ITanalyze

الهه محمدی - شمارش روزها برای رسیدن به انتخابات ریاست جمهوری درحالی آغاز شده است که به نظر می رسد شبکه های مجازی، خصوصا قابلیت پخش زنده در اینستاگرام فرصتی جدید برای کاندیداهای ریاست جمهوری باشد.

اگر دهه پنجاهی‌ها و شصتی ها، انتخابات‌های بعد از انقلاب به ویژه سال‌های 76 تا 84 را با تراکت‌ها و پوسترهای چسبیده بر دیوار، برگزاری تجمع‌های انتخاباتی و نشست‌های رو در رو یا حضور در برنامه های رادیویی و تلویزیونی و دست به دست شدن تبلیغات انتخاباتی کاندیداها به یاد می آورند، حالا چند سالی هست که با وضعیت دیگری در فضای انتخاباتی روبرو هستند.
نیمه دوم دهه هشتاد یادآور اتفاقات و حوادث گوناگون انتخاباتی و تداعی گر نقطه شروع تحرکات جدید انتخاباتی برای رای آوری از سوی کاندیداها است. از راه اندازی وبلاگ ها و سایت های خبری گرفته تا ورود فیسبوک، توییتر و گوگل ریدر به این فضا.
شبکه هایی که فرصتی تازه برای کاندیداهای ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی فراهم کرد تا جدای از هزینه های انتخاباتیشان برای چاپ پوستر و تراکت، بدون هیچ گونه هزینه اضافه و فقط با داشتن یک حساب کاربری اینترنتی، وعده هایشان را با میلیون ها مخاطب فضای مجازی در میان بگذارند و به این وسیله برگی تازه در تاریخ تبلیغات انتخاباتی باز کنند. برگی تازه که از سال 92 به بعد وارد فاز جدیدتری شده و شاید انتخابات سال 96 فرصتی به مراتب متفاوت تر برای ادامه این فعالیت‌های مجازی باشد. به ویژه اینکه دولتی ها هم از ادامه این تحرکات انتخاباتی در فضای مجازی استقبال هم کرده‌اند.

از تبلیغات دیواری تا دیوارهای مجازی
شاید بیراه نباشد که اولین حضور جدی شبکه های مجازی در عرصه رقابت های سیاسی را سال 84 بدانیم. سالی که انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری جدای از فضای متفاوت سیاسی اش، سالی برای حضور پررنگ رسانه ها، مردم و کاندیداها در فضای مجازی بود. نامزدهای انتخاباتی با فعال کردن سایت های مخصوص به خود راهی برای به گوش رساندن برنامه ها و وعده های انتخاباتیشان پیدا کرده بودند که علاوه بر دسترسی بیشتر مردم به آن، هزینه و وقت کمتری از آن ها می گرفت و حتی فضای بحث گفت و گو را میان جوانان به ویژه دانشجویان بیشتر از هر زمان دیگری فراهم کرده بود.
این روند در انتخابات 88 اوج بیشتری گرفت؛ اگر تا پیش از آن سال، وبلاگ ها و سایت های خبری بار اطلاع رسانی و بحث و تحلیل های انتخاباتی را بر دوش می کشیدند، حالا شبکه هایی به نام فیس بوک و یوتیوب پا به میدان گذاشته بودند و به سرعت تحرکات انتخاباتی را در دهمین انتخابات ریاست جمهور سازماندهی می کردند. گرچه این دو شبکه با فیلترینگ مواجه شدند اما این موضوع باعث جلوگیری اقبال عمومی به آن ها نشد.
این روند در انتخابات سال 92 و 94 اما با شدت بیشتری ادامه پیدا کرد. اگر تا پیش از این توییتر و فیس بوک شبکه هایی فعال برای تحرکات انتخاباتی بودند، در این سال ها شبکه های اجتماعی ای همچون وایبر، تلگرام و بعد اینستاگرام فرصتی فراهم کردند تا کاندیداهای انتخاباتی به همراه هوادارانشان با تشکیل گروه ها، کانال ها و صفحه های شخصی با شدت بیشتری روند استفاده از فضای مجازی را در دنیای سیاست افزایش داده و به تبلیغ مشی سیاسی خود پرداخته و ار سهولت استفاده از این شبکه های اجتماعی به نسبت سایر رسانه ها و مطبوعات بیشترین استفاده را کنند. تا جایی که به ویژه در انتخابات مجلس دهم در اسفندماه سال گذشته این عرصه برای نامزدها به مکانی برای انتشار آگهی و اخبار فعالیت های انتخاباتی، رد و بدل کردن نظرها، بیان انتقادها و جذب طرفدار تبدیل شد و بسیاری از نامزدهای انتخاباتی، به این ابزار جدید تبلیغاتی چنگ زده و به دنبال دراختیار گرفتن این فضاها برای جذب مخاطب و رای های بیشتر بودند و البته بسیاری از آن ها نتیجه مطلوب را هم درو کردند.

فرصت‌ها، چالش‌‌ها
استفاده از شبکه های مجازی در عرصه انتخاباتی در سال های گذشته در حالی عمومیت پیدا کرده که این عرصه همواره همراه با فرصت ها و تهدیدهایی بوده است.
کاهش هزینه ها، سهولت دسترسی مخاطبان به این شبکه ها، فراگیری شبکه های اجتماعی در میان مردم از جوانان و دانشجویان گرفته تا میانسالان، شبکه ای بودن این فضا و ایجاد فرصت برای نشر و بازنشر یک مطلب، صرف کمترین زمان برای شناختی نسبی درخصوص نامزدها و شعارها و برنامه هایشان، جلوگیری از اسراف و هزینه برای تبلیغات کاغذی و صرفه جویی در وقت، هزینه و نیروی انسانی، ایجاد و افزایش شور انتخاباتی برای حضور و مشارکت مردم در انتخابات و رونق بحث و تحلیل کاندیداها در مقابل یکدیگر از فرصت هایی است که نامزدهای انتخاباتی و همچنین مردم از آن ها برای هر انتخابات بهره برده اند.
اما این عرصه خالی از چالش و تهدید هم نیست؛ تخریب رقبا در عرصه فعالیت های انتخاباتی شامل انتشار عکس، فیلم و مطالب تخریبی کاندیداها علیه یکدیگر، اعتبار نداشتن برخی مطالب روایت شده و نشر اکاذیب، جو سازی‌های روانی، انحراف افکار عمومی و ایجاد شبهه و شائبه و انتشار تهمت و افترا و ضریه زدن کاندیداها از این طریق بهم دیگر از جمله تهدیدهای استفاده از فضای مجازی در زمان انتخابات است که بیشتر کاندیداها و هوادارانشان را به مشکل روبرو می کند.

نظارت راه چاره است؟
گسترش استفاده از فضای مجازی در انتخابات های سال اخیر و به ویژه از سال 92 به بعد باعث شد تا در سال 94 و همزمان با برگزاری انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی، در اجرای مصوبه بیست و هفتمین جلسه شورای عالی فضای مجازی کشور دستورالعمل فعالیت تبلیغی انتخابات در فضای مجازی تدوین و ابلاغ شود. بطوریکه اگر تا پیش از تدوین این دستورالعمل نظارت بر فعالیت در فضای مجازی برای تبلیغ و اطلاع رسانی انتخاباتی در فضای مجازی، قانون های انتخاباتی موجود نیز شامل جرایم انتخاباتی در فضای مجازی می شد، اما این دستورالعمل حاکی از نظارت مستقیم و دقیق تر بر فعالیت های انتخاباتی نامزدها و جریان های سیاسی شد.
هدف از تدوین و ابلاغ دستورالعمل فعالیت تبلیغی انتخابات در فضای مجازی بهره‌گیری از فرصت‌های فضای مجازی برای ایجاد شور انتخاباتی، افزایش مشارکت مردمی در انتخابات، مقابله با تخریب و شائبه‌افکنی علیه نامزدها، ضابطه‌مند کردن استفاده از فضای مجازی و تسرّی قوانین و مقررات انتخاباتی در بخشهای قابل تسری به فضای مجازی به‌استناد قانون مجازات اسلامی و قانون جرائم رایانه‌ای و قوانین انتخاباتی تعیین شد.
همچنین مطابق قانون جرایم رایانه ای، هرگونه دسترسی غیرمجاز، ایجاد اختلال و تغییر غیرمجاز محتوای پایگاه های مجازی رسمی متعلق به نامزدهای انتخاباتی جرم به شمار می رود.در واقع شورای عالی فضای مجازی کشور با تدوین این آیین نامه سعی کرد تبلیغات در فضای مجازی را زیر ذره بین برده و نظارت دقیق تری بیش از گذشته، بر تبلیغ نامزدها صورت بگیرد.
حالا با نزدیک شدن به انتخابات 96 و گستردگی استفاده از فضای مجازی بحث نظارت ها بر چگونگی این فعالیت ها باز هم جدی شده است. بحثی که برخی از کارشناسان سیاسی، حقوقدانان و فعالان اجتماعی آن را مهمترین وسیله برای جلوگیری از تخریب های انتخاباتی می دانند.
سید شهاب الدین چاووشی، رییس ستاد انتخابات تهران، نظارت بر تبلیغات انتخاباتی نامزدهای واجد شرایط را توسط هیات های اجرایی و نظارت می داند و یه خبرآنلاین می گوید: «ستاد انتخابات و هیات بازرسی گزارش های رسیده و مستند را جهت رسیدگی قانونی به (این هیات ها) می فرستند. فرمانداران و بخشداران ضمن ابلاغ کتبی تذکرات قانونی موارد خلاف را برای رسیدگی نهایی در پرونده متخلفان ثبت می نمایند. چنانچه تبلیغات از روند قانونی خارج شود و در نتیجه انتخابات تأثیرگذار شود. چه بسا سبب ابطال رای کاندیدای متخلف در مرحله رسیدگی نهایی شود.»
او با بیان اینکه تغییر شیوه های اطلاع رسانی و تبلیغات، برای رصدکردن و نظارت بر فضای تبلیغات انتخاباتی نامزدها سخت شده است، ادامه می دهد که اما حتماً تدابیری برای کنترل فعالیت ­های نادرست وجود خواهد داشت.
علاوه بر او سامانی، سخنگوی وزارت کشور هم در گفت و گو با خبرآنلاین با بیان اینکه آنچه برای ستاد انتخابات کشور مهم است رعایت موازین قانونی و حفظ حرمت اشخاص و پایبندی افراد در فضای مجازی به قوانین و مقررات موضوعه در بحث انتخابات است، گفت: «هر آنچه مصداق تخطی از قوانین و مقررات باشد قطعا کمیته نظارت بر فضای مجازی آن را رصد می کند و برخورد قانونی صورت می گیرد. نگاه کلی ستاد انتخابات کشور آن است که فضای مجازی به امر شایسته گزینی کمک کند. در واقع فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را یک فرصت می دانیم که افراد با رعایت چارچوب های قانونی بتوانند از این بستر اطلاع رسانی و ارتباطی در هریک از مراحل برگزاری انتخابات استفاده صحیح و قانونی کنند.»

پخش زنده اینستاگرام، فرصتی جدید
با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا در حالی تب و تاب اظهارات انتخاباتی افزایش یافته است که شبکه های اجتماعی این تب و تاب را در دو ماه آینده بدون شک داغ تر و جدی تر خواهند کرد. این در حالی است که در کنار شبکه هایی همچون تلگرام، واتس اپ، فیس بوک و توییتر، شبکه اجتماعی اینستاگرام به محلی برای به اشتراگ گذاشتن عکس و فیلم هایی شده است که شخصیت های سیاسی مدتی است از آن استفاده گسترده می کنند. این استفاده گسترده در حالی رو به افزایش است که این شبکه به تازگی قابلیتی به نام پخش زنده را در اختیار کاربران خود قرار داده است. امکانی که قابلیتی جدید برای کاندیداها در انتخابات سال آینده است.
محمود واعظی، وزیر ارتباطات درباره قابلیت پخش زنده ویدیو در اینستاگرام و کاربردش در انتخابات با بیان اینکه این قابلیت جدید در فضای مجازی همراه با یکسری مزیت ها است ولی ممکن است برخی مشکلات را هم داشته باشد، به خبرآنلاین می گوید: «من هنوز نتیجه بررسی ها را در این زمینه نگرفته ام و امنیت آن باید بررسی دقیق شود.»
وی در پاسخ به این سوال که امکان پخش زنده ویدیو در اینستاگرام فرصت تبلیغ برای نامزدهای ریاست جمهوری و شوراها بیشتر می کند، آیا برنامه ای وجود دارد که در مقطع زمانی انتخابات برای این قابلیت محدودیت ایجاد شود؟ افزود: «به هر حال فکر می کنم هر چه مردم بتوانند در فضای مجازی شناخت شان را از کاندیداها بیشتر کنند به نفع آنهاست و هزینه کمتری برای کاندیداها دارد. خیلی هم آسان است.»
وزیر ارتباطات و فناوری در پاسخ به این سئوال که پس برنامه ای برای فیلترینگ قابلیت پخش زنده ویدیو در اینستاگرام وجود ندارد؟ یادآور شد: «این مسئله را با دستگاه های دیگر در حال بررسی هستیم.»
علاوه بر او، چاووشی رئیس ستاد انتخابات استان تهران هم با اشاره به این پخش زنده ویدیویی به خبرآنلاین می گوید: «اینها نشان می دهد در جمهوری اسلامی که از ابتدا بنا به شفافیت بود، امروز در عرصه اجتماعی شفافیت فوق العاده بالاست و هیچ موضوعی در کشور از دید افکارعمومی پنهان نمی ماند پس همه مسئولان در همه رده ها باید مراقب رفتارشان باشند تا کار غیرقانونی مرتکب نشوند این هم می­تواند امر مثبتی در جهت کنترل جامعه محسوب شود.»
او با بیان اینکه ممکن است برنامه ای برای ممنوعیت ورود موبایل ها به شعب اخذ رأی داشته باشند می گوید: «باید در مرحله عمل ببنیم چه اتفاقی می افتد. یک جایی در محل شمارش آرا ممکن است بعضی اطلاعات رد و بدل شدنش شبهه ایجاد کند. این موضوع قابل بحث است ولی در کل با آزادی اطلاعات موافق هستیم.»
سیدسلمان سامانی، سخنگوی وزارت کشور هم درباره امکان پخش زنده ویدیو در اینستاگرام و کاربرد آن برای تبلیغات انتخاباتی نامزدها به خبرآنلاین گفت: «فضای مجازی و استفاده از آن در هر کدام از مراحل قبل از انتخابات، زمان تبلیغات نامزدها، روز اخذ رای، اعلام نتایج انتخابات و رسیدگی به شکایت ها نقش و کارکرد موثر خود را دارد. ستاد انتخابات کشور برای هر یک از این مراحل با توجه به مصوبه شورای عالی فضای مجازی وظیفه هر یک از دستگاه ها را مشخص و تقسیم کار کرده است و کمیته نظارت بر فضای مجازی در ستاد انتخابات کشور مسئولیت رصد و پیگیری مستمر مواردی که در فضای مجازی مطرح می شود را بر عهده دارد.»
سامانی در پاسخ به این سئوال که پس نگاه محدود گرایانه به فضای مجازی، به طور مشخص قابلیت پخش زنده ویدیویی از طریق اینستاگرام در زمان انتخابات وجود ندارد؟ گفت: «با توجه به اینکه فناوری ها دائماً ارتقاء پیدا می کنند شاید تا دو ماه دیگر فناوری یا قابلیت جدیدی ایجاد شود که اساسا امروز وجود نداشته است، پس قطعا چنین نگاهی وجود ندارد، قانونگرایی، رویکرد ما، هم در فضای حقیقی و هم در فضای مجازی است. ما خود را آماده کرده ایم که مصادیق مختلفی را که در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی ایجاد می شود رصد کنیم. در مجموع فضای مجازی را در چارچوب قانون، فرصت تعاطی افکار، تضارب آرا، مفاهمه و شناخت بیشتر افراد از همدیگر برای شایسته گزینی می دانیم.»
*منبع:خبرآنلاین

براساس تحقیق مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران 62 درصد مردم اعلام کرده‌اند شبکه‌های اجتماعی مجازی باید ساماندهی و نظارت شود و 12 درصد نیز معتقد بوده‌­اند شبکه‌های اجتماعی مجازی باید فیلتر شوند.

به گزارش فارس، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در یک نظرسنجی ملی در بهمن 1395 به طرح سؤالاتی از مردم در خصوص شبکه­‌های اجتماعی پرداخته است.

این نظرسنجی به شیوه تلفنی با حجم نمونه 1500 نفر انجام گرفته است. 72 درصد پاسخگویان ساکن شهرها و 28 درصد ساکن روستا بوده‌­اند. 50 درصد نمونه مرد و 50 درصد زن بوده‌­اند.  پاسخگویان حاضر در این نظرسنجی از 12 سال به بالا و میانگین سنی پاسخگویان 38 سال بوده است.

در بخشی از نظرسنجی به محتوای مورد استفاده مردم در شبکه های اجتماعی پرداخته شده است. در این خصوص از اعضای شبکه‌های اجتماعی مجازی خواسته شده که اعلام کنند محتوای گروه­‌ها یا کانال هایی که عضو هستند بیشتر از چه موضوعاتی تشکیل شده است. در این سؤال پاسخگویان می توانستند از بین گزینه های موجود سه گزینه را انتخاب کنند. بر این اساس 35 درصد پاسخگویان اعلام کرده­‌اند در کانال ها یا گروه هایی که عضو هستند بیشتر مطالب علمی رد و بدل می شود.

اخبار خانوادگی با 32 درصد، اخبار و تحلیل‌های سیاسی با 28 درصد، طنز و جوک با 24 درصد، آشپزی با 16 درصد، مطالب ورزشی با مطالب 14 درصد، موسیقی با 14 درصد، مطالب دینی با 12 درصد، خرید و فروش و بازار با 9 درصد و مسائل جنسی با 2 درصد در رتبه­‌های بعدی جای گرفته­‌اند.

شایان ذکر است که سال گذشته حدود 67 درصد مردم گفته بودند طنز و جوک جزو سه موضوع اصلی آن‌ها در فضای مجازی است که امسال این میزان کاهش چشمگیری داشته است.

در سؤالی دیگر در همین زمینه از پاسخگویانی که عضو تلگرام هستند پرسیده شد چه مطالبی را بیشتر فوروارد می­‌کنند که این دسته از پاسخگویان می‌توانستند تا سه مورد پاسخ دهند. 28.8 درصد کاربران تلگرام گفته‌اند بیشتر مطالب علمی را فوروارد می‌کنند. 20.2 درصد مطالب طنز و جوک، 13.9 درصد اخبار و تحلیل‌های سیاسی و 11.7 درصد اخبار خانوادگی را ارسال می‌کنند.19.1 درصد از کاربران تلگرام گفته‌اند هیچ مطلبی را فوروارد نمی‌کنند.

در ادامه دو سوال قبلی، از کاربران تلگرام(کاربرانی که مطالبی را فوروارد می‌کردند) سوال شده است تا چه حد صحت و سقم مطالب ارسالی را بررسی می‌کنید که در این مورد  35.5 درصد گفته‌اند در حد زیاد و خیلی زیاد، 17.1 درصد در حد متوسط و 39.6 درصد نیز در حد کمی، صحت و سقم مطالب ارسالی را بررسی می‌کنند. 7.9 درصد از آنها نیز به این سوال پاسخی ارائه نداده‌اند.

در بخش دیگری از این نظرسنجی در خصوص نگرش مردم در مورد شبکه‌های اجتماعی پرسیده شده که در مجموع 41 درصد این شبکه‌ها را مفید و 48 درصد آن را آسیب‌رسان معرفی کرده‌اند و 11 درصد نیز در این زمینه نظری نداشته‌اند. اگر فقط کسانی که از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند در نظر گرفته شود 54 درصد آن را مفید و 43 درصد آن را آسیب‌رسان ارزیابی کرده‌اند.

نحوه مواجهه دولت با شبکه‌های اجتماعی نیز جزو محورهای این نظرسنجی بوده است که بر این اساس 62 درصد مردم اعلام کرده‌اند شبکه‌های اجتماعی مجازی باید ساماندهی و نظارت شود، حدود 12 درصد اعلام کرده‌­اند این فضا نیاز به مدیریت ندارد و دولت نباید در آن دخالت کند و در نهایت 12 درصد نیز معتقد بوده‌­اند شبکه های اجتماعی مجازی باید فیلتر شوند.

محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به این سؤال که در ماه‌های پیش رو که ماه‌های حساسی برای کشور محسوب می‌شود چند درصد امکان دارد که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای فعالیت خود دچار مشکل شوند به «ایران» گفت: اگر منظور از ماه‌های پیش رو، انتخابات ریاست جمهوری است باید بگویم دلیلی وجود ندارد که فضای مجازی و فعالیت شبکه‌های اجتماعی دچار مشکل شود چرا که یک نمونه خوب استفاده از فضای مجازی در انتخابات داشتیم و آن هم انتخابات مجلس شورای اسلامی بود که مردم و کاندیداها به خوبی از این فضا استفاده کردند و طبق گزارش وزیر محترم کشور، تنش‌ها بین طرفداران کاندیداها در شهرستان‌ها به دلیل استفاده از فضای مجازی بشدت کاهش پیدا کرده بود پس بعید می‌دانم کسی مخالف بهره گرفتن از فضای مجازی در تبلیغات انتخاباتی باشد.
وزیر ارتباطات در پاسخ به این سؤال که تجربه‌های قبلی در مناسبت‌های خاص نشان داده که فضای مجازی می‌تواند دستخوش مسدود‌سازی شود گفت: همه جناح‌های کشور باید به رأی مردم احترام بگذارند و این حق را برای مردم قائل باشند که بتوانند اخبار را از منبع دلخواه خود کسب کنند و اینطور نباشد که به مردم دیکته کنیم که مثلاً حق‌داری از این رسانه استفاده کنی یا نه.
عالی‌ترین مقام وزارت ارتباطات با اشاره به اینکه دسترسی آزاد مردم به اطلاعات جزو اولویت‌های دولت به شمار می‌رود گفت: مردم باید بتوانند به روش‌های مختلف به اطلاعات دسترسی داشته باشند و ما نمی‌توانیم جای مردم تصمیم بگیرم. به اعتقاد من تفکری که احساس کند با محدودیت مشکل حل می‌شود یک تفکر محکوم شده است.
واعظی در خصوص برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک نیز به «ایران» گفت: آن چیزی که مربوط به وزارت ارتباطات و هماهنگی نزدیک آن با بخش IT وزارت کشور است باید بگویم ما یک همکاری خوبی را با هم انجام داده‌ایم و حتی آمادگی داشتیم که انتخابات مجلس را نیز به صورت الکترونیک برگزار کنیم ولی تصمیم گیر نهایی برای اینکه انتخابات الکترونیک برگزار شود یا نه ما نیستیم و ارکان دیگری باید در این خصوص تصمیم بگیرد در مجموع باید گفت زیر ساخت انتخابات الکترونیک روی شبکه ملی اطلاعات آماده است اما مرجع تصمیم گیر چه زمانی اطمینان پیدا می‌کند مسأله‌ای است که پاسخ آن در دست ما نیست.

دبیر شورای عالی فضای مجازی از تفاهم با وزارت آموزش و پرورش برای راه اندازی شبکه اجتماعی بومی ویژه مدارس و نیز ساماندهی فعالیت های دانش آموزان در فضای مجازی خبر داد.

ابوالحسن فیروزآبادی در گفتگو با خبرنگار مهر،  با اشاره به تفاهمی که میان مرکز ملی فضای مجازی با وزارت آموزش و پرورش امضا شده است، گفت: با تشکیل یک تیم مشترک در حال بررسی محورهای مدنظر برای ساماندهی فعالیت های دانش آموزان در فضای مجازی هستیم.

وی گفت: هم اکنون بر روی ۶ محور مشترک کار می کنیم که مربوط به مربیان، دانش آموزان تمامی مقاطع، والدین دانش آموزان می شود و تولید محتوا و ساماندهی نظام آموزشی در بخش فضای مجازی را شامل شده است.

فیروزآبادی گفت: به طور مثال در بحث نظام آموزشی وزارت آموزش و پرورش به عنوان تنظیم کننده مقررات در این فضا فعالیت خواهد داشت و برای والدین نرم افزارهایی را فراهم می کند تا این نرم افزارها با کمک مدارس در اختیار دانش آموزان قرار بگیرد به نحوی که شرایط استفاده دانش آموزان از فضای مجازی هدف‌دار باشد.

دبیر شورای عالی فضای مجازی خاطرنشان کرد: در این فضا دانش آموزان می توانند استفاده مفید از فضای مجازی داشته باشند و وقت شان با مراجعه به گیم ها و سایت های نامربوط تلف نشود.

رئیس مرکز ملی فضای مجازی ادامه داد: در همین حال طبق تفاهم صورت گرفته با وزارت آموزش و پرورش قرار است شبکه اجتماعی بومی ویژه مدارس تشکیل شود که بخشی از نظام آموزشی روی این شبکه اجتماعی ارائه شده تا اوقات فراغت دانش آموزان به این سمت برود.

فیروزآبادی ادامه داد: از سوی دیگر برای دانش آموزانی که علاقه مند به فعالیت در حوزه های نرم افزاری، تولید گیم و تولید محتوای اطلاعاتی هستند برنامه هایی را در نظر گرفته ایم به نحوی که برای تولید محتوا،  فراگیری مهارت های برنامه نویسی را برای این دانش آموزان در نظر گرفته ایم تا در آینده و پس از فراغت از تحصیل بتوانند در بازار کار مشغول شوند.

وی با اشاره به اینکه تولید محتوا و نرم افزار توسط دانش‌آموزان باعث هدفمند شدن اوقات فراغت دانش آموزان در تمامی مقاطع تحصیلی می شود، تاکید کرد: این طرح در حال حاضر در مرحله بررسی توسط کارگروه مشترک قرار دارد و در صورت نهایی شدن نیازی به مصوبه شورای عالی فضای مجازی ندارد و به مدارس ابلاغ خواهد شد.

کارشناس فضای مجازی عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را در عدم راه اندازی و پشتیبانی از شبکه های اجتماعی سالم داخلی نقد کرد.

حجت الاسلام محمد کهوند در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا تحریف سخنان خود را یک موضوع غیر اخلاقی خواند و عنوان کرد: بحثی در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر اینکه وزیر ارتباطات را دلال و نفوذی نامیده ام در حالی که بنده در صحبت های خود که از رادیو معارف پخش شده بود ایراداتی را به وزارت ارتباطات وارد کرده بودم و هیچ اشاره ای به وزیر ارتباطات نداشتم.

وی افزود: بنده گفته بودم وزارت ارتباطات از دلال های بین المللی پهنای باند را می خرد و در اختیار مردم قرار می دهد، تا اینجا اشکالی به وزارت ارتباطات وارد نیست، بلکه به دلال بین المللی اشکال وارد است جالب است که ما 5 دلال بزرگ بین المللی داریم که وزارت ارتباطات پهنای باند را از آنها می خرد و ما گفتیم که این وزارتخانه می تواند نیازهای مردم به اینترنت داخلی را از طریق پهنای باند داخلی و بدون نیاز به استفاده از پهنای باند خارجی تأمین کند.

این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: اشکال دومی که به وزارت ارتباطات وارد است در بحث راه اندازی شبکه های اجتماعی سالم داخلی است که طبق برآورد ما اگر درآمد 10 روز وزارت ارتباطات به این کار اختصاص یابد، می توان یک شبکه اجتماعی خوب و سالم ایجاد کرد تا مردم دیگر به سمت استفاده از شبکه هایی مانند تلگرام و اینستاگرام نروند.

حجت الاسلام کهوند مشکلات موجود در بحث اختصاص پهنای باند به شبکه های اجتماعی را یکی دیگر از اشکالات وارد بر وزارت ارتباطات دانست و تأکید کرد: اشکال سوم وزارت ارتباطات، بحث پهنای باندی است که به شبکه های اجتماعی اختصاص می دهد، حدود 60 درصد پهنای باند به تلگرام، اینستاگرام، وایبر و واتساپ اختصاص یافته است و این میزان بسیار زیاد است، و باید گفت وقتی شبکه های اجتماعی ایرانی بخواهد به خوبی راه بیفتد باید پهنای باند کافی به آن بدهیم.

وی افزود: موضوع دیگری که در سخنان بنده مورد تحریف قرار گرفته، بحث حضور طلبه ها در فضای مجازی است و گفته شد که بنده عنوان کرده ام ورود طلبه ها به فضای مجازی مطلوب رهبر انقلاب نیست، در حالی که ایشان صراحتاً گفته اند طلبه ها در فضای مجازی تبلیغ کرده و شبهات را پاسخ دهند.

حجت الاسلام کهوند اضافه کرد: موضوع اصلی بر روی این است که چرا مطالبه ای درباره راه اندازی شبکه ملی اطلاعات و شبکه اجتماعی سالم وجود ندارد چرا که بستر سالم اینترنت و شبکه اجتماعی سالم ایرانی مطلوب رهبری است که اگر این موضوع اتفاق بیفتد، طلبه ها می توانند به راحتی پیام دین را به مردم دنیا برسانند.

اخیراً موسسه «We Are Social» که در زمینه اینترنت فعالیت دارد، پژوهشی انجام داده که آمار جزئیات استفاده از اینترنت در نقاط مختلف دنیا و همچنین شبکه‌های اجتماعی و رتبه‌بندی استفاده از آنها رادر دنیا ارائه کرده است.طبق این گزارش در حال حاضر 3.7 میلیارد نفر در دنیا کاربر اینترنت هستند.از سوی دیگر ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی در دنیا نیز به 36 درصد رسیده است.
نکته قابل توجه در زمینه شبکه‌های اجتماعی آنکه فیس‌بوک در صدر شبکه‌های اجتماعی محبوب دردنیا قرار دارد. دیگر شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده ایرانیان مانند واتس‌اپ، اینستاگرام و توییتر در رتبه‌های سوم، هشتم و دهم قرار دارند. در این لیست هیچ نام و نشانی از تلگرام نیست که در حال حاضر بیشترین استفاده ایرانیان را به خود اختصاص داده است. (منبع:صبح نو)

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: امروز ۴۰ میلیون کاربر شبکه‌های اجتماعی در ایران فعالیت دارند و استفاده سالم از این شبکه‌ها از دغدغه‌های دولت است.

به گزارش ایسنا، سیدرضا صالحی امیری در حاشیه اختتامیه همایش بین‌المللی مهندسی صنایع در بابلسر درباره ارزیابی بودجه فرهنگی سال ۹۶، اظهار کرد: وضعیت بودجه متناسب با میزان درآمد دولت در سطح ملی است و در مجموع ۱۷ درصد در برخی حوزه‌ها رشد صورت گرفت و این میزان در برخی دیگر نیز ۲۳ درصد و در حوزه‌های سینمایی ۳۲ درصد بوده است.

او با بیان اینکه متوسط رشد بودجه فرهنگی نسبت به دستگاه‌های دیگر قابل قبول است، افزود: اما این بودجه با وضع ایده‌آل به صورت طبیعی فاصله وجود دارد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه دولت توجه بیشتری به بخش فرهنگی در بودجه داشته است، بیان کرد: متوسط رشد ۱۷ تا ۲۳ درصد است و هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه مصوب شد که ۲۵۰ میلیارد تومان بودجه عمرانی و تملک دارایی است.

صالحی ادامه داد: نیازهای کشور برای توسعه فرهنگی بیشتر است اما کشور با واقعیت‌ها اداره می‌شود چرا که مجموع درآمدهای دولت محدود است.

وی خاطرنشان کرد: به عنوان عضو دولت در چارچوب واقعیت‌های آن تصمیم گرفته می‌شود و آنچه نیاز کشور است با واقعیت موجود فاصله دارد.

وزیر ارشاد درباره وضعیت شبکه‌های مجازی با اشاره به تشکیل شورای عالی مجازی، گفت: با دستور رهبری برای سیاستگذاری فضای مجازی حرکت می‌شود چرا که این فضا بسیار مهم است و جهشی به سمت گسترش فضای مجازی دارد که باید سیاست‌گذاری، صیانت و بستر فعالیت سالم فراهم شود. نظارت بر محتوا در دستور کار قرار دارد.

ماموران کنترل مرزی دولت آمریکا از این پس از مسافران چینی خواهند خواست تا اطلاعات مربوط به حساب‌های کاربریشان در شبکه‌های اجتماعی را برای صدور ویزا داوطلبانه افشا کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس، این مسافران در زمان درخواست ورود به کشور آمریکا می‌توانند اطلاعات یاد شده را افشا کنند، هر چند این امر هنوز داوطلبانه است. این تغییرات در سیستم اعطای الکترونیک ویزای دولت آمریکا اعمال می شود تا چینی ها اطلاعات مذکور را ثبت کنند.
بر اساس طرح مذکور وزارت امنیت داخلی آمریکا سوال زیر را به سیستم دریافت ویزای الکترونیک خود می افزاید: لطفا اطلاعات مربوط به حضور آنلاین خود را در شبکه های اجتماعی اضافه کنید.
در ادامه تصریح شده که پاسخ به این سوال انتخابی است، اما به فرایند بررسی درخواست های صدور ویزای ورود به آمریکا کمک خواهد کرد. طرح یاد شده بر سرنوشت ویزاهای درخواستی 3.6 میلیون نفر متقاضی چینی تاثیر خواهد گذاشت.
پیش از این اخباری منتشر شده بود دال بر اینکه دولت آمریکا قصد دارد طرح مشابهی را برای اعطای ویزا  به شهروندان کانادا و برخی کشورهای اروپایی اجرا کند. این اخبار باعث اعتراض و واکنش تند گروه های مدافع حریم شخصی در کشورهای مذکور شده است که می گویند دولت آمریکا از این طریق جاسوسی از شهروندان و کاربران اینترنت را بیشتر خواهد کرد. همچنین این نگرانی وجود دارد که در آینده افشای اطلاعات مذکور برای ورود به آمریکا اجباری شود.

فناوران- ارایه خدمات در بستر رسانه های اجتماعی، فرصت شغلی جدیدی برای نسل جوان به وجود آورده است. طبیعی است ساختار، ابزار و سیاست های این حرفه در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه بنا بر قوانین، دانش، تجربه و فرهنگ اجتماعی متغیر باشند. درآمد صاحبان این حرفه نیز بسته به میزان پذیرش جامعه صنعتی و اقتصادی آنها درباره حضور در رسانه های اجتماعی متفاوت است. اگر ایران را کشوری در حال توسعه بدانیم، تفاوت درآمد صاحبان این حرفه نسبت به کشورهای توسعه یافته یک چهارم است.
درآمد ارایه دهندگان خدمات در بستر رسانه های اجتماعی در ایران به صورت متوسط از یک میلیون تومان شروع می شود و بنا بر حرفه ای بودن و تنوع خدمات و کارفرما افزایش پیدا می کند. در کشورهای توسعه یافته درآمد شاغلان این حرفه از کف هزار دلار معادل حدود 4 میلیون تومان آغاز می شود. در این شغل نه تنها درآمد؛ بلکه تقسیم بندی خدمات و بستر ارایه خدمات در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته تفاوت بسیاری دارد.

 درآمد فعالان رسانه های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته
گزارشی که سایت SocialMediaToDay منتشر کرده، نشان می دهد کف درآمد ارایه دهندگان خدمات در بستر رسانه های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته بین یک هزار دلار تا ده هزار دلار بسته به نوع خدمات و کارفرماست. 
میانگین هزینه ای که صاحبان کسب وکار، برندها و شخصیت ها برای دریافت خدمات در رسانه های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته پرداخت می کنند، بین 4 تا 7 هزار دلار در ماه یا 200 تا 350 دلار در روز است. 
تیم های رسانه های اجتماعی برای راه اندازی صفحه در توییتر و آغاز فعالیت در این شبکه اجتماعی در کشورهای توسعه یافته بین 2 هزار تا 4 هزار دلار در ماه دریافت می کنند. این تیم ها همچنین برای بازسازی صفحه صاحبان کسب وکار در این شبکه اجتماعی بین یک هزار تا 2 هزار و 500 دلار در ماه دریافت می کنند. 
در کشورهای توسعه یافته هزینه فعالیت در توییتر کمتر از فیس بوک است. تیم های حرفه ای برای راه اندازی صفحات تجاری در فیس بوک بین 2 هزار و 500 تا 5 هزار دلار در ماه دریافت می کنند. 
فعالان حرفه ای این حوزه در کشورهای توسعه یافته برای تدوین استراتژی فعالیت صاحبان کسب و کار در حداقل دو رسانه اجتماعی، ماهانه از 4 هزار تا 7 هزار دلار دریافت می کنند. آنها برای ارزیابی فعالیت برندها، صاحبان کسب وکار و اشخاص صاحب نام در شبکه های اجتماعی (توییتر، فیس بوک و لینکدین) و ارایه مشاوره برای بهبود و توسعه فعالیت ها در این شبکه ها بین 2 تا 10 هزار دلار در ماه دستمزد می گیرند. 

 فیس بوک محبوب کشورهای توسعه یافته، تلگرام محبوب ایران
در ایران که اکنون یک کشور در حال توسعه قلمداد می شود، شیوه ارایه و دریافت خدمات در بستر رسانه های اجتماعی متفاوت است. در حالی که فعالان رسانه های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته روی توییتر، فیس بوک و لینکدین تمرکز کرده اند، در ایران تلگرام و اینستاگرام تنها رسانه های مورد توجه فعالان این حوزه است. ناگفته نماند هزینه حضور در تلگرام بیشتر از هزینه حضور در اینستاگرام است. توییتر با توجه به ذات اطلاع رسانی و سرعتی که دارد، نیاز به کار حرفه ای دارد و در ایران نیز چندان هم مورد اعتماد برندها نیست. فیس‎ بوک نیز در ایران طرفدار چندانی ندارد. یکی از دلایل عدم محبوبیت فیس بوک و توییتر در ایران، فیلتر بودن این دو شبکه اجتماعی است. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، با توافق برندها و فیس بوک از این شبکه اجتماعی برای دسترسی به علایق و مشخصات کاربران استفاده می شود که تنها منبع درآمد فیس بوک محسوب می شود؛ بلکه در تدوین استراتژی بازاریابی در شبکه های اجتماعی نیز موثر است.

 درآمد فعالان رسانه های اجتماعی در ایران 
براساس اطلاعاتی که به دست آوردیم در ایران، خدماتی که در بستر رسانه های اجتماعی ارایه می شود شامل تولید محتوا، مدیریت، تبلیغات و جمع آوری لایک و دنبال کننده است. مدت زمان اجرای قراردادهایی که برای ارایه این خدمات بسته می شود، بین 2 تا 6 ماه است. 
ارایه خدمت به کسب وکارهای کوچک در این حوزه بین یک تا 3 میلیون تومان برای صاحبان این کسب وکارها هزینه دارد. این امور معمولا توسط نیروی جوان آشنا به رسانه های اجتماعی انجام می شود. شرکت های نیمه تجاری نسبتا بزرگ تر مانند رستوران های زنجیره ای یا شرکت های خدماتی بزرگ با پرداخت هزینه ای بین 3 تا 7 میلیون تومان می توانند خدماتی نظیر مدیریت و تحلیل محتوا، پاسخ گویی به کاربران، تولید محتوا و راه اندازی وبلاگ را از سوی یک تیم حرفه ای دریافت کنند. برای ارایه خدمات حضور در رسانه های اجتماعی به شرکت های تجاری بزرگ، معمولا آژانس های تبلیغاتی وارد کار می شوند که با توجه به نوع خدمات شان هزینه دریافت می کنند. این آژانس ها معمولا برای شرکت های تجاری بزرگ بسته هایی با 100 الی 200 خدمت حرفه ای خلاقانه طراحی می کنند که از تولید محتوا تا طراحی و تولید تبلیغات را دربر می گیرد و قیمت این بسته ها بسته به توافق دو طرف تعیین می شود. 

 گذر از دوران گذار
درآمد ارایه دهندگان خدمات در بستر رسانه های اجتماعی بستگی به میزان پذیرش و اهمیت حضور در این رسانه ها از سوی شرکت ها تجاری و نیمه تجاری یا خدماتی دارد. در حال حاضر در ایران صاحبان کسب وکار به تازگی متوجه اهمیت و تاثیر رسانه های اجتماعی بر کسب و کارشان شده اند. برخی ورود به این فضا را به عنوان فعالیتی لوکس، بعضی آن را ضروری و برخی غیر ضروری می دانند. برای گذر از این شرایط نیاز است فعالان همین حوزه با همفکری و همراهی یکدیگر در عین حفظ رقابت از طریق افزایش کیفیت خدماتشان، ساختار این شغل جدید را به درستی شکل دهند و پایه های آن را بگذارند. 

هرزنامه ها سبب می شوند گاه، صفحات شخصی کاربران با انبوهی از این پیام ها مواجه شده و این امر سبب اتلاف وقت کاربران و بار ترافیکی بالا در هنگام مشاهده این شبکه ها می شود.

هرزنامه

هرزنامه (اسپم-(Spam  در شکل کلی، پیامی است حاوی محتوای بیهوده یا مخرب که به صورت ناخواسته به دست دریافت‌کنندگان می‌رسد. هرزنامه‌ها عمدتا با اهداف سودجویانه و در قالب پیام‌های تبلیغاتی برای افراد ارسال می شوند. ظهور این پدیده تقریبا هم‌ زمان با آغاز ارتباطات الکترونیکی است. هرزنامه‌نگاران در هر دوره‌ای از تاریخ و هم‌زمان با ظهور فناوری‌های نوین، خود را به‌روز کرده و از ابزار و فناوری جدید برای ارسال هرزنامه استفاده کرده‌اند.

