پریسا خسروداد - اصطلاح «ماشین های اداری»، یکی از قدیمی ترین اصطلاحاتی است که پس از انقراض چرتکه و روی کار آمدن ماشین حساب، در میان فرهنگ اهالی بازار و صاحبان کسب و کار راه پیدا کرد. با رشد و گسترش بازار و ظهور دستگاه های جدید، اصطلاح ماشین های اداری به فراتر از ماشین حساب و فکس و دستگاه های فتوکپی تعمیم پیدا کرد. به طوری که به منظور مدیریت و کنترل بازاری که طیف گسترده ای از بازاریان و هم چنین اقشار مردم با آن سر و کار داشتند، اتحادیه ای به نام اتحادیه ماشین های اداری پا به عرصه وجود گذاشت که در نوع خود یکی از بنیه داراترین و در عین حال قدیمی ترین اتحادیه های ایران محسوب می شود. این اتحادیه هم گام با نیاز بازار، پاسخگویی به نیاز اعضا و نیز ایجاد امکان عرضه کالاهای مرتبط با فناوری روز نظیر رایانه، اسکنر، لپ تاپ، سرور و غیره سرانجام نام خود را به «اتحادیه صنف رایانه، داده ورزی و ماشین های اداری» تغییر داد.
اما ظاهراً این نام نتوانست به خواسته های صنفی پاسخ دهد. زیرا به فاصله کوتاهی پس از این تغییر نام و بر اثر ادامه تلاش اعضایی که زمینه فعالیت آن ها به رایانه باز می گشت، باز هم اتحادیه مذکور دست خوش تغییراتی شد و این بار وجه تسمیه آن بسیار کلی و عمومی تر شد و اتحادیه «فناوران رایانه» نام گرفت.
اتحادیه فناوران رایانه، علی رغم این که یکی از وزنه های اصلی بازار ایران محسوب می شود، اما تحولات پیرامون آن همواره به لحاظ تمایل گردانندگان وقت آن به اختیار کردن سکوت، عدم اطلاع رسانی، انزوا طلبی و حرکت به صورت چراغ خاموش در مقایسه با تشکل های موازی هم چون سازمان نظام صنفی رایانه ای، هیچ گاه به صورت صریح و شفاف مورد ارزیابی و بررسی قرار نگرفته است.
اما سرانجام برگزاری انتخابات بحث برانگیز و پر چالش این اتحادیه در هفتم تیرماه 1390 باعث شد تا فصل جدیدی در این خصوص آغاز شود. اتحادیه ای که دارای بیش از 30 سال سابقه فعالیت بازرگانی در بازار ایران است و حدود 1500 عضو دارد که البته باید به این نکته اشاره کرد که تعداد فعالانی که در حال حاضر بدون داشتن جواز از اتحادیه رایانه به فعالیت در زمینه فروش ماشین های اداری و یارانه می پردازند بسیار بیشتر از این حرف هاست.
به موجب انتخابات اتحادیه صنف فناوران رایانه که به تازگی برگزار شد، در یک اقدام بسیار نادر 40 نامزد برای تصاحب 7 کرسی با یکدیگر به رقابت پرداختند. بررسی ها نشان می دهد، اصل و فرع این انتخابات بسیار متفاوت از تمامی انتخاباتی بود که پیش از این برگزار شده بود که در ادامه این گزارش به آن خواهیم پرداخت.
پایه ریزی مثلث قدرت
عنوان پایه ریزی مثلث قدرت در اتحادیه ماشین های اداری، شاید در ابتدا اندکی مافیایی و غیرقابل تصور به نظر برسد، اما برای تصریح بیشتر این رویداد بد نیست که به مرور چگونگی ترکیب بندی این اتحادیه بپردازیم. اتحادیه ماشین های اداری، برای زمانی در حدود 25 سال، دارای یک رییس بیشتر نبود که او هم فردی جدی، کم پیدا، یک کلام و کاملاً خبرنگار گریز بود که علیرضا مرآت شیرازی نام داشت. برخی شکل گیری پایه های اصلی اتحادیه و اثبات جایگاه آن در بازار تهران را مدیون وی می دانند.
