ITanalyze

نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: مردم صرفا برای سرگرمی در پلتفرم های جهانی حضور ندارند؛ بلکه شبکه های اجتماعی بستر فعالیت های اقتصادی برای هزاران کسب وکار و ابزار تحقیق و پژوهش هزاران دانشجو و استاد در کشور است.
به گزارش ایسنا، صدیف بدری در تذکری شفاهی در جریان جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی، خطاب به رئیس جمهور و وزیر ارتباطات، بیان کرد: تکلیف فیلترینگ و محدودیت های بی نتیجه اعمال شده در پلتفرم ها و سکوهای اجتماعی جهانی را یکبار برای همیشه روشن کنید. با چه منطقی تصمیم گرفته شده در شرایط اقتصادی کنونی، با تداوم سیاست‌های شکست خورده در حوزه اینترنت، از جیب مردم، ۵۰ هزار میلیارد تومان به حساب کاسبان فیلترینگ واریز شود؟

وی در ادامه اظهار کرد: فراموش نکنید مردم صرفاً برای سرگرمی در پلتفرم های جهانی حضور ندارند، بلکه شبکه های اجتماعی بستر فعالیت های اقتصادی برای هزاران کسب وکار و ابزار تحقیق و پژوهش هزاران دانشجو و استاد در کشور است.

نماینده مردم اردبیل در مجلس تصریح کرد: چرا مردم باید ماهانه هزاران میلیارد تومان هزینه کنند تا به پلتفرم هایی دسترسی داشته باشند که وکلا و مسئولان حرف های خود را در آنجا می زنند؟ آیا درست است که مردم برای شنیدن حرف های مسئولان نیز نیازمند فیلترشکن باشند و ماهانه هزینه زیادی را برای خرید فیلترشکن صرف کنند؟

 

برای شنیدن صدای مردم فیلترشکن‌تان را خاموش کنید
رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات خطاب به نماینده مجلس منتقد فیلترینگ سکو‌های اجتماعی خارجی، گفت: برای شنیدن صدای مردم کافی است فیلترشکن‌تان را خاموش کنید.
محمد احسان خرامید مشاور و رئیس وزیر و رئیس روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به صحبت‌ها و انتقادات صدیف بدری نایب‌رئیس کمیسیون عمران مجلس یازدهم نسبت به فیلترینگ پیام‌رسان‌های خارجی، در صفحه شخصی خود نوشت:

«آقای بدری عزیز، برای شنیدن صدای مردم کافی است فیلترشکنتان را خاموش‌کنید و تشریف بیاورید توی پلتفرم‌های داخلی که هم سرعت اینترنتتان بیشتر شود و هم صدای مردم کشور را در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی کشور بشنوید.»

عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور با بیان اینکه دولت از سود حاصل از فروش فیلترشکن آگاه است، گفت: وقتی یک سبزی فروشی باز می شود، بلافاصله برای او کد مالیاتی ایجاد می‌کنند. پس برای تجارت فیلترشکن آیا کد مالیاتی منظور شده است و آیا دولت این صنف را به رسمیت شناخته یا نه؟

احمدعلیرضا بیگی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا در رابطه با تداوم فیلترینگ فضای مجازی، گفت: این کار بی احترامی به حقِ دانستن مردم است. به بهانه اینکه مثلا ممکن است فضای مجازی تبعاتی داشته باشد، انسدادی را به جامعه تحمیل می‌کنند که بدون پشتوانه منطقی است. فیلترینگ فضای مجازی همانند این است که چون احتمال می دهیم ممکن است بچه‌ای میخی را داخل پریز فرو کند و دچار برق گرفتگی شود، برای همین کل برق ساختمان را قطع و در تاریکی زندگی کنیم.

 

با تکنولوژی نمی‌توان مبارزه کرد

وی در ادامه با بیان اینکه فضای مجازی، جایگزینی ندارد، اظهار کرد: با تکنولوژی نمی توان مبارزه کرد. دنیا به این سمت می رود که بهره مندی مردم از اینترنت، فارغ از مجرای دولت ها صورت بگیرد، پس آن زمان چه کاری می توانیم انجام دهیم؟ الان اینترنت را از طریق ماهواره در اختیار مردم قرار می‌دهند پس نیازی نیست تجربه‌های گذشته را دوباره را تکرار کنیم.

 

آمار بالای مهاجرت شرکت‌های دانش بنیان با فیلترینگ فضای مجازی

آقای بیگی با اشاره به تاثیر فیلترینگ در مهاجرت شرکت‌های دانش بنیان، گفت: به خاطر فقدان اینترنت و خلایی که وجود دارد، شرکت‌های دانش بنیان در حال کوچ کردن هستند که این مهاجرت هم مرحله به مرحله انجام می شود؛ یعنی ابتدا دکه‌ای را در یکی از کشورهای همسایه ایجاد می کنند ولی در ادامه ناچار می‌شوند که تمام تجارت خود را به آن کشور منتقل کنند. بنابراین در حال حاضر بخشی از آمارهای وحشتناکی که از مهاجرت ارائه می شود، به خاطر همین وضعیت فیلترینگ و مهاجرت شرکت‌های دانش بنیان است.

 

دولت از درآمد حاصل از فروش فیلترشکن آگاه است

وی همچنین با اشاره به سود حاصل از فروش فیلترشکن، بیان داشت: این پول در گردش که از فروش فیلتر‌شکن حاصل می شود، با اطلاع دولت اتفاق می‌افتد. مگر می شود تجارتی در این حجم راه بیفتد و دولت از آن بی‌اطلاع باشد؟ وقتی یک سبزی فروشی باز می شود، بلافاصله برای او کد مالیاتی ایجاد می‌کنند، پس  برای تجارت فیلترشکن آیا کد مالیاتی منظور شده است و آیا دولت این صنف را به رسمیت می شناسد یا نه؟

 

انسداد فضای مجازی به انفجار می‌انجامد

آقای بیگی با بیان اینکه انسداد، هیچ وقت نتیجه نداده و به انفجار می انجامد، خاطرنشان کرد: ما در زمان جنگ تحمیلی، وقتی قصد داشتیم آثار تخریبی بیشتری را در مواضع دشمن ایجاد کنیم، از «خرج گود» استفاده می کردیم؛ یعنی انسدادی را در موضع ایجاد و روی آن را با «تی ان تی» مسدود می کردیم که اثر تخریبی آن به مراتب بیشتر از تخریبی بود که بدون ایجاد انسداد رخ می داد. در حال حاضر هم فیلترینگ فضای به چنین وضعیتی شباهت دارد و تخریب بیشتری را سبب خواهد شد.

حمیدرضا عسگری - سرعت وصف نشدنی تبادل اطلاعات و گسترش شبکه های مجازی موجب بروز برخی مسائل در حوزه کشور داری در سراسر جهان گردید و کشورها هرکدام به نحوی با این فضا چالش و اصطحکاک داشته ودارند. همین مسئله موجب به کارگیری ابزاری از سوی آنها به عنوان "فیلترینگ " گردید.
در کشور ما نیز این رویه تحت عنوان "فیلترینگ هوشمند" طی یک دهه اخیر با گسترش نفوذ اینترنت در میان کاربران ایرانی شکل و شمایل رسمی به خود گرفته و چندین نهاد و سازمان برای خود دارد که هریک به نحوی با معیارهایی که برای فعالیت در فضای مجازی تعریف کرده اند، بخشی از محدودیت های اینترنتی را عهده دار هستند.
اما وجه مشترک و استدلال اصلی این نهادها و سازمان ها بر حفظ"امنیت ملی و سلامت اخلاقی" نهاده شده است. حال این سئوال پیش می آید که آیا واقعاً این فیلترینگ هوشمند قادر به تأمین این فرایض هست یا خیر؟!
اهمیت پاسخ به این سئوال از این بابت است که هرگونه محدودیت و به قولی فیلترینگ هوشمند در عرصه های مختلف با هزینه های مادی و معنوی بسیاری همراه است و اساساً باید دید بحث هزینه و فایده در اجرای این مدل کنترلی به چه صورت است.
طی یکسال گذشته شاهد فیلترینگ گسترده شبکه های اجتماعی در کشورمان بوده ایم.امری طبیعی است که مسئولان و متولیان این حوزه گزارشی به مردم بدهند و از میزان دسترسی ها و یا پیشگیری و محافظت از امنیت ملی و اخلاقی کشور و جامعه اطلاع رسانی کنند.
هرچند که چنین رویه هایی درکشورمان رسم نیست، اما در سوی دیگر این ماجرا مردم قرار دارند که هزینه های سنگینی را به لحاظ مالی و اخلاقی پرداخت کرده اند. بحث مالی این ماجرا با ایجاد محدودیت برای شبکه های اجتماعی که در آن بیش از10 میلیون نفر به کسب و کار اینترنتی مشغول بودند مشخص است.
اما در بعد اخلاقی با وجود بیش از چند فیلترشکن نصب شده روی گوشی تلفن همراه افراد، دسترسی آنها به محتوای ناسالم و بعضاً غیراخلاقی به شدت افزایش یافته است. ضمن اینکه باید اذعان داشت که نصب این فیلترشکن ها و اتصال آن به اینترنت بعضاً ناخواسته کاربر را در قالب یک تیزر تبلیغاتی با مسائلی مواجه می سازد که به هیچ وجه برای سلامت اخلاقی افراد خانواده مناسب نیست.
امروز شما کمتر کسی را می بینید که روی گوشی تلفن همراه خود فیلترشکن نداشته باشد، به گونه ای که بسیاری به طور ماهانه هزینه ای بین 100 تا 200 هزارتومان برای داشتن فیلترشکن پرسرعت اختصاص می دهد. گفته می شود بار مالی این فیلترشکن ها برای کشور رقمی بین 40 تا 50 هزار میلیارد تومان می باشد، اما مشخص نیست که پول آن به جیب چه شخص و یا گروهی می رود!.
آیا این مبلغ نجومی از سرمایه ملی به هدر نمی رود و به جیب سودجویان و فرصت طلبان واریز نمی شود. آیا به لحاظ مالی چنین رویه ای برای فیلترینگ هوشمند معقول است. جدای از مسائل مالی، بحث امنیت اخلاقی جامعه بسیار با اهمیت تر از قیمت ماهانه فیلترینگ است. درحال حاضر نوجوانان و حتی کودکان زیر 5 سال ارتباط عمیقی با گوشی تلفن همراه و فضای مجازی دارند؛ مواجهه و درگیر شدن فرزندان با محتوای غیر اخلاقی که به هیچ وجه مناسب سن و سال آنها نیست چه عواقبی برای خانواده درپی خواهد داشت و آیا کسی پاسخگوی تبعات آن برای جامعه هست؟! شاید گفته شود که این بحث نیمه خالی لیوان را پیش کشیده است، لذا از دست اندرکاران و متولیان این امر تقاضا می شود دستاورد و نتایج مثبت اعمال این رویه از فیلترینگ هوشمند را بیان کنند تا ابهامات موجود برطرف گردد. (منبع:آفرینش)

مدت‌هاست وی‌پی‌ان‌ها (VPNها) در بین کاربران اینترنت محبوب شده‌اند، زیرا به طور بالقوه به آنها اجازه می‌دهد محدودیت‌های اعمال‌شده توسط دولت‌ها را دور بزنند.

به گزارش عصر ارتباط سایت دیجیتال اینفورمیشن نوشت، از سوی دیگر اما بسیاری از دولت‌های ملی سعی کرده‌اند برای دسترسی به اینترنت  محدودیت‌هایی اعمال کنند که آزادی شهروندان را کمتر کند.

این امر، VPNها را به ابزاری مفید برای اطمینان از اینکه افراد از اطلاعات ضروری محروم نمی‌شوند، تبدیل می‌کند. با وجود این واقعیت، حدود 14 کشور دنیا در تلاشند تا دسترسی به  VPNها را به طور کامل محدود کنند.

چین، پاکستان، هند، ایران، عراق، مصر، ترکیه، امارات، روسیه، بلاروس، تانزانیا، عمان و میانمار در این فهرست قرار دارند. اوگاندا تنها کشوری است که تا کنون این محدودیت‌ها را حذف کرده و به کاربران اینترنت اجازه می‌دهد با لحاظ کردن همه موارد، بار دیگر از VPN استفاده کنند.

این داده‌ها از طریق موسسه سرف‌شارک (Surfshark) که اخیرا مطالعه‌ای درباره استفاده از VPN در بین کاربران اینترنت در کشورهای مختلف انجام داده، منتشر شده است.

با توجه به موارد ذکرشده، باید توجه داشت که محدودیت‌های VPN همچنان بر حدود 3.7 میلیارد نفر در سراسر جهان تاثیر می‌گذارد. این میزان، تقریبا 47.3 درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد.

با توجه به اینکه 10 کشور از 14 کشوری که در حال حاضر استفاده از VPN را ممنوع می‌کنند، در آسیا واقع شده‌اند، جمعیت این قاره پهناور نیز تحت‌تاثیر قرار گرفته است.

تخمین زده می‌شود دولت‌ها مانع استفاده حدود 71.6 درصد مردم ساکن در آسیا از وی‌پی‌ان‌ها شده‌اند. اگرچه بیشتر کاربران، راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌ها پیدا کرده و از VPNها استفاده می‌کنند.

نکته مهم این است که چندین کشور دیگر به طور بالقوه می‌توانند دسترسی به اینترنت را محدود کنند.

موسسه Surfshark نام این کشورها را تنها به دلیل نداشتن داده‌های قطعی در فهرست خود قرار نداده است. به عنوان مثال، کره‌شمالی محدودیت‌های زیادی برای استفاده از اینترنت اعمال می‌کند؛ به طوری که به ندرت، وب‌سایتی برای کاربران اینترنت در این کشور شرق آسیا در دسترس است. با این حال، هیچ مدرک روشنی وجود ندارد که نشان دهد استفاده از VPN به طور خاص محدود شده است.

عربستان سعودی، تایلند، اندونزی، قزاقستان و ترکمنستان، تنها برخی از کشورهایی هستند که ممکن است از استفاده از VPN جلوگیری کنند اما شواهد در بهترین حالت، غیرقابل قطعی هستند.

این واقعیت که همه این کشورها در آسیا حضور دارند، ممکن است نشان دهد تنها اقلیت کوچکی از مردم در این قاره، یعنی کسانی که در ژاپن، کره جنوبی و تعداد انگشت‌شماری از کشورهای دیگر زندگی می‌کنند، می‌توانند آزادانه از VPN استفاده کنند. این وضعیت، نگران‌کننده است، زیرا بیانگر وضعیت وخیم آزادی اینترنت در آسیاست که بسیار بدتر از بقیه جهان است.

معصومه شیری - برخی از کشور‌ها به منظور حفظ حاکمیت سایبری خود، استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) یا فیلترشکن‌ها را ممنوع یا محدود کرده‌اند. در این گزارش به معرفی این کشور‌ها پرداخته‌ایم.

این روز‌ها استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به بخش جدایی ناپذیری از زندگی مردم تبدیل شده است، به طوری که حتی تصور گذراندن یک روز بدون اینترنت هم برای همه ما سخت و آزاردهنده است .با گسترش روز افزون اینترنت نگرانی‌ها در مورد تهدیدات ناشی از آن نیز افزایش پیدا می‌کند. به همین منظورتمام کشور‌ها تلاش می‌کنند متناسب با این فضا مقررات و قوانین خود را به روز کنند تا علاوه بر حفظ حاکمیت سایبری خود از خطرات احتمالی و بحرانی‌های امنیتی که ممکن است برای کشور‌ها به وجود بیاید درامان باشند. 

یکی از حوزه‌های مهمی که در برخی از کشور‌ها با محدودیت و بعضا ممنوعیت همراه شده است استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) یا فیلترشکن‌ها است. ابزاری که با رمزگذاری ترافیک اینترنت، می‌تواند هویت آنلاین کاربران را پنهان کند.

اگرچه فهرست کشور‌هایی که استفاده از فیلترشکن را به طور کامل ممنوع می‌کنند کوتاه است، اما کشور‌های هستند که با وضع قوانینی خاص استفاده از این ابزار را به شدت تنظیم و کنترل می‌کنند. به همین دلیل، جدای از دانستن اینکه در کدام کشور‌ها استفاده از VPN‌ها ممنوع یا محدود شده است، دانستن دلیل آن نیز جالب است. در این گزارش به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.

 

**چین

وضعیت حقوقی: کاملاً تنظیم شده

چین مدت‌هاست که دسترسی به تعداد زیادی از وب‌سایت‌ها و برنامه‌های خارجی را در داخل مرز‌های خود ممنوع کرده است به طور مثال استفاده از شبکه اجتماعی فیس بوک و همچنین موتورجستجوی  گوگل در این کشور ممنوع است. از آنجایی که استفاده از VPN می‌تواند این ممنوعیت‌ها را دور بزند، دولت چین  به منظور حفظ «حاکمیت سایبری» خود استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) را در این کشور ممنوع اعلام کرده است.

این ممنوعیت توسط وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین (MIIT) در سال ۲۰۱۸ اجرا شد و استفاده از VPN‌ها را غیرقانونی و جرم دانست. بر این اساس دولت چین بر روی شرکت‌های ارائه دهنده خدمات VPN  تمرکز کرده است تا از دسترسی شهروندان چینی به وب سایت‌های مسدود شده مانند فیس بوک، توییتر و یوتیوب جلوگیری کند.

پروژه دیوار آتش بزرگ چین یا پروژه سپر طلایی  اوایل سال ۱۹۹۶ توسط وزارت امنیت عمومی چین شروع به فعالیت کرد که بر اساس آن دسترسی به بسیاری از صفحات وب و حتی روش‌های دور زدن فیلترینگ، محدود شده است.

لازم به ذکر است که چینی‌ها از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی کشور خود استفاده می‌کنند.

 

**ترکیه

وضعیت حقوقی: تا حدی مسدود شده

با مسدود شدن برخی از وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی در ترکیه، بسیاری از شهروندان ترکیه به استفاده از VPN‌ها روی آوردند. با وجود افزایش محبوبیت VPN‌ها در ترکیه، دولت ترکیه به صراحت استفاده از VPN‌ها را ممنوع نکرد. اما در سال ۲۰۱۶، دولت قانونی را تصویب کرد که به آن اجازه می‌داد دسترسی به اینترنت و وب سایت‌ها را محدود کند.  
طبق این قانون، دولت می‌تواند از ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی بخواهد دسترسی به وب‌سایت‌هایی را که تهدیدی برای امنیت ملی یا نظم عمومی محسوب می‌شوند، مسدود کنند. اما در عمل، استفاده از VPN در ترکیه محدود نیست و دولت تلاشی برای مسدود کردن VPN یا محدود کردن استفاده از آن‌ها نکرده است.  

 

**روسیه

وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل

دولت روسیه  در سال ۲۰۱۷ قانونی را تصویب کرد که استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) و سرور‌های پراکسی ناشناس را محدود می‌کند. براین اساس VPN‌ها ملزم به رعایت سرویس فدرال برای نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی هستند و از کمک به کاربران برای دسترسی به لیست سیاه وب سایت‌های ممنوعه روسیه منع می‌شوند. و اگر شرکت‌های ارائه دهنده سرویس VPN از این قانون پیروی نکنند  جریمه می‌شوند.

دولت روسیه نگرانی در مورد امنیت ملی و خطر سرقت اطلاعات توسط هکر‌ها را به عنوان دلایل ممنوعیت استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) و سرور‌های پراکسی ناشناس ذکر کرده است.  

**بلاروس

وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل

بلاروس نیز مانند بسیاری از کشور‌هایی که تلاش می‌کند به منظور حفظ «حاکمیت سایبری» در داخل مرز‌هایش و نگرانی از روند انتشار اخبار جعلی استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) را محدود کند. در سال ۲۰۱۶، این کشور بالاخره اقدام به ممنوعیت تمام ناشناس‌کننده‌های اینترنتی کرد، که علاوه بر VPN و پراکسی‌ها Tor‌ها را نیز شامل می‌شود.  

همچنین قوانین بلاروس به صراحت اعلام می‌کنند که استفاده از VPN‌ها در این کشورممنوع هستند و کسانی که از آن‌ها استفاده می‌کنند مجازات می‌شوند.

 

**کره شمالی

وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل

استفاده از VPN برای شهروندان کره شمالی غیرقانونی است، اما گردشگران مجاز به استفاده از آن‌ها هستند. کره شمالی به دلیل محدودیت شدید دسترسی به اینترنت شناخته شده است که تنها اجازه دسترسی به تعداد محدودی وب سایت و آدرس IP را به شهروندانش می‌دهد.  

آنچه در کره شمالی به‌عنوان اینترنت در دسترس است، در واقع شبکه اینترانت داخلی است که البته کاربران چندانی ندارد. بیزنس اینسایدر در گزارشی نوشته است تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت در این کشور شفاف نیست و آمار دقیقی از کاربران اینترنت وجود ندارد. همچنین در اختیار داشتن رایانه به‌عنوان یکی از وسایل مورد نیاز برای دسترسی به اینترنت، در این کشور مستلزم تأیید توسط دولت است!

**ترکمنستان

وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل

استفاده از VPN‌ها در کشور ترکمنستان غیرقانونی هستند. دولت ترکمنستان وب‌سایت‌های متعددی را مسدود کرده و همچنین افرادی را که VPN روی تلفن‌های همراه خود نصب کرده‌اند، جریمه می‌شوند. اخیراً، دولت قانونی تحت عنوان «امنیت سایبری» را تصویب کرده است که براساس آن محتواهای اینترنتی که تهدیدی برای امنیت ملی تلقی شوند، محدود می‌شود.

 

**اوگاندا

وضعیت حقوقی: تا حدی مسدود شده

در حالی که اکثر کشور‌های موجود در این لیست به دلیل حافظت از حاکمیت سایبری استفاده از VPN را ممنوع کرده اند، دلیل ممنوعیت این ابزار در کشور اوگاندا در نوع خود جالب و عجیب است. در سال ۲۰۱۸، دولت این کشور تصمیم گرفت از کاربرانی که می‌خواهند از سایت‌ها و رسانه‌های اجتماعی استفاده کنند، مالیات دریافت کند.

اگرچه این مالیات ناچیز ۲۰۰ شیلینگ اوگاندا (حدود ۰.۰۵ دلار) بود، اما کاربران برای اجتناب از پرداخت مالیات شروع به استفاده از VPN‌ها کردند. این امر منجر به جنگ دولت با ارائه دهندگان خدمات VPN شد. به طوری که به ارائه دهندگان خدمات اینترنت (ISP) دستور داد تا کاربران مصرف کننده VPN را مسدود کنند.

 

**عراق

وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل

در روزهای جنگ با گروه تروریستی داعش، عراق به عنوان بخشی از استراتژی دفاعی خود به ممنوعیت و محدودیت‌های اینترنتی متوسل شد. این محدودیت‌ها شامل ممنوعیت استفاده از VPN‌ها بود. چرا که دولت عراق نگران بود که استفاده از VPN‌ها برای پنهان کردن فعالیت‌های آنلاین گروه‌های تروریستی استفاده شود و نظارت بر اقدامات آن‌ها را برای آژانس‌های امنیتی دشوار کند. در نتیجه، دولت عراق از سال ۲۰۱۴ استفاده از VPN را برای همه، از جمله افراد، مشاغل، شرکت‌ها و موسسات غیرقانونی اعلام کرد. 

 

**امارات

وضعیت حقوقی: کاملاً تنظیم شده

دولت امارات متحده عربی وب‌سایت‌هایی را که دسترسی به محتوایی را که با قوانین، اخلاقیات و آداب و رسوم محلی آن‌ها در تضاد است، مسدود می‌کند. از این رو استفاده از VPN برای دسترسی به چنین محتوایی از نظر فنی خلاف قانون است و متخلفان ممکن است با زندان یا جریمه نقدی روبرو شوند. با این حال، هیچ کس تا به حال به دلیل دسترسی به یک وب سایت  یا استفاده از VPN برای دسترسی به خدمات و محتوای قانونی مجاز دستگیر یا جریمه نشده است.براساس تصمیم سازمان تنظیم مقررات مخابرات  کشور امارات وبسایت‌های با محتوای قمار، دوستیابی و توهین‌های مذهبی یا فرهنگی و... مسدود هستند. اما در این کشور استفاده از VPN برای مشاغل، مؤسسات شرکتی و بانک ها خلاف قانون نیست.(منبع:آنا)

رئیس پیشین سازمان فناوری اطلاعات گفت: حاکمیت امروز ما باید یاد بگیرد که خواسته‌هایش در گذشته واجد معنا بوده، اما امروز دیگر با روح زمانه همخوان نیست. دیگر با خواسته‌های نسل جوان، خواسته‌های مردم همخوانی ندارد و اگر بخواهد همچنان لجاجت کند، بدتر خواهد شد و اگر هم می‌خواهد آن اتفاق پیش نیاید باید همراهی بوجود بیاید.

جمعه شب گذشته امیر ناظمی، رئیس پیشین سازمان فناوری اطلاعات در برنامه تلویزیونی «تفاوط» از شبکه اصفهان حضور پیدا کرد و در خصوص سیاست‌گذاری‌های اینترنتی به گفتگو پرداخت.

به گزارش خبرآنلاین، در سال‌های اخیر وضعیت اینترنت به‌گونه‌ای بوده است که با تقاضا و حساسیت افکار عمومی نسبت به سیاست‌گذاری‌های مربوط به اینترنت، همراه بوده است. امیر ناظمی معاون پیشین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره این موضوع حساس و راهبردی در برنامه «تفاوط» شبکه اصفهان به گفتگو پرداخت. متن گفتگوی ناظمی در این برنامه در زیر آمده است.

