ITanalyze

پارلمان آلمان، فیسبوک، توییتر و یوتیوب را موظف کرد که محتویات مجرمانه یا دارای محتوای غیرقانونی را ظرف ۲۴ ساعت پاک کنند و در صورتی که این کار را نکنند با جریمه 57/1 میلیون دلاری مواجه خواهند شد.
BBC- از ماه اکتبر امسال فیس بوک، یوتیوب و سایت های دیگر که بیش از دو میلیون کاربر در آلمان دارند، باید پیام های حاوی نفرت پراکنی یا مجرمانه را ظرف ۲۴ ساعت حذف کنند. مطالبی که به صورت واضح غیرقانونی به نظر نمی رسند، باید در هفت روز بررسی شوند. قانون جدید آلمان درباره شبکه های اجتماعی یکی از سختگیرانه ترین قوانین جهان محسوب می شود. این قانون از اول اکتبر ۲۰۱۷ (۹ مهرماه) به اجرا گذاشته می شود. پیش از این الزام قانونی وجود نداشت و این تنها شرکت ها بودند که درباره حذف محتویات تصمیم می گرفتند. شرکت های نوپا از این قانون مستثنی شده اند. قانون یادشده شبکه های اجتماعی بزرگ را که ۲ میلیون کاربر دارند و سالانه دست کم ۱۰۰ شکایت دریافت می کنند، در بر می گیرد.
هیکو ماس، وزیر دادگستری آلمان، از فیس بوک نام برد که حدود ٣٠میلیون کاربر در آلمان دارد. او گفت: تجربه نشان داده است که بدون فشار سیاسی، اپراتورهای شرکت های بزرگ تعهدات خود را برای حذف محتوای غیرقانونی اجرا نمی کنند. 
او افزود: با آنکه قانون تمام مشکلات را حل نمی کند، جلوی نفرت پراکنی در رسانه های اجتماعی را می گیرد که مشکل فزاینده ای در بسیاری از کشورهاست. 
ماس که قانون جدید زیر نظرش تدوین شده است، به پارلمان آلمان گفت که جرایم مربوط به نفرت پراکنی اینترنتی در چند سال گذشته تقریبا ۳۰۰ درصد افزایش یافته است. او افزود: هیچ کس نباید بالاتر از قانون باشد.
این لایحه پس از چندین بار نشر اخبار جعلی و پیام های نفرت انگیز مجرمانه در شبکه های اجتماعی در آلمان تهیه شد. یکی از این موارد مربوط به هدف قرار دادن رنهت کونات، نماینده سبز پارلمان آلمان بود که به اشتباه ادعا می کرد او با پناهنده ای که یک دانشجوی آلمانی را در شهر فرایبورگ به قتل رساند، همدلی داشته است.
اقدام علیه نظم عمومی، فراخوان به ارتکاب جرم و تایید آن، مزاحمت جنسی، نفرت پراکنی، تشکیل گروه های تروریستی و توهین به باورمندان به مذاهب از جمله مواردی هستند که مصادیق آنها باید حذف شوند. اگر اثبات شود که شرکتی این مسائل را به صورت آگاهانه و هدفمند رعایت نکرده، ممکن است تا ۵ میلیون یورو جریمه شود. اگر نقض قانون ادامه یابد، ۵۰ میلیون یورو جریمه در انتظار شرکت خواهد بود.
فیس بوک در بیانیه ای اعلام کرده است که با هدف دولت آلمان برای مبارزه با نفرت پراکنی موافق است. در بیانیه فیس بوک آمده است: ما معتقدیم بهترین راه حل ها زمانی پیدا خواهند شد که دولت، جامعه مدنی و شرکت ها با یکدیگر همکاری کنند و این قانون در شکل کنونی نمی تواند تلاش ها برای مقابله با این معضل مهم اجتماعی را بهبود بخشد.
این شرکت اخیرا اعلام کرده است که اضافه بر  ۴هزار و پانصد کارمند کنونی خود سه هزار کارمند دیگر استخدام کرده است تا بتواند میلیون ها گزارش را که هر هفته ارایه می شود، نظارت کند.
شرکت هایی مثل فیس بوک همچنین به گزارش اخیر کمیسیون اروپا اشاره می کنند که نشان می دهد حدود ۸۰ درصد محتوای غیرقانونی گزارش شده در آلمان پیش از این حذف شده است.

 نگرانی از نقض حق آزادی اندیشه
قانون یاد شده که در آلمان به «قانون ضد نفرت پراکنی» مشهور است، مخالفان سرسختی هم دارد. غیر از شرکت های اینترنتی، بسیاری از فعالان اینترنتی و سیاستمداران هم با آن مخالفند.
مخالفان می گویند قانونگذار تصمیم گیری درباره مجرمانه بودن یا نبودن یک محتوا را بر عهده کمپانی های بین المللی بزرگ گذاشته، در صورتی که نظارت بر رعایت قانون بر عهده پلیس و دستگاه قضایی و به معنای فراگیرتر بر عهده حکومت هاست.
گذشته از خطر برخورد سلیقه ای، شرکت ها ممکن است از بیم جریمه شدن احتیاط بیش از حد به خرج دهند و موارد دوپهلو را که در اصل مجرمانه نیستند، حذف کنند؛ موضوعی که از جمله دامن طنزپردازان را خواهد گرفت.
گروه های حقوق بشر و نمایندگان رسانه های اجتماعی نیز می گویند که محدودیت زمانی تعیین شده توسط قانون غیرواقعی است و به سانسور اتفاقی منجر خواهد شد، چراکه شرکت های فعال در صنعت ارتباطات برای جلوگیری از جریمه ها احتیاط و پیام های زیادی را حذف خواهند کرد.
سازمان دهندگان انجمن صنایع اینترنت آلمان که ۱۵ سال از تاسیس آن می گذرد نیز درباره این قانون نگران هستند. آنها می گویند این قانون به طور شتاب زده برای اهداف سیاسی تهیه شده است.
الکساندر راب، عضو هیات مدیره این انجمن که دولت با او درباره پیش نویس قانون جدید مشورت کرده، می گوید: زمان لازم است تا تشخیص داده شود که آیا محتوای شکایت واقعا غیرقانونی است یا نه. 

 روبات هایی که حذف می کنند
بنا بر تصویب پارلمان آلمان، محتویات مجرمانه خود به خود حذف نمی شوند، بلکه باید شکایتی صورت گیرد. شبکه های اجتماعی بزرگ و یوتیوب موظفند زیرساخت های لازم جهت رسیدگی سریع به شکایت افراد را فراهم کنند. این شرکت ها همچنین باید مرجعی را برای پاسخگویی به نهادهای دولتی و قضایی معرفی کنند.حتی بیم آن می رود که شرکت ها حذف محتویات را به هوش مصنوعی و الگوریتم های رایانه ای بسپارند. در محافلی که در این باره بحث می شود، به سریال آمریکایی علمی ـ تخیلی «یکپارچه» (Incorporated) اشاره می شود. در این سریال دنیایی تصویر می شود که در آن نه حکومت ها، بلکه شرکت های بزرگ فناروی تصمیم گیری می کنند.
البته پیش بینی می شود این قانون پیش از اجرا با حکم قضایی مشمول اصلاح شود. ناظران می گویند پارلمان سراسری در آستانه انتخابات با عجله تصمیم گرفته و همه موارد را مدنظر قرار نداده است. انتخابات پارلمانی آلمان ۲۴ سپتامبر (۲ مهرماه) ۲۰۱۷ برگزار می شود. (منبع:فناوران)

در ایران حدود 30‌میلیون ایرانی در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌‌های خارجی عضو هستند. نکته‌ قابل توجه اینجاست که شبکه‌های بومی همچنان در بین کاربران محبوب نیستند.

طبق آمارهایی که توسط مسئولان فضای مجازی کشور منتشر شده است، بیش از 40‌میلیون دستگاه گوشی هوشمند موبایل در اختیار کاربران ایرانی قرار دارد. همچنین براساس گزارش الکسا، کاربران ایرانی رتبه نهم را در استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام دارند. امروزه شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های اجتماعی همچون اینستاگرام و تلگرام در ایران، با ترافیک بیشتری نسبت به شبکه‌های اجتماعی همچون توئیتر و فیسبوک که زمانی در صدر توجه کاربران ایرانی بودند، روبه‌رو هستند. با توجه به آمارهای وبسایت الکسا که به انتشار و رتبه‌بندی سایت‌های پربازدید می‌پردازد، در ایران شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌های خارجی همچون اینستاگرام در رتبه ۹، تلگرام ۱۳، یوتیوب ۴۷، فیسبوک ۱۳۲ و توئیتر ۴۷۲ قرار گرفته‌اند و شبکه‌های اجتماعی داخلی همچون فیس‌نما در رتبه ۳۴ و کلوب در رتبه ۶۳ قرار دارند.گوگل در جهان رتبه نخست را به خود اختصاص داده و در ایران هم مانند آمریکا و بسیاری کشورهای دیگر، در رتبه نخست وبسایت‌های پربازدید قرار دارد. پس از آن وبسایت ورزش 3 که تولید محتوای آن در ایران صورت می‌گیرد در رتبه دوم است. رتبه سوم وبسایت‌ها نیز در ایران به یاهو اختصاص یافته که در جهان در رتبه پنجم است. دیجی‌کالا و بلاگفا در رتبه‌های چهارم و پنجم قرار دارند و آپارات که در واقع وبسایتی ایرانی با محتوایی ویدئومحور مشابه یوتیوب است، در رتبه ششم جای گرفته و البته بخشی از مخاطبانش نیز در آمریکا حضور دارند. همچنین ویکی‌پدیا در ایران در رتبه هفتم و در جهان رتبه ششم را دارد. پارسی‌جو و یوز نیز که موتورهای جست‌وجوی ایرانی هستند به ترتیب رتبه‌های ۲۸۱ و ۹۸۴ را در ایران دارند.

« پیوندها» پربازدید است

از نکات جالب بازدیدها می‌توان به وبسایت «پیوندها» اشاره کرد که رتبه ۲۸ را در ایران به خود اختصاص داده است. این وبسایت جدا از اینکه ممکن است توسط کاربران اینترنتی به صورت مستقل باز شود، هنگامی روی سیستم کاربر پدیدار می‌شود که یکی از سایت‌ها یا بخش‌های فیلترشده در سایتی توسط کاربری جست‌وجو شود. در صورت جست‌وجوی محتوای فیلترشده، کاربر به صفحه پیوندها هدایت می‌شود. بنابراین پیوندها برای کاربران ایرانی وبسایتی نام‌آشناست که تا به حال حداقل یک‌بار با آن روبه‌رو شده‌اند. پیوندها که تنها در ایران مخاطب دارد و بنابراین 3/99‌درصد بازدید‌کنندگانش ایرانی هستند، شامل بخش‌هایی ازجمله فهرست مصادیق محتوای مجرمانه، ثبت سایت در پایگاه ساماندهی، درخواست معرفی در پیوندها، درخواست فیلتر و رفع فیلتر و پیشنهادات و انتقادات است و رتبه ۲۸ این وبسایت در ایران را می‌توان نشانه‌ای از مراجعه بالای کاربران اینترنتی ایران به محتواهای فیلترشده دانست. همچنین نکته قابل توجه دیگر، تفاوت بازدیدهای تلگرام در ایران در مقایسه با سایر کشورهاست. این وبسایت که در حال حاضر پرمخاطب‌ترین پیام‌رسان در ایران است و رتبه ۱۳ وبسایت‌های پربازدید را دارد، در جهان در رتبه ۴۶۱ جای گرفته است. پس از ایران که با بازدید ۴۴‌درصدی از تلگرام استفاده‌‌کننده بی‌رقیب این پیام‌رسان است، روسیه با 4/10‌درصد، ایتالیا با 8/4‌درصد، اسپانیا با 7/3‌درصد و برزیل با 2/9‌درصد در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار گرفته‌اند.

۵۹درصد کاربران دنبال سرگرمی هستند

برمبنای آخرین بررسی‌های نظام پایش شاخص‌های ارتباطات کشور ۵۹‌درصد کاربران در اینترنت به دنبال تفریح و سرگرمی‌اند. درگاه پایش جامعه اطلاعاتی برمبنای نظام پایش شاخص‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات و با توجه به نتایج طرح آمارگیری برخورداری خانوارها و استفاده افراد از فناوری اطلاعات و ارتباطات، آخرین وضعیت استفاده از ICT در ایران را تا پایان سال ۹۴ اعلام کرده است. طبق این برآوردها مشخص شد که وضعیت حضور کاربران اینترنت در شبکه‌های اجتماعی از سال ۹۲ که ۲۰‌درصد بوده در پایان سال ۹۴ به ۶۵‌درصد افزایش یافته است. این درحالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد ۵۹‌درصد کاربران در اینترنت به دنبال تفریح و سرگرمی‌اند و ۷۱‌درصد از این ابزار برای ارتباطات استفاده می‌کنند.

۸درصد کاربران در اینترنت محتوا تولید می‌کنند

در راستای فعالیت کاربران اینترنت در ایران مشخص شد که تنها هشت‌درصد کاربران ایرانی به تولید محتوا در فضای مجازی می‌پردازند. از این میان 2‌درصد تولیدات محتوا مربوط به نرم‌افزارهای اینترنت برای ویرایش، سه‌درصد محتوای تولیدشده برای مدیریت صفحات شخصی، شش‌درصد محتوای ایجادشده توسط کاربر شامل متن، عکس، فیلم و موسیقی و نرم‌افزار و یک‌درصد نیز به تولید محتوا در قالب وبلاگ‌نویسی مربوط می‌شود.

استفاده13‌درصد کاربران ایرانی از بانکداری الکترونیک

براساس بررسی‌ شاخص‌های جامعه اطلاعاتی در ایران درباره فعالیت کاربران اینترنت مشخص شد که ۱۳‌درصد فعالیت کاربران اینترنت در ایران به بانکداری الکترونیکی معطوف است. همچنین 5/37‌درصد از کاربران از خدمات دولت الکترونیک و ۴۲‌درصد از تجارت الکترونیک در اینترنت استفاده می‌کنند. در همین حال اعلام شده است که 2‌درصد کاربران در فضای اینترنت مشارکت الکترونیکی دارند و 5/4‌درصد کاربران نیز از خدمات رایانش ابری استفاده می‌کنند.

27درصد کاربران اینترنت بالای ۵۰سال هستند

بررسی‌ها نشان می‌دهد که 7/74‌درصد کاربران اینترنت در ایران در گروه سنی ۲۰ تا ۲۹ سال هستند. این در حالی است که 3/27‌درصد کاربران اینترنت در ایران را گروه سنی ۵۰ تا ۸۹ سال تشکیل می‌دهند. در همین حال فاصله جنسیتی بین کاربران اینترنت مرد و زن در ایران 9/1‌درصد است و فاصله بین کاربران اینترنت شهری و روستایی 5/25‌درصد برآورد می‌شود.

آمار ایرانی‌ها در تلگرام و اینستاگرام

شهریور سال گذشته، دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به بررسی‌های صورت‌گرفته از رفتار کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی تلگرام گفت: ۱۰۰‌هزار کانال ایرانی در تلگرام وجود دارد. ابوالحسن فیروزآبادی با اشاره به نیاز روزافزون کشور به شبکه‌های اجتماعی اظهار کرد: شبکه‌های اجتماعی ادامه تجربه بشر در دوران مدرنیته است که از رسانه‌های چاپی شروع شده و هم‌اکنون به رسانه‌های تعاملی رسیده است. او با بیان اینکه آنچه در ایران شاهد آن هستیم سرعت بالای رشد شبکه‌های اجتماعی است، خاطرنشان کرد: نگرانی در این زمینه در ابعاد مختلف وجود دارد و همان‌طور که دسترسی به شبکه‌های اجتماعی اجتناب‌ناپذیر است، ممکن است این دسترسی تبعات نامساعدی را برای انسان ایجاد کند. فیروزآبادی گفت: رشد استفاده از شبکه‌های اجتماعی در یک سال اخیر در کشور بسیار عجیب است به نحوی که بررسی‌ها از ابعاد استفاده از شبکه اجتماعی تلگرام نشان می‌دهد که بالغ بر ۱۰۰‌هزار کانال توسط ایرانی‌ها در این شبکه ایجاد شده است. در همین حال در طول یک شبانه‌روز بیش از یک‌میلیون و ۲۰۰‌هزار مطلب در فضای کانال تلگرام تولید می‌شود. دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه عدد بازدیدها از این مطالب بالاست، خاطرنشان کرد: به‌طور متوسط هر مطلب حدود ۵۰۰‌هزار بار در روز دیده می‌شود و برخی کانال‌ها بیش از یک‌میلیون عضو دارند. او درباره فعالیت کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام تاکید کرد: ایرانی‌ها چندین‌میلیون فالوئر در صفحات اینستاگرام دارند و بسیاری از این صفحات ظرف ۲۴ ساعت بیش از دو تا سه‌هزار کامنت به خود اختصاص می‌دهند، حتی شاهد آن هستیم که برخی اخبار در این شبکه که جزو اولین‌های شبکه‌های اجتماعی هم نیست بیش از ۱۰۰ تا ۱۵۰‌هزار لایک می‌خورد.

استفاده از رسانه های اجتماعی در سراسر دنیا رو به افزایش است. تاثیر این رسانه ها در سبک زندگی روزمره مردم تا سیاستگذاری دولت ها کاملا مشهود است. نقشه جهانی رسانه های اجتماعی که بر اساس ترافیک این رسانه ها ابتدای سال 2017 ترسیم شده، نشان می دهد در کشورهای آمریکایی و اروپایی و آفریقایی فیس بوک پرچمدار است؛ اما داستان آسیا کمی متفاوت است. می توان گفت در آسیا شبکه های اجتماعی بومی محبوبیت بیشتری دارند.

روسیه و چین دو کشور بزرگی هستند که پرچمدارشان در میان رسانه های اجتماعی، شبکه های بومی شان بود. ایران در این نقشه، کشوری اینستاگرامی نشان داده شده است که بین کشورهای عربی فیس بوکی حال و هوای دیگری دارد.
رسانه غالب در کشورهای آمریکایی فیس بوک است؛ اما نقشه نشان می دهد آنها به توییتر هم علاقه دارند. کشورهای آفریقایی اما پراکندگی جالبی دارند؛ فیس بوک، لینکدین و اینستاگرام از رسانه های محبوب آفریقایی ها هستند. پرچمدار روسیه و چین، شبکه های اجتماعی بومی شان است. کشورهای عربی، افغانستان و پاکستان نیز بیشتر از هر رسانه ای از فیس بوک استفاده می کنند. تنها جایی که توییتر، رسانه غالب است و ترافیک بالایی دارد، ژاپن است. 

 ده اپلیکیشن برتر دنیا
ده اپلیکیشن رسانه های اجتماعی که محبوب ترین اپلیکیشن های این حوزه در دنیا شناخته شده اند، به ترتیب عبارتند از: واتس اپ با حدود 1.2 میلیارد کاربر فعال ماهانه، مسنجر فیس بوک با همین میزان کاربر، QQ Chat با 899 میلیون کاربر فعال ماهانه، وی چت با 806 میلیون کاربر فعال ماهانه، اینستاگرام با 700 میلیون کاربر فعال ماهانه، Qzone با 652 میلیون کاربر فعال ماهانه، وایبر 249 میلیون کاربر فعال ماهانه، لاین با 218 میلیون کاربر فعال ماهانه، اسنپ چت با 200 میلیون فعال ماهانه و YY با 122 میلیون کاربر فعال ماهانه.

 کاربران فعال ماهانه سایت ها
آمار کاربران فعال ماهانه رسانه های اجتماعی که از سایت ها به جای اپلیکیشن ها استفاده می کنند، متفاوت است. فهرستی از رسانه های اجتماعی محبوب دنیا همراه با آمار کاربران فعال ماهانه سایت آنها منتشر شده است. در این فهرست فیس بوک با 1.94 میلیارد کاربر فعال ماهانه اول است. بعد از فیس بوک به ترتیب یوتیوب با یک میلیارد کاربر فعال ماهانه، اینستاگرام با 700 میلیون کاربر فعال ماهانه، توییتر با 313 میلیون کاربر فعال ماهانه، ردیت با 250 میلیون کاربر فعال ماهانه، واین با 200 میلیون کاربر فعال ماهانه، پینترست با 150 میلیون کاربر فعال ماهانه، Ask.fm با 160 میلیون کاربر فعال ماهانه، تامبلر با 115 میلیون کاربر فعال ماهانه، فلیکر با 112 میلیون کاربر فعال ماهانه، گوگل پلاس با 111 میلیون کاربر فعال ماهانه، لینکدین با 106 میلیون کاربر فعال ماهانه، VK با 90 میلیون کاربر فعال ماهانه، ClassMates با 57 میلیون کاربر فعال ماهانه و Meetup با 30 میلیون و 300 کاربر فعال ماهانه قرار دارند. (منبع:فناوران)

شرکتی در روسیه با قراردادن ماشین های فروش خودکار به کاربران شبکه های اجتماعی اجازه می دهد برای خود لایک و فالوور تقلبی بخرند. این امر انتقادات گسترده ای را موجب شده است.

گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مادر بورد، به تازگی در مسکو دستگاه فروش خودکاری در فروشگاه ها قرارداده شده که به فرد کمک می کند در اینستاگرام لایک تقلبی بخرد!

شرکت Snatap این دستگاه ها را ساخته و ۶ نمونه از آن را در شهرهای بزرگ از جمله مسکو سن پترزبورگ و همچنین پراگ نصب کرده است.همچنین افراد می توانند در این دستگاه ها  عکس های اینستاگرام خود را پرینت کنند و عکس سلفی بگیرند.

به نوشته این نشریه، ماشین های خودکار فروش به افراد اجازه می دهند  علاوه بر خرید لایک تقلبی در شبکه های اجتماعی، فالوور تقلبی نیز برای خود بخرند. کاربران با پرداخت ۵۰ روبل( ۸۸ سنت آمریکایی) می توانند ۱۰۰ لایک تقلبی در اینستاگرام و با پرداخت ۱۰۰ روبل(۱.۷۵ دلار آمریکا) ۱۰۰ فالوور تقلبی بخرند.

حتی فرد می تواند  با پرداخت ۱۴ هزار روبل(۲۴۵ دلار) یک دستگاه فروش لایک تقلبی را اجاره کند.  البته مدت زمان اجاره مشخص نشده است.

این درحالی است که این امر انتقادات گسترده ای  را برانگیخته است.

دنیای اینستاگرام نه تنها به دنیای رقابتی نه چندان سازنده تبدیل شده است، بلکه در برخی مواقع همچون بیابانی بی آب و علفی است که هر آن ممکن است راهزن ها از راه رسیده و جیبت را بزنند اما این بار با ترفند دیگری ، اینکه اگر «بک ندی، آن فالو» می شوی، تو را به فضای رقابتی می کشانند.

برای آن دسته از افرادی که در اینستاگرام بسیار جست و جو می کنند، این جمله که اگر بک ندی، آن فالو می شوی، بسیار آشنا است، این جمله به این معنا است که اگر صفحه‌ ات‌ را فالو کردم، تو هم باید بی‌ درنگ صفحه ی من را فالو کنی؛ در غیر این صورت صفحه ات آن ‌فالو می شود و اگر صفحه ی من را آن‌ فالو کنی، در کسری از ثانیه صفحه‌ ات را آن‌ فالو می‌کنم، این به این معنا است که من و تو نیاز مشترکی داریم و از این طریق سعی داریم تامین ‌اش کنیم؛ فارغ از این‌که چه محتوایی در صفحات ‌مان به اشتراک می‌گذاریم.
به بیان ساده‌تر اصلا اهمیتی ندارد من چه‌ طور آدمی هستم و در قالب تصویر چه برای تو و دیگرانی که دنبال‌ام می‌کنند، رو می‌کنم. ما و صفحه‌های ‌مان نیاز اصلی‌تری داریم و آن تعداد فالوور‌ها است که طبیعتا هرچه بیشتر باشند، یعنی ما از دسته‌ آدم‌های خفنی هستیم که بقیه برای آن ها سر و دست می ‌شکنند.
در این بیابان بی آب و علف، راهزنها از هر ابزاری استفاده می کنند تا مال رهگذران را چپاول کنند. آدم های دنیای مجازی همان رهگذران هستند که هر یک با نیت و اهداف خاصی پا به دنیای مجازی گذاشته اند، عده ای فضای مجازی را تنها سرگرمی خود دانسته و بی هدف ، روز و شب در این فضا سیر می کنند غافل از اینکه عده ای دیگر هم با هدف و انگیزه هایی نه چندان خوشایند، پا به دنیای مجازی گذاشته اند و تا رسیدن به اهداف شوم خود اعم از مالی یا اخلاقی ، از پا نمی نشینند.
میثم جوانی 22 ساله است و روزانه چندین ساعت از عمر مفید خود را صرف گشت و گذار در پیج های افراد در اینستاگرام می کند.
بیش از اینکه در تلگرام جست و جو کنم، جست وجو در اینستگرام را بیشتر دوست دارم از عکس های خانواگی بگیرید تا دوستان و دانشگاه ها را در این فضا قرار داده ام، دوست داشتم فالوورهایم زیاد شود، با یکی از دوستان سر این موضوع شرط بندی کرده بودم تا ظرف یک ماه تعداد فالوورهایم را به هر قیمتی است افزایش دهم تا اینکه یک روز متوجه شدم یک نفر اکانت اینستاگرام من را دزدیده در حالی که به خاطر فالوورهام کلی پول خرج کرده بودم.
وی اضافه می کند: همین فرد یعنی دزد اکانت اینستاگرام، آمد توی تلگرام و گفت من با یکی شریکی نقشه کشیدم همه اکانت های اینستاگرام و هر چی اکانت تو صفحه مجازی دارم رو بگیرند و نصف به نصف استفاده کنند هر روز هم به دروغ و ترفندهای مختلف اکانتم را می دزدیدند.
سیاوش جوان دیگری است که فریب تعداد فالوورهای فردی را در اینستاگرام خورده است با این تصور که این تعداد فالوور یعنی اعتماد به فلان داروی ورزشی و عواقبی که برایش داشته است.
در یکی از پیج ها متوجه شدم داروی ورزشی تبلیغ می شود و تعداد فالوورهای این فرد هم بسیار بود اعتماد کردم و دارو را خریداری کردم اما اکنون دچار حساسیت های گوارشی شدیدی شده ام. نباید به راحتی به فضاهای مجازی اعتماد کرد.

**افزایش فالوور به هر قیمتی
امیرحسین قاسمی کارشناس آی تی و نرم افزار و حدودا 21 ساله است، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در مورد علت تمایل افراد به افزایش تعداد فالوورهای خود در اینستاگرام، می گوید: یکسری از افراد با افزایش فالوورهای خود به دنبال دیده شدن مطالب یا عکس هایی هستند که در این فضا ارسال می کنند آن هم به هر قیمتی، حتی برخی افراد فالوور می خرند.
وی اضافه می کند: در عین حال برخی افراد نیز در پیج های دیگران گشت و گذار کرده، مطالب، فیلم و عکس آن ها که عموما از افراد انرمال جامعه هستند و به شاخ پنداری معروفند، را برداشته و برای افزایش فالوورهای خود در پست خود قرار می دهند.

**شاخ پنداری بیماری اینستاگرامی
این کارشناس آی تی می گوید: شاخ پنداری به افراد انرمالی گفته می شود که با کارهای عجیب و غریب و فرستادن این کارها در اینستاگرام به دنبال جذب مخاطب و افزایش فالوورهای خود هستند، مثل افرادی که جراحی های عجیب و غریب می کنند یا کارهایی انجام می دهند که آدم های عادی و سالم به لحاظ روانی حاضر به انجام آن کار ها نیستند.
قاسمی اضافه می کند: به عنوان مثال در اینستاگرام فردی با لمینت کردن دندان هایش به نوعی خود را مطرح کرده از یک سو، تعداد فالوورهای خود را افزایش داده تا از این طریق دندانپزشک خود را تبلیغ کند این در حالی است که عکس این فرد در پیج بسیاری از افراد که در اینستاگرام فعالیت دارند، دیده می شود.
وی می گوید: یا فرد دیگری مجسمه سازی را تبلیغ کرده بود ، یا دختر جوانی آرایشگاهی را با نشان دادن مدل های موی خود تبلیغ کرده بود و حتی در برخی از پست هایش گفته بود که فلان روز و فلان ساعت در فلان آرایشگاه باشید من هم هستم و با تخفیف ویژه می تواند از خدمات سالن آرایشگاه استفاده کنید.
قاسمی اضافه می کند: یک خانمی که تعداد فالوورهایش بسیار بالا بود فال قهوه گرفته و از این طریق برای خودش کاسبی راه انداخته است و بابت هر فالی حدود 300 تا 400 هزار تومان هزینه دریافت می کرد یا فرد دیگری در اینستاگرام وارد خرید و فروش سگ شده بود و چه پول هایی به جیب زده اما خبری از فروش سگ نبود.
وی اضافه می کند: نکته جالب و قابل تامل در مورد تمام این افراد این است که افرادی که پیج ها را دارند در پایین بیو( بیوگرافی) خود می نویسند، این پیج، تابع قوانین جمهوری اسلامی است در حالی که به راحتی با دیدن عکس یا فیلم هایی که می گذارند، می توان دید که چنین افرادی قائل به قوانین جمهوری اسلامی نیستند نه تنها برای قوانین جمهوری اسلامی احترامی قائل نیستند بلکه با ترفندهای مختلف قصد اخاذی از فالوورهای خود را دارند.برخی نیز با گذاشتن پست های غیر اخلاقی قصد دارند تعداد مخاطبان خود را افزایش دهند که در این بین ممکن است مخاطبان آن ها افرادی باشند که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند.

