| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
سعید میرشاهی – «عمری نهمیاس» در مجله هفتگی mishpacha، امنیت و توان سایبری ایالات متحده را از نظر زیرساختی، با توجه به دیدگاه‌‌های صاحبنظران و محققان این حوزه، بررسی کرده است. وی معتقد است بسیاری از زیرساخت‌های حیاتی ایالات متحده، با توجه به اینکه تحت مالکیت بخش خصوصی قرار دارند، در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیر هستند.
آزاده کیاپور – از زمان شیوع کووید 19 در ماه‌های نخست سال 2020، عبارت «زنجیره تامین» به یک عامل نگرانی برای مصرف‌کنندگان آمریکایی تبدیل شد. این موضوع، اغلب توسط خریداران به طور وحشت‌زده در قالب آخرین بطری سفیدکننده، قوطی سوپ یا بدترین چیزها مانند آخرین رول دستمال توالت تداعی می‌شد.
آسیه فروردین – با وجود صنعت امنیت سایبری چندمیلیارد دلاری جهانی، تهدید ناشی از فعالیت‌های مخرب سایبری، هم از سوی مجرمان و هم از سوی بازیگران دولتی، همچنان در حال افزایش است.
رزنیکا رادمهر - خرید توییتر توسط میلیاردر معروف، ایلان ماسک، یکی از مهم‌ترین اخبار رسانه‌های خبری در سال 2022 بود. این تصاحب و مالکیت جدید، یک فاجعه بی‌سابقه بود،
سمیه مهدوی پیام – استارلینکِ کارآفرین میلیاردر، ایلان ماسک، با مجموعه ماهواره‌هایی که ارتباطات اینترنتی، صوتی و متنی را مستقیما از فضا فراهم می‌کنند، نحوه ارتباط افراد با یکدیگر را تغییر داده است. این سیستم همچنین بر کشورهایی که درگیر کشمکش هستند، تاثیر می‌گذارد.
دانیال رمضانی - هر زمان که یک فناوری جدید متولد می‌شود، باید به یاد داشته باشیم که هنوز فقط به عنوان یک ابزار در دست مردم است و به همین دلیل قرار است برای برآوردن خواسته‌های اساسی ما از آن استفاده شود.
سعید میرشاهی - مفهوم اینترنت آزاد برای همه، مدتی است که در حالت معکوس قرار گرفته است. سال 2022، دوازدهمین سال متوالی بود که شاهد کاهش آزادی اینترنت در سراسر جهان بودیم.
آسیه فروردین – امیلیو ایزیلو در مقاله‌ای برای سایت OODA لوپ نوشت: وقتی صحبت از قطعی اینترنت به میان می‌آید، توجه فورا به سمت حقوق بشر، سانسور عقاید مخالف، موضوعات سیاسی و تلاش برای کنترل اطلاعات متمرکز می‌شود.
فرحناز سپهری - نبود نظارت، تضامین لازم، قوانین و مقررات در بازار رمزارزها از یک‌سو و رواج گسترده نفوذ، هک و سرقت‌های کلان رمزارزها از دیگر سو که عمدتا امکانی برای پیگیری و بازگشت آنها وجود ندارد، باعث شده تا اعتماد افراد به این بازار کمرنگ شود.
سعید میرشاهی – داگ داوسون، رییس CCG Consulting از سال 1978 در صنعت مخابرات کار کرده و سابقه مشاوره و اجرایی دارد. او و CCG در کمک به مشتریان برای راه‌اندازی بازارهای پهنای باند جدید، توسعه محصولات جدید و تامین مالی سرمایه‌گذاری‌های جدید تخصص دارند.
مصطفی مهرآیین – ماشین زمان همان کلمات هستند تو می‌خوانی و به لحظه دیدار فرهاد و شیرین می‌رسی می‌خوانی و در لحظه دلتنگی اسکارلت برای رت باتلر نفس می‌کشی تو می‌خوانی و در سیاره ای دیگر با شریک عاطفی‌ات که یک چشمش زمین است
رزنیکا رادمهر – رابطه دولت ایران با مخالفان در اعتراضات اخیر، عمدتا در قالب نگرش دولت نسبت به آزادی اطلاعات، که اکنون به عنوان دسترسی به اینترنت مطرح است، تداوم خواهد داشت.