در فضای فناوری و اطلاعات داخل، بسیار از موضوع دادگاه تیک‌تاک یا همان جلسه استماع و مورد جدیدتری که در خصوص فراخان سم آلتمن، مدیر عامل OpenAI، به کنگره آمریکا است، شنیده می‌شود. آن هم برای تبعاتی که ChatGPT برروی زندگی و حریم شخصی مردم آمریکا دارد که با واکنش‌های بسیار سریعی همراه بوده؛ چرا که چنین فناوری در آن اکوسیستم شکل گرفته و رشد کرده.

سوالی که وجود دارد این است که، نسبت ایران با چنین فناوری‌هایی که با فاصله‌ای به زندگی افراد وارد شده و جامعه و حاکمیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد چیست. آیا قرار است همیشه در وضعیتی واکنشی، همراه با تصمیم گیری‌های عجولانه باقی بمانیم و یا با دیدی باز بر مسیر تصمیم‌گیری می‌کنیم؟

ناظری در این خصوص گفت: می‌توان موضوع مطرح شده را از جنبه‌های مختلفی بررسی کرد.‌ای مبحث بنده را به شدت به یاد کتاب آلیس در سرزمین عجایب می‌اندازد که در همان ابتدا به گربه برخورد می‌کند، از او می‌پرسد «من باید از کدام طرف بروم؟» و گربه در پاسخ می‌گوید «کجا می‌خواهی بروی؟» و آلیس جواب می‌دهد «نمی‌دانم» و گربه در جواب می‌گوید «پس از هر طرف بروی فرقی ندارد».

به نظر بنده ما در چنین وضعیتی هستیم. وضعیتی که سیاست‌گذاری و سیاست‌گذاران ما نسبت به عوابق تصمیماتی که می‌گیرند، آگاه نیستند. شاید بسیار شیفته برخی ایده‌آل‌ها هستیم که نسبتی به واقعیت ندارند. ولی در حوزه سیاست گذاری همیشه گفته می‌شود عاقلانه رفتار کردن یعنی توازن بین آن چیزی که مطلوب شما و آن چیزی که توانمندی شما است.

در حقیقت ممکن است خیلی چیزی‌ها در مطلوبیت شما باشد. برای مثال شما زمانی که می‌خواهید به خانه برگردید، نخواهید از ماشین استفاده کنید، بلکه پرواز کنید و بروید؛ ولی آیا توانمندی آن را هم دارید. حال اگر توانمندی آن را نداشته باشید و شروع کنید به شعار دادن کنید و بگویید «من فقط و فقط می‌خواهم پرواز کنم و بروم»، نتیجه چه می‌شود؛ نتیجه آن احتمالا چیزی جز تمسخر توسط دیگران نیست و راه حل شما کار آمد نخواهد بود و یحتمل آن مسیر بازگشت به خانه را هم از دست خواهید داد. وضعیت سیاست‌گذاری در ایران امروز ما، چیزی مشابه به این است. یعنی پر از ایده‌آل و مطلوب‌هایی که در قالب شعار گفته می‌شود، اما با واقعیت زیست ما الزاما تناسبی ندارد و باعث ایجاد مشکل می‌شوند.

ناظمی در خصوص مفهوم «حکمرانی» چنین گفت: حکمرانی که امروزه ما بکار می‌بریم، مفهومیست در حقیقت تشکیل شده از دو مفهوم اصلی «حقِ تصمیم‌گیری» است. یک نظام حکمرانی می‌گویید چه کسی حق چه تصمیمی را دارد.

برای مثال، در یک بنگاه، مدیرعامل حق چه تصمیم گیری‌هایی را دارد، هیئت مدیره چه تصمیم‌هایی را می‌گیرد، سقف تصمیم‌گیری‌های آن‌ها چقدر است. این می‌شود نظام حکمرانی آن شرکت و قاعدتاً شرکت‌های مختلف، نظام حکمرانی مختلف دارند و خیلی وقت‌ها هم طیف‌بندی می‌شود و می‌گوییم برخی شرکت‌ها این طرف طیف قرار دارند و برخی دیگر در طرفی دیگر. همین موضوع هم برای کشور‌ها وجود دارد.

نظام حکمرانی یک کشور یعنی چه کسی حق چه تصمیمی را دارد و قاعدتا باید یک سری اصول را رعایت شود. برای مثال اصل برابری مسئولیت با اختیارات، یعنی به همان اندازه که اختیار وجود دارد باید پاسخگو بود. پس اگر یک تصمیمی گرفته شد که آن را نقض کرد، به این معنی است که نظام حکمرانی به خوبی رعایت نشده و در حقیقت نظام حکمرانی مناسب نیست و همین هم در سطح بین المللی وجود دارد و چندین مدل حکمرانی وجود دارد.

زمانی که یکی از این مدل‌های حکمرانی انتخاب می‌شود در واقع باید تمام الزامات آن را بپذیرید و نمی‌توانید بگویید من از این حکمرانی قسمتی از آن را برمی‌دارم و در مدلی دیگر قسمتی دیگر از آن را انتخاب می‌کنم. این دو به علت وجود تناقض با یکدیگر نتیجه مطلوبی نخواهد داشت و شما را به نتیجه درستی نمی‌رسانند.

اگر برگردیم و ببینم که مطلوبیت‌ها در گذشته چه بوده، در قدیم شاید بین حکمرانی و حاکمیت تفاوتی وجود نداشت و یک حاکمیت ثابت بود. در یک طرف حاکمیت وجود داشت و در طرفی دیگر مردم. اما در مفهوم حاکمیت از ترجمه Governance، ترکیب بین این دو است.

علت به وجود آمدن این ترکیب، زمانی بوده است که حاکمیت‌ها آنقدر قدرت داشتند که سیاست‌ها را بگذارند و مردم در آن چهار چوب حرکت و پی روی کنند. اما امروزه، دوران چنین حاکمیت‌هایی سر آمده است و ما با انبوهی از بازیگران غیرحاکمیتی و غیردولتی در دنیا روبه‌رو هستیم. مانند سازمان‌های مردم نهاد و یا شرکت‌هایی که امروزه بسیار قدرتمند شده‌اند.

به قول کیسینجر که در کتاب جدید خود، درباره هوش مصنوعی به همراهی اشمیت با هم نوشته‌اند و ترجمه فارسی آن هم چند ماه پیش منتشر شد، شرکت‌ها و پلتفرم‌های امروزی تأثیرشان از بسیاری از وزارت خانه‌ها در دنیا بیشتر شده است و حتی برروی سیاست‌ها و زندگی مردم تأثیرگذارند و این یک واقعیت است.

اگر آن را بپذیریم آن وقت باید کمی تغییر در خواسته‌هایمان بوجود آید و دیگر تصوری که در گذشته نسبت به حاکمیت داشته‌ایم را نداشته باشیم، که حاکمیت یک سیاستی را قرار می‌دهد و توانمندی آن را دارد که جامعه را به سمت آن بکشاند. این چنین حاکمیت‌هایی دیگر منقرض شده است و اساسا وجود خارجی ندارند. این موضوع را اگر در حاکمیت آمریکا مطابقت قرار دهیم، مانند جلسه دادگاه تیک تاک یا همان جلسه استماع، دیگر نیازی به دادگاه نیست، نیازی هم به حضور ایلان ماسک در جلسه نبود و به راحتی می‌توانستند آن را فیلتر کنند و آن را ببندند.

علت این چنینی نبودن آن، این است که آن نظام حکمرانی فهمیده است که در دنیای امروز فقط حاکمیت‌ها نیستند که بتوانند فرمان بدهند و اساسا آن سیاستی که به دست می‌آید حاصل تجمیع و برآیند تصمیم‌های بازیگران مختلفی است که متشکل از بخش‌های گوناگون مانند جامعه، شرکت‌ها، سازمان‌های مردم نهاد و ... است. جامعه باید همراه شما باشد و اگر شما و یا سیاست هایتان را قبول نداشته باشد، شانسی برای آن سیاست نمی‌توانیم قائل باشیم.

اگر واقعا به دنبال شنیدن حرف مردم هستیم و به مردم سالاری ایمان داریم، آن وقت نمی‌توانیم نقش این بخش‌های مختلف را نادیده بگیریم؛ آن هم در حالی که امروزه درباره آن حرف می‌زنیم، نمونه‌ها و نمود‌هایی در نظام حکمرانی ما وجود ندارد. برای مثال شورای فضای مجازی که داریم، اساسا در آن نمایندگانی از بخش‌های خصوصی و یا نماینده‌هایی از کاربران در آن حضور ندارند و تمام صندلی‌ها دست نهاد‌های حاکمیتی داده شده است. زمانی که ما چنین وضعیتی رو به رو هستیم آن وقت باید تردید کنیم.

در زمینه اینترنت، اگر نگاهی به بیست سال اخیر در خصوص فراگیری آن داشته باشیم، از زمانی که اینترنت دایال آپ تا اینترنت خانگی پرسرعت و میزان دسترسی بالای مردم به اینترنت به واسطه اینترنت همراه؛ همیشه دچار مشکل یا ابهاماتی در خصوص برقراری اینترنت بوده‌ایم. در واقع برای مثال اگر یک پدیده اجتماعی یا یک شبکه اجتماعی مسلط بر جامعه می‌شد، حاکمیت، دولت‌های مختلف، نهاد‌های گوناگون و ... به استقبال مسئله نمی‌رفتند و به شکل واکنشی با آن مواجه می‌شودند و تصمیماتی هم که گرفته می‌شد نتیجه‌بخش نبوده است. پلتفرم‌ها را از راه‌های مختلف فیلتر کردند، چرا که مشکلات امنیتی برای ما ایجاد می‌کردند و همچنان این مسئله ادامه دارد.

پلتفرم خارجی در کنار برنامه‌های داخلی

در حال حاضر در این وضعیت فعلی، میزان مصرف فیلترشکن‌ها در اقشار مختلف نسبت به آن پلتفرم‌ها بیشتر شده است. در این زمینه ایده‌های بسیار بوده است که یکی از آن‌ها استفاده از جایگزین‌های داخلی بود و این ایده‌ای است که سال هاست وجود دارد. برای مثال در بحث حمل و نقل عمومی این ایده وجود دارد. یعنی یک سرویس بومی سازی شده وجود دارد و همه مردم از آن استفاده می‌کنند. از قبیل موضوعات دیگری مانند خرید آنلاین، تماشای فیلم و سریال که در کنار تلویزیون رسمی شکل گرفته است هم چنین دیده می‌شود. اما در خصوص شبکه‌های اجتماعی این موضوع حل نشده باقی مانده است.

استفاده از پلتفرم‌ها خارجی به صورت آزادانه، که در برخی مواقع باعث ایجاد بحران‌های امنیتی شده است و این طبیعی است که حکومت‌ها در مواجه با چنین بحران‌هایی تصمیمات سختی می‌گیرند. چه مسیری را برای آینده باید طی کنیم که دوباره به جایی نرسیم که فاکتور‌های امنیتی به فاکتور‌های اجتماعی و اقتصادی غلبه کنند. آیا باید به مسیر استفاده از پلتفرم‌های داخلی قرار بگیریم. آیا باید ارتباطمان را با جهان قطع کنیم آن هم به دلیل آفت‌ها و آسیب‌هایی که اینترنت برای جامعه ما دارد؟

ناظمی در این خصوص گفت: بنده هم موافق هستم که کم و بیش این رفتار‌ها را می‌دیدیم و می‌بینیم. اما معتقد هستم تفاوت‌هایی هم وجود دارد. برای مثال سال ۹۳ اینترنت ۳G در ایران حرام بود و سرویس ۳G داده نمی‌شد. در آن زمان اگر به کسی گفته می‌شد تماشای فیلم و سریال، خرید اینترنتی و حمل و نقل را در بستر اینترنت انجام خواهید شد، احتمالا به شما می‌گفتند این امر غیر ممکنه و یک خیال خوش است. اما در واقع این اتفاق رخ داد آن هم در کمتر از ۳ یا ۴ سال.

واقعیت این است که در ایران داریم زندگی می‌کنیم که پر از منابع انسانی خلاق است که اگر همراه بشود با یک سیاست‌گذاری درست، امکان پذیر است. اما اگر همراه بشود با شعار، احتمالا همان کسانی که باید بسازند، متوجه می‌شوند که این یک شعار است. برای مثال شعار‌هایی مانند بومی سازی هر سرویس، بومی سازی شبکه اجتماعی و یا بومی سازی سیستم عامل، بلافاصله شک می‌کنند و در آن زمان چه کسی میخواهد آن را بسازد.

ایران با چین و روسیه فرق دارد

او افزود: در ابتدای برنامه از موفقیت‌های کشور‌هایی مانند چین و غیر گفته شد. در خصوص موفقیت ما در این زمینه و انتخاب راه حل بین آن ها، بنده معتقد هستم که بله می‌توانیم موفق بشویم. ما می‌توانیم یک راه حل که بین مسیر توانمندی و جذابیت وجود دارد، پیدا کنیم، اما با روش چین خیر. به دلیل اینکه در دنیا با ۳ الگوی حکمرانی جهانی رو به رو هستیم. در حقیقت زمانی که در مورد الگوی حکمرانی صحبت می‌کنید می‌توانید کشور‌های مختلف را در این ۳ گروه تقسیم بندی کنید:

۱- چند جانبه‌گرایی که ایده اصلی آن این است که دولت‌ها دارای حاکمیت برروی اینترنت کشور خودشان هستند و در کشور خود قدرت تصمیم گیری نسبت به آن را دارند. برای مثال می‌توانند تصمیم بگیرند که اینترنت خود را فیلتر کنند یا نکنند. کشور‌هایی مانند چین، روسیه به طور خاص طرفدار این الگو هستند.

زمانی که پذیرای چند جانبه‌گرایی باشیم باید سازمان ملل متحد و نهاد‌های زیر مجموعه آن را به رسمیت بشناسیم. مشکلی برای چین و روسیه ایجاد نمیکند. چرا که عضو شورای امنیت هستند و به نوعی در حقیقت توان محافظت از خود را دارند و می‌توانند وارد دیالوگ با ابر شرکت‌ها و دیگر کشور‌ها بشوند. ما اگر بپذریریم که روابط بین کشوری است، ارتباطات هم باید بین کشوری تعریف بشود. برای مثال، کسانی که طرفدار چند جانبه گرایی هستند، به علت پذیرا بودن حاکمیت ملی، هر نوع حملاتی از کشور‌های دیگر را هم به مثابه یک جنگ تلقی می‌کنند.

تکه مورد علاقه آن حاکمیت را برمی‌داریم، ولی تبعات آن را دوست نداریم بپذیریم. نه دوست داریم به قواعد بین المللی و جهانی بپیوندیم و هیچ پروتکل جهانی را نپذیرفتیم. برای مثال قانون GDPDR که اتحاده اروپا آن را تسویب کرده که از حریم خصوصی شهروندان حفاظت کند.

این قانون در هر کشوری مصوب نشده و خود کشور ها، حتی کشور‌های غیر اروپایی آن را پذیرفته اند. آیا ما پذیرای این قسمت هستیم یا خیر. در مثال دیگر در خصوص حملاتی که صورت می‌گیرد آن را می‌پذیریم و هر نوع حمله‌ای که انجام شود، چه به نفع ما و چه به ضرر ما، باید نسبت به آن هم پاسخگو باشیم. این‌ها نمونه‌هایی از ناسازگاری در مسئله حکمرانی.

۲- چند ذی‌نفعی که آمریکایی‌ها طرفدار و پرچمدار آن هستند. در این دیدگاه، اینترنت فقط یک امری نیست که دولت‌ها حق داشته باشند در مورد آن نظر بدهند. کاربران، شرکت‌ها و غیر هم می‌توانند نسبت به آن نظر دهند. به همین علت است که ساختاری مانند ساختار I can به وجود آمده و هر کدام از آن‌ها کارگروه‌هایی دارد. برای مثال زمانی که دولت‌ها کنار یکدیگر جمع می‌شوند تا برای موضوعی تصمیم گیری کنند، به یک نظر می‌رسند. هر گروه جداگانه تصمیم می‌گیرد. جنس حکمرانی آمریکا، کشوری نیست و بازیگران غیر دولتی دارد.

ما باید حرف این بازیگران غیر دولتی را گوش بدهیم. پذیرش آن برای ما در ایران مناسب نیست. جدا از دیدگاه نوع نظام سیاسی، در واقع خلاف منافع ملی است. دلیل آن هم این است که وقتی شما نگاه می‌کنید قوی‌ترین شرکت‌ها برای آمریکا است. درست است که در ظاهر درست نباشد، اما منطق درستی است. اما این منطق نمی‌تواند به نفع همه کشور‌ها باشد و در واقع جانبه گرایی آمریکا را تقویت می‌کند. پیام این الگو هم این خواهد بود که اگر حملاتی هم صورت گرفت، حسابش از حاکمیت جدا است.

برای مثال جلسه استماع هم ناشی از همان پیش فرض است. چرا باید یک کمپانی از یک کشور دیگر را برای کنگره خود دعوت کنند که در این جلسه حضور داشته باشد. چرا رئیس جمهور آن کشور را دعوت نمی‌کنند. علت آن این است که طرفدار چند ذی نفعی هستند و با آن به طور مستقیم وارد مذاکره می‌شوند. اگر میخواهیم در نظام حکمرانی جهانی نقش بازیگری داشته باشیم و خواسته‌های خودمان را جلو ببریم، باید این بازیگران را ایجاد کنیم. نه اینکه هرروز به بهانه‌های مختلف جلو رشد و پیشرفت آن‌ها را بگیریم. باید اجازه بدهیم بزرگتر شوند و رشد کنند.

۳- نوع دیدگاه سوم نوعی نگاهی ترکیبی بین هر دو دیدگاه است و بیشتر کشور‌های اروپایی آن را پذیرا هستند. در این نگاه پیشنهاد آن‌ها ذیل سازمان ملل، نهادی باشد که اگرچه صندلی‌های آن به حاکمیت‌های کشور‌های مختلف اختصاص داده شده است، اما صندلی‌هایی را هم به شرکت‌ها و سازمان‌های غیر دولتی داده می‌شود.

سوال اصلی این است، زمانی که میخواهیم درباره این موضوعات صحبت کنیم اول از همه باید ساختاری داشته باشیم، یعنی از بین این الگو‌ها باید یکی را انتخاب کرد و پیش گرفت.

در هر یک از آن‌ها هم چیزایی ممکن است دست بدهید و نتوانیم تمام مطلوبات خود را داشته باشید. در واقع در هر الگویی مانند هر معامله ای، هر مذاکره‌ای یک سری چیز‌هایی از می‌دهید و یک سری چیز‌هایی می‌گیرد و کنترل پذیری صد درصدی معنای خارجی ندارد و نمی‌تواند چنین چیزی وجود داشته باشد.

زمانی بود که کشور‌ها بر این باور بودند که باید به مرز‌های خود توجه کنند، اما بعد‌ها متوجه شدند حکمرانی فقط این چنین نیست و بلکه باید یک سری جا‌ها را آزاد بگذارند. آن چیزی که ما برای توسعه نیاز داریم توازن بین قدرت حکومت و قدرت مردم و جامعه است.

اگر توازنی باشد که قدرت حکومت را صد درصد کنی و جامعه را صفر، توسعه صورت نمی‌گیرد و به سمت استبداد می‌رود. از سوی دیگر همه قدرت را هم به جامعه بدهید باز هم توسعه صورت نمی‌گیرد، چرا که به سمت آشوب می‌روید و هرج و مرج صورت میگیرد. همه سختی سیاست گذاری، راه رفتن در این دالان باریک است. فرقی ندارد درباره اینترنت حرف بزنید، درباره خودرو حرف بزنید و یا در مورد سوخت حرف بزنید. دنیای امروز یک حرف دارد برای توسعه، باید توانست برروی این مرز باریک حرکت کرد. باید بعضی زمان‌ها دست برداریم از این کنترل کردن ها.

حاکمیت امروز ما باید یاد بگیرد که خواسته‌هایش در گذشته واجد معنا بوده، اما امروز دیگر با روح زمانه همخوان نیست. دیگر با خواسته‌های نسل جوان، خواسته‌های مردم همخوانی ندارد و اگر بخواهد همچنان لجاجت کند، بدتر خواهد شد و اگر هم می‌خواد آن اتفاق پیش نیاید باید همراهی بوجود بیاید. اگر به سه الگوی گفته شده بازگردم، قاعدتا من از جمله کسانی هستم که طرفدار الگوی اروپایی هستند. به این علت که الگو‌های چین و روسیه برای آن‌ها جوابگو بوده و مناسب شرایط آن‌ها بوده است.

برای مثال برای کشوری که کل جمعیت آن ۸۰ الی ۸۵ میلیون است چطور میخواهد یک موتور جست و جو مانند بایدو داشته باشد که لازمه کابران آن ۱۵۰ میلیون کاربر است. این شعاری است که مطلوبیتی با واقعیت‌ها ندارد.

تفاوت بعدی آن‌ها این است که چین و روسیه عضو شورای امنیت هستند، آیا ایران هم عضو آن است و یا حتی هنوز نسبت به برخی ساختار‌های سازمان ملل مشکل داریم و پذیرای آن‌ها نیستیم.

سومین تفاوت که وجود دارد توانمندی فنی است. توانمندی فن چین در تولید ناخاصی داخلی که در دنیای امروز و در حال رقابت با آمریکا و اتحادیه است، با تولید ناخالصی داخل ما که امروزه به زیر ۲۰۰ میلیاد دلار رسیده ایم. تقریبا تولید ناخالص داخل ما برابر با سودشرکت آرامکو در سال گذشته است. شما چطور میخواهید با چنین استراتژی و سیاست جلو بروید.

استراتژی باید عقلانی باشد و دید که چه توانمندی‌هایی و چه آرزو‌هایی وجود دارد و مسیری بین آن‌ها پیدا کرد. زمانی که آرزو هایتان با توانمندی هایتان فاصله زیادی دارند، پس شما نمی‌توانید موفق شوید.

راه حل این است که می‌توان ایرانی را تصور کرد که تحریم نداشته باشد، شرکت‌های بزرگ خارجی دفاتر خود را در کشور داشته باشند. ولی آن ایران به یک مدرن سازی در زمینه حکمرانی هایش نیاز دارد. برای مثال همان جلسه استماع در ایران تعریف نشده است. در آن جلسه دو نماینده دموکرات در جلسه حضور دارند و اول از همه دیدگاه‌های روشن خود را بیان می‌کنند.

ما در نظام سیاسی چنین چیز را اصلا قبول نداریم و نمی‌توانیم متصور آن باشیم که از نمایندگاه اصولگرا و اصلاح طلب با یکدیگر نشسته و ارائه می‌دهند. نکته بعدی این است که از آن شرکت می‌آیند و صحبت می‌کنند و اگر امکان داشته باشد آن را تبدیل به قانون و مقررات می‌کنند. جالب است بدانید که در آمریکا بیشتر قوانینی که نوشته شده دو اسمه هستند. برای مثال یکی از قانون‌های قدیمی آن ها، قانون بایدل هست که در واقع بای و دل که هر دو سناتور بودند و از دو جناح متفاوت بودند و برای به اجماع رسیدن، لایه‌ها را از دو طرف ارائه می‌کردند.

آیا ما اساسا نظام لایه دوگانه داریم و آیا پذیرای آن هستیم و یا اصلا مجلس ما می‌پذیر که نظام دو گانه برای حوزه فناوری داشته باشیم. وقتی چنین ویژگی‌هایی را در نظام حکمرانی خود نداریم، چطور انتظار داریم دیگر کشور‌ها به ما گوش بدهند. ما هنوز با خودمان تعیین تکلیف نکرده ایم و هنوز نمیدانیم کدام نظام حکمرانی را بپذیریم.

فیلترینگ، آغازی برای مواد مخدر، پورنوگرافی و اسلحه

راه حل مسدود سازی که در یک سال گذشته تشدید پیدا کرده است. ما دو شبکه اجتماعی بزرگ واتس اپ و اینستاگرام که در ایران فعال بودند، فیلتر کردیم. آیا این راه حل جوابگو بوده است یا خیر. فیلترینگ باعث استفاده جامعه از فیلترشکن شده است. همین امر باعث می‌شود تا از دسترسی به محتوای پاک و تمیز دور شویم و در واقع شاه کلیدی به همه داده شده که به هر نوع محتوایی دسترسی پیدا کنند.

همچنین امنیت فضای مجازی به مخاطره انداخت شده. چرا که تک تک فیلترشکن‌ها جزو ابزار‌های جاسوسی و بد افزار هستند. تضعیف فضای سایبری یک کشور بسیار خطر ناک خواهد بود و الان بیشتر وسایل مردم جامعه تبدیل به یک بد افزار و ابزاری برای جاسوسی شده است.

همچنین امکانی به وجود آمده که باند‌های غیر قانونی فعالیت کنند و از پول فروش فیلترشکن می‌توانند قدرت‌های دیگر را پیدا کنند و نرم افزار‌های دیگری را تولید کنند. این اتفاقی است که در آمریکا، سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۳ زمانی که مشروبات الکلی ممنوع شد، افتاد. اما اتفاقات مخرب تری پیش آمد. زمانی که شما گروه‌هایی را به وجود می‌آورید که زیر زمینی درآمد زیادی کسب می‌کنند، پیش زمینه موضوعی خطرناک را فراهم کرده اید.

این سیاست فیلترینگ، ما را به جای درستی نمی‌رساند، بلکه از آن جایی که هستیم به مراتب بدتر می‌کند. نکته بعدی در خصوص فیلترینگ، زمانی که پلتفرمی فیلتر می‌شود تولید و استفاده از محتوای بد و نامناسب بیشتر می‌شود. برای مثل محتوا‌های پورنوگرافی بعد از فیلترینگ تلگرام بیشتر از ۱۰ برابر شد. یعنی اجازه داده نمی‌شود محتوای تمیز دیده شود و آن افراد فعالیت کنند و به مرور زمان کنار بروند.