**حاشیه سازی برای افزایش فالوورها
این کارشناس فضای مجازی می گوید: یکی از شاخ های اینستاگرام، گفته است هزینه یک ساعت تبلیغش 400 تا 900 هزار تومان است، این فرد هر جا که می رفت در پستش اعلام می کرد که به عنوان مثال فردا فلان جا هستم چنین افرادی با این نوع تبلیغات به اهداف خود می رسند. این افراد دارای فالوورهای تا یک میلیون نفر هستند هر چه تعداد فالوورهایشان بیشتر شود، بیشتر پول به جیب می زنند.
وی می گوید: در این آشفته بازار، عده ای هم حاشیه سازی کرده و آن را در فضای مجازی انتشار می دهند تا از این طریق افراد بیشتری جذب شوند و به تبع آن میزان تبلیغات خود را به هر دلیل و انگیزه ای افزایش دهند که در این بین برخی اهداف مالی و برخی عقده های روانی خود را تخلیه می کنند برخی نیز از عکس هنرمندان و بازیگران استفاده کرده تا تعداد فالوورهای خود را افزایش دهند.
قاسمی اضافه می کند: متاسفانه نوجوانان و جوانان بسیاری از افرادی که دارای فالوورهای بسیاری هستند را الگوی خود قرار می دهند مثلا لباس و مدل موهای خود را تغییر می دهند و شبیه فردی می شوند که در اینستاگرام، با افزایش فالوورها جولان می دهد.
این کارشناس فضای مجازی می گوید: چه بسیار خانواده هایی که از طریق چنین فضاهایی از هم پاشیده شده اند که البته بیشتر زنان و دختران در دام می افتند.
قاسمی اضافه می کند: البته نمی توان از مزایای اینستاگرام غافل شد چراکه برخی مطالب و فیلم ها آموزنده و درس آموز است از سوی دیگر برخی افراد با نیت پاک به دنبال کارهای خداپسندانه و «خیر» هستند اما تشخیص افراد صالح از ناصالح در این فضا دشوار و گاه غیر ممکن است.

**تغییر آیدی از ترفندهای افراد سودجو در اینستاگرام
وی اضافه می کند: افراد سودجو در اینستاگرام سریع ایدی های خود را تغییر می دهند تا به اصطلاح ریپورت نشوند چون براساس قوانین اینستاگرام افرادی که گزارش خراب کاری (اسپم) در قالب هکر، ربات، کلاهبرداری، عکس های پورن و غیره را بدهند البته به زبان انگلیسی ، هرچه تعداد این گزارش ها بیشتر شود، اینستاگرام به این نتیجه می رسد که این فرد مخرب است، این افراد ایدی خود را مدام تغییر می دهند تا مردم نتوانند او را ریپورت و گزارش دهند در غیر این صورت برای اینستاگرام پیدا کردن آن ها کاری ندارد، در واقع اینستاگرام همچون پلیس رفتار می کند که اگر کسی شکایت یا گزارشی ارائه دهد در آن صورت وارد عمل شده و با بررسی و صحت ، به صورت کلی پیج آن فرد را حذف کرده و فرد شیاد در صورت ورود به این فضای مجازی باید ایمیل دیگر ساخته و وارد این عرصه می شود البته با هویت جدید و باید بار دیگر فالوور جذب کند.

**خرید مخاطبان راهی برای افزایش فالوور
به گفته وی نرم افزارهایی نیز برای خرید فالورهای، لایک و کامنت اینستاگرام وجود دارد و افراد از دو طریق می توانند این فالوورها را خریداری کنند، در یک روش باید پول پرداخت کرده و سکه خریداری کنند که آسان ترین راه است و راه حل دوم، این است که در ازای دریافت فالوور بیشتر، باید پست هایی را که نرم افزار معرفی می کند لایک کرده تا از این طریق سکه دریافت و در نهایت فالوورها را خریداری کنید.
قاسمی می گوید: خرید این فالوورها به راحتی در اپلیکیشن بازار موجود و در دسترس افراد است بویژه کسانی که نیت های شومی در سر دارند به راحتی می توانند با خرید فالورهای اعتماد مخاطبان را جذب کرده و دست به کلاهبرداری یا اخاذی بزنند.

**سونامی فضای مجازی در دنیای جوانان
مجید ابهری آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری در گفت و گو با ایرنا می گوید: ورود هر فناوری به جامعه اگر همراه با آموزش و فرهنگ سازی در راستای کاربرد آن نباشد، عوارض و آسیب های این فرآیند خیلی بیشتر از محاسن، تسهیلات و امکانات آن خواهد بود.
وی اضافه می کند: تجربه تلخ آپارتمان نشینی بدون فرهنگ سازی، تلفن همراه بدون بستر سازی، هنوز به پایان نرسیده که اینترنت و فضای مجازی همچون سونامی گسترده جامعه ما وبخصوص جوانان را فراگرفته است.
ابهری می گوید: 40 میلیون کاربر اینترنتی که حدود 70 درصد آن ها بیش از دو ساعت وقت خود را در این فضا صرف می کنند جامعه ما را به جای بهره گیری مثبت، دچار تنش های فکری و فرهنگی در این زمینه کرده است، روابط عاطفی کمرنگ شده و دخالت در حریم خصوصی دیگران افزایش چشمگیری یافته است، آزارهای روانی افراد و به هم زدن زندگی ها رونق گرفته است و امروز در کنار قمار اینترنتی خرید و فروش مواد مخدر، فحشای جنسی، شاهد کلاهبرداری های اینترنتی نیز هستیم.

**راهزن های اینترنتی در راهند
این آسیب شناس اضافه می کند: در هیچ جای دنیا حداقل در کشورهای پیشرفته راه زنی اینترنتی (هک کردن) مجاز نیست اما در جامعه ما، سی دی های هک کردن و روش های آن آزادانه خرید و فروش می شود یا در گروه های شبکه های مجازی قرار می گیرد.
ابهری می گوید: عده ای دیگر که من به آن ها تجار اینترنتی یا بازرگانان عضویتی می گویم، از طریق خرید و فروش اعضا ( ممبر) و پیرو (فالوور) بدون زحمت و تلاش به پول های کلان می رسند متاسفانه امروز تبادل لینک، تبلیغات و سپردن سفارش های تیلیغی براساس تعداد ممبر و فالوور صورت می گیرد از امروز شاهد فریب کاری مجازی خواهیم بود که نمی توان آن را در اشتغال زایی و کارآفرینی قرار داد.
وی اضافه می کند: تعداد اعضا و پیروان، معیاری برای ارزیابی شخصیت کاربر شده است و سفارشات براساس آن داده و گرفته می شود، کلاهبرداری آشکار به کمک فناوری صورت می گیرد. به جای استفاده علمی و تکنیکی، فرزندان ما ضمن عادت کردن به تنبلی و بدون به کار انداختن ابتکار و خلاقیت خود، از این رهگذر وارد دنیای پلیدی به نام راهزنی و کلاهبرداری اینترنتی می شوند در حالی که اطلاع رسانی ، آگاه سازی و خودداری از قرار دادن فرآیندهای فوق به عنوان ملاک ارزیابی باید متوقف شود و نوجوانان و جوانان باید روش های مناسب برای خلاقیت خود پیدا کنند.
این متخصص علوم رفتاری می گوید: با وجود پلیس فتا و مقابله این نهاد با بسیاری از پلیدی ها در این زمینه بخش عمده ای از کلاهبرداریها و فریب ها متوقف شده اما نهادهای فرهنگی و سازمان های متولی دیگر نیز باید با فراهم آوردن زمینه های رشد علمی، برای جوانان فرصت های مناسب را در بهره گیری کافی از این فناوری ایجاد کنند.

** هشدار پلیس در مورد افزایش فالوور و شگرد مجرمان سایبری
سرگرد حمید کیانی رئیس اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا نیروی انتظامی می گوید: افزایش فالوور شگرد جدید مجرمان سایبری است در حالی که افراد از تهدیدات و عواقب آن اطلاعی ندارند.
وی می افزاید: تعداد پسندها(لایک‌ها)، درج کامنت و افزایش تعداد دنبال کننده‌ها (فالوور) یکی از بزرگترین دغدغه‌های نسل جوان امروزی و کاربران فعال در شبکه‌های اجتماعی است. به نحوی که برخی از کاربران فضای مجازی و به خصوص شبکه‌های اجتماعی از هر روشی برای افزایش بازدید کننده و لایک‌ها استفاده می‌کنند.
وی اضافه می کند: انتشار و به اشتراک‌گذاری مطالب اگر با تعداد لایک‌های بیشتری همراه باشد، علاوه بر افزایش اعتماد به نفس این کاربران در فضای مجازی گاها غرور و خود برتربینی را نیز برای آنها به همراه دارد. کاربرانی که بی‌محابا به دنبال جذب مخاطب هستند و از تهدیدات و عواقب این جذب هیچ اطلاعی ندارند.
رئیس اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا ناجا می گوید: مدتی است در فضای مجازی باب شده و افراد سودجو با استفاده از تبلیغات جذاب سعی دارند کاربران را با خود همراه کرده و اهداف مجرمانه خود را عملی کنند.
سرگرد کیانی از سرقت اطلاعات به عنوان یکی از مهمترین اهداف مجرمانه سودجویان سایبری نام برده و می گوید: یکی از مواردی که حریم خصوصی کاربران در فضای مجازی را تهدید می‌کند، اطلاعاتی است که در پیج‌ها و اکانت‌های خود منتشر کرده اند. اطلاعاتی که ممکن است با استفاده از ترفندهای مختلف و مهندسی اجتماعی به دست افراد سودجو بیفتد.
وی می افزاید: جدای از واقعی یا غیر واقعی بودن اعضاء(فیک ممبر‌ها) باید نسبت به راه‌های افزایش این اعضا و فالوور‌ها دقت بیشتری به خرج داد.
سرگرد کیانی تبلیغات جذاب را یکی از مهم‌ترین راه‌های موجود برای ترغیب کاربران به انجام خواسته‌های مجرمان دانسته و می گوید: با همین تبلیغات جذاب و رنگارنگ است که کاربران فریب آنها را خورده و اقدام به انتشار اطلاعات مهم و نصب نرم افزارهای پیشنهادی می کنند.
وی با اشاره به نرم‌افزارهای طراحی شده در زمینه افزایش فالوور می افزاید: در حال حاضر برخی از اپلیکیشن‌ها برای افزایش فالوور کاربران طراحی شده است به نحوی که بعد از نصب توسط کاربران و عضویت در کانال‌ها و گروه‌های مختلف، تعداد فالورهای آنان افزایش چشم‌گیری پیدا خواهد کرد. در واقع این افراد کسانی هستند که از همین نرم‌افزار استفاده کرده‌اند.
این مقام مسئول به سرقت نام کاربری و رمز عبور برخی از این اپلیکیشن‌ها اشاره کرده و می گوید: روال عادی کار با این اپلیکیشن‌ها به این صورت است که بعد از نصب باید شماره تلفن و یا ایمیل خود را به همراه رمز عبور صفحات و پیج‌های خود را ثبت نمود و از طریق عضویت در دیگر کانال‌ها، تعداد فالوورهای خود را افزایش داد. اما به تازگی مشاهده شده برخی از این نرم‌افزارها بعد از دریافت نام کاربری و رمز عبور، کاربر را به صفحه‌ای جعلی لینک می‌دهد.
رئیس اداره تشخیص جرائم سایبری از این روش به عنوان فیشینگ نام برد و تصریح‌کرد: افراد سودجو با طراحی صفحاتی جعلی به دنبال سرقت اطلاعات کاربران می‌باشند. دراین روش هم افراد سودجو با طراحی نرم افزارهای جعلی به دنبال دستیابی به نام کاربری و رمز عبور کاربران در شبکه‌های اجتماعی هستند.
وی در توصیه به کاربران تاکید‌ کرد: هموطنان باید دقت داشته باشند هدف اصلی تبلیغات، ترغیب کاربران برای بازدید از سایت، کانال یا گروه خود است، بنابراین باید نسبت به تبلیغاتی که اغوا کننده هستند کمی حساس‌تر بود.
این مقام مسئول همچنین در خصوص عدم به اشتراک گذاری اطلاعات مهم و خصوصی در شبکه‌های اجتماعی گفت: در صورت دسترسی افراد سودجو به نام کاربری و رمز عبور شما، این امکان وجود دارد که به تمامی اطلاعاتی که شما در صفحات خود منتشر کرده‌اید دسترسی داشته باشد. لذا از انتشار و به اشتراک گذاری و همچنین نگهداری اطلاعات مهم و خصوصی در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنند.
سرگرد کیانی ادامه داد: علاوه بر دسترسی به اطلاعات قربانی، دسترسی به اطلاعات اعضا و دنبال کنندگان شبکه اجتماعی وی نیز امکان پذیر می‌باشد که این افراد اصولا دوستان و آشنایان قربانی هستند. لذا هر گونه فعالیت مجرمانه تحت اکانت شما در این شبکه از سوی مجرم برای دوستان و آشنایان شما به نام شما ثبت و باعث رنجش از شما می‌شود.
وی تاکید کرد: فعالیت در شبکه‌های اجتماعی بسیار حساس است لذا حفظ اطلاعات شخصی و خصوصی در این فضا به مراتب مهمتر و جدی است و کاربران باید در این خصوص دقت لازم را داشته باشند.
سرگرد کیانی از هموطنان درخواست کرد در صورت مواجهه با موارد مشکوک آن را از طریق سایت پلیس فتا به آدرس 'Cyberpolice.ir' بخش مرکز امداد و فوریت های سایبری لینک ثبت گزارش مردمی به ما اطلاع دهند.

**فیشینگ و مجازات آن چیست؟
سرهنگ حسین رمضانی معاون امور بین الملل و حقوقی پلیس فتا ناجا به تشریح جرم فیشینگ و مجازات های آن پرداخته و می گوید: فیشینگ به منظور گمراه کردن کاربران اینترنتی برای بدست آوردن اطلاعات محرمانه آنان است که از طریق سرویس های ایمیل یا با وعده های دروغ انجام می گیرد یا با ایجاد برخی جذابیت ها کاربران اینترنتی را ترغیب می کنند اطلاعات خود را در سایت هایی که توسط کلاه برداران ساخته شده است، وارد کنند.
سرهنگ رمضانی در تشریح مجازات های فیشینگ، می گوید: در قوانین موجود ایران مواد 740 و 741 بخش جرایم رایانه ای قانون مجازات اسلامی جدید به این امر پرداخته است، ماده 740 می گوید، هر فردی به طور غیرمجاز داده‎های متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده‌ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک تا 20 میلیون ریال و در غیر این صورت به حبس از 91 روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا 20 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
وی اضافه می کند: براساس ماده 741 ، هر فردی به طور غیرمجاز از سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‎ها یا مختل کردن سیستم وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن‌ به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از 20 تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
به گفته وی، ماده 1 قانون جرائم رایانه‌ای در خصوص دسترسی غیرمجاز مقرر داشته است، هرفردی به طور غیرمجاز به داده‎ها یا سیستم‎های رایانه‎ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از 91 روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا 20 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
معاون امور بین الملل و حقوقی پلیس فتا ناجا می افزاید: برای اینکه بتوانید هرچه سریعتر علیه کلاهبرداران اقدام کنید و به مال از دست رفته تان برسید،نخستین گام این است که به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم مراجعه کنید ودر مورد دعوای فیشینگ هم لازم است چنانچه در تهران سکونت دارید به دادسرای جرایم رایانه ای و در سایر شهرستانها به دادسرای عمومی و انقلاب محل اقامت خود مراجعه و اعلام شکایت کنید؛ دادگاهی که پرونده تان به آن ارجاع می شود؛ در واقع همان دادگاه عمومی کیفری واقع در محل وقوع جرم است. بنابراین پرونده به دادگاهی ارسال می شود که جرم فیشینگ در آنجا اتفاق افتاده است. با دریافت پرونده، قاضی بلافاصله رسیدگی را آغاز و در اسرع وقت رای مناسب صادر خواهد کرد.

رگولاتوری ایران، قصد دارد با تعریف پروژه‌ای و استفاده از متخصصین، شماره تلفن اعضای شبکه‌های اجتماعی را بیابد.
مطابق خبری که به تازگی در سایت رسمی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی منتشر شده، این سازمان درصدد کشف شماره تلفن اعضای شبکه‌های اجتماعی است.
در این خبر، با اعلام رسمی این پروژه، از پیمانکاران نرم‌افزاری دعوت شده که جهت مشارکت در این پروژه و ارائه نرم‌افزار ویژه این امر، به رگولاتوری مراجعه نمایند.
البته موضوع شناسایی هویت کاربران شبکه‌های اجتماعی، هم اکنون جزو موضوعات حساس و مناقشه برانگیز فضای مجازی در جهان است، به ویژه اینکه با مسئله حریم خصوصی کاربران نیز تداخل دارد.
از جمله جدیدترین تحولات در این زمینه، اقدام اخیر دولت جدید آمریکا است که در ادامه سختگیری بر مهاجران، از آنها خواست که تمامی فعالیت‌های خود در شبکه‌های اجتماعی را رسما به دولت این کشور گزارش نمایند.
به گزارش ایتنا، گفتنی است این موضوع که همواره مورد انتقاد بوده است، در کشور ما تاکنون تنها در قالب نوعی خوداظهاری و صرفا برای برخی کانال‌های پربازدید اجباری بوده است، که البته بنظر می‌رسد همین موضوع بیشتر در ایام انتخابات برای مدیران قابل توجیه بوده است؛ اما با طرح جدید رگولاتوری، بنظر می‌رسد این موضوع دامنه بیشتری خواهد یافت.
شایان ذکر است که در فراخوان رگولاتوری، تنها دو شبکه پیام‌رسان "تلگرام" و "واتس‌اپ" ذکر شده‌اند.
 

امروزه نیمی از جمعیت جهان آنلاین هستند و عصر، عصر دیجیتال است؛ اما این واقعیت که کاربران هر روز وقت بیشتری در فضای مجازی می‌گذرانند، تاثیرات منفی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بر زندگی روزمره را بیشتر آشکار می کند.

به گزارش ایرنا از پایگاه اینترنتی بی بی سی ورلد، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند ابزار تحول باشند، به نشر ایده‌های سازنده کمک کنند و انسان‌ها را به هم وصل کنند؛ اما از نگرانی در مورد حریم خصوصی گرفته تا مزاحمت های آنلاین، معضلات هر روز کاربران شبکه‌های اجتماعی هستند.
علاوه بر این، پژوهش‌های تازه نشان داده‌اند که وابستگی کاربران به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی اثر منفی روی سلامت جسمی و روانی آنها دارد.
تازه‌ترین پژوهش در انگلیس نشان داده است که اینستاگرام تاثیر منفی بر سلامت جوانان دارد. اسنپ‌چت در این مطالعه به عنوان دومین شبکه اجتماعی مضر برای سلامت روانی ذکر شده است.
به دنبال بیشتر شدن تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی، کاربران بیشتری به تعدیل و تنظیم رابطه خود با دنیای آنلاین علاقمند شده‌اند.
با این همه، درست مانند هر اعتیاد دیگر، افراد حتی در مواقعی که از شبکه‌های اجتماعی متنفر هستند، نمی‌توانند آن را ترک کنند.
دکتر ریچارد گراهام، یکی از مشاوران مرکز ترک اعتیاد اینترنت در لندن، درباره تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر مغز و حالت‌های روانی کاربران گفت: گرچه مطالعات نشان داده است که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند حافظه کاربران را تقویت کنند، اما استفاده بیش از اندازه ممکن است به عکس، باعث ضعیف شدن حافظه و کاهش تمرکز شود.
شبکه‌های اجتماعی همچنین می توانند به اعتماد به نفس جوانانی که مدام به دنبال مقایسه خود با دیگر کاربران هستند، آسیب بزنند.
دکتر گراهام توصیه‌هایی کاربردی برای کاربران دارد تا رابطه‌ای سالم با شبکه‌های اجتماعی داشته باشند:
- مراقب خواب خود باشید. نور صفحه‌ موبایل یا تبلت باعث کاهش فعالیت هورمون خواب و موجب می‌شود که مغز سیگنال بیدار شدن دریافت کند. از حدود یک ساعت مانده به زمان خواب، شبکه‌های اجتماعی را کنار بگذارید.
- اساسا استفاده از شبکه‌های اجتماعی را به زمان مشخصی محدود کنید، مثلا روزی چهار بار و هر بار فقط یک ربع به فیسبوک‌ سربزنید و سعی کنید این میزان را به مرور کاهش دهید.
- دامنه مکان استفاده از شبکه‌های اجتماعی را محدود کنید. مثلا خودتان را مقید کنید که هیچ وقت در اتاق خواب سراغ اینستاگرام نروید.
- ابزارهای دیجیتال مانند موبایل و تبلت را در ساعات مشخصی از روز از خود دور نگه دارید تا سراغ شبکه‌های اجتماعی نروید.
-چالش کنترل استفاده از شبکه‌های اجتماعی را به عنوان یک فعالیت مثبت برای خود و اطرافیان‌تان جا بیندازید تا انگیزه کافی برای پایبند ماندن به آن داشته باشید،مثلا بگویید که می‌خواهید تمرکزتان را بالا ببرید.
مشاوران علاوه بر توصیه‌ به کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، توصیه‌هایی هم دارند که کاربران چگونه از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند:
- قبل از تایپ کردن فکر کنید. یک قاعده ساده آن است که چیزی را که در گفت‌وگوی رو در رو به دیگران نمی‌گویید، در شبکه‌های اجتماعی هم ننویسید.
- عملکرد خود در شبکه‌های اجتماعی را حسابرسی کنید. هر از گاهی پروفایل‌های خود در شبکه‌های اجتماعی را بررسی کنید و از خود بپرسید آیا از پیام‌ها، عکس‌ها و مطالبی که به طور عمومی منتشر می‌کنید راضی هستید؟ آیا چهره‌ای که برای خود ساخته‌اید با واقعیت زندگی شما منطبق است؟
- خانه‌تکانی دیجیتال را فراموش نکنید. لازم نیست که در همه شبکه‌های اجتماعی پروفایل داشته باشید. اگر یکی از حساب‌های شما مدتی است که بی‌استفاده مانده است، آن را پاک کنید.

با انجام جدیدترین تحقیقات در سطح کشور انگلیس محرز شد، اینستاگرام به عنوان مضرترین رسانه اجتماعی، بیشترین کاربرد را در بین نوجوانان و جوانان سراسر جهان دارد.

به گزارش فارس، بر اساس نظرسنجی‌های انجام شده در سطح شهر لندن و چندین ایالت دیگر، محرز شد که اینستاگرام بدترین شبکه اجتماعی است که برای سلامت روانی افراد و به خصوص نوجوانان و جوانان مضرترین رسانه اجتماعی به شمار می‌آید. 

پژوهشگران و روانشناسان با مشارکت 1479 شهروند نوجوان و جوان در محدوده سنی 14 تا 24 سال و طرح این سؤال که اینستاگرام چه تأثیری در تنهایی، استرس، اضطراب، احساس تمسخر، بدخوابی و روابط با افراد دارد، به این نتیجه رسیدند که می‌توان این رسانه را در دسته بدترین شبکه‌های اجتماعی قرار داد. 

شبکه اجتماعی‌ که منجر به تغییرات در روند زندگی شده و با دسترس بودن برای تمامی گروه‌های سنی منجر به افزایش آمار فساد در نوجوانان با سنین کم شده و علاوه بر تأثیر منفی گذاشتن بر روی تحصیلات آنها، منجر به آسیب‌های گسترده به مغز آنها نیز شده است. 

این در حالیست که والدین به عنوان کسانی که باید مراقبت از فرزندشان را برعهده داشته باشند و ناظر رفتار وی باشند، با استفاده بی‌حد و حصر از شبکه‌های اجتماعی این بهانه را به جوان خود می‌دهند که آزادانه و بدون هیچ فیلترینگی این شبکه را رصد کنند. 

سازمان بهداشت انگلیس باور دارد، شبکه‌های اجتماعی «به بحران سلامت روان در میان کاربران جوان» دامن می‌زنند. 

با وجود اینکه شبکه‌های اجتماعی می‌توانند تأثیر مثبتی در شناساندن ویژگی‌های خوب فرد به خود وی داشته باشند، اما عدم آموزش منجر به استفاده منفی از این شبکه شده و ما در تمام جهان تنها شاهد مضرات این شبکه اجتماعی هستیم. 

در گذشته نه چندان دور، فیس‌بوک مضرترین شبکه اجتماعی شناخته می‌شد که در دو سال گذشته جای خود را به اینستاگرام داده است و با روند افزایش استفاده گروه سنی حساس از این رسانه، مدیریت این شبکه فضا را طوری فراهم کرده است که نوجوانان و جوانان تمامی کشورها هر روز برای استفاده از این شبکه اجتماعی مشتاق‌تر از قبل شوند.

باوجود اینکه قاعده‌ی خاصی برای پست گذاشتن در فیس‌بوک و اینستاگرام وجود ندارد، همیشه در شبکه‌های اجتماعی آداب ناگفته‌ای وجود داشته که بهتر است از آن‌ها پیروی کنید.
به گزارش جام جم آنلاین، از قهوه‌های آخر  شبی و سفارش‌های پیتزا گرفته تا گذاشتن آموزش تمرین‌های ورزشی به‌عنوان پست و سلفی‌های قشنگ، در این مقاله فوت‌وفن فیس‌بوک و اینستاگرام را به شما آموزش خواهیم داد.
فیس‌بوک نسبت به اینستاگرام رسمی‌تر است، با در نظر داشتن اینکه احتمالاً بیشترین مخاطب را در فیس‌بوک خواهید داشت – با هزاران دوست فیس‌بوکی که دارید—باید از آن به‌صرفه استفاده کنید.
با داشتن این مطلب در ذهن، از فیس‌بوک اغلب برای نشان دادن اینکه چگونه با زندگی درگیر هستید به جهان استفاده می‌شود.
پس اگر چیزی بزرگی برای به اشتراک گذاشتن دارید، به زاکربرگ درون خود اعتماد کنید و از فیس‌بوک استفاده کنید.

* وقت‌هایی که پست گذاشتن در فیس‌بوک مناسب است:
وقتی‌که می‌میرید برای حرافی کردن درباره‌ی سیاست (همه می‌دانند که سیاست برای فیس‌بوک است)
وقتی‌که می‌خواهید به‌خوبی های فرزندان یا نوه‌های خود ببالید، که می‌تواند تعریف‌از‌خود درخشانی هم محسوب شود!
وقتی‌که حس می‌کنید می‌خواهید ریسک کنید اما برای استفاده از فیس‌بوک لایو آماده نیستید.
اگر شما از قدیمی‌ها هستید و فیس‌بوک تنها شبکه‌ی اجتماعی مورداستفاده‌ی شماست، بنابراین فکر می‌کنید که پست‌های فیس‌بوک باحال ترین هستند.
وقتی‌که می‌خواهید فیلم آموزش آشپزی خودتان را درست کنید. همه می‌دانند که کاربران فیس‌بوک عاشق دیدن ویدئوی نحوه تهیه‌ی غذا هستند، پس چرا خودتان یک ویدئو نسازید؟
وقتی‌که خبرهای شخصی هیجان‌آوری دارید که می‌توانید روی شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارید، مثل نامزدی یا شغل جدید. پستی در فیس‌بوک بگذارید چون می‌خواهید همه‌ی دنیا بدانند!
اگر یک گزارشگر فنی هستید و می‌خواهید به همه یادآوری کنید که یک گزارشگر فنی هستید.
وقتی‌که بدون شک می‌خواهید در توجه باشید. احیاناً اگر نشنیده‌اید، اخیراً دیگر کسی از استوری فیس‌بوک استفاده نمی‌کند، پس خیالتان راحت، اگر شما در استوری پستی بگذارید همه آن را خواهند دید شامل خانواده، دوستان، آشنایان، بدخواهان و آن یارویی که در دبیرستان جلوی شما زخمی شد!
اگر فک و فامیل زاکربرگ هستید، چون اگر از فیس‌بوک استفاده نکنید ممکن است تبعیدتان بکند.
پست‌های اینستاگرام شوخی نیستند و باید بااحتیاط و دقیق روی آن‌ها کار کرد.
اینستاگرام جایی است که به خلاقیتتان اجازه درخشش می‌دهید، جایی که تبدیل به عکاس حرفه‌ای می‌شوید و صاحب زیبایی‌های واقعی اجتماعی می‌شوید.
اگر فکر می‌کنید از پسش برمی‌آیید و می‌خواهید ورود خوبی داشته باشید، اولین پست اینستاگرام با یک نوتیفیکیشن به فالوئر های شما هشدار می‌دهد که شما نیز به قافله پیوسته‌اید.

