فراگیر شدن تکنولوژی های مربوط به ابزارهای حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، بحث ها و جدل هایی را در خصوص میزان آسیب ها و مضرات ناشی از استفاده از ابزارهای مخابراتی مطرح ساخته است، اما براستی مابین دکل های مخابراتی و تلفن همراه، کدامیک مضرات بیشتری برای سلامتی انسان دارند.
موضوعاتی همچون وجود تشعشعات پرتوهای رادیویی ناشی از نصب آنتن های مخابراتی و تلفن همراه(BTS) در شرایطی که استفاده از ابزارهای ارتباطی از جمله گوشی های همراه به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی انسانها مبدل شده اند، هر از چند گاهی بعنوان یک دغدغه و نگرانی ذهن بسیاری از مردم را درگیر خود می سازد.
البته قانونگذار براساس قانون حفاظت سلامت انسانی در برابر اشعه کشور، مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۶۸، به سازمان انرژی اتمی ایران به عنوان ناظر بر اجرای این قانون مسوولیت داده است تا به منظور حفظ سلامت مردم، کارکنان و نسل های آینده در برابر خطرات انواع پرتوها انجام وظیفه کرده و این وظیفه به مرکز نظام ایمنی هسته ای کشور(امورحفاظت دربرابر اشعه)به عنوان واحد قانونی محول شده است.
شاید هنگامی که از پرتوها سخن به میان آید، در ذهن بسیاری پرتوهایی همچون ایکس و گاما متصور شود، اما باید توجه داشت گرچه ماهیت پرتوهای ایکس و گاما با ماهیت پرتوهای رادیویی و مایکروویو که در ارتباطات رادیویی مورد استفاده قرار می گیرند، مشابه است؛ اما به علت تفاوت بسیار زیاد در فرکانس، تاثیرات این پرتوها بر انسان مشابه نیست.
البته در سطح دنیا نیز تاکنون آزمایشات و بررسی های گوناگونی ز سوی برخی از مجامع علمی در خصوص مخاطرات امواج مخابراتی انجام شده است و برخی معتقدند امواج موبایل از مخاطرات جدی برخوردار است و در مقابل این عده گروهی نیز تاکید می کنند که مطابق تحقیقات صورت گرفته در سطح بین الملل تاکنون مضر بودن این تشعشعات اثبات نشده است.
چندی پیش بود که حتی پروفسور مجید سمیعی جراح برجسته کشورمان در اظهار نظری اعلام کرد که تا کنون هیچ تحقیقی مثبت یا منفی بودن تاثیر این تشعشعات بر سلامت انسان را تائید نکرده است.
در گزارش سال ۱۳۸۹ مرکز نظام ایمنی هسته ای کشور نیز آمده که در حال حاضر در کشور، از (GSM Global System for Mobile Communication)استفاده می شود، در این سیستم انجام ارتباطات رادیویی بین گوشی های تلفن همراه و آنتن های BTS با استفاده از پرتوهای الکترومغناطیسی در فرکانسهای ۹۰۰ و ۱۸۰۰ مگاهرتز(میلیون هرتز) صورت می گیرد.
اما موضوع تاثیر تشعشعات موبایل و دکل های مخابراتی بر سلامت انسان، حتی مورد توجه رییس جمهور نیز قرار گرفته است و طبق دستور دکتر روحانی کارگروهی متشکل از نهادها و سازمانهای مختلف مسوول پیگیری این مسئله شده اند.
**شایعات مربوط به سرطان زا بودن آنتن های تلفن همراه و دردسر اپراتورها
شایعات مربوط به سرطان زا بودن آنتن های تلفن های همراه، مانع از انجام برنامه های توسعه ای شبکه اپراتورهای اول و دوم کشور شده است.
برهمین اساس نیز وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت یازدهم رسیدگی به امواج رادیویی و تشخیص میزان مضر بودن هر کدام را از جمله برنامه های خود قرار داد و با تشکیل کمیته ای اعلام کرد که امواج را بررسی می کند و در سه دسته امواج بی ضرر، کم ضرر و مضر جای خواهد داد.
هرچند قرار بود پس از انجام این بررسی ها گزارشی از سوی این کمیته ارائه شود اما تا این لحظه این گزارش منتشر نشده است، اما منابع مختلفی از جمله محمود واعظی در تابستان سال جاری اعلام کرد که بررسی های این کمیته با استفاده از تجهیزات کاملی که برای سنجش این تشعشعات دارد، نشان داده که فرستنده های مخابراتی هیچ گونه امواج مضری برای سلامتی مردم نداشته اند.