هرزنامه ها سبب می شوند گاه، صفحات شخصی کاربران با انبوهی از این پیام ها مواجه شده و این امر سبب اتلاف وقت کاربران و بار ترافیکی بالا در هنگام مشاهده این شبکه ها می شود. علاوه براین، ارسال پیام های فریب کارانه به دلیل برقراری ارتباطات آسان در این شبکه ها، سبب به دست آوردن اطلاعات حساس کاربران می شود؛ از دیگر این مشکلات، می توان به قرارگیری محتوای مربوط  به بزرگسالان اشاره کرد که کاربر، بدون علم به این موضوع، در صفحه شخصی خود با چنین پیام هایی مواجه می شود.

درسالهای اخیراستفاده ازشبکه های اجتماعی و ایجاد امکانات مهیج در آن، مخاطبان و علاقمندان بسیاری را به سوی خود جلب نموده است همگام با این امر، مطالب نامناسب و ناخواسته ای چون هرزنامه، در این شبکه ها منتشر می شود. ارسال محتوای نامناسب توسط دوستان کاربران یا فرستندگان هرزنامه سبب می شود که کاربران این مطالب را دریافت نمایند . امروزه شبکه ها و اینترنت به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی بشر تبدیل شده است. این موضوع در کنار مزایای بسیار، می تواند انواع تهدیدات امنیتی و ناهنجاری های اجتماعی را نیز به دنبال داشته باشد. رشد روز افزون شبکه های اجتماعی آنلاین به دلیل محبوبیت وکاربری آسان، آنها را به عنوان اصلی ترین هدف برای هرزنامه نویسان تبدیل کرده است.

هدف و انگیزه هرزنامه این است که اطلاعاتی به گیرنده منتقل نماید که این اطلاعات مانند، تبلیغات یک محصول (که به احتمال زیاد بی ارزش، غیر قانونی و یا غیر موجود)، طعمه برای یک طرح تقلبی و سایر مواردی از این قبیل می باشد. به دلیل ارزان بودن ارسال اطلاعات از طریق ایمیل، این روش برای تولید کنندگان اسپم و کسانی که اهداف خاصی دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. تنها بخش بسیار کوچکی از دریافت کنندگان ممکن است مورد هدف قرار گیرند که شاید این عدد یک در ده هزار یا کمتر نیز باشد ولی در هر حال، جلوگیری و فیلتر کردن اسپم ها، خود می تواند باری از ترافیک شبکه را بهبود بخشد.

هرزنامه اجتماعی

این روزها تقریبا تمامی شرکت‌های سرویس دهنده رایانامه، مجهز به ابزارهای مدرن برای کشف هرزنامه‌ها هستند و همین امر توانسته تا حد بسیار بالایی از انتشار هرزنامه‌ها پیشگیری نماید. به همین دلیل هرزنامه نگاران از ابزار ارتباطی جدیدتری که مدام در حال توسعه و افزایش محبوبیت در میان کاربران است، استفاده کرده و این ابزار را برای رسیدن به اهداف خود و هجوم به کاربران انتخاب کرده‌اند؛ شبکه‌های اجتماعی. به این پدیده جدید یعنی ارسال هرزنامه در شبکه‌های اجتماعی، عنوان هرزنامه اجتماعی (Social Spam) داده‌اند که کشف آن نسبت به هرزنامه‌های رایانامه‌ای به‌ مراتب دشوارتر است. هرزنامه‌ اجتماعی در مقایسه با هرزنامه رایانامه‌ای، فرصت‌های بیشتری برای هرزنامه نگاران فراهم کرده است؛ زیرا با استفاده از ابزارهای جستجوی شبکه اجتماعی، می‌توان کاربران را آسان‌تر، مورد هدف قرار داد.

برای مثال ابزار جستجوی گراف در یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های اجتماعی، این امکان را به هر کاربر می‌دهد که به‌آسانی گروه مشخصی از کاربران که با یکدیگر در ارتباط هستند را شناسایی کند؛ در صورتی که یک هرزنامه‌نگار از چنین امکانی استفاده کند، به گروه‌های مختلف دوستی در شبکه‌های اجتماعی دست خواهد یافت و می‌تواند هرکدام از آن‌ها را هدف قرار دهد. همچنین با استفاده از مشخصات کاربران از قبیل سن، مکان، نوع علایق و مطالب موردپسند (Likes)، ارتباط‌ها و غیره، مزاحمان می‌توانند کاربران را دسته‌بندی کرده و به ‌طور ویژه، گروه‌های خاصی را انتخاب کنند. علاوه بر این، در مقابل هرزنامه‌های رایانامه‌ای که تنها قابل مشاهده توسط خود فرد هستند، هرزنامه اجتماعی می‌توانند توسط تمامی افرادی که با قربانی در ارتباط هستند نیز، دیده شوند. آمارها، حاکی از آن هستند که نزدیک به 40 درصد از حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی، تنها برای ارسال هرزنامه‌ها استفاده می‌شوند.

اهداف هرزنامه نگاران

متداول‌ترین انگیزه برای هرزنامه ‌نگاری، انگیزه های مادی است. یک راه ساده برای رسیدن به این هدف، جذب کاربران به وب‌گاه‌های حاوی تبلیغات تجاری است. یک هرزنامه نگار ممکن است با هر کلیک کاربران بر روی یک تبلیغ، مبلغی به عنوان کارمزد از صاحب تبلیغ دریافت کند؛ بنابراین یافتن راه‌های مؤثر برای هدایت حجم بالایی از کاربران به وب‌گاه تبلیغاتی، می‌تواند برای هرزنامه نگار حاوی سود مالی قابل‌توجهی باشد. این روش تولید درآمد برای هرزنامه نگاران آسان است؛ زیرا کاربران انرژی کمی برای کلیک بر روی یک تبلیغ صرف کرده و لذا به احتمال زیادی این کار را انجام خواهند داد. مسئله ای که اکثر قربانیان هرزنامه‌ها از آن آگاه نیستند، چیزی است که بر روی آن کلیک می‌کنند. این طعمه می‌تواند هر نوع مطلبی باشد؛ مانند تصویر یک منظره، فیلمی از بازی‌کردن یک کودک دوست‌داشتنی و حتی تصویری از گربه‌ای ملوس!
یکی دیگر از انگیزه‌های انتشار هرزنامه، اجرای «حملات صیادی» است که با هدف دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران اعم از گذر واژه و اطلاعات بانکی انجام می‌شود. چنین هرزنامه‌هایی در صورت موفقیت در فریب کاربران، می‌توانند تاثیر بسیار مخربی برای آنان داشته باشند.
هرزنامه ‌نگاران اجتماعی، تمامی روش‌های سنتی و مرسوم در هرزنامه‌های رایانامه‌ای را نیز به‌کار می‌برند. با وجود امکانات جدید امنیتی در شبکه های اجتماعی، توزیع هرزنامه ها، توسعه‌ قابل توجهی یافته است. برای مثال، هرزنامه اجتماعی می‌تواند تنها با یک کلیک، در میان صدها، هزاران و حتی میلیون‌ها کاربر انتشار یابد. در مقابل، هرزنامه‌های رایانامه‌ای تنها قابلیت برخورد یک‌به‌یک را دارند.

انواع هرزنامه اجتماعی

انواع بسیاری از هرزنامه‌های اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی رایج هستند. دو نوع از شناخته‌شده ‌ترین انواع هرزنامه‌ها عبارت‌اند از هرزنامه‌های متنی و پیوندی(Link)  که در ادامه به تشریح این دو خواهیم پرداخت:

هرزنامه‌ های پیوندی
این نوع از هرزنامه، حاوی متنی وسوسه ‌انگیز به همراه یک پیوند اینترنتی است. کاربر کنجکاو و بی‌احتیاط، ممکن است روی پیوند مذکور کلیک کرده و به وبگاه هرزنامه نگار هدایت شود. این وبگاه ممکن است حاوی تبلیغات باشد یا موجب نصب بدافزار شود؛ اما در بسیاری از موارد، هدف هرزنامه‌های پیوندی، تنها هدایت کاربران به سمت وب‌گاه‌های مدنظر هرزنامه‌ نگار و کمک به افزایش ساختگی رتبه آن‌ها در نتایج موتورهای جستجوگر است. برای ترغیب کاربران ممکن است وعده پول یا پیشنهادات دیگری در کنار پیام نیز قرار گیرد.

هرزنامه‌ های متنی
در این نوع از هرزنامه ها، هرزنامه نگاران از ایجاد متن های فریبنده برای رسیدن به مقاصد خود استفاده می کنند. یکی از نمونه‌های رایج، طومارهای زنجیره‌ای (Chain Letter)‌ است. در اغلب آن‌ها، هرزنامه ‌نگاران با ترساندن کاربران از آن‌که در صورت عدم انتشار این متن، اتفاقی ناخوشایند برای آنان رخ می دهد، افراد را متقاعد یا مجبور به انتشار هرزنامه می‌کنند. برخی مواقع نیز از پیام‌های مثبت استفاده می کنند؛ برای مثال «با هر بار اشتراک این متن، مبلغی به مرکز مبارزه با سرطان تخصیص می‌یابد». در برخی موارد، این طومارها حتی حاوی درخواست ارسال پول یا اطلاعات به فرستنده اصلی (که همان هرزنامه‌نگار است) نیز هستند. 

راهکارهای مقابله یا مواجهه با هرزنامه های اجتماعی

نکته‌ای که وجود دارد این است که برخی از شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی، تاکنون تلاش کافی برای کشف و شناسایی هرزنامه‌های درون شبکه، انجام نداده‌اند. با نگاهی بدبینانه حتی می‌توان برخی از شبکه‌های کوچک‌تر و نامعتبر را متهم به نادیده‌گرفتن عامدانه این امر و سودجویی از این ابزارهای تبلیغی نمود. با این حال یک شبکه اجتماعی متعهد و متولیان آن باید با جستجوی راه‌کارهای فنی برای شناسایی و کنترل هرزنامه‌ها در شبکه خود، از کاربران در برابر سیل هرزنامه‌ها محافظت کرده و موجب افزایش رضایت و اعتماد آنان شوند.
اخیرا شرکت‌های گوناگونی در زمینه تولید محصولات و ابزار فناورانه برای مقابله با هرزنامه‌های اجتماعی آغاز به فعالیت کرده‌اند که نشان از نیاز روزافزون به مقابله با این پدیده در شبکه‌های اجتماعی دارد. از سوی دیگر، کاربران نیز باید دقت و احتیاط لازم در هنگام کار با شبکه‌های اجتماعی و مواجهه با این‌گونه پیام‌ها را به خرج داده و به‌راحتی جذب پیام‌ها و تبلیغات فریبنده هرزنامه نگاران نشوند.

منابع

1- سالاری سروری, سیما؛ هادی خسروی فارسانی و محمدرضا خیام باشی، 1395، ارائه روشی جهت بهبود تشخیص هرزنامه نویسان در شبکه های اجتماعی آنلاین، دومین کنفرانس بین المللی وب پژوهی، تهران، دانشگاه علم و فرهنگ.

2- سیاحی, عارف و سید محسن هاشمی، 1394، استفاده از یک روش ترکیبی چند لایه برای جلوگیری و فیلتر کردن ایمیل های اسپم، کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در فناوری اطلاعات، کامپیوتر و مخابرات، تربت حیدریه، شرکت مخابرات خراسان رضوی.

3- قسمتی, سیمین و علی یزدیان ورجانی، 1393، مدیریت هرزنامه در شبکه های اجتماعی با استفاده از برچسب گذاری محتوا، مجله علمی- پژوهشی ” پدافند  الکترونیکی  و  سایبری “، سال دوم، شماره 2،  ص 53-62.

4- حسینی لاریجانی, نسیم؛ علی یزدیان ورجانی و سیده سریر حسینی شیروانی، 1392، طراحی سیستم تشخیص هرزنامه در پست های شبکه اجتماعی مبتنی بر داده کاوی، پنجمین کنفرانس ملی مهندسی برق و الکترونیک ایران، گناباد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد.

5- وب سایت مرکز ماهر (www.certcc.ir)

نویسنده:

سید آرمین سروسر: عضو انجمن علمی آموزش و توسعه منابع انسانی ایران

اینترنت پدیده ای است که خواه ناخواه تاثیر زیادی بر عرصه سیاست گذاشته و با توجه به خصلت جهان شمولش هر نقطه از دنیا و هر جور سیاستمداری را تحت الشعاع خود قرار داده است.
باشگاه خبرنگاران جوان؛از زمانیکه دیمیتری مدودف در سال 2010 یکی از ارکان مهم روسیه شد،بحث کافی نبودن حضور چهره های سیاسی روسی در تکنولوژی و اینترنت  بالا گرفت و این در حالی است که از 5-6 سال قبل شبکه های اجتماعی بخصوص فیس بوک و توئیتر ابزار پر سر و صدایی برای چهره های سیاسی و قابل توجه دولتی شناخته شده است.
امروزه اگر نمایندگان و چهره های سیاسی اینترنت در اختیار نداشته باشند ،بسیار عجیب به نظر می رسد.از طرف دیگر فعالیت شخصی در شبکه ها اجباری شده و از سوی دیگر این شبکه ها به یک رویکرد پدیداری و ابزاری برای کسب و کار تبدیل شده است.
اما در حال حاضر تعداد زیادی از چهره های سیاسی روسی فعالیت در شبکه های اجتماعی را متوقف کردند و هنوز در کش و قوس این هستند که فعالیت در شبکه ها مناسب کار سیاسی هست یا نه.
تجربه سالهای اخیر نشان داده که روسیه حتی در انتخابات منطقه ای از تکنولوژی استفاده نکرده است.
یکی از دلایل کم اهمیت دادن سیاستمداران روسی به حضور در این شبکه های اجتماعی حفظ حریم شخصی آنها است چرا که با حضور در شبکه ها احتمال انتشار مسائل خصوصی آنها بالا می رود.
از سوی دیگر سیاستمداران هنوز کار با شبکه های اجتماعی را لازمه سیاست نمی بینند از این رو ترجیح می دهند که خیلی حضور پر رنگ نداشته باشند.
از این رو گزارشات و آمار نشان می دهد که سیاستمداران روسی به نسبت دیگر سیاستمداران حضور کم رنگ تری در شبکه های اجتماعی دارند.
پوتین در این باره می گوید: صدها سازمان غیردولتی آمریکایی با پوشش اجتماعی، رسانه ای و انسان دوستانه در کشورهای مختلف بویژه غیر همسو باسیاست های واشنگتن فعالیت می کنند که معمولا اهداف سیاسی دارند و روسیه نیز یکی از این کشورها است.
این سازمان ها که بیشتر از سوی دولتمردان، سرمایه گذاران، شرکت های بزرگ و نمایندگان کنگره و سنا حمایت می شوند، با ایجاد شعبه های مختلف پنهان و آشکار و همچنین ارتباط با برخی سازمان های کشور میزبان که گرایش های همسو دارند، شبکه ای پیچیده از اثرگذاری های اجتماعی را پایه ریزی می کنند تا در صورت لزوم مانند برگزاری انتخابات و شکل گیری اعتراض های اجتماعی از آن بهره ببرند.
سال 1991 که فروپاشی شوروی رخ داد، راه اندازی انقلاب های مخملی و رنگی در دستور کار سازمان های غیر دولتی غرب قرار گرفت که در کشورهای مختلفی از جمله اوکراین، گرجستان قرقیزستان و صربستان تجربه شد.
بنابراین به عقیده پوتین شبکه های اجتماعی راه نفوذ افکار خارجی را در روسیه باز می کند از این رو تهدیدی برای امنیت ملی روسیه می بیند.
اما از سوی دیگر ترامپ پیروزی اش در انتخابات را مدیون شبکه های اجتماعی است.
او رسانه های اجتماعی را ابزاری فوق العاده مهم و شکل جدیدی از وسایل ارتباط جمعی توصیف می کند و رسانه های اجتماعی را نقش کلیدی در پیروزی اش می داند  و به استفاده از آنها در دوران ریاست کاخ سفید ادامه خواهد داد.
به گفته ترامپ، حضور وی در رسانه های اجتماعی از جمله فیس بوک، توئیتر و اینستاگرام؛ ابزاری را در انتخابات در اختیارش قرار داد که بسیار قوی تر از صدها میلیون دلاری است که دمکرات ها برای اعمال نفوذ در نتیجه انتخابات هزینه کرده اند.
ترامپ گفت در شبکه های توئیتر، فیسبوک و اینستاگرام 28 میلیون طرفدار دارد.

هشدارهای مربوط به استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی دیگر محدود به اشخاص نیست، استفاده نادرست از این شبکه‌ها کار را به جایی رساندکه دادستان کل کشور بخشنامه‌ای را ابلاغ کرد که در آن تاکید شده تبادل اطلاعات نهادهای اجرایی در شبکه‌های اجتماعی خارجی ‌‌ممنوع است؛ چراکه به اعتقاد کارشناسان، سرقت اطلاعات و جاسوسی در شبکه‌های اجتماعی مساله‌ای جدی است که در کشورمان کمتر به آن توجه می‌شود.
‌‌استفاده از شبکه‌های اجتماعی فراگیر شده، اما آموزش‌های لازم در این خصوص جدی گرفته نمی‌شود به همین خاطر بسیاری از شهروندان ناخواسته گرفتار مشکلاتی می‌شوند که استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی برای آنها به ارمغان می‌آورد، مشکلاتی مانند کلاهبرداری، سرقت اطلاعات، اخاذی و توهین.

تهدیدهای استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی به این موارد محدود نمی‌شود، زیرا افرادی که در پشت پرده شبکه‌های اجتماعی خارجی حضور دارند با تحلیل اطلاعات منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی می‌توانند نبض بازار و اقتصاد کشور را در دست بگیرند. اما این همه تهدیدهای استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی نیست؛ زیرا ندانم‌کاری برخی مدیران دستگاه‌های اجرایی سبب شده شبکه‌های اجتماعی حکم جاسوسانی را پیدا کنند که بدون کمترین زحمت به اطلاعات محرمانه نهادهای اجرایی دست پیدا می‌کنند موضوعی که دادستان کل کشور را مجبور به واکنش کرده است.

ابلاغیه‌ای ضروری

استفاده نادرست نهادهای اجرایی کشور از شبکه‌های اجتماعی خارجی سرانجام سبب شد دادستان کل کشور بخشنامه‌ای را صادر کند که در آن تاکید شده نهادهای اجرایی نباید از شبکه‌های اجتماعی خارجی برای تبادل اطلاعاتشان بهره ببرند.

عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون قضایی دادستان کل کشور در این باره تاکید کرده تبادل اطلاعات نهادهای اجرایی در شبکه‌های اجتماعی خارجی بر اساس بخشنامه دادستان‌ ممنوع شده‌. آن طور که او توضیح داده‌ بر اساس ابلاغیه ‌حجت‌الاسلام منتظری دادستان کل کشور،‌ نهادهای اجرایی از به‌ کارگیری شبکه‌‌های اجتماعی خارجی مانند تلگرام برای اشتراک‌گذاری اطلاعات سازمانی، اطلاع‌‌رسانی و انجام امور روابط عمومی و سایر بهره‌‌برداری‌‌های اداری باید خودداری کنند.

این بار اولی نیست که بخشنامه‌هایی در این باره صادر می‌شود، چراکه مدتی پیش نیز از سوی مرکز مدیریت راهبردی ریاست جمهوری به همه سازمان‌ها و نهادهای اجرایی بخشنامه‌ای ابلاغ شده بود که در آن بر‌‌ ممنوعیت استفاده از پیام‌رسان‌های شبکه‌های اجتماعی خارجی تاکید شده بود، اما چون برخی نهادهای اجرایی به این بخشنامه توجه نکردند‌، دادستانی‌ بخشنامه‌ای جدید را در این خصوص ابلاغ کرده است.

آن طور که خرم‌آبادی به ایرنا توضیح داده با توجه به این که شبکه‌های اجتماعی خارجی موجب در اختیار گذاشتن اطلاعات مبادله شده و کنترل وسیله پیام‌رسان می‌شود، دادستانی این بخشنامه را صادر کرده است.

منافع ملی در خطر

کنترل پیام‌های مبادله شده در شبکه‌های اجتماعی تنها دلیلی نیست که به صدور چنین بخشنامه‌ای منجر شده،‌ نباید فراموش کرد که دسترسی به اطلاعات و داده‌پردازی از سوی شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به خطر افتادن منافع کشور منجر شود.

‌‌معاون قضایی دادستان کل کشور‌ ‌با اشاره به این که‌ مواد 733 و 731 قانون مجازات اسلامی هرگونه اقدام عمدی و غیرعمدی دسترسی اطلاعاتی بیگانگان را جرم تلقی کرده، گفته است لذا همه کارکنان و مدیران نهادهای اجرایی براساس این بخشنامه حق استفاده از شبکه‌های اجتماعی بیگانه را ندارند.

‌او درباره این که آیا این موارد برای روابط عمومی‌ها و مسئولان قضایی هم مصداق دارد، نیز گفته‌ مجموعه قوه قضاییه هم باید این موارد را مد نظر داشته باشد و از شبکه‌های اجتماعی خارجی برای تبادل اطلاعات نباید استفاده کند.

مصرف امنیتی و سیاسی

اطلاعات رد و بدل شده در شبکه‌های اجتماعی داده‌های پر ارزشی است که تحلیلگرانی که در پشت پرده شبکه‌های اجتماعی قرار دارند با بررسی آنها می‌توانند سرنوشت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی یک کشور را تغییر دهند.