اما در سال 85، رییس افسانه ای اتحادیه طی یک حرکت کاملاً برنامه ریزی شده و تا حدی زیرکانه تصمیم گرفت، کرسی قدرت را به معاون ریش سفید خود یعنی جواد کاشانی نژاد، مدیر عامل کانولا، واگذار کند. گرچه هیچ گاه به طور مشخص اعلام نشد، علت کناره گیری مرآتی از قدرت چه بود. اما با توجه به وجود هوش، ذکاوت و پختگی مرآتی احتمال می رود وی به دلایلی نظیر آغاز اشتقاق میان اعضای ماشین های اداری و فعالان صنف رایانه که تعداد آن در حال افزایش بود، تغییر در وضعیت بازار، روی کار آمدن سازمان نظام صنفی رایانه ای و سایر موارد باعث شد تا مرآتی میدان را خالی کند. با تکیه زدن کاشانی پور بر کرسی ریاست اتحادیه نیز با توجه به کهولت سن و داشتن اعتقادات فکری نزدیک به مرآتی تغییر چندانی در ساز و کار اتحادیه ایجاد نشد و کاشانی نژاد در حکم پدرخوانده صنف و در ادامه راه مرآتی، راس دوم مثلث قدرت را تشکیل داد.
پس از فوت کاشانی نژاد، راس سوم مثلث که در طول دوره 15 ساله دبیری اش توانسته بود برای خود تجربه و وجه در خور توجهی کسب کند، یعنی شهرام شیرمست، مدیرعامل کامپیوتر بومیان، فعالیت خود را آغاز کرد. وی گرچه نسبت به ایفا کنندگان نقش رؤسای سابق اتحادیه، یعنی کاشانی نژاد و مرآتی جوان تر بود؛ اما موفق شد در انتخابات رقبای قدری هم چون سعیدی، مدیرعامل شرکت ایران پلی کپی را پشت سر بگذارد و کرسی رییس اتحادیه را از آن خود کند. اما معمولاً در میان قوی ترین پروتکل های قدرت نیز همواره احتمال ایجاد شکاف وجود دارد و این اتفاق برای اتحادیه ماشین های اداری نیز چندان دور از ذهن نبود.
با افزوده شدن روز افزون بر تعداد فعالان رایانه ای، به تدریج عرصه اتحادیه برای تاخت و تاز فعالان ماشین های اداری ناهموار شد و در این میان، راه یابی فردی به نام رضا حیدری مدیرعامل عیاران، که بعدها رایانه ای شورشی نام گرفت به سمت دبیری اتحادیه، باعث شد تا برای نخستین بار عرصه قدرت برای فعالان ماشین های اداری که همواره با در دست داشتن امکانات حداکثری به ابراز وجود می پرداختند، اندکی تنگ شود.
جدایی طلبان رایانه ای
همان طور که اشاره شد، با انتصاب حیدری به سمت دبیری اتحادیه برای نخستین بار یارانه ای ها توانستند در اتحادیه ای که غالب اعضای آن را ماشین های اداری تشکیل می دادند اظهار وجود نمایند. اما این تازه وارد از کجا پیدایش شده بود؟ مهدی حیدری، در واقع رییس خوش فکر اتحادیه مجتمع کامپیوتری پایتخت بود که در میان همکارانش به نسبت دارای کارنامه قابل قبولی در زمینه فروشگاهی بود.
وی که همواره تلاش فراوانی جهت ایجاد اتحاد و همبستگی در میان رایانه ای کرده بود از دید رؤسای قدرت در اجتماع فعالان ماشین های اداری، بیشتر از این که به دید یک فرصت نگریسته شود، بیشتر یک عامل نفوذی بود که می خاست به تفرقه میان رایانه ای ها و ماشین های اداری دامن بزند.
سرانجام اقدامات دبیر شورشی به مذاق پیشکسوتان خوش نیامد و این قضایا باعث شد تا با دست مایه قرار دادن یک خلا قانونی که به درستی نیز معلوم نشد چه بود، حیدری از اتحادیه اخراج شود، در حالی که این نه تنها پایان نبود، بلکه آغاز تازه برای یک نبرد بود. هم زمان با اخراج حیدری، شکاف میان رایانه ای ها و ماشین های اداری روز به روز بیشتر شد و هیات مدیره اتحادیه زمانی به فکر یافتن راه حل افتاد که دیگر زمان از دست رفته بود و جالب این که دست به هر کاری هم می زد، به جای گرفتن نتیجه مطلوب، نتیجه عکس می داد که در این زمینه می توان به جلسه ایجاد نزدیکی میان اتحادیه و فروشندگان پایتخت اشاره کرد که به جای همبستگی منجر به بروز درگیری و دعوا شد.
