سمیه مهدوی - از اوایل سال جاری بازار موبایل ایران در رکودی طولانی فرو رفت، حتی اعیاد و مناسبات مختلف نیز نتوانست جنب و جوش را به این بازار باز گرداند، نوسانات ارز نیز به قدری قابل توجه نبود که تکانی اساسی به این بازار وارد کند و بهانه مناسبی برای افزایش ناگهانی قیمت‌ها دست برخی فروشندگان بدهد، در نتیجه نیز کار تا جایی پیش رفت که اکنون در سه ماهه پایانی سال نیز رکود همچنان بر این بازار حکمفرماست.
اما در حالی که عدهای کاهش قدرت اقتصادی مردم را در ایجاد این رکود موثر می‌دانند، عدهای دیگر قیمت بالای گوشی‌ها و ضوابط حاکم بر بازار سنتی موبایل را مقصر اصلی ایجاد این رکود درنظر می‌گیرند و راه‌حل آن را در اصلاح روش توزیع و ارایه خدمات به مشتریان عنوان می‌کنند. مستند اظهارات این عده نیز رونق بخش دیگری از بازار به نام فروش آنلاین است و کسب و کار تازه پا گرفته این بخش را بیش از پیش به مصرف‌کنندگان معرفی کرد.
به این ترتیب با وجود مشکلات عدیده در بخش فروشگاه‌های مجازی، حجم خرید اینترنتی در سال گذشته نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن با افزایش 229 درصدی رو به رو شد، سایتهای فروش سروسامان بیشتری یافته و تحت نظارت دقیق‌تری قرار گرفتند. در همین راستا نماد اعتماد برای شناساندن سایتهای مورد اطمینان به عنوان نشانه استاندارد این سایت‌ها تعریف شد و بخشی از مشکلات این شیوه از فروش برطرف شد. با وجود این هنوز این بازار هم در بخش سنتی و هم در بخش اینترنتی از آشفتگی زیادی رنج می‌برد، نماد اعتماد سایت‌ها گرچه به حل بخشی از مشکلات انجامید اما هنوز هم اطلاع‌رسانی مناسبی در رابطه با سازوکار شناسایی این سایت‌ها در اختیار مصرف‌کنندگان قرار نگرفته است. در همین حال بازار سنتی نیز همچنان گرفتار سوءاستفاده برخی از فروشندگان باقی ماند تا کماکان به محل پرمخاطره‌ای برای خرید باقی ماند.
اما موفقیت برجام و لغو تحریم‌ها ظاهرا توانسته تا حدودی بازار گوشی‌های هوشمند را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد، از مدت‌ها قبل زمزمه‌هایی برای ورود مستقیم برخی از برندها به ایران، به گوش می‌رسید اما قطعیتی در این رابطه در کار نبود. تا این که شرکت چینی شیائومی اولین گام را برداشت و به طور رسمی وارد بازار ایران شد. در همین حال اخبارغیر رسمی دیگری نیز در رابطه با تصمیم سایر برندها برای تغییر رفتار و سهیم شدن در بازار ایران انتشار یافته که صحت و سقم آن در دست بررسی است، اما ورود این برندها چه تاثیری بر بازار موبایل ایران خواهد داشت؟
معادلات بازار موبایل چگونه تغییر می‌کند
به نظر می‌رسد کمپانی‌های مختلف ازمدت‌ها قبل، با بررسی بازار ایران، زمینه را برای حضور خود فراهم کرده‌اند. در همین راستا با شناخت خوبی که از فضای کسب و کار گوشی‌های هوشمند در ایران به دست آوردهاند برخی از آنها را بر آن داشته که تنها به یک شیوه فروش اکتفا نکنند.
از جمله این که به جهت فضای حاکم بر بازار ایران و فراهم نبودن تمام زمینه‌های لازم برای خرید اینترنتی، برخی از شرکت‌های گوشی‌ساز تصمیم گرفته‌اند که به طور انحصاری به فروش آنلاین اکتفا نکنند و شانس خود را در بازار سنتی نیز بیازمایند، برخی دیگر مانند شیائومی پا را از این نیز فراتر گذاشته و با انتخاب همراه اول به عنوان شریک تجاری خود، قصد دارد برای دستیابی به فروش خوب در ایران، تمامی‌شیوه‌ها را به کارگیرد.
فروش از طریق بازار سنتی، فروشگاه‌های اینترنتی و در نهایت همکاری با بزرگترین اپراتور ایران، شیائومی را رسما به بازار ایران آورده است. این شرکت که در سال 2010 فعالیت خود را در زمینه گوشی‌های هوشمند آغاز کرده و در کشور خود با موفقیت‌های چشمگیری رو به رو شده، این بار در صدد برآمده که در راستای گسترش تجارت خارجی خود بعد از دو کشور پرجمعیت چین و هند، به بازار ایران نیز توجه کند. از این رو لغو تحریم‌ها فرصت خوبی را برای این کمپانی فراهم آورد تا به عرضه مستقیم محصولات خود در کشورمان بپردازد.