وقت‌های که پست گذاشتن در اینستاگرام مناسب است:
وقتی در حالت تمام-جشن قرار دارید.
آیا در حال نوشیدن هستید با دوست صمیمی خود خوش می‌گذرانید؟ از قابلیت بومرنگ استفاده کنید تا فالوئر‌هایتان حس کنند پیش شما هستند.
وقتی‌که می‌خواهید تصاویر خیره‌کننده‌ی غذا را به اشتراک بگذارید.
از اینکه دهان بقیه را آب بی اندازید خجالت نکشید. فیلتری برای عکس خود انتخاب کنید و آن را پست کنید.
اگر می‌خواهید به همه بفهمانید که در حال نوشیدن قهوه هستید، باید در اینستاگرام پست بگذارید.
بااین‌حال فقط عکس‌های قهوه در یک ماگ واقعی در یک کافی‌شاپ کوچک محلی قبول هستند.
اگر می‌خواهید بقیه بدانند که دقیقاً کجا هستید.
برعکس اسنپ‌ چت شما موقعیت خود را با جزئیات دقیق‌تری به اشتراک می‌گذارید و دیگران می‌توانند بفهمند به‌جای اینکه در چه شهری هستید دقیقاً در چه رستورانی هستید.
وقتی‌که می‌خواهید یک منظره‌ی عالی را به اشتراک بگذارید. آسمان‌خراش‌ها، غروب آفتاب، یک روز آفتابی در ساحل؟ این‌ها برای اینستاگرام هستند.
اگر می‌خواهید عکسی از گربه‌ی خود بگذارید.
کتاب‌ها ! کتاب‌ها ! اینستاگرام برای عکس‌های کتاب‌هاست.
اگر می‌خواهید هنری شوید اینستاگرام قابلیت‌های هیجان‌انگیزی دارد مثل ~LIT~ متن درخشان و استیکر های بامزه که عکس‌های شما را به سطح بالا می‌رساند.
وقتی‌که می‌خواهید مخاطبین مختلفی داشته باشید.
برای خیلی‌ها حریم شخصی اینستاگرام آرام‌تر از فیس‌بوک است.
اما اگر حساب شما پابلیک باشد شما فالوئر هایی خواهید داشت که شخصاً نمی‌شناسید و طرفدار دوآتشه‌ی شما هستند.

فیرمن دی‌براباندر؛ ترجمه امیرحسین میرابوطالبی - نحوۀ رفتارِ آنلاینِ ما حاویِ تناقضی شناخته‌شده است: می‌دانیم که همواره زیر نظریم، و در عین حال از نظارتِ شرارت‌بار گوگل و دولت تمجید و تحسین می‌کنیم. باوجود‌این، دایرۀ چیزهایی که برای انتشار در یک برنامک یا به‌اشتراک‌گذاری در حلقۀ «دنبال‌کنندگانِ» رسانۀ اجتماعی بیش از اندازه شخصی، پرده‌درانه یا یا مبتذل‌اند، هر روز در حال کوچک‌شدن است. بسیاری از ما وقتی با این همه اسباب‌بازی‌های دیجیتال روبرو می‌شویم که سطوحی جادویی از ارتباط و سهولت را در اختیارمان می‌گذارند، مقهور این «تفکر سبک‌سرانه می‌شویم که حریم خصوصی احمقانه است»، جمله‌ای که گَری اشتینگارت در سال ۲۰۱۳ در نیویورکر نوشت.
این به آن معنی نیست که رسانه‌های اجتماعی خودآگاهیِ ما را محدود کرده‌اند، یا اینکه خودِ اینترنتیِ ما به شدت مصنوعی و ساختگی نیست. همین طور به این معنی نیست که افرادی که در رژیم‌های سرکوبگر زندگی می‌کنند یا اقلیت‌ها در جوامعی که می‌دانند زیر نظرند، برای آنچه به صورت آنلاین می‌گویند نگران نیستند. با وجود همۀ این‌ها نکتۀ اصلی این است که رسانه‌های دیجیتال برداشتِ ما از صمیمیت و شرم را به کلی تغییر داده‌اند و این کار را هم به شکلی غیرقابل پیش‌بینی و تناقض‌آمیز انجام داده‌اند.
برای مثال من از فقدانِ حریم خصوصی می‌نالم و با این حال با آغوش باز و بنا به عادت همین حریم خصوصی را فدای سهولت می‌کنم. در این شرایط دیگر مجبور نیستم رستوران‌ها را شانسی انتخاب کنم و حدس بزنم کدام بهتر است؛ برنامۀ «یِلپ» خیلی ساده به من می‌گوید کدام بهتر است و بعد من را تا دم در ورودیِ رستوران اسکورت می‌کند. دیگر با ریسک تاخیرهای پیش‌بینی‌نشده در حمل ونقل عمومی روبرو نمی‌شوم؛ «نقشۀ گوگل» بهترین مسیر برای رسیدن به مقصد را نشانم می‌دهد و اگر هم مجبور شوم، یکی از ماشین‌های اوبِر می‌تواند با استفاده از کُلی مسیرهای فرعی و میان‌بُر مرا به مقصد برساند. دیگر لازم نیست روز تولدِ دوستانم را به خاطر بسپارم؛ فیسبوک خبرم می‌کند و همیشه هم به نحوی گولم می‌زند تا پُست جدیدی در صفحه‌ام قرار دهم، نکند که دیگران یادشان برود وجود دارم. برای بهره‌بردن از این اپلیکیشن‌ها تنها کاری که باید بکنم این است که هر وقت شرکت‌های صاحبشان خواستند، مکان، عادات و باورهایم را در اختیارشان قرار بدهم. الاخره چه خبر است؟
همان‌طور که میشل فوکو، فیلسوف فرانسوی، در کتاب مراقبت و تنبیه: تولد زندان۱ (۱۹۷۵) می‌نویسد، «در معرضِ دید بودنْ دام است.» منظور او این است که وقتی کسی اجازه می‌دهد زیر نظر باشد و یاد می‌گیرد دیگران را زیر نظر بگیرد، ماجرا هم جذاب است و هم خطرناک. او از طرح‌های جرمی بنتام در قرن هجدهم برای ایجاد یک «سراسربین» الهام گرفته بود. منظور از سراسربین زندانی است که زندانیانش از برجی مرکزی تحت نظر بوده و متصدیِ نامرئیِ آن برج با چشمان هشیارش آن‌ها را می‌بیند ولی کسی او را نمی‌بیند. ایدۀ بنتام این بود که زندانیان در این شرایط در درون خود وجودِ آن نگهبان خیالی را حس خواهند کرد و مراقب رفتارشان خواهند بود، حال چه در آن برج واقعاً کسی باشد یا نباشد. بنتام با هیجان در این رابطه می‌گوید: «اخلاقیات بهبود می‌یابد، بهداشت رعایت می‌شود، صنعت جان تازه می‌یابد، دستورالعمل‌ها به سرعت همه‌گیر می‌شوند و از فشار افکار عمومی نیز کاسته می‌شود.»
به نظر فوکو، نحوۀ فعالیت سراسربین به شکل عجیبی یادآور خودمراقبتی افراد در کل جامعه است. به گفتۀ او با وجود شاهدانِ همیشه‌مراقب، دیگر نیازی به اجبارِ فیزیکی نیست. افراد بر خودشان نظارت می‌کنند. آن‌ها نمی‌دانند که ناظران در هر لحظه درحال ثبت چه چیز هستند، دقیقاً به دنبال چه می‌گردند و یا مجازات نافرمانی چیست. با این حال تخیلشان باعث می‌شود به راحتی قابل کنترل باشند. به اعتقاد فوکو در چنین شرایطی معماریِ نظارت به نحو مخرّبی هوشمندانه و یک‌دست خواهد بود، آن‌قدر «ملایم» که به زحمت برای کسی محسوس باشد.
افراد نه‌تنها این نوع مراقبت را می‌پذیرند، بلکه چیزی نمی‌گذرد که برایشان عادی و نامرئی شده و با کمال میل آن را تداوم می‌بخشند. اگر آدم‌ها را در شرایطی قرار دهید که خودشان مسئول سانسور خود باشند، همچنان خود را آزاد و خودمختار مجسم می‌کنند. آن‌طور که فوکو می‌نویسد مراقبتْ قدرت را «چند برابر،خودکار، و ناشناس» می‌کند. این قدرت دیگر کمتر به شکل تهدید به خشونتِ از بالا به پایین نمود پیدا می‌کند و بیشتر به صورت «شبکه‌ای از روابط» مطرح می‌شود که افراد را به رضایت و عدم مخالفت ترغیب می‌کند. برداشتِ فوکو از قدرتْ مشابهِ توصیفِ زیگموند فروید از نقش «فراخود۲» در روانِ انسان است، توصیفی که در کتابِ تمدن و ملالت‌های آن (۱۹۳۰) آورده شده است: عاملی بازدارنده و موثر بر اخلاق که توسط تمدن روی هر فرد سوار می‌شود، چیزی «شبیه به پادگانی در شهری تصرف شده».
اگر فوکو زنده بود دربارۀ چشم‌انداز فعلی رسانه‌های دیجیتال چه می‌گفت؟ دولت‌‌های مداربستۀ مدرن، که به لطف فناوری‌های جدید به وجود آمده و گسترش یافته است، از جهات بسیاری نمونه‌هایی درخشان از برج‌های سراسربین هستند. برنارد هارکورت، نظریه‌پرداز آمریکایی، در کتاب در معرض دید: اشتیاق و نافرمانی در عصر دیجیتال۳ (۲۰۱۵) می‌گوید «دولت مداربسته» دیگر نمی‌تواند عبارت دقیق و درستی باشد. او ترجیح می‌دهد از نوعی «اُلیگارشیِ اختاپوسی» سخن بگوید تا شرکت‌هایی را مدنظر قرار دهد که از نقاط متعدد بر ما مسلط می‌شوند و در حال جاسوسی از ما هستند. به این‌ها باید مخاطبان دنبال‌کننده را هم اضافه کرد، از همکاران و آشنایان گرفته تا عموم مردم.
جان کلامِ فوکو این است که چنین نظارتی مایۀ نگرانی است، نه فقط به خاطرِ کارهایی که شرکت‌ها و دولت‌ها ممکن است با اطلاعات ما انجام دهند، بلکه به این خاطر که عمل نظارت فی‌نفسه نوعی اِعمال قدرت ویران‌گر است. این نظارت ظرفیت آن را دارد تا رفتارمان را تحت تاثیر قرار دهد و بدون آن‌که کاملاً متوجه شویم ما را به هم‌رنگی و هم‌دستی وادار کند.
اما یک جای کار می‌لنگد. اینترنت هیچ مرکز مشخصی ندارد؛ نیاز به شواهدی متقن از توطئه‌چینی میانِ شرکت‌ها و دولت‌ها نداریم تا متوجه شویم که به صورت آنلاین تحت نظریم. به نظر می‌رسد که از همه‌جا و هیچ‌جا تحت نظریم و با این حال همچنان خود را نمایش می‌دهیم. آیا واقعاً آن‌قدر به این مقررات تن داده‌ایم که نگهبانان دیگر نیازی به وجود برج‌های نگهبانی نمی‌بینند، یا قضیه چیز دیگری است؟
خیلی از آن زمان نگذشته که به نظر می‌رسید ممکن است اینترنت بتواند فضای عمومی جدیدی برای قرن بیست‌ویکم ایجاد کند، یک شهرِ مستحکم مجازی که جای فضاهای ویران فیزیکی و محیط‌های از هم گسستۀ شهری را بگیرد. بله، شاید رسانه‌های اجتماعی پایانِ حرمتِ بورژواها را رقم زدند؛ اما آیا این روند باعث تشویق افراد به بی‌پرده و صریح سخن گفتن نشد؟ آیا باعث نشد خودداری را کنار بگذارند و بدون شرم هرچه در دل دارند بگویند؟ فوکو اعتقاد داشت که نظارت شدید باعث خرد شدن آزادیِ بیان و عقیده و همچنین باعث همکاریِ آن‌هایی که تحت نظارت هستند می‌شود. اما شاید رسانه‌های اجتماعی افراد را در برابر چنین فشاری واکسینه کرده‌اند. شاید ما آن شهروندان دموکراتیکی هستیم که فلاسفه از زمان سقراط آرزویش را داشتند: افرادی که حاضر باشند به خاطر مباحثه و مناظره زندگیشان را در طبق اخلاص بگذارند، آن‌هایی که هیچ چیز برایشان پوشیده یا ممنوعه نیست.
البته در شرایط فعلی، می‌توان به سادگی گفت که انتخاب ترامپ با حمایت ماشین‌های منفور جوک‌سازی که حامی راستگرایی افراطی بودند، نشان دهندۀ محدودیت‌های چنین رویای شیرینی است. رسانه‌های اجتماعی فضایی اجتماعی فراهم می‌کنند که بیشتر مثل یک محیط خصوصی عمل می‌کند که در آن افرادِ زیادی خود را ابراز کرده و می‌دانند که آن‌هایی که آن‌ها را می‌بینند با آن موافقند. یا مزاحمان اینترنتی، باور دارند که پیامدهای آنچه به صورت آنلاین می‌گویند به آن‌ها آسیبی نخواهد رساند، انگار که به واسطۀ فناوری محافظت می‌شوند. داشتنِ یک گوشیِ هوشمند و دسترسی به اینترنت به صورت خودکار ابزار لازم برای همکاری، مباحثه و گفت‌وگویِ موثر و محترمانه را، آن طور که دموکراسی می‌طلبد، در اختیار ما قرار نمی‌دهد.
اگر امروز افلاطون زنده بود از نبودِ شرم در فضای آنلاین وحشت‌زده می‌شد. به گمانِ او شرمْ احساسی حیاتی است که برای فلسفه‌ورزی و رفتار اخلاقی ضروری است. در گفت‌وگوهای مشهورِ افلاطون، سقراط را کسانی به ستوه می‌آورند که از این می‌نالند که خِرَد سقراط و فهم استدلال‌هایش آن‌ها را شرمنده می‌کند. در جایی از رساله‌ای که مهمانی۴ نام دارد، آلکیبیادسِ سرمست، از محبتِ همراه با نارضایتی خود به سقراط می‌گوید: «می‌دانم که نمی‌توانم جوابش را بدهم یا بگویم که نباید آن طور که او می‌گوید عمل کنم، اما وقتی از حضورش مرخص می‌شوم، علاقه‌ام به محبوبیت باز هم مرا شکست می‌دهد.»
شرم این مفهوم را به صورت پیش‌فرض در خود دارد که بایستی بیش از این می‌دانستیم، اما با بی‌اعتنایی قوانین را زیرپا گذاشتیم. دقیقاً همین موضوع نکته‌ای است که افلاطون دربارۀ دانش اخلاقی در نظر دارد: ما از پیش آن را داریم، از پیش می‌دانیم که روش صحیحِ زندگیِ شایسته و ‌رضایت‌بخش چیست، اما مدام از آن هدف عالی فاصله می‌گیریم. به این ترتیب از نظر افلاطون، شرم نیرویی است که به ما کمک می‌کند در مقابل اشتیاق به همرنگ شدن با چیزی که می‌دانیم اشتباه است، مقاومت کنیم. شرم به ما کمک می‌کند که با خودمان صادق باشیم، طعنه‌های سقراط را تاب بیاوریم و به دانشِ اخلاقیِ باطنی‌مان توجه کنیم. به گفتۀ افلاطون، انسان بی‌شرم بردۀ میل است، حال این میل می‌تواند کالاهای مادی، قدرت، شهرت یا احترام باشد. چنین میلی مستبدانه است، زیرا با توجه به طبیعتش ارضاپذیر نیست.
با این حال، فوکو در کتاب تاریخ جنسیت۵ (۱۹۷۶) نقش رهایی‌بخشِ کمتری برای شرم قائل است. او می‌گوید که در تمدن غربی، ابزار کنترل رابطۀ جنسی، به طور خاص، اعتراف بود، اعترافی که در آن جایی برای تاییدطلبی و شرم نمی‌ماند. به گفتۀ فوکو: «انسان به حیوانی معترف بدل شد.» در شعائر کاتولیک، از پیروان خواسته می‌شود که روحشان را از آلایش تهی کنند و اجازه دهند حقیقت با همۀ زشتی‌اش فوران کند. این تنها راه پاکیزه‌شدن به‌دستِ کشیش اعتراف‌پذیر بود تا بخشش فرد از سوی خداوند اتفاق بیافتد. به این‌ترتیب، کشیش فرد را از احساس گناهش رها می‌کرد و تایید یا اجازۀ آن رفتار را به او می‌داد.
به گفتۀ فوکو این نهاد اعتراف بعدها از دین به آداب و رسوم سکولار انتقال یافت، چیزهایی مثل ادبیات، آزمایشات پزشکی و روان‌کاویِ اعترافی. اما همۀ آن‌ها بر اساس یک اصل عمل می‌کردند که آن گشت‌زنی در مرز میانِ چیزهای متعارف وپسندیده از یک سو، و چیزهای شرم‌آور و غیرمتعارف از سوی دیگر است. فوکو می‌نویسد: «الزام به اعتراف چنان به نقاط مختلف بازپخش شده و در ما ریشه دوانده که دیگر آن را به چشم پیامدِ قدرتی که ما را محدود می‌کند نمی‌بینیم. در مقابل این‌طور به نظرمان می‌رسد که حقیقتی که در پنهان‌ترین بخشِ سرشتِ ما جای دارد، حتماً باید به بیرون بروز یابد.»
اعتراف می‌تواند به ما حس رهایی دهد، انگار که بارِ شرم را از روی دوشمان برمی‌دارد. این اعتراف، آن‌طور که سَن آگوستین در کتاب اعترافات۶ می‌گوید، می‌تواند محمل نمایشِ مجموعه‌ای از فضیلت‌های دموکراسی باشد، فضیلت‌هایی مانند صداقت، شجاعت و تواضع. اما اگر کسی فوکو را باور داشته باشد، می‌داند که این اعتراف همیشه شامل نوعی نیرنگ است. ما همیشه برای یک نفر اعتراف می‌کنیم، در پیشگاه کسی که صاحب اختیار باشد، حال چه واقعی چه خیالی. وقتی که افراد مطلبی را به صورت آنلاین پُست می‌کنند، مخاطبی فرضی در ذهن دارند؛ این کار هیچ‌وقت به طور کامل بدون دلیل و غرض نیست.
آنچه خود را به شکلِ بی‌شرمیِ واضح نشان می‌دهد، شاید در حقیقت عکسش باشد. تصدیق جمعیت دیجیتالی جای تأیید کشیش اعتراف‌پذیر را گرفته است، یا به بیان دیگر، به عنوان جایگزینی برای ندای درونیِ وجدانِ اخلاقیِ سقراط عمل می‌کند. افراد درونیاتشان را با دیگران در میان می‌گذارند، به این امید که نیازهایشان تصدیق شود، ایده‌هایشان تایید شود، و ویژگی‌های عجیبشان با آغوش باز پذیرفته شود. نتیجه، هم‌رنگی فزاینده در داخل هر دسته، در کنار کاهش فضای مشترک برای فهم یکدیگر و گفت‌وگو مابِین دسته‌های مختلف است.
آن‌هایی که قدرت را دست دارند همواره به دنبال سازوکاری بوده‌اند که با آن بتوانند به خودِ درونیِ شهروندانشان دست یابند، یا آن‌طور که فوکو می‌گوید «گوشۀ تاریکی که هر کدام در درونمان داریم» را هویدا کنند. درون هر کس بخش‌هایی خطرناک و سرکش وجود دارد، یا به نظر می‌رسد وجود داشته باشد. اگر قرار است کنترل شویم، این بخش‌ها باید شناخته شده و رام شوند. برای آرام و مطیع‌ساختنِ یک گروه و فریفتنِ آن‌ها به خودگردانی، هیچ‌ راهی بهتر از افشای ناهنجاریِ آن‌ها و وعدۀ بخشایش‌ این ناهنجاری‌ها نیست.

پی‌نوشت‌ها:
* این مطلب در تاریخ ۳ ژانویه ۲۰۱۶ با عنوان Shame on you در وب‌سایت ایان منتشر شده است و وب‌سایت ترجمان در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۶ این مطلب را با عنوان شرم کن ترجمه و منتشر کرده است.
[۱] Discipline and Punish: The Birth of the Prison
[۲] super-ego
[۳] Exposed: Desire and Disobedience in the Digital Age
[۴] Symposium
[۵] History of Sexuality
[۶] Confessions

میثم لطفی - دولت آمریکا اقدامات گسترده‌ای را آغاز کرده است تا هویت حساب‌های کاربری ناشناس در شبکه‌های اجتماعی مختلف که علیه دونالد ترامپ، رییس‌جمهور این کشور مطلب منتشر می‌کنند و او را مورد نقد قرار می‌دهند مشخص شود و از این طریق بتواند با اشخاصی که صفحات مذکور را مدیریت می‌کنند، برخورد کند. این اتفاق در حالی صورت می‌گیرد که دولت آمریکا همواره بر قانون آزادی بیان در اینترنت تاکید داشته و ادعا کرده است که به کاربران خود امکان می‌دهد بدون هرگونه محدودیت در دنیای مجازی صحبت کنند.

هفته گذشته وزارت امنیت داخلی آمریکا احضاریه‌ای را به شرکت توییتر فرستاد و از آن خواست تمامی اطلاعات مربوط به حساب‌های کاربری ناشناس را که ترامپ را مورد انتقاد قرار می‌دهند منتشر کند. با این اتفاق شرکت توییتر درخواست مذکور را امری غیرقانونی خواند و اعلام کرد تحت هیچ شرایطی چنین کاری انجام نمی‌دهد تا مشترکان آن بدبین شوند و نگرانی برای انتشار اطلاعات شخصی کاربران توییتر میان مردم رواج یابد.

دولت آمریکا در احضاریه خود تاکید ویژه داشت که در نخستین گام تمامی اطلاعات مربوط به حساب کاربری ALT_USCIS شامل شماره تلفن، آدرس IP، آدرس پست الکترونیکی و ... را در اختیار بگیرد و از این طریق بتواند افرادی را که در صفحه مذکور ترامپ را مورد انتقاد قرار می‌دهند شناسایی کند. با این اتفاق وکلای وزارت امنیت داخلی آمریکا رایزنی‌های خود را با مدیران توییتر آغاز کردند تا مشکل پیش‌آمده را برای آنها توضیح دهند.

این درخواست دولت آمریکا مخالفت‌ها و بازخوردهای گسترده‌ای را در دنیای فناوری به همراه داشت و شرکت توییتر با تنظیم شکایت علیه وزارت امنیت داخلی آمریکا اعلام کرد که این مرکز قصد دارد به‌صورت غیر قانونی به اطلاعات کاربران دسترسی پیدا کند. توییتر در شکایت قانونی خود که آن را به دادگاه فدرال سانفرانسیسکو تحویل داده، به قانون آزادی بیان تکیه کرده و گفت با وجود فشارهای فراوان، اطلاعات شخصی در حساب‌های کاربری را منتشر نمی‌کند.

درخواست آمریکا برای در اختیار گرفتن اطلاعات شخصی در حساب‌های کاربری توییتر پس از اعمال قوانین جدید ترامپ در زمینه مهاجرت و شهروندی صورت گرفت که به‌دنبال آنها صدها صفحه اجتماعی در توییتر انتقادهای شدید خود را نسبت به قوانین جدید اعلام کردند. تاکید ترامپ برای ساختن دیوار میان دو کشور مکزیک و آمریکا و اخراج میلیون‌ها کارگر خارجی از این کشور به این مخالفت‌ها دامن زد و شبکه‌های اجتماعی بهترین بستر برای اعلام نارضایتی مردم بود.

پس از مراسم تحلیف ترامپ در ژانویه 2017، حساب کاربری ALT_USCIS در شبکه اجتماعی توییتر که نام شخص یا گروهی که آن را مدیریت می‌کنند مشخص نیست، سازمان‌های دولتی آمریکا را مورد انتقادهای گسترده قرار داد و در مطالب مختلف بر اشتباه بودن قوانین تصویب‌شده توسط ترامپ تاکید کرد. طولی نکشید که ده‌ها حساب کاربری دیگر با پیشوند ALT و با محتوای مشابه در توییتر راه‌اندازی شد و موج جدید اعتراضات نسبت به سیاست‌های ترامپ از این طریق گسترش یافت.

نیک پاسیلیو، سخنگوی شرکت توییتر اعلام کرد دولت آمریکا در ماه‌های گذشته فشارهای زیادی را ایجاد کرد تا بتواند به اطلاعات صفحات اجتماعی مخالف خود دسترسی پیدا کند، ولی با وجود تمامی این تلاش‌ها تاکنون هیچ اطلاعاتی به مراکز دولتی آمریکا ارایه نشده است.

توییتر که محبوب‌ترین شبکه اجتماعی برای ترامپ محسوب می‌شود و بخش اعظم صحبت‌های رییس‌جمهور آمریکا از این طریق به گوش مردم می‌رسد، این روزها به بستر اجتماعی برای انتشار مخالفت‌ها و انتقادهای مردم علیه ترامپ تبدیل شده است و البته شبکه اجتماعی مذکور تاکید دارد که به هیچ دلیلی حاضر نمی‌شود اطلاعات شخصی مشترکان خود را در اختیار دولت آمریکا بگذارد.

شرکت توییتر هفته گذشته با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «حقوق مربوط به آزادی بیان از جمله اتفاقاتی است که برای کاربران توییتر لحاظ می‌شود و متمم اول قانون اساسی ایالات متحده به‌صورت کاملا واضح بر این مساله تاکید کرده که صحبت‌های سیاسی ناشناس یا با نام مستعار حق انتشار دارند».

وزارت امنیت داخلی آمریکا که تلاش فراوان می‌کند تا به اطلاعات شخصی حساب‌های کاربری توییتر دست پیدا کند، از دادن هرگونه پاسخ در این زمینه خودداری و بر این مساله اصرار کرد که تا به‌دست آوردن اطلاعات مورد نیاز خود روی این پرونده پافشاری می‌کند. وزارت دادگستری آمریکا که وظیفه محاکمه و بررسی قضایی آژانس‌ها و سازمان‌های دولتی این کشور را برعهده دارد، هیچ پاسخی در این زمینه نداد و بر خلاف تلاش‌های مکرر خبرنگاران، کاخ سفید هم در این زمینه سکوت کرد.

سناتور ران وایدِن، یکی از دموکرات‌های برجسته ایالت اورِگان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد این یک اقدام کاملا بیهوده است که دولت آمریکا سعی دارد اطلاعات یک حساب کاربری مخالف خود را به‌دست آورد و بر این اساس تلاش‌های وزارت امنیت داخلی آمریکا کار غیر قانونی و بیهوده محسوب می‌شود.

ایشا بانداری، از وکلای ارشد اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا ضمن حمایت از توییتر اظهار کرد که درخواست دولت آمریکا غیر معمول و عجیب بوده است. درخواست برای دستیابی به اطلاعات حساب کاربری افراد از سوی دولتی که بر آزادی بیان تاکید دارد، امری غیرقانونی محسوب می‌شود و می‌تواند تخلفی بزرگ باشد. او گفت: «هیچ دلیلی نمی‌بینیم که دولت آمریکا به‌واسطه آن بخواهد به اطلاعات مردم دست پیدا کند و در حساب‌های کاربری مردم جست‌وجو کند. آمریکا در قانون اساسی خود به شهروندان این کشور اجازه داده به‌صورت ناشناس انتقادهای خود را علیه دولت اعلام کنند. اقدام مذکور از ارزش‌های دولت آمریکا می‌کاهد و این اقدام بر اساس متمم اول قانون اساسی آمریکا رد می‌شود».

اندکی پس از آنکه شکایت توییتر علیه وزارت امنیت داخلی آمریکا به‌صورت عمومی منتشر شد، حساب کاربری ALT_USCIS یک کپی از متمم اول قانون اساسی این کشور را به همراه بخش‌هایی از شکایت قضایی توییتر منتشر کرد. حدود یک ساعت پس از انتشار خبر مذکور تعداد اعضای این صفحه اجتماعی با رشد سه برابری به 89 هزار نفر رسید.

