در ماه‌های اخیر مردم آذربایجان شرقی پیامکهای متنوعی را که حاوی پیام‌هایی سؤال‌برانگیز و غیرواقعی است، دریافت کرده‌اند که به‌دلیل افزایش تعداد این پیامکها و نیز اعمال بار روانی امان دریافت‌کنندگان را بریده است.
در پی درخواست مکرر مردم آذربایجان شرقی مبنی بر رسیدگی به موضوع ارسال پیامکهای تبلیغاتی ناخواسته، خبرنگار تسنیم بر آن شد نظرات این شهروندان را درج و نسبت به انعکاس آن به مسئولان اقدام کند.
پیامک تبلیغاتی به یکی از گرفتاری‌های اساسی زندگی روزمره تبدیل شده و نه‌تنها مطابق با اصول و استانداردها اجرا نمیشود بلکه موجبات اعتراض شهروندان را نیز فراهم ساخته است.
پیامکها که اغلب در موضوعات مختلف بدون درخواست دارنده خط تلفن به وی ارسال می‌شود به‌حدی تعداد و گستره بالایی دارد که عملاً آشفتگی و کلافگی فرد را موجب شده و آسایش را از وی سلب می‌کند.
از سویی کسر هزینه برای برخی پیامکها و یا درخواست هزینه‌های گزاف در تداوم اطلاع‌رسانی در قالب یک پیامک خاص موجب شده عملاً رغبتی برای استفاده از پیامکها باقی نماند، به‌طوری که شهروندان در ترجیحات خود حذف کامل پیامک را درخواست کرده‌اند.
مزاحمی که حذف نمیشود
علی عزیزی درباره پیامکهای تبلیغاتی به خبرنگار ما می‌گوید: با دریافت پیام قرعه‌کشی در جشنواره‌ای تشویق شدم در قرعه‌کشی که به هدایای قابل توجهی اشاره کرده بود، شرکت کنم.
وی افزود: با ارسال عدد درخواستی به شماره اعلام‌شده در متن بلافاصله پاسخی مبنی بر شرکت در قرعه‌کشی و دریافت پاسخ تا یک ساعت دیگر شدم.
عزیزی ادامه داد: اما با وجود سپری شدن سه روز هیچ پاسخی مبنی بر برنده شدن یا نشدن ارسال نشده و فقط پیرو همان پیامک همراه اول اعلام کرد که با کسر هزینه از اعتبارم مواجه شدم.
دیگر شهروند تبریزی در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: من یک دانش‌آموز هستم و اغلب این پیامکها به‌درد من نمی‌خورد جز اینکه کلافه شوم و وقت و بی‌وقت مجبور به پاک کردن پیامکها شوم هیچ کاری با آنها ندارم.
حبیبی در ادامه می‌گوید: نه علاقه‌ای به ادامه این پیامکها مطابق متن دارم و نه اعتقادی به دستیابی به پاسخ سؤالات و اطلاعات عمومی از طریق پیامک دارم.
این شهروند تبریزی معتقد است: این پیامکهای تبلیغاتی باعث شده تا دیگر به پیام‌های دوستان خودم نیز بی‌اعتنا شوم چرا که ارسال انبوه این پیامکها باعث شده هر زمانی پیامکی به موبایلم می‌آید حس می‌کنم که باز پیامک تبلیغاتی است و باعث می‌شود تا دیگر پیامکهای نزدیکان و دوستان را نخوانم.
وی در پایان گفت: نکته جالبی که با این موضوع مواجه هستم این است که هر چقدر حذف می‌کنم حذف نمی‌شوند و با ثبت لغو این پیامکها باز این پیام‌ها می‌آیند.