چالش‌های مشترکی که وجود دارد فقط برای ما نیست و در برخی موارد مشکلات دیگر کشور‌ها هم هست. برای مثال در بحث فیلترینگ، پورنوگرافی تقریبا در همه دنیا ممنوعیت دارد و در حقیقت فیلترینگ سفت و سختی برای آن انجام می‌شود؛ اضافه بر آن موارد مخدر، سو استفاده از کودکان، خرید فروش اسلحه و تبادل اطلاعات تروریستی، همه این‌ها از نوع موارد هستند. اما راه حل‌هایی هم برای آن‌ها وجود دارد. می‌توان جلوی این مسائل را به صورت بین المللی گرفت و گزارش داد و همکاری‌های این چنینی برای کنترل اینترنت صورت داد. اگر مشکل از چالش‌های مشترک هم نیست. پس مشکل کجاست که به سراغ فیلترینگ میرویم.

به نظر بنده مشکل در دو زمینه بیشتر نیست. اولین زمینه این است که ما چهارچوب‌های فکری‌مان همچنان نوعی از کنترل شدیدی را می‌پسندد که حتی فیلترینگ هم آن کنترل را به ما نمیدهد. دیگری احتمالا از مطالب سیاسی‌ای است که دوست نداریم منتشر بشود.

در این دو زمینه باید در حاکمیت و جامعه تغییر ایجاد کنیم و باید یاد بگیریم و بالغ‌تر بشویم. حاکمیت باید اجازه بدهد تا در جامعه سازمان‌های غیر دولتی ایجاد شوند و همچنین جامعه یاد بگیره باید برای حرف زدن از این سازمان‌ها استفاده کند. حاکمیت باید اجازه بدهد جامعه کارزار داشته و ایجاد کند، از طرف دیگر جامعه باید یادبگیرد از طریق کارزار اقدامات داشته باشد. این حرکت باید زمانی بالاخره صورت بگیرد.

 امروز بیست و هفتم اردیبهشت ماه مصادف است با روز جهانی ارتباطات. 

به گزارش آی‌تی آنالیز اگر فرض و فلسفه روز جهانی ارتباطات را بر ارایه و تداوم برقراری ارتباطات بگذاریم، قاعدتا این روز را نیز باید به کسانی که در این راه سرمایه‌گذاری کرده‌اند و با خرید انواع خطرات به جان خود، در کنار ارایه خدمات به کاربران، لقمه نانی هم در می‌آورند! تبریک گفت!

کار روزگار در کشور ما بر عکس شده است و مسوولان ارتباطی مشغول انسداد و بستن و کندی دسترسی به اینترنت و طبقه‌بندی آن هستند و عده‌ای نامسوول هم مشغول تخلف! و فروش خدمات دور زدن طبقات و فیلترینگ‌ها و موانع هستند! 

این که به کدامیک از این دو دسته باید تبریک و خسته نباشید گفت، خود طنز تلخی شده است.

فاطمه امانگاه: انقلاب اطلاعاتی که روزی کاستلز از آن صحبت می‎‌کرد، امروز با رشد هوش مصنوعی و ظهور چت‌ جی‌پی‌تی به نقطه اوج خود رسیده‌ است. روند رشد تکنولوژی و گسترش گستره حکمرانی که روز به روز وسیع‌تر و غیرقابل کنترل‌تر می‌شود به چالش جدی‌ای برای دولت‌ها تبدیل شده است. گردآوری و تحلیل اطلاعات پیرامون اتباع و محدوده سرزمینی در موضوعات مختلف یکی از لوازم حکمرانی کارآمد و موثر است. در عصر اطلاعات دولت‌ها برای اینکه گستره حکمرانی شان را در وجوه مختلف جامعه بسط دهند از ابزار تکنولوژیک برای کسب و تحلیل اطلاعات استفاده می‌کنند. این مسیر از طرفی کار را برای دولت‌ها آسان‌تر می‌کند اما از طرف دیگر غیرقابل کنترل بودن برخی وجوه تکنولوژی و نبرد اطلاعاتی که میان دولت‌ها ایجاد شده، از خطر حمله نظامی به مرزهای یک کشور خطرناکتر شده‌است.

 

حکمرانی، سرگردان از سرعت گسترش فناوری‌ها

ماهیت پیچیده، متغیر و غیرمتمرکز فناوری‌های جدید نیازمند نوع جدیدی از حاکمیت است تا بتواند پاسخگوی چنین مواردی ازجمله؛ پویایی بهم پیوسته، سرعت پیشرفت و ماهیت هم‌افزای فناوری‌های درحال ظهور، تاثیر بین‌المللی فناوری‌ها و مفاهیم اجتماعی گسترده‌تر و ماهیت سیاسی فناوری‌ها باشد.

فناوری‌های درحال ظهور نه تنها حاکمیت خود فناوری‌ها را به چالش می‌کشد بلکه به سیاست‌ها، روش‌ها و مکانیزم‌های حفاظت اجتماعی هم احتیاج دارد. این فناوری‌ها به ما این اطمینان را می‌دهند که جایگزین خلاقیت‌های انسانی نخواهد شد، هرچند این مورد درباره هوش مصنوعی چندان هم صدق نمی‌کند. همچنین این فناوری‌ها ادعا می‌کنند که باعث بقای مشارکت دموکراتیک و سازمان‌های شهروندی می‌شوند که این ادعا درخصوص شبکه‌های اجتماعی تاحدی صادق است. مثلا پژوهش‌هایی که در این حیطه انجام شده نشان می‌دهد، شبکه‌های اجتماعی حتی بر گرایش سیاسی و چگونگی کنش سیاسی افراد هم تاثیر گذار است.

یکی از مهم ترین مولفه‌های فناوری‌ها بحث ماهیت سیاسی آن‌هاست. اساسا هیچ کدام از نرم‌افزارها بی‌طرف نیستند. ایده‌هایی که پشت این فناوری هاست، ایدئولوژی سازندگان آن‌ها، هنجارها و ارزش‌های محیطی که این فناوری‌ها در آن‌جا توسعه پیدا می‌کنند همگی بر نحوه استفاده و نتایج این فناوری‌ها تاثیر می‌گذارد. همین مسئله کار را برای دولت‌ها در مواجهه با این فناوری‌ها حساس و سخت می‌کند. اگر این نرم‌افزارها زاده کشور دیگری باشند معادله برای دولت پیچیده‌تر خواهدشد. اینکه اساسا دولت‌ها چه سیاستی را برای حکمرانی مجازی خود اتخاذ کرده‌اند و کارشناسان چه راه‌حل هایی را برای حل این بحران پیشنهاد می‌‌دهند، محل بحث ماست.

 

نبرد میان دولت‌های قوی و ضعیف

دولت‌ها برای اینکه جایگاه نهادی خود را حفظ کنند و به عبارتی نهاد نهادها باشند، باید دست بالا را در تمام مسائل داشته باشند و حالا که گفته می‌شود عصر، عصر اطلاعات است برای حفظ بقای خود باید بزرگترین نهاد اطلاعاتی انحصاری را بسازند. دولت قوی دولتی است که بتواند بیشترین اثرگذاری را در سطح جامعه داشته‌باشد و تمام اطلاعات شهروندان(با حفظ حق حریم خصوصی) و حیطه سرزمینی خود را انحصارا در اختیار داشته باشد. دولت‌های ضعیفی که از مشروعیت کافی برخوردار نیستند در جهان کنونی شبکه‌ای شده در معرض زوال قرار می‌گیرند. این تهدید نه فقط از سوی جامعه بلکه از سوی دولت‌های دیگر هم صورت می‌گیرد. با این پیش فرض که وجود دولت امری لازم و واجب برای بقای جامعه است می‌توان پذیرفت که این حق مسلم و منطقی دولت‌هاست که به سمت کنترلگری به معنای حکمرانی و مدیریت عرصه دیجیتال بروند.

امروز تمام دولت‌ها بلااستثنا با این بحران مواجه شده‌اند و عمده‌ترین و مهم‌ترین اقدامی که در این خصوص انجام داده‌اند تدوین سیاست‌های جدید متناسب با توسعه تکنولوژی و سیاستگذاری در حوزه حکمرانی اطلاعات است. دولت‌ها برای مدیرت و تحلیل اطلاعات تلاش می‌کنند تا پلتفرم‌ها را با خود همراه کرده و آن‌ها را به اصطلاح زیر چتر خود قرار دهند. اگر پلتفرم مورد نظر زاده همان کشور باشد که کار ساده‌تر است و گاهی این ارتباط فراتر از یک همکاری ساده پیش می‌رود. مثلا ایلان ماسک از دسترسی کامل دولت آمریکا به اطلاعات توییتر و فیسبوک خبر می‌دهد.

درحالت دیگر که پلتفرم از کشور دیگری آمده و حاضر به همکاری با دولت کشور مقصد است هم تا حد خوبی منافع ملی یک ملت قابل حفاظت است. در واقع زمانی که پلتفرم‌ها به عنوان نهادهای غیردولتی با دولتی وارد همکاری می‌شوند، سیاست‌های کشوری که در ان فعالیت می‌کنند را در این همکاری در نظر می گیرند.

 در نتیجه نمی‌توان پلتفرم‌ها را به مثابه یک نهاد غیردولتی منفک از دولت مرکزی‌شان دانست. دقیقا اینجا ردپای سیاست به وضوح دیده می‌شود. حالا این حالت را تصور کنید که پلتفرم حاضر به همکاری با دولت مقصد نشود. مثل تیک‌تاک در آمریکا یا تمام پلتفرم‌های آمریکایی در ایران. در این حالت چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

 

ممنوعیت، محدویت یا تلاش برای مذاکره؟

تیک تاک اپلیکیشن اشتراک‌گذاری ویدیو که متعلق به یک شرکت چینی است و محبوبیت فراوانی در سراسر جهان پیدا کرده است. به دلیل نگرانی‌های امنیتی مدتی است مورد انتقاد قرار گرفته و از سوی برخی کشورها با مسئله ممنوعیت فعالیت روبه رو می شود.

محبوبیت تیک‌تاک در میان مردم ایالات متحده یعنی دسترسی دولت چین به حجم گسترده‌ای از داده‌های شهروندان آمریکایی و این یک تهدید امنیتی برای کاخ سفید است. آمریکا بیمناک از تهدید علیه امنیت ملی و نگران از این حجم کاربر آمریکایی فعال در این برنامه به این نتیجه رسیده تا واکنش خود را به رویدادهای در حال پیش‌رو نشان دهد و جنگی اقتصادی و تجاری را راه‌ اندازد. این واکنش‌ها در دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ آغاز شد؛ دقیقا پس از محدود و ممنوع‌کردن شرکت مخابراتی هواوی. اما به طور مطلق نمی‌توان گفت که آمریکا فقط به دلیل امنیت ملی دست به اعتراض علیه تیک‌تاک زده بلکه باید فراتر از آن را دید و آن، نقش آشکار موفقیت چین فراتر از مرزهاست. پس می‌توان تصمیم آمریکا در این خصوص را یک تصمیم نسبتا سیاسی دانست.

آمریکا یک قدم پیش‌تر رفته و تلاش کرد تا با مذاکره با نماینده این اپلیکشن اظهارات خود را ثابت کند. با این وجود ادعای آمریکا مبنی بر به خطر افتادن امنیت ملی آمریکا ثابت نشده اما لایحه ممنوعیت این اپلیکشن در مجلس سنا تصویب شد. تگزاس، مریلند، آلاباما و یوتا از جمله بیش از ۲۵ ایالت‌های آمریکا هستند که به کارکنانشان دستور داده‌اند تا از تیک‌تاک در دستگاه‌های ایالتی استفاده نکنند.

به علاوه هند، تیک‌تاک و ده‌ها اپلیکیشن چینی دیگر را با این ادعا که به طور بالقوه برای امنیت و یکپارچگی کشور زیان آور هستند در ژوئن ۲۰۲۰ در همه دستگاه‌ها ممنوع کرد.

 افغانستان، بلژیک، کانادا، انگلیس و استرالیا هم از جمله کشورهایی هستند که تیک‌تاک را برای کارمندان دولت و در برخی از این کشورها در گوشی‌های شخصی هم ممنوع اعلام کرده‌اند. همچنین فرانسه نیز کارمندانش را از داشتن برنامه تیک‌تاک، توییتر و اینستاگرام منع کرده است. مجلس ملی این کشور هم قوانین تازه‌ای در خصوص کنترل و ساماندهی فضای مجازی تصویب کرده‌است.

علاوه بر این با رونمایی از محبوب‌ترین نرم‌افزار هوش‌مصنوعی، جت‌جی پی تی، تعدادی از کشورها از جمله ایتالیا و چین، استفاده از این هوش مصنوعی را ممنوع اعلام کردند. نبود هیچ چهارچوب حقوقی و جمع‌آوری اطلاعات بدون محدودیت از جدی‌ترین خطرات اطلاعاتی جت‌جی‌بی‌تی به شمار می‌رود که تمام دولت‌ها را ملزم می‌کند سیاستگذاری حوزه اطلاعات خود را به روز کرده و موضع خودشان را مشخص کنند.

با تمام این توضیحات فعلا استراتژی محدود و ممنوع سازی، جدی‌ترین راهی است که دولت‌ها برای کنترل فضای مجازی اتخاذ کرده‌اند. اما نباید از این مهم غافل شویم که اکثر کشورهایی که توانسته‌اند از این استراتژی با موفقیت استفاده کنند، مسئله اقناع افکارعمومی را نادیده نگرفته‌اند و آن را ضامن حفظ سیاستگذاری خود دانسته‌اند.

 

فیلترینگ؛ از چاله به چاه؟

فیلترینگ نام آشنایی است که جامعه ایران سال‌هاست با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند و این اواخر که با پلتفرم‌های محبوبی مثل اینستاگرام و واتساپ گلاویز شده، آوازه شهرتش بیشتر هم شده‌است. تا اینجای بحث که به لزوم سیاستگذاری و کنترلگری دولت بر فضای مجازی و تجربه سایر کشورها اشاره کردیم، پذیرفتیم که دولت حق دارد از این حق انحصاری کسب و تحلیل اطلاعات استفاده کند.

 اما صراحتا باید دو نقد مشخص‌مان را در نوع محدودسازی پلتفرم‌ها در کشورمان اعلام کنیم؛ اول اینکه فیلترینگ یک روش نصفه و نیمه هزینه‌زا است چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ اطلاعاتی. دوم، در بحث محدودسازی پلتفرم‌ها توسط دولت اساسا هیچ توجهی به اقناع افکار عمومی نشده و مشخصا جامعه ایران مورد بی احترامی قرار گرفته‌است.

 با اینکه بدافزار بودن خاصیت وی‌پی‌ان نیست و این موضوع در مورد همه اپلیکیشن‌ها صدق می‌کند اما فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی پر کاربر باعث شده اکثر کاربران به وی‌پی‌ان‌ها و اپلیکیشن‌های ناشناس روی بیاورند. این اپلیکیشن‌ها ممکن است دسترسی‌های غیرمتعارفی مثل مکان و لیست مخاطبان را بگیرند و از این اطلاعات سوء‌استفاده کنند. گروهی از پژوهشگران با تحقیقات گسترده چندماهه متوجه شدند که سارقان اطلاعات از اجزای یک مجموعه نظارتی به نام SecondEye و زیرساخت استفاده می‌کنند. با این حال این اجزا از طریق یک نصب کننده‌ی قانونی دریافت نمی‌شوند بلکه از طریق نصب‌کننده‌های تروجانیزه‌شده نرم‌افزار VPN (که در ایران نیز توسعه یافته‌اند) دریافت شده‌اند.

عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفته بود: «فیلترشکن‌ها منبع بدافزارها روی گوشی مردم شده‌اند و به همین‌خاطر وزارت ارتباطات قصد دارد با ایجاد سرویس‌های مورد نیاز مردم، کاری کند که نیاز مردم برای استفاده از فیلترشکن کمتر شود.»

باتوجه به فیلترینگ چند پلتفرم پر کاربر در ایران و افزایش شمار استفاده‌کنندگان از vpn، سعید نقوی، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه فناوران رایانه از افزایش ۳ هزار درصدی تقاضا برای خرید vpn در مهرماه گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: گزارش‌ها نشان می‌دهد دامنه جست‌وجوی کاربران ایرانی برای دریافت فیلترشکن یک رکورد تاریخی را ثبت کرده است و این تقاضا بعد از قطعی تلگرام تجربه نشده بود و این خطر جدی‌ای برای کاربران فضای مجازی محسوب می‌شود. فیلترینگ به عنوان راهی برای حفاظت اطلاعات کاربران از پلتفرم‌هایی بود که با ایران همکاری نداشته‌اند، با این حال نمی‌توان تضمین کرد، فیلترشکن‌ها این مسیر را دور نزنند. دور زدنی که علاوه بر ایجاد هزینه مادی به اعتمادعمومی هم ضربه زده‌است.

در چند روز گذشته خبری مبنی بر اینکه آمریکا استفاده از فیلترشکن‌های ساخت کره شمالی، ونزوئلا، ایران، چین، روسیه و کوبا را ممنوع اعلام کرده و برای آن مجازات تعیین کرده، توجه کاربران فضای مجازی را به خود جلب کرده‌است و می‌تواند منبعی برای پذیرش تئوری بالا باشد. با اینکه بالاتر اشاره کردیم که اکثر کشورها، حتی آن‌هایی که وعده آزادی فضای مجازی را می‌دهند از روش محدودسازی استفاده می‌کنند اما سنگینی این محدودیت بیشتر از اینکه روی دوش فیلترینگ سنگینی کند، به قانون به مثابه‌ی یک ابزار کنترلگر متوسل شده‌است.

 

سیاستی مدام در حال به روزرسانی

همانطور که مطرح شد با گسترش فضای مجازی سطوح مختلف اجتماعی در گستره جهانی پیوند یافته و مفهوم مرز جغرافیایی رنگ باخته و معنای قلمرو سرزمینی حاکمیت متحول شده است. فضای مجازی مدام درحال تغییر و تحول است و نمی‌توان به قانونی که چندین سال قبل در این حوزه نوشته‌شده، اکتفا کرد. همچنین از آن‌جا که امروز فضای مجازی جز جدانشدنی زندگی بشر است باید توجه به جامعه و مخاطب متغیر اصلی این سیاستگذاری باشد. نتیجتا می‌توان گفت مسئله اقناع‌سازی و احترام به مخاطب یکی از مهم‌ترین ارکان حکمرانی فضای مجازی است. اما آنچه امروز شاهدش هستیم تصمیماتی فراقانونی است که بحث توضیح و اقناع افکار عمومی را کاملا نادیده گرفته است. بیست‌وهفتم شهریورماه 1401 طرحی با عنوان "سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی" تصویب شد که البته نقدوبررسی این طرح موضوع بحث ما نیست اما در همین طرح هم به کرامت انسانی و آزادی مسئولانه و مشارکت اجتماعی اشاره شده است اما آنچه امروز رخ داده است حتی از برنامه‌ریزی مصوب هم فاصله دارد.

  ایجاد یک شرایط موقتی و غیرقطعی که هم مردم و هم مسولین از آینده آن بی اطلاع هستند و عملا هرکسی تقصیر را به گردن دیگری می‌اندازد، ضربه جبران ناپذیری را به اعتماد و رضایت عمومی وارد کرده است.  فیلترشکن‌ها که امروز به ابزار ضروری برای استفاده از این فضا بدل شده‌اند، به مثابه ابزاری برای دورزدن محدویت‌ها یا به عبارت دیگر دور زدن قانون روزبه روز درحال تکثیر هستند. باتوجه به اینکه حکمرانی مجازی امروز به یک چالش بزرگ برای تمام دولت‌ها بدل شده‌ و اگرچه این چالش برای کشورما بیش از سایر کشورها مورد توجه قرار گرفته است، باید دید نهاد مربوطه کی قرار است سیاست‌های این حوزه را به روزکرده و یک پاسخ قطعی و مشخص به افکار عمومی بدهد؟ (منبع:‌ نسیم آنلاین)

ارینب سیفی -  با ورود اینترنت ماهواره‌ای به جهان و فراگیر شدن آن به عنوان نسل جدیدی از اینترنت که محدودیتی در استفاده از آن در سراسر دنیا وجود ندارد، موضوع فیلترینگ با چالش‌های جدی مواجه می‌شود و احتمالا مسیر سیاست‌گذاری اینترنت را در کشورها را تغییر می‌دهد.

به گزارش ایرنا دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری اینوتکس ۲۰۲۳ با هدف افزایش مشارکت بین شرکت‌های دانش بنیان و فناور داخلی و خارجی و در راستای هم‌افزایی، جذب سرمایه و شبکه‌سازی زیست‌بوم فناوری کشور با حضور ۴۵۰
.مجموعه از ۱۹ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ در پارک علم و فناوری پردیس برگزار شد

برای دومین بار در این نمایشگاه بخشی با عنوان «فروم حکمرانی» با هدف نگاهی به مسیر سیاست‌گذاری نوآوری و فناوری کشور اجرا شد. در روز اول نمایشگاه در این بخش چهار پنل با موضوع فیلترینگ برگزار شد. در یکی از این پنل‌ها که با موضوع «امکان‌پذیری فیلترینگ در جهان استارلینک» با حضور «محمدصادق نصراللهی» عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع)، «حسین میرزاپور» بنیانگذار آزمایشگاه داده و حکمرانی، «یاسر خوشنویس» نویسنده و فعال حوزه علم و فناوری و «رضا غیابی» مدیرعامل شرکت فرصت آفرین برگزار شد به ابعاد مختلف این موضوع پرداخته شد.

 

جهان استارلینکی؛ از تصور تا واقعیت

موضوع با این سوال آغاز شد که جهان استارلینکی، دنیایی که در آن اینترنت ماهواره‌ای با کیفیتی بهتر از سایر انواع اتصالات اینترنتی و بدون هیچگونه محدودیتی در دسترس مردم در سراسرجهان قرار می‌گیرد به چه شکل است و آیا در اساس این امر امکان‌پذیر است یا خیر؟

در ابتدای این بحث، «حسین میرزاپور» بنیانگذار «آزمایشگاه داده و حکمرانی در پاسخ به این سوال گفت: اگر منظور از جهان استارلینکی این است که با آمدن اینترنت ماهواره‌ای قواعد حکمرانی بر اینترنت و موضوعاتی که در IGF یا انجمن حاکمیت اینترنت (Internet Governance Forum) یا اجلاس‌های شبیه به آن مطرح می‌شود و بحث می‌شود، تغییر بنیادین می‌کند و یا اتفاقات ویژه‌ای در دنیا می‌افتد، من هنوز تصویر کاملاً روشنی از آن ندارم. من این عنوان را بیشتر ژورنالیستی می‌دانم تا چیزی که واجد معنای رادیکال و اساسی باشد. به این دلیل که در چند دهه اخیر خاستگاه فناوری‌های انقلابی(Disruptive Technology) شرکت‌هایی است که در خاک ایالات متحده آمریکا ثبت شده‌اند و به طور ویژه این گونه شرکت‌ها در ایالت کالیفرنیا مستقر هستند.

 

رقابت برای بقا در دنیای اینترنت

میرزاپور در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به نوظهور بودن فناوری اینترنت ماهواره‌ای گفت: به نظر من هنوز خیلی زود است که بگوییم این فناوری به تنهایی می‌تواند یک تغییرات رادیکالی را در جهان به وجود بیاورد. همانطور که با ظهور تلویزیون ماهواره‌ای بعد از دوره تلویزیون‌های کابلی عده‌ای انتظار داشتند که تحول بنیادینی در سطح دنیا اتفاق بیفتد اما چیزی که در حال وقوع است این است که تلویزیون‌های ماهواره‌ای به سرعت دارند سهم خود را به VODها و UCGها و سرویس‌هایی که بر مبنای اینترنت است می‌دهند.
این صرفا یک فصل جدیدی اضافه می‌کند به رقابت‌هایی که کشورها برای بقا در دنیای دیجیتال دارند. تا قبل از این گوگل این موضوع را تشدید کرد که بقیه متوجه شدند که موتور جستجوگر چه چیز مهم و نیاز اساسی است. بعد از آن متا به این رقابت وارد شد و اینترنت ماهواره‌ای هم یک فناوری جدید است که در رقابت‌های در عرصه حکمرانی دنیا به خصوص حکمرانی فضای مجازی دامن می‌زند و دولت‌ها به تکاپو می‌افتند تا یک هویت، حیثیت و سهمی را برای بقای خودشان پیدا کنند.

 

جهان استارلینکی عنوانی ژورنالیستی است

«رضا غیابی» مدیرعامل شرکت فرصت‌آفرین درمورد تصویر جهان استارلینکی گفت: من هم مانند دکتر میرزاپور موافقم که اصطلاح جهان استارلینکی یک عنوان ژورنالیستی است.

اما تصور وجود جهان استارلینکی که جهان ما ایرانی‌ها را این رویا که به یک اینترنتی دسترسی داشته باشیم که محدودیتی نداشته باشد متحول می‌کند، برای ما خوشایند است. در غیر این صورت این هم یک پدیده نوظهور در جهان فناورانه است که هنوز عده زیادی نمی‌دانند چطور باید از آن استفاده کنند، چگونه از آن در بیزینس استفاده کنند و نمی‌دانند چطور در بازی خود این معادله را نیز به حساب بیاورند.
بنابراین از آنجا که این فناوری جدید است یک بازه‌ای اجازه فعالیت‌های آزادانه بدون رگلاسیون را می‌دهد که این برای نوآوران جامعه اتفاق بسیار خوبی است و برای این عده خوشایند است که یک دوره‌ای از یک فناوری دیگری استفاده کنند که همه ابعاد آن شامل تنظیم‌گیری نشده باشد.