عزیز نجف‌پور، پژوهشگر حوزه فضای مجازی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید وقتی سازمان‌ها و نهادهای اجرایی از شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده می‌کنند، امکان فاش شدن اطلاعات و داده‌های آنها وجود دارد.

به گفته او، علاوه بر این صاحبان شبکه‌های اجتماعی خارجی با استفاده از فناوری، اطلاعاتی را که به دست می‌آورند تحلیل کرده و از این طریق می‌توانند منافع ملی کشور مورد هدفشان را به خطر بیندازند‌.

در واقع مسئولان و کارمندان نهادهای اجرایی باید بدانند هنگام به اشتراک گذاشتن مدرک، نامه و اسناد در شبکه‌های اجتماعی خارجی علاوه بر طرف مقابلشان شخص سومی نیز به این اطلاعات دسترسی پیدا می‌کند، شخصی که برای رسیدن به اهدافش خیلی راحت از آنها سوء استفاده می‌کند یا حاضر است آنها را بفروشد.‌ آن طور که نجف‌پور می‌گوید ‌گردانندگان شبکه‌های اجتماعی خارجی از طریق تحلیل اطلاعات موجود در این شبکه‌ها ذائقه کاربران را تشخیص داده و به این شکل بازار آن جامعه را در دست می‌گیرند‌.

رایگان اما خطرناک

تسلط بر اقتصاد و بازار کشور تنها خطراتی نیستند که در این بین وجود دارند؛ چراکه مالکان این شبکه‌ها از اطلاعات کاربران برای مصارف سیاسی و امنیتی نیز استفاده می‌کنند‌.

مساله مهم دیگری که کاربران باید هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی به آن توجه کنند این است که چرا گردانندگان شبکه‌های اجتماعی حاضر شده‌اند چنین خدمات پرهزینه‌ای را رایگان در اختیار آنها بگذارند.

دکتر علیرضا حسن‌زاده، مدیر گروه مدیریت فناوری و اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند که کاربر آگاه فردی است که انگیزه چنین خدمات رایگانی را تحلیل کند، چراکه تبادل اطلاعات بین دو شخص جنبه مثبت قضیه است‌. آن طور که او می‌گوید، صاحبان شبکه‌های اجتماعی با تحلیل محتوا و اطلاعاتی که اشخاص مختلف در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند می‌توانند برای رسیدن به اهداف سیاسی خود بهره برده و برای کشور مورد نظرشان مشکلات زیادی را ایجاد کنند‌.

جاسوسان جدید

هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی خارجی کمتر کاربری به این فکر است که پشت پرده و هدف نهایی گردانندگان شبکه‌های اجتماعی چیست، اگر غیر از این بود کارمندان و مسئولان نهادهای اجرایی کشور هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی دقت بیشتری از خود نشان می‌دادند و به اطلاعات محرمانه کشور چوب حراج نمی‌زدند.

مدیر گروه مدیریت فناوری و اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس می‌گوید: صاحبان شبکه‌های اجتماعی خارجی می‌توانند از این ابزار به عنوان جاسوس استفاده کرده و اطلاعات مورد نیازشان را به آسانی به دست بیاورند‌. آن طور که او می‌گوید محدودیت حضور مسئولان و کارمندان نهادهای اجرایی در شبکه‌های اجتماعی خارجی محدود به کشورمان نمی‌شود و کشورهای دیگر نیز هستند که برای این گروه‌ها محدودیت ایجاد کرده‌اند.

با توجه به اظهارنظر کارشناسان و مسئولان باید یادآور شد که برای کاهش سرقت اطلاعات از سوی صاحبان شبکه‌های اجتماعی خارجی بهتر است مسئولان برای همه‌گیر شدن یک شبکه اجتماعی داخلی سرمایه‌گذاری بیشتری کنند؛ زیرا وقتی شبکه‌های اجتماعی داخلی بتوانند با نمونه‌های خارجی خود رقابت کنند کاربران دلیل کمتری برای حضور در شبکه‌های اجتماعی خارجی خواهند داشت. علاوه بر این به نظر می‌رسد هنوز بسیاری از شهروندان و مسئولان در نهادهای اجرایی کشور از شیوه درست استفاده از شبکه‌های اجتماعی آگاهی ندارند به همین دلیل برای آموزش و بالا بردن سواد رسانه‌ای شهروندان و مسئولان نیز باید برنامه‌های آموزشی مناسبی را تدارک دید.

مهدی آئینی - جام جم

فرمانده نیروی انتظامی گفت: به‌زودی روند ادامه فعالیت شبکه‌های اجتماعی در کشور مشخص خواهد شد.

به گزارش خبرنگار مهر، سردار حسین اشتری صبح چهارشنبه در نشست مطبوعاتی با خبرنگاران در همدان با بیان اینکه هدف از سفر به همدان بازدید از یگان های مستقر در استان و دیدار با کارکنان نیروی انتظامی است، اظهار داشت: در این سفر بررسی میزان موفقیت در انجام وظایف در دستور کار بود که وضعیت همدان در این زمینه مناسب است.

وی بابیان اینکه نیروی انتظامی در رفع نواقص به همکاری دستگاه ها نیاز دارد و امید می رود همکاری ها افزایش یابد، گفت: کشفیات مواد مخدر در استان همدان ۱۵ درصد نسبت به ۱۰ ماه سال قبل افزایش یافته است.

وی گفت: در برخورد با جرائم اقدامات خوبی انجام شده و کشف سرقت ها روند خوبی داشته که امید می رود با همت نیروی انتظامی شرایط بهبود یابد.

وی با بیان اینکه احساس امنیت وضعیت خوبی در همدان دارد، اظهار داشت: مباحث در خصوص تلگرام در شورای عالی فضای مجازی مطرح شده که تا چند جلسه آینده روند ادامه فعالیت شبکه های اجتماعی در کشور مشخص خواهد شد.

اشتری با بیان اینکه پلیس فتا اشراف خوبی بر فضای مجازی دارد، عنوان کرد: پیگیری ها و کشف جرائم در فضای  مجازی رشد خوبی داشته و بیش از ۸۵ درصد گزارشات کشف شده است.

جرائم در فضای مجازی افزایش یافته است

وی همچنین عنوان کرد: جرائم در فضای مجازی افزایش یافته و امید می رود با آگاهی بخشی خانواده ها، اطلاعات شخصی، کمتر در فضای مجازی رد و بدل شود.

فرمانده نیروی انتظامی با اشاره به برخورد با جرائم اخلاقی و اجتماعی در پی اجرای طرح های ارتقاء امنیت اجتماعی، افزود: عدم رعایت شئونات اسلامی توسط رانندگان با ثبت پلاک خودرو قابل پیگیری و برخورد است و وسیله نقلیه متخلف توقیف خواهد شد.

وی با بیان اینکه سامانه ۱۱۰ و ۱۹۷ آماده شنیدن گزارش های مردم است، یادآور شد: به رانندگان توصیه می شود که شئونات اسلامی را رعایت کنند.

اشتری با اشاره به اینکه وظیفه قانونی و ذاتی نیروی انتظامی برخورد با این موضوع است، اظهار داشت: ما تمام تلاش خود را در این زمینه خواهیم داشت.

وی با بیان اینکه عزم راسخ برای پیشگیری از اتفاقات مشابه پلاسکو وجود دارد، خاطرنشان کرد: توصیه هایی به اصناف انجام شده که امید می رود با رعایت موارد توصیه شده، اتفاقاتی از این قبیل کاهش یابد.

فرمانده نیروی انتظامی در ادامه یادآور شد: مسئولیت امنیتی انتخابات بر عهده ناجا است و با ابلاغ ستاد کل نیروهای مسلح و جاشنین فرماندهی کل قوا، این مسئولیت انجام خواهد شد.

انتخابات به صورت امن و با کمترین مشکلات برگزار خواهد شد

وی با بیان اینکه آمادگی کامل در این زمینه وجود دارد، گفت: انتخابات به صورت امن و با کمترین مشکلات برگزار خواهد شد و با توجه به تجربیات و توانمندی های موجود، وضعیت خوبی برای انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی شهرها و روستاها پیش بینی می شود.

اشتری با اشاره به کاهش ۴ درصدی جرائم در کشور عنوان کرد: کشف و برخورد جرائم سرعت یافته و در کمتر از ۱۲ ساعت پرونده ها رسیدگی و به مراجع تحویل داده می شود.

وی افزود: برخی جرائم دیرتر کشف شده اما با توانمندی و تجهیزات خوب پلیس و همچنین همکاری قوه قضاییه، برخوردها به خوبی صورت می گیرد.

فرمانده ناجا گفت: استفاده از دوربین ها در جاده های اصلی از اولویت های پلیس است و در داخل شهرها و کلانتری ها نیز دوربین وجود دارد اما این وضعیت در استانهای مختلف متفاوت است.

اشتری با بیان اینکه یکی از اولویت های مأموریتی برخورد با ورود کالای قاچاق به کشور است، اظهار داشت: در این راستا اقدامات خوبی انجام شده و کشفیات ۴۰ درصد افزایش یافته که حاکی از تلاش پلیس است هرچند برخورد با مافیای قاچاق سخت تر است و امید می رود با اشراف اطلاعاتی بتوان برخوردها را افزایش داد.

وی با تأکید بر آموزش برای حرفه ای شدن نیروهای پلیس، عنوان کرد: حرفه ای گرایی از اولویت های پلیس است و با ارتقاء آموزش و راه اندازی قرارگاه تربیت در نیروی انتظامی توفیقات خوبی حاصل شده است.

شبکه های اجتماعی را می توان به عنوان پدیده دهه اخیر شناخت. پدیده ای که کاربران را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک کرده است.

به گزارش کلیک –  این روزها کمتر کسی را می توان یافت که با وجود گوشی های هوشمند، حداقل عضو یک یا چند شبکه اجتماعی نباشد. این شبکه ها که غالبا به صورت اپلیکیشن در گوشی های هوشمند، تبلت و یا حتی در کامپیوترها یافت می شوند، جمع کثیری از کاربران را به خود مشغول ساخته اند. ارسال فایل ها، تماس تصویری و صوتی و به اشتراک گذاری تصاویر همه و همه از کارایی شبکه های اجتماعی به حساب می آید.

به گفته محققان، از هر ۱۰ آمریکایی ۷ شهروند عضو شبکه های اجتماعیست که در این میان، با به اشتراک گذاری تصاویر و یا تبادل فایل ها با دیگر کاربران ساعت ها سرگرم می شوند. در این گزارش به چگونگی شکل گیری شبکه های اجتماعی می پردازیم.

شبکه های اجتماعی در طول زمان

مرکز تحقیقاتی پو (Pew Research Center)، طی تحقیقی فراز و نشیب و چگونی رشد شبکه های اجتماعی در جامعه را مورد بررسی قرار داده است. کارشناسان تولد پدیده شبکه های اجتماعی را سال ۲۰۰۵ میلادی دانسته اند، در سال های نخست تنها ۵ درصد از شهروندان آمریکایی از این سرگرمی تازه بهره می بردند که این آمار در سال  ۲۰۱۱ با رشدی باور نکردنی به ۵۰ درصد از شهروندان رسید. با گذشت ۱۱ سال از شروع به کار شبکه های اجتماعی و همه گیر شدن آن امروزه ۶۹ درصد از شهروندان آمریکایی به گونه ای درگیر این پدیده اجتماعی شده اند.

بیشترین کاربران شبکه های اجتماعی چه کسانی هستند؟

با افزایش استفاده از گوشی های هوشمند و به موازات آن ترویج اپلیکیشن های در دسترس، میزان استفاده از شبکه های اجتماعی نیز بیش از پیش افزایش یافته است. شعار این اپلیکیشن ها، “در هر کجا که هستید با تنها یک اشاره به جمع دوستانتان بپیوندید ” بسیاری از قشر جوانتر را به خود جلب کرد که امروزه نیز  بیشترین آمار را به خود اختصاص داده اند، این در حالیست که رواج استفاده از این اپلیکیشن ها این روزها محبوبیت شبکه های اجتماعی در میان همه سنین افزایش یافته است.

محبوب ترین شبکه اجتماعی کدام است ؟

کارشناسان با انجام تحقیقات گسترده دریافتند که فیس بوک با بیشترین آمار کاربر در رتبه نخست محبوبیت در میان شبکه های اجتماعی قرار دارد و جایگاه بعدی به ترتیب از آن، توئیتر، Pinterest، اینستاگرام و لینکدین می باشد.

کاربران چه میزان از وقت خود را در شبکه های اجتماعی می گذرانند؟

به اعتقاد کارشناسان کاربران فیس بوک؛ بیشترین وقت را در این شبکه اجتماعی میگذرانند که این تقریبا سه چهارم اوقات فراغت این کاربران است. در جایگاه بعدی توئیتر و اینستاگرام بیشترین وقت از کاربران را به خود اختصاص می دهند.

با افزایش استفاده از شبکه های اجتماعی، پدیده ای با نام اعتیاد به این نوع از سرگرمی نیز به موازات آن رشد داشته است. این میزان از درگیری کابران به گونه ایست که حتی دولت ها هم برای پیشگیری از عوارض استفاده مداوم هشدار داده اند.

برمبنای آخرین بررسی های نظام پایش شاخص های ارتباطات کشور، ۶۵ درصد کاربران اینترنت در ایران عضو شبکه های اجتماعی هستند و ۵۹ درصد کاربران نیز در اینترنت به دنبال تفریح و سرگرمی اند.

به گزارش خبرنگار مهر، درگاه پایش جامعه اطلاعاتی برمبنای نظام پایش شاخص های ارتباطات و فناوری اطلاعات و با توجه به نتایج طرح آمارگیری برخورداری خانوارها و استفاده افراد از فناوری اطلاعات و ارتباطات، آخرین وضعیت استفاده از ICT در ایران را تا پایان سال ۹۴ اعلام کرد.

۵۹ درصد کاربران به دنبال تفریح در اینترنت هستند

طبق این برآوردها مشخص شد که وضعیت حضور کاربران اینترنت در شبکه های اجتماعی از سال ۹۲ که ۲۰ درصد بوده در پایان سال ۹۴ به ۶۵ درصد افزایش یافته است.

این درحالی است که بررسی ها نشان می دهد که ۵۹ درصد کاربران در اینترنت به دنبال تفریح و سرگرمی اند و ۷۱ درصد از این ابزار برای ارتباطات استفاده می کنند.

فقط ۸ درصد کاربران ایرانی در اینترنت محتوا تولید می کنند

در راستای فعالیت کاربران اینترنت در ایران مشخص شده است که تنها ۸ درصد کاربران ایرانی به تولید محتوا در فضای مجازی می پردازند .

از این میان ۲ درصد تولیدات محتوا مربوط به نرم افزارهای اینترنت برای ویرایش، ۳ درصد محتوای تولید شده برای مدیریت صفحات شخصی، ۶ درصد محتوای ایجاد شده توسط کاربر شامل متن، عکس ، فیلم و موسیقی و نرم افزار و یک درصد نیز به تولید محتوا در قالب وبلاگ نویسی مربوط می شود.

۱۳ درصد کاربران ایرانی از بانکداری الکترونیکی استفاده می کنند

براساس بررسی های شاخص های جامعه اطلاعاتی  در ایران در خصوص فعالیت کاربران اینترنت مشخص شد که ۱۳ درصد فعالیت کاربران اینترنت در ایران به بانکداری الکترونیکی معطوف است. همچنین ۳۷.۵ درصد از کاربران از خدمات دولت الکترونیک و ۴۲ درصد از تجارت الکترونیک در اینترنت استفاده می کنند.

در همین حال اعلام شده است که ۲ درصد کاربران در فضای اینترنت مشارکت الکترونیکی دارند و ۴.۵ درصد کاربران نیز از خدمات رایانش ابری استفاده می کنند.

۲۷ درصد کاربران اینترنت در ایران بالای ۵۰ سال سن دارند

بررسی ها نشان می دهد که ۷۴.۷ درصد کاربران اینترنت در ایران در گروه سنی ۲۰ تا ۲۹ سال هستند و این درحالی است که ۲۷.۳ درصد کاربران اینترنت در ایران را گروه سنی ۵۰ تا ۸۹ سال تشکیل می دهند.

در همین حال فاصله جنسیتی بین کاربران اینترنت مرد و زن در ایران ۱.۹ درصد است و فاصله بین کاربران اینترنت شهری و روستایی ۲۵.۵ درصد برآورد می شود.

انجمن ایرانی مطالعات زنان با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری «همایش زنان، خانواده و شبکه‌های اجتماعی مجازی» را ۲۶ و ۲۷ بهمن ماه برگزار می‌کند.

به گزارش ایسنا، همایش زنان، خانواده و شبکه‌های اجتماعی مجازی به بررسی ارتباط بین شبکه‌های اجتماعی با موضوعاتی چون توسعه، خانواده و نظام محله‌ای، مادرانگی، سرمایه اجتماعی، اقتصاد خانواده، هویت مدرن زنان، روابط همسران، تغییرات فرهنگی و هویتی، زنان و حقوق شهروندی، شبکه‌های اجتماعی مجازی فرصت‌ها و تهدیدها، توانمندسازی زنان و سمن‌ها، دختران و زنان، اخلاق، حقوق خانواده، روابط جنسیتی و ازدواج، فرصت‌های آموزشی و یادگیری برای زنان در این شبکه‌ها، اعتیاد، آموزش سلامت و بهداشت زنان و انتقال تجربه زیسته زنان می‌پردازد.

مهلت ارسال چکیده مقاله به «همایش زنان، خانواده و شبکه‌های اجتماعی مجازی» تا ۲۸ دی ماه و اعلام نتایج ۳۰ دی ماه است.  همچنین علاقه‌مندان برای شرکت در این همایش تا ۵ بهمن ماه فرصت دارند که اصل مقاله خود را به دبیرخانه همایش ارسال کنند. نتایج نهایی نیز تا ۱۰ بهمن ماه سال جاری اعلام می‌شود. 

علاقه‌مندان می‌توانند برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این همایش به سایت www.iraws.ir مراجعه کنند.

میثم لطفی - عصر ارتباط - مارک زاکربرگ، سال 2016 میلادی را با یک پیام امیدوارکننده آغاز کرد و در تاریخ اول ژانویه روی صفحه شخصی خود نوشت: «همان طور که جهان با چالش‌ها و فرصت‌های جدید مواجه می‌شود، ما نیز این شجاعت را پیدا می‌کنیم تا بتوانیم به پیشرفت‌های بیشتر دست یابیم و گام‌های بلندتری برداریم». او و همسرش پریسیلا چان، در این سال صاحب یک دختر شدند و اتفاقات خوب دیگری هم برای این مدیر جوان رقم خورد.

با این وجود، هم‌اکنون که 2016 به‌پایان رسیده است با یک نگاه اجمالی می‌توان متوجه شد فیس‌بوک سال چندان خوشایندی را پشت‌سر نگذاشته است و می‌توان گفت در این 12 ماه بیشترین دغدغه‌ها را پیش روی خود دیده است. فیس‌بوک در این سال به‌دلیل برخی اقدامات خود به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت و اتهامات بزرگی از جمله اتهام به فعالیت‌های امپریالیستی در هند، سانسور عکس‌های تاریخی، فیلتر تصاویر ویدیویی زنده، انتشار اخبار دروغین، تاثیرگذاری منفی بر روند انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و ... به آن وارد شد و البته در روزهای پایانی هم این ادعا مطرح شد که قابلیت‌های جدید فیس‌بوک از روی اسنپ‌چت کپی‌برداری شده است.

قدرت بی‌سابقه

این شبکه اجتماعی هم‌اکنون بیش از 79/1 میلیارد نفر عضو فعال دارد و همین مساله موجب شده درآمد چند میلیارد دلاری را از بخش تبلیغات به‌دست آورد. در سه فصل نخست سال جاری میلادی این شرکت حدود شش میلیارد دلار سود خالص به‌دست آورد که رقم مذکور نسبت به سود 69/3 میلیارد دلاری در سال 2015 رشد قابل ملاحظه را نشان می‌داد. گوردون بورل، از مشهورترین کارشناسان رسانه‌ای در جهان اظهار کرد: فیس‌بوک طی سال گذشته یک میلیارد دلار در حوزه تبلیغات کاغذی درآمد کسب کرده است و همه این اتفاقات موجب شد این برند آنلاین به‌ازای هر سهام خود در تالار بورس 85 سنت سود به دست بیاورد.