این صفحه اجتماعی طی چند هفته گذشته انتقادهای فراوانی را علیه دولت آمریکا منتشر کرد. این صفحه در توییت‌های خود بر ناعادلانه بودن قوانین جدید دولت آمریکا برای مهاجرت و شهروندی در این کشور تاکید کرد و نشان داد سیاست‌های ترامپ برای جلوگیری از حضور و ورود مهاجران تا چه اندازه می‌تواند به این کشور آسیب وارد کند.

با وجود همه این کشمکش‌ها، ترامپ توانایی پذیرش مخالفان خود را ندارد و بر این مساله تاکید می‌کند که سیاست‌های جدید او برای مدیریت آمریکا کاملا درست است. (عصرارتباط)

واعظی با اشاره به اینکه حقوق شهروندی که از سوی دولت یازدهم پیگیری می‌شود بخش قابل توجهی در حوزه ICT دارد، تاکید کرد: طبق این حقوق شهروندی معتقدیم شبکه‌های اجتماعی باید برای استفاده مردم باز باشند و به غیر از آنچه که منافی عفت عمومی و غیر اخلاقی است و با آن مخالفیم نمی‌خواهیم قیم مردم باشیم چه چیزی را بدانند یا ندانند.

به گزارش فارس وی ادامه داد: می‌بینیم کسانی که روزی خودشان مخالف شبکه‌های اجتماعی بودند و حالا در آنها سرمایه‌گذاری کردند خواستار بسته شدن شبکه‌های اجتماعی هستند اما  دولت این موارد را جزء حقوق شهروندی می‌داند و با بسته شدن آن مخالف است.

وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه امروز شبکه دسترسی فیبر نوری آغاز به کار کرده است، گفت: ما اصرار داشتیم که این پروژه در این دولت انجام شود تا بتوانیم از زیرساخت های شبکه ملی اطلاعات برای ارائه خدمات ارتباطی به مردم استفاده کنیم. در حال حاضر این سرویس توسط شرکت مخابرات ایران اجرایی شده و اپراتور چهارم فیبر نوری نیز در حال جذب سرمایه گذار خارجی برای اجرای این پروژه است.

به گفته واعظی، اپراتور ایرانیان نت به دلیل محدودیت های مالی صاحبان سهام تاکنون امکان اجرای این پروژه را پیدا نکرده اند و به همین دلیل در حال جذب سرمایه گذاری خارجی برای این پروژه هستند.

وزیر ارتباطات اجرای این پروژه را تحول اساسی در بخش دسترسی به شبکه ملی اطلاعات عنوان کرد و گفت: ما به سرعت در حال پیشرفت هستیم اما برخی به دنبال این هستند که دستاوردهای دولت را تخریب کنند.

واعظی گفت: کسانی که تا پیش از این در این وزارتخانه مسئول بودند و نتوانستند شبکه ملی اطلاعات را به جایی برسانند و راه بیندازند امروز می گویند راه اندازی این شبکه کار خاصی نبوده و دولت یازدهم فقط موفق شده که تنها ۱۰ درصد این پروژه را اجرایی کند.

واعظی با اشاره به تحولات صورت گرفته در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کارنامه عملکرد خود را تشریح کرد و گفت: ظرفیت شبکه انتقال کشور ۱۱ برابر شده و ۱۰ هزار گیگابیت ظرفیت دارد در همین حال شبکه پهن باند ۱۵ برابر شده و به ۱۰ هزار گیگابیت ظرفیت رسیده است.

علی اصلان شهلا- چند روز پیش در واکنش به سخنان وزیر ارتباطات که اعلام کرده بود رفع فیلتر توییتر از دست دولت خارج است و باید در این باره کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه تصمیم گیری کند، نوشتیم که نیمی از اعضای این کمیته وزرای دولت هستند و از آنجا که نماینده مجلس نیز با دولت هم نظر است؛ بنابراین دولت برای رفع فیلتر توییتر نباید دردسری داشته باشد مگر آنکه وزرا با یکدیگر هم نظر نباشند.
پس از انتشار این گزارش، روزنامه دولت به این نقد و انتقادهای مشابه به طرح یک گمانه زنی پرداخت و اینگونه واکنش نشان داد: «توضیحات وزیر ارتباطات هیچ گاه کاربران و البته برخی خبرنگاران حوزه ICT را قانع نکرده است؛ چراکه از بین 12 عضو کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه 6 نفر آن را نمایندگان دولت (وزیران اطلاعات، ارشاد، دادگستری، ارتباطات، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش یا نمایندگان شان) تشکیل می دهد؛ بنابراین انتظار می رود دولت با کمک این نمایندگان و راضی کردن یک عضو دیگر رای به رفع فیلتر شدن توییتر و فیس بوک بدهد. اما گویا اگر کارگروه تعیین مصادیق، همین حالا رای به رفع فیلتر این دو شبکه بدهد، باز هم امکان رفع فیلتر از آنها وجود نخواهد داشت. براساس اظهارات عبدالصمد خرم آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه و معاون دادستان کل کشور به این دلیل که این شبکه اجتماعی «علاوه بر دستور کارگروه با دستور مقام قضایی هم فیلتر شده»، تصمیم کارگروه منجر به رفع فیلتر توییتر نخواهد شد».
هرچند وزیر ارتباطات هیچ گاه از وجود حکم قضایی برای فیلتر شبکه های اجتماعی سخن نگفته و همواره آن را نتیجه تصمیم کارگروه فیلترینگ دانسته است، اما حتی با فرض وجود دستور قضایی، به نظر می رسد با مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی، دیگر دولت بهانه ای برای پیگیری و رفع فیلتر شبکه های اجتماعی ندارد.
براساس این مصوبه مسوولیت اقدامات کاربران در شبکه های اجتماعی بر خط بر عهده کاربران است و در نتیجه نمی توان با شکایت خصوصی یا به خاطر رفتار یک کاربر، کل یک شبکه اجتماعی را فیلتر کرد.
باید دید با وجود این مصوبه بالاخره عزم دولت برای رفع فیلتر شبکه های اجتماعی مانند توییتر و فیسبوک جزم خواهد شد؟ (فناوران)

جلسه شورای عالی فضای مجازی به ریاست حسن روحانی رییس جمهور تشکیل شد و در آن مفاد باقیمانده از سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی پس از بحث و تبادل نظر به تصویب رسید.

در این جلسه که روز شنبه برگزارشد، بانک مرکزی مکلف گردید ظرف دو ماه آیین نامه پرداخت های بانکی از طریق پیام رسان های اجتماعی داخلی را با هماهنگی مرکز ملی فضای مجازی تدوین و ابلاغ نماید .

بر اساس مصوبه دیگری نیزهرگونه کنترل ارتباطات کاربران پیام رسان های اجتماعی بر خط ، توسط هر شخص حقیقی و حقوقی به جز موارد مصرح در قوانین مربوط ، ممنوع است  و مسئولیت اقدامات کاربران در شبکه های اجتماعی بر خط  بر عهده خود کاربران بوده و ارایه دهنده خدمت پیام رسان اجتماعی بر خط ،موظف به همکاری با مقامات مجاز، در چارچوب قوانین و مقررات است.

در جلسه شورای عالی فضای مجازی همچنین مصوب گردید که استفاده نهادها و موسسات دولتی و عمومی غیر دولتی از پیام رسان های اجتماعی برخط  خارجی برای مکاتبات و خدمات اداری ممنوع است.

چند روز پیش، شبکه اجتماعی توییتر از دولت آمریکا شکایت کرد و علت شکایت آن بود که وزارت امنیت داخلی آمریکا می خواست توییتر را برای افشای اطلاعات کاربران زیر فشار بگذارد. حال خبرهای جدید حاکی از آن است که توییتر شکایتش را پس گرفته است.
فناوران- در شکایت نامه ای که روز پنجشنبه (۶ آوریل/ ۱۷ فروردین) به دادگاهی در سانفرانسیسکو ارایه شد، آمده است که وزارت امنیت ملی آمریکا می خواست بداند چه کسی پشت یک صفحه توییتری قرار دارد که در آن به طور مرتب به دونالد ترامپ حمله می شود. 
مارک فلانگن، وکیل مدافع شبکه اجتماعی توییتر گفت: دولت آمریکا از خواست خود برای افشای اطلاعات کاربری یک اکانت ناشناس در توییتر صرف نظر کرده و به همین دلیل شرکت توییتر نیز شکایت خود از دولت را پس گرفته است. 
اکانت کاربری مورد نظر در توییتر اواخر ژانویه گذشته با شناسه کاربری ناشناسی به نام  @ALT_USCIS آغاز به کار کرده است. این اکانت توییتری به شدت از دونالد ترامپ انتقاد می کند و کاربران را به مقاومت در برابر سیاست های رییس جمهوری جدید و قبل از همه سیاست های مهاجرتی او فرامی خواند.
توییتر از افشای اطلاعات کاربری مربوط به این اکانت خودداری کرده بود و در شکایت خود گفته بود اقدام دولت آمریکا عملی غیرقانونی و علیه آزادی بیان شهروندان است.
عشا بندری(Esha Bhandari)، یکی از وکلای اتحادیه آزادی های مدنی آمریکا می گوید اینکه مقام های دولتی به این سرعت از خواسته خود منصرف شده اند نشان می دهد که درخواست آنها برای افشای اطلاعات کاربری اکانت مورد بحث، از همان ابتدا منطبق بر قانون اساسی نبوده است.
سال های گذشته نیز خبرهایی درباره تلاش دولت آمریکا و دیگر دولت های جهان برای دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران شبکه های اجتماعی از جمله فیس بوک و توییتر منتشر شده بود

جهان دارد در فناوری‌های جدید ارتباطی غرق می‌شود. اما از این واقعیت انکارناپذیر دو کلان‌روایتِ متضاد وجود دارد. یکی از آن‌ها دنیای ما را نقطۀ عطفی در تاریخ بشر می‌داند که میزان آزادی بیان در آن بی‌سابقه است، درحالی‌که روایت دوم، از دنیایی اورولی پرده برمی‌دارد که در آن، حتی تلویزیون‌ها و گوشی‌های خاموش جاسوسی‌مان را می‌کنند. هر کدام را که بپذیریم، سوال باقی است: آزادی بیان در دنیای جدید چه وضعی پیدا خواهد کرد؟
لوس آنجلس ریویو آو بوکز — گسترش‌ وسایل جهانی ارتباطات بی‌سابقه بوده است. در ۲۹ اکتبر ۱۹۶۹، اولین پیام از کامپیوتری در دانشگاه کالیفرنیا در لوس‌‌ انجلس به مؤسسۀ تحقیقاتی استنفورد فرستاده شد. نقشه‌ای متعلق به دسامبر سال ۱۹۶۹، که مربوط است به آنچه نهایتاً تبدیل به اینترنت شد، شبکه‌ای را شامل تنها چهار کامپیوتر نشان می‌دهد. در آگوست ۱۹۸۱ تنها ۲۱۳ هاستِ اینترنت وجود داشت. اولین سایت اینترنتی در سال ۱۹۹۱ ساخته شد.

در سال ۲۰۱۵، تقریباً سه‌میلیارد کاربر اینترنت وجود داشته است. چیزی در حدود دومیلیارد گوشی هوشمند در سرتاسر جهان وجود دارد که پیش‌بینی شده است تعداد آن در سال ۲۰۲۰ به چهار میلیارد عدد برسد. برآورد شده است که تماشای تمامی فیلم‌هایی که ظرف یک ماه به شبکه‌های جهانی وارد می‌شوند حدود شش‌میلیون سال طول خواهد کشید. اگر فیس‌بوک کشوری بود که به‌تعداد کاربرانش جمعیت داشت، از چین هم پرجمعیت‌تر می‌شد.

مارشال مک‌لوهان، استاد رسانه، در سال ۱۹۶۲ چنین پیشرفت‌هایی را در کتاب آینده‌نگرِ خود، کهکشان کوتنبرگ۱، پیش‌بینی کرد. او در این کتاب می‌نویسد: «به‌هم‌وابستگی جدیدِ الکترونیکیْ جهان را، به‌شکل دهکده‌ای جهانی، از نو می‌سازد». تیموتی گارتن اش، استاد دانشگاه آکسفورد و بنیاد هوور در دانشگاه استنفورد، در کتاب آخر خود، آزادی بیان؛ ده اصل برای جهانِ به‌هم‌پیوسته۲، مک‌لوهان را به‌خاطر «بینش فوق‌العاده و پیش‌گویانه‌اش» می‌ستاید. اما به‌جای عبارت «دهکدۀ جهانی۳»، که از نظر او بیش‌ازحد جزئی و همگن و همسان‌خواه۴ است، اصطلاح «جهان‌شهر»۵ را ترجیح می‌دهد که «تمامیت این ’جهان‌چون‌شهر۶‘ پیوسته و آشفته» را که «در جهان‌های به‌هم‌آمیختۀ حقیقی و مجازی وجود دارد» دربرمی‌گیرد.

گارتن اش، نویسندۀ نُه کتاب دیگر، مقاله‌نویس ثابت نیویورک ریویو آو بوکز و برندۀ جایزۀ جورج اورول، اثر جدید و جذاب خود را با این جمله آغاز می‌کند: «همه اکنون همسایه‌ایم». دغدغۀ این نویسندۀ بریتانیایی آن است که چگونه همه می‌توانند در این جهان‌شهر بر سر مسئلۀ پیچیدۀ آزادی بیان با هم تفاهم داشته باشند. او تصدیق می‌کند که ما در جهانی پر از تعارض و تفاوت زندگی می‌کنیم که نباید به جهانی بی‌روح، تک‌صدا، غیرخلاق و غیرآزاد تبدیل شود. گارتن اش معتقد است: «برای اینکه به‌خوبی با یکدیگر در این جهان‌چون‌شهر زندگی کنیم، باید آزادی‌بیانِ بیشتر و شایسته‌تری داشته باشیم.»

هدف او به‌طور خلاصه این است که «چارچوبی برای تعارض متمدنانه و توأم با صلحْ متناسب با این جهانِ همسایه‌ها و بادوام در آن» بیابد. برای انجام این کار، گارتن اش مفهومی فراگیر و معقول از مفهوم آزادی بیان ارائه می‌دهد که از ناپختگی و کلیشه به دور است.

به‌زعم گارتن اش، مسئله این است که «بدون اینکه متوجه شویم، جنگ قدرتِ عظیمی بر سر شکل، شرایط و محدودیت‌های آزادی بیانِ جهانی در جریان است: پیرامون ما، داخل آن جعبۀ تویِ جیب‌هایمان و احتمالاً حتی درون ذهنمان». او این موضوع را «قدرت کلمه» می‌نامد که «نه‌تنها شامل تصاویر، صداها، نماد‌ها، اطلاعات و دانش می‌شود، بلکه ساختارها و شبکه‌های ارتباطات» را هم دربرمی‌گیرد. در قرن ۲۱، تکنولوژی‌های ارتباطی‌ای که سابق بر این آزاد و رها بودند به‌وسیلۀ قدرت‌های عمومی و خصوصی در کنترل گرفته شده و محدود شده‌اند. درواقع، «اَعمال درونی و گاهی مخفیانۀ ابرقدرت‌های خصوصی می‌توانند تأثیرگذارتر از تصمیمات قانون‌گذاران و اداره‌کنندگان باشد». دیگر «مسئلۀ تنها یک دولت ملیِ خاص نیست که به شما بگوید در یک کشور قادر به انتشار یا پخش چه چیزی هستید یا نیستید، یا ماجرا این نیست که مالک روزنامه‌ای تصمیم بگیرد که چه چیزهایی را چاپ خواهد کرد یا نخواهد کرد، یعنی مسائلی که قلمروِ کلاسیک آثار قرن بیستم در حوزۀ آزادی بیان بوده‌اند».

با درنظرگرفتن جهان‌شهرِ به‌هم‌پیوستۀ جدید، چالش بنیادی این است که آیا معیارهای آزادی بیان و تبادل آزاد اطلاعات در سرتاسر جهان به سطح مدل متمم اول۷ قانون اساسی امریکا، که گارتن اش آن را «سیستماتیک‌ترین قانون موافق آزادی بیان در جهان» می‌داند، خواهد رسید یا تسلیم مدل جورج اورولی خواهد شد که، در آن، پیوندِ شوم سانسور دولتی و اداره‌کنندگان خصوصیْ جلوی آزادی بیان را گرفته است و تبادل آزاد اطلاعات را سرکوب می‌کند.

گارتن اش، برای نگاهی دقیق‌تر به اینکه مدل اورولی درواقع چگونه چیزی است، نظام حزبیِ فعلی در چین را توصیف می‌کند که مدعی است حق دارد تمامی سخنان داخل مرزهای خود را براساس قانون «حفظ حاکمیت فضای مجازی» کنترل کند. مسلماً قانون اساسی چین، در بند ۳۵ خود، از این اصل حمایتِ ظاهری می‌کند که «شهروندان جمهوری خلق چین دارای آزادی بیان، آزادی مطبوعات، آزادی گردهمایی، آزادی انجمن، آزادی اجتماع و آزادی تظاهرات هستند». بااین‌حال در واقعیتِ امر، نشریۀ رسمی «ادارۀ اطلاع‌رسانی شورای دولت چین» در سال ۲۰۱۰ به‌طرز تکان‌دهنده‌ای اعلام کرد:

«هیچ نهاد یا شخصی مجاز نیست اطلاعاتی را که دارای محتویات زیر هستند تولید، تکثیر، افشا یا تبلیغ کند: مخالفت با اصول اساسی بیان‌شده در قانون اساسی؛ به‌خطرانداختن امنیت ملی، افشای اسرار دولتی، براندازی قدرت دولت و به‌خطرانداختن اتحاد ملی؛ آسیب‌زدن به شرافت و منافع دولت؛ تحریکِ تبعیض یا عداوت قومی و به‌خطرانداختن وحدت قومی؛ به‌خطرانداختن سیاست مذهبی دولت به‌وسیلۀ اشاعۀ ایده‌های ارتدادی یا خرافاتی؛ شایعه‌پراکنی در جهت اخلال در نظم و ثبات اجتماعی؛ انتشار مطالب مستهجن، پورنوگرافی، قمار، خشونت، وحشیگری و ترور یا مشارکت در جرم؛ تحقیر یا افترا، تجاوز به حقوق قانونی و منافع دیگران؛ و دیگر محتویات ممنوع‌شده به‌وسیلۀ قانون و مقررات اداری.»

چین تشکیلات سازمانیِ خصوصی/عمومیِ پرشاخ‌وبرگی ایجاد کرده است که تمامی ترافیک اینترنت را «از طریق بوروکراسی سانسور و تبلیغات گسترده‌ توسط چند اداره» مسدود، فیلتر یا هدایت می‌کنند. تحقیقی گسترده در دانشگاه هاروارد این موضوع را «در تاریخ مکتوب جهان بی‌سابقه» خواند. در سال ۲۰۱۱، سیزده‌درصد از رسانه‌های اجتماعیْ سانسور شده‌اند که رقمی شگفت‌آور است. تعداد کارکنان سازمان‌های گوناگون کنترل‌کنندۀ اینترنت در محدودۀ بیست‌هزار تا پنجاه‌هزار نفر برآورد شده است. یکی از اسناد داخلی حزب در سال ۲۰۱۳، به‌نحو اهانت‌باری، از اعضای حزب خواست که مراقب هفت مفهومِ خطرناک باشند، ازجمله «ترویج ایدۀ غربی روزنامه‌نگاری که این اصل را به چالش می‌کشد که رسانه‌ها و کارِ نشر باید تابع اصول حزب باشد» و «ترویج (ارزش‌های جهان‌شمول) در تلاش برای تضعیف مبانی نظری رهبری حزب».

اما کتاب گارتن اش، پیش از آنکه باقیِ ما بیش‌ازحد مغرور شویم، سؤالاتی جدی‌ مطرح می‌کند، سؤالاتی دربارۀ اینکه دموکراسی‌های غربی چه برخورد یا سوءبرخوردی با آزادی بیان داشته‌اند. هر جامعه‌ای، ازجمله هر جامعۀ دموکراتیکی، گرفتار سانسور است. برای مثال، دولت اوباما با توجیه «امنیت ملی»، بیش از همۀ رؤسای جمهورِ پیش از خود بر روی هم، افشاگران را براساس قانونِ جاسوسی سال ۸۱۹۱۷ تحت پیگرد قانونی قرار داده است و احتمال دارد ادوارد اسنودن، افشاگر آژانس امنیت ملی امریکا را نیز به آن فهرست ننگین اضافه کند.

گارتن اش به فراتر از ایالات متحده نیز نگاهی می‌اندازد تا محدودیت‌های آزادی بیان بیرون از رژیم‌های استبدادی را بیشتر بررسی کند. مادۀ نوزده میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی۹ جسورانه اعلام می‌کند: «همهْ حق آزادی بیان دارند» که شامل «آزادی جست‌وجو، دریافت و انتقال هر نوع اطلاعات و ایده» می‌شود. بااین‌حال، این اعلامیۀ گستردهْ تابع چندین محدودیتِ صریح است، «ازقبیل محدودیت‌هایی که قانون و ضرورت تصریح کرده است: الف) برای احترام به حقوق یا حیثیت دیگران؛ ب) برای حفاظت از امنیت ملی یا نظم عمومی یا سلامت و اخلاق عمومی». به‌علاوه، بند بیستمْ شامل این فرمان می‌شود که «هرگونه تبلیغ برای جنگ» و «هرگونه حمایت از خصومت‌های ملی، نژادی یا مذهبی که به‌منزلۀ تحریکِ به تبعیض، خصومت یا خشونت باشد» «براساس قانون ممنوع خواهد بود».

صیانت از آزادی بیان در مادۀ دهم کنوانسیون اروپایی حقوق بشر محدودیت‌های بیشتری را به‌خاطر «تمامیت ارضی»، «پیشگیری از بی‌نظمی یا جرم» و «حفظ مرجعیت و بی‌طرفی قوۀ قضائیه» اعمال می‌کند.

مادۀ چهارم کنوانسیون بین‌المللیِ رفع تمامی اَشکال تبعیض نژادی۱۰، که در سال ۱۹۶۵ تصویب شده است، تمامی کشورهای عضو را ملزم می‌کند که «همۀ تبلیغات و سازمان‌هایی را که براساس ایده‌ها یا نظریه‌های برتری یک نژاد یا گروهی از افراد که دارای رنگ پوست و ریشۀ نژادی مشترک هستند یا آن‌هایی که در جهت ترویج یا توجیه هرگونه عداوت و تبعیض نژادی تلاش می‌کنند» محکوم کنند. محکوم‌کردن چنین افکاری می‌تواند ستودنی باشد، اما این کنوانسیون فراتر رفته و به دولت‌ها دستور می‌دهد انتشار این ایده‌ها را «قانوناً مجازات‌پذیر» کنند. تاکنون چندین کشور از طریق تصویب و اجرای قوانین نفرت‌پراکنی۱۱ این کار را انجام داده‌اند.

گارتن اش نشان می‌دهد در دموکراسی‌های کمال‌یافته، که در آن‌ها حاکمیت قانون و نیز رسانه‌های متنوع و جامعۀ مدنیِ توسعه‌یافته وجود دارد، «معایب قوانین نفرت‌پراکنی، ازجمله نتایج ناخواسته‌اش، بر مزایای آن، چنان‌که در نیم قرن اخیر به اجرا درآمده‌اند، چربیده است». او، به‌وسیلۀ چندین نمونۀ نگران‌کننده، از ادعای خودش حمایت می‌کند.

برای مثال، از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱، سالانه به‌طور متوسط صد محکومیت در فرانسه وجود داشته که در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ به ۲۰۸ مورد افزایش یافته است. بریژیت باردو، بازیگر زن فرانسوی، پنج بار به‌جرم تحریک به نفرت نژادی محکوم شده است، چون او حملاتی انتقادی به مسلمانان داشت که با ماجرای روش ذبح حیوانات توسط مسلمانان شروع می‌شد. روشن‌فکر برجسته، ادگار مورن، به‌دلیل حملۀ شدید به رفتار اسرائیل با فلسطینی‌ها محکوم شناخته شد و کریستین وانست، یکی از اعضای پارلمان، برای بیان «دیدگاه‌های هوموفوبیایی» گناه‌کار دانسته شد، گرچه هر دوِ این احکام در دادگاه تجدید نظر لغو شدند.

گارتن اش استاندارهای دوگانۀ فوق‌العاده ذهنی‌ای را آشکار می‌کند که نقش مهمی در تنبیه نفرت‌پراکنی بازی می‌کنند. در سال ۲۰۰۶، سِر اقبال سکرانی دبیر کل شورای مسلمانان بریتانیا -که یک بار دربارۀ سلمان رشدی، که به‌خاطر انتشار کتاب آیات شیطانی، فتوایی علیهش صادر شده بود، گفت که مرگ احتمالاً برای او زیاده خوب بوده است- انتشار کاریکاتورهای دانمارکی‌ از چهرۀ پیامبر اسلام را محکوم کرد. یک ماه از این اظهارنظر نگذشته بود که، به‌صورت علنی، اعلام کرد که هم‌جنس‌گرایان «مضر» و «ناقل بیماری‌اند». آبراهام فاکسمن و کریستوفر وولف، از اتحادیۀ ضد افترا۱۲، استدلال می‌کنند که یوتیوب حق داشت کاری با ویدئوی جنجالیِ «معصومیت مسلمانان» نداشته باشد، اما اصرار داشتند که فیس‌بوک باید مطالب مربوط به انکار هولوکاست را حذف کند، زیرا نفرت‌پراکنی محسوب می‌شوند.

مسلماً نشانه‌های امیدوارکننده‌ای از حرکت به‌سمت نظامی آزادتر و بازتر وجود دارد. برای مثال، گارتن اش تصمیم دادگاه حقوق بشر کانادا در سال ۲۰۰۹ را توصیف می‌کند که می‌گوید مادۀ سیزده قانون حقوق بشر، که کنترل نفرت‌پراکنی در سطح اینترنت را الزامی می‌داند، صیانت از آزادی بیان در منشور حقوق و آزادی‌های کانادا۱۳ را نقض می‌کند. ادعای اصلی کتاب این است که «باید محدودسازی آزادی بیان به‌واسطۀ اقدامات اجرایی دولت‌ها و شرکت‌ها را به حداقل ممکن برسانیم، اما به همان نسبت، هنجارها و رویه‌های مشترکی را گسترش دهیم که ما را قادر می‌کنند تا، به بهترین شکل، از این آزادیِ ضروری بهره ببریم».

گارتن اش، پس از گذراندن نُه ماه بر سر نوشتن کتابی دربارۀ آزادی بیان در قرن بیستم، از خود پرسید: «اگر موضوع تو جهان پس از گوتنبرگ است، چطور می‌توانی تنها به‌طریق کهنۀ گوتنبرگی دربارۀ آن بنویسی؟» درنتیجه، به‌همراه تیمی در دانشگاه آکسفورد، سایتی آزمایشی ساخت که مطالعات موردی، مصاحبه‌های تصویری، تحلیل‌ها و تفسیرهای شخصی از سرتاسر جهان را عرضه می‌کند که بیشترشان به سیزده زبان ترجمه شده است.

گارتن اش از قاهره به برلین، از پکن به دهلی، از نیویورک به یانگون سفر کرد و دربارۀ آزادی بیان گفت و شنید. این تجربه بر محتوای کتابش تأثیر گذاشت و آن را تغییر داد، بدین صورت که نهایتاً تصمیم گرفت آن را حول ده اصل و ازنو سازمان‌دهی کند. اولین اصل او، تحت عنوان «مایۀ حیاتی»، مبیّن مفهوم بنیادی اوست: «ما، یعنی همۀ انسان‌ها، باید آزاد و قادر به بیان دیدگاه‌های خودمان باشیم و اطلاعات و ایده‌ها را، فارغ از مرزها، دنبال و دریافت کرده و به دست آوریم.» این اصل ریشه در لب مطلبِ مادۀ نوزده میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی در سال ۱۹۶۶ دارد. گارتن اش توضیح می‌دهد که چرا این اصل، اولین است: «آزادی بیان صرفاً یک آزادی در میان آزادی‌های بسیار دیگر نیست، بلکه چیزی است که دیگر آزادی‌ها مبتنی بر آن هستند.»

کاربرد عبارت «انسان‌ها» صرفاً بلاغی نیست. از نظر گارتن اش منظور از «ما» «همۀ مردم» است و شرکت‌ها نباید مصداق آن تلقی شوند. در ایالات متحده، «کشوری دارای واضح‌ترین و باثبات‌ترین آزادی بیان در جهان، پول است که، به‌واسطۀ کمپین‌های سیاسی، بیداد می‌کند». در سرزمینِ متمم اول، «قدرتِ محدودکننده، تحریف‌کننده و مخربِ پول است که تنها و بزرگ‌ترین علت نگرانی برای آزادی بیان است. پول سخن می‌گوید، آن هم با صدایی بسیار بلند».