 

دعوای تاریخی بین فیلترکننده و فیلترشونده

«یاسر خوشنویس» فعال حوزه علم و فناوری در رابطه با جهان استارلینکی گفت: من به این دلیل که در زمینه مطالعات تکنولوژی فعالیت کرده و اخیراً هم کتابی با عنوان نبرد سیم‌ها منتشر کرده‌ام که زمینه‌ تاریخی فناوری‌های ارتباطی در ایران را بررسی کردم می‌خواهم یک مثال تاریخی بزنم این دعوا، رقابت یا تنشی بین فیلتر کننده و فیلتر شونده است که همیشه بوده و احتمالاً حتی از عصر باستان هم وجود داشته است.
در دوره مشروطه نیروهایی که مقاومت می‌کردند مانند ستارخان و باقرخان دسترسی به تلگراف مرکزی نداشتند، پیکی را به باکو یا بادکوبه در آذربایجان می‌فرستادند و تلگراف می‌زدند به آیات عظام در نجف و کسب تکلیف می‌کردند که چه کنند. این یک تنش قدیمی است.
از همان اوایل دهه هشتاد که بحث فیلترینگ مطرح شد اهل فکر این را گفتند که اگر شما سطح تکنولوژی فیلترینگ خود را یک گام بالا ببرید سطح تکنولوژی‌های فرار از فیلترینگ هم یک گام بالا می‌رود. و این مسیر به احتمال زیاد پایانی نخواهد داشت. برای مدت کوتاهی از فناوری اینترنت آزاد استارلینک استفاده می‌شود و بعد از مدتی کشورها راهی را برای محدود کردن این نوع اینترنت هم پیدا می‌کنند. بنابراین این دعوا ادامه خواهد داشت.

 

استارلینک آمریکایی ابزاری برای تحریم بیشتر ایران

غیابی در پاسخ به سوالی در مورد سابقه تاریخی آمریکا در حذف اپلیکیشن‌های مختلف برای ایرانی‌ها و احتمال تکرار آن در ارائه زیرساختی مانند اینترنت ماهواره‌ای گفت: این ابزار دیگری است برای اینکه در گفت‌وگویی که میان ملل شکل می‌گیرد، صدای خالق این تکنولوژی که آمریکا است بلندتر کند.

داما شما تصور کنید ما که در این اتاق هستیم و قرارمان بر این است که همه برای سرنوشت هم و هرکسی به اندازه توانش تصمیم بگیرد. اگر من از این اتاق خارج شوم این اختیار را به بقیه داده‌ام که برای سرنوشت من تصمیم بگیرند. ایران در حال حاضر این کار را کرده است. ایران از صحنه بین‌الملل به مقدار قابل توجهی خارج شده و بعد به آمریکا اجازه داده است تا برایش تصمیم بگیرد. طبیعی است که این تصمیم‌گیری به نفع ما نیست چون وظیفه ذاتی دولتمردان آمریکایی تضمین منافع ملی کشور خودشان است.
ایران باید به این گفت‌وگو برگردد و باید سعی کند خودش را نشان دهد تا بتواند منافع ملی یا فناوری ملی و نوآوری خود را به دست بیاورد. استراتژی که ایران برای خودش ترسیم کرده است این است که زمین بازی خودش را داشته باشد که استراتژی بلند پروازانه‌ای است و طبیعتاً آمریکا خدمات خود را از ایران دریغ می‌کند. بنابراین باید گفت‌وگو صورت بگیرد و ایران به اندازه نفوذ خود در جهان بتواند حقوق نوآوران خود را تضمین کند. یعنی در مسدود شدن اپلیکیشن‌های اپ‌استور برای ایران همان قدر که دولتمردان آمریکایی مقصر هستند، ایرانی‌ها هم مقصر هستند.

 

فناوری‌های اینترنت در انحصار چین و آمریکا

میرزاپور در مورد اینکه آیا مذاکره با آمریکا برای رفع محدودیت‌ها و دسترسی به فناوری‌های اینترنت امکان‌پذیر است؟ توضیح داد: سوال سختی است چون تا گفت‌وگو انجام نشود، نمی‌توان پاسخ قطعی داد. این البته تنها مختص ایران هم نیست و تا قبل از ایران و روسیه، چین این بازی را شروع کرد.
یک زمانی مساله اول چین بود بعد از آن رضا غیابی مدیرعامل شرکت فرصت آفرین روسیه و بعد ایران، اما اکنون در دوره‌ای هستیم که اروپایی‌ها هم صدایشان درآمده است. نه از این منظر که با موضوع فیلترینگ مواجه هستند بلکه از این منظر که دقیقا جایگاه آن‌ها در دنیای اینترنت و فناوری کجاست.
مکرون در مراسم افتتاحیه اجلاس IGF در سال ۲۰۱۸ گفت که یک مدل آمریکایی و یک مدل چینی برای اینترنت وجود دارد و ما به دنبال راه سومی هستیم. این در اروپایی است که از بعد از جنگ جهانی دوم متحد کامل آمریکا بوده است. در جلسه‌ای دیگر که با حضور سفرای فرانسه در کل دنیا در پاریس برگزار شد گفت ما چشم باز کردیم و دیدیم که جوانان‌مان شهروند مجازی ایالات متحده شده‌اند. یعنی حتی اروپایی‌ها که کاملاً متحد راهبردی ایالات متحده هستند هم احساس می‌کنند در جغرافیای دیجیتال در حال گم شدن هستند و حضور پررنگ ندارند. به نظر می‌رسد در این رقابت تاریخی فضا خیلی تهاجمی‌تر از مذاکره بوده و خیلی جدی‌ سرعت رقابت‌ها بالا رفته است.

جامعه‌ای عاشق نوآوری اما با محدودیت غیابی درباره چالش‌های پیش روی فیلترینگ در مواجهه با اینترنت استارلینک گفت: انصافا باید باور کنیم که عرصه رسانه را باخته‌ایم. سهم ایرانی‌ها در بین کشورهایی که شبکه‌های اجتماعی در آن‌ها تشکیل شده است بسیار کم است و شاید اصلاً وجود ندارد ولی مساله این است که این برگرفته شده از فناوری است. و فناوری‌هایی که آمریکا در آن از ما پیشی گرفته است به این واسطه است که از نظر فناوری یک روزی از ما جلوتر بوده از مزیت رقابتی فناوری‌اش استفاده کرده و چون رشد بسیار زیادی هم در فناوری‌های نوظهور وجود دارد به راحتی پیشرفت کرده است.

با جامعه‌ای که در آن تلفن هوشمند چیزی حدود ۶۹ درصد ضریب نفوذ دارد و اینترنت چیزی حدود ۸۴ درصد ضریب نفوذ دارد و مردمی که این میزان علاقه به فناوری‌های جدید دارند چطور می‌توان این جامعه را محدود کرد. اجرای فیلترینگ و به طبع آن استفاده از فیلترشکن موجب شد تا تعداد کاربرانی که به اینترنت مطلقاَ آزاد دسترسی دارند، بیشتر شود. کودک من به محتوایی دسترسی دارد که من نمی‌خواهم تا بیست سالگی آن را ببیند. من فکر می‌کنم پیام‌رسان‌های داخلی ما موفق‌تر بودند اگر واتس‌آپ فیلتر نمی‌شد. اگر تلگرام باز بود این‌ها شانس بهتری داشتند به خاطر اینکه برندشان با برند دولت گره نمی‌خورد و می‌توانستند با مزیت رقابتی که ایجاد می‌کنند موفق شوند. عرض من این است که فیلترینگ اینترنت می‌بایست هوشمندانه و مطابق با عرف ما انجام می‌شد و عرف هم یعنی آن چیزی که اکثریت جامعه می‌خواهد. جامعه ما جامعه اخلاق‌مداری است.

 

فیلترینگ در دست کیست؟

دکتر میرزاپور در رابطه با موضوع چالش فیلترینگ و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در کشور گفت: تصور شخصی من از دنیایی که هیچ گریزی نخواهد، بسیار جذاب است. دنیایی که در آن هیچ قوه قهریه، قدرت مرکزی و هیچ دولتی مداخله نکند و آن دست نامرئی خودش کار کند و همه چیز را پیش ببرد بدون نیاز به هیچ ناظری. اما به هر دلیل به نظر می‌رسد که حداقل اکنون در عرصه‌ای که هستیم فارغ از تمام بحث‌های سیاسی در تمام دنیا همانطور که در واقعیت یک سری اشرار وجود داشتند در دنیای مجازی هم حضور دارند و همه کشورها سطحی از فیلترینگ را دارند. این مساله مطلق است و محل بحث نیست. محل بحث سطح، نحوه اعمال و مشروعیت کسی است که به اصطلاح دکمه فیلترینگ را در دست دارد. طبیعتاَ وقتی ما امکان این گفت‌وگوها را نداشته باشیم یا کم داشته باشیم، بحث صفر و یکی می‌شود.

 

استارلینک؛ برای رفع عطش اینترنت آزاد

نصراللهی در پایان این گفت‌وگو با تصور اینکه اینترنت استارلینک به ایران وارد شود گفت: اگر فرض کنیم استارلینک در ایران فراگیر بود و در واقع اشل اقتصادی منطقی آن می‌توانست به مردم خدمات بدهد با توجه به اتفاقی که در مورد فیلترینگ افتاد که دو شبکه اجتماعی که بعد از فیلترینگ، تلگرام جایگزین آن در زیست مجازی در عرصه شبکه‌های اجتماعی در ایران شدند. طبق آمارها از اردیبهشت ۱۳۹۷ و فیلترینگ تلگرام ضریب نفوذ آن کاهشی شده و ضریب نفوذ اینستاگرام افزایشی می‌شود تا این اواخر که به ضریب نفوذ ۷۰ درصد هم می‌رسد و از آن طرف تلگرام تقریبا یک ضریب نفوذ ۳۰ درصد را توانسته است کسب کند .در این مقطعی که قرار داریم و مجبور شدیم یک شوکی وارد کنیم از طریق فیلترینگ طبیعی بود که اگر چنین پروژه‌ای در ایران راه‌اندازی می‌شد به شدت مورد استقبال قرار می‌گرفت از این جهت که آن عطش اینترنت آزاد را رفع می‌کرد. این می‌توانست اتفاق عمیقی را رقم بزند در آن مقطع و به شدت مورد توجه قرار می‌گرفت و فیلترینگ را از نظر امنیتی بی اثر می‌کرد. چون فیلترینگ در لایه مجرا و محتوا بود در حالی که کل اقتدار ما را که دسترسی بود از دسترس ما خارج می‌کرد.

 

کاربری دلپذیر در زیست‌بوم مجازی داخلی

نصراللهی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به ظرفیت‌های پیام‌رسان‌های داخلی گفت: نکته بعدی اینکه احتمالاً ما به سمت نوع دیگری از فیلترینگ که پیشرفته‌تر بوده و متناسب با این تکنولوژی باشد می‌رفتیم. برای مثال ممکن بود بتوان در ترمینال‌ها اختلال ایجاد کرد یا ضبط و جلب ترمینال‌ها را داشت.

اما فکر می‌کنم زیست مجازی مردم بعد از فیلترینگ به خصوص در یک ماه اخیر تا حدی تغییر کرده و به اصطلاح مردم با رشد پیام‌رسان‌های داخلی با این وضعیت کنار آمدند. از طرفی دیگر تا حدودی فتیله برخورد با فیلترشکن‌ها پایین کشیده شده است و تقریباَ می‌توانیم بگوییم یک زیست‌بوم جدی در پیام‌رسان‌های داخلی اتفاق افتاده است.
بنابراین به نظر من این سرمایه را باید جدی گرفت و می‌شود به مرور نوع نگاه کاربر را تغییر داد، شاید بتوان این را تبدیل به یک تجربه کاربری دلپذیر کرد ، آن هم با ارزش افزوده‌هایی که در پیام‌رسان‌های داخلی ایجاد کنیم که در نمونه‌های خارجی آن اصلاً این امکان وجود نداشت. اگر این اتفاق با روند درست و مناسب پیش برود و برای مثال پنج سال دیگر هم استارلینک بیاید کاربر ایرانی تجربه دلپذیر و عادت‌گونه زیست‌بوم داخلی داشته باشد، شاید در آن زمان تهدید کنندگی استارلینک به قوت و قدرت امروز نباشد.

رشیدی کوچی عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس نوشت: فیلترینگ حضور مردم در شبکه‌های اجتماعی خارجی را کم نکرده، فقط باعث ایجاد زحمت و هزینه برای مردم شده است.
به گزارش جماران؛ عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس در توئیتی از ایجاد فیلترینگ در کشور انتقاد کرد.

جلال رشیدی کوچی نماینده مردم مرودشت، پاسارگاد و ارسنجان و عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس در توئیتی نوشت: ‌قبلا هشدار داده بودم، تنها دستاورد فیلترینگ ایجاد بازار مکاره و پررونق خرید و فروش فیلترشکن است.

فیلترینگ حضور مردم در شبکه‌های اجتماعی خارجی را کم نکرده، فقط باعث ایجاد زحمت و هزینه برای مردم شده است.

همین داستان برای آیفون‌ ۱۴ هم صادق است.

وزیر ارتباطات باید پاسخگو باشد.

محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک در مجلس اظهار کرد: درآمد و گردش مالی کاسبان فیلترینگ در سال بیش از 50 هزار میلیارد تومان است؛ یک ریال هم مالیات نمی‌دهند.
به گزارش دانشجو، محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک در مجلس اظهار کرد: درآمد و گردش مالی کاسبان فیلترینگ در سال بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان است؛ یک ریال هم مالیات نمی‌دهند.

وی گفت: فضای مجازی در کشور ما ول و رهاست. چطور می‌شود واتساپ، اینستاگرام، تلگرام و شبکه‌های مجازی که هیچ تعهدی به ایران ندارند، رها و بدون نظارت باشند؟

آصفری افزود: کشور‌های خارجی پلتفرم‌هایی راه اندازی کردند که هیچ تعهدی به جمهوری اسلامی ندارند؛ نمونه آن را در اغتشاشات اخیر مشاهده کردیم.

وی گفت: اینکه پلتفرم‌های خارجی درآمد بسیار بالایی دارند و یک ریال هم مالیات نمی‌دهند یک معضل جدی است.

عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس بیان کرد: با فیلتر کردن پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی مسائل حل نمی‌شود.

وی افزود: وزیر ارتباطات اطلاع دارد چه کسانی فیلترشکن‌ها را می‌فروشند و وابسته به کجا هستند؟

رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا فراجا با اشاره به استفاده کودکان و نوجوانان از فیلترشکن گفت: فیلترشکن زمینه را برای دسترسی کودکان و نوجوانان جهت قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب فراهم می‌کند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی پلیس فتا سرهنگ علی‌محمد رجبی رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا فراجا یادآور شد: با توجه به سن کمتر کودکان و محدودیت درک آن‌ها از محیط اطراف و خطرات آن، محتوای نامناسب انتشار یافته در فضای مجازی به شدت می‌تواند صدمات جبران ناپذیر روحی و روانی برای کودکان و نوجوانان به همراه داشته باشد.

وی متون یا تصاویر حاوی خشونت و پرخاشگری، تصاویر جنسی و هرزه‌ نگاری را از مصادیق محتوای نامناسب برای کودکان و نوجوانان برشمرد و افزود: متأسفانه والدین به واسطه مشغله کاری یا کم‌اطلاعی، نسبت به محتوای قابل دسترسی کودکان و وجود برنامه‌های فیلتر شکن در گوشی فرزندشان بی‌اطلاع هستند. این بی‌اطلاعی و عدم نظارت صحیح گاهی اوقات تبعات جبران ناپذیری به همراه دارد.

سرهنگ رجبی گفت: مهم‌ترین پیامد استفاده از فیلترشکن‌ها از سوی کودکان و نوجوانان، دیدن محتوایی است که ذهن کم تجربه و کم اطلاع آن‌ها به هیچ وجه آمادگی تحلیل آن را ندارد و این امر می‌تواند باعث انحرافات اخلاقی، سردرگمی، ترس و اضطراب، قرار گرفتن در معرض خشونت یا تجاوز، افزایش اختلالات جنسی، آموزش غلط، وسواس فکری و… در کودکان و نوجوانان کم سن و سال شود.

این مقام انتظامی ادامه داد: مشغولیت ذهنی در کودکان و نوجوانان باعث اختلال در ساعات خواب و بیداری، غذا خوردن، انجام کارها، سلامت جسمانی، سلامت فکری، ارتباطات خانوادگی و سایر امور زندگی‌اش شده و حتی افت تحصیلی را در پی دارد.

سرهنگ رجبی ریشه رفتارهای نامناسب و اضطراب در کودکان و نوجوانان، یا عذاب وجدان را از تأثیرات در معرض محتوای نامناسب قرار گرفتن در فضای مجازی دانست و به خانواده‌ها توصیه کرد: والدین حتماً نسبت به نصب و استفاده کودکان و نوجوانان از فیلترشکن حساسیت لازم را داشته باشند و نگذارند کودکان و نوجوانان از فیلتر‌شکن که درک درستی از این ابزارها ندارند، استفاده کنند تا آسیب‌های جدی تربیتی را به حداقل برسانند.

رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری پلیس فتا فراجا یادآور شد: بسیاری از اپلیکیشن‌ها و نرم افزارهای فیلترشکن عرضه شده، بدافزارهایی هستند که توسط مجرمان سایبری و جهت سوءاستفاده از کاربران ارائه شده‌اند و  آسیب زدن به کودکان و نوجوانان هدف این مجرمان است.

یک استاد دانشگاه و مدرس رسانه های اجتماعی گفت:مدلی که ما در ارتباط با محدودکردن فضای مجازی، پلتفرم ها و اپلیکیشن ها در کشور دنبال می کنیم در چارچوب هیچ کدام از مدل های مرسوم در دنیا نیست.
حمید ضیایی پرور در گفت وگو با قدس آنلاین اظهار می دارد: امروز هر کاربر ایرانی حداقل ۱۰ فیلترشکن بر روی گوشی خود نصب کرده است و یکی از مشاغل پردرآمد این روزها در ایران هم همین وی پی ان فروشی و فیلترشکن فروشی است که بر اساس گزارش های رسمی و غیررسمی گردش مالی و سود چند هزار میلیارد تومانی را نصیب فروشندگان آن می کند.

این کارشناس فضای مجازی با اشاره به اینکه اشخاص و استارتاپ هایی در داخل و خارج کشور در حال فروش همین وی پی ان ها هستند و به نظر می رسد در حال حاضر به یک موضوع مرسوم تبدیل شده است، می افزاید: خرید و فروش فیلترشکن نه این که قانونی باشد، اما به نوعی عرف شده است، به گونه ای که حتی وزیر پیشین ارتباطات هم در مجلس گفته بود که ما فهرست فروشندگان وی پی ان را در اختیار داریم و اگر مجلس بخواهد در اختیارش قرار می دهیم!ضیایی پرور ادامه می دهد: به عبارتی خود دولت می داند چه کسانی فروشنده این فیلترشکن ها هستند، اما نمی خواهد با آن ها برخورد کند و به نظر می رسد دولت، مخابرات و اپراتور ها از این قضیه ناراضی نیستند؛ چرا که منبع درآمد بسیار خوبی است که به جیب این ارگان ها در حال سرازیر شدن است.

وی با اشاره به اینکه پیدا کردن سرور این وی پی ان ها کار سختی نیست، ضمن اینکه تراکنش های مالی این خرید و فروش ها با کارت بانکی داخلی است، ادامه می دهد: تا زمانی که بحث فیلتر و فیلترینگ وجود داشته باشد خرید و فروش فیلترشکن هم رونق دارد. ما دامنه فیلترینگ را آنقدر گسترش داده ایم که مردم برای کارهای روزمره و عادی خودشان هم مجبور به استفاده از فیلترشکن هستند؛ کاربر داخلی مجبور است از فیلترشکن استفاده کند و در نتیجه هزینه پهنای باندی را هم که دو برابر شده است بپردازد.

وی می گوید: برخی افراد برای ارتباطات و یا کسب و کار خود به اپلیکیشن های کاربردی نیاز دارند که در حال حاضر مسدود هستند و برای رفع نیاز خود مجبورند از هر راهی حتی خرید فیلترشکن برای راه اندازی آن ها استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه در دنیا پروتکل های خاصی برای فیلترکردن سایت ها وجود دارد؛ اما در هیچ یک از کشورها پلتفرم ها به صورت عام فیلتر نمی شود، عنوان می کند: در آمریکا و انگلیس و برخی کشورهای پیشرفته پروتکل هایی برای اعمال محدودیت در چهار مورد خشونت، تبعیض نژادی، مواد مخدر، اسلحه و همچنین پورنوگرافی کودکان اعمال می شود که این پروتکل ها مشترک بین اغلب کشورهای دنیا است؛ درحقیقت فیلترینگ مرسوم در دنیا که ما هم علاقه داریم به آن استناد کنیم در همین چهار مورد است.

ضیایی پرور با تأکید بر اینکه به طور کلی مسدود کردن وب سایت ها و اپلیکیشن ها مگر در مواردی که همه به آن اذعان دارند یعنی همان چهار پروتکل اشاره شده تصمیم بخردانه ای نیست، ادامه می دهد: برخی از طرفداران فیلترینگ عنوان می کنند که باید پروتکل های فیلترینگ را هم ببندیم، یعنی به گونه ای این فیلترینگ انجام شود که هیچ کس نتواند از آن استفاده کند، یعنی به نوعی جرم انگاری کنیم که هرکس از آن استفاده کرد، مجرم شناخته شود، اما این چاره کار نخواهد بود.

وی در پایان می گوید: به عقیده بنده باید شرایطی فراهم شود که پلتفرم های پرکاربرد و اجتماعی جهانی که مطابق استانداردهای جهانی در حال فعالیت هستند آزادانه بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند؛ وقتی نیاز مردم را فیلتر می کنیم افراد به هر شیوه ممکن راهی پیدا می کند و از این فیلتر عبور خواهد کرد.

غلامرضا نوری قزلجه* - نگارنده معتقد است با توجه به تحریم‌های موجود امکان فعالیت رسمی پلت فرم‌های خارجی در ایران وجود ندارد و جمله وزیر همانا بسته شدن آن‌ها را تایید می‌کند.

یکی از مباحثی که درنسخ اول طرح صیانت پی‌گیری می‌شد این بود که اصلا پلت‌فرم‌های خارجی (نلگرام،واتس آپ،اینستاگرام) باید مسدود شوند؛ ما یک‌مقدار دربرابر این موضوع ایستادگی و مقاومت کردیم و گفتیم این‌کار به‌یک‌باره قابل انجام نیست و باید در این خصوص تعاملی کار کنیم. در ویرایش‌های بعدی، ادبیات متن به این شکل تغییر پیدا کرد که پلتفروم‌های خارجی باید در ایران دفتر به ثبت برسانند. محمد حسن خرامید مدیرکل روابط عمومی وزارت ارتباطات در توئیتی به نقل از عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نوشت: «پلتفرم‌های مسدود شده اگر دفاترشان در ایران تاسیس شود، و تابع قوانین کشور مبتنی بر حفظ حقوق مردم باشند، رفع فیلتر خواهند شد.» به‌عبارت دیگر به‌ظاهر، جمله این بود که آن‌ها دفتر ثبت و فعالیت کنند، ولی فی‌الواقع همان خواسته و ورژن قبلی بود که این‌ها باید تعطیل شوند. زیرا باتوجه به تحریم‌هایی که الآن وجود دارد، پلت‌فرم‌های خارجی به‌طور قطع نمی‌توانند به‌صورت رسمی در ایران فعالیت خود را شروع کنند و به‌طور طبیعی درحقیقت حکم به بسته شدن است و تعطیلی آن‌ها را تایید می‌کند. منتهی با یک ظاهر خوب و با یک شرطی که فعلا نشدنی است.

البته به‌نظر می‌آید با تعاملات می‌شود در این زمینه قدم برداشت. به‌عبارت دیگر اگر بحث تحریم‌ها برداشته شود، آن‌ها می‌توانند در ایران دفتر داشته باشند و فعالیت بکنند، ولی در شرایط تحریمی هم به‌نظر می‌رسد اگر مسئولان ذی‌ربط یک رفتار تعاملی با این پلت‌فرم‌ها در پیش بگیرند می‌توانند اگر مقصودشان این است که آن‌ها باز باشند و به فعالیت خود ادامه دهند و فیلترشان برداشته شود و با رعایت حال و هوای شرایط کشور ما کار بکنند. این موضوع در شرایط کنونی شدنی است ولی هیچ اراده‌ای برای آن نیست.

از آن‌جا که با تقابل همیشه شکست خوردیم اما هربار تعامل کردیم موفق شدیم. باید برای پیشرفت تعامل با صاحبان تکنولوژی داشته باشیم و بتوانیم خودمان را با آن وفق دهیم و از این هم نترسیم که مغلوب خواهیم شد؛ زیرا سطح دانش در این حوزه به همراه نیروی انسانی در کشور بسیار مناسب است. از این رو باید از خودمان سوال کنیم چرا غالب نشویم؟ می‌توانیم در این فضا داشته‌های‌مان از فرهنگ و آنچه که داریم و به آن افتخار می‌کنیم و به آن‌ها از لحاظ دین و اعتقاد باور داریم، به نمایش بگذاریم. بنابراین ما می‌توانیم غالب شویم. از این رو باز این سوال را مطرح می‌کنم چرا تعامل نمی‌کنیم. در آخر باید گفت ظاهرا اراده فقط برای بستن صددرصد این‌هاست و این جمله‌ای هم که از طرف وزیر محترم گفته شده، مساوی است با همان بسته شدن چون همانطور که گفته شد مفهوم این جمله در شرایط تحریمی همان بسته شدن است. (منبع:خبرآنلاین)

*نماینده مجلس یازدهم و عضو کمیته مشترک طرح صیانت

رئیس پلیس فتا خوزستان از شگرد جدید شیادان سایبری در سرقت ارزهای دیجتال کاربران از طریق فیلترشکن های جعلی هشدار داد.

علی حسینی رئیس پلیس فتا استان خوزستان در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس درباره برخی از جرائم فضای مجازی اظهار کرد: اخیرا مجرمین سایبری با طراحی برنامه‌های مخرب و جعلی در قالب فیلترشکن  (VPN) به دنبال نفوذ به گوشی‌های تلفن همراه و سرقت دارایی ارزی و ریالی کاربران هستند.