استعمار دیجیتال

یکی از نخستین گام‌های اشتباه که فیس‌بوک در سال 2016 برداشت، تلقی نادرست از «ارایه خدمات رایگان» بود. فیس‌بوک روی کشورهای فقیر تمرکز کرد تا خدمات اینترنتی خود را به‌صورت رایگان در اختیار آنها بگذارد و از این طریق نفوذ خود را در مناطق مختلف بیشتر کند. در این طرح قرار بود فیس‌بوک اینترنت رایگان به دست مردم برساند که البته در نهایت فقط برخی اپلیکیشن‌ها و سرویس‌ها به‌صورت رایگان در اختیار کاربران قرار گرفت. فوریه امسال دولت هند طرح Free Basics فیس‌بوک برای ارایه خدمات اینترنتی رایگان را رد کرد و توضیح داد این طرح برخلاف قانون بی‌طرفی اینترنت دنبال می‌شود. بر اساس این اتفاق، فیس‌بوک به استعمار دیجیتالی متهم شد. این یک شکست بزرگ برای فیس‌بوک بود که پس از انجام سرمایه‌گذاری‌های فراوان نتوانست وارد بازار هند شود و توجه مدیران و کاربران این کشور را جلب کند.

سانسورسازی و پاسخ‌گویی

بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان در سال 2016 به‌صورت گسترده و مشهود دست به سانسورسازی زد. برخلاف آنکه فیس‌بوک همواره تاکید می‌کرد یک شرکت رسانه‌ای نیست و روی سرمقاله‌های خبری هیچ قضاوتی انجام نمی‌دهد، در پایان مشخص شد که این شبکه اجتماعی از سانسور کردن اخبار بسیار خوشحال است و از این مساله نفع می‌برد. فیس‌بوک در این فرایند از قوانینی که برای خود در نظر گرفته بود سرپیچی کرد و همین مساله موجب شد طی سال 2016 میلادی به‌شدت مورد انتقاد قرار بگیرد. در این راستا سپتامبر امسال عکس معروف فرار کودکان در جنگ ویتنام از روی فیس‌بوک حذف شد و پس از آن در ماه اکتبر هم یک تصویر ویدیویی مربوط به آگاهی مردم از ابتلا به سرطان سینه از روی آن پاک شد. در هر دو قضیه فیس‌بوک الگوریتم‌های هوشمند خود را عامل آن دانست.

تاثیرات انتخاباتی

هیچ‌یک از مشکلاتی که فیس‌بوک طی یک سال گذشته ایجاد کرد به اندازه تاثیرات منفی که بر روند انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بر جا گذاشت،‌ بزرگ و محسوس نبود. این شبکه اجتماعی به‌واسطه اخبار جعلی که منتشر می‌کرد و الگوریتمی که برای انتشار اخبار میان مشترکان خود در نظر گرفته بود، فرایند انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا را به نفع دونالد ترامپ جلو برد. البته زاکربرگ پس از این اتهامات گفت که شبکه اجتماعی آن هیچ‌گونه تاثیری بر روند انتخابات نگذاشته است و اخبار جعلی به‌قدری اندک بوده‌اند که در این زمینه به‌چشم نیامده‌اند.

در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، انتظار اطلاعات نادرست و اخبار جعلی دو اتفاقی بود که هیلاری کلینتون، نامزد حزب دموکرات آمریکا فیس‌بوک را عامل آن دانست و بر این مساله تاکید کرد که شبکه اجتماعی مذکور در این زمینه توانست فرایند انتخابات را عوض کند. حتی باراک اوباما، رییس‌جمهور کنونی آمریکا هم اظهار کرد که در شبکه اجتماعی فیس‌بوک برخی فعالیت‌های سیاسی در راستای انتخابات صورت گرفته است.

این اتفاق موج انتقادهای جدید را روانه زاکربرگ کرد و او متهم به فعالیت‌های سیاسی نادرست برای تبانی و تغییر نتایج انتخابات شد. اگرچه مدیرعامل فیس‌بوک همه این اتهامات را انکار کرد، ولی نتوانست منتقدان خود را قانع کند که هیچ اشتباهی انجام نداده است.

مشکلات پیش‌ رو

هم‌اکنون که سال 2016 میلادی به‌پایان می‌رسد فیس‌بوک مشکلات بیشتری را پیش‌ روی خود می‌بیند. این شبکه اجتماعی به یک فضای اشباع شده برای تبلیغات تبدیل شده و همین مساله انگیزه برندها برای حضور در فیس‌بوک را کم کرده است. فیس‌بوک این روزها به‌دنبال روش‌های جدید برای کسب درآمد می‌گردد و به این نتیجه رسیده است که سیاست‌های شبکه‌های اجتماعی نوپا برای پول درآوردن بهتر پاسخ می‌دهد.

علاوه بر این، یک اتفاق جدید به نام اسنپ‌چت هم فیس‌بوک را تهدید می‌کند. شبکه اجتماعی اسنپ‌چت در فاصله زمانی کوتاه محبوبیت زیادی کسب کرده است و زاکربرگ در آخرین گام‌های خود خدماتی را در اختیار مشترکان فیس‌بوک قرار داده که به‌صورت کاملا مشابه از روی اسنپ‌چت کپی‌برداری شده است. زاکربرگ سال 2013 میلادی پیشنهاد داد شرکت اسنپ‌چت را به قیمت سه میلیارد دلار خریداری کند که البته با درخواست او موافقت نشد. از آن زمان به بعد فیس‌بوک تصمیم گرفت از روی قابلیت‌های اسنپ‌چت کپی‌برداری کند تا از آن عقب نماند.

فیس‌بوک همچنین برای به‌اشتراک‌گذاشتن تصاویر ویدیویی بازیگران مشهور از جمله تام هنکس و اما واتسون با برخی مشکلات مواجه شد، اتهامات امنیتی از سوی مقامات دولتی آن را به دردسر انداخت و در مجموع 2016 سال چندان خوشایندی برای فیس‌بوک نبود و آرزوهایی که زاکربرگ در ابتدای سال اعلام کرده بود، چندان هم عملی نشد.

میثم لطفی - عصر ارتباط - اگر عادت همیشگی سر زدن به شبکه اجتماعی هرچند ساعت یک‌بار را کنار بگذارید، سلامت احساسی و رضایت از زندگی را برای خود به ارمغان می‌آورید. این همان تاثیری است که افراد در پی کاهش سر زدن به صفحه اختصاصی خود در شبکه‌های اجتماعی احساس می‌کنند و محققان در پی بررسی‌های جدید خود به آن پی برده‌اند.

در این بررسی گروهی از محققان دانشگاه کپنهاگ تاثیرات سر زدن به شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک و توییتر را میان کاربران بررسی کردند و نشان دادند اعتیاد به این پلتفرم‌ها یا سر زدن به آنها هر از چندگاه یک‌بار چقدر می‌تواند روی زندگی شخصی کاربران تاثیر بگذارد. در این بررسی مشخص شد افرادی که پست‌های منتشرشده بیش از اندازه توجه می‌کنند و مطالب انتشاریافته را با شرایط و اتفاقات زندگی خود مقایسه می‌کنند، بیشترین تاثیر را از شبکه‌های اجتماعی می‌پذیرند.

مورتن ترومهولت، مدیر دانشکده جامعه‌شناسی دانشگاه کپنهاگ که گزارش نهایی مربوط به این بررسی را آماده کرد، توضیح داد که به کمک گروهش بر اساس بررسی جدید به این نتیجه رسیده‌اند که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند تغییر رفتار را هم در کاربران موجب شوند. برای مثال، کاربرانی که به میزان زیاد درگیر شبکه‌های اجتماعی بودند و طی ماه‌های اخیر حضور خود را کاهش دادند، نتایج بسیار مثبت اخلاقی و رفتاری را در زندگی خود مشاهده کرده‌اند. با این وجود محققان دریافتند که تغییر رفتار کاربران فرایند چندان آسانی هم به‌نظر نمی‌رسد. طبق نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد 13 درصد افرادی که در بررسی شرکت کردند تنها در شرایطی توانستند از این قضیه تاثیر بپذیرند که استفاده از شبکه‌های اجتماعی را به‌صورت کامل کنار بگذارند.

نتایج حاصل از این مطالعه در آخرین شماره از نشریه بین‌المللی «روان‌شناسی سایبری، رفتار و شبکه‌های اجتماعی» به چاپ رسید و در آن 1095 نفر شرکت داشتند که 86 درصد آنها زن بودند. این افراد به‌صورت اتفاقی به دو گروه تقسیم شدند. در یک گروه افراد مذکور به استفاده از شبکه‌های اجتماعی ادامه دادند و در گروه دیگر حضور در شبکه‌های اجتماعی به مدت یک هفته به‌طور کامل برای آنها متوقف شد. به‌طور میانگین تمام افرادی که در این بررسی شرکت کردند حدود 34 سال داشتند و هر کدام از آنها در صفحه اختصاصی خود در فیس‌بوک دست‌کم 350 دوست داشتند که هر روز حداقل یک ساعت از زمان خود را به گشت‌وگذار در این شبکه اجتماعی یا ارتباط با دوستان خود اختصاص می‌دادند. فیس‌بوک که در فصل سوم سال جاری میلادی تعداد مشترکان خود را با 79/1 میلیارد نفر رساند، همچنان بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان محسوب می‌شود و به همین دلیل کارشناسان فیس‌بوک را تاثیرگذارترین شبکه اجتماعی اعلام کردند.

تمامی این افراد در ابتدا و انتهای هفته‌ مذکور مورد بررسی قرار گرفتند و در پایان مشخص شد گروهی که در این دوره زمانی هفت‌روزه شبکه اجتماعی را به‌طور کامل کنار گذاشتند، احساس رضایت بیشتری از زندگی خود داشتند و بهتر از قبل احساسات خود را با محیط پیرامون مرتبط می‌کردند. در گروهی که شبکه اجتماعی برای آنها غیرفعال شده بود، این تاثیرات به‌صورت کاملا محسوس مشاهده شد و در مقابل افرادی که به میزان زیاد از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند، احساسات کمتری در زندگی روزمره خود وارد می‌کردند. شایان ذکر است در افرادی که جزو کاربران پروپاقرص شبکه‌های اجتماعی بودند، پس از گذشت یک هفته هیچ‌گونه تاثیر مثبتی مشاهده نشد.

ترومهولت در گزارش نهایی خود نوشت: «برای آنکه همه‌چیز در این زمینه شفاف شود، باید گفت اگر فردی جزو کاربران پروپاقرص فیس‌بوک است، باید زمان کمتری را به این شبکه اجتماعی اختصاص دهد تا سلامت احساسات و زندگی خود را ارتقا بخشد».

او در ادامه توضیح داد: «حضور بیش از اندازه در شبکه‌های اجتماعی حس حسادت را تقویت می‌کند. در شرایطی که این اتفاق می‌افتد، کاربر باید حضور خود را در این پلتفرم‌ها کمرنگ‌تر کند، فقط با گروه محدودی از کاربران در ارتباط باشد و از این طریق جلوی حسادت بیشتر را بگیرد. اگر یک فرد کمتر سراغ صفحه شخصی خود در فیس‌بوک می‌رود، به‌خوبی می‌توان مشاهده کرد احساس حسادت در او کمتر است».

رفت‌وآمد زیاد در شبکه‌های اجتماعی عادات خاص خود را ایجاد می‌کند و اتفاقات مختلفی را رقم می‌زند. این اتفاقاتی را موجب شد که تغییر آنها به‌سختی صورت گیرد. اگر در این شرایط یک کاربر از شبکه‌های اجتماعی بزرگ مانند فیس‌بوک تاثیر بپذیرد و رفتار جدید در او نهادینه شود، بهترین کار این است که هرچه سریع‌تر شبکه اجتماعی از دسترس او دور شود.

مطالعات قبلی هم نتایجی را در این زمینه نشان داده بود و ارتباط میان فیس‌بوک و میزان سلامت روانی در زندگی را نمایان کرد. بخش‌هایی از این دو مطالعه یکسان بود و در بخش‌های دیگر بررسی قبلی مشخص شد میزان زمانی که کاربران برای حضور در شبکه‌های اجتماعی اخصاص می‌دهند، با میزان سلامت آنها ارتباط مستقیم ندارد و در عوض فعالیت در شبکه‌های اجتماعی به‌صورت کلی می‌تواند یک عامل اثرگذار باشد.

برندا ویدرهولد، سردبیر نشریه «روان‌شناسی سایبری، رفتار و شبکه‌های اجتماعی» در این خصوص گفت: «این بررسی نشان داد گشت‌وگذار زیاد در فیس‌بوک و شبکه‌های اجتماعی مشابه می‌تواند تاثیرات منفی قابل ملاحظه را روی احساسات و رفتار کاربران بر جا بگذارد. در بخش دیگر در مطالعات قبلی مشخص شد ارتباطات گسترده با دوستان نزدیک در فیس‌بوک یا دنیای واقعی می‌تواند تاثیر مثبت روی سلامت انسان‌ها داشته باشد و به هر حال باید این دو مساله از یکدیگر متمایز شوند».

ترومهولت در پایان پیشنهاد داد که باید مطالعات جامع‌تری در این زمینه صورت بگیرد، ولی **اگر کاربران در شرایط کنونی می‌خواهند از سلامت روانی و احساسی بیشتری برخوردار شوند، بهتر است نقش شبکه‌های اجتماعی را در زندگی روزمره خود کمرنگ کنند و در عوض ارتباطات خود را در دنیای واقعی گسترش دهند. شبکه‌های اجتماعی تاثیرگذار فقط به فیس‌بوک محدود نمی‌شوند و در کنار آن می‌توان نقش اینستاگرام، اسنپ‌چت و توییتر را هم پررنگ دید. اینکه کاربران هر یک از پلتفرم‌های مذکور بتوانند زمان کمتری را به حضور در صفحه شخصی خود اختصاص دهند، به‌طور قطع تاثیرات مثبت روی زندگی آنها بر جا می‌گذارد و باید این مساله کاملا جدی گرفته شود.**

میثم لطفی - همه شما می‌توانید به یکی از تاثیرگذارترین کاربران در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شوید. تنها کاری که باید بکنید این است که در پلتفرم‌های مختلف حساب کاربری ایجاد کنید و به‌صورت مرتب روی صفحه شخصی خود مطالب را به‌اشتراک بگذارید. پست‌های بی‌امان و بدون وقفه شما از جمله اتفاقاتی است که می‌تواند توجه هر کاربری را به خود جلب کند و ردپایی اثرگذار از شما بر جا بگذارد.

در این میان اگر قرار باشد در شبکه‌های اجتماعی حضور داشته باشید و فقط مطالب دیگران را لایک کنید، هرگز نمی‌توانید اتفاق قابل ملاحظه‌ای را رقم بزنید. البته ماجرا به این اتفاق ختم نمی‌شود و اگر تصمیم دارید یک کاربر کاملا اثرگذار در پلتفرم‌های اجتماعی اینترنتی باشید، بهتر است این فرایندها را دنبال کنید.

با مطالب خود یک تلنگر به خواننده بزنید

به مطالبی که وبلاگ‌نویسان مورد علاقه شما به‌اشتراک می‌گذارند توجه کنید. در میان آنها فقط وبلاگ‌نویس‌هایی به شهرت رسیده‌اند که مخاطبان را مجبور می‌کنند به آنها توجه کنند. این همان روشی است که شما در صفحه اختصاصی خود روی شبکه‌های اجتماعی باید انجام دهید. در این فرایند حد وسط گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود و بر این اساس یا باید از جلب توجه در شبکه‌های اجتماعی بپرهیزید یا اینکه با مطالب جذاب، کوبنده، اثرگذار و قابل ملاحظه جلب توجه کنید. انتخاب شما برای موضوع، عکس و نوع نوشتار اهمیت زیادی دارد و به همین دلیل توصیه می‌شود هرچه به ذهن‌تان رسید روی شبکه‌های اجتماعی به‌اشتراک نگذارید.

پست‌های درهم و برهم یا مطالبی که مشخص نیست چه هدفی را دنبال می‌کنند، نمی‌توانند مورد توجه مخاطبان شما قرار بگیرند. باید در این زمینه هدف‌گیری دقیق انجام دهید و به گفته ادوارد جیمز، مدیر بازاریابی مرکز Go Up، باید بدانید مخاطبان شما به‌دنبال خواندن چه مطالبی هستند.

نظر بدهید و پیش‌بینی کنید

افرادی در شبکه‌های اجتماعی جلب توجه می‌کنند که درباره مطالب مختلف نظر بدهند و به‌عبارت دیگر بتوانند در زمینه‌های مختلف حرفی برای گفتن داشته باشند. این دسته از افراد معمولا از داده‌هایی که در اختیار دارند استفاده می‌کنند تا بتوانند نظرات مخاطبان خود را هم به‌خوبی تحلیل کنند و دریابند افراد چه عکس‌العمل‌هایی نسبت به پست‌های آنها نشان داده‌اند.

نیل پاتل، یکی از اثرگذارترین و مشهورترین کاربران شبکه‌های اجتماعی در جهان است. او چهره سرشناسی در دنیای پلتفرم‌های رسانه‌ای اینترنتی محسوب می‌شود و البته تمام موفقیت و شهرت خود را از طریق تحلیل داده‌ها و بازاریابی دقیق به‌دست آورده است. پاتل این روزها با شرکت‌های بزرگ کار می‌کند تا ترفندهای خود برای محبوب شدن یک صفحه در شبکه‌های اجتماعی را در اختیار آنها بگذارد و همین مساله موجب شده به درآمد زیادی دست پیدا کند. او معتقد است توجه به نظرات مخاطبان و نظردهی در مورد هر مطلبی که منتشر می‌شود، کلید اصلی موفقیت است.

وضعیت خود را در شبکه‌های اجتماعی بررسی کنید

اگر صاحب یک برند یا شرکت هستید و تمایل دارید در شبکه‌های اجتماعی به شهرت زیاد برسید، بهتر است این مساله را بسیار مهم بدانید. برای آنکه متوجه شوید چطور از جانب مخاطبان شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد روش‌های مختلف وجود دارد. نخستین راه این است که از سیستم Alerts گوگل استفاده کنید تا مشخص شود صفحه شخصی، صفحه سازمانی، یا آدرس اینترنتی شما به چه میزان مشاهده شده است. این سیستم به شما نشان می‌دهد زمانی که کاربران به صفحه شما می‌آیند، چقدر مطالب شما را مورد توجه قرار می‌دهند. سایت‌های دیگری مانند Klout و Kred هم سرویس‌های ویژه در این زمینه ارایه می‌دهند. این خدمات، وضعیت شما را در شبکه‌های اجتماعی به‌صورت عمیق نمایان می‌کند.

با دیگر افراد تاثیرگذار ارتباط برقرار کنید

باید ارتباط نزدیک‌تری با افرادی داشته باشید که مخاطبان زیادی در شبکه‌ اجتماعی دارند و صفحه آنها همواره مورد توجه قرار گرفته است. بدیهی است هرچه تعداد این افراد در صفحه شما بیشتر باشد، آسان‌تر می‌توانید با مخاطبان و دوستان آنها ارتباط برقرار کنید. ارتباط نزدیک‌تر با این دسته از افراد همچنین کمک می‌کند شما با مشاهده روزانه مطالبی که توسط آنها به‌اشتراک گذاشته می‌شود متوجه شوید چه متن‌ها و عکس‌هایی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و یک مطلب اجتماعی در اینترنت چگونه باید تزیین شود تا مورد توجه قرار گیرد.

از این مساله به‌آسانی عبور نکنید و بدانید که هرچه در این زمینه موفق‌تر پیش بروید، آینده درخشان‌تری را برای صفحه خود در شبکه اجتماعی مربوطه رقم می‌زنید.

به‌درستی معرفی کنید

اگر صاحب یک کسب‌وکار هستید و وظیفه خود می‌دانید که در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه کاربران قرار بگیرید، نیازی نیست که حتما تمام‌ وقت خود را به حضور در این پلتفرم‌ها اختصاص دهید. در این زمینه بهتر است به جای آنکه وقت زیادی را به این فضاها اختصاص دهید، بخشی از این کار را به شرکت‌های تخصصی تبلیغاتی یا افراد کارشناس بسپارید. این کار می‌تواند زمینه پیشرفت کسب‌وکار شما را موجب شود. شما می‌توانید با حضور در کنفرانس‌های صنعتی صفحه خود را به‌صورت عمومی به همگان معرفی کنید و نشان دهید که از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌توانید با مخاطبان ارتباط نزدیک برقرار کنید. مهم‌ترین نکته در این زمینه این است که بتوانید به‌خوبی خود را به مخاطبان معرفی کنید.

مکالمات بیشتر انجام دهید

شما می‌توانید از طریق گفت‌وگوهای خصوصی و عمومی با مخاطبان خود، صفحه محبوب‌تری در شبکه‌های اجتماعی در اختیار داشته باشید. اگر قرار باشد فقط شما مطلب به‌اشترک بگذارید و به کامنت‌های مخاطبان خود توجه نکنید، نتیجه خوبی کسب نخواهید کرد. این مساله هم اهمیت زیادی دارد که بدانید گفت‌وگوی خصوصی نیز می‌تواند تاثیر قابل ملاحظه روی افراد برجا بگذارد.

در برخی مواقع ایجاد یک هشتگ راه مناسبی برای ارتباط برقرار کردن با مخاطبان و صحبت کردن با آنها محسوب می‌شود. کاربران توییتر به این اتفاق عادت دارند و به‌خوبی از آن استفاده می‌کنند.