سرانجام به دنبال اقدامات اتحادیه، ائتلاف جدیدی تشکیل شد. البته نه در میان فعالان رایانه ای و ماشین های اداری (!). بلکه در میان سردمداران افرادی از پاساژهای پایتخت، ایران و رضا. پرچم داران این اپوزیسیون را مهدی حیدری از پایتخت، حیدر مصیبی از پاساژ رضا و غلامرضا پاک ضمیر از پاساژ ایران تشکیل می دادند. تشکیل این اپوزیسیون سرانجام باعث ایجاد یک حرکت جدی شد که اصلاً به سود اتحادیه نبود. این رویداد مبنی بر جمع شدن 700 امضا توسط فروشگاه داران و فروشندگان رایانه بود که خواستار تشکیل اتحادیه جدید بودند.
اما این اقدام به جایی راه نیافت و به دلیل وجود یک اتحادیه موازی، یعنی همان اتحادیه داده ورزی که بعدها اتحادیه صنف فناوران یارانه نام گرفت، مورد مخالفت وزارت بازرگانی گرفت. این جریانات باعث شد، تا جدایی طلبان یارانه ای، فکر تشکیل یک اتحادیه مستقل را حداقل در مقطع زمانی فعلی به کنار بگذارند و خود را برای انجام یک دورخیز به منظور کسب هفت کرسی در انتخابات تاریخی هفتم تیر ماه را آماده کنند.
دست نامریی در برگزاری انتخابات چراغ خاموش
گرچه به درستی معلوم نیست، اتحادیه فناوران تا کنون چند دوره انتخابات برگزار کرده است. اما با توجه به سابقه 30 ساله اش، گمان می رود دارای سابقه بیش از هفت بار برگزاری انتخابات را داشته باشد که بالواقع تمامی آن ها نیز به طور چراغ خاموش برگزار شده بود. گرچه به طور منطقی، هر تلاشی از جانب سردمداران و اعضای هیات مدیره به منظور جلب مشارکت بیشتر اعضا در انتخابات باعث می شود تا نمایندگان واقعی موفق به جلوس بر کرسی های هیات مدیره نمایند و خاسته های صنفی بیشتری به موجب اجرا درآیند، اما در عمل همواره شاهد این بوده ایم که گویی اراده ای نامریی مبنی بر برگزاری انتخابات به صورت چراغ خاموش وجود داشته است، که البته انتخابات هفتم تیرماه از این قاعده مستثنی نبود.
بر اساس این گزارش، اغلب کسبه موجود رایانه ای و ماشین های اداری که به طور عمده در خیابان ایرانشهر، پاساژ ایران، پاساژ رازی و پاساژ رضا پراکنده هستند، از برگزاری پدیده ای به نام انتخابات در اتحادیه کاملاً بی خبر بودند و به نظر می رسید گرد بی خبری در سراسر بازارها پاشیده شده بود. شکل فاجعه این جریان، زمانی بیشتر رخ نمود که برخی از مغازه داران، تصور می کردند منظور از انتخابات اتحادیه، همان انتخابات ریاست جمهوری است و به قول خودشان نمی خاستند وارد بازی های سیاسی شوند (!). برخی دیگر نیز که گویی فاقد جواز کسب بودند و به صورت خودمختاری به فعالیت می پرداختند، اصلاً اسمی از اتحادیه نشنیده بودند و کاملاً اظهار بی اطلاعی می کردند.
در این میان مغازه دارانی نیز وجود داشتند که معتقد بودند اتحادیه تا کنون نه هیچ خبری از خود به آن ها داده است و نه خبری از آن ها گرفته است و از این روی آن ها نیز با اتحادیه کاری ندارند و مثلاً در حالت قهر به سر می برند. اما به نسبت در پاساژ پایتخت، اوضاع متفاوت از بقیه است و بسیاری از وجود ائتلاف میان نامزدهایی از بازارهای رضا، ایران و پایتخت باخبرند و تراکت های تبلیغاتی نامزدها در سطح مرکز مشاهده می شود.