وی در همینن ارتباط بیان کرد: یکی از این موارد مجرمانه، بدافزار OpcJacker است که از طریق فیلترشکن‌های جعلی در تلفن‌های کاربران نصب و اقدام به سرقت از اطلاعات کاربری و مالی دارندگان ارز دیجیتال می‌کند.

رئیس پلیس فتا استان خوزستان اضافه کرد: یکی از عملکردهای مخرب بدافزار OpcJacker این است که هر فعالیتی که کاربر روی رایانه یا تلفن همراه خود انجام می‌دهد، ثبت می‌کند. به این صورت که قادر به گرفتن اسکرین شات از صفحه نمایش کاربر است و به آن اجازه می دهد تا هر گونه اطلاعات حساس افراد مانند رمز عبور، شماره کارت اعتباری و سایر اطلاعات شخصی کاربر که روی صفحه نمایش داده می‌شود، ضبط کند.

وی خاطرنشان کرد: افرادی که در حوزه خرید و فروش یا نگهداری ارزهای دیجیتال بدون دانش کافی و با غفلت از امنیت آن وارد می‌شوند باید بدانند که ورود به دنیای ارز رمزها دانش و تخصص خود را می‌طلبد و هر گونه بی‌دقتی یا اعتماد در این ارتباط مساوی با از دست رفتن سرمایه آنها است.

حسینی گفت: توصیه پلیس فتا به هموطنان عزیز این است که جهت جلوگیری از نصب بدافزار بر روی تلفن همراه چند نکته مهم رعایت شود: اول اینکه به هیچ وجه بدون اطلاعات و مهارت کافی وارد مباحث ارز دیجیتال نشوید. دوم اینکه اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های مورد نیاز خود را از اپ استورها و مراکز معتبر دانلود کنید. همچنین حتماً به مجوزهای درخواستی هنگام نصب یک اپلیکیشن دقت کنید. در آخر هم اینکه از یک آنتی ویروس و برنامه امنیتی بر روی تلفن همراه خود استفاده کنید.

رئیس پلیس فتا استان خوزستان در پایان سخنان خود به همطنان توصیه کرد: کاربران اینترنت برای ارتباط‌گیری و گزارش موارد مجرمانه در فضای مجازی می‌توانند به آدرس سایت پلیس فتا www.cyberpolice.ir قسمت مرکز فوریت‌های سایبری مراجعه و یا با شماره تماس این مرکز 096380 تماس بگیرند.

نماینده اراک در مجلس، در واکنش به اینکه رییسی در دوران انتخابات مدعی بود که مخالف فیلتر است اما حالا با تاکید بر اینکه پلتفرم‌های خارجی باید در ایران دفتر داشته باشند عملاً رفع فیلتر را منتفی کرد، گفت: موافق این اظهارات رییسی هستم، در حقیقت کشورهای خارجی که در فضای مجازی پلتفرم و یا سرورهایی دارند باید به قوانین جمهوری اسلامی ایران متعهد شوند و نباید به هر صورت که می‌خواهند فعالیت داشته و درآمد بالا بدون پرداخت مالیات داشته باشند. از طرفی تعهدی به قوانین جمهوری اسلامی ندارند و نظارتی بر آنها صورت نمی گیرد در نتیجه این پلتفرم‌ها نباید اجازه فعالیت داشته باشند.
به گزارش منیبان، محمدحسن آصفری افزود: البته باید زیرساخت‌های داخلی را تقویت کنیم که خودمان اینترنت بومی و داخلی داشته باشیم و اصلا احساس نیاز نسبت به پلتفرم‌های خارجی نشود. اما اینکه پلتفرم‌ها را آزاد بگذاریم که فعالیت داشته باشند و حتی بعضاً آموزش ساخت کوکتل مولوتوف و مباحث امنیتی در آنها منتشر شود بحث دیگری است. علاوه بر این برخی از این پلتفرم‌ها درآمدهای بیش از ۵۰ هزار میلیاردی دارند و حاضر نیستند یک ریال مالیات بدهند در این شرایط هیچ کشوری موافق این‌گونه فعالیت پلتفرم‌ها نیست. حتی کشور فرانسه که مهد آزادی است هفته پیش تصویب کرد که پلتفرم‌های خارجی باید به قوانین دولت پایبند باشند.
وی با اشاره به عواقب فیلتر کردن تصریح کرد: البته بنده معتقد هستم که با فیلتر کردن مشکل حل نمی‌شود چرا که امروز دنیای انتشار اخبار و اطلاعات است و اگر فیلتر کنیم پولش به جیب فروشندگان فیلترشکن می‌رود کما اینکه این افراد در حال حاضر درآمدهای سرسام‌آور دارند.

جدیدترین داده‌های منتشر شده از سوی وب‌سایت شدوسرور (Shadow Server)، که در حوزه امنیت سایبری فعالیت می‌کند، نشان می‌دهد که در حال‌حاضر، ایران رتبه چهارم آلوده‌ترین کشورهای جهان به بدافزارها را به خود اختصاص داده است.

سیاست فیلترینگ وزارت ارتباطات و حامیان طرح صیانت رواج فیلترشکن ها را به همراه داشته و منجر به این حجم رواج بدافزارها برای دسترسی بسیاری از مردم به اپلیکیشن های جهانی شده است.

این بنیاد، به‌صورت روزانه فضای نت را رصد کرده و بر اساس منابع مختلف و معتبر، آلودگی دستگاه‌های مختلف در سراسر دنیا را بر اساس آی‌پی (IP) کشورها پالایش می‌کند. چارت‌های منتشر شده از سوی این وب‌سایت حاکی از آن است که در حال حاضر، ایران، با ۸۸ هزار و ۲۶۳ آی‌پی، چهارمین کشور آلوده جهان به بدافزارها است که نسبت به یک ماه پیش، افزایش فزاینده بیش از دوبرابری داشته است.

بر اساس گزارش وب‌سایت کارنگ، اطلاعات شدوسرور در اواسط ماه مارس ۲۰۲۳، تعداد آی‌پی‌های آلوده شناسایی شده برای ایران را ۴۰ هزار و ۵۵۲ مورد گزارش کرده بود که در مقایسه با ۸۸ هزارو ۲۶۳ مورد ماه جاری، پایین‌تر بوده است. در ماه مارس، ایران در رده ششم کشورهای آلوده به بدافزار بوده که در یک ماه اخیر، با افزایش دوبرابر آلودگی‌ها، دو پله صعود کرده است.

کشورهای هند، اندونزی و ویتنام، به ترتیب با ۵۷۷.۶، ۹۶.۵ و ۹۱ هزار مورد آلودگی، سه کشور آلوده‌تر از ایران هستند. هند، مدت‌هاست که در این لیست صدرنشین است اختلاف فاحشی نیز با دیگر کشورهای آلوده جهان به بدافزار دارد.

تعداد کاربران اینترنت ایران در این گزارش، بر مبنای آمار سال ۲۰۲۱ میلادی، ۵۹.۲ میلیون کاربر عنوان شده، که از این تعداد کاربر، ۸۸۲۶۳ آی‌پی آلوده به بدافزار گزارش شده است.

دلیل این حجم بالای آلودگی و رشد فزاینده آن از سپتامبر سال ۲۰۲۲ میلادی تاکنون، محدودیت‌های اعمال شده در اینترنت و فیلتر برخی از شبکه‌های اجتماعی محبوب در جریان اعتراضات بوده که میزان استفاده از وی‌پی‌ان بین کاربران ایرانی را به شدت افزایش داده است.

ایران در بسیاری از گزارش‌های منتشر شده از سوی دیگر وب‌سایت‌های فعال در حوزه امنیت سایبری نیز به‌عنوان نخستین کشورهای آلوده به بدافزار معرفی شده است.

منبع:خبر آنلاین

به‌تازگی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران گزارشی با این عنوان «چشم‌انداز اقتصاد ایران از منظر صندوق بین‌المللی پول» منتشر کرده است که در آن از وضعیت یک محرک مهم رشد اقتصادی ابراز نگرانی شده است.

به گزارش تجارت نیوز، در گزارش اتاق بازرگانی از صندوق بین‌المللی پول آمده است که با وجود انتظار افزایش سرمایه‌ گذاری اسمی طی سال‌های آینده، سهم سرمایه‌ گذاری در تولید ناخالص داخلی (GDP) کاهش پیدا می‌کند. طبق برآوردی که انجام شده، نسبت سرمایه‌ گذاری به GDP، از 40.3 درصد در سال 1401 به 39 درصد در سال 1403 می‌رسد که این یعنی کاهش 1.3 درصدی. اگر این روند ادامه پیدا کند، از آنجایی‌که سرمایه‌ گذاری یک محرک مهم برای رشد اقتصادی تلقی می‌شود، از این نظر وضعیت نگران‌کننده خواهد بود.

 

• فرار سرمایه در وضعیت قرمز

سال‌هاست که فرار سرمایه از اقتصاد ایران به مرحله هشدار رسیده و رنگ قرمز به خود گرفته است. این روند به‌ویژه به دلیل پیش‌بینی ناپذیر بودن تحولات اقتصادی آن هم به خاطر التهابات پیچیده ارزی، تشدید شده است. آمارها هم موید همین مطلب است. در این زمینه، بانک مرکزی گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد خالص حساب سرمایه در نیمه اول سال قبل، منفی 12 میلیارد و 850 دلار بوده که بررسی‌ها نشان می‌دهد در 20 سال اخیر بی‌سابقه بوده است. طبق این گزارش، این رقم در پایان بهار 1401 منفی 10 میلیارد دلار بوده اما در فصل تابستان 2.85 میلیارد دلار دیگر منفی شده است.بانک مرکزی گزارش دیگری هم منتشر کرده که حکایت از این دارد در حد فاصل تیر ماه 1400 تا 1401 نرخ تشکیل سرمایه ثابت منفی 61 درصد بوده است.

 

• گزارش آنکتاد از آب‌رفت سرمایه‌ گذاری خارجی

گزارش آنکتاد هم نشان از آب‌رفت سرمایه‌گذاری خارجی دارد. این گزارش مربوط به سال 2021 در جهان است. طبق آن، 1.582 تریلیون دلار سرمایه خارجی جذب شده که نسبت به سال پیش از آن، 619 میلیارد و 171 میلیون دلار بیشتر است. در این بین، سهم ایران از میزان سرمایه‌گذاری فقط 0.09 درصد بوده است.

 

• پیش‌بینی رشد نزولی و تعدادی راهکار

اعتراضات اجتماعی در نیمه دوم سال قبل هم به فرار سرمایه از کشور دامن زد. قطعی و محدودیت در اینترنت آسیب‌های فراوانی را به کسب و کارها تحمیل کرد و ضرر برخی مشاغل دیجیتال به هزاران میلیارد تومان رسید. به دلیل فضای مه‌آلود اقتصاد ایران هم بسیاری ترجیح دادند سرمایه خود را به مکانی امن‌تر منتقل کنند. به دلیل همین شرایط، تعدادی از کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی کردند که رشد نزولی در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود.
اما در این میان راهکارهایی هم توسط آنها ارائه شده که مهم‌ترین آنها شامل رفع تنش‌های سیاسی و اجتماعی، مهار تورم و همچنین در بعد خارجی هم رفع تحریم‌ها و عضویت در اف ای تی اف و برقراری روابط گسترده با کشورهای دیگر می‌شود.

مجتبی لاله‌زاری کارگردان نمایش تئاتر دل لرزه گفت: از نظر تبلیغات به شدت مشکل داریم. وقتی می‌خواهیم در فضای مجازی، مثلا ایسنتاگرام، کار را تبلیغ کنیم، به شدت با مشکل فیلتر مواجه هستیم. مدام باید فیلترشکن عوض کنیم. طوری که در هفته مثلا سه فیلترشکن مختلف عوض می‌کنیم تا بتوانیم یک تبلیغ داشته باشیم. به خصوص که از یزد آمده‌ایم و دنبال‌کنندگان صفحه‌های ما همه در یزد هستند. باید از دوستان تهرانی خواهش کنیم که کار را در صفحه‌های خودشان تبلیغ کنند که این هم به دلیل فیلتر مشکل است.

به گزارش همشهری آنلاین وی افزود: با این حال دیشب استقبال از کار خوب بود و امیدوارم ادامه داشته باشد. به هر حال امیدوارم حمایت بیشتری از تئاتر صورت بگیرد. ما به دلیل این که تهیه‌کننده کار سازمان فرهنگی هنری شهرداری یزد است و از طریق همین سازمان توانستیم در تهران اسکان بگیریم و کار را روی صحنه ببریم. اگر این حمایت نبود، محال بود این اتفاق بیفتد. امیدوارم شرایط برای همه بچه‌های تئاتر شهرستان‌ها مهیا شود که بتوانند اجرا در تئاترشهر را تجربه کنند.

جلال رشیدی کوچی درباره وضعیت فیلترینگ در کشور گفت: روش‌های زیادی برای مقابله با نفوذ دشمن وجود دارد ولی این شیوه فیلترینگ دردی را دوا نمی‌کند. با قاطعیت این را می‌گویم که با این روش همه مردم را مجبور به خرید و استفاده فیلترشکن کرده‌ایم و یک بازار و گردش مالی سنگینی را در حوزه خلاف خرید و فروش فیلترشکن به راه انداخته‌ایم. این روش‌ها مناسب نیستند و باید چاره دیگری اندیشید.

به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ بیش از شش ماه است که مردم برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی باید پشت فیلترشکن‌ها معطل بمانند. از یک سو حق دسترسی آزاد مردم به اطلاعات سلب شده و از سوی دیگر کسب و کارهای خرد و کلان با ضرر و زیان مواجه شده‌اند. گرچه برداشتن فیلترینگ به پس از آرام شدن اعتراضات موکول شده بود اما باتوجه به اینکه این وعده تاکنون تحقق نیافته است و روز گذشته هم در نشستی که رئیسی با جمعی از فعالان و نمایندگان تشکل‌های دانشجویی دانشگاه‌های سراسر کشور داشت، عنوان کرد : « سیاست دولت جلوگیری از تبدیل شدن فضای مجازی به بستری برای ایجاد ناامنی در کشور است و در این راستا فعالیت هر سکوی خارجی که حاضر به مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی با ایجاد دفتر در داخل کشور باشد، هیچ منعی ندارد»، به نظر می‌آید فیلترینگ همچنان ادامه‌دار باشد و چه بسا موافقان و طراحان طرح صیانت موفق به کرسی نشاندن طرح خود شوند.

جلال رشیدی کوچی عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها درباره تصمیم برای فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به دیده‌بان ایران گفت: «فعلا تمرکز بنده روی مسئله خودرو است که امیدوارم تا دو هفته آینده طرح دو فوریتی را به سرانجام برسانیم و بعد انشاالله سراغ اینترنت و وزیر برویم. چراکه موضوع فیلترینگ آن هم به این شیوه یک نارضایتی گسترده ایجاد کرده است.»

وی ضمن بیان اینکه روش‌های زیادی برای مقابله با نفوذ دشمن وجود دارد ولی این شیوه فیلترینگ دردی را دوا نمی‌کند، افزود: «من با قاطعیت این را می‌گویم و هر کسی که منکر است حاضرم اثبات کنم که با این روش همه مردم را مجبور به خرید و استفاده فیلترشکن کرده‌ایم و یک بازار و گردش مالی سنگینی را در حوزه خلاف خرید و فروش فیلترشکن به راه انداخته‌ایم. این روش‌ها مناسب نیستند و باید چاره دیگری اندیشید.»

رشیدی کوچی خاطرنشان کرد: «با این شیوه فیلترینگ به شدت مخالف هستم و دلیلم را بارها اعلام کرده‌ام. انشاالله بحث خودرو را به یک سرانجامی برسانیم، حتما اینترنت و مسائل مربوط به آن را پیگیری خواهیم کرد و حق مردم را از وزیر و دولت مطالبه می‌کنیم.»

این نماینده مجلس درباره احتمال استیضاح وزیر ارتباطات گفت: «اگر وضعیت به همین شرایط باشد، بله احتمالش بسیار زیاد است.»

در راسته موبایل فروشان شیراز بازار فروش فیلتر شکن همچنان داغ است.

به گزارش ایلنا، این روزها در پی فیلتر شدن گسترده شبکه های اجتماعی مجازی ، مشتری این بازار بیشتر شده است.در کنار بازار داغ فیلترشکن فروشان عده‌ای هم هستند که وارد مهلکه فروش فیلتر شکن نشده‌اند، برخی هم آدرس فروشگاه‌های خاص را می‌دهند و آنهایی که فیلتر شکن می‌خواهند به سمت مغازه‌های خاص هدایت می‌شوند.با این همه اغلب نسخه‌های فروشی فیلتر شکن که در فروشگاه ها نصب و فروخته می شود بعد از چند روز سرور آن قطع می شود.

بسیاری از متقاضیان خرید فیلتر شکن از اینکه فیلتر شکن آنها به طور موقت کار می کند و بعد از چند روز از کار می افتد شاکی هستند و دوباره سر از همین بازار درمی‌آورند.

این روزها بیشتر متقاضیان بازار موبایل خریداران فیلتر شکن هستند و از طرفی هم بسیاری سود زیادی از فروش فیلتر شکن می کنند که شاید عمر کارایی آن کمتر از ۱۰ روز باشد.

 

فروش فیلترشکن از ۱۵۰ هزار تا یک میلیون تومان

درحالی یک سرِ معاملات در بازار موبایل مربوط به فیلترشکن است که فروشندگان فیلترشکن روزانه مشتری های زیادی دارند و این عملیات که در کمتر از ۱۰ دقیقه زمان می برد برای مشتری 150 هزار تومان تا یک میلیون و 700 هزار تومان آب می خورد.این تنها پایان ماجرا نیست و ممکن است با قطع شدن دوباره فیلتر شکن این پروسه تکرار شود.

چندماهی از  فیلترینگ فضای مجازی می‌گذرد و در این مدت حتی ارسال یک پیام در شبکه‌های اجتماعی مانند واتس‌اپ و ایسنتاگرام برای بسیاری کاری طاقت فرسا شده است.

اگرچه معاملات بازار خریدوفروش موبایل، مربوط به فروش و تعمیرات آن و گاهی نصب نرم‌افزارهای کاربردی بود اما این روزها خرید و فروش فیلترشکن (vpn) یک سر معاملات روزانه  و پر سود پاساژهای موبایل فروشی شکل می‌دهد.

قیمت های فیلتر شکن متفاوت است و بستگی به نوع گوشی و سیم کارت دارد.

یکی از این فروشندگان می گوید:برای گوشی‌ها آیفون فیلترشکن سه ماهه، ۶ ماهه و یک ساله از ۴۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان است که اکانت ۶ ماهه و یک ساله دو کاربره است و دو کاربر می‌توانند به آن وصل شوند.

فروشنده دیگری می‌گوید: اتصال به فیلترشکن بستگی به نوع سیم کارت دارد و برخی از آنها برای همراه اول وصل نمی‌شود.

دیگری در مورد قیمت فیلتر شکن می‌گوید: فیلترشکن برای خط ایرانسل ۵۰۰ هزار ولی برای همراه اول ۲۵۰ هزار تومان نصب می‌کنم؛ قیمت‌ها ثابت نیست و هر فروشنده نرخ خودش را می‌دهد یکی تبلیغ تضمینی فیلترشکن می کند و دیگری قیمت پایین تری می فروشد.

 

چالش های کسب و کار ها در عصر وی پی ان ها

در آن سوی دیگر که فضای مجازی شاید برای عده ای تنها راه ارتباطی و ارسال پیام و ... بوده است در این شرایط  هزاران شغل آنلاین در این شرایط به بن بست خورده اند و  در آستانه تعطیلی قرار دارند.

به سراغ یکی از فروشندگان آنلاین و دارای نماد الکترونیک رفتیم از روی آدرس سایت با شماره ای که برای فروش اینترنتی ثبت شده بود تماس گرفتیم .

مالک این فروشگاه ابتدا از اینکه به مشکلات این حوزه اشاره کند خودداری می کرد و اما در ادامه و زمانی که به اعتماد نسبی دست یافت به سختی هایی که در این چندماه با آن روبرو شده است پرداخت.

این مدیر فروشگاه اینترنتی که بیش از ۷ سال در فضای مجازی و در بستر اینستاگرام فروش محصولات خود را داشته است می گوید: زمانی که اقدام به کسب و کار آنلاین در فضای مجازی کردیم به سختی توانستیم با بازار هدف و مشتری ارتباط برقرار کنیم و به عبارتی به مشتری پیوند بخوریم.

وی ادامه می دهد: بیش از یکسال بود که حسابی کسب و کارمان رونق گرفته بود و مشتری از صفحه،  کار را انتخاب و با مراجعه به سایت خرید خود را انجام می داد و روز به روز کسب و کارمان گسترده تر می شد.

مالک این فروشگاه اینترنتی با اشاره به اتفاقات اخیر و فیلتر شدن فضای می گوید: چندماهی است که کسب و کار ها در فضای مجازی وارد رکود شده است و برای پست یک کار جدید شاید بیش از یک تا دو روز زمان ببرد.

وی ادامه می دهد: چندین بار برای خرید فیلتر شکن به فروشگاه های موبایل فروشی مراجعه کردم و بعد از مدتی فیلتر شکن از کار افتاد و حتی بارگزاری یک پست ممکن است یک روز زمان ببرد.

 

وی پی ان های بدون پاسخ

اما همه بازار اینگونه نیست و برخی از موبایل فروشی ها  کمتر به فروش وی پی ان روی آورده اند. یکی دیگر از فروشندگان موبایل می گوید: از ابتدا که بازار فروش وی پی ان داغ شد به این عرصه ورود نکرد چراکه اغلب این وی پی ان ها بعد از مدتی غیر فعال می شوند و بارها منجر به درگیری مشتری و فروشنده شده است.

به گفته او  برخی اقدام به خرید یک سرور وی پی ان می کنند که ممکن است کاربر آن‌ محدود باشد اما به کاربران زیادی می فروشند که در این حالت بعد از چند روز توسط سایت اصلی شناسایی و کاربران را غیر فعال می کند.

در این بین هستند فروشندگانی که فروش وی پی ان را تضمین می کنند. 

یکی از فروشندگان می گوید: فیلترشکن‌هایی که می فروشد غیرفعال نمی‌شود و مشتری اگر مشکلی پیش آمد می تواند مراجعه کند و پول را پس بگیرد یا فیلترشکن دیگری نصب کند.

با بررسی از بازار فیلترشکن در شیراز قیمت‌ها تا یک میلیون تومان متفاوت است برخی می‌گویند ضمانت دارند و برخی می‌گویند ضمانتی نیست.

با وجود انتقاد کاربران، صاحبان کسب‌وکارها، کارشناسان اقتصادی و اجتماعی همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخد.

با این همه اینترنت حال و روز خوبی ندارد و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی هم ادامه دارد.

حالا صفحه بسیاری از گوشی‌ها دارای چند فیلترشکن است؛ چه صاحب کسب و کار باشد چه کاربری که فقط بخواهد ارتباطات معمولی و روزمره‌اش را با اطرافیانش داشته باشد.

ابراهیم پشت‌کوهی با انتقاد از فیلترینگ اینستاگرام و واتساپ گفت: با این محدودیت‌ها تماشاگران داخلی را به سمت کانال‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های برون مرزی سوق می‌دهیم.
این کارگردان تئاتر در آستانه اجرای نمایشش در گفتگو با ایسنا از ویژگی‌های این اثر نمایشی، اهمیت اجرای نمایشنامه‌های کلاسیک و وضعیت دشوار تبلیغات تئاتر بعد از محدویت فضای مجازی گفت.

پشتکوهی که قرار است نمایش «مکبث زار» را از ۲۷ فروردین در تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه ببرد، در پاسخ به این پرسش که چه برنامه‌هایی برای تبلیغات این نمایش دارد، گفت: طبیعتا با محدودیت فضای مجازی، تبلیغ و اطلاع‌رسانی در زمینه‌های گوناگون از جمله تئاتر بسیار دشوارتر از قبل شده است. بخصوص کشاندن تماشاگر به تالاری مانند تالار اصلی تئاترشهر که چند ماه تعطیلی ناخواسته داشته، اصلا کار ساده‌ای نیست.

وی ادامه داد: فیلترینگ اینستاگرام و واتساپ به هنرهایی مانند تئاتر که از نظر مالی، امکان تبلیغات گسترده ندارند، آسیبی جدی زده و دستگاه‌هایی که این محدویت را ایجاد کرده‌اند، به پیامدهای این کار و تاثیر نامطلوب آن بر هنرهایی مانند تئاتر فکر نکرده‌اند. از طرف دیگر صدا و سیما نیز هرگز در کنار تئاتر و مدافع آن نبوده. هرچند تئاتر به مدافع نیازی ندارد بلکه رسانه‌ای مانند صدا و سیما با بهره‌گیری از امکانات تئاتر می‌تواند به غنای هر چه بیشتر آثار خود بیفزاید و آثار خود را ارتقا بدهد. به هر حال گروه ما همه تلاش خود را به کار گرفته تا بتواند اطلاع‌رسانی مطلوبی داشته باشد و هر روز برای انتشار هر پستی درگیر یک فیلترشکن هستیم.

او با ابراز تاسف از محدودیت در اطلاع رسانی در عصر ارتباطات افزود: مایه تاسف است که در عصر ارتباطات که اطلاعات مانند هوا در حال چرخش است، هر روز با محدودیت‌های تازه‌ای رو به رو می‌شویم و تئاتری که برای اجرا از چندین فیلتر گذر کرده تا به صحنه برسد، نمی‌تواند اطلاع‌رسانی درستی داشته باشد.