بقیۀ این ده اصل بر روی بحث‌انگیزترین مسائل آزادی بیان در جهانِ امروز تمرکز دارند. چگونه با سخنان خطرناکی که مروج خشونت‌اند مقابله کنیم؟ آیا می‌توان آزادی بیان را سانسور نکرد، اما محدود کرد؟ آیا باید مدنیت را به‌وسیلۀ قانون تحمیل کنیم؟ آیا شوخی و هنرِ زننده و توهین‌آمیز اجازۀ بیان دارد؟ آیا احترام به ادیان مستلزم قوانینی است که سخنانِ حمله‌کننده به ادیان را ممنوع کند؟ آیا می‌توانیم از حریم خصوصی و شهرت شخصی افراد محافظت کنیم، اما بررسی عمومی مسائل موردعلاقۀ عموم را [نیز] تضمین کنیم؟ آیا امنیت ملی، به‌واسطۀ حفاظت از افشاگران و درزدهندگان [اطلاعات]، آسیب دیده یا از کمک آن‌ها بهره‌مند شده است؟ چگونه باید آزادی بیان در اینترنت را حفظ کنیم، آن‌هم در اینترنتی که عمدتاً در دستان کمپانی‌های خصوصی‌ای است که مقید به متمم اول [قانون اساسی] نیستند؟

گارتن اش، با نثری روشن و جذاب و پر از نمونه‌های جالب و مبتنی بر تحقیقات جامع و بجا، از جنبۀ بین‌المللی به این سؤالات و سؤالات بیشتری می‌پردازد. برای خوانندگانی که عادت داشته‌اند آزادی بیان را صرفاً در محدودۀ عموماً خودستایانۀ تجربۀ امریکایی بررسی کنند (نقد من تحت عنوان «مخالفت بزرگ توماس هیلی»۱۴ و همچنین مرورم بر «موسیقی مدیسونیِ برت نوبورن»۱۵ را ببینید)، این کتاب مسائل چالش‌برانگیزی در زمینۀ طیف گسترده‌ای از دیگر کشورها و سنت‌ها مطرح می‌کند.
فصلی با عنوان «شجاعت» دهمین اصل را ترسیم می‌کند: «ما برای خودمان تصمیم می‌گیریم و با عواقبش روبه‌رو می‌شویم». گارتن اش به‌موازات رویکرد بین‌المللی خود، پس از اشاره به نمادهای سنت غربی، از جمله پریکلس، جان لیلبرن، جان میلتون، جان استوارت میل و قاضی لوئیس براندیس، داستان یک قهرمان مدرن آزادی بیان، لیو شیائوبو را می‌افزاید که در سال ۲۰۰۹ به‌اتهام «براندازی حکومت» به یازده سال زندان محکوم شد. لیو در سخنان پایانی خود در دادگاه گفت در انتظار روزی است که «کشورِ ما سرزمین آزادی بیان شود: کشوری که در آن کلام همۀ شهروندان دارای احترام برابری باشد، کشوری که در آن ارزش‌ها و ایده‌ها و باورها و دیدگاه‌های متفاوت سیاسی بتوانند ضمن همزیستی مسالمت‌آمیز با هم رقابت کنند». قاضی سخنان لیو را قبل از پایان قطع می‌کند، که همین بر اهمیت آن کلمات صحه می‌گذارد. آنچه نوشته بود و می‌خواست بگوید این بود که «امیدوارم من آخرین قربانی پیشینۀ طولانی برخورد با کلام به‌عنوان جرم در چین باشم. آزادی بیانْ بنیاد حقوق بشر است و همین‌طور ریشۀ طبیعت انسانی و مادر حقیقت. ازبین‌بردن آزادی بیان به‌معنای تحقیر حقوق بشر، فرونشاندن طبیعت انسان و سرکوب حقیقت است».
گارتن اش، در پایان، خواستار «ایدئالیسم واقع‌گرا و واقع‌گرایی ایدئالیستی» است. کتاب تأثیرگذار او گواهی بر این باورِ اوست که «بحثِ جاری بر سر محدودیت‌ها و شرایط راهگشا برای آزادی بیانْ خود یک عنصر حیاتی آزادی بیان است». چالشی که گارتن اش مطرح می‌کند مهم است، اما نتایج این بحثِ حیاتی فقط در دست ناظران هوشمندی مانند او نیست. این مسئولیت مشترک همۀ ماست. پرسشی که او از ما دارد این است که آیا آمادۀ این تکلیف هستیم؟

اطلاعات کتاب‌شناختی:
Ash, Timothy Garton. Free Speech: Ten Principles for a Connected World. Yale University Press, 2016

پی‌نوشت‌ها:
* این مطلب در تاریخ ۱۶ نوامبر ۲۰۱۶ با عنوان Free Speech in the Post-Gutenberg World در وب‌سایت لوس آنجلس ریویو آو بوکز منتشر شده است و وب‌سایت ترجمان در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۹۶ این مطلب را با عنوان همه اکنون همسایه‌ایم ترجمه و منتشر کرده است.
*استفان رودْ (Stephen Rohde) وکیل قانون اساسی، سخنران، نویسنده و فعال سیاسی است.
[۱] The Gutenberg Galaxy
[۲] Free Speech: Ten Principles for a Connected World
[۳] global village
[۴] conformist
[۵] cosmopolis
[۶] world-as-city
[۷] First Amendment
[۸] Espionage Act of 1917
[۹] International Covenant on Civil and Political Rights
[۱۰] International Convention on the Elimination of Racial Discrimination
[۱۱] hate speech
[۱۲] Anti-Defamation League
[۱۳] Canada’s Charter of Rights and Freedoms
[۱۴] Thomas Healy’s The Great Dissent
[۱۵] Burt Neuborne’s Madison’s Music

 (استفان رود

ترجمۀ: حمیدرضا محمدی

مرجع: LARB)

گاردین - همین چند عدد و رقم قادرند داستانی گویا از خودشیفتگی روایت کنند: روزانه بیش از هشتادمیلیون عکس روی اینستاگرام بارگذاری می‌شود، بیش از ۳.۵میلیارد لایک ردوبدل می‌گردد و حدود ۱.۴میلیارد نفر، معادل بیست‌درصد کل جمعیت جهان، جزئیاتی از زندگی‌شان را بر روی فیس‌بوک منتشر می‌کنند.
آیا این رسانه‌های اجتماعی بودند که گونه‌ای نسبتاً متواضع از جان‌داران را به مشتی خودشیفتۀ شهرت‌طلب تبدیل کردند یا ما ذاتاً همین‌قدر خودمحور بوده‌ایم؟
موارد تشخیص اختلال شخصیتی خودشیفتگی۱ در آمریکا طی ده سال گذشته رشد چشم‌گیری داشته است، رشدی که نرخش تنه به تنۀ نرخ رشد چاقی می‌زند.
پژوهش‌های متعددی ادعا می‌کنند که بین افزایش خودشیفتگی و فراگیری رسانه‌های اجتماعی رابطۀ مستقیمی یافته‌اند. پژوهشگرها رفتارهایی ازجمله تلاش در جذب فالوئرهای بیشتر، تمایل به درمیان‌گذاشتن چیزهایی از زندگی خود با فالوئرها و نیز تقید به ارائۀ تصویری مثبت در کلیۀ اوقات را به‌عنوان نمونه‌هایی از جلوه‌های خودشیفتگی در رسانه‌های اجتماعی برمی‌شمارند. به‌علاوه، پژوهشگرها رابطۀ مستقیمی بین تعداد دوستان فیس‌بوکیِ افراد با شدت ابتلای آن‌هابه دسته‌ای از خصلت‌های مخرب اجتماعی یافته‌اند، خصلت‌هایی که معمولاً مرتبط با خودشیفتگی قلمداد می‌شوند.
بااین‌حال، کیاران مک‌ماهون، روان‌شناس و رئیس مؤسسۀ سایبر سیکیوریتی۲، اعتقاد دارد که ارتباط بین خودشیفتگی و رسانه‌های اجتماعی آن‌قدرها هم سرراست و قطعی نیست.
مک‌ماهون می‌گوید: «دانشگاهیان معمولاً بر سر داده‌ها و شیوۀ سنجش آن‌ها بحث دارند. در کل، خودشیفتگیْ رشد یافته و استفاده از رسانه‌های اجتماعی نیز رشد داشته است. باوجوداین، همبستگی بین این دو چندان قطعی و روشن نیست.»

او می‌گوید: «محتمل است که آنچه در قالب رسانه‌های اجتماعی بازتاب می‌یابد رشد خودشیفتگی در بستر گسترده‌ترِ فرهنگی غرب باشد. رواج رسانه‌های اجتماعی در چنین حدی مستلزم این است که قبل‌ازآن خودشیفتگی ریشه دوانیده باشد.»
لوسی کلاید نیز به‌عنوان مشاور و روان‌درمانگر، اعتقاد دارد که تمایلات خودشیفتگی در همۀ افراد وجود دارد و اینکه امروزه این‌گونه خصلت‌ها بیشتر قابل‌لمس شده از آنجا ناشی می‌شود که رسانه‌های اجتماعیْ رایج و همه‌گیر شده‌اند.
کلاید می‌گوید: «به‌نظر من رسانه‌های اجتماعی مسبب اختلالات شخصیت نیستند، بلکه صرفاً امکان ظهور و تجلیِ آن‌ها را فراهم می‌کنند. اگر کسی خودشیفته باشد، می‌خواهد بازتاب‌های مثبتی از خود نشان دهد. او جهان را به‌دید آینه می‌نگرد و مرتباً به‌دنبال تصدیق‌شدن است. ازاین‌رو برای چنین فردی محتمل است که بخش اعظمی از زندگی خود را با حساسیتِ بسیار زیاد و بنا بر اقتضائات رسانه‌های اجتماعی گزینش و پالایش کند.»
جک پرایسِ سی‌وچهارساله ظرف ده سال اخیر توانسته بیش از شصت‌هزار فالوئر فیس‌بوک، اینستاگرام و توییتر از سراسر جهان برای خود دست‌وپا کند. او ده‌ها بار در روز به حساب‌هایش در رسانه‌های اجتماعی سر می‌زند و می‌گوید پروفایلش را با وسواس به‌روزرسانی می‌کند. او خودش را خودشیفته توصیف نمی‌کند، بلکه خود را فردی معرفی می‌کند که تکنولوژیِ موجود را در جهت رشد کسب‌وکار و هم‌گام‌ماندن با انتظارات [مشتریان] به کار گرفته است.
پرایس، که در اینجا نامش را تغییر داده‌ایم، می‌گوید: «گاهی پیش می‌آید که ساعت‌ها برای فکرکردن راجع‌به اینکه چه می‌خواهم منتشر کنم وقت می‌گذارم. فکر می‌کنم به اینکه فالوئرهایم چه محتوایی می‌خواهند و نیز به اینکه می‌خواهم چه تصوری از خودم برای فالوئرها بسازم. به زمانی که به‌این‌ترتیب صرف می‌شود به‌دید نوعی سرمایه‌گذاری پرسود نگاه می‌کنم، چراکه باعث می‌شود موفق و مشهور شوم و درآمد کسب کنم.»
او می‌گوید: «من غالباً لحظات زندگی را به‌مثابۀ «محتوای مناسبی» برای فالوئرهایم در شبکه‌های مجازی نگاه می‌کنم. این کار بسیار شبیه عکس‌گرفتن است. به‌اشتراک‌گذاری لحظات خوشی مهم‌تر است از تجربه‌شان در زندگی واقعی.»
در دهۀ ۱۹۶۰، خودشیفتگی به‌عنوان نوعی اختلال شخصیتی مورد توجه قرار گرفت و در سال ۱۹۸۰ معیارهای شاخص رسمی برای تشخیص این اختلال وضع شد. ویژگی‌ها و علائم اختلال شخصیتیِ خودشیفتگی شامل این موارد است: احساس نیاز شدید به تحسین‌شدن، خودمهم‌پنداریِ بیش‌ازحد و فقدان توان هم‌دلی با دیگران. براساس آنچه در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی۳ آمده، سایر معیارهای اختلال شخصیتی خودشیفتگی عبارت اند از: رؤیاپردازی دربارۀ موفقیت‌های نامحدود، میل بی‌حد به جلب‌توجه دیگران و درعین‌حال واکنش سرد به دیگران و نیز انتخاب دوستان براساس پرستیژ و موقعیت اجتماعی و فارغ از ارزش‌های شخصیتی. در مقام مشاهده‌گر، به‌سهولت می‌توان شیوۀ رفتار افراد در رسانه‌های اجتماعی را با ویژگی‌های خودشیفتگی تطبیق داد.
نسل هزاره به‌شکلی ویژه در معرض اثرات بالقوه سوء رسانه‌های اجتماعی هستند. جوانان در فاصلۀ ۱۷ تا ۲۱ سال، برای یافتن موقعیت خود در جامعه و کسب استقلال از مراقبان دوران کودکی، ضرورتاً دوره‌ای از خودشیفتگی را سپری می‌کنند. رسانه‌های اجتماعی می‌توانند تأثیراتِ گذار از این مرحلۀ رشد را برای آنان تاحد نامناسبی مضاعف کنند.
کلاید می‌گوید: «افراد در این گروه سنی به‌شدت تحت تأثیر همتایان خود هستند. چیزی که برای این گروه سنی اهمیت حیاتی دارد این است که دیگران با چه دیدی به آن‌ها می‌نگرند. بخش عظیمی از توجه فرد در امور زندگی صرف این می‌شود که بازخوردِ مثبتی از خود برای دیگران ایجاد کند. مثلاً برای گرفتن یک سلفیِ عالی دقت فراوانی به خرج داده می‌شود، چون این چیزها تا ابد در فضای آنلاین باقی می‌مانند. چنین امری فشار کم‌نظیری را بر فرد تحمیل می‌کند و او را در وضعیت روانیِ پرفشار و دردناکی گرفتار می‌سازد. این فشار از توان لازم برای تقویت خودشیفتگیِ ازپیش‌موجودِ فرد برخوردار است و ویژگی‌های خودشیفتگی هم تاحدی در همۀ ما وجود دارند.»
پژوهش‌هایی چند ادعا می‌کنند رسانه‌های اجتماعیْ اعتمادبه‌نفس ما را تقویت می‌کنند. مک‌ماهون بر آن است که رسانه‌های اجتماعی به افراد اجازه می‌دهد که درآمدن به قالب هویت‌های متفاوت را امتحان کنند و فضای امنی برای خود در جامعه بیابند. درعین‌حال او این مسئله را نیز تأیید می‌کند که رسانه‌های اجتماعی در مقطعی زمانی، که به‌خودی‌خود بغرنج است، فشار اضافه‌ای را ایجاد می‌نمایند و می‌توانند افراد را به زیاده‌روی در به‌اشتراک‌گذاری وادار کنند.
او می‌گوید: «اگر پروفایل شما ملال‌آور باشد، لایکی دریافت نخواهید کرد. ولی اگر از چیزی درمورد خودتان پرده‌برداری کنید یا مطلبی حساسیت‌برانگیز منتشر کنید، آن وقت است که لایک‌های بیشتری خواهید گرفت. افرادی که بیش از پنج‌هزار فالوئر دارند، مدام در این فکرند که برای دریافت واکنش، هر بار لازم است چه مطلبی منتشر کنند.»
ویلیام رابرتس از باکینگ‌همشایر از کاربران همیشگی رسانه‌های اجتماعی است. او به‌خوبی به محدودیت زاویۀ دیدِ واقعیت از دریچۀ شبکه‌های اجتماعی واقف است. این جوان نوزده‌ساله رسانه‌های اجتماعی را محلی برای خودنمایی افراد می‌داند و، برای محافظت از خود در قبال اثرات سوء این شبکه‌ها، استفاده‌اش از آن‌ها را فعالانه مدیریت می‌کند.
رابرتس می‌گوید: «تنها هدف کارکردی اینستاگرام تبلیغ و ترویج لحظات ویژۀ زندگیِ افراد است و آدم‌ها غالباً میهمانی‌ها، تفریحات و اوقاتی را که با دوستان سپری می‌کنند را سوژۀ خود قرار می‌دهند. پست‌های خودِ من به‌ندرت احساساتم در لحظات ناراحتی، افسردگی یا تنهایی را بازگو می‌کنند و همگی بازتاب‌دهندۀ جنبه‌های مثبت زندگی‌ام هستند.»
به‌نظر کلاید، اینکه افراد همۀ جنبه‌های شخصیت خود را در شبکه‌های اجتماعی به نمایش بگذارند تقریباً غیرممکن است و مسئله هم همین است.
او می‌گوید: «همۀ ما تلاش می‌کنیم آشفتگیِ تجربۀ زندگی بشر را پاک‌سازی کنیم. زندگی مدرن دشوار است. اگر ما در پی نفی آشفتگی خود برآییم، عملاً نخواهیم توانست با دیگران و آشفتگی‌هایشان ارتباط برقرار کنیم و این واقعاً تنهایی‌آور و منزوی‌کننده است.»
کلاید می‌گوید: «ما خود را به تکه‌های یک‌بایتی فروشکسته‌ایم. ما قطعاً پیچیده‌تر از آنیم که در یک سلفی یا ۱۴۰ کاراکترِ توئیتر بگنجیم. اگر باورمان شود که چیزی جز این‌ها نیستیم، پذیرفتن و تحمل پیچیدگی‌های خودمان و دیگران غیرممکن می‌شود. بسیار سخت خواهد شد که بتوانیم خود واقعی‌مان باشیم با همۀ کاستی‌هامان. رسانه‌های اجتماعی هم اینجا ما را تنها خواهند گذاشت.»
شاید به‌سختی بتوان راجع‌به ارتباط مستقیم خودشیفتگی در میان نسل هزاره با رسانه‌های اجتماعی حکم قطعی صادر کرد. اما به نظر می‌رسد رسانه‌های اجتماعیْ خودشیفتگیِ ازپیش‌موجودِ افراد را دامن زده و تقویت می‌کنند.
مک‌ماهون می‌گوید: «چیزی که ضروری است بر آن متمرکز شویم نگریستن به درون است، نه رفتار بیرونی‌مان. اینکه افراد در رسانه‌های اجتماعی به‌دنبال تأییدات بیرونی از سوی دیگران هستند دلیلی دارد. باید در پی جستن احوال آن چیزی برآییم که قلب‌های مردم از آن خالی شده است.»

پی‌نوشت‌ها:
* این مطلب در تاریخ ۱۷ مارس ۲۰۱۶ با عنوان I, narcissist – vanity, social media, and the human condition در وب‌سایت گاردین منتشر شده است و وب‌سایت ترجمان در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۹۶ این مطلب را با عنوان اینستاگرام آن بخشِ خودشیفتۀ شخصیتتان را دوست دارد ترجمه و منتشر کرده است.
[۱] Narcissistic personality disorder (NPD)
[۲] Cyber Security Institute
[۳] Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders

شبنم کهن‌چی - رقابت در دنیای رسانه‌های اجتماعی، سخت و موفقیت ناپایدار است. شبکه‌های اجتماعی بزرگ مانند فیس‌بوک در دنیای محتوای متنی و اینستاگرام در دنیای محتوای تصویری در صورتیکه بر اساس نیاز روز و سلیقه کاربران‌شان حرکت نکنند طی مدت کوتاهی تبدیل به شهری سوت و کور و خالی از سکنه زنده خواهند شد. در چنین شرایطی ادامه حیات توییتر کمی عجیب به نظر می‌رسد. به خصوص که چند سالی است صورت‌های مالی توییتر نشان‌دهنده زیان‌ کلانی است. توییتر، طی حداقل چهار سال گذشته یک شبکه اجتماعی زیان‌ده بوده که بر بسیاری از جنبش‌های اجتماعی و سیاسی، روابط دیپلماسی کشورها و جریان‌سازی گروه‌های کوچک و بزرگ تاثیری انکارناپذیر داشته است. شاید یکی از دلایل محبوبیت توییتر نزد قشر خاصی از کاربران در کشورهای مختلف بی‌رقیب بودن این شبکه اجتماعی در سرعت اطلاع‌رسانی بوده است. در حقیقت توییتر برای مخالفان و منتقدان در جوامع مختلف، یک رسانه بی همتا برای متحد شدن، رساندن صدای اعتراض به مجامع بین‌المللی و تریبونی برای حرف زدن بوده. رسانه‌ای که حتی مخالفانش که اسباب فیلتر شدنش را فراهم کردند نیز عاقبت به آن روی آوردند تا جایگاه مردمی پیدا کنند. همین محبوبیت (هر چند بین قشر خاص) باعث شد مدیران توییتر از زیان‌ده بودن این کمپانی وحشت نکنند. هر چند تغییراتی که طی یک سال گذشته در این شبکه اجتماعی دیده می‌شود نشان‌دهد تلاش مدیران آن برای پیدا کردن راهکاری جهت افزایش درآمد است. اما به نظر می‌آید یا زیان‌دهی‌ها چندان جدی گرفته نمی‌شود یا مدیرانش راهی برای افزایش درآمد پیدا نمی‌کنند.

حالا از دل توییتر، رقیبی پا به میدان گذاشته که می‌تواند چند برابر صورت‌های مالی زیان‌ده برای توییتر خطرناک‌تر باشد. شبکه اجتماعی مشابهی که بنیانگذارش یکی از کاربران توییتر بوده و خوب می‌داند کاربران توییتر از چه چیزهایی ناراضی هستند و به چه امکاناتی نیاز دارند. تجربه نشان داده در دنیای رسانه‌های اجتماعی، وفاداری کاربران معنایی ندارد. کاربران مهمان آن شبکه‌ای هستند که در آن راحت‌تر بتوانند با یکدیگر تعامل کرده و محتوا تولید کنند. آنچه کاربران را در یک شبکه اجتماعی نگه می‌دارد زیان یا سود کمپانی صاحب آن شبکه نیست بلکه محدودیت‌ها و اختیاراتی است که با آن مواجه هستند.

ورود رقیبی که محدودیت کمتر و اختیار بیشتری به کاربران می‌دهد و شباهت بسیاری به توییتر دارد باید زنگ خطر را برای جک دورسی و همکارانش به صدا درآورده باشد. حالا فقط این صورت مالی نیست که این کمپانی را تهدید می‌کند. کافی است کاربران بخواهند رقیب را آزمایش کنند و از آزمایش‌شان راضی باشند. شاید توییتر بیش از تبلیغات باید به رضایت کاربرانش فکر کند.(منبع:فناوران)

دولت فدرال آلمان با تصویب لایحه‌ای برای شبکه‌های اجتماعی‌ای که تمایلی به حذف پیام‌های توهین آمیز، مجرمانه و نفرت پراکن را نداشته باشند، جریمه‌ای تا سقف ۵۰ میلیون یورو تعیین کرد.

فناوران- این لایحه محدودیت ۲۴ ساعته‌‌ای را برای شبکه‌های اجتماعی جهت حذف این مطالب در نظر گرفته که در صورت عبور از محدوده زمانی جریمه خواهند شد.

چندی پیش دولت آلمان از قصد خود برای شکایت از فیس‌بوک بدلیل آنچه کوتاهی و بی‌توجهی مدیران این شبکه اجتماعی در مورد اخبار و مطالب جعلی و مجرمانه می‌خواند، خبر داد. همزمان یک پناهجوی سوری با نام انس مودامنی نیز از فیس‌بوک شکایت کرد. وی که پس از انتشار عکس سلفی خود در فیس‌بوک توسط کاربران به اقدام تروریستی متهم شده بود، حذف پیغام‌ها از این شبکه اجتماعی را درخواست کرد. تصویر انس مودامنی توسط اکانت‌های جعلی منتشر و ادعا شده بود که او یکی از عاملان حمله تروریستی ماه مارس سال ۲۰۱۶ در فرودگاه بروکسل بوده است. لایحه دولت آلمان که برای ابلاغ نیاز به تصویب پارلمان دارد، ماه گذشته توسط وزیر دادگستری این کشور پیشنهاد شد. گروه‌های زیادی تصویب این لایحه را خطری برای آزادی بیان دانسته و هشدار داده‌اند که در صورت محتاط‌شدن شبکه‌های اجتماعی، مطالب بسیاری بدون دلیل حذف خواهند شد.

آلمان در میان کشورهای جهان سخت‌ترین قوانین را برای محدود کردن ابراز مطالب نفرت‌آمیز، نژادپرستانه، مجرمانه و تحریک نفرت نسبت به اقلیت‌ها دارد.

آخرین گزارش از آخرین وضعیت شبکه‌های اجتماعی در ایران حاکیست که آمار از کاربران تلگرام 30 میلیون نفر است و کف اینستاگرام 13 میلیون نفر است.
زمان استفاده دو پیک دارد که ساعت پیکش یکی از حدود ساعت 9 شب تا 1 بامداد است و ساعت پیک دیگر بیشترین زمان استفاده از 10 صبح تا 14 بعدازظهر است که زمان‌ها قابل تقلیل هستند.

*آمار استفاده ایرانی ها از رسانه ملّی و شبکه های اجتماعی
همچنین بر اساس یک نظر سنجی معتبر  که در سراسر کشور بیش از 18 هزار نفر در آن شرکت کرده‌اند و پرسیده شده که شما منابع کسب خبرتان را در میان این سه گزینه بگویید؛ 69.3 درصد صداوسیما، 27.6 تلگرام و 14.6 ماهواره، 14 درصد دوستان، 13.7 درصد سایت ها، 11 سایر شبکه‌های اجتماعی، 9.3 روزنامه ها بودند.
نکته جالب توجه در این نظر سنجی این است که رقم استفاده از صداوسیما 10 درصد افزایش یافته است.
منبع:جهان نیوز

توئیتر اعلام کرد از سال ۲۰۱۵ بیش از ۶۰۰ میلیون حساب کاربری را برای مبارزه با افراط‌گرایی، مسدود کرده است.
به گزارش ایلنا به نقل از راشا تودی، توئیتر اعلام کرد از اواسط سال ۲۰۱۵ بیش از ۶۰۰ میلیون حساب کاربری را برای جلوگیری از گسترش افراط‌گرایی، مسدود کرده است.
توییتر تنها در شش ماهه دوم سال ۲۰۱۶، ۳۷۶ هزار حساب کاربری را به اتهام تلاش برای گسترش تروریسم، مسدود کرده است.
این پایگاه اینترنتی اعلام کرد حذف و یا تعلیق حساب‌های کاربری از طریق رسیدگی به درخواست‌های دولت‌ها، اشخاص حقیقی و حقوقی و یا از روش‌های دیگر صورت گرفته است.

نادر نینوایی - شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی در سال‌های اخیر رشد چشمگیری در جهان و به‌خصوص در ایران داشته‌اند و اگرچه ورود ایرانی‌ها به شبکه‌های اجتماعی در ابتدا با فیس‌بوک رقم خورد، اما طولی نکشید که مجموعه درهمی از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی نیز راه خودشان را به کشور باز کردند.

وایبر، لاین، اینستاگرام، واتس‌اپ، ایمو، توییتر و اسکایپ برخی از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی بودند که توسط ایرانیان به شکلی گسترده مورد استفاده قرار گرفته و البته در هر مقطع و بنا بر دلایل مختلف هر بار اقبال مردم به یکی بیشتر از بقیه بوده است.

برای پرونده آخر سال قصد داریم به بررسی پرطرفدارترین شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی حال حاضر ایران بپردازیم تا با نگاهی به سلیقه ایرانی‌ها در این حوزه ببینیم که هر بار به چه دلایلی و چگونه اقبال کاربران ایرانی به یک پیام‌رسان‌ یا شبکه اجتماعی خاص کم شده یا چرا به دیگری علاقه‌مند شده‌اند.

تلگرام پرطرفدارترین پیام‌رسان در ایران

مساله فیلتر بودن فیس‌بوک از یک‌سو و قابلیت‌های ویژه تلگرام مانند امکان ایجاد کانال، گروه‌های کاری، خانوادگی و راحت بودن دسترسی به آن به سبب موبایل‌محور بودن و فیلتر نبودن، این اپ موبایلی را به‌سرعت به محبوب‌ترین پیام‌رسان موبایلی ایران تبدیل کرد. حالا دیگر حتی شبکه اجتماعی فیس‌بوک نیز که در دوره‌ای به‌عنوان بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی ایرانیان شناخته می‌شد، در مقابل تلگرام حرفی برای گفتن ندارد و این اپ ساده است که به بزرگ‌ترین پاتوق مجازی ایرانیان تبدیل شده است.

آن‌طور که در گزارش یکی از سایت‌های خبری آمده، بیش از 8/45 میلیون کاربر تلگرام روی سرور اصلی تلگرام یعنی آی‌پی شماره 149.154.167.99 مستقر هستند که مربوط به کاربران ایرانی است. پس به این ترتیب باید گفت در حال حاضر تقریبا نیمی از جمعیت کشور به شکل مستقیم در تلگرام حضور دارند که در نوع خود آماری بی‌نظیر است و درآمدهای سرشاری را نصیب صاحبان این اپ ساده می‌کند.