عباس سیاح طاهری – (بخش دوم) حدود 2 ماه قبل بود که در هفته نامه عصر ارتباط با انتشار مطلبی با عنوان «آپارات، کلوب و لنزور چگونه رشد کردند؛ از خوردن نان فیلترینگ تا مخالف‌نمایی» به بررسی نحوه رشد شرکت صباایده از حدود سال 83 تا کنون پرداختیم.
بررسی تاریخی مسیر رشد این شرکت پرحاشیه نشان می‌دهد که بسیاری از محصولات صباایده با کپی‌برداری از نمونه‌ها و پلتفورم‌های موفق خارجی کمی قبل یا بعد از فیلترینگ پلتفورم‌های خارجی روانه بازار شده و در مواردی از حمایت مالی محمدجواد آذری جهرمی وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز برخوردار شد.
آنطور که محمدجواد شکوری‌مقدم مدیر عامل صباایده تایید کرده، این شرکت به نوعی از پیشگامان انتفاع و نان خوردن از فیلترینگ پلتفورم‌های محبوب خارجی در ایران محسوب می‌شود.
«شرکت صبا ایده» زیرمجموعه گروه ایران سیستم به مدیر عاملی امیرحسین شکوری‌مقدم است که شرکت‌هایی نظیر «شرکت فن آوری اطلاعات ایران سیستم»، «شرکت صنایع الکترونیک ایران سیستم»، و «شرکت ارتباطی کامکار سیستم» را در زیرمجموعه خود دارد.
شرکت صباایده محصولاتی نظیر آپارات، کلوب، فیلیمو، میهن بلاگ، سینماتیکت، صباویژن، کاپرمارکت و … را به بازار مجازی ایران عرضه کرده که برخی از آنها به دلیل عدم استقبال کاربران و مسایل دیگر شکست خورد و برخی دیگر البته با حواشی فراوان سرپا هستند.
پیش از این پرحاشیه‌ترین محصول این شرکت یعنی آپارات بر سر زبان‌ها بود که بارها به علت مسایل و تخلفاتی که پیرامون آن مطرح شده بود، با جنجال‌های رسانه‌ای مواجه شد.
همانطور که در گزارش مذکور نوشتیم بررسی اخبار سال‌های قبل حکایت از خبر چند محکومیت برای محمدجواد شکوری‌مقدم مدیر عامل آپارات داشته است که علیرغم هیاهوی شدید برخی رسانه‌ها در پوشش این اخبار که گاه جنبه تبلیغاتی داشت، اطلاعی از نتیجه محکومیت‌ها در دست نیست که در ادامه به برخی از این موارد پرداخته می‌شود:
البته این خبر نیز مثل سایر موارد با پوشش تبلیغاتی خوبی برای مدیر عامل آپارات همراه شد و البته در خصوص جزییات و سرنوشت اجرای این حکم نیز همچنان اطلاعی از نتیجه در دست نیست.
اما همانطور که ذکر شد فیلیمو نیز یکی دیگر از محصولات شرکت پرحاشیه صباایده است که چند ماهی می‌شود که با جنجال‌های فراوانی همراه است. فیلیمو یک سامانه نمایش درخواستی (VOD) اشتراکی است که در بهمن ۱۳۹۳ و توسط شرکت صباایده آغاز به کار کرد.
اما بر خلاف مسایل پیرامون آپارات، این بار حواشی ایجاد شده از سوی مدیر عامل و شرکت صباایده پیرامون فیلیمو، باعث پرده‌برداری و رسانه‌ای شدن مسایل و ناگفته‌هایی در مورد این شرکت شد که بی‌سابقه بود.
به شکل خلاصه ماجرای فیلیمو از این قرار است که این VOD برای فعالیت در حوزه فیلم و صوت فراگیر و به موجب قوانین کشور، مجوز خود را از سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی یا ساترا که یکی از نهادهای وابسته به صداوسیما است و مسئولیت تنظیم‌گریِ رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی ایران را بر عهده دارد، دریافت کرده است.