در تراکت های تبلیغاتی نامزدها که در مجتمع پایتخت توزیع شده، جملات بسیار تامل برانگیزی نوشته شده است:
«لحظه سرنوشت فرارسیده است؛ وعده ما روز هفتم تیرماه پای صندوق های رای؛ سه سال مبارزه و پیگیری مستمر در وزارت بازرگانی و مجمع امور صنفی به منظور داشتن اتحادیه ای جامع نگر؛ همکاران صنفی مشارکت تنها راه به دست آوردن حقوق صنفی پایمال شده».
تقابل رایانه ای ها و ماشین های اداری در فردوسی
سرانجام روز موعود فرا رسید و انتخابات یکی از حساس ترین دوره های اتحادیه صنف فناوران رایانه برگزار شد. به موجب این رویداد مقرر شد تا کسبه رایانه و ماشین های اداری و به اصطلاح کلی تر فناوران یارانه، برای انتخاب افرادی که قرار است به مدت چهار سال برای تامین منافع کسب و کارشان و صیانت از حقوق آن ها در مجامع صنفی به فعالیت بپردازند، پای صندوق های رای بروند.
این انتخابات که در روز سه شنبه، هفتم تیرماه از ساعت 30/9 تا 30/15 با ممنوعیت حضور نامزدها و اعضای سابق هیات مدیره در محل ساختمان شماره 2 مجمع توزیعی و خدماتی واقع در فردوسی برگزار شد به عبارتی پر چالش ترین انتخابات اتحادیه در طول سابقه 30 ساله اش محسوب می شد و اصلی ترین تفاوت آن با انتخابات در دوره های قبلی، رقابت 40 کاندیدا برای تصاحب 7 صندلی بود. این در حالی است که در دوره قبلی تنها 14 نامزد حضور داشتند. البته از میان 40 کاندیدا، شش نفر به نفع اعضای ائتلاف مجمع رایانه کناره گیری کردند که این رویداد تنها یک روز پیش از برگزاری انتخابات به وقوع پیوست و باعث برانگیختن تعجب بسیاری شد.
به غیر از افزایش قابل توجه تعداد نامزدها، افزایش تعداد کاندیداهای صنف رایانه و بدنه فروشگاهی و حضور نامزدهای زن، از دیگر مشخصه های انتخابات این دوره از اتحادیه بود.
بر اساس این گزارش، سه گروه ماشین های اداری، رایانه و فروشگاه ها در این انتخابات دارای نماینده بودند که با توجه به این که تعداد اعضای اتحادیه، بیشتر در زمینه ماشین های اداری به فعالیت می پردازند، این گروه دارای نمایندگان بیشتری نسبت به دو گروه دیگر بودند. ارزیابی اهداف نامزدهایی که در این انتخابات حضور بهم رسانده اند، نشان می دهد با وجود این که هر یک از آن ها اهداف خاصی را دنبال می کنند، اما اغلب از یک چیز گلایه امند هستند و آن عملکرد هیات مدیره سابق است.
ایجاد اتحاد میان رایانه ای های و ماشین های اداری، وارد بازی کردن نرم افزار در اتحادیه، اخذ تسهیلات برای اعضا، به روز رسانی بازار رایانه، بهبود اوضاع صنف، جلوگیری از پراکنده گویی در کار گروه اجماع، ممانعت از راه یابی افراد ناآشنا و جلب رضایت مشتری از عمده ترین اهدافی بودند که بسیاری از نامزدها آن را دنبال می کردند. گرچه در حین برگزاری انتخابات، احتمال آن می رفت که به دور دوم کشیده شود، اما این اتفاق نیفتاد و نتیجه با احتساب یک ساعت وقت اضافه، در دور نخست با انداختن رای در صندوق های انتخابات تعیین تکلیف شد و شاکی خاصی نیز نداشت.
بدین ترتیب آقایان حسن بیگی، بابک صالحی، سید مهدی میرمهدی، علی منصوری، محمد میاحی، مجتبی شیرین کار و غلامرضا پاک ضمیر با کسب آرای حداکثری به عنوان اعضای هیات مدیره انتخاب شدند و آقایان شهرام شیرمست، محمد ملکی و علیرضا فرج تبریزی نیز به عنوان اعضای علی البدل منصوب شدند. در این میان حسن بیگی، با کسب 285 رای موفق به کسب کرسی رییس هیات مدیره شد.