تلگرام در تمام سیستم‌عامل‌های روز و رایج در دنیا از اندروید و iOS و ویندوزفون گرفته تا لینوکس و ویندوز اجرا می‌شود و همین یکی از مهم‌ترین نقاط قوت آن است. علاوه بر این، ساده بودن کار و نیز امکان انتشار انواع مختلف فایل‌ها روی آن از دیگر عوامل موفقیت تلگرام است.

 شما در تلگرام به‌راحتی می‌توانید پیام‌ها، تصاویر، ویدیوها و همه انواع پرونده‌ها و اسناد با پسوندهای مختلف را بدون هیچ مشکلی رد‌وبدل کنید و به‌اشتراک بگذارید.

با وجود امکانات گسترده ارایه‌شده روی تلگرام اما اگر تنها مزیت فنی باعث انتخاب تلگرام در ایران بود می‌بایست در سایر کشورهای جهان هم این اپ با استقبالی مشابه رو‌به‌رو شود، اما در حال حاضر ایرانی‌ها در میان سایر کشورها بیشترین کاربران حاضر در تلگرام را تشکیل می‌دهند. برخی از صاحب‌نظران معتقدند فیلتر و محدود شدن دسترسی به وایبر و لاین در مقاطعی خاص باعث هدایت مردم و ماندگاری آنها در این پیام‌رسان موبایلی و استفاده گسترده آنها از آن شد.    

اینستاگرام پرطرفدارترین اپ اشتراک تصویر

در حال حاضر اینستاگرام بعد از تلگرام دومین شبکه اجتماعی پرطرفدار در کشور است؛ این غول آمریکایی اگرچه در ابتدا فقط یک ابزار ساده برای اشتراک‌گذاری عکس بود، اما از سال 2012 که توسط شرکت فیس‌بوک خریداری شد، رشد چشمگیر 23 درصدی که 20 برابر بیشتر از میزان رشد خود فیس‌بوک است را تجربه کرد.

اینستاگرام در ایران اما شاید حتی سرعت رشد بالاتری داشته است و در زمانی کوتاه به ابزار دوست‌داشتنی صاحبان فروشگاه‌های مختلف تبدیل شده است. حالا دیگر بسیاری از فروشگاه‌های لباس‌فروشی، کفش‌فروشی، پرده‌فروشی و مغازه‌های فروش لوازم منزل در سطح کشور، یک صفحه شخصی اینستاگرام ساخته و به معرفی اجناس خود و حتی فروش آنلاین پرداخته‌اند.

البته شرکت‌های مختلف نیز از فضای اینستاگرام برای معرفی خدماتی که ارایه می‌دهند استفاده می‌کنند و این اپ برای آنها هم به ابزار تبلیغاتی مناسب تبدیل شده است، به نحوی که حالا روی بیزینس‌کارت‌ مدیران شرکت‌های مختلف، یک آدرس صفحه اینستاگرام نیز به‌چشم می‌خورد.

اما فروشگاه‌داران و مدیران شرکت‌ها تنها طرفداران ایرانی اینستا نیستند و جمعیت بزرگی از زنان خانه‌دار و دختران و پسران جوان هم از یک‌سو برای بررسی جدیدترین مدهای لباس و موی سر و از سوی دیگر برای اشتراک‌گذاری عکس‌های خود و جمع‌آوری لایک‌ که به رقابتی پیچیده تبدیل شده به طرفداران درجه یک اینستاگرام تبدیل شده‌اند و البته بازار مکاره خرید و فروش لایک‌های بیهوده هم در این فضا ایجاد شده است.

در میان طرفداران اینستاگرام در ایران نباید از حضور چهره‌های معروف ایرانی مانند بازیگران و خواننده‌ها نیز غافل ماند. در حال حاضر بهنوش بختیاری با 5/5میلیون فالوئر پرطرفدارترین ایرانی حاضر در اینستاگرام است و هر پستش به‌طور متوسط 100 هزار لایک می‌خورد. یکی از خوانندگان زیرزمینی هم از دیگر چهره‌های پرطرفدار اینستاگرام ایرانی‌ها است که حدود 4 میلیون فالوئر دارد و هر پستش به‌طور متوسط 50 هزار لایک می‌خورد که همین آمار گویای ضریب نفوذ بالای اینستاگرام در کشور است.

یکی دیگر از گروه‌های طرفدار اینستاگرام در کشور اما عکاسان هستند که با انتشار عکس‌های خود در این فضا برای جذب مخاطبان و حتی بعضا فروش کارهای خود تلاش می‌کنند. از آنجا که اینستاگرام برای بارگذاری راحت‌تر، حجم عکس را تا حدودی محدود می‌کند، کیفیت و اندازه عکس هم کمی پایین می‌آید و همین باعث می‌شود که عملا نشود از عکس‌های اینستاگرام برای تهیه پوستر یا استفاده در مجلات استفاده کرد. همین موضوع سبب می‌شود که کسانی که خواستار استفاده از عکس هستند مجبور شوند برای تهیه عکس با کیفیت مطلوب، آن را از صاحب صفحه خریداری کنند و به این ترتیب حقوق مالکیت معنوی هم رعایت شود.

البته حضور اینستاگرام در ایران در سال‌های اخیر با حاشیه‌هایی هم همراه بوده و این موضوع که امکان فیلتر شدن صفحاتی که مطالب غیراخلاقی و سیاسی منتشر می‌کنند وجود ندارد، در چند برهه مساله‌ساز شده است. گفته می‌شود امکان فیلتر صفحات خاص در اینستاگرام وجود ندارد و به این ترتیب یا باید کل آن را فیلتر کرد و یا به باز بودن صفحات مورددار تن در داد.

فیس‌بوک و مهاجرت ایرانیان از آن

ما ایرانی‌ها اصولا اولین‌ها را خیلی دوست داریم؛ البته هر چقدر که خوش‌استقبال هستیم و زودی با ایده‌های جدید کنار می‌آییم به همان میزان هم زود از آنها دل می‌کنیم.

مثلا یک نمونه‌اش همین بستنی آیس‌پک است که در نوع خودش اولین بود و از آن استقبال بی‌نظیری شد و البته خیلی زود هم محبوبیتش را از دست داد و جای خودش را به بعدی‌ها سپرد. شاید بر اساس همین منطق بود که در ابتدا از فیس‌بوک نیز به‌دلیل آنکه اولین شبکه اجتماعی بود استقبال گسترده‌ای شد و البته خیلی زود نیز میان ایرانی‌ها محبوبیتش را از دست داد.

در سال 90 که اوج تب همه‌گیری فیس‌بوک در ایران بود، آمار 17 میلیون کاربر ایرانی عضو این شبکه اعلام شد.

با وجود خیل عظیم طرفداران فیس‌بوک در ایران در سالیان گذشته اما با ورود تلگرام و اینستاگرام به یکباره بیشتر کاربران این شبکه اجتماعی به این اپ‌های موبایلی نقل مکان کردند و کاربران فعال فیس‌بوک با ریزش شدید مواجه شد. البته ریزش مخاطبان فیس‌بوک تنها در ایران اتفاق نیفتاده و کند شدن روند رشد این شبکه‌ اجتماعی خبر از رسیدن آن به مرز اشباع به لحاظ تعداد کاربران می‌دهد. در سریال آمریکایی «آشنایی با مادر» یکی از شخصیت‌های سریال با اشاره به همین ریزش مخاطبان فیس‌بوک می‌گوید: الان دیگر فقط پدر و مادرها و افراد مسن در این شبکه اجتماعی فعال هستند و بقیه آن را ترک کرده‌اند.

با وجود ریزش بالای کاربران فعال فیس‌بوک اما همچنان این شبکه اجتماعی مورد توجه تعداد زیادی از خانواده‌های ایرانی، به‌خصوص آنهایی که بستگا‌ن‌شان در خارج از کشور هستند قرار دارد.

خانواده‌های ایرانی برای دیدن عکس‌های بستگان‌شان هرچند وقت یک‌بار به فیس‌بوک سر می‌زنند و صفحات ایرانی‌های خارج‌نشین را چک می‌کنند. علاوه بر این، فیس‌بوک برای بسیاری حکم یک محل برای ذخیره فایل‌های مختلف همچون عکس و فیلم‌های خانوادگی را پیدا کرده است؛ تصمیمی که البته بسیار پرریسک و اشتباه است.

آنها با ذخیره کردن آلبوم‌های خود و صدور اجازه دسترسی فقط برای خود و نزدیکان‌شان عملا یک آلبوم خانوادگی ایجاد می‌کنند که مسوولیت نگهداری و حفاظت آن بر عهده فیس‌بوک است. برای این عده، فیس‌بوک حکم گاوصندوقی را دارد که اطلاعات ارزشمند آنها را به رایگان نگهداری می‌کند و مانند هارد کامپیوترهای شخصی با خطر ویروسی شدن و پریدن اطلاعات هم مواجه نیست.

با توجه به نوع استفاده ایرانی‌ها از این شبکه اجتماعی باید گفت که ضمن ریزش شدید کاربران ایرانی فیس‌بوک به نوعی کاربری آن هم برای ایرانیان تغییر کرده است.

توییتر پاتوق اول خبرنگاران و سیاستمداران ایرانی

توییتر اگرچه شاید خیلی میان مردم عادی طرفدار نداشته باشد، اما محبوب‌ترین شبکه اجتماعی سیاستمداران و دنبال‌کنندگان اخبار و خبرنگاران است. با توجه به اینکه توییتر در سال‌های گذشته محدودیت 140 کاراکتری برای ارسال پیام مستقیم داشت برای بسیاری از کاربران راضی‌کننده نبود، اما طرفداران اخبار و آنهایی که می‌خواستند در هر لحظه و ثانیه در جریان سرخط اخبار قرار گیرند به سبب انتقال سریع اخبار به آن توجه نشان دادند. حضور گسترده سیاستمداران و خبرنگاران بیشتر رسانه‌ها در توییتر و توییت کردن اخبار در لحظه وقوع توسط آنها، باعث شده که سرعت انتقال اخبار در این شبکه اجتماعی حتی از خبرگزاری‌ها نیز پیشی بگیرد.

توییتر البته به سبب همین خبرمحوری و کم‌رنگ بودن جنبه سرگرمی و انتشار عکس و فیلم در آن چندان مورد توجه مخاطبان عام ایرانی قرار نگرفته است و البته فیلتر بودن این شبکه اجتماعی هم باعث شده که به میزان بیشتری از محبوبیت آن در ایران کاسته شود.

اگرچه توییتر در دو سال اخیر سعی کرده با اقداماتی مانند اضافه کردن امکان ارسال پیام مستقیم از 140 حرف به 1100 حرف عملا جنبه تفریحی‌اش را بالا ببرد اما لا‌اقل این کار آنها روی مخاطبان ایرانی اثر چندانی نداشته و همچنان استفاده از توییتر در ایران بیشتر مختص سیاسیون، روزنامه‌نگاران و علاقه‌مندان به اخبار است.

لاین؛ اپلیکیشنی با کارکردی دوگانه

لاین پیام‌رسانی است که علاوه بر ایفای نقش ارسال و دریافت پیام، امکان تماس تلفنی را هم برقرار می‌کند. همین ویژگی آن باعث شده بود در دوره‌ای که تماس‌های صوتی وایبر با محدودیت‌هایی مواجه بودند این اپلیکیشن در میان ایرانی‌ها طرفداران زیادی پیدا کند. البته تماس صوتی لاین با تاخیر یکی دو ثانیه‌ای صورت می‌گرفت و امکان تماس تصویری هم در آن وجود نداشت همین محدودیت‌ها به مرور باعث شد که لاین لااقل برای برقراری تماس جای خود را به تانگو و سایر رقبا بدهد.

با این وجود اما لاین کارکردهای چندگانه داشت و امکان استفاده از آن به‌عنوان یک شبکه اجتماعی همچون فیس‌بوک باعث شد که این اپلیکیشن همچنان طرفداران خود را داشته باشد.

امکان نوشتن مطالب و انتشار پست و قابلیت‌هایی مشابه فیس‌بوک باعث شده که همچنان این اپ طرف توجه گروه بزرگی از کاربران ایرانی باقی بماند. علاوه بر این، فعالیت‌های گردانندگان آن برای پشتیبانی از زبان فارسی و ارایه صفحات آموزش زبان انگلیسی، سرگرمی و مسابقه به زبان فارسی هم گویای این است که سازندگان ژاپنی لاین روی کاربران ایرانی خود حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند و حالا حالاها این اپلیکیشن برای حضور در بازار پرجنب‌وجوش کاربران ایرانی برنامه دارد.

واتس‌اپ جزیره‌ای از غول اینترنتی زاکربرگ

اگرچه واتس‌اپ در ابتدای شروع به فعالیت اعلام کرده بود که فقط برای یک سال به‌صورت رایگان خدمات خود را ارایه می‌دهد، اما به‌زودی صاحبان این کمپانی فهمیدند بازار شدیدا رقابتی پیام‌رسان‌های موبایلی جایی برای عرضه اپ‌های پولی باقی نمی‌گذارد؛ به همین دلیل نیز به‌سرعت اعلام کردند که برای همیشه این اپلیکیشن رایگان خواهد ماند.

واتس‌اپ از آن جهت که می‌توان علاوه بر فرستادن متن، از آن برای ارسال فایل‌های مختلف مانند پی‌دی‌اف نیز استفاده کرد و داده‌های حجیم را بدون پایین آمدن کیفیت آنها ارسال کرد در تمام دنیا و نیز در ایران مورد توجه قرار گرفته است. از دیگر قابلیت‌های قابل توجه آن، رمز‌گذاری پیام‌ها پیش از ارسال است که باعث می‌شود خطر سرقت اطلاعات افراد به حداقل کاهش پیدا کند. ارسال 54 میلیارد پیام کوتاه به‌صورت روزانه در واتس‌اپ و حضور فعال 430 میلیون کاربر در آن موجب شد که زاکربرگ (مالک فیس‌بوک) به فکر تصاحب این شرکت نوپا و پردرآمد هم بیفتد و با خرید نقدی آن در سال 2014 مالکیت قطعی آن را به شرکت فیس‌بوک منتقل کند تا غول رسانه‌ای مارک زاکربرگ در حوزه شبکه‌های اجتماعی تکمیل شود.

ورود واتس‌اپ به ایران اما با سر‌وصداهای زیادی همراه بود و مسوولان مختلف قضایی در هنگام ورود آن به ایران خواستار فیلتر‌شدنش بودند. با این وجود اما وزارت ارتباطات با تمام قوا دربرابر فشارهایی که برای فیلتر کردن واتس‌اپ وارد می‌شد مقاومت کرد و حاضر به فیلتر کردن آن نشد.

فراهم بودن فضای فعالیت در ایران باعث شد که گردانندگان این پیام‌رسان موبایلی برای جذب هرچه بیشتر مخاطبان ایرانی رو به استفاده از زبان فارسی در اپ خود بیاورند و به این ترتیب با تعریف و ایجاد زبان فارسی در واتس‌اپ، از سال 94 تاکنون نسخه فارسی این اپلیکیشن موبایلی در حال فعالیت و ارایه خدمت به ایرانیان است که طبیعتا ترافیک بالای کاربران ایرانی روی آن سود سرشاری را هم برای صاحبان این اپ آمریکایی ایجاد می‌کند.

سایر پیام‌رسان‌های و شبکه‌های پرطرفدار در ایران

وقتی که برای نخستین‌بار پلی‌استیشن وان به بازار ایران وارد شد یک بازی بیشتر از همه مورد توجه قرار گرفت و آن فوتبال 98 بود. اگر آن موقع با این کنسول بازی کرده باشید به‌خوبی می‌دانید که بهترین تیم‌های آن بازی تیم‌های منتخب جهان و منتخب اروپا بودند که گلچینی از بهترین بازیکنان جهان را شامل می‌شد. با این وجود اما بازیکنان خوب زیادی وجود داشتند که در این دو تیم حاضر نبودند که «پاول ندود» هافبک بی‌نظیر یوونتوس و «یان کلر» غول دو متر و دوسانتیمتری تیم دورتمند از آن جمله بودند.

برای استفاده از قابلیت‌های ویژه و استثنایی این بازیکنان تیمی به نام تیم غایبان در این بازی ایجاد شده بود که به سبب بازیکنان باکیفیت حاضر در آن از جمله ندود و کلر، در میان خوره‌های بازی، طرفداران زیادی داشت.

اگر بخواهیم با همین نگاه به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی توجه کنیم باید گفت که غول‌های زیادی در این عرصه مطرح شدند و از قضا طرفداران پروپاقرصی هم در ایران به‌دست آوردند که تا اینجا با مهم و مهم‌تر خواندن، از ذکر برخی از آنها غافل مانده‌ایم و حالا می‌خواهیم هرچند مختصر به تیم منتخب غایبان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی بپردازیم.

ایمو، اسکایپ، تانگو و کلوب مهم‌ترین غایبانی هستند که در مقاطع مختلف در کشور مطرح شده و خیل قابل توجهی از کاربران ایرانی را با خود همراه کرده‌اند.

ایمو و تانگو بیش از هر چیز موفقیت خود را در ایران مدیون امکان برقراری تماس تصویری هستند. در دوره‌ای که رایتل انحصار تماس تصویری را در اختیار داشت و هیچ اقدامی برای برقراری تماس تصویری انجام نداده بود و البته در دوره‌ای که انحصار تمام شده بود اما اپراتورهای ایرانی منتظر پیوست فرهنگی بودند -که البته هنوز هم ابلاغ نشده است – تانگو با برقراری امکان تماس تصویری به اپلیکیشن محبوب ایرانی‌ها تبدیل شد.

حالا اما تانگو به سبب قطعی‌های مکرر و کیفیت پایین تصویرش در ایران محبوبیت خود را از دست داده است و اسکایپ و ایمو جای آن را برای ایرانیان پر کرده‌اند. امکان برقراری تماس تلفنی تصویری با ایمو و امکان ارایه ویدیوکنفرانس از مسافت‌های بسیار دور و با کیفیت مناسب با اسکایپ باعث شده این دو اپ در ایران محبوبیت روزافزونی پیدا کنند.

در میان هجوم اپلیکیشن‌های پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی خارجی اما چند شبکه اجتماعی ایرانی مانند فیس‌نما و کلوب هم در حال فعالیت هستند و پیام‌رسان‌های موبایلی ایرانی مانند سروش و بیسفون هم ایجاد شده‌اند که مرتب توسط رسانه‌های رسمی تبلیغ می‌شوند، اما هنوز میزان حضور ایرانی‌ها در آنها به مراتب پایین‌تر از شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی است.

شاید دریافت هزینه برای ارایه خدماتی که در شبکه‌های اجتماعی خارجی به رایگان عرضه می‌شود، یکی از دلایل استقبال کم‌رنگ از شبکه‌های اجتماعی ایرانی باشد اما بالاتر از این‌ها موضوع مهم‌تر، اعتماد پایین کاربران ایرانی به حفظ اطلاعات‌شان توسط ارایه‌کنندگان داخلی است که برای اخذ نتایج بهتر و توسعه فعالیت پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی باید به آن توجه شود. (منبع:عصرارتباط)

دولت آلمان منتشرکنندگان اخبار جعلی در فضای مجازی را نقره داغ می‌کند.

به گزارش تسنیم، شبکه‌های اجتماعی که قادر به حذف «اخبار جعلی» و مطالب توهین آمیز نباشند توسط دولت آلمان جریمه می‌شوند.

بر اساس گزارش ایندیپندنت، گفتار نفرت آمیز و محتوای غیرقانونی، مطالب توهین‌آمیز و نشر اخبار کذب و جعلی در قالب طرح جدید دولت آلمان 50 میلیون یورو(معادل 44 میلیون پوند) جریمه خواهند شد.

«هیکو ماس» (Heiko Maas) وزیر دادگستری آلمان با اعلام این خبر گفت:"باید فضای تحریک ‌آمیز تا جایی که ممکن است در فضای مجازی کاسته شود و تهمت و اهانت و اخبار کذب از فضای مجازی رخت بربندند چرا که فضای مجازی با خیابان فرق دارد."

این سیاستمدار سوسیال دموکرات با اشاره به اقدامات داوطلبانه اتخاذ شده توسط رسانه‌های اجتماعی از جمله فیس بوک و توییتر که در برخی موارد موفقیت آمیز بوده  است گفت:" این اقدامات خوب است اما کافی نیست."

وی افزود:" فیس‌بوک فقط 39 درصد از محتوی گزارش‌شده توسط کاربران را حذف می‌کند و از این میان فقط 33 درصد این موارد را طی 24 ساعت حذف می‌کند اما در توئیتر این 100 درصد موارد گزارش شده طی 24 ساعت از این شبکه اجتماعی حذف می‌شوند.

به گفته «ماس»"بزرگترین مشکل این است که شبکه‌های اجتماعی شکایت کاربران خود را به اندازه کافی جدی نمی‌گیرند و اکنون روشن است که ماباید فشار روی این شبکه‌های اجتماعی را افزایش دهیم

روانشناسان روسیه در تازه‌ترین تحقیقات انجام شده در این کشور اعلام کردند جوانان 16 تا 24 ساله بیشتر از بقیه گروه‌های سنی اوقات خود را در تنهایی بسر می‌برند.

به گزارش ایسنا از شبکه اول روسیه، به عقیده این کارشناسان،بیشتر جوانان روسی در این گروه سنی در برقراری ارتباطات اجتماعی با دیگران دچار مشکل هستند.
بر پایه این تحقیقات، ۱۸ درصد جوانان روس همواره احساس تنهایی می کنند،۳۲ درصد در معاشرت و عدم داشتن دوست مشکلات اساسی دارند .

همچنین ۱۱درصد از افراد بالای ۶۵ سال در روسیه همواره تنها زندگی می کنند.

روانشناسان روس معتقدند، جوانان این کشور اکثرا در اینترنت و از طریق معاشرت در شبکه های اجتماعی بدنبال دوست می‌گردند و پیوسته خودشان را با دیگر کاربران مقایسه می‌کنند.

به عقیده آنان شبکه‌های اجتماعی از فعال بودن نوجوانان  و جوانان در زندگی و جستجوی دوستان واقعی جلوگیری می‌کند و زندگی خیالی را برای آنان  ترسیم می‌کند که با واقعیتهای زندگی روزمره و معمولی همخوانی ندارد.

شبنم کهن‌چی - آغاز سال نو فرصت خوبی برای ایجاد تغییر و بهبود وضعیت حضور در رسانه های اجتماعی است. برای اینکه سال نو را با رفتار و چهره ای تازه در شبکه های اجتماعی شروع کنیم، از همین روزها تا پایان تعطیلات فرصت داریم به بررسی و تصمیم گیری بپردازیم. می توانیم با برنامه ریزی در همین روزهای پایانی سال، آغاز سال را بهانه ای کنیم برای بکار گرفتن ایده های خوب و تولید محتوای مناسب و از نخستین روز سال 96 شروع کنیم. برای این تغییرات چند پیشنهاد از سوی سایت Social Media To Day تحت عنوان خانه تکانی بهاری منتشر شده است.

 قدم نخست؛ نگاه کردن به خویش
برای نخستین قدم بهتر است به صفحات خود در شبکه های اجتماعی نگاه کنید و پروفایل خودتان را تحلیل کنید؛ ببینید اطلاعات و محتوایی که تولید کرده اید تا چه اندازه با شخصیت برند ِشما (چه محصول باشد چه خودتان) سازگاری دارد؟ آیا برای مخاطبان خود اعتماد ایجاد کرده اید؟ آیا اطلاعات و آگاهی درستی به مخاطبان خود داده اید؟ اعتبار شما چقدر است؟
فهرستی از تمام صفحاتی که در شبکه های اجتماعی دارید، تهیه کنید و یک به یک بررسی کنید ببینید عکس پروفایل تان مناسب است؟ آیا در قسمت معرفی توضیح مناسبی درباره خودتان داده اید؟ لینک سایت یا وبلاگ تان را کنترل کنید. بهتر است لینک سایت یا وبلاگ تان در تمام پروفایل های تان یکدست باشد. دقت کنید غلط املایی نداشته باشید یا لینک هایی که در بخش معرفی می گذارید نشکسته باشد. ببینید آیا عکسی که سر صفحه تان (هدر) است، عکس مناسبی برای نوع فعالیتی که در نظر دارید در سال جدید آغاز کنید، هست؟ 

 قدم دوم؛ بررسی فعالیت ماهانه
به حسابرسی شبکه های اجتماعی خود بپردازید؛ یک دور مرور کنید چه چیزی در صفحات تان منتشر کرده اید و محتوای تولیدی خود را در شبکه های اجتماعی ارزیابی کنید. می توانید از سرویس هایی که سایت های مختلف برای ارزیابی فعالیت ماهانه شبکه های اجتماعی عرضه می کنند، استفاده کنید. اگر صاحب محصول و خدمات هستید، می توانید این ارزیابی را همراه با نموداری از افزایش تعداد مشتریان تان، درآمد و بازگشت سرمایه در همان مدت مشخص روی میز بگذارید و یک تحلیل از تاثیر حضورتان در شبکه های اجتماعی بنویسید. اگر هم برند شما، خود شما هستید، می توانید با مرور تعاملاتی که با کاربران داشتید، روند افزایشی یا کاهشی تعداد دنبال کننده های تان، تعداد بازنشر یا پسند شدن محتوای تولیدی، به تحلیلی از فعالیت خود در مقاطع زمانی مختلف برسید.

 قدم سوم؛ پیدا کردن رتبه (رنک)
میزان تعامل شما در شبکه های اجتماعی، تعداد دنبال کننده های تان و سرعت رشد آنها از جمله معیارهایی هستند که رتبه شما در شبکه های اجتماعی بر اساس آن مشخص می شود. این رتبه می تواند دید واضح تری از جایگاه برندتان به شما بدهد. از سوی دیگر شما متوجه خواهید شد جامعه هدف تان در کدام یک از شبکه های اجتماعی بزرگ تر است. خواهید فهمید سلیقه مخاطبان تان در هر کدام از شبکه های اجتماعی چیست تا بتوانید بر اساس آن تصمیم بگیرید که باید چه سیاستی در هر کدام از این شبکه ها به کار بگیرید. همچنین متوجه می شوید کدام شبکه برای شما بازدهی بیشتری دارد، باید روی کدام شبکه بیشتر سرمایه گذاری کرده و روی کدام شبکه متمرکز شوید.

 قدم چهارم؛ دیدن رقبای بالا دستی
بررسی فعالیت برندهای بزرگ و رقبای شما می تواند برای شما الهام بخش باشد. برای اینکه بتوانید از کار رقبای موفق تان الهام بگیرید، بهتر است سه رقیب یا برند موفق نزدیک به خود را انتخاب کرده و به تحلیل و پژوهش درباره رفتار و سیاست آنها در شبکه های اجتماعی بپردازید. ببینید آنها چه کاری را با موفقیت انجام داده اند و چگونه مخاطبان خود را جذب کرده اند و بعد فکر کنید شما چطور می توانید از شیوه کار و خلاقیتی که به کار گرفته اند، استفاده کنید.

 قدم پنجم؛ اهداف و چشم انداز جدید
بعد از انجام این کارها شما انگیزه کافی برای تعریف اهداف و چشم انداز جدید دارید. می توانید برای خود اهداف ماهانه، سه ماهه و یک ساله در شبکه های اجتماعی تعریف کنید. 
فراموش نکنید اهداف و چشم انداز جدید تان را روی کاغذ بیاورید و فقط در ذهن نگه ندارید. 
نوشتن برنامه های جدید روی کاغذ امکان اجرای آنها را افزایش می دهد و اهداف تان را در ذهن ماندگارتر می کند.
حالا شما هم اطلاعات خود را در صفحات شبکه های اجتماعی به روز کرده اید هم به تحلیل خوبی از نتیجه فعالیت تان طی یک سال گذشته در شبکه های اجتماعی رسیده اید. وقت ِ آن رسیده که اهداف ِ خود را از حضور در شبکه های اجتماعی بازتعریف کنید. برای سالی که در پیش رو دارید، هدفی مشخص کنید و فهرستی از اولویت های مورد نظرتان تهیه کنید. این کار به شما کمک می کند در تعامل با کاربران و نیز تولید محتوا رویکرد خود را ساده تر مشخص کنید. (منبع:فناوران)

الهه محمدی - شمارش روزها برای رسیدن به انتخابات ریاست جمهوری درحالی آغاز شده است که به نظر می رسد شبکه های مجازی، خصوصا قابلیت پخش زنده در اینستاگرام فرصتی جدید برای کاندیداهای ریاست جمهوری باشد.