پشتکوهی یکی از پیامدهای فیلترینگ را سوق دادن مخاطب به سمت کانال‌های ماهواره‌ای دانست و توضیح داد: مخاطب هنرهای نمایشی در کشور ما مشخص است. وقتی این مخاطب نتواند خوراک فرهنگی مورد نیاز خود را در داخل کشور به دست اورد، طبیعتا جذب شبکه‌های خارجی از کشور می‌شود. اگر نتوانیم این مخاطب را از اجراهای روی صحنه باخبر کنیم تا به سالن تئاتر جذب شود، طبیعی است که این نیاز را با رسانه‌های خارج از کشور تامین می‌کند. بنابراین اگر می‌خواهیم مخاطب داخلی به سمت رسانه‌های خودمان جذب کنیم، باید فضا را بازتر کنیم.

در روز‌هایی که دلار در اوج حرکت می‌کند، هزینه‌های خرید «هاست» و «VPN» نیز به گفته فروشندگان فیلترشکن بیشتر شده است.

با گذشت ۶ ماه از شروع محدودیت‌های اینترنتی و فیلتر شدن سری آخر اپلیکیشین‌های فعال در ایران، بازار فروش فیلترشکن و VPN نه تنها داغ‌تر از گذشته شده، بلکه با جهش شدید قیمتی نیز مواجه بوده است. بخش بزرگی از این جهش قیمتی به پای شوک نرخ دلار نوشته می‌شود، اما مشخص نیست در کشوری که کاربران تلاش بی‌وقفه‌ای را برای دسترسی به اینترنت جهانی و آزاد می‌کنند، سود بالای فروش فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها به جیب چه کسانی می‌رود و چرا سایت‌های فروش فیلترشکن کماکان فعال هستند و هیچ محدودیتی برای گسترش آن وجود ندارد؟

شرایط فروش فیلترشکن، ۶ ماه پس از قطعی و اختلال اینترنت در پی ناآرامی‌های سال گذشته، حالا کار را به فروش فیلترشکن و وی‌پی‌ان‌های اختصاصی ریز و درشت و رنگارنگ در واحد‌های صنفی فروش موبایل کشانده. بازاری که نه استاندارد و ضوابط و حساب و کتاب مشخصی دارد و نه امکان نظارت و کنترل آن وجود دارد. تقاضا در این بازار بالا است و فروشندگان به راحتی می‌توانند مردم را نقره داغ کنند.

 

اثر مستقیم دلار بر صعود قیمت فیلتر شکن

در روز‌هایی که دلار در اوج حرکت می‌کند، هزینه‌های خرید «هاست» و «VPN» نیز به گفته فروشندگان فیلترشکن بیشتر شده است.

اما پیش از حرکت صعودی دلار و اثرش بر شبکه فروش فیلترشکن و در واقع پیش از در یک دوره محدودیت‌های شدید بر اینترنت، بسیاری از سرور‌ها و پروتکل‌های VPN مسدود شدند و به ناچار، سازندگان VPN سراغ خرید سرور‌های جدید و گران‌قیمت‌تر رفتند. آن‌ها در واقع پروتکل‌های جدیدی راه‌اندازی کرده و سرور VPN را با هزینه بالاتری عرضه کردند.

فروشندگان فیلترشکن که این روز‌ها در شبکه فروش موبایل حضور فعالی دارند می‌گویند برای عبور از فیلترینگ اینترنت ایران که هر روز سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود؛ نیاز به سرور‌های قوی‌تری داریم و همین موضوع، هزینه‌هایی را برای کاربران ایجاد کرده است. البته کمبود سرور VPN و هاست در بازار به دلیل افزایش چند ده برابری استفاده از VPN و نیاز شدید کسب‌وکار‌ها به VPN و VPS نیز در این افزایش قیمت فیلترشکن‌ها موثر بوده است.

در یک دوره، کاربران با هر قیمتی، نمی‌توانستند یک‌هاست اشتراکی مخصوص نصب VPN در خارج از کشور پیدا کنند و شرکت‌های هاست و سروری، کاملا اشباع شده بودند.

نرخ فیلترشکن چند؟

مرور سایت‌های فروش وی‌پی‌ان به خوبی نشان می‌دهد؛ قیمت وی‌پی‌ان در سال جدید با جهش بالای قیمتی همراه شده و سود بالایی را نصیب فروشندگان فیلترشکن می‌کند.

حدود ۳ ماه قبل، میانگین قیمت VPN با آی پی ثابت و حجم نامحدود تک کاربره، ماهیانه ۸۰ هزار تومان بود. اکانت دو ماهه همین فیلترشکن ۱۳۰ هزار تومان و سه ماهه آن ۲۰۰ هزار تومان بود که در حال حاضر قیمت اکانت یک ماهه آن زیر ۲۰۰ هزار تومان نیست.

اما یک فیلترشکن خوب و پرسرعت که بدون قطعی است؛ اگر پیش از محدودیت‌های اینترنتی برای دو کاربر به صورت ماهیانه از ۱۰۰ هزار تومان بود؛ در سال جاری ۱۵۰ هزار تومان هم فروخته می‌شود.

وبسایت‌های بی‌شماری در فضای مجازی وجود دارند که به راحتی فیلترشکن می‌فروشند و به شبکه شتاب هم متصل هستند. در یکی از این وبسایت‌ها، قیمت وی‌پی‌ان چند کاربر که در سال گذشته، به صورت فصلی ۹۰ هزار تومان بوده به حدود ۴۴۰ هزار تومان رسیده است. در ضمن قیمت ۶ ماهه این VPN نیز حدود ۸۰۰ هزار تومان است.

در این بازار عجیب و غریب که مشخص نیست چه کسانی آن را می‌گردانند و کسی هم در مجموعه عریض و طویل دولت و مجلس آن‌ها را گردن نمی‌گیرد، برخی وی‌پی‌ان‌های یک ساله با قیمت‌هایی بالای ۱.۵ میلیون تومان به فروش می‌رسند و عجیب اینکه کاربران نیز برای این فیلترشکن‌ها، هزینه می‌کنند. در واقع، کاربر ناچار است هر قیمتی برای یک VPN گفته می‌شود را بپذیرد و هزینه کند؛ چون با فضای اینترنتی حال حاضر که توسط شرکت‌ها و اپراتور‌های ارایه‌دهنده خدمات اینترنتی شکل داده شده، نمی‌تواند به واتساپ و اینستاگرام و بازی‌های مورد نیاز هر روزه‌اش وصل شود.

فروش آزادانه فیلترشکن در واحد‌های صنفی

براساس قانون جرایم یارانه‌ای خرید و فروش فیلترشکن جرم است؛ اما مشاهدات میدانی حاکی از این است که واحد‌های صنفی با اینکه حق فروش فیلترشکن ندارند، مخفیانه این کار را انجام می‌دهند.

یک فروشنده موبایل در بازار علاءالدین تهران می‌گوید؛ با شروع فیلترینگ واتساپ و اینستاگرام و اعمال برخی محدودیت‌ها و اختلال‌ها در اینترنت ایران، فروش فیلترشکن چندین برابر شده است. او می‌افزاید اگر در قبل از ۳۰ شهریورماه، روزی ۵ فیلترشکن می‌فروختم؛ الان روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ وی‌پی‌ان برای مشتری نصب می‌کنیم و قیمت فیلترشکن‌ها نیز روز به روز و همپای نوسان قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند.

یک فروشنده دیگر VPN در بازار می‌گوید: «قیمت VPN نرخ مصوبی ندارد و هر فروشنده به اختیار و دل‌بخواه خودش، می‌تواند هر فیلترشکن را با قیمتی متفاوت ارایه کند.» این فرد می‌گوید اصولش این است که قیمت فیلترشکن براساس حجم و مدت زمان آن تعیین شود ولی وقتی بازار با افزایش تقاضا روبرو است و شما می‌خواهید روزانه ۱۰۰ فیلترشکن بفروشید؛ دیگر بازار نرخ را تعیین می‌کند.

این فروشنده می‌گوید فیلترشکنی که تا پیش از محدودیت‌های اینترنت، ماهی ۲۰ هزار تومان بوده؛ در روز‌های پایانی سال با قیمت ۱۰۰ هزار تومان و بالاتر به فروش می‌رسد. الان این نرخ زیر ۱۳۰ هزار تومان نیست.

فروشنده‌ای در مورد وضعیت کنونی می‌گوید: یک فروشنده وی‌پی‌ان خود روی یک سرور را ۳۰ هزار تومان و فروشنده دیگری همان VPN را روی سرور دیگری ۱۳۰ هزار تومان می‌فروشد. حتی دیده شده برخی فروشنده‌ها، همان سرور را ۱.۵ میلیون تومان می‌فروشند.

به گفته فروشندگان اینکه شما یک مشتری خانگی هستید یا مشتری شرکتی و سازمانی؛ یک اکانت تک نفره یا چند نفره می‌خواهید؛ VPN اشتراکی یا اختصاصی نیاز دارید؛ یا نه همگی در جریان خرید وی‌پی‌ان نقش مهمی دارد.

نگاه حاکمیت

عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات در مهر ماه سال گذشته در واکنش عدم جرم‌انگاری خرید و فروش فیلترشکن می‌گوید: تلاش‌هایی صورت می‌گیرد تا استفاده از فیلترشکن‌ها علاوه بر غیرمجاز بودن، جرم‌انگاری هم شود.

او همان مقطع به مردم توصیه می‌کند: از فیلترشکن استفاده نکنند و استفاده از فیلترشکن‌ها برای دستگاه‌هایی مثل موبایل و لپ‌تاپ و... آسیب‌پذیری‌های جدی به دنبال خواهد داشت و راه رخنه هکر‌ها را هموار می‌کند. فروش فیلترشکن و کسب درآمد از آن غیرمجاز است، ولی نسبت به آن جرم‌انگاری نشده است و اکنون تلاش‌هایی صورت می‌گیرد که علاوه بر غیر مجاز بودن، جرم‌انگاری شود.

وزیر ارتباطات در دی ماه سال گذشته در یک برنامه تلویزیونی هم در واکنش به موضوع قطع اینترنت می‌گوید: این موضوع صحت ندارد و کندی اینترنت به دلیل استفاده کاربران از فیلترشکن‌ها است.

اسفندماه سال گذشته، روزنامه فرهیختگان در گزارشی برآورد کرد که حجم بازار فیلترشکن‌های پولی در ایران حدود «۱۶ هزار میلیارد تومان» در سال است. رقمی دو تا سه برابر درآمد عملیاتی شرکت مخابرات ایران که به دست چرخه عظیمی از واسطه‌ها و فعالان حوزه فیلترشکن می‌رسد.

بر اساس گزارشی که شرکت آلمانی استاتیستا با استفاده از اطلاعات مجموعه Top۱۰VPN منتشر کرد میزان استفاده از فیلترشکن‌ها و VPN‌ها در اولین ماه شروع فیلترینگ در ایران (مهرماه سال گذشته) حدود ۳ هزار درصد رشد پیدا کرده است؛ به گونه‌ای که برخی از آمار‌ها از سود ۱۰۰۰ میلیارد تومانی دلالان از فروش فیلترشکن‌ها در ایران حکایت دارند.

سرعت اینترنت

در ایران بر اساس گزارش سازمان جهانی مخابرات سرعت اینترنت بین الملل ۱۵.۲ کیلو بیت بر ثانیه است. یعنی مجموع تعداد کاربران اینترنت ما بر کل حجم اینترنت بین‌الملل، این عدد است. این عدد در آرژانتین ۴۱ است. این فاصله به باور کارشناسان ناشی از فیلترینگ است. در مقابل اگر دولت در اختصاص اینترنت بین الملل خساست نکند؛ بی شک شاخص رشد می‌کند.

رنکینگ جهانی

بیش از شصت درصد جمعیت دنیا یعنی حدود ۵.۰۳ میلیارد نفر از اینترنت استفاده می‌کنند. اما سوالی که مطرح است این است که آیا همه شهروندان دنیا به‌صورت برابر و یکسان به اینترنت دسترسی دارند؟ براساس جدیدترین داده‌های منتشر شده در مورد سال ۲۰۲۳ رنکینگ ایران اصلا مطلوب نیست.

براساس این داده‌ها ایران در ردیف کشور‌های میانمار، ترکمنستان و امارات قرار دارد. البته ایران وضعیتی مطلوب‌تر از چین و کره شمالی دارد، اما دلیل آن هم این است که دولت ایران هنوز دسترسی به تورنت و فیلترشکن‌ها را به‌طور کامل مسدود نکرده است. موضوعی که با وجود محدودیت‌های شدید سوال بر‌انگیز است. (منبع: اعتماد)

اینستاگرام صدرنشین وقوع جرایم سایبریرئیس پلیس فتا کشور از اجرای بیش از ۲۷۰۰ مورد اقدام قضایی در طرح مبارزه با اراذل و اوباش و سلاح و مهمات خبر داد.
سردار وحید مجید رییس پلیس فتا کشور با بیان اینکه پلیس فتا طرح های عملیاتی را در سال ۱۴۰۱ در بیش از ۳۰۰ نقطه از جغرافیای کشور اجرا کرده است اظهار داشت: اصلی‌ترین طرح‌های عملیاتی پلیس فتا کشور شامل مبارزه با اراذل و اوباش، طرح مبارزه با جرائم سلاح و مهمات و مشروبات الکلی بوده است که در این راستا در مجموع نزدیک به ۲۰ هزار رصد انجام شد که در نهایت به اقدامات قضایی منجر شد.

رئیس پلیس فتا کشور با بیان اینکه اقدامات قضایی پلیس فتا در طرح مبارزه با اراذل و اوباش ۱۲۳۳ مورد، سلاح و مهمات ۱۵۵۶ مورد و ۱۵۲ مورد هم در حوزه مشروبات الکلی بوده است تصریح کرد: این اقدامات قضایی شامل احضار، توجیه، اخذ تعهد ، بازداشت و دستگیری بوده است. 

سردار مجید در پاسخ به  سوال دیگر خبرنگار فارس در این خصوص که بستر جرایم مجازی در کدامیک از شبکه اجتماعی بیشتر رخ داده است اعلام کرد: وقوع ۷۲ درصد از جرایم سایبری در اینستاگرام بوده و تلگرام  و واتس آپ و سایر شبکه های اجتماعی نیز در رده‌های بعدی وقوع جرایم بوده‌اند.

وی گفت: در سال گذشته بیش از دو میلیون تماس در سامانه تلفنی ۰۹۶۳۸۰ از سوی شهروندان ثبت شد که یا گزارش کلاهبرداری بوده یا اعلام موارد مجرمانه و مشکوک را اطلاع داده یا از کارشناسان مشاوره و راهنمایی گرفتند.

رئیس پلیس فتا کشور به حوزه کسب و کار مجازی پرداخت و گفت: غربالگری بیش از ۴۷۹ کسب و کار مجازی به صورت حضوری در راستای ارزیابی کیفیت و اجرای سند الزامات انتظامی_ سایبری پلیس فتا از جمله بخشی از عملکرد مأموران این پلیس در سال گذشته بود چرا که هم تمرکز زیادی بر روی کسب و کارهای اینترنتی وجود دارد و هم مردم به خرید اینترنتی علاقه‌مند هستند.

وی ادامه داد: تشکیل بیش از ۱۰۰ جلسه با نمایندگان حوزه کسب و کارها در حوزه های مختلف یکی دیگر از اقدامات پلیس فتا بوده است.

رئیس پلیس فتا کشور خاطرنشان کرد: از مجموعه وب سایت هایی که با دامنه ir دامنه کشور ما در حال فعالیت هستند ۴۴۶ سایت مورد ارزیابی قرار گرفته است؛ البته این کار به صورت نوبتی بوده و ما تمام سایتها را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم و بعد از ارزیابی و بررسی آسیب پذیری سایتها، نقاط ضعف و چگونگی افزایش امنیت و اطلاع رسانی لازم را به متولیان آنها اعلام می کنیم.

سردار مجید گفت: در حوزه امورات اجتماعی نیز در ۱۳ برنامه رادیویی و تلویزیونی برنامه ثابت پیدا کردیم و با هموطنان در ارتباط هستیم؛ تولید بیش از ۱۷۰۰ دقیقه گزارش خبری و تصویری در قالب ۳۳۰ برنامه تلویزیونی، تولید و پخش ۲۷۰۰ دقیقه گزارش خبری صوتی در قالب ۷۳۹ رادیویی از جمله برنامه‌های پلیس فتا بوده است؛ همچنین در ۱۳۰ برنامه رادیویی و کارشناس محور حضور داشتیم.

با هر اعتراضاتی از سوی مردم، شبکه‌های مجازی تازه‌ای فیلتر می‌شوند و اینترنت دچار محدودیت و قطعی و اختلال می‌شود. اگر قرار باشد در پی هر اعتراضاتی فضای مجازی محدود شود، چرا رؤسای جمهور در شعار‌های انتخاباتی‌شان وعده اینترنت آزاد را می‌دهند؟
به گزارش اکوایران، فرقی نمی‌کند دولت تمام اصولگرای احمدی‌نژاد و ابراهیم رئیسی روی کار باشد یا دولت اعتدالی حسن روحانی که از سوی جریان اصلاح‌طلب حمایت شد؛ پای اعتراضات و ناآرامی که به میان بیاید، اولین تیر مسئولان به سمت اینترنت و شبکه‌های مجازی شلیک می‌شود تا بسامد صدای اعتراض از بین برود یا دست‌کم کاهش یابد که البته تجربه نشان داده که هیچوقت هم نتیجه مطلوب حکمرانان حاصل نمی‌شود و تنها عصبانیت و نارضایتی و گرفتاری مردم بیشتر می‌شود.
روزگاری خطر از دست رفتن کسب‌وکار‌ها و ارتباطات اجتماعی در تلگرام وجود داشت و حالا بیش از شش ماه است که با فیلتر شدن واتس‌اپ و اینستاگرام به طور کامل در کسب و کار‌های اینترنتی خلل ایجاد شده است. در این گزارش نگاهی اجمالی انداخته‌ایم به آنچه تحت عنوان فیلترینگ و ممنوعیت‌های فضای مجازی و محدودیت ارتباطات بین مردم در سه دولت اتفاق افتاده است.

 

محمود احمدی‌نژاد؛ از بسته شدن توئیتر تا محدود شدن پیامک‌ها
سابقه چند دهه اخیر نشان می‌دهد که تلاش مسئولان دولت‌های مختلف به بهانه‌های متفاوت در نهایت محدود کردن ارتباطات بین مردم و ارتباط آن‌ها با دنیای بیرون بوده و هرچند کمیت و کیفیت این ارتباط در گذر زمان به‌روزتر شده، اما از ممنوعیت دستگاه پخش ویدئو و ماهواره گرفته تا اعمال محدودیت در اعطای اینترنت پرسرعت خانگی و بعد هم چند موج فیلترینگ، اثبات می‌کند که حد مطلوب ارتباط مجازی و جهانی برای مسئولان کشور، چیزی تقلیل‌یافته‌تر از آن میزانی است که مردم مطالبه می‌کنند و به آن نیاز دارند.
اولین دوره مسدودسازی اینترنت - دست‌کم به طور جدی و سراسری - در زمان محمود احمدی‌نژاد شروع شد؛ همان زمانی که استفاده از اینترنت از طریق کامپیوتر‌های خانگی، کم‌کم فراگیر شده بود و دولت نهم را به تکاپوی محدود کردن آن واداشت. نشانه‌های این مساله از سال ۱۳۸۷ آغاز شد و فیلترینگ در حالی صورت گرفت که شرایط کشور آرام بود و بحرانی برای بهانه فیتلرشدن تا آن لحظه وجود نداشت.
کمی بعد همزمان با اعتراضات بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ فیلترینگ به اوج رسید و در حالی که دسترسی به فیلترشکن‌ها مانند امروز فراگیر نبود، پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک، توئیتر و یوتیوب دیگر در دسترس بسیاری از مردم نبود. آن زمان حتی دسترسی خطوط ارتباطی تلفن همراه نیز در هنگام اعتراضات بار‌ها قطع شد و مسدودسازی شبکه‌های مجازی روند سریع‌تری به خود گرفت. یاهو مسنجر، جی‌تاک و وردپرس از جمله قربانیان بودند.
در حالی که دولت احمدی‌نژاد یکی از نخستین سردمداران فیلترینگ لقب دارد، او مدتی قبل یعنی همزمان با اعتراضات پاییز ۱۴۰۱، با انتشار ویدیویی به فیلترینگ اعتراض کرد و گفت: «طرحی درست کردند که فضای مجازی را محدود کنند. اجازه تجمع که نمی‌دهید، مردم رسانه‌ای هم ندارند، در انتخابات هم که می‌آیند و حرفشان را با رای ندادن یا رای باطله یا رای دادن می‌زنند، آن را هم گوش نمی‌کنید؛ حالا می‌خواهید فضای مجازی را هم ببندید؟»
نکته قابل توجه در سال ۸۸ این بود که نه‌تن‌ها اینترنت با اختلال و محدودیت شدید مواجه شد و موج فیلترینگ دسترسی به شبکه‌های مجازی را قطع کرد، و نه‌تن‌ها آنتن دهی موبایل‌ها با مشکلات جدی مواجه شد و در مواقع زیادی به طور کلی قطع می‌شد، بلکه سیاست فیلترینگ بر روی پیامک‌ها یا همان اس‌ام‌اس‌های تلفن همراه اعمال شد و پیام‌های حاوی برخی کلمه‌ها و عبارات ارسال نمی‌شدند یا در ظاهر ارسال می‌شدند، اما هرگز به مقصد نمی‌رسیدند.

 

حسن روحانی؛ دستی که روی دکمه فیلترینگ رفت
اگرچه دولت روحانی با شعار اینترنت باز و افزایش پهنای باند روی کار آمد و در زمان او اینترنت در ایران توسعه قابل توجهی یافت و همزمان با گسترده‌تر شدن استفاده از پلتفرم‌های به‌روز، در ایران نیز تحولی در استفاده از فضای مجازی برای مردم ایجاد شد، اما باز هم داستان فیلترینگ ادامه داشت. فیلتر کردن وی‌چت در سال ۹۲ یکی از نشانه‌های این مساله بود که باز هم مهر مسدودسازی را بر شبکه‌های اجتماعی زد.
پس از «وی‌چت»، شبکه ارتباطی «وایبر» در سال ۹۳ فیلتر شد و با فیلتر شدن این دو و همچنین پلتفرم «لاین»، مردم به سمت تلگرام کوچ کردند؛ تلگرامی که به خاطر سرعت بالا و گردش آزاد اطلاعات و سهولت استفاده از آن، مورد علاقه مردم بود و مورد غضب مخالفان. دولت روحانی در برابر فیلتر شدن این شبکه مجازی مقاومت کرد، اما همزمان با اعتراضات دی‌ماه ۹۶، بدون دخالت دولت دوازدهم، تلگرام به طور موقت برای چند هفته فیلتر شد و بالاخره در اردیبهشت ۹۷ مهر فیلترینگ برای همیشه بر آن زده شد.
سیگنال و کلاب‌هاوس نیز از جمله آخرین شبکه‌های فیلترشده در دولت روحانی هستند. این شبکه‌ها نیز در حالی در دولت روحانی فیلتر شدند که او خود را از مخالفان جدی فیلترینگ می‌دانست و حتی در سال ۹۲ نیز شعار می‌داد: «فضا باز شود، به ضرر کسی نخواهد بود؛ فضای دانشگاه، فضای شهر، فضای کشور، فضای رسانه مجازی و فضای اینترنت را آن‌قدر امنیتی نکنیم.»
حسن روحانی یک‌بار با لحنی محکم وعده داده بود که دست او و دولتمردانش بویژه وزیر جوان ارتباطات دولتش روی دکمه فیلترینگ نمی‌رود، اما در زمان اعمال محدودیت‌ها، «از دست ما خارج است»، «کار ما نبود»، «تصمیم شورای عالی امنیت ملی بود» و «خود ما هم مخالفیم» و عباراتی از این دست، به محکم‌ترین واکنش‌های او تبدیل شد.

 

ابراهیم رئیسی؛ یک بام و سه هوا!
هنوز حرف‌های ابراهیم رئیسی در مناظره‌های انتخاباتی ۱۴۰۰ که از فیلترینگ انتقاد می‌کرد و می‌گفت «خود من در فضای مجازی هستم و دو میلیون فالوور دارم و خیلی از مسائل از این طریق به من می‌رسد»، از یاد‌ها نرفته بود که در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، واتس‌اپ و اینستاگرام چند پلتفرم و وبسایت دیگر از دسترس آزاد کاربران خارج شد. کار البته به گرفتن چند قربانی جدید محدود نشد و محدودیت‌های جدید به اختلال شدید اینترنت، قطعی‌های مکرر و تبدیل شدن اینترنت به یک بازیچه رسید؛ بازیچه‌ای که بالا و پایین کردن آن معیشت چند میلیون نفر را به مخاطره انداخته است. در ماه‌های اخیر وضعیت به‌گونه‌ای شد که می‌توان گفت در حال حاضر هیچ شبکه اجتماعی فعال و محبوبی وجود ندارد که از سوی دولت مسدود یا فیلتر نشده باشد.
همزمان، سه موضوع در دستور کار دولت و البته مجلس و دیگر نهاد‌های همسو با دولت قرار گرفت؛ تبلیغ برای پلتفرم‌های داخلی، جدی‌تر شدن اینترنت ملی و تبعیض‌های شدید در اعطای دسترسی به اینترنت که به اینترنت طبقاتی معروف شده است.
با وجود این وضعیت، بسیاری از مسئولان کشور در توئیتر و اینستاگرام حضور دارند و کانال‌های تلگرامی‌شان هر روز آپدیت می‌شود و خیلی‌هایشان از اینکه توانسته‌اند برای حساب کاربری‌شان تیک‌های رنگارنگ بگیرند، خرسندند؛ تبعیض و تفاوتی که عصبانیت، نارضایتی و گرفتاری مردم را بیشتر و بیشتر کرده و می‌کند.حالا این سوال مطرح می‌شود که اگر قرار است در پی هر اعتراضی و هر بار به هر بهانه‌ای، شبکه‌های مجازی فیلتر شوند و اینترنت بدتر و بدتر شود، اصلا چرا رؤسای جمهور در شعار‌های انتخاباتی‌شان وعده اینترنت آزاد و توسعه فضای مجازی را می‌دهند؟ البته شاید سول مهمتر این باشد که حالا آن‌ها وعده می‌دهند، چرا برخی هنوز هم این وعده‌ها را باور می‌کنند؟

گجت‌نیوز نوشت: با پایان سال ۱۴۰۱ باید بیشترین کلمات جستجو شده در گوگل را مرور کنیم. در ادامه پرجستجوترین کلمات در گوگل توسط کاربران ایرانی را مشاهده کنید.