لذا بر اساس قوانین و مجوز اعطایی، فیلیمو همچون دیگر بازیگران این عرصه، می‌بایست، قبل از تولید و انتشار مجموعه‌های نمایش خانگی اقدام به اخذ مجوز از ساترا کند.
اما شرکت صباایده بدون اخذ مجوز قانونی، اقدام به تولید یک سریال و همچنین بدون اخذ مجوز، اقدام به انتشار آن کرده است.
به همین جهت و از آنجا که تخلفات فیلیمو در گذشته نیز مکرر و مسبوق به سابقه بوده است و به مکاتبات و تذکرات ساترا نیز اهمیتی نداده، رییس سازمان صدا و سیما، اقدام به ارسال نامه‌ای از تخلفات شرکت صباایده به نهادهای نظارتی از جمله رییس جمهور به عنوان رییس شورای عالی فضای مجازی کرد تا نسبت به تعیین تکلیف این رویه قانون‌گریزی تصمیمات لازم اتخاذ شود.
این نامه اما بهانه‌ای برای حملات برخی رسانه‌ها و فعالان نزدیک به شرکت صباایده در فضای مجازی به صداوسیما و ساترا شد.
اما همانطور که ذکر شد با توجه به لحن تند و غیرعرف محمدجواد شکوری مقدم به عنوان مدیر عامل یک «شرکت خصوصی» خطاب به مسوولان صدا و سیما که در توییت‌های مکرر از گذشته تا کنون انجام شده است، این بار ظاهرا موضوع کمی فرق می‌کند و واکنش‌ها به رویه مالک فیلیمو باعث پرده‌برداری از ناگفته‌هایی شد که اگرچه پیش از این در گوشه و کنار و به شکل غیر رسمی مطرح می‌شد، اما این بار این مسایل علنی شد که در ادامه به برخی از این موارد پرداخته‌ایم:
شرکت صباایده اگرچه در ظاهر یک شرکت خصوصی محسوب می‌شود، اما همانطور که ذکر شد، ادبیات غیرعرف و لحن تند و از بالا به پایین محمدجواد شکوری مقدم مدیر عامل شرکت مالک فیلیمو خطاب به مسوولان صدا و سیما و رگولاتور قانونی حوزه صوت و تصویر از یک سو و نقل قول‌هایی که خواندید، نشان از پشتگرمی‌ها و حمایت‌های ویژه‌ای دارد که در خصوص هیچ یک از دیگر شرکت‌های خصوصی در این حوزه مشابه آن دیده نمی‌شود.
به شکل کلی شرکت صباایده از سال‌های دور، نامش به حمایت‌های پشت پرده و دریافت تسهیلات مالی و غیرمالی از نهادهای دولتی همچون وزارت ارتباطات گره خورده است و در این سال‌ها به شکل ویژه‌ای نیز از تخلفات این شرکت به نوعی چشم پوشی شده است که برخی از موارد آن پیشتر ذکر شد.
اما پرسش اینجاست که هدف مدیران فیلیمو و آپارات (شرکت صباایده) از این صف‌آرایی‌ها، قدرت‌نمایی‌ها و مخالف‌نمایی‌ها چیست؟ آن هم در شرایطی که در سال‌های گذشته نه تنها همه چیز بر وفق مراد این شرکت بوده، بلکه از توجهات خاصی نیز برخوردار بوده است.
بابک کرباسی زاده دبیر سابق کارگروه بازی‌های رایانه‌ای نظام صنفی رایانه‌ای کشور ظاهرا جواب این پرسش را می‌داند.
وی می‌گوید: «در حال قوه قضائیه و دادستان برای برخورد با این پلتفرم‌ها مماشات می‌کنند. شاید دلیل آن این باشد که قوه قضاییه نمی‌خواهد سبد مصرف محصولات فرهنگی خانواده‌ها را کم کند. اکثر پلتفرم‌ها در برهه‌های مختلف زمانی تابع قوانین بوده‌اند، در حال حاضر نیز اگر یک پلتفرم مرتکب تخلف می‌شود، با او مدارا می‌کنند. مجموعه صبا ایده که در رابطه با سرویس آپارات گیم مرتکب اشتباه شد و تهدید به بستن آپارات گیم کرد، در شرایط کنونی هم در حال تکرار چنین اشتباهاتی است. «لذا فیلیمو در حال طی کردن مسیری است که در نهایت بگوید توسط نهاد نظارتی فعالیت این پلتفرم متوقف شد و آن را تعطیل کردند.»