اگر دهه پنجاهی‌ها و شصتی ها، انتخابات‌های بعد از انقلاب به ویژه سال‌های 76 تا 84 را با تراکت‌ها و پوسترهای چسبیده بر دیوار، برگزاری تجمع‌های انتخاباتی و نشست‌های رو در رو یا حضور در برنامه های رادیویی و تلویزیونی و دست به دست شدن تبلیغات انتخاباتی کاندیداها به یاد می آورند، حالا چند سالی هست که با وضعیت دیگری در فضای انتخاباتی روبرو هستند.
نیمه دوم دهه هشتاد یادآور اتفاقات و حوادث گوناگون انتخاباتی و تداعی گر نقطه شروع تحرکات جدید انتخاباتی برای رای آوری از سوی کاندیداها است. از راه اندازی وبلاگ ها و سایت های خبری گرفته تا ورود فیسبوک، توییتر و گوگل ریدر به این فضا.
شبکه هایی که فرصتی تازه برای کاندیداهای ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی فراهم کرد تا جدای از هزینه های انتخاباتیشان برای چاپ پوستر و تراکت، بدون هیچ گونه هزینه اضافه و فقط با داشتن یک حساب کاربری اینترنتی، وعده هایشان را با میلیون ها مخاطب فضای مجازی در میان بگذارند و به این وسیله برگی تازه در تاریخ تبلیغات انتخاباتی باز کنند. برگی تازه که از سال 92 به بعد وارد فاز جدیدتری شده و شاید انتخابات سال 96 فرصتی به مراتب متفاوت تر برای ادامه این فعالیت‌های مجازی باشد. به ویژه اینکه دولتی ها هم از ادامه این تحرکات انتخاباتی در فضای مجازی استقبال هم کرده‌اند.

از تبلیغات دیواری تا دیوارهای مجازی
شاید بیراه نباشد که اولین حضور جدی شبکه های مجازی در عرصه رقابت های سیاسی را سال 84 بدانیم. سالی که انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری جدای از فضای متفاوت سیاسی اش، سالی برای حضور پررنگ رسانه ها، مردم و کاندیداها در فضای مجازی بود. نامزدهای انتخاباتی با فعال کردن سایت های مخصوص به خود راهی برای به گوش رساندن برنامه ها و وعده های انتخاباتیشان پیدا کرده بودند که علاوه بر دسترسی بیشتر مردم به آن، هزینه و وقت کمتری از آن ها می گرفت و حتی فضای بحث گفت و گو را میان جوانان به ویژه دانشجویان بیشتر از هر زمان دیگری فراهم کرده بود.
این روند در انتخابات 88 اوج بیشتری گرفت؛ اگر تا پیش از آن سال، وبلاگ ها و سایت های خبری بار اطلاع رسانی و بحث و تحلیل های انتخاباتی را بر دوش می کشیدند، حالا شبکه هایی به نام فیس بوک و یوتیوب پا به میدان گذاشته بودند و به سرعت تحرکات انتخاباتی را در دهمین انتخابات ریاست جمهور سازماندهی می کردند. گرچه این دو شبکه با فیلترینگ مواجه شدند اما این موضوع باعث جلوگیری اقبال عمومی به آن ها نشد.
این روند در انتخابات سال 92 و 94 اما با شدت بیشتری ادامه پیدا کرد. اگر تا پیش از این توییتر و فیس بوک شبکه هایی فعال برای تحرکات انتخاباتی بودند، در این سال ها شبکه های اجتماعی ای همچون وایبر، تلگرام و بعد اینستاگرام فرصتی فراهم کردند تا کاندیداهای انتخاباتی به همراه هوادارانشان با تشکیل گروه ها، کانال ها و صفحه های شخصی با شدت بیشتری روند استفاده از فضای مجازی را در دنیای سیاست افزایش داده و به تبلیغ مشی سیاسی خود پرداخته و ار سهولت استفاده از این شبکه های اجتماعی به نسبت سایر رسانه ها و مطبوعات بیشترین استفاده را کنند. تا جایی که به ویژه در انتخابات مجلس دهم در اسفندماه سال گذشته این عرصه برای نامزدها به مکانی برای انتشار آگهی و اخبار فعالیت های انتخاباتی، رد و بدل کردن نظرها، بیان انتقادها و جذب طرفدار تبدیل شد و بسیاری از نامزدهای انتخاباتی، به این ابزار جدید تبلیغاتی چنگ زده و به دنبال دراختیار گرفتن این فضاها برای جذب مخاطب و رای های بیشتر بودند و البته بسیاری از آن ها نتیجه مطلوب را هم درو کردند.

فرصت‌ها، چالش‌‌ها
استفاده از شبکه های مجازی در عرصه انتخاباتی در سال های گذشته در حالی عمومیت پیدا کرده که این عرصه همواره همراه با فرصت ها و تهدیدهایی بوده است.
کاهش هزینه ها، سهولت دسترسی مخاطبان به این شبکه ها، فراگیری شبکه های اجتماعی در میان مردم از جوانان و دانشجویان گرفته تا میانسالان، شبکه ای بودن این فضا و ایجاد فرصت برای نشر و بازنشر یک مطلب، صرف کمترین زمان برای شناختی نسبی درخصوص نامزدها و شعارها و برنامه هایشان، جلوگیری از اسراف و هزینه برای تبلیغات کاغذی و صرفه جویی در وقت، هزینه و نیروی انسانی، ایجاد و افزایش شور انتخاباتی برای حضور و مشارکت مردم در انتخابات و رونق بحث و تحلیل کاندیداها در مقابل یکدیگر از فرصت هایی است که نامزدهای انتخاباتی و همچنین مردم از آن ها برای هر انتخابات بهره برده اند.
اما این عرصه خالی از چالش و تهدید هم نیست؛ تخریب رقبا در عرصه فعالیت های انتخاباتی شامل انتشار عکس، فیلم و مطالب تخریبی کاندیداها علیه یکدیگر، اعتبار نداشتن برخی مطالب روایت شده و نشر اکاذیب، جو سازی‌های روانی، انحراف افکار عمومی و ایجاد شبهه و شائبه و انتشار تهمت و افترا و ضریه زدن کاندیداها از این طریق بهم دیگر از جمله تهدیدهای استفاده از فضای مجازی در زمان انتخابات است که بیشتر کاندیداها و هوادارانشان را به مشکل روبرو می کند.

نظارت راه چاره است؟
گسترش استفاده از فضای مجازی در انتخابات های سال اخیر و به ویژه از سال 92 به بعد باعث شد تا در سال 94 و همزمان با برگزاری انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی، در اجرای مصوبه بیست و هفتمین جلسه شورای عالی فضای مجازی کشور دستورالعمل فعالیت تبلیغی انتخابات در فضای مجازی تدوین و ابلاغ شود. بطوریکه اگر تا پیش از تدوین این دستورالعمل نظارت بر فعالیت در فضای مجازی برای تبلیغ و اطلاع رسانی انتخاباتی در فضای مجازی، قانون های انتخاباتی موجود نیز شامل جرایم انتخاباتی در فضای مجازی می شد، اما این دستورالعمل حاکی از نظارت مستقیم و دقیق تر بر فعالیت های انتخاباتی نامزدها و جریان های سیاسی شد.
هدف از تدوین و ابلاغ دستورالعمل فعالیت تبلیغی انتخابات در فضای مجازی بهره‌گیری از فرصت‌های فضای مجازی برای ایجاد شور انتخاباتی، افزایش مشارکت مردمی در انتخابات، مقابله با تخریب و شائبه‌افکنی علیه نامزدها، ضابطه‌مند کردن استفاده از فضای مجازی و تسرّی قوانین و مقررات انتخاباتی در بخشهای قابل تسری به فضای مجازی به‌استناد قانون مجازات اسلامی و قانون جرائم رایانه‌ای و قوانین انتخاباتی تعیین شد.
همچنین مطابق قانون جرایم رایانه ای، هرگونه دسترسی غیرمجاز، ایجاد اختلال و تغییر غیرمجاز محتوای پایگاه های مجازی رسمی متعلق به نامزدهای انتخاباتی جرم به شمار می رود.در واقع شورای عالی فضای مجازی کشور با تدوین این آیین نامه سعی کرد تبلیغات در فضای مجازی را زیر ذره بین برده و نظارت دقیق تری بیش از گذشته، بر تبلیغ نامزدها صورت بگیرد.
حالا با نزدیک شدن به انتخابات 96 و گستردگی استفاده از فضای مجازی بحث نظارت ها بر چگونگی این فعالیت ها باز هم جدی شده است. بحثی که برخی از کارشناسان سیاسی، حقوقدانان و فعالان اجتماعی آن را مهمترین وسیله برای جلوگیری از تخریب های انتخاباتی می دانند.
سید شهاب الدین چاووشی، رییس ستاد انتخابات تهران، نظارت بر تبلیغات انتخاباتی نامزدهای واجد شرایط را توسط هیات های اجرایی و نظارت می داند و یه خبرآنلاین می گوید: «ستاد انتخابات و هیات بازرسی گزارش های رسیده و مستند را جهت رسیدگی قانونی به (این هیات ها) می فرستند. فرمانداران و بخشداران ضمن ابلاغ کتبی تذکرات قانونی موارد خلاف را برای رسیدگی نهایی در پرونده متخلفان ثبت می نمایند. چنانچه تبلیغات از روند قانونی خارج شود و در نتیجه انتخابات تأثیرگذار شود. چه بسا سبب ابطال رای کاندیدای متخلف در مرحله رسیدگی نهایی شود.»
او با بیان اینکه تغییر شیوه های اطلاع رسانی و تبلیغات، برای رصدکردن و نظارت بر فضای تبلیغات انتخاباتی نامزدها سخت شده است، ادامه می دهد که اما حتماً تدابیری برای کنترل فعالیت ­های نادرست وجود خواهد داشت.
علاوه بر او سامانی، سخنگوی وزارت کشور هم در گفت و گو با خبرآنلاین با بیان اینکه آنچه برای ستاد انتخابات کشور مهم است رعایت موازین قانونی و حفظ حرمت اشخاص و پایبندی افراد در فضای مجازی به قوانین و مقررات موضوعه در بحث انتخابات است، گفت: «هر آنچه مصداق تخطی از قوانین و مقررات باشد قطعا کمیته نظارت بر فضای مجازی آن را رصد می کند و برخورد قانونی صورت می گیرد. نگاه کلی ستاد انتخابات کشور آن است که فضای مجازی به امر شایسته گزینی کمک کند. در واقع فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را یک فرصت می دانیم که افراد با رعایت چارچوب های قانونی بتوانند از این بستر اطلاع رسانی و ارتباطی در هریک از مراحل برگزاری انتخابات استفاده صحیح و قانونی کنند.»

پخش زنده اینستاگرام، فرصتی جدید
با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا در حالی تب و تاب اظهارات انتخاباتی افزایش یافته است که شبکه های اجتماعی این تب و تاب را در دو ماه آینده بدون شک داغ تر و جدی تر خواهند کرد. این در حالی است که در کنار شبکه هایی همچون تلگرام، واتس اپ، فیس بوک و توییتر، شبکه اجتماعی اینستاگرام به محلی برای به اشتراگ گذاشتن عکس و فیلم هایی شده است که شخصیت های سیاسی مدتی است از آن استفاده گسترده می کنند. این استفاده گسترده در حالی رو به افزایش است که این شبکه به تازگی قابلیتی به نام پخش زنده را در اختیار کاربران خود قرار داده است. امکانی که قابلیتی جدید برای کاندیداها در انتخابات سال آینده است.
محمود واعظی، وزیر ارتباطات درباره قابلیت پخش زنده ویدیو در اینستاگرام و کاربردش در انتخابات با بیان اینکه این قابلیت جدید در فضای مجازی همراه با یکسری مزیت ها است ولی ممکن است برخی مشکلات را هم داشته باشد، به خبرآنلاین می گوید: «من هنوز نتیجه بررسی ها را در این زمینه نگرفته ام و امنیت آن باید بررسی دقیق شود.»
وی در پاسخ به این سوال که امکان پخش زنده ویدیو در اینستاگرام فرصت تبلیغ برای نامزدهای ریاست جمهوری و شوراها بیشتر می کند، آیا برنامه ای وجود دارد که در مقطع زمانی انتخابات برای این قابلیت محدودیت ایجاد شود؟ افزود: «به هر حال فکر می کنم هر چه مردم بتوانند در فضای مجازی شناخت شان را از کاندیداها بیشتر کنند به نفع آنهاست و هزینه کمتری برای کاندیداها دارد. خیلی هم آسان است.»
وزیر ارتباطات و فناوری در پاسخ به این سئوال که پس برنامه ای برای فیلترینگ قابلیت پخش زنده ویدیو در اینستاگرام وجود ندارد؟ یادآور شد: «این مسئله را با دستگاه های دیگر در حال بررسی هستیم.»
علاوه بر او، چاووشی رئیس ستاد انتخابات استان تهران هم با اشاره به این پخش زنده ویدیویی به خبرآنلاین می گوید: «اینها نشان می دهد در جمهوری اسلامی که از ابتدا بنا به شفافیت بود، امروز در عرصه اجتماعی شفافیت فوق العاده بالاست و هیچ موضوعی در کشور از دید افکارعمومی پنهان نمی ماند پس همه مسئولان در همه رده ها باید مراقب رفتارشان باشند تا کار غیرقانونی مرتکب نشوند این هم می­تواند امر مثبتی در جهت کنترل جامعه محسوب شود.»
او با بیان اینکه ممکن است برنامه ای برای ممنوعیت ورود موبایل ها به شعب اخذ رأی داشته باشند می گوید: «باید در مرحله عمل ببنیم چه اتفاقی می افتد. یک جایی در محل شمارش آرا ممکن است بعضی اطلاعات رد و بدل شدنش شبهه ایجاد کند. این موضوع قابل بحث است ولی در کل با آزادی اطلاعات موافق هستیم.»
سیدسلمان سامانی، سخنگوی وزارت کشور هم درباره امکان پخش زنده ویدیو در اینستاگرام و کاربرد آن برای تبلیغات انتخاباتی نامزدها به خبرآنلاین گفت: «فضای مجازی و استفاده از آن در هر کدام از مراحل قبل از انتخابات، زمان تبلیغات نامزدها، روز اخذ رای، اعلام نتایج انتخابات و رسیدگی به شکایت ها نقش و کارکرد موثر خود را دارد. ستاد انتخابات کشور برای هر یک از این مراحل با توجه به مصوبه شورای عالی فضای مجازی وظیفه هر یک از دستگاه ها را مشخص و تقسیم کار کرده است و کمیته نظارت بر فضای مجازی در ستاد انتخابات کشور مسئولیت رصد و پیگیری مستمر مواردی که در فضای مجازی مطرح می شود را بر عهده دارد.»
سامانی در پاسخ به این سئوال که پس نگاه محدود گرایانه به فضای مجازی، به طور مشخص قابلیت پخش زنده ویدیویی از طریق اینستاگرام در زمان انتخابات وجود ندارد؟ گفت: «با توجه به اینکه فناوری ها دائماً ارتقاء پیدا می کنند شاید تا دو ماه دیگر فناوری یا قابلیت جدیدی ایجاد شود که اساسا امروز وجود نداشته است، پس قطعا چنین نگاهی وجود ندارد، قانونگرایی، رویکرد ما، هم در فضای حقیقی و هم در فضای مجازی است. ما خود را آماده کرده ایم که مصادیق مختلفی را که در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی ایجاد می شود رصد کنیم. در مجموع فضای مجازی را در چارچوب قانون، فرصت تعاطی افکار، تضارب آرا، مفاهمه و شناخت بیشتر افراد از همدیگر برای شایسته گزینی می دانیم.»
*منبع:خبرآنلاین

براساس تحقیق مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران 62 درصد مردم اعلام کرده‌اند شبکه‌های اجتماعی مجازی باید ساماندهی و نظارت شود و 12 درصد نیز معتقد بوده‌­اند شبکه‌های اجتماعی مجازی باید فیلتر شوند.

به گزارش فارس، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در یک نظرسنجی ملی در بهمن 1395 به طرح سؤالاتی از مردم در خصوص شبکه­‌های اجتماعی پرداخته است.

این نظرسنجی به شیوه تلفنی با حجم نمونه 1500 نفر انجام گرفته است. 72 درصد پاسخگویان ساکن شهرها و 28 درصد ساکن روستا بوده‌­اند. 50 درصد نمونه مرد و 50 درصد زن بوده‌­اند.  پاسخگویان حاضر در این نظرسنجی از 12 سال به بالا و میانگین سنی پاسخگویان 38 سال بوده است.

در بخشی از نظرسنجی به محتوای مورد استفاده مردم در شبکه های اجتماعی پرداخته شده است. در این خصوص از اعضای شبکه‌های اجتماعی مجازی خواسته شده که اعلام کنند محتوای گروه­‌ها یا کانال هایی که عضو هستند بیشتر از چه موضوعاتی تشکیل شده است. در این سؤال پاسخگویان می توانستند از بین گزینه های موجود سه گزینه را انتخاب کنند. بر این اساس 35 درصد پاسخگویان اعلام کرده­‌اند در کانال ها یا گروه هایی که عضو هستند بیشتر مطالب علمی رد و بدل می شود.

اخبار خانوادگی با 32 درصد، اخبار و تحلیل‌های سیاسی با 28 درصد، طنز و جوک با 24 درصد، آشپزی با 16 درصد، مطالب ورزشی با مطالب 14 درصد، موسیقی با 14 درصد، مطالب دینی با 12 درصد، خرید و فروش و بازار با 9 درصد و مسائل جنسی با 2 درصد در رتبه­‌های بعدی جای گرفته­‌اند.

شایان ذکر است که سال گذشته حدود 67 درصد مردم گفته بودند طنز و جوک جزو سه موضوع اصلی آن‌ها در فضای مجازی است که امسال این میزان کاهش چشمگیری داشته است.

در سؤالی دیگر در همین زمینه از پاسخگویانی که عضو تلگرام هستند پرسیده شد چه مطالبی را بیشتر فوروارد می­‌کنند که این دسته از پاسخگویان می‌توانستند تا سه مورد پاسخ دهند. 28.8 درصد کاربران تلگرام گفته‌اند بیشتر مطالب علمی را فوروارد می‌کنند. 20.2 درصد مطالب طنز و جوک، 13.9 درصد اخبار و تحلیل‌های سیاسی و 11.7 درصد اخبار خانوادگی را ارسال می‌کنند.19.1 درصد از کاربران تلگرام گفته‌اند هیچ مطلبی را فوروارد نمی‌کنند.

در ادامه دو سوال قبلی، از کاربران تلگرام(کاربرانی که مطالبی را فوروارد می‌کردند) سوال شده است تا چه حد صحت و سقم مطالب ارسالی را بررسی می‌کنید که در این مورد  35.5 درصد گفته‌اند در حد زیاد و خیلی زیاد، 17.1 درصد در حد متوسط و 39.6 درصد نیز در حد کمی، صحت و سقم مطالب ارسالی را بررسی می‌کنند. 7.9 درصد از آنها نیز به این سوال پاسخی ارائه نداده‌اند.

در بخش دیگری از این نظرسنجی در خصوص نگرش مردم در مورد شبکه‌های اجتماعی پرسیده شده که در مجموع 41 درصد این شبکه‌ها را مفید و 48 درصد آن را آسیب‌رسان معرفی کرده‌اند و 11 درصد نیز در این زمینه نظری نداشته‌اند. اگر فقط کسانی که از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند در نظر گرفته شود 54 درصد آن را مفید و 43 درصد آن را آسیب‌رسان ارزیابی کرده‌اند.

نحوه مواجهه دولت با شبکه‌های اجتماعی نیز جزو محورهای این نظرسنجی بوده است که بر این اساس 62 درصد مردم اعلام کرده‌اند شبکه‌های اجتماعی مجازی باید ساماندهی و نظارت شود، حدود 12 درصد اعلام کرده‌­اند این فضا نیاز به مدیریت ندارد و دولت نباید در آن دخالت کند و در نهایت 12 درصد نیز معتقد بوده‌­اند شبکه های اجتماعی مجازی باید فیلتر شوند.

محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به این سؤال که در ماه‌های پیش رو که ماه‌های حساسی برای کشور محسوب می‌شود چند درصد امکان دارد که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای فعالیت خود دچار مشکل شوند به «ایران» گفت: اگر منظور از ماه‌های پیش رو، انتخابات ریاست جمهوری است باید بگویم دلیلی وجود ندارد که فضای مجازی و فعالیت شبکه‌های اجتماعی دچار مشکل شود چرا که یک نمونه خوب استفاده از فضای مجازی در انتخابات داشتیم و آن هم انتخابات مجلس شورای اسلامی بود که مردم و کاندیداها به خوبی از این فضا استفاده کردند و طبق گزارش وزیر محترم کشور، تنش‌ها بین طرفداران کاندیداها در شهرستان‌ها به دلیل استفاده از فضای مجازی بشدت کاهش پیدا کرده بود پس بعید می‌دانم کسی مخالف بهره گرفتن از فضای مجازی در تبلیغات انتخاباتی باشد.
وزیر ارتباطات در پاسخ به این سؤال که تجربه‌های قبلی در مناسبت‌های خاص نشان داده که فضای مجازی می‌تواند دستخوش مسدود‌سازی شود گفت: همه جناح‌های کشور باید به رأی مردم احترام بگذارند و این حق را برای مردم قائل باشند که بتوانند اخبار را از منبع دلخواه خود کسب کنند و اینطور نباشد که به مردم دیکته کنیم که مثلاً حق‌داری از این رسانه استفاده کنی یا نه.
عالی‌ترین مقام وزارت ارتباطات با اشاره به اینکه دسترسی آزاد مردم به اطلاعات جزو اولویت‌های دولت به شمار می‌رود گفت: مردم باید بتوانند به روش‌های مختلف به اطلاعات دسترسی داشته باشند و ما نمی‌توانیم جای مردم تصمیم بگیرم. به اعتقاد من تفکری که احساس کند با محدودیت مشکل حل می‌شود یک تفکر محکوم شده است.
واعظی در خصوص برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک نیز به «ایران» گفت: آن چیزی که مربوط به وزارت ارتباطات و هماهنگی نزدیک آن با بخش IT وزارت کشور است باید بگویم ما یک همکاری خوبی را با هم انجام داده‌ایم و حتی آمادگی داشتیم که انتخابات مجلس را نیز به صورت الکترونیک برگزار کنیم ولی تصمیم گیر نهایی برای اینکه انتخابات الکترونیک برگزار شود یا نه ما نیستیم و ارکان دیگری باید در این خصوص تصمیم بگیرد در مجموع باید گفت زیر ساخت انتخابات الکترونیک روی شبکه ملی اطلاعات آماده است اما مرجع تصمیم گیر چه زمانی اطمینان پیدا می‌کند مسأله‌ای است که پاسخ آن در دست ما نیست.

دبیر شورای عالی فضای مجازی از تفاهم با وزارت آموزش و پرورش برای راه اندازی شبکه اجتماعی بومی ویژه مدارس و نیز ساماندهی فعالیت های دانش آموزان در فضای مجازی خبر داد.

ابوالحسن فیروزآبادی در گفتگو با خبرنگار مهر،  با اشاره به تفاهمی که میان مرکز ملی فضای مجازی با وزارت آموزش و پرورش امضا شده است، گفت: با تشکیل یک تیم مشترک در حال بررسی محورهای مدنظر برای ساماندهی فعالیت های دانش آموزان در فضای مجازی هستیم.

وی گفت: هم اکنون بر روی ۶ محور مشترک کار می کنیم که مربوط به مربیان، دانش آموزان تمامی مقاطع، والدین دانش آموزان می شود و تولید محتوا و ساماندهی نظام آموزشی در بخش فضای مجازی را شامل شده است.

فیروزآبادی گفت: به طور مثال در بحث نظام آموزشی وزارت آموزش و پرورش به عنوان تنظیم کننده مقررات در این فضا فعالیت خواهد داشت و برای والدین نرم افزارهایی را فراهم می کند تا این نرم افزارها با کمک مدارس در اختیار دانش آموزان قرار بگیرد به نحوی که شرایط استفاده دانش آموزان از فضای مجازی هدف‌دار باشد.

دبیر شورای عالی فضای مجازی خاطرنشان کرد: در این فضا دانش آموزان می توانند استفاده مفید از فضای مجازی داشته باشند و وقت شان با مراجعه به گیم ها و سایت های نامربوط تلف نشود.

رئیس مرکز ملی فضای مجازی ادامه داد: در همین حال طبق تفاهم صورت گرفته با وزارت آموزش و پرورش قرار است شبکه اجتماعی بومی ویژه مدارس تشکیل شود که بخشی از نظام آموزشی روی این شبکه اجتماعی ارائه شده تا اوقات فراغت دانش آموزان به این سمت برود.

فیروزآبادی ادامه داد: از سوی دیگر برای دانش آموزانی که علاقه مند به فعالیت در حوزه های نرم افزاری، تولید گیم و تولید محتوای اطلاعاتی هستند برنامه هایی را در نظر گرفته ایم به نحوی که برای تولید محتوا،  فراگیری مهارت های برنامه نویسی را برای این دانش آموزان در نظر گرفته ایم تا در آینده و پس از فراغت از تحصیل بتوانند در بازار کار مشغول شوند.

وی با اشاره به اینکه تولید محتوا و نرم افزار توسط دانش‌آموزان باعث هدفمند شدن اوقات فراغت دانش آموزان در تمامی مقاطع تحصیلی می شود، تاکید کرد: این طرح در حال حاضر در مرحله بررسی توسط کارگروه مشترک قرار دارد و در صورت نهایی شدن نیازی به مصوبه شورای عالی فضای مجازی ندارد و به مدارس ابلاغ خواهد شد.

کارشناس فضای مجازی عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را در عدم راه اندازی و پشتیبانی از شبکه های اجتماعی سالم داخلی نقد کرد.

حجت الاسلام محمد کهوند در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا تحریف سخنان خود را یک موضوع غیر اخلاقی خواند و عنوان کرد: بحثی در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر اینکه وزیر ارتباطات را دلال و نفوذی نامیده ام در حالی که بنده در صحبت های خود که از رادیو معارف پخش شده بود ایراداتی را به وزارت ارتباطات وارد کرده بودم و هیچ اشاره ای به وزیر ارتباطات نداشتم.

وی افزود: بنده گفته بودم وزارت ارتباطات از دلال های بین المللی پهنای باند را می خرد و در اختیار مردم قرار می دهد، تا اینجا اشکالی به وزارت ارتباطات وارد نیست، بلکه به دلال بین المللی اشکال وارد است جالب است که ما 5 دلال بزرگ بین المللی داریم که وزارت ارتباطات پهنای باند را از آنها می خرد و ما گفتیم که این وزارتخانه می تواند نیازهای مردم به اینترنت داخلی را از طریق پهنای باند داخلی و بدون نیاز به استفاده از پهنای باند خارجی تأمین کند.

این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: اشکال دومی که به وزارت ارتباطات وارد است در بحث راه اندازی شبکه های اجتماعی سالم داخلی است که طبق برآورد ما اگر درآمد 10 روز وزارت ارتباطات به این کار اختصاص یابد، می توان یک شبکه اجتماعی خوب و سالم ایجاد کرد تا مردم دیگر به سمت استفاده از شبکه هایی مانند تلگرام و اینستاگرام نروند.

حجت الاسلام کهوند مشکلات موجود در بحث اختصاص پهنای باند به شبکه های اجتماعی را یکی دیگر از اشکالات وارد بر وزارت ارتباطات دانست و تأکید کرد: اشکال سوم وزارت ارتباطات، بحث پهنای باندی است که به شبکه های اجتماعی اختصاص می دهد، حدود 60 درصد پهنای باند به تلگرام، اینستاگرام، وایبر و واتساپ اختصاص یافته است و این میزان بسیار زیاد است، و باید گفت وقتی شبکه های اجتماعی ایرانی بخواهد به خوبی راه بیفتد باید پهنای باند کافی به آن بدهیم.

وی افزود: موضوع دیگری که در سخنان بنده مورد تحریف قرار گرفته، بحث حضور طلبه ها در فضای مجازی است و گفته شد که بنده عنوان کرده ام ورود طلبه ها به فضای مجازی مطلوب رهبر انقلاب نیست، در حالی که ایشان صراحتاً گفته اند طلبه ها در فضای مجازی تبلیغ کرده و شبهات را پاسخ دهند.

حجت الاسلام کهوند اضافه کرد: موضوع اصلی بر روی این است که چرا مطالبه ای درباره راه اندازی شبکه ملی اطلاعات و شبکه اجتماعی سالم وجود ندارد چرا که بستر سالم اینترنت و شبکه اجتماعی سالم ایرانی مطلوب رهبری است که اگر این موضوع اتفاق بیفتد، طلبه ها می توانند به راحتی پیام دین را به مردم دنیا برسانند.