به انتقادها توجه کنید

افراد اثرگذار از اینکه بخواهند در مورد افکار خود صحبت کنند واهمه‌ای ندارند. آنها همچنین نمی‌خواهند با ابراز نارضایتی یا توافق نداشتن خود در زمینه‌های مختلف جلب توجه کنند. تمام چیزی که شما در این زمینه نیاز دارید این است که بتوانید با مخاطبان خود ارتباط مستقیم برقرار کنید و حتی اگر از جانب آنها مورد انتقاد قرار می‌گیرید، این نقدها را تحلیل کنید و آنها را مورد استفاده قرار دهید. شاید به‌جرات بتوان گفت انتقادهای مخاطبان هر صفحه اجتماعی در اینترنت اثرگذارترین روش برای جلب توجه کاربران محسوب می‌شود.

به هر حال اگرچه این روش‌ها ساده به‌نظر می‌رسند و احتمالا فکر کرده‌اید که از قبل هم به آنها آگاهی داشتید، ولی بد نیست بدانید تمامی این روش‌ها همان اتفاق کلیدی محسوب می‌شوند که شما را به موفقیت اصلی می‌رسانند. (منبع:عصرارتباط)

حمید نجف - مشتی افراد بدون اخلاق هم هستند که دوربین به دست مشغول رصد حرکات مردمند و کوچک‌ترین رخدادی را دزدکی به تصویر می‌کشند و برای خودشیرینی در کانال‌های بی‌هویت‌تر از خود قرار می‌دهند؛ این افراد فکر نمی‌کنند تصویری که آنان برای چند لحظه خندیدن و دیگر بهره‌برداری نشر می‌دهند؛ می‌تواند چه طبعات بزرگی برای آن افراد حتی خانواده آنان به دنبال داشته باشد!

فلاسفه تعاریف مختلفی برای جهل و نادانی بشر دارند که بد‌ترین نوع آن جهل مرکب است؛ این نوع جهل گونه‌ای از نادانی است که شخص نسبت به آن آگاه نیست؛ می‌پندارد که می‌داند در صورتی که نمی‌داند؛ این شکل از جهل به نوعی خطرناک‌ترین آن هم به حساب می‌آید چراکه این افراد به واسطه قرار گرفتن در این شرایط هیچگاه به سراغ کامل کردن آگاهی و کسب دانستنی‌های جدید نمی‌روند؛ چون خود را نسبت بر همه چیز آگاه می‌دانند؛ این افراد دقیقا‌‌ همان کسانی هستند که راه نا‌صواب را با افتخار طی می‌کنند.

با این مقدمه کوتاه امروز قصد دارم تلنگری به خود و بعضی دیگر از هم وطنانم بزنم که این روز‌ها صدای حضور پررنگشان در شبکه‌های مجازی گوش فلک را کر کرده است.

کاربران؛ ادمین‌های؛ گروه‌ها؛ سوپرگروه‌ها و کانال‌های ریز و درشت تلگرامی؛ دوستانی که بعضا برای جذب بیشتر مخاطب از همه چیز خود می‌گذرند و گاهی برای پذیرش چند کاربر بیشتر به سادگی شرافت و انسانیت خود را زیر پا می‌گذارند.

اگر کمی به عقب برگردیم و به تاریخچه ایجاد این شبکه‌های اجتماعی مراجعه کنیم؛ درمی‌یابیم که میل به ایجاد زندگی اجتماعی و همگرایی در ما؛ همچون بعضی از حیوانات امری ذاتی و طبیعی است از این رو این گرایش در تشکیل نطفه اولیه شبکه‌های اجتماعی نقش بسزایی داشته است؛ پیوند و تداوم این زنجیره هم در دنیا از طریق مشارکت و علاقمندی به تعاملات گروهی و رسیدن به اشتراکات انسانی در موضوعات مختلف تقویت شده است.

این بستر با هدف پیوند دادن عمیق تفکرات انسانی و به منظور ایجاد وحدت و یکپارچگی و تلاشی جمعی برای مقابله با چالش‌ها و ناهنجاری‌های ریز و درشت اجتماعی ایجاد شده؛ هدفی که بعضی از ما امروز به نوعی آن را به حاشیه رانده‌ایم و به جای ترویج اخلاق و فرهنگ صحیح این امکان را به محلی برای نشر تفکرات پوسیده خود و بسط ناهنجاری‌های اجتماعی جدید بدل کرده‌ایم.

کاربران امروز این شبکه‌ها در کشور را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:

برخی از سیاسیون و طرفداران آن‌ها که به جای نشر اندیشه‌های خود این فضا را آلوده به تشدید اختلاف و دشمنی نموده‌اند و در این بین برای تخریب رقیب از هیچ چیز دریغ نمی‌کنند؛ میدان جنگی ساخته‌اند؛ که سلاح آن تهمت؛ افترا و دروغ است؛ بعضی از این قشر برای کسب قدرت و یا حتی تداوم آن هر کاری می‌کنند آن هم جلوی چشم مخاطب میلیونی که هر چند سال یکبار برای بقا نیازمند رایشان هستند؛ این دوستان فکر نمی‌کنند که دود ناشی از این دعوا‌ها و تخریب‌ها نهایتا به چشم خودشان خواهد رفت.

دسته دیگر را سیل عظیم جوانان بخت برگشته‌ای تشکیل می‌دهد که دغدغه‌ای جز اشتغال؛ کسب پول؛ گرایش به جنس مخالف و همچنین بطالت و وقت گذرانی ندارند؛ کاربران این دسته معمولا جز دست به دست کردن مشتی جوک؛ تصاویر مستهجن و حکایت‌های غیراخلاقی ندارند؛ بدون آنکه به عمق کار خود واقف باشند؛ نسبت به ثبت انواع و اقسام چرندیات در کانال‌های خود و ارسال آن به گروه‌های دیگر اقدام می‌کنند.

در این بین البته مشتی افراد بدون اخلاق هم هستند که دوربین به دست مشغول رصد حرکات مردمند و کوچک‌ترین رخدادی را دزدکی به تصویر می‌کشند و برای خودشیرینی در کانال‌های بی‌هویت‌تر از خود قرار می‌دهند؛ این افراد فکر نمی‌کنند تصویری که آنان برای چند لحظه خندیدن و دیگر بهره‌برداری نشر می‌دهند می‌تواند چه طبعات بزرگی برای آن افراد حتی خانواده آنان به دنبال داشته باشد. در این میان متاسفانه گاه ما هم به راحتی این محتویات دروغ را بین خود دست به دست می‌کنیم و خواسته و ناخواسته وارد بازی خطرناک؛ بردن آبروی مردم می‌شویم.

آیا این افراد درک نمی‌کنند که در صورت شیوع این بیماری ممکن است سوژه بعدی شبکه‌های اجتماعی خانواده  خودشان باشند؟

آیا این دوستان نمی‌دانند که محتوای فاسدی که آنان روانه این فضا می‌کنند می‌تواند به فاصله چند کلیک ساده به دست خانواده و فرزند خودشان برسد؟

آیا این عده نمی‌دانند آلودگی این فضای مجازی تا چه اندازه می‌تواند در انحطاط اخلاقی مردم یک کشور نقش داشته باشد؟

آیا درک نمی‌کنند نهایتا زندگی در یک جامعه آلوده می‌تواند چه صدمات جبران ناپذیری برایشان به بار آورد؟

در این بین البته اقلیتی هم هستند که بر اساس شاخص‌های تخصصی مورد نظرشان با تشکیل گروه‌ها و کانال‌های مختلف به تبادل اخبار و تعاملات فکری مشغول هستند که متاسفانه از بعد فراوانی در برابر دو گروه دیگر در اقلیت‌اند؛ هر چند بعضی از اعضای این گروه‌ها هم گاه ناخواسته یا سرگرم مجیزگویی بالادستان هستند یا تخریب آنان؛ به هر حال آنچه بسیار قابل تامل است بهره‌گیری صحیح از این فن‌آوری در جهت افزایش آگاهی‌های اجتماعی و کمک در رفع چالش‌های فضای واقعی زندگی ماست نه آلوده ساختن و دامن زدن به چالش‌های بیشتر و بزرگ‌تر برای مردم و کشور.

 دبیر شورای عالی فضای مجازی گفته «روزانه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار مطلب در این فضا نشر پیدا می‌کند» فکر می‌کنید چند درصد از این مطالب برای جامعه و فرزندان ما مفید است و چه بخشی از آن حاوی چرندیات و مطالب غیراخلاقی؟!

افزایش و کاهش این درصد‌ها نه به دولت مربوط است و نه مدیران؛ بلکه همه بستگی به نوع عملکرد تک تک ما دارد؛ دیگر خود دانید.(منبع:ایلنا)

خبر در نظر اول باورنکردنی بود، رییس پژوهشکده فضای مجازی آن را به این صورت اعلام کرد که:  «ایرانی‌ها ١٧٠‌هزار کانال تلگرامی راه انداخته‌اند که از این میان بیش‌تر از ١١‌هزار کانال بالای پنج‌ هزار عضو داشته و به نوعی جزو کانال‌های پرطرفدار و محبوب به شمار می‌آیند. از کانال‌های فعال در شبکه اجتماعی تلگرام ۳۲ کانال بالای ۵۰۰‌هزار عضو و ۷ کانال نیز بیش از یک‌میلیون عضو دارند. کانال‌های تلگرامی ایرانی روزانه یک‌میلیون و٥٠٠‌هزار مطلب منتشر می‌کنند و درمجموع بین ٢,٥ تا 3 ‌میلیارد بازدید روزانه را رقم می‌زنند. هرکاربر ایرانی به‌طور میانگین در ١٣ کانال تلگرامی عضو است و روزانه نزدیک به ١٠٠ مطلب از تلگرام مطالعه می‌کند.» علاقه عجیب و غریب ایرانی‌ها به فضای مجازی در شرایطی است که ایران براساس گزارش اتحادیه جهانی مخابرات در قعر جدول زیرساخت‌های اینترنتی و پهنای باند قرار دارد و تنها انگشت‌شماری کشورهای آفریقایی، امریکای مرکزی و آسیایی رتبه‌های پایین‌تر از ایران را به خود اختصاص می‌دهند. ایرانی‌ها ٨١‌درصد ترافیک تلگرام را دراختیار دارند. موسسان تلگرام اعلام کردند که ٢٠‌‌میلیون کاربر ایرانی از تلگرام استفاده می‌کنند.
 نخستین نکته‌ای که به ذهن خواننده این خبر می‌رسد این است که این اندازه استفاده از یک شبکه اجتماعی بدون علت و نیاز نیست. ولی پرسش این است که این نیاز پیش از تلگرام یا واتس‌آپ از چه طریقی تامین می‌شد؟ آیا اصولا تامین می‌شد یا نادیده انگاشته می‌شد؟ روشن است که راهی برای تامین این نیاز وجود نداشته و نیاز مذکور محدود می‌شده است و محدودیت هرگونه نیاز طبیعی، عوارض و تبعات روانی و رفتاری دارد. و هرگاه این نیاز اجتماعی باشد، آن تبعات روانی و رفتاری نیز ابعاد اجتماعی پیدا می‌کنند. نکته دوم این است که آیا مردم می‌توانند از طریق تلگرام آن نیاز را به نحو صحیح برطرف کنند؟ اگرنه چه عوارض دیگری متوجه آنان است؟
واقعیت این است که در یک جامعه در حال توسعه و به سوی پیشرفت، به میزان توسعه‌یافتگی و پیشرفت، مردم نیاز به رسانه آزاد و امکان مشارکت در امور و اظهارنظر دارند. از طریق تامین این نیاز است که انسان توسعه‌یافته با محیط و جامعه خود انطباق پیدا می‌کند و در رشد و پیشرفت آن نقش ایفا می‌کند. پیش از تلگرام و اینترنت، بخشی از این نیاز از طریق دسترسی به رسانه‌های غیررسمی تامین می‌شد ولی آن رسانه‌ها یک‌سویه بودند، ضمن آنکه چندان هم بی‌طرف محسوب نمی‌شدند. ولی تلگرام این حسن را دارد که هر دو نیاز را به نحو مطلوبی تامین می‌کند. هم دسترسی به انواع و اقسام شبکه‌ها و رسانه‌ها را تامین می‌کند، هم اینکه اظهارنظر دوسویه را ممکن می‌کند و نیاز به مشارکت‌جویی را نیز پاسخ می‌دهد.
ولی تلگرام یا شبکه‌های مشابه آن چند ایراد مهم دارند. اول اینکه وقتی در رسانه‌های عمومی مثل تلویزیون بحث و گفت‌وگو می‌شود، کمابیش جامعه درگیر محتوای آن می‌شود و حول مفاد آن گفت‌وگو صف‌آرایی می‌کنند. این صف‌آرایی برخلاف تصور عده‌ای در بیشتر موارد موجب تفاهم و نزدیکی گروه‌ها با یکدیگر می‌شود. زیرا مردم تحت تاثیر منطق طرف قوی‌تر قرار می‌گیرند. ولی چنین وضعی در شبکه‌های مجازی چون تلگرام وجود ندارد و جزیره‌های مستقل در آن شکل می‌گیرد و این جزیره‌های فکری و فرهنگی به مرور زمان دارای ارزش‌ها و گزاره‌های مشترکی می‌شوند که با ارزش‌ها و گزاره‌های جزایر دیگر فرق دارد و جامعه را به جزایر مستقل از هم تبدیل می‌کند.
اشکال دیگری که وجود دارد و موجب تشدید مشکل اول می‌شود، اینکه تلگرام دارای فضای آزاد از هر نظارت حقوقی و اجتماعی است. در واقع این گروه‌ها و جزیره‌های مستقل وقتی که شکل می‌گیرند فضای خاص خود را ایجاد می‌کنند که ...

در آن فضا هر کس می‌تواند به اظهارنظرهای غیرمسوولانه یا انتشار اخبار غیردقیق و جعلی دست بزند بدون اینکه کسی مانع یا تصحیح‌کننده او باشد. این اتفاق به نوعی روی دیگر سکه بازگشت به فضای غیرآزاد رسانه‌ای است که پیش از این شبکه‌ها؛ در انحصار دولت بود.
نکته مهم ماجرا این است که بپرسیم مسوولیت این وضع با چه عاملی است؟ آیا این عامل در حل این مشکل می‌تواند نقشی ایفا کند؟ پاسخ این است که تفاوت ایران با سایر کشورها در وضعیت رادیو و تلویزیون آن است. اگر این رسانه کارکردهای اصلی اطلاع‌رسانی خود را ایفا کند، دیگر نیازی نیست که مردم روزانه چندین ساعت وقت خود را پای تلگرام صرف کنند. شاید فقط برای نیازهایی به تلگرام مراجعه کنند که امکان تامین آنها از رادیو و تلویزیون‌های معمول نیست مثل ارتباطات شخصی و حرفه‌ای. بدون اصلاح سیاست رسانه‌ای رسمی در صداوسیما، مسوولیت عوارض ناشی از کاربرد غیرمرتبط یا غیرمفید شبکه‌های اجتماعی به عهده رسانه رسمی است. برای تمثیل می‌توان آن را با جنبش دانشجویی مقایسه کرد. جنبشی که در غیاب نهادهای مدنیِ مرسوم، مثل احزاب و سندیکاها، شکل می‌گیرد و به کمک جامعه می‌آید، ولی در بطن خود نارسایی‌هایی نیز دارد ولی تا وقتی که نهادهای مدنی مرسوم فعال نشوند، چاره‌ای جز حضور یا استقبال از این نوع حرکت‌ها از جمله جنبش دانشجویی نیست. مسوولیت عوارض منفی چنین جنبش‌هایی متوجه قدرت‌هایی است که مانع از شکل‌گیری نهادهای مرسوم مدنی برای حوزه سیاست می‌شوند.
متاسفانه رسانه رسمی در این مدتی که شبکه‌های اجتماعی وارد میدان شده‌اند، نه تنها هیچ تحول قابل قبولی را در خود ایجاد نکرده، بلکه همچنان بر مدار گذشته سیر می‌کند. فیلم‌ها و سریال‌هایی با مضامین به‌شدت غیرواقعی و قلب تاریخی، به جای آموزش تاریخ و سیاست، بدآموزی‌های تاریخی و سیاسی ایجاد می‌کند و مردم را هرچه بیشتر از خود دور می‌کند. تا هنگامی که رسانه رسمی در این مسیر نادرست گام برمی‌دارد، ناخواسته شبکه‌های اجتماعی را مقبول‌تر و مورد پسندتر می‌کند و به همین اندازه نیز در عوارض منفی این شبکه‌ها مسوولیت مستقیم دارد.(منبع:روزنامه اعتماد)

خرم‌آبادی در خصوص بحث فیلترینگ تلگرام و موانع موجود بر سر راه آن توضیحاتی ارائه داد.

فیلترینگ تلگرام موضوعی است که هر از گاهی تیتر یک روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. اما ظاهراً اختلاف نظر بر سر  این موضوع زیاد مطرح بوده چون با وجود اینکه مدت زیادی از طرح آن می‌گذرد هنوز تصمیمی درباره آن گرفته نشده است. شاید یکی از دلایل این تأخیر میزان استقبال مردم از این شبکه اجتماعی است. پیش از طرح فیلترینگ، بحث انتقال سرورهای این شرکت به داخل کشور مطرح شد که آن هم به بن‌بست خورد. یکی از تصمیم‌گیرندگان فیلترینگ، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است که در سال 1388 تأسیس شد. عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر این کارگروه هفته گذشته در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان شرکت کرد و در خصوص ضرورت راه‌اندازی شبکه‌های بومی توضیحاتی ارائه داد. وی با ذکر موانع موجود بر سر راه تشکیل شبکه‌های اجتماعی به کسب استقلال در فضای مجازی اشاره کرد و از دولت و مسئولین امر خواست تمام تلاش‌شان را برای نیل به این هدف به کار گیرند. در ادامه توجه شما را به این گفت‌وگو جلب می‌نماییم.

شورای عالی فضای مجازی درگیر مسائل دست چندم است
* آیا مصوبه اخیر شورا برای احراز هویت کانال های بیش از 5 هزار عضو می تواند موثر باشد؟
ما قبلاً مقرراتی راجع به ثبت پایگاه‌های اینترنتی داشتیم بنابراین از نظر حقوقی، مصوبه شورای عالی فضای مجازی چیزی را به مقررات ما اضافه نکرد. دولت در سال 1385 آیین‌نامه‌ای را وضع کرد تحت عنوان آیین‌نامه ساماندهی فعالیت پایگاه‌های اطلاع‌رسانی که طبق ماده 5 این آیین‌نامه کلیه پایگاه‌های اینترنتی ملزم به ثبت در وزارت ارشاد هستند و اگر ثبت نشوند باید با آنها برخورد شود.
قانون مطبوعات هم چنین مقرراتی را دارد. طبق تبصره 3 ماده 1 قانون مطبوعات، کلیه نشریات الکتریکی ملزم به ثبت هستند. مشکل ما مشکل مقررات نبوده که شورای عالی فضای مجازی بیاید و چنین مقرراتی را تعیین کند. طبق مقررات قبلی نه تنها پایگاه‌ها یا کانال‌هایی که دارای 5000 عضو هستند بلکه همه پایگاه‌هایی که نشریه الکتریکی محسوب می‌شوند و خبررسانی می‌کنند ملزم به ثبت هستند. اما الان مشکل فضای مجازی مشکل گرفتن یا نگرفتن مجوز نیست.
مشکل فضای مجازی کشور این است که تعدادی از کانال‌ها و پایگاه‌های اینترنتی صراحتاً قوانین جمهوری اسلامی را زیر پا می‌گذارند و با آنها برخورد نمی‌شود. ما الآن در تلگرام کانال‌هایی داریم مثل کانال منافقین که علیه نظام جمهوری اسلامی در حال فعالیت است. من انتظار داشتم شورای عالی فضای مجازی به جای اینکه خودش را درگیر مسائل درجه چهارم یا پنجم کند راجع به کانال‌هایی تصمیم‌گیری کند که علیه دین، اخلاق و نظام فعالیت می‌کنند و اینها شناسایی شده‌اند و اسامی‌شان اعلام شده اما فیلتر نمی‌شوند.

تلگرام خودشان را مقید به اجرای قوانین جمهوری اسلامی ایران نمی‌دانند

* برای فیلترینگ کانال هایی که قوانین ایرانی را نقض می کنند از طرف کارگروه چه اقدامی صورت گرفته است؟
یکی از وظایف کارگروه تعیین مصادیق و همچنین دستگاه قضایی این است که فضای مجازی را رصد بکند و در این فضا با کانال‌ها و پایگاه‌هایی که فعالیت غیرقانونی دارند برخورد کند. ما این وظیفه را انجام می‌دهیم و هر روز رصد می‌کنیم و بیش از چندین مرتبه کانال‌های زیادی را به وزارت ارتباطات به عنوان مجری دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اعلام کرده ایم و گفته ایم این موارد را به مدیر تلگرام اعلام کنید تا فیلتر کند. آنها اعلام کردند. ولی مشکل این است که مجموعه تلگرام و مدیران تلگرام خودشان را مقید به اجرای قوانین جمهوری اسلامی ایران نمی‌دانند. آنچه که انتظار می‌رفت شورای عالی فضای مجازی وارد آن شود و مسئله درجه یک است، فسادی است که در شبکه های اجتماعی وجود دارد. وگرنه کانال‌های ایرانی چه 2000 عضو داشته باشند چه 5000 عضو این مشکلی ایجاد نکرده، مشکل این است که الآن تلگرام کلا قوانین جمهوری اسلامی را رعایت نمی‌کند. در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مصوب شد که اگر تلگرام مقررات جمهوری اسلامی را رعایت نکند ظرف یک ماه کلا بسته شود. ولی در حال حاضر این مصوبه اجرا نمی‌شود شاید حدود 4 ماه پیش بود که این تصمیم گرفته شد، با حضور اعضای دولت هم این تصمیم گرفته شد ولی اجرا نشد.
 