سهم چینی‌ها تحت تاثیر ورود رقبای جدید
از آنجا که شهرت این کمپانی در تولید گوشی‌های هوشمند با قیمت رقابتی است به نظر می‌رسد، تولیدکنندگان گوشی‌هایی از این دست بیش از همه تحت تاثیر ورود شیائومی به بازار ایران قرار گیرند. این شرکت‌ها که غالبا هموطن شیائومی هستند تا به امروز با استفاده از قیمتهای مناسب و ارایه امکانات قابل قبول توانسته بودند خود را در سبد خرید بخش بزرگی از مصرف‌کنندگان ایرانی قرار دهند و حال با ورود شرکت رقیب، به نظر می‌رسد باید بخشی از بازار خود را به او واگذار کنند.
شیائومی اما تنها تهدیدی برای گوشی‌های ارزان‌قیمت بازار محسوب نمی‌شود، بلکه با شهرتی که در زمینه به کارگیری فناوری‌های روز و ارایه آن با قیمتهای مناسب به دست آورده، ممکن است خریداران گوشی‌های گران‌قیمت را نیز به صرفه‌جویی واداشته و به استفاده از این برند ترغیب کند. این دسته از کاربران، همان‌هایی هستند که از برند خاصی طرفداری نمی‌کنند بلکه به دنبال دستیابی به تکنولوژی با بهای کمتر هستند، در این شرایط این کمپانی می‌تواند به تهدیدی برای سامسونگ و اپل نیز تبدیل شود، کما این که در فروش جهانی نیز شانه به شانه این دو غول پیش رفته است. اما به طور کلی عرضه رسمی شیائومی در ایران بیشترین تاثیر خود را بر بازار برندهای ارزان‌فروش، گوشی‌های میان‌رده و پایین‌رده خواهد گذاشت.
وضعیت اپل متفاوت است
در همین حال با لغو تحریم‌ها، برخی گمانه‌زنی‌ها در رابطه با حضور نمایندگی رسمی اپل نیز در ایران قوت گرفت، این احتمال زمانی قوی‌تر شد که اپل اعلام کرد که نام ایران در ورژن بعدی سیستم‌عامل این شرکت گنجانده خواهد شد. لازم به یادآوری است که پس از اعمال تحریم‌ها نام کشورمان از سیستم‌عامل آیفون‌های اپل و مکینتاش حذف شده بود و اینک با برچیده شدن تحریم‌ها، این شرکت وعده داده تا نام ایران را در این پلتفرم جای دهد و نیز اعلام کرده که از همکاری با مهندسان ایرانی استقبال خواهد کرد. اگر این لطف! شرکت اپل را نشانه‌ای از تمایل آن برای حضور رسمی در ایران بدانیم شاید در آینده شاهد برپایی فروشگاه‌های متحدالشکل اپل در ایران نیز باشیم.
اما وجود نمایندگی رسمی این کمپانی تاثیر چندانی بر سهم کمپانی‌های دیگراز بازار نخواهد گذاشت، چرا که گوشی‌های آیفون طرفداران خاص خود را دارند و این افراد چه با وجود نمایندگی چه از طریق روش‌های موجود، گوشی‌های این کمپانی را به دست خواهند آورد، گرچه حضور رسمی اپل در ایران اگر به ایجاد انحصار نیانجامد، از طریق ارایه خدمات یکپارچه و کارآمد به سود کاربران آیفون تمام خواهد شد. بماند که برخی ورود رسمی اپل را موجب گرانی محصولات این شرکت نیز می‌دانند.
گویا شرکت مایکروسافت نیز از قافله عقب نمانده و لغو تحریم‌ها قرار است پای این شرکت را نیز به کشورمان باز کند، البته این بار به طور رسمی! شایعات حاکی از آن است که مایکروسافت قرار است گوشی‌های خود را از طریق نمایندگی‌های خود در ایران به فروش برساند، با توجه به این که تفاوت عمده گوشی‌های هوشمند این کمپانی با سایرین، در سیستم‌عامل آن نهفته است، افرادی که ویندوزفون‌ها را به دلیل سازگاری بهتر آنها با سایر محصولات مایکروسافت می‌پسندند، می‌توانند از خدمات مستقیم این کمپانی در کشور استفاده کنند.
البته این سیستم‌عامل با اختلاف زیادی بعد از اندروید و iOS قرار گرفته و بعید است که بتواند تاثیر عمده‌ای درمحدود کردن سهم سایر پلتفرم‌ها در بازار بگذارد، اما حضور رسمی این کمپانی و ارایه خدمات کارآمدتر می‌تواند در افزایش کاربران ویندوزفون موثر باشد.
وضعیت قدیمی‌ها با حضور جدیدترها
با حضور کمپانی‌های جدید، فضای بازار موبایل ایران رقابتی‌تر خواهد شد و شرکت‌ها برای موفقیت در فروش باید تلاش بیشتری نسبت به گذشته داشته باشند و در صورت لزوم به اصلاح روش‌های قبلی خود بپردازند و یا به شیوه‌های جدیدتری در این رابطه روی آورند.