با آغاز سال ۱۴۰۲ به‌رسم همیشه وقت مرور سال گذشته است. به‌همین مناسبت، لیست بیشترین کلمات جستجو شده در موتور جستجوی گوگل طی سال ۱۴۰۱ توسط کاربران ایرانی منتشر شده است. از طریق این اطلاعات می‌توان متوجه شد در سالی که گذشت، مردم ایران بیشتر به چه موضوعاتی توجه داشته‌اند و در پی آن در فضای اینترنت به‌دنبال کسب اطلاعات درباره‌شان بوده‌اند.

کاربران ایرانی طی سال ۱۴۰۱ کدام کلمات را بیشتر از همه در گوگل جستجو کردند؟
همان‌طور که انتظار می‌رفت، «فیلترشکن» و «VPN» جزو کلمات پرجستجو در سال ۱۴۰۱ بوده‌اند. پس از اعتراضات و ناآرامی‌های کشور در شهریور ماه، محدودیت‌هایی روی اینترنت اعمال شد و پلتفرم‌هایی نظیر اینستاگرام و واتس‌اپ فیلتر شدند. این اتفاق با موج جدیدی از جستجو و دانلود فیلترشکن همراه بود. در همان حال، با دشواری هرچه بیشتر دسترسی به پیامرسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی مطرح خارجی، برخی از مردم به نمونه‌های داخلی مثل «ایتا» و «روبیکا» روی آوردند و در نتیجه این پلتفرم‌های ایرانی هم جزو مواردی بوده‌اند که بیشترین جستجو را در سال ۱۴۰۱ داشته‌اند.

تب ثبت نام خودرو هم در سال گذشته داغ بود و کلمه «ثبت نام خودرو» جزو موارد پرجستجوی کاربران ایرانی در موتور جستجوی Google شد. ضمن این، جای تعجبی ندارد که «قیمت دلار» و «قیمت طلا و سکه» در لیست بیشترین کلمات جستجو شده گوگل در سال ۱۴۰۱ جا گرفته‌اند؛ خصوصاً با نوسانات نرخ دلار، طلا و سکه طی ماه‌های اخیر. مردم با جستجوی مکرر «آب و هوا» و «آلودگی هوا» آن‌ها را هم به این لیست اضافه کرده‌اند. زلزله فاجعه‌بار ترکیه و جام جهانی ۲۰۲۲ قطر موضوعات بحث‌برانگیز دیگر، نه‌تنها در ایران بلکه در سراسر جهان بودند و پیرو این، «جام جهانی» و «زلزله ترکیه» دیگر پرجستجوهای ۱۴۰۱ شدند.

در ادامه لیست بیشترین کلمات جستجو شده در گوگل طی ۱۴۰۱ توسط کاربران ایرانی را مشاهده می‌کنید:

«فیلترشکن»
«VPN»
«ثبت نام خودرو»
«مهسا امینی»
«آب و هوا»
«آلودگی هوا»
«زلزله ترکیه»
«قیمت سکه و طلا»
«قیمت دلار»
«سلام فرمانده»
«ایتا»
«روبیکا»
«جام جهانی»
«شهره لرستانی»
«تعطیلی مدارس»
«یارانه»
«رتبه بندی معلمان»

نیک کِلِگ، رییس امور جهانی متا گفت: «اینستاگرام توسط ایرانیان برای روشنگری درباره اعتراضات و واکنش به آن، به طور گسترده، استفاده شده است.» 
به گزارش عصر ارتباط رییس امور جهانی متا درباره نقش اینستاگرام در اعتراضات مدعی شد: ده‌ها میلیون نفر در ایران، علی‌رغم تلاش‌های دولت برای مسدود کردن این سرویس به دلیل اعتراضات چند ماهه، هنوز از اینستاگرام استفاده می‌کنند. 
مردم ایران تصاویر اینستاگرامیِ اعتراضات را با رسانه‌های بین‌المللی به اشتراک گذاشتند، زیرا بسیاری از آنها نمی‌توانستند به طور مستقیم از ایران گزارش دهند. 
کلگ خاطرنشان کرد که اعتراضات ناشی از مرگ مهسا امینی، منجر به محدودیت آزادی بیان، آزادی تجمع و آزادی استفاده از اینترنت و برنامه‌هایی مانند اینستاگرام شده است. 
وی افزود: با وجود تلاش‌ها برای مسدود کردن اینستاگرام، شاهدیم ده‌ها میلیون نفر، هنوز راه‌هایی برای دسترسی به آن پیدا می‌کنند.
ناتانیل گلیچر، رییس سیاست امنیتی متا نیز معتقد است تاکتیک‌های دسترسی به سرویس‌های شبکه اجتماعی تصویرمحور، شامل استفاده از نرم‌افزار شبکه خصوصی مجازی (VPN) است که فعالیت‌های آنلاین را رمزگذاری و پنهان می‌کند. 
گلیچر افزود: مردم ایران همچنین از نسخه «سبک» اپلیکیشن اینستاگرام که سال گذشته در ایران منتشر شد، استفاده می‌کنند. این نسخه برای مکان‌هایی طراحی شده که پهنای باند اینترنت آن، ناچیز است.
گلیچر مدعی شد: «این یک واقعیت تاسف‌آور است که وقتی دولت‌ها می‌خواهند از دسترسی شهروندانش به مباحث عمومی جلوگیری کنند، ابزارهای زیادی در اختیار دارند که می‌توانند برای انجام آن، از این ابزارها استفاده کنند اما شاهدیم که تلاش‌های ایران، آن‌طور که دولت می‌خواهد، موثر نیست.»
طبق گزارش متا، از زمان درگذشت مهسا امینی، هشتگ‌های مربوط به اعتراضات ایران، بیش از 160 میلیون بار در اینستاگرام استفاده شده است و متا سیاست‌هایی را برای حذف پست‌هایی که فعالان و روزنامه‌نگاران را «اخراج» می‌کنند، اعمال کرده است.
ایران در واکنش به اقدامات مشابه کشورهای غربی، در هفته‌های اخیر، 36 فرد و نهاد اتحادیه اروپا و بریتانیا را در پاسخ به اقدامات‌شان در زمینه اعتراضات این کشور تحریم کرد.
 

معاون مرکز ملی فضای مجازی با تشریح اقدامات این مرکز درباره ساماندهی پیام‌رسانها گفت: ما خواهان تعامل با پلتفرم‌های خارجی هستیم اما حرفمان این است که با ما رفتار دوگانه نداشته باشند.

به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس احکام شورای عالی فضای مجازی، معاونت محتوای مرکز ملی فضای مجازی، متولی «ترویج هنجارها، ارزش‌ها و سبک زندگی اسلامی ایرانی»، «گسترش و تعمیق اسلام ناب محمدی و گفتمان انقلاب اسلامی» و «ممانعت از رخنه‌ها و آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی» از مرحله تولید محتوا تا توزیع و مصرف آن است.

این مأموریت در معاونت محتوا حول ۴ محور سیاست‌گذاری، راهبری، ساماندهی امور فرهنگی و اجتماعی فضای مجازی کشور پیگیری می‌شود و چارچوب مورد استفاده در این راستا به صورت رصد و آینده‌پژوهی محتوا و خدمات، مدیریت تولید محتوا و ساماندهی توزیع محتوا است.

از آنجا که در اهداف تعیین شده برای تشکیل مرکز ملی فضای مجازی از سوی مقام معظم رهبری نقش قرارگاه بودن این مرکز در حوزه سایبری مورد تاکید بوده است و طی ماه‌های اخیر در این حوزه شاهد فراز و فرودهای بسیاری در کشور بودیم، برای مرور و بررسی بیشتر رخدادهای مهم این دوران و اعمال حکمرانی کشور در این برهه به سراغ قاسم خالدی، معاون فرهنگی، اجتماعی و امور محتوای مرکز ملی فضای مجازی رفتیم.

در گفتگویی که با وی داشتیم سیر اقدامات مرکز ملی فضای مجازی برای ساماندهی پیام‌رسانهای داخلی و خارجی، نحوه مواجهه با اقدامات و سیاست‌های دوگانه پلتفرم‌های خارجی، آخرین وضعیت فعالیت واقعی در پیام‌رسانهای داخلی و اقدامات مخالفان و معاندان جمهوری اسلامی در فضای مجازی به ویژه در روزها و ماه‌های اخیر تشریح شده است.

متن این گفتگو به شرح زیر است:

 

• باتوجه به رشد و قدرت روزافزون فضای مجازی در دنیای امروز و نقش مهمی که پلتفرمها در این حوزه ایفا می‌کنند، اقدامات مرکز ملی فضای مجازی طی سال‌های گذشته برای رشد پیام‌رسانهای بومی و نحوه تعامل با پیام‌رسانهای خارجی را چگونه ارزیابی می‌کنید. سند ساماندهی پیام‌رسانهای اجتماعی که توسط این مرکز تهیه شده بود چرا به سرانجام نرسید؟

سند ساماندهی پیام‌رسانهای اجتماعی در سال ۹۶ به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسید. در این سند دو محور اصلی مد نظر بود. ۱) حمایت از پیام‌رسانهای اجتماعی داخلی و ۲) مدیریت پیام‌رسانهای اجتماعی خارجی. در بخش اول تاکید شده که پیام‌رسان داخلی باید به ظرفیت ۵۰ میلیونی برسد و در بخش دو هم سکوهای خارجی باید ملزم به رعایت قوانین کشور باشند و دفاتر خود را در کشور راه اندازی کنند.

به دلایل مختلف سند به کندی پیش رفت. انگیزه‌های کافی برای این کار وجود نداشت. تحلیل‌ها و نگاه‌های مختلفی در این زمینه وجود داشت که همین عوامل باعث کندی پیشرفت سند بود. در اواخر دولت گذشته توانستیم بندهایی از سند را عملیاتی کنیم تا زیرساخت‌هایی در اختیار سکوهای داخلی قرار گیرد.

با شروع دولت جدید در همان ابتدا مشخص شد انگیزه‌ها برای اجرای این سند زیاد است. همگرایی خوبی شکل گرفت. برای همین ما طرحی آماده کردیم که این طرح دو محور اصلی سند مصوب شورا را پوشش می‌دهد. یعنی ضمن اینکه باید حمایت جدی از سکوهای داخلی داشته باشیم باید کار مدیریت سکوهای خارجی را نیز به درستی انجام دهیم. به تعبیری ما با این کار می‌خواهیم تا حدودی حاکمیت سایبری خود را اعمال کنیم. تلاشمان این بود که طوری طراحی کنیم که قابلیت عملیاتی شدن را داشته باشد. طرح در رفت و برگشت زیاد با کارشناسان مختلف به تصویب نهایی در کارگروهی در مرکز ملی فضای مجازی رسید و فاز صفر آن کلید خورد. اما با اغتشاشات اخیر مواجه شدیم و مسدود سازی اینستاگرام و واتساپ به ما ابلاغ شد. بنابراین قرار بر این شد که مسیر خودمان را در حمایت از سکوهای داخلی برای افزایش توان سرویس دهی آنان سرعت ببخشیم.

 

• پیام‌رسانهای بومی چند سال قبل نیز حمایت مالی شده و وام چند میلیاردی نیز گرفته بودند اما در ادامه کیفیت ارائه سرویس شأن با انتقادات زیادی مواجه شد.

فقط ۳ پیام‌رسان وام ۵ میلیاردی دریافت کردند که باید اقساط آن را پرداخت می‌کردند اما به دلیل برخی مسائل توانی که بتوانند به تعهد خود عمل کنند نداشتند. آنها باید هم از نظر مالی و هم از نظر فنی و زیر ساختی حمایت می‌شدند. دولت هم باید حمایت می‌کرد تا کاربری که در پیام‌رسان خارجی زیست می کرده و کسب و کار روی آن شکل داده بتواند حداقل سرویس‌هایی که از سکوی خارجی می گرفته را از سکوی داخلی دریافت کند.

 

• دلیل این تجربه ناموفق چیست؟

دلایل زیادی داشت مثلاً این ابهام در بین برخی مسئولان بود که آیا اساساً این کار درست است یا نه و آیا نتیجه می‌دهد؟ صرف اینکه از سکوی داخلی حمایت کنیم آیا آنها تبدیل به پیام‌رسان واقعی می‌شوند؟ البته انگیزه‌های کافی هم نبود برای این اتفاق. نگاه‌ها و اختلافات بر سر این موضوع جلوی سرعت را گرفته بود.

اما در دوره جدید و پس از وقوع اغتشاشات، این بحران از یک بعد ما را به تحرک و کار جدی وادار کرد و از این جنبه مثبت بود. از طرفی چون آمادگی نداشتیم نگران بودیم که اگر یکباره با آمار بالای مهاجرت به سکوهای داخلی مواجه شویم آیا آنها توان ارائه خدمت دارند؟ این در حالی است که ما سبقه ذهنی درباره فیلتر تلگرام را هم داشتیم که بعد از فیلترینگ، برخی سکوهای داخلی توان پاسخگویی نداشتند.

اما در تجربه اخیر نه تنها با ناکامی مواجه نشدیم بلکه با همت مرکز ملی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و سایر دستگاه‌ها اکنون از مرحله و فاز کوچ به سکوهای داخلی عبور کردیم و در مرحله تثبیت هستیم.

 

• این یعنی شما معتقد هستید امروز سکوهای داخلی توان رقابت با خارجی‌ها را دارند؟

امروز دیگر نگران اینکه این سکوها می‌توانند خدمات اولیه یک پیام‌رسان یا شبکه اجتماعی را ارائه دهند یا نه نیستیم. دغدغه امروز این است که آیا آنها می‌توانند توان خود را ارتقا دهند و کیفیت خدمات را افزایش دهند و پا به پای رقبای خارجی، سرویس‌های جدید ارائه دهند یا نه. امروز برخی پیام‌رسانها توانسته اند میلیون‌ها کاربر و پیام و حجم تبادل اطلاعاتی چند برابر قبل را مدیریت کنند. همچنین قرار بود پیام‌رسانها از سرورهای قبلی کوچ کنند به سمت زیرساخت ابری تا قدرت و سرعت بیشتری داشته باشند و اکنون این اتفاق افتاده است.

 

• پیام‌رسانهای بومی باید بتوانند امتیازات و سرویس‌های ویژه‌تری متناسب با آنچه که در سرزمین ما رخ می‌دهد و نیاز مردم است داشته باشند. سرویسی که پلتفرم‌های خارجی با توجه به اینکه نماینده‌ای در کشور ندارد نمی‌تواند ارائه دهند.

این نکته‌ای بود که از روز اول ما در نظر داشتیم و تاکید داریم که سکوهای داخلی باید مزیت رقابتی داشته باشند. مباحثی که در دولت الکترونیک مطرح است را می‌توان روی این سکوها ارائه کرد. ما در حال حاضر خدمات بانکی به سکوی خارجی نمی‌دهیم اما می‌توان آن را روی سکوی داخلی ارائه کرد. در طرحی که تهیه شده است نیز بیش از ۱۰۰ خدمت را برای ارائه روی سکوی داخلی احصاء کردیم اما اینکه اولویت با کدام باشد و کدام یک انگیزه کاربر را برای استفاده بیشتر می‌کند محل چالش است.

در ادامه آئین نامه حمایت از سکوها و کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال در کارگروه اقتصاد دیجیتال مصوب و توسط معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شد. در این آئین نامه ما به سکوها اعلام کردیم تعداد دنبال کننده‌های شما را به عنوان دارایی نامحسوس به رسمیت می‌شناسیم حالا امکان دریافت وام بر روی این دارایی وجود دارد. همچنین مصوب شد اگر کاربری کسب و کار خود را از سکوی خارجی به سکوی داخلی انتقال دهد و سکو آن را احراز هویت و ثبت کند همین مجوز کسب و کار تلقی می‌شود. همچنین سایر حمایت‌ها از جمله حمایت‌های مالیاتی، فنی، قضائی و.... که برای سکوهای داخلی در نظر گرفته شده است.

در کل تمام تلاشمان را کردیم که به کاربر این اطمینان را بدهیم که به نفع شما است تا از سکوی داخلی استفاده کنید. حفظ حریم خصوصی کاربران، حفاظت از دادهای آنها از جمله مواردی بوده که بر آن تاکید داشته ایم

اگر اغتشاشات نبود تمام تلاش ما در طرح این بود که کاربر برای فعالیت در سکوها حق انتخاب داشته باشد. در حالی که براساس گزارش غربی‌ها ما با بزرگترین عملیات تأثیر برعلیه جمهوری اسلامی مواجه شدیم. در بررسی‌هایی که کردیم این عملیات تأثیر فراتر از استفاده از بات و اکانت جعلی بود. اینقدر حجم و سرعت تولید و انتشار محتوا زیاد بود که این نمی‌توانست تنها کار ربات باشد. تحلیل کارشناسان داده کاوی این بود که فقط خود صاحب سکو است که می‌تواند تمام ظرفیت سکو را پای کار بیاورد و این عملیات را مدیریت کند.

از سوی دیگر حجم فعالیت‌های گرو های موسیقی پاپ کره‌ای و ژاپنی به صورت سازمان یافته نیز در تولید محتوا علیه جمهوری اسلامی افزایش یافت.

 

• چه آمارهایی در زمینه فعالیت‌هایی که علیه جمهوری اسلامی در فضای مجازی رقم می‌خورد دارید؟

در تازه‌ترین گزارش‌هایی که از آزمایشگاه‌های مورد بهره برداری ما استخراج شده مطالب مربوط به بد حالی دانش آموزان و فراخوان‌های چهارشنبه سوری در سکوهای تلگرام، واتس اپ، اینستاگرام و توئیتر مقایسه و بررسی شده است و براساس آن میزان انتشار محتوا توسط ربات‌ها در مطالب چهارشنبه سوری ۱۱ درصد بیش از مطالب مربوط به بد حالی دانش آموزان است.

بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد ۶۵ درصد مطالب در موضوع چهارشنبه سوری با الگوی مشابه ربات منتشر شده است

طی هفته گذشته ۷۶ درصد مطالب چهارشنبه سوری که منتشر می‌شود توسط کاربران غیر روزمره نویس نوشته می‌شود. کاملاً سیاسی و توسط معارضین جمهوری اسلامی منتشر می‌شود. اینها حتی کاربران عادی نیستند که تحت تأثیر فضا وارد این جریانات شده باشند.

 

• سهم کدام پلتفرم در انتشار محتوای مربوط به مسمومیت و چهارشنبه سوری بیشتر است؟

توئیتر بستر نخست فعالیت کاربران در نشر مطالب چهارشنبه سوری است که سهم آن طی هفته اخیر با ۱۰ درصد افزایش به ۹۲ درصد رسیده است

 

• نقش مسدود سازی سکوهایی نظیر اینستاگرام و واتساپ در کاهش این اثرگذاری و انتشار محتوا علیه کشور چه بوده است؟ عده‌ای بر این باور هستند که میزان فعالیت کاربران ایرانی در سکوهای فیلتر شده همچنان ادامه دارد و فیلتر کردن آنها اقدام اثربخشی نبوده است.

این درست نیست. ما با سکوهایی مواجه هستیم که بیش از ۶۰ درصد از فعالیت‌هایشان رباتیک است. در کنار این سکوهای داخلی داریم که از بات یا ربات به صورت عمومی استفاده نمی‌کنند و اکانت‌ها و آمارهایشان واقعی است.

گزارش استانفورد نقش سنتکام را در زمینه فعالیت علیه جمهوری اسلامی در یک برنامه ۵ ساله به روشنی اعلام می‌کند. از ایجاد اکانت‌های موافق و مخالف نظام برای تفرقه افکنی گرفته تا تولید حجم عظیم شایعه و اخبار جعلی.

این حجم استفاده از بات و ربات نشان دهنده توفیق پیام رسان ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی است. این یعنی سکوهای خارجی تلاش می‌کنند به این وسیله خود را به سطح قبل از مسدودسازی برسانند.

 

• در حقیقت منظورتان این است که پس از فیلترینگ فعالیت واقعی در سکوهای خارجی کاهش یافته و آنها مجبور به استفاده بیشتر از بات و ربات هستند؟

بله. باید بپذیریم که ما با یک جنگ مواجهیم. جنگی که یک طرف اعمال حاکمیت پلتفرمی می کرده و ما الان این موضوع را به چالش کشیده ایم.

 

• بله درست است. اما اعمال فیلترینگ چقدر شانس برنده شدن ما را در این جنگ زیاد می‌کند؟

نه فقط با اعمال فیلترینگ. این قطعاً یک جنگ ترکیبی است. در این مدل، از جمع آوری داده دارید تا فرماندهی و حمله و مدیریت افکار عمومی. الان ما شاهد همه اینها هستیم. الزاماً تنها با فیلترینگ نمی‌توان موفق بود. این فقط یکی از ابزارها است. ما قبل از این اتفاقات در طرحی که برای جذب کاربر به پیام‌رسانهای داخلی تهیه کرده بودیم کمترین و آخرین سهم را به فیلترینگ داده بودیم ولی وقتی کشور با این حجم از عملیات مواجه شد، کشور وارد یک جنگ تمام عیار در عرصه مدیریت افکار عمومی، جنگ شناختی و عملیات تأثیر شد. اینجا نمی‌توان دست روی دست گذاشت و تماشاچی بود.

توامندی سکوهای داخلی در ارائه خدمات خوب هم از عوامل دیگری است که می‌تواند شانس برنده شدن را در این جنگ به ما بدهد.

از سوی دیگر بررسی ترافیک شبکه نیز نشان می‌دهد که ما در این بخش نیز با کاهش استفاده از سکوهای خارجی مواجه بودیم. اگر فیلترشکن‌ها موفق بودند نباید با این حجم از کاهش ترافیک روبرو می‌شدیم. این اعمال حکمرانی‌ها نتیجه داده و به واسطه آن دشمن صحنه جنگش را تغییر داده است. بخشی از اختلالاتی که در شبکه یا سکوهای داخلی شاهد هستیم نیز به دلیل حملات وسیع سایبری است که صورت می‌گیرد. به جرأت می‌توانم بگویم طی چند ماه گذشته با شدیدترین جنگ سایبری علیه جمهوری اسلامی مواجه بودیم. سکوهای داخلی اگر توفیق نداشتند و آمارهایشان واقعی نبود پس چرا با این حجم از حمله مواجه می‌شوند.

 

• بیشترین کاهش حجم ترافیک مربوط به کدام پلتفرم بوده است؟

قطعاً اینستاگرام، به دلیل اینکه اینستاگرام یک شبکه اجتماعی است که تا قبل از مسدود سازی سهم عمده‌ای از ترافیک خارجی ما را به خود اختصاص داده بود.

• یکی از انتقاداتی که مطرح شد متضرر شدن کسب و کارها روی این پلتفرم بود؟ آمارهای مختلفی هم اعلام شد. شما چه تحلیلی در این زمینه دارید؟ آیا این آمارها مورد تأیید شما نیز هست؟

حتماً عده زیادی متضرر شدند. برای ما در مرکز ملی فضای مجازی کم این ضرر هم زیاد است ما و دولت خود را موظف کردیم که شرایط را برای فعالیت آنهایی که متضرر شدند در سکوهای داخلی فراهم کنیم. در خصوص آمار واقعیت این است که تقریباً می‌توانم بگویم که اکثر گزارش‌هایی که در این زمینه ارائه شد واقعی نبود. این حجم عملیات روانی که در بحث کسب و کارها شکل گرفت واقعیت نداشت.

شاید بتوان گفت از سهم حدود ۴.۵ تا ۶.۵ درصدی (در این موضوع اختلاف نظر ناشی از تعریف اقتصاد دیجیتال وجود دارد) اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور پنجاه درصد متعلق به اقتصاد شبکه است که یک سوم اقتصاد شبکه، اقتصاد اینستاگرام بود.

همه اینها در حالی است که بعد از مسدودسازی مراجعه به سکوهای داخلی کسب و کار با رشد مواجه بوده است. الان تقریباً همه پیام‌رسانها نیز قابلیت کسب و کار را ایجاد کرده اند.

در برآورد اولیه تقریباً بیش از ۲۵ درصد کسب و کارهای ما که از اینستاگرام به سکوهای داخلی مهاجرت کرده اند فعال و صاحب درآمد شده اند. در این مقطع زمانی و در عرض چند ماه این عدد رشد خوبی است. در حالی که پیام‌رسانهای ما تازه دارند آپشن‌های مخصوص کار فروشگاهی را ارتقا می‌دهند.

 

• در حال حاضر آمار تعداد کاربران و فعالیت واقعی روی پیام‌رسانهای داخلی چقدر است؟

براساس آخرین آمار دریافتی مورد تأیید ایتا بیش از ۱۳ میلیون، سروش پلاس ۵ و نیم میلیون، بله ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار، روبیکا بیش از ۲۰ میلیون کاربر فعال روزانه دارد. این آمارها نشان می‌دهد سکوهای داخلی به مرحله‌ای رسیده اند که به آن مرحله تثبیت می‌گوئیم.