پیشنویس مصوبه احراز هویت کانال های بیش از 5 هزار عضو تلگرام بدون اطلاع قبلی اعضاء شورای عالی فضای مجازی در جلسه مطرح شد
* قرار بود اگر یک ماهه اجرا نکنند طبق مصوبه کارگروه تلگرام فیلتر شود الآن بیش از چهار ماه گذشته چرا فیلتر نشده است؟
ما عدم رعایت مقررات توسط تلگرام را دوباره اعلام کردیم. کارگروه تعیین مصادیق تشکیل جلسه داد و دادستان محترم سابق کل کشور گفت که این مصوبه اجرا بشود آقایان گفتند نخیر چون ما شبکه اجتماعی داخلی که جایگزین تلگرام باشد نداریم با فیلترش موافق نیستیم. گفتیم لازم نیست فیلتر بشود بگویید سرورهایش را تا زمانی که صاحب شبکه‌های اجتماعی بومی و داخلی می‌شویم داخل بیاورد تا مقامات انتظامی و قضایی جمهوری اسلامی بتوانند به راحتی و طبق مقررات بر آن نظارت کنند ولی متأسفانه تلگرام زیر بار نرفت و اعضاء کارگروه هم نسبت به این موضوع عکس‌العمل آنچنانی نشان ندادند.
الآن موضوع اصلی کشور خود تلگرام است. موضوعی که الآن مطرح کردند تا کانال‌های بالای 5000 عضو باید مجوز بگیرند والا غیرقانونی هستند، این مقررات وجود داشته و چیز جدیدی نیست. یعنی قانون در این زمینه وجود داشته، قانون مطبوعات وجود دارد، آیین‌نامه ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی وجود داشته اما اجرا نشده است. آنچه که الان مهم است این است که وزارت ارتباطات باید زمینه اجرای این قوانین را فراهم کند تا کشور با مشکل مواجه نشود. متأسفانه ما در این زمینه مشکل داریم و به آن بی‌توجهی می‌شود. ما انتظار داریم که شورای عالی فضای مجازی به فکر این معضلات درجه اول باشد به جای اینکه به مسائل درجه چهارم و پنجم بپردازد.
یک نکته دیگر را هم بگویم و آن اینکه پیشنویس این مصوبه شورای عالی فضای مجازی بدون اطلاع قبلی اعضاء در جلسه مطرح شده است. اگر قبل از طرح در شورا، این دستور برای دادستانی کل کشور و سایر اعضاء ارسال می‌شد قطعاً بررسی می‌کردیم و می‌گفتیم در این زمینه کمبود مقررات نداریم و اجازه نمی‌دادیم وقت شورای عالی برای چنین مصوبه‌ای تلف شود.

* آیا امکان بستن و فیلتر کردن یک کانال خاص در تلگرام در ایران وجود دارد؟
در مورد تلگرام باید گفت در حال حاضر با توجه به اینکه مدیر تلگرام خود را مقید به اجرای تمامی دستورهای قضایی و قوانین جمهوری اسلامی ایران نمی‌داند لذا همه کانال های غیرقانونی و مجرمانه بطور کامل فیلتر نمی شوند. فرض کنید به تلگرام اعلام کنیم که فلان کانال 7000 عضو دارد ولی مجوز ندارد قطعا زیر بار نخواهد رفت کما اینکه تا الآن هم نرفته است. درحال حاضر اکثر سایت‌هایی را که ما فیلتر کرده‌ایم و دارای محتوای مجرمانه هستند، رفته‌اند و داخل تلگرام کانالی ایجاد کرده‌اند و محتویات مجرمانه منتشر می کنند. محتویات مجرمانه عبارتند از محتویات مبتذل و مستهجن که اخلاق و عفت عمومی جامعه را جریحه‌دار می‌کند، محتویات علیه مقدسات اسلامی، محتویات علیه نظم و امنیت جامعه و انواع مصادیق مجرمانه‌ای که کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مصوب کرده که اینگونه موارد نباید در فضای مجازی کشور منتشر شود متاسفانه الآن به‌وفور در داخل تلگرام دیده می‌شود.
البته تلگرام اعلام کرده که با محتویات مستهجن برخورد می کند ولی تعریف محتویات مستهجن از دید قانون کشور و تلگرام بسیار متفاوت است.بعضی اوقات تلگرام محتویات مستهجن را فیلتر می کند اما به محض فیلتر شدن کانال صاحب کانال مستهجن اقدام به ایجاد کانال دیگری می‌کند و این هیچ فایده‌ای ندارد. مثلا ما 100 کانال مستهجن را به تلگرام می‌دهیم که مسدود کند اما از این 100 مورد، 80 کانال مسدود می‌شود و 20 کانال می‌ماند. و همین 80 کانال هم ظرف کمتر از یک ساعت دوباره ایجاد می‌شود چرا؟ چون کسی که کانال مستهجن ایجاد می‌کند می‌داند که بستر آن در خارج از کشور است لذا بلافاصله بعد از مسدود شدن ، کانال دیگری را ایجاد می کند.
علاوه براینکه تلگرام صرفا محتویات مستهجن را از دید خودش مسدود می‌کند، به محتویاتی که توهین به مقدسات است یا ضد ارزش است و اعتماد مردم را از نظام سلب می‌کند کاری ندارد. طبیعی هم هست که به دنبال نفع خودش باشد. از تلگرام انتظار نمی‌رود که مقررات ما را اجرا کند مگر اینکه به طور جدی بداند که منافعش در خطر است. و ما نا کنون کاری نکرده‌ایم که این احساس را داشته باشد. همه قوانین و مقررات ما را شوخی گرفته است.
به نظر من راهکار اساسی ایجاد شبکه‌های اجتماعی بومی است. هیچ کشوری اجازه نمی‌دهد ارتباطات مردمش در بستر بیگانگان برقرار شود. متأسفانه این مشکل را ما بارها به مسئولین وزارت ارتباطات و دولت اعلام کردیم ولی مورد توجه قرار نگرفته و تا الآن اقدامی نشده است. ما از شورای عالی فضای مجازی انتظار داریم که این موضوع مهم را در دستور قرار دهند. کشور توانایی دارد ولی کسی بدنبال استفاده از آن نیست.

* شما گفتید که ما الزام قانونی برای احراز هویت از مدیران کانال ها و شبکه های اجتماعی پیش از این داشتیم ولی وزارت ارشاد یا  ارگان های دیگر چنین بستری را فراهم نکرده آیا می‎توان گفت که تخطی صورت گرفته است؟
بله وزارت ارشاد تا الآن چنین اقدامی نکرده علتش هم این است که در فضای مجازی در حال حاضر شاید بیش از یک میلیون وبگاه ایرانی داریم که اگر بخواهند طبق قانون مطبوعات و طبق مصوبه هیئت وزیران در مورد ساماندهی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی عمل بکنند باید همه مردم را ملزم به این کار کنند ولی عملا امکانش وجود نداشت. حالا شورای عالی فضای مجازی گفته کانال‌های بیش از 5000 عضو را به گرفتن مجوز ملزم کنیم. اگر بسترهای ارتباطی مردم بسترهای بومی بود کاملاً قابل اجرا بود. ولی باز هم عرض می‌کنم که مشکل فضای مجازی کشور گرفتن یا نگرفتن مجوز نیست.
هر پایگاه ایرانی که دارای محتوای خلاف قانون باشد چه مجوز داشته باشد و چه نداشته باشد با آن برخورد می‌شود. شناسایی مسئول پایگاه‌های اینترنتی ایرانی خیلی سخت نیست. مشکل این است که الآن بستر ارتباطات مردم ما در اختیار بیگانگان است. بسیاری در این فضا یعنی در بستری که در اختیار بیگانگان است محتوای مجرمانه تولید می‌کنند. مقامات قضایی ما می‌خواهند با جرم برخورد کنند. اگر این محتوای مجرمانه در شبکه اجتماعی خارجی باشد قابلیت فیلتر کردن جزئی ندارد مگر اینکه کل شبکه بسته شود. اگر هم سایت یا سایر پایگاه‌های اطلاع‌رسانی باشد که بازهم با فیلترشکن در اختیار کابران قرار می‌گیرند و در واقع کار بیهوده‌ای است. با این وضعیت فیلترینگ کشور کارآیی چندانی ندارد لذا این مصوبه شورای عالی فضای مجازی تا زمانی که بسترهای ارتباطی داخلی فعال نشوند و شبکه‌های اجتماعی پرقدرت و پرسرعت و باکیفیت که ظرفیت و توانایی آن در کشور وجود دارد ایجاد نشود فایده ای ندارد. تاکنون در ایجاد شبکه های اجتماعی بومی کوتاهی شده است.

باوجود شبکه های اجتماعی خارجی امکان رشد شبکه های اجتماعی داخلی وجود ندارد

* چرا شبکه های اجتماعی داخلی مورد اقبال کاربران قرار نمی گیرد؟
تا زمانی که شبکه‌های اجتماعی خارجی بدون ضابطه در کشور فعالیت می کنند شبکه‌های اجتماعی داخلی امکان رشد پیدا نمی‌کنند. مهمترین سرمایه یک شبکه اجتماعی کاربر است. تا زمانی که کاربران ایرانی امکان استفاده از این شبکه‌های باکیفیت خارجی را دارند به شبکه‌های داخلی بدون کیفیت مراجعه نمی‌کنند. مهم این است که کاری کنیم که مردم به شبکه‌های داخلی رجوع کنند. شبکه‌های داخلی اگر کاربر به اندازه کافی داشته باشند ایراداتشان پیدا می‌شود و درصدد رفع آن برمی‌آیند وکیفتشان هم ارتقاء می یابد.
استفاده از شبکه‌های اجتماعی خارجی برای خود مردم هم مضر است. چون امنیت اطلاعاتشان تأمین نمی‌شود. حریم خصوصی‌شان رعایت نمی‌شود در حالی که اگر داخلی باشند نظام با همه وجودش به دنبال حفظ امنیت کاربران در داخل کشور خواهد بود.

* درخبرها آمده بود که شورای عالی فضای مجازی مصوبه برای الزام پیام رسانهای خارجی به انتقال سرور های خود به داخل کشور داشته است. چرا این مصوبه اجرایی نشد ؟
تا جایی که من اطلاع دارم شورای عالی فضای مجازی چنین مصوبه‌ای نداشته. حدود یک سال  قبل پیش‌نویسی شامل چند بند تهیه شد. یک بند آن این بود که به شبکه‌های اجتماعی خارجی فرصتی داده شود که از قوانین جمهوری اسلامی ایران تبعیت کنند و یک از شرایط آن انتقال سرورها به داخل کشور بود. شورا یک جلسه به این موضوع اختصاص داد. آنچه که در رسانه‌ها منتشر شد مصوبه شورا نبود پیش‌نویس مصوبه‌ای بود که شورا باید درباره آن تصمیم‌گیری می‌کرد ولی در نشریات اینگونه منعکس شد که چنین تصمیمی گرفته شده ولی تصمیمی گرفته نشد. متاسفانه در جلسات بعد دستور جلسه عوض شد و شورا روی مسائل دیگری متمرکز گردید و این امر لطمه زیادی به کشور زد و بعدها این پیشنویس عوض شد که اگر پیش نویس جدید تصویب شود باز هم مشکلی را حل نخواهد کرد.

* بنظر شما الان مشکل کار کجاست که قوانین کشور در فضای مجازی اجرا نمی شوند ؟
در حال حاضر فضای مجازی کشور توسط بیگانگان اشغال شده همچنانکه در زمان جنگ تحمیلی دشمن در قسمتی از خاک کشور مستقر شده بود و قوانین جمهوری اسلامی در مناطق اشغالی اجرا نمی‌شد اکنون نیز قوانین کشور در فضای مجازی اشغال شده اجرا نمی شوند. وزارت ارتباطات بزرگترین نقش را می‌تواند در این رفع اشغال داشته باشد. بیش از دو سه سال است که به وزارت ارتباطات می‌گوییم این وضعیت کشور را تغییر دهد. کشور در حال حاضر سه اپراتور داخلی تلفن همراه ایجاد شده و درمخابرات استقلال نسبی وجود دارد. در حالی که مسئله ارتباطات مردم در شبکه‌های اجتماعی بسیار بااهمیت‌تر از ارتباطات تلفن است فکری برای استقلال فضای مجازی کشور نشده است. نصف پهنای باند فضای مجازی کشور را شبکه‌های اجتماعی خارجی اشغال کرده‌اند. یعنی ما ارز می‌دهیم که پهنای باند بخریم بعد به مردم می‌گوییم از پهنای باند خارجی استفاده کنند. حتی اگر از دید اقتصادی هم نگاه کنیم اینکه ما به شبکه‌های اجتماعی خارجی اجازه داده‌ایم که ارتباطات بین مردم ما را برقرار کنند یک کار غیراقتصادی است. از نظر امنیتی هم که چون این شبکه‌ها در اختیار نظام نیست معاندین یک موج کاذب علیه همه حاکمیت و باورهای مردم به راه‌ می‌اندازند چون به هر حال بستر ارتباطات ما در شبکه‌های اجتماعی خارجی است.
مهمترین اثر سوء شبکه‌های اجتماعی خارجی در داخل کشور دسترسی بیگانگان به اطلاعات شهروندان ماست. اطلاعات یک کشور در اختیار تک‌تک شهروندانش است. حالا ما با دست خودمان با برقراری ارتباطات مردم در شبکه های خارجی این اطلاعات را در اختیار بیگانگان قرار می‌دهیم. و آنها با Data Mining همه اطلاعات به راحتی جمع و تجزیه و تحلیل می کنند و این اطلاعات ارزشمند به دشمنان فروخته می‌شود.
 

زیبنده نظام جمهوری اسلامی نیست که مسئولینش از شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده کنند
* استفاده بسیاری از مسئولین از این شبکه‌های اجتماعی مردم را به استفاده از آنها تحریک نمی‌کند؟ چرا مسئولین ما در شبکه های اجتماعی فعالیت می کنند که توسط کارگروه فیلتر شده است؟ آیا گارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به آنها تذکر داده است؟
این قضیه دارای دو جنبه است. اینکه مسئولی می‌داند ما شبکه اجتماعی داخلی داریم و می‌رود و پیامش را از طریق شبکه فیلترشده‌ای مثل توییتر منتشر می‌کند این در درجه اول دهن‌کجی به قانون و عدم اعتماد به داخل کشور است. اما برخی از نهادها می‌گویند چون مردم مثلا از اینستاگرام استفاده می‌کنند ما در آنجا به برخی از شبهات معاندین پاسخ می‌دهیم که خب این منطقی است. مردم هم اعتراض می‌کنند چرا فلان مسئول با وجود شبکه‌های اجتماعی داخلی مثل بیسفون، سلام و... از شبکه های خارجی مثل توییتر که فیلتر است استفاده می‌کنند.
زیبنده نظام جمهوری اسلامی نیست که مسئولینش از شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده کنند. کمااینکه اگر همان مسئولی که در تصویب قانون قیلترینگ نقش داشته خودش از شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده کند باعث تشویق مردم و ترغیب آنها به استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی خواهد شد. مسئولی که در جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کند باید خود را از دیگران مقیدتر به مقررات بداند حتی اگر نقض این قوانین و مقررات دارای ضمانت اجرای کیفری نباشد. این نوع رفتار از سوی مسئولین باعث می‌شود که عملکرد کارگروه تعیین مصادیق آثار چندان مطلوبی نداشته بتشد.

* دبیر شورای عالی فضای مجازی معتقد است در چند ماه گذشته فعالیت کاربران در شبکه های اجتماعی مشابه تلگرام بیشتر در فضای کانال‌ها و گروه های خبری است و از میزان محتوای مجرمانه آن کاسته شده است، نظر شما در این مورد چیست؟
اینکه فرمودید برخی از مسئولین ما معتقدند اکثر فعالیتهایی که در شبکه‌های اجتماعی خارجی انجام می‌شود فعالیتهای سالم هستند و فعالیتهای مجرمانه قابل مقایسه با فعالیتهای مجاز نیستند، خب طبیعی است که بایستی فعالیتهای قانونی بیشتر از فعالیتهای غیرقانونی باشد، ولی در این کشور زیبنده نیست کسی که به ساحت مقدس ائمه ما اهانت می‌کند ما اجازه دهیم که آثار این خواننده یا نویسنده در فضای مجازی کشور منتشر شود، این اقدام، اقدام غیرقانونی است. اقدامی که ما اجازه دهیم یک خواننده هتاک یا نویسنده هتاک آثارش را در فضای مجازی منتشر کند قانونی نیست حتی اگر یک مورد باشد. آقایان گفته‌اند تا پنج درصد فعالیتهای غیرقانونی در فضای مجازی وجود دارد، من به عنوان کسی که فضای تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی را رصد می‌کنم عرض می‌کنم تعداد فعالیت‌های غیرقانونی در فضای مجازی کشور بسیار زیادتر از چیزی است که اعلام می‌کنند. واقعاً بیشتر است.

* می‌توانید درصد مشخصی بگویید؟
درصد را نگوییم بهتر است. چون به هر حال دارای آثار سوء است. روزانه تعداد زیادی از مردم مصادیق مجرمانه را به ما گزارش می‌کنند. ما سایتی تحت عنوان گزارشهای مردمی داریم و در روز تقریبا نزدیک به هزار گزارش مردمی دریافت می‌کنیم. بسیاری از این گزارشها مربوط به تلگرام است که عیناً به وزارت ارتباطات که تلگرام را باید مدیریت ‎کند منعکس می‌کنیم. ولی متأسفانه اقدامی صورت نمی‌گیرد.  نباید به یک شبکه اجتماعی خارجی اجازه دهیم که حتی یک مورد محتوای مجرمانه را منتشر کند. در حالی که می‌بینیم تمام کتابهایی که از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران انتشار آنها غیرقانونی اعلام شده و در طول این سی و هفت هشت سال علیه نظام جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور کتاب‌های زیادی نوشته شده در تلگرام وجود دارد و دانلودشان مجانی است. خب این واقعاً فاجعه است. یعنی شما در تلگرام کتابخانه‌ای ایجاد کرده‌اید بعد برخی می‌گویند که بسیاری از محتویات تلگرام مجرمانه نیست؟ در حال حاضر تعداد زیادی کتابهای ضد دین و علیه مقدسات در تلگرام وجود دارد یعنی ما اجازه انتشار آنها را به تلگرام داده‌ایم و آنها را پاک نمی‌کند.

* آیا دستگاه قضایی هم با مشکلاتی در رسیدگی به شکایات مردم مواجه است ؟
خود مردم که در این فضا فعالیت می‌کنند گاهی اوقات با افرادی مواجه می‌شوند که برایشان مزاحمت ایجاد می‌کنند. ما الآن در دستگاه قضایی شکایتهای بسیار زیادی داریم. مثلاً خانم بسیار باشخصیتی که دارای تحصیلات عالیه است شکایت کرده که تصاویر من در فضای تلگرام یا در جای دیگری در شبکه‌های اجتماعی خارجی منتشر شده است. از فلان شخص هم شکایت دارند و طرف شکایت می‌گوید که من این عکس‌ها را منتشر نکرده ام. از او می‌پرسیم پس چه کسی منتشر کرده؟ می‌گوید چون من شوهر سابق این خانم بوده‌ام و این عکسها را من با ایشان گرفته‌ام ایشان آمده و قسمتی از عکس را که من در آن بوده‌ام جدا کرده و عکس خودش را قرار داده برای اینکه ذهن شما را به این متوجه کند که حتما من این عکسها را منتشر کرده‌ام در حالیکه خودش این کار را کرده است. خب اینجا اگر سرور در داخل کشور باشد ما کاملاً متوجه می‌شویم که عکسهای این خانم را چه کسی منتشر کرده است. ولی الآن سرور در خارج از کشور است. با مدیر تلگرام تماس می‌گیریم و می‌گوییم به ما اعلام کن با چه IP این عکسها در این کانال یا گروه آپلود شده است؟ چون شماره تلفنی هم که استفاده شده شماره‌ای است که از داخل شهر خریداری و سپس معدوم شده است. از طریق تلفن که نمی‌شود، تلفن ناشناس است و ما نمی‌دانیم چه کسی آن  را بارگذاری کرده است. مدیر شبکه هم با ما همکاری نمی‌کند. پرونده همینگونه در دستگاه قضایی می‌ماند. پرونده‌های بسیار زیادی از این دست وجود دارد.

