پریسا خسروداد - ICT ایرانی در هفته گذشته، فصل جدیدی را آغاز کرد. فصلی که مبدا آن نه متعلق به تقویم جلالی، بلکه به تاریخ رسمی برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران تعلق دارد. در 27 دی ماه 1394 تحریم‌های 12 ساله علیه ایران برداشته شد و کشور که بیش از یک دهه منع و محدودیت‌های متعدد در بازارهای دنیا را پشت سر گذاشته بود، فاز کاملا جدیدی را آغاز کرد. در طول سال‌هایی که ایران با فشارهای جهانی رو به رو بود، صنعت نفت و پتروشیمی تاثیرات بیشتری از تحریم‌ها دید. اما پس از این حوزه، صنعت ICT کشور نیز کم با آثار و تبعات تحریم دست و پنجه نرم نکرد! هر چند بازار سخت افزار و موبایل در طی هفته گذشته، بدون تاثیرگرفتن از برجام هم چنان به روزهای کسادی و رکود خود ادامه دادند، اما در سطوح کلان زمزمه‌هایی از علاقه و وعده برای حضور شنیده شد. در این شماره گزارش «ICT ایرانی در هفته ای که گذشت»، ضمن پرداختن به پیامدهای اجرای رسمی‌برجام بر بازار IT ایرانی، به تحلیل و ارزیابی اهم اخبار حوزه می‌پردازیم.
بازگشت سوئیفت به نظام بانکداری ایرانی
چهار سال پیش سوئیفت (جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی) به دلیل پیاده سازی تحریم‌های اروپا برای نظام بانکی کشور ایران لغو شد. انتشار این خبر بی‌سابقه، بازتاب منفی بر جای گذاشت. زیرا این اقدام تراکنش‌های ارزی در حوزه بین الملل با اتکا به شیوه‌های رسمی و پایدار را برای بانکداران و فعالان پولی کشور تقریبا غیرممکن کرد. اما هفته گذشته و با آغاز اجرای رسمی برجام، سوئیفت بار دیگر به ایران بازگشت و ضمن صدور بیانیه ای اعلام کرد، کلیه بانک‌های ایرانی که از فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا خارج شده‌اند، می‌توانند با طی کردن روند معمول، مجددا به سوئیفت متصل شده و از خدمات پیام رسانی مالی این شرکت بهره‌مند شوند. به موجب این رویداد، از این پس ارتباط مجدد بانک‌های ایرانی با سوئیفت رسما مجاز و قانونی اتلاق می‌شود.
شاید برای برخی از خوانندگان این ابهام ایجاد شود که سوئیفت چه ربطی به ICT ایرانی دارد؟ در پاسخ به این ابهام باید گفت، سوئیفت، سیستمی مبتنی بر صنعت ارتباطات است که جهت ارسال و دریافت هرگونه پیام ارزی در بین واحدهای ارزی بانک‌های داخل کشور و بانک‌های خارج از کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. گفتنی است در حال حاضر تمام بانک‌های داخلی ایران از طریق خطوط Leased و یا ماهواره به یک مرکز به نام SAP در بانک مرکزی متصل هستند و از طریق سیستم ماهواره‌ای پیام‌ها را برای بانک‌های مورد نظر ارسال می‌کنند. در واقع سوئیفت جهت سرعت بخشیدن به انجام معاملات ارزی و جلب رضایت مشتریان و همچنین هماهنگی تمام عملیات ارزی در سطح جهانی با استفاده از یک نرم‌افزار استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علاقه، شایعه و وعده حضور خارجی‌ها در بازار ICT
اما هفته گذشته انتشار شایعه‌ای در بازار بورس در زمینه سرمایه‌گذاری اپراتور فرانسوی اورنج در همراه اول شاخص این شرکت با رشد قابل توجهی روبه‌رو شد. سایت شرکت مخابرات ایران اعلام کرده برخی شایعات در بازار حاکی است که این سرمایه‌گذاری در جریان سفر قریب‌الوقوع روحانی به پاریس اعلام خواهد شد. وزیر ارتباطات نیز چند ماه قبل از مذاکره اپراتور فرانسوی اورنج با یکی از اپراتورها برای خرید سهام خبر داده بود اما نام آن اپراتور را اعلام نکرده بود.