این قابل نفی نیست که باید این مهاجرت بر اساس انتخاب کاربر شکل بگیرد تا پایداری بیشتری داشته باشد. تجربه ثابت کرده ما هر بار سرویسی راه اندازی کردیم که به کاربر ایرانی خدمت خوبی را ارائه کرده موفق شده ایم و کاربر ایرانی آن را انتخاب کرده. بین سکوی خارجی و ایرانی با کیفیت نزدیک حتماً کاربر ایرانی سکوی ایرانی را انتخاب می‌کند.

 

• اما همچنان پیام‌رسانهای داخلی با مشکلاتی مواجه اند. آیا ارزیابی از میزان کیفیت ارائه خدمات پیام‌رسانهای داخلی دارید؟

بله مشکلاتی در حوزه‌های مختلف گریبان گیر سکوهای داخلی هست. ما تلاش کردیم در حوزه‌های زیرساختی و فنی به آنها کمک کنیم اما آنها در تمامی حوزه‌ها نیازمند حمایت هستند تا به بلوغ برسند. یادمان نرود که سکوهای خارجی نیز تکاملشان تدریجی بوده، تلگرام در ابتدای فعالیتش چقدر با اختلال مواجه بود. همین فرصت و زمان را باید به سکوهای داخلی نیز بدهیم.

با همه اینها ما امروز دیگر به سکوهای داخلی اطمینان داریم و از مرحله نگرانی عبور کرده ایم و می‌توانیم به آنها اتکا کنیم. اعتقاد دارم که در موضوع بومی سازی رسانه‌های اجتماعی هنوز وارد جنگ اصلی با دشمن نشده ایم. آنها همه توانشان را پای کار نیاورده اند. هنوز قادرند هر گاه اراده کنند سکوهای ما را هدف قرار دهند و ما خود را برای این روز آماده می‌کنیم.

در حین اغتشاشات سرویس‌هایی مثل دیجی کالا، دیوار و کافه بازار و … حتی در افکار عمومی مورد هجمه قرار گرفتند برای اینکه نقطه اتکای ما در شبکه ملی اطلاعات در لایه خدمات و محتوا سکوهای داخلی ما هستند اما با آن حجم از حمله، شبکه ملی اطلاعات در ارائه سرویس به کاربر قطع نشد. کاربر خدمات بانکی، حمل و نقل و… را دریافت کرد و آموزش مجازی قابل اتکایی داشتیم.

 

• در مواجهه با پلتفرم‌های خارجی چه برنامه‌ای در دستور کارتان است؟ شنیدیم که بحث طرح شکایت بین الملل از آنها مطرح است.

تعامل با دنیا الزاماتی دارد و مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره داشته اند که شرط آن قوی بودن است. چرا باید گوگل شرایط چین را بپذیرد برای اینکه قدرتشان را با سکوهای داخلی شأن اثبات کرده اند. بایدو دارد، گوگل این را می‌داند و حتی برای سهم محدود خود از بازار چین تلاش می‌کند. سکوهای خارجی زمانی جواب نامه ما را خواهند داد که مطمئن باشند ما سکویی داریم که اگر اینستاگرام خودش هم به ما سرویس ندهد، سکوی داخلی نیاز ما را برطرف می‌کند.

ما قطعاً خواهان تعامل هستیم ولی حرفمان مشخص است. با ما رفتار دوگانه نداشته باشند در وهله اول قوانین خودشان را در قبال ما رعایت کنند. قوانین جمهوری اسلامی را به رسمیت بشناسند. در این موارد هر زمان حاضر به مذاکره باشند ما مذاکره خواهیم کرد.

این در حالی است که سکوها طبق قوانین خود هم با ما رفتار نکردند چه در حوزه جرایم عمومی چه در جرایم سایبری، تروریسم و… قوانین خود را هم در کشور ما رعایت نکردند؟

و اما در رابطه با طرح شکایت بین المللی. مستندات اش جمع آوری و طرح شکایت آماده شده است تا بتوانیم در این زمینه حقانیت خودمان را در اینکه سکوهای خارجی با ما رفتار دوگانه دارند در حوزه بین الملل به اثبات برسانیم. ما شکایت خود را از سکوهای خارجی مسدود شده حتماً پیگیری خواهیم کرد.

اما همه اینها نافی اینکه می‌خواهیم تعامل داشته باشیم نیست.

جلال رشیدی کوچی عضو کمیسیون داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی گفت: من به شدت موافق این هستم که ما در حوزه فضای مجازی، قوانین بازدارنده داشته باشیم؛ همه جای دنیا هم همین‌گونه است. هیچ کس به جز افراد لاابالی مخالف این سخن نیست، یعنی فقط مجرمین و دزدها، دنبال بی‌قانونی هستند. هیچ کس دنبال این نیست که این فضا، ول و رها باشد. اما روی شیوه آن با هم بحث داریم. عزیزی و بزرگواری می‌گوید فضای مجازی را ببنیدیم، عزیز دیگری می‌گوید بستن جواب نمی‌دهد و باید از راه‌های دیگری جلو برویم. متأسفانه ما همدیگر را متهم می‌کنیم که چون گفتی صیانت طرح خوبی نیست، پس ضد ولایت و ضد خدا هستی و ما را جزو کفار حساب می‌کنند! این اصلاً حرف قشنگی نیست. طرحی در مجلس مثل طرح‌های دیگر است که یک نفر انتقاد دارد و یک نفر از آن حمایت می‌کند.

وی افزود: ما در حوزه حکمرانی در فضای مجازی عقب هستیم، باید یکسری قوانین داشته باشیم و کسی مخالف این سخن نیست. اما قانون داشتن با بستن خیلی فرق می‌کند. مثل این است که شما بگویید، چون آدم‌ها در جاده تصادف می‌کنند و می‌میرند پس اصلاً جاده نداشته باشیم! یا جاده تکی باشد که آدم‌ها بتوانند فقط از آن رد شوند و بقیه مسیرها بسته باشد. این که راهکار نیست. یا بگوییم چون با چاقو می‌شود آدم کشت، پس اصلاً چاقو نداشته باشیم و هر چه چاقو هست را از جامعه جمع کنیم. نظر عده‌ای از دوستان در حوزه فضای مجازی این است. وقتی ما از فضای مجازی سخن می‌گوییم، فضا گسترده است، چون برخی فضای مجازی را در شبکه‌های اجتماعی تعریف می‌کنند، در حالی که رسانه و اینترنت هم به نوعی زیرمجموعه فضای مجازی می‌شوند.

این نماینده مجلس در گفت‌وگو با سایت جماران گفت: من یادم است که مرحوم پدرم وقتی در دوره چهارم نماینده مجلس بود در موافقت با آزادسازی ویدئو صحبت کرد. البته همان اتهاماتی که به پدرم وارد کردند به من هم گفتند. ویدئو و ماهواره را ممنوع کردیم و استفاده از ماهواره را جرم دانستیم. فیسبوک، وایبر و ویچت را بستیم. البته ویچت را باز کردیم، اگر بد بود چرا باز کردیم؟ چون تصمیم اشتباهی گرفتیم. توییتر و ... را بستیم، آیا جواب گرفتیم؟ به نظرم کسی که عاقل باشد می‌نشیند و فکر می‌کند. اگر جواب نگرفتیم، یا درست نبستیم و یا اینکه روش ما درست نبوده است.

وی با بیان اینکه اعتقادم بر این است که روش فیلترینگ درست نیست، چون در گذشته جواب نداده است افزود: پس باید کار ایجابی انجام دهیم، نه سلبی. یک کلیپ از مرحوم آیت الله حائری امام جمعه شیراز دیدم که ایشان در سال 75 درباره اینترنت صحبت می‌کند. من سال 75 نمی‌دانستم اینترنت چیست، سال 78 با اینترنت آشنا شدم. ما این نگاه‌ها را در کشور لازم داریم. آیت الله حائری به زبان ساده می‌گفت: «آیا اینترنت چیز بدی است؟ تو محتوای خوب در آن قرار بده و در اختیار مردم بگذار». واقعا حرف درستی است. ما که نمی‌توانیم در برابر فضای مجازی بایستیم، هیچ حاکمیت و حکومتی نمی‌تواند بایستد. اینترنت مثل موج است، کسی نمی‌تواند جلو موج را بگیرد؟ جلو موج دست خود را باز کند که اجازه نمی‌دهم به ساحل برسی! موج می‌آید و آسیب می‌زند. هنر باید در موج‌سواری باشد. تخته خوب برمی‌داری، موج‌سواری یاد می گیری و لذت می‌بری. فضای مجازی هم همین است. چه کسی مردم را به سمت اینستاگرام هل داد؟ همان کسی که تلگرام را فیلتر کرد.

وی گفت: مردم نمی‌دانستند اینستاگرام چیست و ایرانی‌ها فوق‌العاده در آن کم بودند. الان ما اینستاگرام را بستیم، مردم کجا می‌روند؟ خب، پیج دیگر پیدا می‌کنند چون روزانه شبکه‌های مختلف ساخته می‌شود. من اعتقاد دارم که باید در شبکه مجازی حکمرانی کنیم و این واجب است. نه تنها من، بلکه همه دولت‌ها این سخن را می‌گویند؛ انگلیس، آمریکا و ... همه می‌گویند. آمریکا چرا روی تیک تاک حساسیت نشان می‌دهند، برای اینکه می‌خواهند حکمرانی کنند. توییتر و فیسبوک متعلق به خودشان اما تیک تاک متعلق به چین است.

رشیدی کوچی افزود: اینکه ببنیدم درست نیست. من مخالفم که مردم در بستر اینستاگرام کسب و کار راه بیندازند، چون بستر نامطمئنی برای کسب و کار است. اما حالا به هر دلیلی رفتند با تصمیم اشتباه ما یا با علاقه‌ای که داشتند، و یا با ضعفِ شبکه‌های داخلی به فضای اینستاگرام رفتند، خب چه کار باید انجام دهیم؟ آنهایی که به اینستاگرام رفتند و در حوزه اشتغال فعالیت می‌کنند، چه کار کنیم؟ آیا باید آنها ندید بگیریم؟ نمی‌شود ندید بگیریم. اینکه من از رفع فیلتر صحبت می‌کنم و با این شیوه فیلترینگ مخالفت هستم، دلیلش دقیقاً همین است.

وی با بیان اینکه تجربه به ما نشان داده که روش‌های قبل جواب نداده است، ادامه داد: لذا باید بستر را آماده کنیم و بگوییم این شبکه‌های داخلی، این شبکه‌های خارجی، مختار هستید از هر کدام دوست داشتید استفاده کنید، اما به شرط اینکه جذابیت‌های شبکه‌های داخلی را بالا ببریم و یکسری خدمات خاص به این شبکه‌ها بدهیم. این افزایشِ جذابیت می‌شود تا مردم در کنار شبکه‌های خارجی در شبکه‌های داخلی هم باشند و کاربران به مرور زمان به شبکه‌های داخلی کوچ می‌کنند. اندک اندک کارها باید جلو برود، نه دفعی، نه اجباری و نه زوری. مثال بارز آن اپلیکیشن "نشان" است. خیلی‌ها «نشان» را قبول نداشتند و از گوگل مپ استفاده می‌کردند، ولی «نشان» آن قدر خود را تقویت کرد و کیفیت و خدمات خود را بالا برد و آدرس‌ها را دقیق کرد که الان خیلی از مردم از گوکل مپ استفاده نمی‌کنند در حالی که گوگل مپ و حتی اپلیکیشن وِیز هم فیلتر نیست.

وی با طرح این پرسش که چرا این ابزار رفع فیلتر شد؟ گفت: چون چیزی به نام نشان و بله وجود دارد و همه از این‌ها استفاده می‌کنند. اینجا را جواب گرفتیم،  نمی‌دانم چرا چیزی که جواب گرفتیم را کنار می‌گذاریم و روی چیزی که جواب نگرفتیم اصرار می‌کنیم؟ واقعا مسخره است و به خدا، جوابی برای مردم نداریم. صدا و سیما توییتر را نشان می‌دهد، وزیر می‎‌خواهد به معاون خود تذکر دهد، توئیت می‌زند! و نماینده‌ها و مردم در توییتر حضور دارند. خب، برای چه فیلتر شده است؟ حتی اگر بخواهیم نگاه امنیتی داشته باشیم، فیلتر کردن توییتر و اینستاگرام دست نیروهای انقلابی را بسته است. اینکه می‌گوییم فیلتر نباشد هزار انگ و برچسب می‌زنند که ضد امنیت ملی و ... والله تصمیم‌هایی که برخی می‌گیرند، ضد امنیت ملی است. نگاهم درباره فیلترینگ این است که گفتم و با این شیوه فیلترینگ مخالف هستم، دلیلش این است که جوابی نگرفتیم.

وی در پاسخ به این پرسش که بسیاری از مسئولان در توییتر هستند و به تازگی رییس‌جمهور تیک آبی گرفتند. مدیر واتس‌آپ هم گفت که پروکسی در آپدیت جدید برای ایرانی‌ها گذاشته است. حرف شما درست است که اگر این راه را ببندند راه دیگر باز می‌شود؟ گفت: بله! تکنولوژی همین است. من یک استوری در اینستاگرام گذاشتم. برای من خیلی جالب بود. وقتی ما هنوز منش و رفتار رهبرمان را نمی‌فهمیم اما از ایشان هزینه می‌کنیم. صفحه دفتر مقام رهبری در اینستاگرام وجود دارد. بعد از اتفاقات اخیر به صفحه ایشان نگاه کردم که در این مدت مرتب فعال بوده است. جالب اینجاست که نه تنها این صفحه بلکه صفحه‌های دیگری از طرف دفتر، در زبان‌های مختلف مثل انگلیسی، اسپانیولی، روسی، هندی، چینی و عربی فعال شده است. همچنین صفحه‌های مستقلی برای ویدئو، معارف اسلامی، احکام و .. ایجاد شده است، معنی این کار چیست؟ این صفحات بعد از فیلترینگ اینستاگرام احداث شده است. دفتر ایشان بدون حضرت آقا که این کارها را انجام نمی‌دهد. یعنی ایشان قائل است که باید صدای خود را به زبان‌های مختلف به همه برسانیم. این برای بقیه درس است. رئیسی نباید بگوید من از زمانی که توییتر فیلتر شده پستی نگذاشتم، باید ده برابر پست بگذاری چون جنگ در اینجا است.

وی افزود: من قائل هستم که یوتیوب و توییتر باید رفع فیلتر شوند. چون اساس یوتیوب بر درآمدزایی است در حالی که اینستاگرام برنامه تفریحی است. اگر در یوتیوب فعالیت کنیم و تعداد فالور، کامنت‌ها و لایوها بالا رود بعد از مدتی، شرکت یوتیوب پول به حساب فرد پول واریز می‌کند. وقتی این‌ها رفع فیلتر شوند، سرشکن می‌شود یعنی همه در اینستاگرام نیستند. نمی‌دانم فهم این مطلب چرا برای برخی آقایان سخت است؟ الان کاری کردیم که همه به اینستاگرام رفتند، شما چهار تا اپلیکیشن باز کن، از این ده میلیون نفر، یک میلیون به این اپلیکیشن یک میلیون به آن اپلیکیشن می‌رود و هر کس شبکه مورد علاقه خود را انتخاب می‌کند. البته در کنار آن باید کار ایجابی و فرهنگی انجام دهیم. ما نتوانستیم در برابر ماهواره با ممنوع کردن، جرم‌انگاری و جمع‌آوری دیش‌ها مقاومت کنیم و امروزه خیلی از آسیب‌ها به دلیل شبکه‌ای مثل ایران اینترنشنال است که اخبار دروغ پخش کرده و از وضعیت ایران سیاه‌نمایی می‌کند.

زهرا علی‌اکبری - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، چند ماهی پس از فیلتر اینستاگرام و از بین رفتن صدها هزار شغل خانگی و کسب‌وکار کوچک، حالا اعلام کرده قصد دارند برای گردشگران خارجی سیم کارتی بدون فیلتر تدارک ببینند.

واکنش‌ها به این گفته در همان شبکه‌های فیلتر شده چنان تند بود که این وزارتخانه مجبور به عقب‌نشینی شد و در توضیحاتی تاکید کرد، تصمیمی جدید در این باره گرفته نشده و همه چیز در حد پیشنهاد است.

مشکل ما نیز با تصمیم جدید و قدیم نیست،مساله تفکری است که منجر به ارائه چنین پیشنهادی می‌شود. پیشنهادی که گردشگرخارجی را مجاز می‌داند و شهروند ایرانی را غیرمجاز.

تفکری که ایرانی را به واسطه ایرانی بودن، از حقوق اولیه محروم می‌کند و گردشگری که قرار است چند روزی در ایران حضور داشته باشد را محق برای دریافت خدمات.

سال ۱۳۹۸، وقتی تلگرام در ایران فیلتر شد، حساسیت رسانه‌های خارجی بر مساله فیلترینگ تا حدی افزایش یافت که خبرنگار روزنامه ایتالیایی لارپوبلیکا از محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهور اسبق ایران، سئوال کرد که از کدام فیلترشکن استفاده می‌کنید؟ احمدی‌نژاد البته توضیح نداد که مقامات مسئول و اشخاص خاص و حاضران در حلقه قدرت از اینترنت بدون فیلتر بهره می‌برند و اینترنت فیلتر شده مخصوص سایر ایرانیان است. وی به گفتن این جمله بسنده کرد که «هزاران مورد وی‌پی‌ان وجود دارد، من یکی از آنها را استفاده می کنم.»

نکته اما اینجاست؛ برخی مقاماتی که برای خود اینترنت بدون فیلتر را مجاز می‌دانند، در نشست وبرخاست‌هایشان برای مردم چنین حقی را قائل نیستند و با هزار و یک توجیه، دست به فیلتر می‌زنند و اتفاقا وزارتخانه‌ای که حالا ماهیت تفکری خود را روشن کرده نیز این گونه تبلیغ می‌کند که فیلتر اینترنت در حوزه اختیاراتش نیست اما توضیح نمی‌دهند چطور فکر کردن به راهی برای برخورداری گردشگر خارجی از اینترنت بدون فیلتر در حوزه اختیارات آنها تعریف می‌شود.

مشکل اینجا تفکری است که اینترنت را طبقاتی می‌داند. دلیل این مدعا نامه‌هایی است که از سوی مقامات دولتی برای دریافت اینترنت بدون فیلتر منتشر شده است.

رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی در نامه‌ای خطاب به احسان خرامید، رئیس مرکز روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات عنوان کرده این مرکز نیاز دارد در راستای عمل به رسالت‌های خبری خود از «اینترنت رایگان و بدون فیلتر و پرسرعت» بهره‌مند شود و لیستی از کارکنان این وزارت‌خانه برای دریافت اینترنت بدون فیلتر ارائه کرده است.

مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال در تاریخ ۹ مهر در نامه‌ای به عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات درخواست کرده با توجه به «استقرار کارلوس کی روش در کمپ تیم‌های ملی فدراسیون فوتبال و گستره ارتباطات تیم ملی در سطح بین‌الملل» از تعدادی از آی‌پی‌های این فدراسیون رفع فیلتر شود.

یک خبرگزاری اصولگرا نیز از وزیر ارتباطات خواسته با توجه به نیاز این خبرگزاری به استفاده دائمی از اینترنت بدون فیلتر در ارتباط با امورات خبری و اطلاع‌رسانی و رصد رسانه‌ های خارجی، مشمول دریافت اینترنت بدون فیلتر شود.

در نامه‌های منتشرشده، نامه‌ای از امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت نیز به چشم می‌خورد که خطاب به مصطفی اشرف، مدیر کل دفتر وزارتی وزارت ارتباطات نوشته شده و با ارائه کد ملی و شماره تلفن درخواست کرده است اینترنت بدون فیلتر دریافت کند.

این‌ها مشتی از خروار نامه ‎هاست.نیازی به زیاده‌گویی نیست. انگار جبر جغرافیایی فقط متوجه مردم ایران است والا برخی مقامات ایران خود را در حکم گردشگر می‌دانند و برای خودشان اینترنت بدون فیلتر، طلب می‌کنند و برای دیگران اما اینترنتی فیلتر شده.

به دنبال افزایش استفاده از فیلترشکن، فروش راحت و تجارت چند صد میلیاردی در این حوزه، مسئله برخورد با فروشندگان فیلترشکن این روزها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

به گزارش ایسنا از زمانی که موضوع فیلترینگ با هدف جلوگیری از دسترسی کاربران به وبگاه‌های مغایر با قوانین و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران انجام شد، رواج VPN و فیلترشکن‌ها و به دنبال آن در نظر گرفتن قوانین، مقررات و مجازات برای فروش و استفاده از آن‌ها، هم ذیل قانون جرایم رایانه‌ای کشور مطرح بود اما این موضوع اخیرا و در زمانی دوباره مورد بررسی و توجه قرار گرفته که چند ماهی است بنا بر تشخیص مراجع ذی صلاح دسترسی به دو پلتفرم خارجی با محدودیت روبه‌رو شده و علی‌رغم هشدار کارشناسان نسبت به خطرات احتمالی استفاده از فیلترشکن‌ها، گویی بازار خرید و فروش فیلترشکن همچنان گرم است.

در همان ماه‌های آغازین ایجاد محدودیت‌ها، بارها درباره استفاده از فیلترشکن و خطرات احتمالی آن هشدار داده شده بود به گونه ای که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرده بود استفاده از وی پی ان آسیب پذیری دستگاه‌های کاربران را به دنبال خواهد داشت چون راه رخنه هکرها به گوشی را تسهیل می کند، بنابراین توصیه کارشناسان این است که مردم تا جایی که می توانند از وی پی ان استفاده نکنند. طبق گفته زارع‌پور فروش فیلترشکن و کسب درآمد از آن مجاز نیست اما متأسفانه جرم انگاری هم نشده و تلاش هایی دارد صورت می‌گیرد که این مسئله علاوه بر غیرمجاز بودن، جرم انگاری هم بشود و طبیعتا نهادهای مربوطه باید آن را دنبال کنند.

در همین رابطه با گذشت مدت اندکی اعلام شد که قوه قضائیه موظف شده با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعاتی و سایر دستگاه‌های ذیربط، با فروشندگان فیلترشکن‌ها و وی پی ان غیرمجاز برخورد قانونی و متخلفین را مجازات کند. طبق تصمیم جدید قرار است تولیدکنندگان، فروشندگان و توزیع کنندگان وی پی ان ها و فیلتر شکن‌های غیر مجاز از این پس مشمول مجازات ماده ۷۵۳ قانون مجازات اسلامی گردیده و در مورد اشخاص حقوقی علاوه بر مجازات مندرج در ماده ۷۵۳، نسبت به شرکت تجاری یا موسسه متخلف، لغو امتیاز و تعطیلی نیز رقم خواهد خورد. همچنین وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات مکلف است به طور مستمر نرم افزارهای موضوع این مسئله را شناسایی و از دسترس خارج کرده و متخلفین را به دستگاه قضائی معرفی کند و قوه قضائیه نیز با متخلفین طبق مجازات پیش بینی شده در ماده ۷۵۳ قانون مجازات اسلامی برخورد خواهد کرد.

براین اساس در ماده ۷۵۳ قانون مجازات اسلامی آمده است که هر شخصی که مرتکب تولید یا انتشار یا توزیع و در دسترس قرار دادن یا معامله نرم افزارهای غیرقانونی شود، به حبس از ۹۱ روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا ۲۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. اما در این میان برخی کارشناسان هم معتقدند مجازات و جریمه نمی تواند تأثیرگذاری بسیاری داشته باشد چون بسیاری از فیلترشکن‌های رایگان در فضای مجازی وجود دارند که افراد می‌توانند از آن طریق وارد صفحات فیلتر شده بشوند؛ شاید حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد از فیلترشکن‌های موجود در بازار که در داخل کشور ساخته می‌شود و پولی هستند، استفاده می کنند؛ بنابراین ممکن است در مقطعی، مقداری جلوگیری انجام شود اما مجدداً استفاده از فیلترشکن‌ها به اوج خود می‌رسد.

نکته مهم دیگر  نامشخص بودن فروشندگان فیلترشکن است زیرا ممکن است کار فروش در فضای مجازی برروی ایمیل و پیام رسان‌ها، با رد و بدل شدن دو کد رخ دهد و شاید بسیاری از افراد که این خط را ارائه می دهند به راحتی قابل شناسایی نباشند. بعضا به نظر می رسد دستگیری و مجازاتی که برای فروشندگان فیلترشکن در نظر گرفته شده اصولا نمی‌تواند مانعی برای فردی که به هر طریقی به حضور در این فضا نیاز داشته باشد.

در دولت گذشته هم به این موضوع اشاره شده و گفته شده بود فیلترشکن به راحتی فروخته می شود و برخوردی با این تجارت نمی شود و پشتش هم معلوم است که چه کسانی هستند؛ وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین گفته بود که می گویند قانون نداریم که فیلترشکن فروشی جرم است اما ما شاهد تجارت چند صد میلیاردی در این حوزه هستیم.

در هر حال بررسی قانون جرایم رایانه‌ای کشور نشان می‌دهد طبق ماده ۱، هرکس به طور غیرمجاز به داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده، دسترسی یابد، به مجازات حبس یا جزای نقدی یا هر دو محکوم خواهد شد. اما به گفته کارشناسان، در این جا هدف قانونگذار حمایت از داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی در مقابل هکرهاست نه بحث فیلترینگ.

با این حال، همچنین ماده ۲۱ قانون جرایم رایانه‌ای هم مربوط به اشخاصی است که مطالب در خور فیلتر شدن را تهیه می‌کنند، نه اشخاصی که این مطالب را به نحوی از انحاء می‌بینند یا از آن‌ها استفاده می‌کنند. به اعتقاد برخی حقوقدان‌ها استنباط از این ماده دو مساله را مطرح می‌کند؛ اولا، به طور کلی این موضوع که تعیین مصادیق امر کیفری را به عهده کارگروه یا کمیته‌ای بگذاریم قویا محل تامل است؛ زیرا باعث مواج شدن مفاهیم کیفری خواهد شد که در حقوق جزا به هیچ وجه پذیرفته نیست.