده شده نیز ناامید شده‌اند. چالش‌های دریافت وام از دولت را فعالانی منعکس کردهاند که مدعی‌اند ماه‌ها در پی دریافت وام دویده اما سرانجام دست‌شان به جایی نرسیده است. اتحادیه فناوران رایانه تهران و اتحادیه صنایع لوح‌های فشرده ایران هفته گذشته ضمن ابراز این مطلب، اعلام کردند که پیش شرط‌های در نظر گرفته شده برای دریافت وام کار را برای آنها با مشکل مواجه ساخته است و دوندگی روند فعلی آنقدر زیاد است که متقاضی منصرف می‌شود. بر اساس این گزارش، سقف تسهیلات در نظر گرفته شده حداکثر تا 3 میلیارد تومان است.
بازار داغ اختلال
اما در این روزهای زمستانی، بازار هر چه که سرد باشد بازار اختلال حسابی داغ است. بررسی‌ها نشان می‌دهد وقوع اختلالات همه جانبه ICT ایرانی در هفته گذشته به اوج خود رسید. بر اساس این گزارش، اول از همه اختلال تلگرام به قدری فراگیر شد که این بار کلیه کاربران اپلیکیشن مذکور متوجه بروز قطعی‌های طولانی مدت شدند.
گرچه، اختلال این بار تلگرام جهانی اعلام شد، اما کاربران ایرانی با ناباوری این قضیه را پذیرفتند. اختلال دوم، مربوط به شبکه ایرانسل است. اختلال شبکه ایرانسل که بیش از دو روز به طول انجامید نیز در سطحی بود که مشترکان این اپراتور، علاوه بر عدم توانایی در برقراری ارتباط با مشترکان سایر اپراتورها، در داخل شبکه و با مشترکان ایرانسلی نیز نتوانستند اقدام به برقراری ارتباط نمایند. اما این قضیه مانع نشد که ایرانسل، هزینه برقراری ارتباط‌های ناموفق را از آنها دریافت ننماید! زیرا علی رغم این که مکالمه مشترکان این اپراتور بر اثر اختلال‌های شبکه قطع می‌شد، اما از شارژ آنها مبالغی نیز کسر می‌شد که البته جا دارد دستگاههای نظارتی نظیر رگولاتوری پاسخی از این اپراتور بخواهند. اختلال سوم که پس از تلگرام، نقش اختلال پیشکسوت را در ICT ایرانی ایفا می‌کند، اختلال در اینترنت کل کشور بود که مانند همیشه در حالی که وجود داشت و برای همگان ملموس بود، توسط مسولان مورد تکذیب قرار گرفت.
پایان پرونده جنجالی فیلتر تلگرام
اما هفته گذشته خبر دیگری به تیتر اصلی اکثر رسانه‌ها تبدیل شد و آن خروجی جلسه کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در خصوص تعیین تکلیف ماندن یا رفتن تلگرام بود که ظاهرا رای اکثریت اعضای کمیته فیلترینگ به انسداد این پیام‌رسان مورد علاقه ایرانی‌ها منفی بود و در نهایت بعد از چندین جلسه ناکام برای بررسی، تلگرام فیلتر نشد.
البته یک امای دیگر همچنان باقی ماند. عبدالصمد خرم‌آبادی معاون قضایی دادستان کل کشور و دبیر کمیته فیلترینگ با اعلام خبر مذکور گفت: تصمیم کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مانع از این نمی‌شود که دستگاه قضایی که ذاتاً وظیفه برخورد با جرائم و جلوگیری از استمرار جرم و ممانعت از ادامه انتشار محتوای مجرمانه در فضای مجازی را برعهده دارد اقدام به فیلتر شبکه اجتماعی تلگرام نکند.
وی همچنین گفته: اکنون که اکثریت اعضای کارگروه تعیین مصادیق حساسیتی در خصوص این موضوع بسیار مهم ندارند جای آن دارد که شورای عالی فضای مجازی که عالی‌ترین نهاد تصمیم‌گیری در خصوص مسائل فضای مجازی است تعیین تکلیف در خصوص شبکه‌های اجتماعی خارجی را در دستور کار خود قرار دهد.
به هر حال فعلا که تلگرام فیلتر نشد و رای به بقا گرفت.(منبع:عصرارتباط)