به هرحال پس از این نیز، اختلافات بر سر تاثیرات امواجی ارسال شده از دکل های مخابراتی ادامه داشته و وحید صدوقی مدیرعامل ارتباطات سیار ایران ضمن مخالفت با ادعاهای مطرح شده در خصوص مضر بودن دکل های مخابراتی معتقد است: میزان تشعشات امواج ناشی از آنتن های تلفن همراه و آنتن های BTS پیش از این مورد بررسی های مختلف قرار گرفته و به تایید سازمان انرژی اتمی رسیده است.
مدیرعامل شرکت ایرانسل نیز هفته گذشته در استان آذربایجان شرقی پاسخ به این سوال که آیا تشعشعات دکل های ایرانسل برای سلامتی مضر و سرطان زا است یا خیر، اعلام کرد: با توجه به اینکه سازمان انرژی اتمی این دکل ها را کنترل می کند و تاییده صادر می کنند، تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر اینکه این دکل ها تشعشعات مضر و سرطان زا ساطع می کنند، صادر نشده است.
علیرضا قلمبر دزفولی افزود: طبق گزارش دانشگاه های ایران که امواج دکل های ایرنسل را بررسی می کنند، تولید میزان تشعشعات ایرانسل بین یک صدم تا یک پانصدم حد مجاز است بنابراین هیچ یک از تشعشعات ایرانسل سرطان زا نیست.
اما پیگیری های خبرنگار ایرنا از منابع آگاه، حاکی از آن است که مطابق با نتایج بررسی های اخیر انجام شده در ۱۰ استان کشور از سوی کارگروه تعیین شده از سوی رییس جمهور ، آنتن های تلفن همراه سازگار با محیط زیست بوده و برای انسان از خطرات آنچنانی برخوردار نیست.
البته پیش از این نیز بارها موضوع غیرمضر بودن آنتن های مخابراتی مورد تاکید برخی از مسوولان از جمله مدیر کل صدور پروانه، سرویس های رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی قرار گرفته بود.
عظیم فرد با بیان اینکه، بحث های مختلفی در خصوص اثرات تشعشعات موبایلی مطرح شده است اظهارداشت: باید توجه داشت که تشعشعات موبایلی جزو امواج رادیویی محسوب می شوند که امواج رادیویی نیز از امواج غیریونیزه به شمار می روند، برهمین اساس تاکنون هیچ گزارش بین المللی مبنی بر مضرات تشعشعات غیریونیزه رادیویی وجود نداشته و مشاهده نشده است.
** دکل های مخابراتی ازحداقل تشعشعات برخوردارند
به اعتقاد برخی از کارشناسان دکل های مخابراتی از حداقل تشعشعات مضر برای بدن انسان برخوردارند و در حقیقت خطر اصلی در استفاده بیش از حد و نامناسب از گوشی های همراه و در بیخ گوشمان نهفته است
سیدهاشم مداح حسینی درگفت وگو با ایرنا، با تاکید براینکه یکسری باندها رزنانس و منعکس کننده ارتعاشات به بدن انسان هستند و از خطربیشتری برخوردار می باشند، افزود: معمولا فرکانس های زیر ۲۰ گیگا هرتز خطرناکترند و رادارها معمولا دارای فرکانس های بین یک تا ۲۰ گیگا هرتز هستند.
وی با بیان آنکه موبایل های ارتباطی باندهای زیرفرکانس ۴ گیگاهرتز را شامل می شوند، درعین حال اظهارداشت: درحوزه موبایل تنها فرکانس نیست بلکه عامل اصلی توان تشعشی است و در خصوص موبایل این توان درحد اقل است.
این کارشناس مخابرات گفت: درطول سالهای گذشته هیچگاه مشاهده نشده که پرسنل مخابراتی که به طور مستقیم و دائم درنصب تجهیزات مخابراتی فعالیت داشته ودرمعرض تشعشع این امواج قرار داشته اند بامشکل جسمانی مواجه شوند.
وی معتقد است: به طور حتم امواج مضر برای بدن انسان را، امواج با توان تشعشع بالا مانند امواج رادارهای هشدار دهنده با توان بالا تشکیل می دهند.