کسب درآمد تنها هدف ارسال پیامکهای تبلیغاتی
بهترین گزینه خرید لباس، چه لباس‌هایی برای نوزاد نخریم، بیماران دیابتی و دستگاه تست قند خون، چگونه وزن کم کنیم، بسته‌های عضویت رایگان، دریافت آگهی فرصت‌های شغلی، همسرتان را شیفته خود کنید، بهترین درمان چاقی و...، اینها جملاتی است که هر روز از صبح تا شب و حتی نیمه‌شب برای هر دارنده تلفن همراه ارسال می‌شود.
حسین حاتمی که به‌گفته خودش کارگر شهرک صنعتی شهید سلیمی آذرشهر است تأکید دارد که این پیامکها جز اعصاب‌خردی فایده‌ای ندارد، در واقع از هیچ کدام استفاده نکرده و نمی‌داند چرا مجبور است به‌خاطر داشتن یک خط تلفن این همه پیامک ناخواسته دریافت کند.
وی ادامه می‌دهد: این پیامکها فقط با هدف درآمدزایی به دارندگان گوشی موبایل ارسال می‌شود.
حسن کوه‌کبیری در کهولت سن به‌سختی با اصرار فرزندانش گوشی همراه به دست گرفته است که به خبرنگار تسنیم می‌گوید: برای اینکه از حال و روزم خبردار شوند و جایی می‌روم پیدایم کنند، گوشی به من دادند اما از اینهایی که می‌فرستند سر در نمی‌آورم و بعضی وقت‌ها دخترم می‌آید همه‌شان را پاک می‌کند.
لیلا اصغری دو فرزند دارد و می‌گوید تا به حال از پیامکها استفاده نکرده است، فقط یک بار یکی از آنها را برای دریافت اطلاعات خرید لباس مطالعه کرده و به تبلیغات مارک خاصی رسیده است.
وی اضافه می‌کند: از آن تاریخ دیگر پیامکها را باز نمی‌کنم فقط حذفشان می‌کنم. ولی دیگر خسته شده‌ام که امیدوارم مسئولان فکری نسبت به این موضوع داشته باشند.
چه‌کسی مسئول است؟
در بیشتر کشورهای دنیا حریم خصوصی تعریف دقیقی دارد، از مصادیق آن این است که هیچ سازمان یا ارگانی بدون کسب اجازه از کاربران حق استفاده از شماره آنها را ندارد، اما ما اکنون شاهد واگذاری شماره‌هایی هستیم که به نام شخص یا فرد خاصی صادر شده‌اند، جالب این‌جاست موضوع به همین جا ختم نمیشود، مجید یکی از کاربران همراه اول می‌گوید: «چند روز پیش ساعت پنج صبح، پیامکی به این مضمون برایم ارسال کرده؛ "مشترک گرامی، در صورت تمایل در فروش ویژه ویلا‌های گیلان شرکت کنید". دو روز بعد، صبح اول وقت با شماره عجیبی مواجه شدم که به این مضمون بود؛ "مشترک گرامی، درصورت تمایل با همین شماره از اپراتور دیگری استفاده کنید". من که قصد استفاده از اپراتور دیگری را نداشتم، جوابم منفی بود اما همچنان ادامه می‌داد و از مزیت‌های استفاده از اپراتور دیگر می‌گفت.
از این وضع خسته شدم، به یکی از دفاتر نمایندگی مراجعه کردم و درخواست لغو پیام‌های تبلیغاتی و این دسته از پیام‌ها را دادم اما مسئول مربوطه از ارسال پیام و مشخصات او اظهار بی‌اطلاعی کرد. او از اینکه نتوانسته پاسخ دقیقی دریافت کند، عصبابی است و می‌گوید آنها تنها کاری که کرده‌اند این است که مرا به امور مشترکین معرفی کرده‌اند. ظاهراً امور مشترکین هم به اطلاعات وی دسترسی نداشته. حالا مجید برایش سؤال پیش آمده اگر همراه اول به اطلاعاتش دسترسی ندارد، پس چه‌کسی است که به اطلاعاتش دسترسی دارد؟ حالا برایش جای سئوال است، بدون دسترسی اپراتور مربوطه به اطلاعات کاربران، پیامکهای تبلیغاتی چگونه ارسال می‌شود؟».