در حال حاضر شرکتی که بیشترین واکنش را به حضور رقبای جدید در ایران نشان داده، شرکت هواوی است. هواوی که طی سالهای اخیر و با استفاده از عدم حضور پرتعداد رقبا در بازار، به موفقیت‌های خوبی در کشورمان دست یافته، اینک به تکاپو افتاده و قصد دارد جایگاه خود را همچنان حفظ کند.
در همین رابطه قرار است بخش خدمات هواوی برای بالا بردن سطح رضایت کاربران، مدت زمان ارایه خدمات گارانتی محصولات را بهبود بخشیده و در صدد است تا شرایط گارانتی و دستمزد ارایه خدمات خارج از گارانتی را نیز در سراسر کشور یکپارچه کند. این شرکت همچنین وعده داد که قصد دارد به جای واردکنندگان خود راسا به ارایه خدمات پس از فروش بپردازد تا هماهنگی بیشتری در این زمینه به وجود آید. همچنین وعده تاسیس مراکز خدمات پس از فروش در 16 شهر اصلی و راه‌اندازی حدود هزار دفتر نمایندگی مجاز، دلیلی بر تکاپوی هواوی برای ایستادگی در برابر رقباست.
سامسونگ نیز به عنوان برترین تولیدکننده گوشی‌های هوشمند در دنیا، در ایران نیز از فروش خوبی برخوردار است و مراکز خدمات پس از فروش این کمپانی بیش از سایرین در ایران شناخته شده‌اند، اما حتی این کمپانی قدرتمند نیز به حضور احتمالی رقبای جدید واکنش نشان داده و شنیده شده قصد دارد، حضور پررنگ‌تری در بازار داشته باشد. شایعاتی نیز مبنی بر حضور مستقیم این کمپانی در بازار ایران به گوش می‌رسد.
اما در مورد ال‌جی به دلیل نوع عملکرد دفتر این شرکت کره‌ای اطلاعات چندانی در دست نیست، اما به نظر می‌رسد این کمپانی نیز تصمیم دارد تغییراتی در ترکیب شرکای داخلی خود به وجود آورد، کما این که شنیده می‌شود یکی از شرکای اصلی این کمپانی در ایران چندی پیش به طور گسترده اقدام به تعدیل نیرو کرده است.
اما در این میان جنب و جوش سایر کمپانی‌ها، از شرکت‌های سونی و اچ‌تی‌سی واکنش خاصی دیده نمی‌شود.
ورود رسمی نمایندگی‌ها به زیان چه کسانی است؟
در این میان به نظر می‌رسد قاچاقچیان به عنوان گردانندگان اصلی بازار، از حضور مستقیم نمایندگی‌های فروش در ایران استقبال نخواهند کرد. چراکه در صورت فراهم آمدن شرایط لازم برای فعالیت کارآمد نمایندگی‌ها و موفقیت آنها در جلب نظر کاربران، غالب مصرف‌کنندگان به منظور بهره‌مندی از کالای اصل و استفاده از خدمات فروش بهتر به سمت خرید از نمایندگی‌ها سوق داده می‌شوند و این به معنی کمتر شدن سهم قاچاقچیان از بازار است. به تبع آن با توجه به این که فروشندگان نیز به عنوان آخرین حلقه اتصال به کاربران،90 درصد گوشی‌های قاچاق را برای فروش در اختیار دارند، در صورت تمایل خرید مصرف‌کنندگان از نمایندگی‌های اصلی و فروشگاه‌های اینترنتی متضرر خواهند شد.
تعمیرکنندگان فعلی موبایل نیز قشر کوچکی هستند که در صورت ارایه کارآمد خدمات پس از فروش توسط نمایندگی‌ها، احتمالا مراجعان کمتری خواهند داشت، وارد کنندگان قانونی گوشی‌های هوشمند نیز گروه دیگری هستند که همواره در معرض آسیب قرار دارند، در شرایط فعلی قاچاقچیان و در شرایط پس از تحریم، حضور مستقیم نمایندگی‌ها، دست آنها را برای فعالیت بهتر همچنان بسته نگاه می‌دارد.
اما نه واردکنندگان مجاز، نه فروشندگان و نه تعمیرکاران، در مقابل فعالیت مستقیم کمپانی‌ها اقدام به کارشکنی نخواهند کرد، بلکه این قاچاقچیان و افراد ذی‌نفع قدرتمند هستند که آشفتگی بازار را به سود خود می‌دانند و تا آنجا که ممکن است بر تداوم آن دامن می‌زنند، به هر حال با وجود مشکلات زیرساختی دربخش واردات، توزیع و فروش، شاید آمدن نمایندگی‌ها هم نتواند به سرعت تاثیری در سرو سامان دادن اوضاع فعلی داشته باشد. چراکه رقبا فرش قرمز جلوی پای همکاران جدید خود پهن نخواهند کرد. (منبع:عصرارتباط)