** خطر اصلی تلفن همراه است نه دکل های مخابراتی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات مخابرات ایران با تاکید براینکه خطر اصلی تنها گوشی تلفن همراه محسوب می شود، افزود: چراکه سر انسان بعنوان حساسترین عضو بدن، ازتماس مستقیم و نزدیک با این گوشی ها برخوردار است.
وی بیان کرد: در همه جای دنیا توصیه شده که بصورت ممتد و در مدت طولانی با گوشی همراه در تماس نباشیم و حداکثر مکالمه با تلفنهای همراه ۴۰ ثانیه توصیه شده که عموما ازسوی مردم رعایت نمی شود.
به گفته این کارشناس مخابرات، در شهرها هنگامی که شبکه مخابرات توسعه پیدا می کند تعداد سلولهایBTS یا ایستگاه پایه فرستنده و گیرنده های موبایل، زیاد و فاصله کم می شود و طراحی این سیستمها طوری در نظرگرفته شده است که کنترل تشعشعی در نظر گرفته شده واین یعنی اینکه هر چقدر سلول کوچکتر و فاصله گوشی با دستگاه کمتر باشد، توان تشعشعی پایین آمده و این برای انسان مضر نخواهد بود.
وی گفت: هر چقدر در شهرها تعداد BTS بیشتر باشد به دلیل کوچکی سلولهای توان تشعشعی آن کمتر و از خطر پایین تری برخوردار است
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات مخابرات ایران درادامه تاکید کرد: امواج مایکرویو با تشعشعات بالا در باندهای فرکانسی خاصی و در توان بالا می توانند بیماری هایی ایجاد کنند ولی شدت تشعشع ایستگاه های BTS که از فناوری های پیشرفته کنترل توان تشعشعی استفاده می کنند بسیار پایین می باشد.
مداح حسینی در رابطه با کشورهای اروپایی باآمدن شبکه های نسل جدید مانند LTEتعداد سلولها بسیار زیاد شده است، گفت: در حال حاضر در بسیاری از کشورها یپیشرفت همانند ژاپن و آلمان و نظایر اینها این شبکه ها پیاده سازی شده است.
وی افزود: بنابراین کسانیکه می گویند در خارج ایران به نصب تجهیزات مخابراتی اعتراضاتی صورت گرفته باید بدانندکه بیشتر این اعتراضات جنبه تبلیغاتی داشته چرا که این شبکه ها روز به روز درحال توسعه است و اگر خطراتی وجود داشت به طورحتم جلوی گسترش این شکبه هاگرفته می شد.
** اندازه گیری تشعشعات فرستنده های مخابراتی ازسوی سازمان تنظیم و مقررات
عضوهیات علمی مرکز تحقیقات مخابرات ایران در ادامه از اقدامات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در اندازه گیری تشعشعات آنتن های مخابراتی در بعضی از نقاط کشور خبرداد و گفت: تاکنون از سوی این سازمان اندازه گیری هایی انجام شده است و نتیجه این شد که شدت تشعشعات زیر حد استانداردهای جهانی بوده است.
مداح حسینی با بیان اینکه، درحال حاضریک دکل آنتن مخابراتی حداقل با ۳۰ متر ارتفاع در مناطق مختلف نصب می شود و فاصله انسانی با این دکل ها دور است، افزود: به دلیل اینکه تشعشع در اینگونه دکل ها متمرکز نیست و تا حدودی پخش می باشد نمی تواندآسیبی برای بدن داشته باشد.
به گفته این کارشناس مخابرات ساکنان زیر دکل ها وآنتن های نصب شده در بالای ساختمانها از کمترین تشعشات برخوردارهستند و نفوذ این تشعشعات به زیر دکل در حد صفر است چراکه بیشتر به سمت جهت طراحی شده ساطع می شود.
وی با اشاره به اینکه اکثر توجهات به سمت تشعشعات ناشی از فرستنده هایBTS جلب می شود، به مضرات گیرنده های موبایل اشاره کرد و گفت: درگذشته هنگامی که با گوشی های تلفن همراه صحبت می کردیم،گرمای شدیدی در صورت حس می شدکه این گرما به تشعشعات گوشی ها برمی گردد.
مردم بهتر است برای در امان ماندن از تشعشعات امواج مخابراتی از تلفن همراه کمتر استفاده کرده و از استفاده تلفن همراه برای کودکان نیز تا حد ممکن اجتناب شود چراکه دلیل کوجک بودن ابعاد بدن بچه ها، تشعشع ایجاد شده در بدن آنها در واحد سطح بیشتر خواهد بود.