وی افزود: تیم صبا ایده و آقایان شکوری مقدم، اساسا در یک دوره محدود از بازار کشور، از محرومیت‌ها و محدودیتهای موجود برای دسترسی کاربران داخلی به سرویس‌های بین‌المللی سوءاستفاده کردند و در شرایطی که دسترسی به یوتیوب محدود شد، آپارات شکل گرفت و رقبای آپارات نیز به دلیل دست‌اندازی‌های برخی دستگاه‌های نظارتی از میدان رقابت حذف شدند. در نتیجه آپارات غول بزرگی شد که حاصل رانت و نظارت و لابی‌های پشت پرده است.»
همانطور که در گزارش قبلی هفته‌نامه عصر ارتباط نیز ذکر شد، اگرچه اکثریت محصولات شرکت صباایده با کپی‌برداری از نمونه‌های موفق خارجی در ایران و همواره کمی قبل، همزمان یا کمی بعد از فیلترینگ رقبای خارجی، راه‌اندازی شدند، اما مساله اینجاست که با وجود تمام حمایت‌ها و تسهیلات مالی و غیرمالی، بسیاری از محصولات شرکت صباایده نظیر لنزور، کلوب، میهن بلاگ، کاپرمارکت، بخش‌هایی از سرویس دیجیتال مارکتینگ و … این شرکت تعطیل شد.
اینکه علت تعطیلی سرویس‌های مذکور به واسطه توقف حمایت‌های بیرون از شرکت صباایده بوده یا نه مشخص نیست، اما مقصود آن است که اصولا تمام سرویس‌های این شرکت همواره موفق نبوده‌اند.
لذا اکنون این احتمال در خصوص دیگر محصولات پرحاشیه صباایده یعنی فیلیمو و آپارات نیز چندان دور از ذهن نیست که چه بسا به واسطه توقف حمایت‌ها و زیان‌دهی در آستانه تعطیلی قرار داشته و آنطور که یکی از مدیران سابق سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور گفته، قرار است بار و هزینه این تعطیلی با ایجاد جریان‌های رسانه‌ای و هیاهو به گردن نهادهای نظارتی انداخته شود و «لذا فیلیمو در حال طی کردن مسیری است که در نهایت بگوید توسط نهاد نظارتی فعالیت این پلتفرم متوقف شد و آن را تعطیل کردند.» (منبع:عصرارتباط)
دانیال رمضانی – نشریه تایم در گزارشی به قلم کارل ویک به بررسی آخرین تلاش‌ها برای افزایش پوشش اینترنت ماهواره‌ای در ایران از طریق قاچاق این ابزار به کشور و ایجاد شبکه‌ای موازی با اینترنت ایران که از آن با نام اینترنت سایه (پنهان و مخفی) یاد شده است، پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
عباس پورخصالیان – 30 سال پیش وقتی که اینترنت برای استفادۀ عموم کاربران آزاد شد، بنا بود سیستم عامل سیاست جهان برای ایجاد منطقه‌ای آزاد در خدمت انواع بهره برداری‌ها و بهره‌مندی‌ها باشد. اما دولت‌های بسیاری برای کنترل ارتباطات اینترنتی، اقدام کردند و با وسواس، دقت و کفایت، زمام سانسور و کنترل آن را به دست گرفتند.