سامانه‌ای برای خلاص‌شدن از شر پیامکهای تبلیغاتی
محمد امامی مدیرکل دفتر نظارت بر سرویسهای ارتباطی سازمان تنظیم مقررات با ابراز اینکه "هر مشترک به‌صورت ماهانه به‌صورت متوسط بین 600 تا 900 پیامک ارسال می‌کند که اگر این عدد را در 80 میلیون مشترک فعال ضرب کنیم به رقمی میلیاردی می‌رسیم" اظهار کرد: در این میان سهم پیامکهای تبلیغاتی چندان زیاد نیست و به‌دلیل تغییرات ذائقه مشترکین و علاقه به استفاده از فناوری‌های جدید این روند رو به کاهش است.
وی افزود: شرکتهای تبلیغاتی به‌دلیل وجود سرویسهای نوین علاقمندند از سرویسهای نوین استفاده کنند که با توجه به تنوع اپراتورها سهم تبلیغات دیتایی هم بیشتر شده است.
امامی ادامه داد: پیامکهای تبلیغاتی هیچ هزینه‌ای را متوجه مشترک نمی‌کند اما پیامکهایی که دارای ارزش افزوده هستند هزینه‌ای را متوجه گیرنده پیام می‌کند و پیامکهای تبلیغاتی که با صفر 9 شروع نمیشود از طریق سامانه و آنهایی که 09 ارسال می‌شود از شماره شخصی ارسال شده است.
مدیرکل دفتر نظارت بر سرویسهای ارتباطی سازمان تنظیم مقررات در ادامه گفت: شهروندان می‌توانند از طریق سامانه *800# نسبت به قطع کامل پیامکهای تبلیغاتی خود اقدام کنند.
حمید ضیایی‌پرور معاون مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتالی هم با اشاره به قدمت 24ساله تلفن همراه در کشور گفت: در ابتدا این پیامکهای تبلیغاتی به هیچ عنوان مزاحمت فرض نمی‌شد اما با گذشت زمان و کثرت ارسالی‌ها، آزاردهنده شد.
او افزود: تقریباً در 15 سال اخیر پیامکهای مزاحم زیاد شده که کنار خلأ قانونی شرایط قدری پیچیده‌تر هم شد تا اینکه از سال 92 مقابله با پیامکهای مزاحم مورد توجه قرار گرفت.
به‌گفته ضیایی‌پرور تعریف مزاحمت از فردی به فرد دیگر متفاوت است به این ترتیب که تشخیص آن با فرد است زیرا ممکن است برای فردی یکی از پیامکهای تبلیغاتی مفید فرض شود و برای دیگری مزاحمت تلقی شود.
او در ادامه به انواع پیامکهای تبلیغاتی که به دو دسته تقسیم می‌شود اشاره کرد و گفت: پیامکهای تبلیغاتی یا صرفاً تبلیغاتی هستند یا ارزش افزوده تولید می‌کنند که طبیعتاً برای مشترک هزینه‌ای به‌دنبال دارند، اما برای گروه اول که صرفاً تبلیغاتی هستند مطلقاً هزینه‌ای را متوجه مشترک نمی‌کنند.
ضیایی‌پرور با انتقاد از آزادی عمل سیستم کنترل پیامکهای انبوه گفت: این امر در بسیاری از کشورهای جهان به این صورت نیست و کسی حق ندارد پیامک انبوه را بدون اجازه برای افراد دیگر ارسال کند.
نحوه رسیدگی به شکایات پیامکهای مزاحم
حسین فلاح جوشقانی هم در خصوص راه‌اندازی سامانه دریافت شکایت از پیامکهای تبلیغاتی که از سوی وزیر ارتباطات اعلام شد، توضیح داد.