اخیراً موسسه «We Are Social» که در زمینه اینترنت فعالیت دارد، پژوهشی انجام داده که آمار جزئیات استفاده از اینترنت در نقاط مختلف دنیا و همچنین شبکه‌های اجتماعی و رتبه‌بندی استفاده از آنها رادر دنیا ارائه کرده است.طبق این گزارش در حال حاضر 3.7 میلیارد نفر در دنیا کاربر اینترنت هستند.از سوی دیگر ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی در دنیا نیز به 36 درصد رسیده است.
نکته قابل توجه در زمینه شبکه‌های اجتماعی آنکه فیس‌بوک در صدر شبکه‌های اجتماعی محبوب دردنیا قرار دارد. دیگر شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده ایرانیان مانند واتس‌اپ، اینستاگرام و توییتر در رتبه‌های سوم، هشتم و دهم قرار دارند. در این لیست هیچ نام و نشانی از تلگرام نیست که در حال حاضر بیشترین استفاده ایرانیان را به خود اختصاص داده است. (منبع:صبح نو)

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: امروز ۴۰ میلیون کاربر شبکه‌های اجتماعی در ایران فعالیت دارند و استفاده سالم از این شبکه‌ها از دغدغه‌های دولت است.

به گزارش ایسنا، سیدرضا صالحی امیری در حاشیه اختتامیه همایش بین‌المللی مهندسی صنایع در بابلسر درباره ارزیابی بودجه فرهنگی سال ۹۶، اظهار کرد: وضعیت بودجه متناسب با میزان درآمد دولت در سطح ملی است و در مجموع ۱۷ درصد در برخی حوزه‌ها رشد صورت گرفت و این میزان در برخی دیگر نیز ۲۳ درصد و در حوزه‌های سینمایی ۳۲ درصد بوده است.

او با بیان اینکه متوسط رشد بودجه فرهنگی نسبت به دستگاه‌های دیگر قابل قبول است، افزود: اما این بودجه با وضع ایده‌آل به صورت طبیعی فاصله وجود دارد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه دولت توجه بیشتری به بخش فرهنگی در بودجه داشته است، بیان کرد: متوسط رشد ۱۷ تا ۲۳ درصد است و هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه مصوب شد که ۲۵۰ میلیارد تومان بودجه عمرانی و تملک دارایی است.

صالحی ادامه داد: نیازهای کشور برای توسعه فرهنگی بیشتر است اما کشور با واقعیت‌ها اداره می‌شود چرا که مجموع درآمدهای دولت محدود است.

وی خاطرنشان کرد: به عنوان عضو دولت در چارچوب واقعیت‌های آن تصمیم گرفته می‌شود و آنچه نیاز کشور است با واقعیت موجود فاصله دارد.

وزیر ارشاد درباره وضعیت شبکه‌های مجازی با اشاره به تشکیل شورای عالی مجازی، گفت: با دستور رهبری برای سیاستگذاری فضای مجازی حرکت می‌شود چرا که این فضا بسیار مهم است و جهشی به سمت گسترش فضای مجازی دارد که باید سیاست‌گذاری، صیانت و بستر فعالیت سالم فراهم شود. نظارت بر محتوا در دستور کار قرار دارد.

ماموران کنترل مرزی دولت آمریکا از این پس از مسافران چینی خواهند خواست تا اطلاعات مربوط به حساب‌های کاربریشان در شبکه‌های اجتماعی را برای صدور ویزا داوطلبانه افشا کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس، این مسافران در زمان درخواست ورود به کشور آمریکا می‌توانند اطلاعات یاد شده را افشا کنند، هر چند این امر هنوز داوطلبانه است. این تغییرات در سیستم اعطای الکترونیک ویزای دولت آمریکا اعمال می شود تا چینی ها اطلاعات مذکور را ثبت کنند.
بر اساس طرح مذکور وزارت امنیت داخلی آمریکا سوال زیر را به سیستم دریافت ویزای الکترونیک خود می افزاید: لطفا اطلاعات مربوط به حضور آنلاین خود را در شبکه های اجتماعی اضافه کنید.
در ادامه تصریح شده که پاسخ به این سوال انتخابی است، اما به فرایند بررسی درخواست های صدور ویزای ورود به آمریکا کمک خواهد کرد. طرح یاد شده بر سرنوشت ویزاهای درخواستی 3.6 میلیون نفر متقاضی چینی تاثیر خواهد گذاشت.
پیش از این اخباری منتشر شده بود دال بر اینکه دولت آمریکا قصد دارد طرح مشابهی را برای اعطای ویزا  به شهروندان کانادا و برخی کشورهای اروپایی اجرا کند. این اخبار باعث اعتراض و واکنش تند گروه های مدافع حریم شخصی در کشورهای مذکور شده است که می گویند دولت آمریکا از این طریق جاسوسی از شهروندان و کاربران اینترنت را بیشتر خواهد کرد. همچنین این نگرانی وجود دارد که در آینده افشای اطلاعات مذکور برای ورود به آمریکا اجباری شود.

فناوران- ارایه خدمات در بستر رسانه های اجتماعی، فرصت شغلی جدیدی برای نسل جوان به وجود آورده است. طبیعی است ساختار، ابزار و سیاست های این حرفه در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه بنا بر قوانین، دانش، تجربه و فرهنگ اجتماعی متغیر باشند. درآمد صاحبان این حرفه نیز بسته به میزان پذیرش جامعه صنعتی و اقتصادی آنها درباره حضور در رسانه های اجتماعی متفاوت است. اگر ایران را کشوری در حال توسعه بدانیم، تفاوت درآمد صاحبان این حرفه نسبت به کشورهای توسعه یافته یک چهارم است.
درآمد ارایه دهندگان خدمات در بستر رسانه های اجتماعی در ایران به صورت متوسط از یک میلیون تومان شروع می شود و بنا بر حرفه ای بودن و تنوع خدمات و کارفرما افزایش پیدا می کند. در کشورهای توسعه یافته درآمد شاغلان این حرفه از کف هزار دلار معادل حدود 4 میلیون تومان آغاز می شود. در این شغل نه تنها درآمد؛ بلکه تقسیم بندی خدمات و بستر ارایه خدمات در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته تفاوت بسیاری دارد.

 درآمد فعالان رسانه های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته
گزارشی که سایت SocialMediaToDay منتشر کرده، نشان می دهد کف درآمد ارایه دهندگان خدمات در بستر رسانه های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته بین یک هزار دلار تا ده هزار دلار بسته به نوع خدمات و کارفرماست. 
میانگین هزینه ای که صاحبان کسب وکار، برندها و شخصیت ها برای دریافت خدمات در رسانه های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته پرداخت می کنند، بین 4 تا 7 هزار دلار در ماه یا 200 تا 350 دلار در روز است. 
تیم های رسانه های اجتماعی برای راه اندازی صفحه در توییتر و آغاز فعالیت در این شبکه اجتماعی در کشورهای توسعه یافته بین 2 هزار تا 4 هزار دلار در ماه دریافت می کنند. این تیم ها همچنین برای بازسازی صفحه صاحبان کسب وکار در این شبکه اجتماعی بین یک هزار تا 2 هزار و 500 دلار در ماه دریافت می کنند. 
در کشورهای توسعه یافته هزینه فعالیت در توییتر کمتر از فیس بوک است. تیم های حرفه ای برای راه اندازی صفحات تجاری در فیس بوک بین 2 هزار و 500 تا 5 هزار دلار در ماه دریافت می کنند. 
فعالان حرفه ای این حوزه در کشورهای توسعه یافته برای تدوین استراتژی فعالیت صاحبان کسب و کار در حداقل دو رسانه اجتماعی، ماهانه از 4 هزار تا 7 هزار دلار دریافت می کنند. آنها برای ارزیابی فعالیت برندها، صاحبان کسب وکار و اشخاص صاحب نام در شبکه های اجتماعی (توییتر، فیس بوک و لینکدین) و ارایه مشاوره برای بهبود و توسعه فعالیت ها در این شبکه ها بین 2 تا 10 هزار دلار در ماه دستمزد می گیرند. 

 فیس بوک محبوب کشورهای توسعه یافته، تلگرام محبوب ایران
در ایران که اکنون یک کشور در حال توسعه قلمداد می شود، شیوه ارایه و دریافت خدمات در بستر رسانه های اجتماعی متفاوت است. در حالی که فعالان رسانه های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته روی توییتر، فیس بوک و لینکدین تمرکز کرده اند، در ایران تلگرام و اینستاگرام تنها رسانه های مورد توجه فعالان این حوزه است. ناگفته نماند هزینه حضور در تلگرام بیشتر از هزینه حضور در اینستاگرام است. توییتر با توجه به ذات اطلاع رسانی و سرعتی که دارد، نیاز به کار حرفه ای دارد و در ایران نیز چندان هم مورد اعتماد برندها نیست. فیس‎ بوک نیز در ایران طرفدار چندانی ندارد. یکی از دلایل عدم محبوبیت فیس بوک و توییتر در ایران، فیلتر بودن این دو شبکه اجتماعی است. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، با توافق برندها و فیس بوک از این شبکه اجتماعی برای دسترسی به علایق و مشخصات کاربران استفاده می شود که تنها منبع درآمد فیس بوک محسوب می شود؛ بلکه در تدوین استراتژی بازاریابی در شبکه های اجتماعی نیز موثر است.

 درآمد فعالان رسانه های اجتماعی در ایران 
براساس اطلاعاتی که به دست آوردیم در ایران، خدماتی که در بستر رسانه های اجتماعی ارایه می شود شامل تولید محتوا، مدیریت، تبلیغات و جمع آوری لایک و دنبال کننده است. مدت زمان اجرای قراردادهایی که برای ارایه این خدمات بسته می شود، بین 2 تا 6 ماه است. 
ارایه خدمت به کسب وکارهای کوچک در این حوزه بین یک تا 3 میلیون تومان برای صاحبان این کسب وکارها هزینه دارد. این امور معمولا توسط نیروی جوان آشنا به رسانه های اجتماعی انجام می شود. شرکت های نیمه تجاری نسبتا بزرگ تر مانند رستوران های زنجیره ای یا شرکت های خدماتی بزرگ با پرداخت هزینه ای بین 3 تا 7 میلیون تومان می توانند خدماتی نظیر مدیریت و تحلیل محتوا، پاسخ گویی به کاربران، تولید محتوا و راه اندازی وبلاگ را از سوی یک تیم حرفه ای دریافت کنند. برای ارایه خدمات حضور در رسانه های اجتماعی به شرکت های تجاری بزرگ، معمولا آژانس های تبلیغاتی وارد کار می شوند که با توجه به نوع خدمات شان هزینه دریافت می کنند. این آژانس ها معمولا برای شرکت های تجاری بزرگ بسته هایی با 100 الی 200 خدمت حرفه ای خلاقانه طراحی می کنند که از تولید محتوا تا طراحی و تولید تبلیغات را دربر می گیرد و قیمت این بسته ها بسته به توافق دو طرف تعیین می شود. 

 گذر از دوران گذار
درآمد ارایه دهندگان خدمات در بستر رسانه های اجتماعی بستگی به میزان پذیرش و اهمیت حضور در این رسانه ها از سوی شرکت ها تجاری و نیمه تجاری یا خدماتی دارد. در حال حاضر در ایران صاحبان کسب وکار به تازگی متوجه اهمیت و تاثیر رسانه های اجتماعی بر کسب و کارشان شده اند. برخی ورود به این فضا را به عنوان فعالیتی لوکس، بعضی آن را ضروری و برخی غیر ضروری می دانند. برای گذر از این شرایط نیاز است فعالان همین حوزه با همفکری و همراهی یکدیگر در عین حفظ رقابت از طریق افزایش کیفیت خدماتشان، ساختار این شغل جدید را به درستی شکل دهند و پایه های آن را بگذارند. 

هرزنامه ها سبب می شوند گاه، صفحات شخصی کاربران با انبوهی از این پیام ها مواجه شده و این امر سبب اتلاف وقت کاربران و بار ترافیکی بالا در هنگام مشاهده این شبکه ها می شود.

هرزنامه

هرزنامه (اسپم-(Spam  در شکل کلی، پیامی است حاوی محتوای بیهوده یا مخرب که به صورت ناخواسته به دست دریافت‌کنندگان می‌رسد. هرزنامه‌ها عمدتا با اهداف سودجویانه و در قالب پیام‌های تبلیغاتی برای افراد ارسال می شوند. ظهور این پدیده تقریبا هم‌ زمان با آغاز ارتباطات الکترونیکی است. هرزنامه‌نگاران در هر دوره‌ای از تاریخ و هم‌زمان با ظهور فناوری‌های نوین، خود را به‌روز کرده و از ابزار و فناوری جدید برای ارسال هرزنامه استفاده کرده‌اند.

هرزنامه ها سبب می شوند گاه، صفحات شخصی کاربران با انبوهی از این پیام ها مواجه شده و این امر سبب اتلاف وقت کاربران و بار ترافیکی بالا در هنگام مشاهده این شبکه ها می شود. علاوه براین، ارسال پیام های فریب کارانه به دلیل برقراری ارتباطات آسان در این شبکه ها، سبب به دست آوردن اطلاعات حساس کاربران می شود؛ از دیگر این مشکلات، می توان به قرارگیری محتوای مربوط  به بزرگسالان اشاره کرد که کاربر، بدون علم به این موضوع، در صفحه شخصی خود با چنین پیام هایی مواجه می شود.

درسالهای اخیراستفاده ازشبکه های اجتماعی و ایجاد امکانات مهیج در آن، مخاطبان و علاقمندان بسیاری را به سوی خود جلب نموده است همگام با این امر، مطالب نامناسب و ناخواسته ای چون هرزنامه، در این شبکه ها منتشر می شود. ارسال محتوای نامناسب توسط دوستان کاربران یا فرستندگان هرزنامه سبب می شود که کاربران این مطالب را دریافت نمایند . امروزه شبکه ها و اینترنت به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی بشر تبدیل شده است. این موضوع در کنار مزایای بسیار، می تواند انواع تهدیدات امنیتی و ناهنجاری های اجتماعی را نیز به دنبال داشته باشد. رشد روز افزون شبکه های اجتماعی آنلاین به دلیل محبوبیت وکاربری آسان، آنها را به عنوان اصلی ترین هدف برای هرزنامه نویسان تبدیل کرده است.

هدف و انگیزه هرزنامه این است که اطلاعاتی به گیرنده منتقل نماید که این اطلاعات مانند، تبلیغات یک محصول (که به احتمال زیاد بی ارزش، غیر قانونی و یا غیر موجود)، طعمه برای یک طرح تقلبی و سایر مواردی از این قبیل می باشد. به دلیل ارزان بودن ارسال اطلاعات از طریق ایمیل، این روش برای تولید کنندگان اسپم و کسانی که اهداف خاصی دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. تنها بخش بسیار کوچکی از دریافت کنندگان ممکن است مورد هدف قرار گیرند که شاید این عدد یک در ده هزار یا کمتر نیز باشد ولی در هر حال، جلوگیری و فیلتر کردن اسپم ها، خود می تواند باری از ترافیک شبکه را بهبود بخشد.

هرزنامه اجتماعی

این روزها تقریبا تمامی شرکت‌های سرویس دهنده رایانامه، مجهز به ابزارهای مدرن برای کشف هرزنامه‌ها هستند و همین امر توانسته تا حد بسیار بالایی از انتشار هرزنامه‌ها پیشگیری نماید. به همین دلیل هرزنامه نگاران از ابزار ارتباطی جدیدتری که مدام در حال توسعه و افزایش محبوبیت در میان کاربران است، استفاده کرده و این ابزار را برای رسیدن به اهداف خود و هجوم به کاربران انتخاب کرده‌اند؛ شبکه‌های اجتماعی. به این پدیده جدید یعنی ارسال هرزنامه در شبکه‌های اجتماعی، عنوان هرزنامه اجتماعی (Social Spam) داده‌اند که کشف آن نسبت به هرزنامه‌های رایانامه‌ای به‌ مراتب دشوارتر است. هرزنامه‌ اجتماعی در مقایسه با هرزنامه رایانامه‌ای، فرصت‌های بیشتری برای هرزنامه نگاران فراهم کرده است؛ زیرا با استفاده از ابزارهای جستجوی شبکه اجتماعی، می‌توان کاربران را آسان‌تر، مورد هدف قرار داد.

برای مثال ابزار جستجوی گراف در یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های اجتماعی، این امکان را به هر کاربر می‌دهد که به‌آسانی گروه مشخصی از کاربران که با یکدیگر در ارتباط هستند را شناسایی کند؛ در صورتی که یک هرزنامه‌نگار از چنین امکانی استفاده کند، به گروه‌های مختلف دوستی در شبکه‌های اجتماعی دست خواهد یافت و می‌تواند هرکدام از آن‌ها را هدف قرار دهد. همچنین با استفاده از مشخصات کاربران از قبیل سن، مکان، نوع علایق و مطالب موردپسند (Likes)، ارتباط‌ها و غیره، مزاحمان می‌توانند کاربران را دسته‌بندی کرده و به ‌طور ویژه، گروه‌های خاصی را انتخاب کنند. علاوه بر این، در مقابل هرزنامه‌های رایانامه‌ای که تنها قابل مشاهده توسط خود فرد هستند، هرزنامه اجتماعی می‌توانند توسط تمامی افرادی که با قربانی در ارتباط هستند نیز، دیده شوند. آمارها، حاکی از آن هستند که نزدیک به 40 درصد از حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی، تنها برای ارسال هرزنامه‌ها استفاده می‌شوند.

اهداف هرزنامه نگاران

متداول‌ترین انگیزه برای هرزنامه ‌نگاری، انگیزه های مادی است. یک راه ساده برای رسیدن به این هدف، جذب کاربران به وب‌گاه‌های حاوی تبلیغات تجاری است. یک هرزنامه نگار ممکن است با هر کلیک کاربران بر روی یک تبلیغ، مبلغی به عنوان کارمزد از صاحب تبلیغ دریافت کند؛ بنابراین یافتن راه‌های مؤثر برای هدایت حجم بالایی از کاربران به وب‌گاه تبلیغاتی، می‌تواند برای هرزنامه نگار حاوی سود مالی قابل‌توجهی باشد. این روش تولید درآمد برای هرزنامه نگاران آسان است؛ زیرا کاربران انرژی کمی برای کلیک بر روی یک تبلیغ صرف کرده و لذا به احتمال زیادی این کار را انجام خواهند داد. مسئله ای که اکثر قربانیان هرزنامه‌ها از آن آگاه نیستند، چیزی است که بر روی آن کلیک می‌کنند. این طعمه می‌تواند هر نوع مطلبی باشد؛ مانند تصویر یک منظره، فیلمی از بازی‌کردن یک کودک دوست‌داشتنی و حتی تصویری از گربه‌ای ملوس!
یکی دیگر از انگیزه‌های انتشار هرزنامه، اجرای «حملات صیادی» است که با هدف دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران اعم از گذر واژه و اطلاعات بانکی انجام می‌شود. چنین هرزنامه‌هایی در صورت موفقیت در فریب کاربران، می‌توانند تاثیر بسیار مخربی برای آنان داشته باشند.
هرزنامه ‌نگاران اجتماعی، تمامی روش‌های سنتی و مرسوم در هرزنامه‌های رایانامه‌ای را نیز به‌کار می‌برند. با وجود امکانات جدید امنیتی در شبکه های اجتماعی، توزیع هرزنامه ها، توسعه‌ قابل توجهی یافته است. برای مثال، هرزنامه اجتماعی می‌تواند تنها با یک کلیک، در میان صدها، هزاران و حتی میلیون‌ها کاربر انتشار یابد. در مقابل، هرزنامه‌های رایانامه‌ای تنها قابلیت برخورد یک‌به‌یک را دارند.

انواع هرزنامه اجتماعی

انواع بسیاری از هرزنامه‌های اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی رایج هستند. دو نوع از شناخته‌شده ‌ترین انواع هرزنامه‌ها عبارت‌اند از هرزنامه‌های متنی و پیوندی(Link)  که در ادامه به تشریح این دو خواهیم پرداخت:

هرزنامه‌ های پیوندی
این نوع از هرزنامه، حاوی متنی وسوسه ‌انگیز به همراه یک پیوند اینترنتی است. کاربر کنجکاو و بی‌احتیاط، ممکن است روی پیوند مذکور کلیک کرده و به وبگاه هرزنامه نگار هدایت شود. این وبگاه ممکن است حاوی تبلیغات باشد یا موجب نصب بدافزار شود؛ اما در بسیاری از موارد، هدف هرزنامه‌های پیوندی، تنها هدایت کاربران به سمت وب‌گاه‌های مدنظر هرزنامه‌ نگار و کمک به افزایش ساختگی رتبه آن‌ها در نتایج موتورهای جستجوگر است. برای ترغیب کاربران ممکن است وعده پول یا پیشنهادات دیگری در کنار پیام نیز قرار گیرد.

هرزنامه‌ های متنی
در این نوع از هرزنامه ها، هرزنامه نگاران از ایجاد متن های فریبنده برای رسیدن به مقاصد خود استفاده می کنند. یکی از نمونه‌های رایج، طومارهای زنجیره‌ای (Chain Letter)‌ است. در اغلب آن‌ها، هرزنامه ‌نگاران با ترساندن کاربران از آن‌که در صورت عدم انتشار این متن، اتفاقی ناخوشایند برای آنان رخ می دهد، افراد را متقاعد یا مجبور به انتشار هرزنامه می‌کنند. برخی مواقع نیز از پیام‌های مثبت استفاده می کنند؛ برای مثال «با هر بار اشتراک این متن، مبلغی به مرکز مبارزه با سرطان تخصیص می‌یابد». در برخی موارد، این طومارها حتی حاوی درخواست ارسال پول یا اطلاعات به فرستنده اصلی (که همان هرزنامه‌نگار است) نیز هستند. 

راهکارهای مقابله یا مواجهه با هرزنامه های اجتماعی

نکته‌ای که وجود دارد این است که برخی از شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی، تاکنون تلاش کافی برای کشف و شناسایی هرزنامه‌های درون شبکه، انجام نداده‌اند. با نگاهی بدبینانه حتی می‌توان برخی از شبکه‌های کوچک‌تر و نامعتبر را متهم به نادیده‌گرفتن عامدانه این امر و سودجویی از این ابزارهای تبلیغی نمود. با این حال یک شبکه اجتماعی متعهد و متولیان آن باید با جستجوی راه‌کارهای فنی برای شناسایی و کنترل هرزنامه‌ها در شبکه خود، از کاربران در برابر سیل هرزنامه‌ها محافظت کرده و موجب افزایش رضایت و اعتماد آنان شوند.
اخیرا شرکت‌های گوناگونی در زمینه تولید محصولات و ابزار فناورانه برای مقابله با هرزنامه‌های اجتماعی آغاز به فعالیت کرده‌اند که نشان از نیاز روزافزون به مقابله با این پدیده در شبکه‌های اجتماعی دارد. از سوی دیگر، کاربران نیز باید دقت و احتیاط لازم در هنگام کار با شبکه‌های اجتماعی و مواجهه با این‌گونه پیام‌ها را به خرج داده و به‌راحتی جذب پیام‌ها و تبلیغات فریبنده هرزنامه نگاران نشوند.

منابع

1- سالاری سروری, سیما؛ هادی خسروی فارسانی و محمدرضا خیام باشی، 1395، ارائه روشی جهت بهبود تشخیص هرزنامه نویسان در شبکه های اجتماعی آنلاین، دومین کنفرانس بین المللی وب پژوهی، تهران، دانشگاه علم و فرهنگ.

2- سیاحی, عارف و سید محسن هاشمی، 1394، استفاده از یک روش ترکیبی چند لایه برای جلوگیری و فیلتر کردن ایمیل های اسپم، کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در فناوری اطلاعات، کامپیوتر و مخابرات، تربت حیدریه، شرکت مخابرات خراسان رضوی.

3- قسمتی, سیمین و علی یزدیان ورجانی، 1393، مدیریت هرزنامه در شبکه های اجتماعی با استفاده از برچسب گذاری محتوا، مجله علمی- پژوهشی ” پدافند  الکترونیکی  و  سایبری “، سال دوم، شماره 2،  ص 53-62.

4- حسینی لاریجانی, نسیم؛ علی یزدیان ورجانی و سیده سریر حسینی شیروانی، 1392، طراحی سیستم تشخیص هرزنامه در پست های شبکه اجتماعی مبتنی بر داده کاوی، پنجمین کنفرانس ملی مهندسی برق و الکترونیک ایران، گناباد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد.

5- وب سایت مرکز ماهر (www.certcc.ir)

نویسنده:

سید آرمین سروسر: عضو انجمن علمی آموزش و توسعه منابع انسانی ایران

اینترنت پدیده ای است که خواه ناخواه تاثیر زیادی بر عرصه سیاست گذاشته و با توجه به خصلت جهان شمولش هر نقطه از دنیا و هر جور سیاستمداری را تحت الشعاع خود قرار داده است.
باشگاه خبرنگاران جوان؛از زمانیکه دیمیتری مدودف در سال 2010 یکی از ارکان مهم روسیه شد،بحث کافی نبودن حضور چهره های سیاسی روسی در تکنولوژی و اینترنت  بالا گرفت و این در حالی است که از 5-6 سال قبل شبکه های اجتماعی بخصوص فیس بوک و توئیتر ابزار پر سر و صدایی برای چهره های سیاسی و قابل توجه دولتی شناخته شده است.
امروزه اگر نمایندگان و چهره های سیاسی اینترنت در اختیار نداشته باشند ،بسیار عجیب به نظر می رسد.از طرف دیگر فعالیت شخصی در شبکه ها اجباری شده و از سوی دیگر این شبکه ها به یک رویکرد پدیداری و ابزاری برای کسب و کار تبدیل شده است.
اما در حال حاضر تعداد زیادی از چهره های سیاسی روسی فعالیت در شبکه های اجتماعی را متوقف کردند و هنوز در کش و قوس این هستند که فعالیت در شبکه ها مناسب کار سیاسی هست یا نه.
تجربه سالهای اخیر نشان داده که روسیه حتی در انتخابات منطقه ای از تکنولوژی استفاده نکرده است.
یکی از دلایل کم اهمیت دادن سیاستمداران روسی به حضور در این شبکه های اجتماعی حفظ حریم شخصی آنها است چرا که با حضور در شبکه ها احتمال انتشار مسائل خصوصی آنها بالا می رود.
از سوی دیگر سیاستمداران هنوز کار با شبکه های اجتماعی را لازمه سیاست نمی بینند از این رو ترجیح می دهند که خیلی حضور پر رنگ نداشته باشند.
از این رو گزارشات و آمار نشان می دهد که سیاستمداران روسی به نسبت دیگر سیاستمداران حضور کم رنگ تری در شبکه های اجتماعی دارند.
پوتین در این باره می گوید: صدها سازمان غیردولتی آمریکایی با پوشش اجتماعی، رسانه ای و انسان دوستانه در کشورهای مختلف بویژه غیر همسو باسیاست های واشنگتن فعالیت می کنند که معمولا اهداف سیاسی دارند و روسیه نیز یکی از این کشورها است.
این سازمان ها که بیشتر از سوی دولتمردان، سرمایه گذاران، شرکت های بزرگ و نمایندگان کنگره و سنا حمایت می شوند، با ایجاد شعبه های مختلف پنهان و آشکار و همچنین ارتباط با برخی سازمان های کشور میزبان که گرایش های همسو دارند، شبکه ای پیچیده از اثرگذاری های اجتماعی را پایه ریزی می کنند تا در صورت لزوم مانند برگزاری انتخابات و شکل گیری اعتراض های اجتماعی از آن بهره ببرند.
سال 1991 که فروپاشی شوروی رخ داد، راه اندازی انقلاب های مخملی و رنگی در دستور کار سازمان های غیر دولتی غرب قرار گرفت که در کشورهای مختلفی از جمله اوکراین، گرجستان قرقیزستان و صربستان تجربه شد.
بنابراین به عقیده پوتین شبکه های اجتماعی راه نفوذ افکار خارجی را در روسیه باز می کند از این رو تهدیدی برای امنیت ملی روسیه می بیند.
اما از سوی دیگر ترامپ پیروزی اش در انتخابات را مدیون شبکه های اجتماعی است.
او رسانه های اجتماعی را ابزاری فوق العاده مهم و شکل جدیدی از وسایل ارتباط جمعی توصیف می کند و رسانه های اجتماعی را نقش کلیدی در پیروزی اش می داند  و به استفاده از آنها در دوران ریاست کاخ سفید ادامه خواهد داد.
به گفته ترامپ، حضور وی در رسانه های اجتماعی از جمله فیس بوک، توئیتر و اینستاگرام؛ ابزاری را در انتخابات در اختیارش قرار داد که بسیار قوی تر از صدها میلیون دلاری است که دمکرات ها برای اعمال نفوذ در نتیجه انتخابات هزینه کرده اند.
ترامپ گفت در شبکه های توئیتر، فیسبوک و اینستاگرام 28 میلیون طرفدار دارد.