اما به غیر از این شایعه اپراتور کشور ترکیه که یکبار سابقه حضور ناموفق در بازار ارتباطات ایران را داشت بار دیگر برای حضور در کشورمان ابراز علاقه کرد. روزنامه حریت ترکیه نوشت، شرکت ترکسل که یکبار بخت خود را در یک دهه پیش برای حضور در بازار مخابرات ایران آزمایش کرده بود حال دوباره قصد دارد شانس خود را در این زمینه آزمایش کند.
مدیر عامل شرکت ترکسل در این مورد گفته است: ایران بازار بزرگی است و در نقطه تمرکز ما قرار دارد. ما از نزدیک بازار ایران را زیر نظر داریم و با تمامی اپراتورهای تلفن همراه و ثابت آن در تماس هستیم.
ظاهرا ترکسل امیدوار است با ارائه خدمات دیتا، موسیقی و چندرسانه ای بازار خوبی در ایران به دست آورد.
اما به غیر از این شایعه و اظهار علاقه، نصراله جهانگرد معاون وزیر و رییس سازمان فناوری اطلاعات نیز در مراسم معارفه یکی از مدیران جدید این سازمان اعلام کرد، اجرای برجام فرصت بسیار مناسبی است تا با مدیریت و برنامه‌ریزی هوشمندانه، علاوه بر جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، زمینه رشد بخش خصوصی داخلی نیز فراهم شود.
باید منتظر ماند و دید در ماه‌های پیش رو زمینه حضور کدام بازیگران و سرمایه‌گذاران خارجی عرصه ICT در ایران محقق خواهد شد.
سال مالی خوب برای مرکز ملی فضای مجازی
هم زمان با فرارسیدن هفته‌های پایانی سال، بحث بودجه نیز روز به روز داغ تر می‌شود. به همین منظور هفته گذشته جزییات بیشتری از بودجه ICT در سال 95 منتشر شد. بر اساس گزارش ما، بودجه وزارت ارتباطات و کلیه سازمان‌های تابعه آن در لایحه بودجه سال ۹۵ رقم ۳۷۴,۳۲۳,۶۰۰,۰۰۰ تومان در نظر گرفته شده است. آنالیز بودجه سال 95 نشان میدهد، سهم خود وزارت ارتباطات به جز دستگاههای تابعه از این بودجه 1,834,346 میلیون ریال است. اما بد نیست سری هم به وضعیت بودجه در مرکز ملی فضای مجازی بزنیم. گویا که سال مالی پیش رو برای این مرکز بسیار خوش رقم خورده است. زیرا در لایحه بودجه 95، قرار است رشد ۲۴.۱۴ درصدی را تجربه کند. کل بودجه مرکز ملی فضای مجازی برای سال 94 مبلغ26,850 میلیون ریال بود، اما این رقم در برآوردهای سال مالی 95 به 33,334 میلیون ریال افزایش یافته است.
کانال‌های غیراخلاقی و داعش، نقطه تفاهم ایران و تلگرام
ICT ایرانی بدون داشتن اخباری از شبکه‌های اجتماعی که دیگر ICT ایرانی نمی‌شود! از زمانی که شبکه‌های پیام رسان به اپلیکیشن ثابت موبایل مشترکان ایرانی تبدیل شدند و مورد استقبال عمومی قرار گرفتند، چالش‌های بسیاری میان مسولان امر و مدیران این برنامه‌ها در خارج کشور ایجاد شد. در این میان عده‌ای دو طرف را به تبانی با یکدیگر متهم کردند و در سویی دیگر طرفین تبرئه شدند. اما به نظر می‌رسد فراز و نشیب‌هایی که رابطه تلگرام با ایران دارد، بسیار پیچیده‌تر از سایر همتایانش هم چون وایبر، وی چت و لاین است. هفته گذشته، وزارت ارتباطات اعلام کرد که تلگرام پذیرفته است که هر کانالی که ایران بخواهد را مسدود کند. اما کمی‌بعد، پاول دروف، مدیرعامل روس تبار تلگرام با انتشار یک توئیت ادعای مذکور را به نوعی اصلاح کرد. وی تلویحا اظهار داشت که این طور نیست که هر کانالی که ایران آن را نخواهد، ما مسدود کنیم. اما حاضریم گزارش‌هایی که از فعالیت کانال‌های پورنوگرافی و ترویج ایدئولوژی مرتبط با داعش دریافت می‌کنیم را بررسی و در صورت صحت مسدود کنیم.