وی اظهار داشت: این سامانه با هدف دریافت شکایات مردم از پیامکهای تبلیغاتی که از سرشماره‌های شخصی ارسال می‌شود راه‌اندازی شده است، بر این اساس مشترکانی که پیامکهای تبلیغاتی و مزاحم دریافت می‌کنند می‌توانند با ارسال شماره‌ای که این پیامک به آنها ارسال شده است به سامانه 195 سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی شکایت خود را گزارش کنند.
معاون وزیر ارتباطات افزود: سامانه رسیدگی به شکایات پیامکهای تبلیغاتی شخصی (سامانه پیامکی 195) به‌صورت آزمایشی از روز گذشته و با اعلام وزیر ارتباطات آغاز به کار کرده اما از ابتدای آبان ماه به‌صورت رسمی فعالیت خود را شروع می‌کند.
رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ادامه داد: مشترکان از طریق سیم‌کارت‌های شخصی باید شماره سیم‌کارت مورد نظر را به‌صورت کامل و با فرمت شماره 11رقمی به سامانه 195 اطلاع دهند، در این روش، بررسی این پیامک در یک بازه زمانی مشخص و با توجه به تعداد پیامکهایی که از سمت این شماره سیم‌کارت به سامانه 195 گزارش شده باشد، صورت می‌گیرد.
فلاح با بیان اینکه در این مرحله آزمایشی تعداد شکایات از سیم‌کارت مدنظر هنوز نهایی نشده است تصریح کرد: تا زمان راه‌اندازی رسمی این سامانه، فرآیند تعداد شکایات، سیم‌کارت مشخص خواهد شد در صورتی که سیم‌کارت مزاحم تشخیص داده شود سرویس پیامکی روی این سیم‌کارت مسدود خواهد شد.
معاون وزیر ارتباطات گفت: برای مثال اگر تعداد شکایات از سیم‌کارتی که از طریق آن پیامک تبلیغاتی ارسال شده بود بیش از 50 شماره باشد، این شماره مزاحم تشخیص داده شده و سیستم پیامکی آن را مسدود می‌کنیم.
وی تأکید کرد: بررسی شکایات از سیم‌کارتهایی که پیامک تبلیغاتی ارسال می‌کنند محتوایی نبوده و ما به محتوای پیامکها ورود نمی‌کنیم بلکه بر مبنای دریافت گزارش‌های مردمی و تعداد پیامکهایی که طی چند روز از این سیم‌کارت ارسال می‌شود، آن را مزاحم تشخیص داده و با آن برخورد می‌کنیم.
فلاح افزود: مبنای بررسی پیامکهای تبلیغاتی، گزارش‌های مردمی است و به‌صرف دریافت یک یا چند شکایت، سیم‌کارت مزاحم تشخیص داده نمیشود بلکه باید تعداد شکایات از یک شماره ارسال‌کننده پیامک به یک حد نصاب منطقی برسد.
معاون وزیر ارتباطات اظهار داشت: مشترکان باید، شکایت خود را از طریق پیامک به سامانه 195 ارسال کنند که این ارسال پیامک هزینه‌ای برای آنها نخواهد داشت.
به هر حال مردم آذربایجان شرقی خواستار تعدیل پیامکها و پاسخگویی نهادهای مسئول هستند و معتقدند گرفتاری‌های ناشی از پیامکها بیش از محاسن اطلاع‌رسانی آن بوده است.
پیامکهای بی‌نام‌ونشان در حالی روزانه به سطح گسترده‌ای از جمعیت یک منطقه ارسال می‌شود که به‌دلیل بی‌توجهی به نظارت به آنها زمینه هر گونه جرم و یا تهدید روانی جامعه را فراهم کرده و به نظر میرسد مسئولان منتظر حادثه با ابعاد گسترده هستند تا نظارتهای خود را آغاز کنند.