آسیه فروردین – برخی رسانه‌های غربی مانند واشنگتن‌پست و بی‌بی‌سی، اخیرا فاش کردند وزارت دفاع ایالات متحده (DOD) با پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و توییتر، توافق‌نامه‌های محرمانه امضا کرده است
عباس پورخصالیان – به چه زبانی باید به دیوانسالاری‌های فرسوده گفت که رسانه هراسی مزمن و حکمرانی نامطلوب ضامن بقا نیست بلکه از طریق رشد منفی شاخص‌های اقتصاد بخصوص در بازار خدمات ارتباطات و مخابرات،
تحقیقات جدید شرکت زیرساختی اینترنتی Cloudflare نشان می‌دهد اختلالات اینترنتی رسما یک مشکل جهانی شده است. این تحقیقات، به یک وضعیت عادی جدید نگران‌کننده اشاره می‌کند.
فرشید رضایی – از ابتدای ژانویه، قانون جدیدی در ایالت لوئیزیانا اجرا شده که بر اساس آن، بینندگان سایت‌های بزرگسالان و موسوم به غیراخلاقی ، باید از این پس، یک کپی کارت شناسایی صادرشده دولتی را برای دسترسی به محتوای این گونه از سایت‌ها آپلود کنند.
سمیه مهدوی پیام – دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده (OFAC)، در ۱۱ ژانویه 2023، سوالات متداول (FAQ)، مرتبط با ایران درباره اجرای مجوز عمومی GL D-2 (جی‌ال‌دی 2) صادرشده توسط این نهاد در 23 سپتامبر 2022 را به‌روزرسانی کرد.
آزاده کیاپور – راوی لاکشمنن در گزارشی در سایت thehackernews به بررسی گزارش شرکت متا، مالک پلتفورم‌های بزرگ فیس‌بوک، اینستاگرام و واتس‌اپ پرداخت و نوشت:
سعید میرشاهی – بیش از سه ماه از محدودیتهای اینترنتی و فیلترینگ برخی پلتفرم‌های اجتماعی تاثیرگذار مانند واتس‌اپ و اینستاگرام در ایران می‌گذرد و با گسترش محدودیت‌ها،
رزنیکا رادمهر – سی‌ان‌ان گزارش داد یکی از مقامات ارشد کاخ سفید، از شرکت فناوری آمریکایی کلودفلر (Cloudflare)، درخواست کرده تا به دور زدن سانسور اینترنت در ایران پس از اعتراضات ماه سپتامبر در این کشور کمک کند اما مساله اینجاست که تحریم‌های ایالات متحده، مانع انجام این کار شده است.
علی شمیرانی - در شرایطی که کشور با کندی، اختلال، فیلترینگ و قطع اینترنت مواجه است و طرح اینترنت طبقاتی نیز وارد فاز اجرایی شده است، در خارج از کشور شاهد شکل‌گیری یک جنبش بین‌المللی برای مقابله با این رویه هستیم.
ابوالقاسم رحمانی - حوالی ظهر دیروز، یکی‌یکی پیام‌های هماهنگی سوژه امروز از طرف سردبیری روزنامه می‌آمد. به لطف محدودیت‌ها و فیلتر پلتفرم‌های به‌دردبخور که همین اعلان دریافت پیام‌شان می‌ارزد به سر تا پای این نیمه‌کاره‌های داخلی، امکان باز کردن و خواندن‌شان نبود.
آزاده کیاپور – با ورود بحران روسیه و اوکراین به یازدهمین ماه، اکنون ویژگی‌های بسیاری از این جنگ عجیب، قابل استخراج است.
فرحناز سپهری – بیش از 3 ماه از مسدودسازی آخرین شبکه اجتماعی خارجی یعنی اینستاگرام و پیام‌رسان واتس‌اپ در ایران می‌گذرد و در این مدت فارغ از مسایل و مشکلات زیادی که برای کسب‌وکارهای متعدد خرد تا کلان ایجاد شده، اثری از رفع فیلترینگ نیست.
عباس پورخصالیان – از منظر یک ناظرِ بیرون از شبکه‌های مبتنی بر اشتراک‌گذاری همتا به همتا، چنین شبکه‌هایی نظارت‌گریز و لذا تاریک هستند. در یک شبکه همتا به همتا، هر گره شبکه (یعنی هر پایانۀ کاربر) رأساً می‌تواند هم سرویس درخواست کند و هم سرویس ارایه کند.
سمیه مهدوی پیام – سال 2022، شاهد مجموعه‌ای از روش‌های مختلف توسط دولت‌ها در سراسر جهان بودیم که سعی کردند امنیت اولیه وب را برای کاربران تغییر دهند.
سعید میرشاهی – اعتراضات ضدقرنطینه چین در ماه گذشته، بدترین ضربه به حیثیت شی جین پینگ بود. رهبر حزب کمونیست چین، پس از کسب ریاست دوره سوم در رأس حزب- دولت، اوج گرفت
آسیه فروردین – در شرایطی که رسانه‌های دنیا از افشاگری عملیات مشترک ارتش آمریکا و شبکه‌های اجتماعی این کشور، برای نفوذ به افکار عمومی کشورهای مختلف از طریق دستکاری اطلاعات و عبور از خطوط قرمز شبکه‌های اجتماعی
دانیال رمضانی - در شرایطی که از مدت‌ها قبل، از طرف کارشناسان مستقل و برخی منابع نظیر پلیس فتا نسبت به بحران ناشی از شیوع بی‌سابقه فیلترشکن‌ها و آثار نامحدود و جانبی آن هشدار داده شده بود،
رزنیکا رادمهر – گزارش‌ها نشان می‌دهد قطعی اینترنت در سال ۲۰۲۲، خسارت 24 میلیارد دلاری به اقتصاد جهانی وارد کرده است.
هکرهای کشور تحریم‌شده ایران، ظاهرا چندین سرور دولت آمریکا را به عنوان ابزاری برای نصب نرم‌افزار به منظور استخراج ارزهای دیجیتال هک کرده‌اند. این هکرها همچنین به دنبال سرقت رمزهای عبور شبکه‌های مختلف و به خطر انداختن سیستم‌های آمریکا بودند.
آسیه فروردین – گائورا رو در سایت سکیوریتیز نوشت: در حالی که هکرهای ایران، حملات باج‌افزاری و استخراج کریپتو را انجام داده‌اند و روسیه از گروه‌های باج‌افزار خصوصی در برخی ظرفیت‌ها استفاده می‌کند، دولت کره‌شمالی، تنها کشوری است که جرایم سایبری مالی را در فعالیت‌های تهاجمی خود به عنوان هدف اصلی گنجانده است.
عباس پورخصالیان – هم‌اندیشیِ «اینترنت 2023»، نام یکی از 9 رویدادِ همزمان برگزارشونده در پانزدهمین کنفرانس بین‌المللیِ Evolving Internet (اینترنتِ در حال تکامل) است که همۀ آنها به مدت پنج روز، از سیزدهم تا هفدهم مارس 2023 در بارسلونا (اسپانیا) ارایه می‌شوند.
رزنیکا رادمهر – وقتی تابستان گذشته یک فعال 25 ساله اهل مینسک به نام پاول، توسط نیروهای امنیتی کا.گ.ب بلاروس بازداشت شد، می‌دانست که آنها تلفن او را بررسی می‌کنند و به دنبال شواهدی مبنی بر دخالت او در تظاهرات ضددولتی می‌گردند.
در حالیکه این روزها رسانه‌های مختلف کشور پر شده از گزارش‌هایی مبنی بر ضعف عملکرد شهردار تهران در قضیه آلودگی هوا، ساختمان‌های ناامن، بکارگیری دو شغله‌ها، اوضاع بد شرکت‌های وابسته به شهرداری، تاخیر در اجرای پروژه‌های عمرانی ...
سعید میرشاهی – بیش از 3 ماه از مسدودسازی آخرین پلتفورم‌های تحت مدیریت شرکت متا یعنی واتس‌اپ و اینستاگرام در ایران می‌گذرد. سال‌ها قبل اما دیگر پلتفورم متا یعنی فیس‌بوک نیز در ایران فیلتر شده بود.
علی شمیرانی - هفته قبل وزیر ارتباطات با تایید فعال شدن اینترنت ماهواره‌ای در ایران و اظهار بی‌اطلاعی از تعداد آنها، در پاسخ به احتمال ورشکستگی اپراتورهای داخلی گفت: «تعداد دارندگان اینترنت ماهواره‌ای در دنیا، یک درصد کل کاربران اینترنت هم نمی‌شود.»