تلگرام بیش از 20 میلیون کاربر ایرانی دارد و به خاطر امکان آپلود استیکرهای سفارشی و دسترسی به کانال‌های محتوایی با موضوعات بعضا ناهنجار همواره به عنوان یک پرونده توسط مراجع مختلف قانونی، نظارتی و قضایی در ایران به آن نگریسته شده است. این پیام رسان، گاه و بیگاه در ایران دچار اختلال‌هایی می‌شود که برخی آن را با اعمال فیلترینگ هوشمند مرتبط می‌دانند.
رفع فیلتر در پاکستان، دسترسی در ایران
اما هفته گذشته در کشور همسایه، یعنی پاکستان اتفاقی به وقوع پیوست که در صورت بروز مشابه آن در ایران، می‌توانیم شاهد تحولاتی اساسی در حوزه چگونگی دسترسی به محتوای مجاز در فضای مجازی باشیم. بر این اساس، یوتیوب که بالغ بر چهار سال در پاکستان فیلتر بود، برای دسترسی عموم باز شد. اما ماجرا چه بود؟ ماجرا این بود که وزارت فناوری اطلاعات و مخابرات این کشور طی انجام مذاکراتی با مدیران این سایت، به این توافق رسیدند که با راه‌اندازی نسخه محلی و در عین حال بومی یوتیوب در پاکستان، امکان دسترسی کاربران این کشور را به سایت ارایه دهنده خدمات ویدیویی فراهم کنند. گرچه هنوز جزییات این تفاهم منتشر نشده است و گمان هم نمی‌رود که منتشر شود، اما سخنگوی یوتیوب در قبال پاکستان، موضعی مشابه پاول درورفِ تلگرام برای ایران را در پیش گرفته و اعلام کرده است ما نیز خط مشی خودمان را داریم و لذا تغییرات رخ داده به معنای آن نیست که تمامی درخواست‌های دولت پاکستان برای بلوکه کردن محتوا به طور خودکار برآورده می‌شود. یوتیوب که متعلق به شرکت گوگل است، چندی است در راستای به دست آوردن دل کشورهایی که پیشتر در آنها مغضوب شده بود، علاوه بر پاکستان در سریلانکا و نپال نیز اقدام به راه اندازی نسخه محلی کرده است.
اما هم زمان با رفع فیلتر یوتیوب در پاکستان، این سایت برای ساعاتی در ایران نیز رفع فیلتر شد و جالب‌تر این که باعث انتشار جوک‌های گوناگون و مرتبط خواندن آن با اجرای برجام شد. گرچه هنوز به درستی مشخص نیست این دسترسی، به رفع فیلتر یوتیوب در پاکستان مرتبط بوده است یا نه، اما هر چه که هست به بروز اختلال فنی نسبت داده شده است. رفع فیلتر یوتیوب در پاکستان با ایجاد نسخه جایگزین از نوع بومی، می‌تواند با صحه گذاشتن بر ناکارآمدی سیستم فلیترینگ در دنیای امروزی، نقطه عطفی برای جایگزین سازی این روش با ارایه محتوای هدایت شده باشد و چه بسا به زودی به سایر ارایه دهندگان خدمات در فضای مجازی نظیر فیس بوک و توئیتر نیز تعمیم پیدا کند. (منبع:عصرارتباط)