با این رویداد، اعضای سابق هیات مدیره شامل شهرام شیرمست، سید مهدی میرمهدی، سعیدی، الوانی، نمازی فرد و ایلخچی جای خود را به صاحبان جدید کرسی ها دادند که از میان آن ها شیرمست و میرمهدی در دوره پیشین نیز به ترتیب بر کرسی های رییس و نایب رییس دوم اتحادیه تکیه زده بود. علیپور، سرشناس اما ابهام آمیز یکی از چهره های شناخته شده، سرشناس و در عین حال پر ابهام انتخابات این دوره اتحادیه، احمد علیپور، مدیرعامل دو برند معروف و موفق ایرانی فراسو و لاوان بود. علیپور، چهره ای نبود که در حوزه IT ناشناخته باشد.
اما زمانی که به فعالان نظام صنفی رایانه ای پیوست، بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفت. اما بعد از روی کار آمدن، پرویز رحمتی، رییس جدید این تشکل و نزدیکان فکری اش بنا به دلایلی هیچ گاه به درستی معلوم نشد چه بود، علیپور ترجیح داد نسبت به نظام صنفی موضع دیگری اتخاذ کند که نتیجه کناره گیری وی بود. پس از این تصمیم، علیپور تا مدت ها به میزان سابق در تشکل های بخش خصوصی مشاهده نشد.
تا این که اخبار حاکی از این بود که رایزنی هایی میان وی و اتحادیه فناوران رایانه ایجاد شده است که نتیجه آن حضور این چهره سخت افزاری در میان نامزدهای انتخابات بود که با توجه به فقدان نماینده فعال در میان اعضای هیات مدیره از بدنه فروشگاهی، نوید دهنده تحولات خوشایندی بود. وی در شمردن دلایل نامزدی اش در انتخابات اتحادیه به دلایلی چون فقدان تعریف دقیق وظایف فروشگاه ها، ضعف بنیه و وارد آمدن ضررهای جبران ناپذیر در نظام اعتباری سنتی، محرومیت اعضای فروشگاهی از روند بین المللی و هم چنین بروز انفکاک روز افزون در صنف اشاره کرد. از طرفی دیگر علیپور، دارای وجه مثبت رسانه ای است و با وجود فعالیت های غیرقابل انکارش در بدنه فروشگاهی، تصور آن می رفت وی با آرای قابل ملاحظه ای به هیات مدیره راه پیدا کند.
اما نتیجه انتخابات، بر این موضوع دلالت داشت که علیپور نتوانست توفیقی در کسب آرا کسب کند که این یکی از ابهامات این انتخابات به شمار می رود و بررسی موشکافانه آن می تواند بسیار جالب توجه باشد.
بیم ها و امیدها پس از تکیه بر کرسی اتحادیه پس از برگزاری انتخابات اتحادیه صنف فناوران و کاهش نسبی مخاطرات حاصل از این رویداد، نشر و گسترش بیم و امید میان فعالان صنفی را می توان تازه ترین وضعیت موجود توصیف کرد که تا حدودی هم طبیعی است. به عبارتی می توان گفت، با روی کار آمدن ترکیب بندی جدید اعضای هیات مدیره که ظاهراً پس از مدت ها، رضایتمندی فعالان رایانه ای را در بر داشته است، گمان می رود شاهد افزایش توقعات صنفی باشیم که این قضیه باعث می شد بار مسئولیت افرادی که موفق شده اند بر کرسی هیات مدیره تکیه بزنند، سنگین تر شود.
در این راستا، چشم امید بسیاری از اعضای اتحادیه به اعضای تازه واردی است که با وعده هایی نظیر ایجاد اتحاد در صنف و بهبود وضعیت اعضا وارد میدان شده اند.
چه بسا چگونگی عملکرد اعضای جدید، بهترین ترازو برای ارزیابی فعالیت اعضایی خواهد بود که پیش از این بر مسند هیات مدیره تکیه زده بودند. شاید عمده ترین سوالی که این روزها بیش از 1500 رای دهنده در انتخابات صنف فناوران رایانه از خود می پرسند، این است که آیا تصاحب کنندگان کرسی های هیات مدیره، مصائب و مشکلات هم صنفی هایشان را پس از انتخابات به یاد می آورند و آیا تلاشی برای اخذ راهکارهای عملیاتی انجام خواهند داد و یا همانند برخی از همتایانشان که زمانی آن ها را به باد انتقاد می گرفتند به محض تکیه زدن بر کرسی، از حال سایرین غافل خواهند ماند و سنگ خود را به سینه خواهند زد؟
منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات
