مسؤول شبکه آموزشی دانش‌آموزان(شاد) از بروزسانی نسخه جدید «شاد» در 15 شهریور خبر داد و گفت: حداقل 4 بار در هر کلاس، حضور دانش‌آموز کنترل می‌شود.
فارس ـ وقتی در آخرین ماه سال 1398، سر و کله کرونا به کشور پیدا شد، اولین اقدامات برای مبارزه با آن، تعطیلی مدارس در جهت پیشگیری از ابتلا به آن بود؛ در همان روزها، مسؤولان دستگاه تعلیم و تربیت دست به کار شدند تا اگرچه مدارس تعطیل شده است اما آموزش تعطیل نشود. اولین اقدام در این راستا، ارائه آموزش‌های تلویزیونی با همکاری صدا و سیما بود.
هم راستا با این اقدام، برخی معلمان به صورت خودجوش پای کار آمدند و آموزش مجازی را از طریق ایجاد کانال در شبکه‌های اجتماعی رقم زدند و آموزش و پرورش هم برای اینکه بتواند سروسامانی به این آموزش‌ها دهد و از طرف دیگر تجربه آموزش سراسری در فضای مجازی و البته امن را فراهم کند، به دنبال ایجاد شبکه آموزشی برای دانش‌آموزان بود.
«شاد» مخفف شبکه آموزشی دانش‌آموزان بعد از فراز و نشیب متعدد در نهایت 21 فروردین امسال کلید خورد و حالا جمعیت گسترده‌ای از دانش‌آموزان و فرهنگیان در آن عضو هستند؛ این شبکه با حرف و حدیث مشکلات متعددی همراه بود که در گزارش‌های متعدد به آنها پرداختیم.
15 شهریور، سال تحصیلی جدید آغاز می‌شود و یک رکن آموزش‌ها در سال تحصیلی جدید، آموزش مجازی است اما آیا «شاد» آماده حضور دانش‌آموزان هست و آیا مشکلات «شاد» برطرف شده است؟؛ به سراغ سید حسن الحسینی مشاور وزیر آموزش و پرورش و مسؤول شبکه آموزشی دانش‌آموزان(شاد) رفتیم تا از وی درباره آخرین وضعیت «شاد» جویا شویم.
* چی شد که آموزش و پرورش تصمیم گرفت که شبکه‌ای در فضای مجازی داشته باشد؟
شبکه آموزشی دانش‌آموزان(شاد) برای تعطیل نشدن آموزش در شرایط بحران‌زده کرونایی در کشور به وجود آمد و عملا به ترتیبی جایگزین کلاس‌های حضوری و آموزش‌های چهره به چهره بود. «شاد» در واقع از این جهت کار بزرگی که کرد این بود که نگذاشت در کشور ما آموزش تعطیل شود و مهم‌ترین شعار «شاد» هم این بوده است که به هیچ عنوان آموزش در کشور تعطیل نخواهد شد. این اهتمام ویژه به امر آموزش یک بحث مقدس و محترمی است که برای همیشه می‌تواند خوب باشد.
* در زمان شکل‌گیری «شاد» بحث‌های مختلفی مطرح شد از حضور پیام‌رسان‌های متعدد تا انتخاب پیام‌رسان واحد؛ چرا آموزش و پرورش یک پیام‌رسان برای خودش ایجاد کرد؟
واقعیت این بود که کار مجازی یک مقدار در کشور انجام شده بود اما بیشتر در سطوح دانشگاهی بود و البته همه محدود بود. کار با همراه اول از آنجا انتخاب شد که بزرگترین اپراتور کشور است و گستره پوشش آن برای نظام آموزشی کشور یک امتیاز بود و با شرایط آموزش و پرورش بیشتر کنار آمد که به عنوان پارتنر اصلی انتخاب شد.
* بعد از فعالیت شبکه «شاد»، آمار متعدد از عضویت در این شبکه اعلام می‌شد که متناقض بود؛ دلیل این آمار متناقض چه بود و چرا تضاد آماری در «شاد» وجود داشت؟
ببنید منبع آمار متفاوت بود.
* از چه نظر؟
کسی آمار خلاف نداده است. ببینید یکبار اصل ورود تک تک دانش‌آموزان معیار بوده و یکبار فعالیت آنها، معیار قرار گرفته است و لذا پایه آمار متفاوت است. ولی برای ما گذشته خیلی مهم نیست.
«شاد 1» در یک شرایط اضطرار توانست به خوبی موفق باشد و رسالت خود را به خوبی انجام داد اما دغدغه ما آمدن «شاد 2» است یعنی نسخه جدید «شاد» است که برای اول مهر با یک امکانات بیشتر بتوانیم در خدمت تعلیم و تربیت و دانش‌آموزان باشیم.
* یک سری خواسته‌ها دانش‌آموزان و معلمان از «شاد» دارند که برایشان تاکنون مهیا نشده است؛ مثلا امکاناتی در یک پیام رسان و شبکه اجتماعی داریم که اینجا نداریم و باعث می‌شد که از شبکه‌های دیگر استفاده کنند. «شاد» در مرحله دوم یعنی در سال تحصیلی جدید قرار است چه کار کند؟
«شاد» با یک پیام‌رسانی شروع شده است و مهم این است که جلوی کوچ دانش‌آموزان به پیام‌رسان‌های دیگر بگیرد و جذب یک پیام‌رسان امن که مورد نظر آموزش و پرورش کند اما در مرحله دوم یا نسخه جدید «شاد» مأموریت پیدا کردیم که «شاد» را تعاملی کنیم؛ چیزی که با ماهیت تعلیم و تربیت و با بازسازی کلاس فیزیکال در این شبکه سازگارتر است. بنابراین امکانات جدیدی که به «شاد» اضافه می‌شود تماما در خدمت تعامل بیشتر دانش‌آموزان و معلم است مثلا بانک سؤال، صفحه شخصی معلم و دانش‌آموز، احراز هویت مدیران ستادی و اولیا و خبرگان تعلیم و تربیت، بازنویسی نسخه وب و افزایش قابلیت برای استفاده از گوشی‌های مختلف و تهیه محتوا ایجاد می‌شود.
در بخش تهیه محتوا، 100 درصد محتوای دوره ابتدایی در حال بارگذاری است؛ 50 درصد محتوای تمام دروس در متوسطه اول هم در حال بارگذاری است و البته در متوسطه دوم به دلیل تعدد و تکثر عناوین دروس، یک مقدار کمتر کار شده است ولی دروس عمومی بیش از 50 درصد در حال بارگذاری است. بنابراین از نظر محتوا با یک محتوای کامل به استقبال سال تحصیلی جدید می‌رویم.
کار دیگر، تدریس‌های برتر الگو است که برای همه درس‌ها در حال ارائه شدن است و هم در ابتدایی و متوسطه برای معلمان و دانش‌آموزان است یعنی «شاد» در این مرحله هم دستیار دانش‌آموز، هم دستیار معلم و هم دستیار خانواده است.همچنین کلاس‌های لایو به «شاد 2» اضافه می‌شود. ضمن اینکه بات حضور و غیات هم ایجاد می‌شود.
* منظور از حضور و غیاب چیست؟
دقیقا دانش‌آموزان مثل کلاس فیزیکی کنترل می‌شوند که حضور خودشان را اعلام کنند. مدت کلاس در ابتدایی 25 دقیقه و در دبیرستان 35 دقیقه است.
اگر در کلاس 20 دانش‌آموز باشد، دقیقا حضورشان مشخص است و هر 7 دقیقه یکبار حضور دانش‌آموز در کلاس چک می‌شود یعنی دانش‌آموز نمی‌تواند حاضری بزند و برود و دوباره آخر کلاس بیاید یعنی حداقل 4 بار در هر کلاس، حضور دانش‌آموز کنترل می‌شود.
* امکان دارد که دانش‌آموز تصویر معلم را ببینند؟
فعلا صوتی است. شرایط تصویری در حال پیگیری است و امکانش را آماده می‌کنیم که امیدواریم در ماه‌های آینده هم حضور دانش‌آموز و معلم را داشته باشیم.
* منظورتان از چه زمانی است؟
فکر می‌کنم از 15 مهر بتوانیم امکان تصویری را داشته باشیم.
عملا پیام‌رسان قبلی تبدیل به یک پلتفرم آموزشی کامل یا نسبتا کامل که بیشتر به سمت LMS کامل پیش می‌رود و این دارایی بزرگ برای نظام آموزشی کشور و آموزش و پرورش که بتواند از این سیستم به نفع پیشبرد اهداف به ویژه در مواقع بحرامی استفاده کند.
* گلایه‌هایی از «شاد» بود که مثلا فایل خوب دانلود نمی‌شد یا اصلا خود نرم‌افزار دانلود نمی‌شود؟ از چه زمانی نرم‌افزار به‌روز می‌شود؟
ما برای 15 شهریور که شروع سال تحصیلی است، نسخه جدید «شاد» وارد عمل شده و به‌روزرسانی می‌شود.
* چند آیتم جدید با به‌روزرسانی اضافه می‌شود؟
حدود 6، 7 آیتم داشتیم اما 24، 25 امکان جدید به وجود آمده است. معتقدم معلمان و دانش‌آموزان ما در کار با «شاد» اذیت شدند چرا که امکانات و زمان محدود بود ولی امیدواریم در کار با «شاد» جدید راحتی بیشتری احساس کنند و در این راستا آموزش معلمان و کاربران و افزایش امکانات فراهم شد.
* آیا تمام معلمان تحت پوشش هستند و چه آموزش‌هایی به معلمان ارائه می‌شود؟
بله، آموزش تمام معلمان در جریان است و در دوره‌های ابتدایی و دبیرستان حدود 24 ساعت آموزش برای همه معلمان کشور در نظر گرفته شده است و محتوای این آموزش‌ها هم عمدتا کار در فضای مجازی از چگونگی تولید محتوا تا چگونگی به‌کارگیری سیستم «شاد» در آموزش است.
* هزینه اینترنت نیز مشکل دیگر دانش‌آموزان و خانواده‌هاست. البته در یک مدت اعلام شد که هزینه اینترنت رایگان است، آیا از 15 شهریور هزینه اینترنت رایگان خواهد بود؟
در موضوع هزینه‌های کاربران در «شاد» به شدت حساس هستیم و فکر می‌کنیم که آموزش عمومی مجازی نباید گران و دور از دسترس باشد. این به فاجعه بازماندگی از تحصیل کودکان و نوجوانان در حاشیه شهرها و مناطق محروم می‌انجامد.
در دولت کسانی طرفدار گرفتن هزینه از دانش‌آموزان هستند اما ما به عنوان آموزش و پرورش فکر می‌کنیم که آموزش در بستر «شاد» حتی‌المقدور باید رایگان باشد و در شرایط کرونایی نباید بار هزینه‌های آموزش را به خانواده‌ها بیش از آنچه که هست، تحمیل کنیم چرا که می‌تواند اولا به مهاجرت از شبکه امن «شاد» منجر شود و می‌تواند سبب‌ساز آسیب‌دیدن حاکمیت واحد تعلیم و تربیت باشد و این به نفع هیچکس نیست.
مهم‌تر از همه این است که گران‌شدن کار، با شبکه «شاد» در کنار گرانی گیرنده‌های هوشمندی که بتواند دسترسی مخاطبین «شاد» را فراهم کنند، دو عامل مهم در افزایش هزینه‌های تعلیم و تربیت می‌توانند باشند و ما باید تلاش کنیم که اینها را به حداقل برسانیم.
اما در عمل اتفاقی که در حال افتادن است، این بوده که اپراتورهای تأمین کننده سرویس‌ها و وزارت ICT معتقدند که باید بخشی از هزینه‌ها را از دانش‌آموزان دریافت کنند و این برای دانش‌آموزان برخوردار رقمی نخواهد بود اما برای دانش‌آموزان مناطق محروم و حاشیه شهرها و گسترش عدالت آموزشی حتما مشکل‌ساز است و نگرانی هست که داریم.
* با این حرف شما یعنی از اینترنت رایگان خبری نیست؟
می‌خواهند بخشی از هزینه‌های اینترنت توسط دانش‌آموز پرداخت شود و نوعی سیاست‌گذاری وجود دارد که دانش‌آموزان بیشتر به طرف اینترنت خانگی بروند.
* شما در حال پیگیری هستید که اینترنت را ارزان و رایگان در اختیار دانش‌آموزان قرار دهید؟
بله، آموزش و پرورش در واقع به دنبال مصوباتی است که بتواند اینترنت را در مرحله اول، رایگان و در مرحله دوم، ارزان برای دانش‌آموزان خودش تأمین کند.
* برای دانش‌آموزان مناطق محروم می‌توان این پیگیری را داشت که حداقل اینترنت برای آنها رایگان باشد؟ مشکل تلفن همراه هوشمند برای این گروه وجود دارد و حتی پویش‌هایی ایجاد شده است که به آنها کمک کنند، حالا با هزینه اینترنت چه باید کرد؟
معتقدیم که باید برای مناطق محروم و حاشیه شهرها حتما این تسهیل ایجاد شود و اگر ایجاد نکنیم با بیش از 2 میلیون بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی جاری مواجه خواهیم بود.
* بیش از 2 میلیون یا بیش از 3 میلیون؟
یک میلیون را می‌توانیم با بسته‌های آموزشی و آموزش تلویزیونی پوشش داده می‌شوند و الباقی حدود 2 میلیون می‌شود.
* وزیر آموزش و پرورش عنوان کرده است شرایطی فراهم می‌شود که تلویزیون خانگی به «شاد» نصب شود، منظورشان چیست؟
«شاد» تی‌وی از برنامههای پلتفرم آموزشی «شاد» بوده و هست که به هیچ عنوان قبل از هماهنگی با صدا و سیما و قبل از تمام شدن کارهای کارشناسی مربوط، دایر نخواهد شد.
* فکر می‌کنید اگر بخواهد اجرایی شود، چقدر زمان می‌برد؟
در حال حاضر از نظر فنی آمادگی هست اما باید بعد از لحاظ مقررات و ملاحظات و هماهنگی با مراجع مربوط، اجرا شود.
* نگرانی‌هایی از آموزش همچنان وجود دارد. مثلا قرار است آموزش به صورت زنده باشد اما تکلیف دانش‌آموزانی که پدر یک تلفن همراه دارد و آن را هم با خود به سر کار می‌برد، چیست؟ یا چند خواهر و برادر هستند و باید در ساعات مختلف از این سامانه استفاده کنند. برای این گروه‌ها چه برنامه‌ریزی شده است؟
دشواری‌هایی هست که فضای آموزش مجازی به خانواده تحمیل می‌کند که البته در این شرایط گریز‌ناپذیر است و باید یک نوع برنامه‌ریزی آموزشی هرساله آموزش و پرورش و مدرسه داشته باشد و هر خانواده‌های به نظر من برنامه آموزشی داشته باشند که بتوانند وسیله واحد برای چند فرزند دانش‌آموز داشته باشند.
البته ما در کنار اینها به دنبال آموزش ترکیبی هستیم یعنی آموزش مجازی هست، آموزش حضوری در مناطق سفید و کم‌جمعیت هست، آموزش تلویزیونی به آن اضافه می‌شود و بسته‌های آموزشی هست.
* این اقدامات که سال گذشته بود؟
بله، سال گذشته البته به صورت ناقص توانستیم انجام دهیم و امسال با یک آمادگی بیشتری انجام می‌دهیم.
* در حال حاضر چند دانش‌آموز و معلم در شبکه «شاد» عضو شدند؟
هنوز دانش‌آموزان در حال ثبت‌نام هستند و بعد از ثبت کامل اطلاعات، اعلام می‌کنیم. ما حدود 15 میلیون دانش‌آموز و کادر آموزشی در سناد خواهیم داشت و حتی آمار دانش‌آموزان مدارس غیردولتی هم در «شاد» ثبت می‌شود. آمار تمام دانش‌آموزانی که در کشور درس می‌خوانند در «شاد» خواهد بود.
* حتی آن کسانی که device و وسیله هوشمند ندارند؟
بله. آمار این افراد هست و کلاس‌بندی می‌شوند و اتفاقاً مشخص می‌شود که چه کسانی وسیله و
device ندارند یعنی اطلس آموزشی ما مشخص می‌شود که مثلا در فلان نقطه اینترنت نداریم یا چه دانش‌آموزی وسیله ندارد.
رؤسای آموزش و پرورش مناطق و استان دقیقا رصد کرده و پیش‌بینی بسته‌های آموزشی می‌کنند.
* تا الان چند نفر ثبت‌نام کردند؟
تا کنون 14 میلیون و 138 هزار کاربر در سامانه «شاد» حضور دارند. 152 هزار مدرسه، 713 هزار معلم و 12 میلیون و 280 هزار دانش‌آموز در سامانه «شاد» حضور دارند.
* این اضافه شدن افراد و تبادل فایل، باعث سنگینی سامانه نمی‌شود؟ اگر 15 شهریور همه دانش‌آموزان وارد سامانه شوند، باعث کندی آن نمی‌شود؟
این موضوع از بحث‌های جدی زیرساختی و نرم‌افزاری است که در شورای عالی فضای مجازی کشور با حضور معاون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و افراد مسؤول و دست‌اندرکار در همراه اول و مراکز متعدد دست‌اندرکار در این موضوع تعقیب می‌کنیم.
یکی از دغدغه‌های ما این بود که سیستم در برابر بار ترافیکی مقاوم باشد و اینگونه نباشد که در زمان شروع سال تحصیلی، مشکل پیش بیاید.
* یک مانور بازگشایی «شاد» مانند مانور بازگشایی مدرسه نمی‌توان پیش‌بینی کرد؟
بله؛ ما مانور یا بازگشایی آزمایشی پیش‌بینی کردیم ولی از آنجا که نمی‌توان به دانش‌آموزان و خانواده‌ها حکم کرد که حتما حضور داشته باشید، تعداد اتصال کم خواهد بود و بار واقعی روی سیستم نشان داده نخواهد شد. وقتی بار واقعی روی سیستم آمد، آن موقع می‌توانیم ببینیم جواب می‌دهد یا نمی‌دهد.
برای اینکه رعایت ترافیک کشوری کرده باشیم، پیش‌بینی کردیم که دانش‌آموزان در 3 یا 4 گروه بزرگ تقسیم شوند و بر آن مبنا، ساعات درسی در طول روز تقسیم شود. یعنی دانش‌آموزان به صورت شیفتی وارد شبکه شوند تا یکدفعه بار زیاد وارد شبکه نشود تا موجب اذیت دانش‌آموزان و خانواده‌ها شود.
* برخی دانش‌آموزان می‌گویند چرا نمی‌توانیم به همکلاسی‌های خود پیام بدهیم؟ مگر این سامانه برای دانش‌آموزان نیست، چرا امکان ارسال پیام بین ما نیست؟
به دلایل تربیتی و برای امنیت شبکه، اجازه ندادیم که همه دانش‌آموزان به هم دسترسی داشته باشند اما دانش‌آموزان هر کلاس می‌توانند با هم تبادل اطلاعات داشته باشند و گروه‌های هم‌درس تشکیل دهند و پیام مبادله کنند.
* برخی می‌گویند شبکه «شاد» برای آموزش و پرورش پولساز شده است یا به دنبال منافع سیاسی است؟ در این خصوص توضیح می‌دهید؟
البته برخی هم می‌گویند که آموزش و پرورش چقدر هزینه کرده است؟ از این طیف تا آن طیف که چقدر پول جابه‌جا می‌شود. هدف ما از پیدایش و ایجاد شبکه «شاد» واقعا تعلیم و تربیت بوده است و مسائل دیگر نیست. به همین دلیل اجازه تبلیغ در «شاد» را نداده‌ایم. آموزش و پرورش هیچ هزینه‌ای برای «شاد» نکرده است.
سرمایه‌گذاری برای ساختارها و زیرساخت‌ها، ایجاد برنامه توسط همراه اول و با حکم رئیس‌جمهور انجام شده است و آموزش و پرورش به هیچ عنوان درآمد از «شاد» ندارد.
*پس تکلیف بخش خصوصی چه می‌شود که در «شاد» حضور دارد؟
فعالیت‌ها را در «شاد» دو قسمت کردیم که یک بخش خدمات پایه و یک بخش خدمات افزوده است. در بخش خدمات افزوده، بخش غیردولتی می‌تواند فعالیت کند و با رعایت پروتکل‌ها و مقررات مربوط به آموزش و پرورش، سرویس‌های خود را ارائه دهد.
ارائه این سرویس‌ها مشمول تخفیف و رایگان بودن اینترنت نخواهد بود.در بخش خدمات پایه برای دانش‌آموزان رایگان است اما در بخش خدمات افزوده، هزینه طبق قرارداد با مدرسه خاص و غیردولتی دریافت می‌کند و این موضوع دیگر ارتباطی با آموزش و پرورش و شبکه «شاد» ندارد.