* بنظر شما تلگرام بر روی سایر جرایم بخصوص جرایم انتخاباتی چه تاثیری دارد ؟
 علیرغم اینکه در دوره گذشته انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان نسبت به سایر انتخابات بیشترین تخلف انتخاباتی را داشتیم ولی به لحاظ اینکه این تخلفات در بستر شبکه های اجتماعی بیگانه انجام شده بود و چون مدیران شبکه‌های اجتماعی خارجی حاضر نبودند به ما بگویند این مطلب مجرمانه‌ای که علیه فلان نامزد انتخاباتی در این فضا منتشر شده با چه IP بارگذاری شده که ما با این شخص برخورد کنیم. برخورد ما در دوره گذشته با تخلفات انتخاباتی کمترین برخورد بود به لحاظ اینکه بستر در اختیار بیگانگان است. و اگر در انتخابات آینده هم همینگونه باشد یعنی ظرف چهار ماهی که تا انتخابات داریم مسئولین تلاش نکنند که ارتباطات داخلی کشور در بستر شبکه‌های بومی انجام شود باید در انتظار بالاترین تخلفات انتخاباتی در انتخابات ریاست جمهوری و شوراها باشیم.

* در ایام نزدیک به انتخابات آیا امکان فیلتر وجود دارد؟ یا اینکه دسترسی به این شبکه اجتماعی محدودتر شود؟
بستگی به تصمیم مسئولین دارد ولی من معتقدم ما باید مقرراتی را وضع کنیم تا زمانی که شبکه های بومی راه‌‌اندازی می‌شوند شبکه های اجتماعی خارجی ملزم شوند که سرورشان را به داخل کشور بیاورند تا اگر کسی به یکی از شهروندان ما تعرض می‌کند بدانیم این شخص کیست؟ ما بارها این را گفته‌ایم که بسیاری از پرونده‌ها به دلیل اینکه نمی‌دانیم این تصویر یا مطلب را چه کسی در تلگرام یا فیسبوک علیه فلان شخص بازگذاری کرده است معطل مانده است شما بیایید و شبکه‌های اجتماعی داخلی را توسعه دهید. این ابزار را برای منِ قاضی ایجاد کنید. چون مردم انتظار دارند موقعی که شکایت کردند به دستگاه قضایی بلافاصله فرد مجرم به تناسب جرمی که مرتکب شده طبق قانون مجازات شود. ولی الآن با وجود شبکه های اجتماعی خارجی این امکان برای ما فراهم نیست. البته نیروی انتظامی ما با مهندسی اجتماعی، کارهای خارج از شبکه و ارتباط دادنش با فعالیت افراد در شبکه واقعا تلاش می‌کنند با مجرمینی که می‌خواهند نظم و امنیت جامعه را به خطر بیندازند برخورد کند. البته این را بگویم که ما دستمان خالی نیست ولی لقمه را از پشت به دهانمان می‌گذاریم. یعنی مطلبی را که می‌توانیم فوراً به مجرمش دست پیدا کنیم بسیار پرهزینه شده است. و این کار واقعاً عاقلانه نیست. ما هر جا لازم باشد که افرادی بخواهند علیه نظام جمهوری اسلامی، نظم و امنیت جامعه فعالیت کنند از طرق دیگر و از طریق مهندسی اجتماعی و با هزینه زیاد قطعاً برخورد خواهیم کرد.

اشراف ما بر شبکه های اجتماعی اشراف پرهزینه است

اینکه ما می‌گوییم بر شبکه‌های اجتماعی خارجی اشراف نداریم منظور اشراف فنی است. اشراف کم‌هزینه است. نه اینکه کلاً اشراف نداریم. اگر اشراف نداشتیم این امنیتی که الآن در نظام جمهوری اسلامی وجود دارد وجود نداشت. نیروهای امنیتی و انتظامی کشور توانستند در همین شبکه‌های اجتماعی خارجی شبکه داعش را در ایران از هم بپاشند. گروه هایی که علیه نظام جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند را از هم بپاشند ولی با یک عملیات واقعاً پیچیده. من قبل از اینکه معتقد باشم سرورهای شبکه‌های اجتماعی خارجی به داخل منتقل شوند معتقدم ما باید شبکه‌های داخلی ایجاد کنیم. و این وظیفه وزارت ارتباطات است. همانگونه که ارتباطات تلفنی مردم را در بستر داخلی ایجاد کرده است باید زمینه ارتباطات اجتماعی مردم در شبکه‌های اجتماعی را ایجاد کند. ما این توانایی را داریم. سواد و دانش فنی دانشمندان کشور ما از نظر فنی واقعاً از بسیاری از کشورهای دیگر بیشتر است. ما در جنگ ثابت کردیم که می‌توانیم. در اتفاقات اخیر  که همه دنیا پشت سر تکفیری‌ها و مخالفان نظام سوریه بودند ما ثابت کردیم که می‌توانیم و نظام جمهوری اسلامی ایران توانست حلب را آزاد کند.
این برای نظام جمهوری اسلامی بسیار بد است که بگوید ما نمی‌توانیم شبکه اجتماعی بومی ایجاد کنیم پس مجبوریم از شبکه‌های اجتماعی خارجی که فضای مجازی کشور ما را اشغال کرده‌اند استفاده کنیم. من روی اینکه فضای مجازی کشور ما توسط شبکه‌های اجتماعی خارجی اشغال شده تأکید می‌کنم و متأسفانه عده‌ای این موضوع را می‌دانند که می‌توانیم کشور را از این معضل نجات دهیم و فضای مجازی کشور را در اختیار مردم خودمان، سرویسهای خودمان و شرکتهایی که می‌توانند درآمد زیادی از آن کسب کنند قرار دهیم ولی این اقدام را انجام نمی‌دهند و باید از آنها پرسید که چرا؟

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی درباره سخنان معاون قضایی دادستان کل کشور مبنی بر اینکه توئیتر به هیچ وجه رفع فیلتر نمی‌شود، گفت: مقام قضایی رأسا نمی‌تواند ممنوعیت این شبکه‌ها را اعلام کند.

خانه ملت - علی مطهری نماینده مردم تهران و نایب رئیس مجلس شورای اسلامی درباره تداوم فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس بوک و توییتر، اظهار داشت: فیلتر این شبکه‌ها، امری موقت و مربوط به همان زمانی است که فیلتر شده‌اند.

وی درباره پیوستن خود به شبکه اجتماعی توییتر افزود: با توجه به اینکه فیلتر این شبکه‌ها پس از ناآرامی‌های سال 88 اتفاق افتاد، برداشت من این است که چنین تصمیمی برای همان دوره است و دیگر مشکلی بابت استفاده از این شبکه‌ها وجود ندارد؛ ضمن آنکه دفتر رهبری و بسیاری از اعضای کابینه و مقامات کشور در این شبکه عضویت دارند. البته راه حل اساسی  این است که شبکه ملی اطلاعات و شبکه های اجتماعی داخلی زودتر راه اندازی شود و در اختیار قرار گرفتن خدمات شبکه های داخلی با سرعت بسیار زیاد و ارزان قیمت باشد تا مردم به شبکه های اجتماعی خارجی مراجعه نکنند یا کمتر مراجعه کنند.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: این فیلتر می تواند برای همه مردم برداشته شود. کارگروه تعیین مصادیق جرایم رایانه ای متولی این کار است و باید بررسی مجددی در این موضوع داشته باشد.

مطهری درباره سخنان معاون قضایی دادستان کل کشور مبنی بر اینکه توئیتر به هیچ وجه رفع فیلتر نمی‌شود، گفت: مرجع رسیدگی به این موضوع همان کارگروه است و اگر اینها رفع ممنوعیت کنند، قوه قضاییه نمی‌تواند مانع شود.

وی افزود: مقام قضایی رأسا نمی‌تواند ممنوعیت این شبکه‌ها را اعلام کند و صرفا می تواند و باید به شکایت‌ها رسیدگی کند. لذا این استدلال که «با توجه به نقشی که شبکه اجتماعی توئیتر در فتنه سال 88 داشته، این شبکه به هیچ وجه رفع فیلتر نمی‌شود» قابل قبول نیست چون آن شرایط از بین رفته است.

نایب رئیس مجلس ادامه داد: این بحث در مورد فیس بوک هم  قابل طرح است زیرا فیلتر شدن این شبکه هم مقارن با اتفاقات سال 88 انجام شد و دیگر آن بحث موضوعیت ندارد؛ ضمن اینکه مقامات زیادی در آنجا هم صفحه دارند.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس تصریح کرد: احکامی نظیر این فیلتر کردن‌ها یا قوانینی مانند قانون ممنوعیت ماهواره باید مجددا بررسی شود. زیرا فلسفه صدور این احکام یا وضع این قوانین شرایط خاص بوده و اکنون که آن شرایط از بین رفته، باید بازنگری شود. در واقع مسئله، استفاده از جهات مثبت این پدیده‌هاست که با تربیت دینی جامعه، مردم خودشان باید از مضار و زیان‌های این پدیده‌ها که مانند تیغ دو دم هستند، پرهیز کنند.

وی بیان کرد: همه خوبی‌ها را نمی توان با زور قانون در جامعه حاکم کرد بلکه گاهی نیاز به قانون نیست و باید با تربیت صحیح و اصلاح فرهنگ عمومی یک کار درست را در جامعه نهادینه کرد. این که بخواهیم همه رسانه‌ها را ممنوع کنیم و مردم فقط از یک کانال و رسانه اطلاعات دریافت کنند همان روش حکومت‌های کمونیستی است که مردم فقط از یک رادیوی تک موج اطلاعات دریافت می‌کردند و دیدیم که نتوانستند آن ساختار را حفظ کنند.

نایب رییس مجلس گفت: ما باید رشد اجتماعی و سیاسی مردم را بالا ببریم به طوری که با وجود رسانه‌های مختلف، مردم قدرت تشخیص حق از باطل را داشته باشند و فریب دشمنان انقلاب اسلامی را نخورند، یا با وجود آزادی ماهواره، به دلیل خطراتش از آن استفاده نکنند، همان طور که در زمان رژیم گذشته بسیاری از خانواده‌ها تلویزیون نداشتند چون آن را مضر به حال خود می‌دانستند. به نظر من امروز مردم ما تا حد زیادی این رشد را دارند. البته راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و شبکه‌های اجتماعی داخلی بسیار ضروری است تا از تاثیر و مراجعه به شبکه‌های اجتماعی خارجی بکاهد.

دستیار و مشاور عالی فرماندهی معظم کل قوا با اشاره به روند افزایشی ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی در کشورمان گفت: یکی از بزرگترین تهدیدهایی که بنیان خانواده را نابود می کند استفاده نابجا و غیر اصولی از فضای مجازی است.

به گزارش روابط عمومی کل سپاه، سردار سرلشکر پاسدار سید یحیی صفوی طی سخنانی در مراسم اختتامیه جشنواره ورزشی خانواده و فرزندان خواهر سپاه پاسداران و در جمع شرکت کنندگان رشته های مختلف ورزشی اظهار داشت: هم اکنون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به یک الگو و اسوه برای سایر کشورها تبدیل شده است و امنیت کنونی حاصل فداکاریهای بزرگ سپاه پاسداران و سایر نیروهای مسلح خصوصا شهدای عالیقدر و جانبازان سر افراز و آزادگان قهرمان است.
وی افزود: امیدواریم خانواده های پاسداران، یعنی همسران و فرزندان آنها نیز باعث افتخار و سربلندی ایران اسلامی شوند.
دستیار و مشاور عالی فرماندهی معظم کل قوا ادامه داد: یکی از ویژگی‌های خانواده مطلوب، تحکیم روابط عاطفی بین اعضاء خانواده و حاکم بودن احترام و اخلاق ما بین آنها است.
سرلشکر صفوی گفت: خانواده مطلوب خانواده ای است که برخوردار از دانش در کنار هوشمندی و خردمندی باشد و آسیب ها و تهدیدها و فرصت ها را به خوبی بشناسد و نسبت به آنها بی تفاوت نباشد.
دستیار و مشاور عالی فرماندهی معظم کل قوا در تشریح برخی از تهدیدها و فرصت های پیش روی خانواده های ایرانی، گفت: یکی از بزرگترین تهدیدهایی که بنیان خانواده را نابود می کند استفاده نابجا و غیر اصولی از فضای مجازی است زیرا افراد خصوصا جوانان در برابر انبوهی از از اطلاعات فضای مجازی، خصوصا شبکه های اجتماعی، با توجه به در دسترس قرار گرفتن و مواجهه با اطلاعات درست و نادرست، قدرت تحلیل و تشخیص درست و غلط را از دست می دهند و از سوی دیگر استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی منجر به کاهش سطح ارتباطات عاطفی و تعاملات کلامی افراد خانواده با یکدیگر می‌شود و متاسفانه افراد خانواده از دستیابی و تلاش در راستای اهداف اساسی زندگی خود عقب می‌مانند.
وی با اشاره به فعالیت افراد مختلف در شبکه های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه افزود: واقعیت آن است که حضور مستمر در شبکه های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه باعث کاهش فعالیت های ذهنی و عقلی و نهایتا باعث از بین رفتن قدرت خلاقیت و استقلال جوانان می شود، خصوصا اینکه گسترش بهره گیری و عدم استفاده مناسب از شبکه های اجتماعی موجب گسست ارتباطات درون خانواده می شود.
سرلشکر صفوی با اشاره به خطر از بین رفتن حریم خصوصی در ارتباطات فضای مجازی تصریح کرد: نفوذ به حریم خصوصی مهمترین خطری است که تهدید کننده اغلب کاربران شبکه های اجتماعی است و برخی افراد خصوصا جوانان باعث فراهم شدن دسترسی افراد شیاد با اهداف شیطانی به حریم خصوصی خود می شوند و این موضوع به دور از عقل و شرع است که خصوصی ترین اطلاعات زندگی افراد در معرض دید و ارزیابی دیگران قرار گیرد.
مشاور عالی مقام معظم رهبری با اشاره به روند افزایشی ضریب نفوذ شبکه های اجتماعی در کشورمان گفت: متاسفانه بیشترین میزان مخاطب و زمان بهره برداری برخی از شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه را کشورمان داراست که این میزان به نسبت میانگین افراد بهره بردار این شبکه های اجتماعی در سایر کشورهای توسعه یافته در سطح بسیار بالایی قرار گرفته است.
سرلشکر صفوی در ادامه به طرح پرسشی در خصوص اهداف راه اندازان شبکه های اجتماعی در ارائه سرویس های پرهزینه به مخاطبان پرداخت و افزود: واضح است که ارائه سرویس های ارتباطی نظیر شبکه های اجتماعی مستلزم بهره برداری از نرم افزارها و سخت افزارها و ارتباطات پر هزینه است. سئوال این است که شبکه هایی که در کشورمان مورد اقبال عمومی قرار گرفته اند چرا بصورت رایگان این سرویس ها را در کشورمان فعال کرده اند و از راه اندازی آن چه استفاده ها و بهره هایی را می‌خواهند بدست آورند؟
سرلشکر صفوی با اشاره به آمارهای طلاق در چند ساله اول ازدواج جوانان و ارتباط برخی از این طلاق ها با تاثیرات شبکه های مجازی، گفت: متاسفانه عبور از خطوط قرمز شرعی و اخلاقی در ارتباطات مردان و زنان در شبکه‌های اجتماعی طی فرآیندهای نامحسوس و پیش رونده در طول زمان، باعث انحرافات بزرگ در افراد خانواده حتی دربین خانواده های متاهل صورت می‌گیرد که نمونه ها و تاثیرات آن در حجم بالای طلاق ها در سنین اول ازدواج بین جوانان مشهود است.

تلفن همراه هوشمند زندگی بسیاری را کاملاً مختل کرده و با بروز مشکلات جدی لذت واقعی زندگی را از آنان گرفته است.
 باشگاه خبرنگاران؛ با وجود مفید بود فناوری دستگاه های الکترونیکی بسیار پیشرفته و هوشمند مانند تلفن همراه، استفاده از این ابزارک‌ها در برخی موارد شکل افراطی به خود گرفته و باعث بروز مشکلات فراوان در زندگی آنها می‌شود؛ بی آنکه خودشان از این مسئله آگاه باشند.
مشکلاتی چون گردن درد، گرفتگی عضلات، ضعیف شدن بینایی، بی خوابی و بد خوابی، کاهش تمرکز و عدم تمایل به شرکت در فعالیتهای اجتماعی و سرگرم شدن برای ساعت های طولانی در شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای نصب شده بر روی این وسایل، شرکت نکردن در کلاس های ورزشی، تغذیه نامناسب و معاشرت نکردن با دوستان و اعضای خانواده همگی از آسیب های جدی این پدیده نوپا در فناوری دنیا محسوب می‌شوند.
محققان توصیه می کنند افراد برای استفاده از فناوری های مدرن محدودیت زمانی و مکانی برای خود در نظر گیرند؛ برای مثال یک ساعت قبل از خواب برای جلوگیری از مشکلات کم‌خوابی از این وسایل استفاده نکنند؛ چرا که نور آبی ساطع شده از این دستگاه ها باعث بر هم ریختن ساعت بیولوژیک بدن و اختلال در ترشح هورمون خواب یا همان ملاتونین می شود.
برای پیدا کردن آدرس می توانید از نقشه های کاغذی استفاده کنید یا برای مطالعه از کتاب های کاغذی بهره ببرید.
فیلم و سریال را در تلویزیون تماشا کنید و برای بیدار شدن از خواب ساعت زنگ‌دار بکار ببرید. همچنین برای گوش دادن به موسیقی یا کتاب های صوتی از دستگاه های MP3 PLAYER و برای عکس گرفتن از مناظر چشم‌نواز از دوربین‌های عکاسی استفاده کنید.
با انجام این کارها وابستگی شما به این وسیله کمتر می شود و می توانید تمرکز بیشتری برای انجام کارهای روزانه و یادگیری و مطالعه داشته باشید.
به کلاس های ورزشی بروید و در جلسات گروهی و فعالیت های اجتماعی شرکت کنید تا تبدیل به یک فرد منزوی در اجتماع نشوید.
سعی کنید اولین کاری که روزها بعد از بیدار شدن از خواب انجام می‌دهید، ورزش باشد تا بررسی آخرین پیام های روی گوشی تلفن همراه! به این ترتیب، به ذهن خود آرامش و تمرکز هدیه می‌کنید.
پس از اینکه اقدامات یاد شده به عادت‌های روزمره بدل شدند، متوجه تغییرات مساعد در وضعیت سلامت جسمی و روحی خود می شوید.

رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ما زیرساخت «نبایدها» را آماده کرده‌ایم و در اختیار مؤسسات قرار دادیم تا آنها و مارکت‌ها، زمانی که عضوگیری می‌کنند، این نبایدها را بپذیرند و دنبال‌شان نروند.
سیدمرتضی موسویان، رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به تأثیر شبکه‌های اجتماعی در سبک زندگی اسلامی – ایرانی گفت: اگر از نگاه آسیب‌شناسی بخواهیم این موضوع را بررسی کنیم باید گفت که اگر زیرساخت‌ها و فرهنگسازی به درستی انجام نشود، به دلیل انتشار تصاویر خصوصی در شبکه‌های اجتماعی، حرمت‌ها شکسته می‌شود.

رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: متأُسفانه براساس گزارش‌های منتشره شاهد هستیم که عکس‌هایی که کاربران در شبکه‌های اجتماعی بارگذاری می‌کنند، سبب از هم پاشیدگی خانواده‌ها به عنوان هسته اصلی جامعه می‌شود. البته می‌توان این مشکل را با ارتقای سواد رسانه‌ای حل کرد.

ضرورت مسئولیت پذیری در فضای مجازی

وی بیان کرد: در فضای مجازی، بایستی فرهنگسازی شود تا به هرحال افراد بدانند که مسئولیت کارهای خودشان را بپذیرند و نسبت به محتوایی که دریافت می‌کنند، مسئولیت داشته باشند و در نهایت به این مهم برسند که سراغ خیلی از موارد نروند و علائق خودشان را در چهارچوب‌های تعریف شده دنبال کنند.

موسویان اظهار کرد: ما زیرساخت‌های «نبایدها» را آماده کرده‌ایم و در اختیار مؤسسات قرار دادیم تا آنها و مارکت‌ها، زمانی که عضوگیری می‌کنند، این نبایدها را بپذیرند و دنبال‌شان نروند. در این صورت کاربران و اعضا می‌دانند در اشاعه یک مطلب چه مواردی را رعایت کنند.

وی یادآور شد: شبکه‌های اجتماعی با خود نوعی سبک زندگی جدیدی را بر ما تحمیل می‌کنند و ما چاره‌ای جز این نداریم که در برابر آنها برنامه مدونی داشته باشیم چراکه این شبکه‌ها گریزناپذیرند.

رئیس مرکز رسانه‌های رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به فعالیت‌های تبلیغی مرکز در صدا و سیما جهت ارتقای سواد رسانه‌ای کاربران گفت: مصوبه‌ای مبنی بر ساماندهی کانال‌ها در شورای عالی فضای مجازی تصویب شد و ما وظیفه ساماندهی این کانال‌ها را داریم.

وی بیان کرد: پیش‌نویس برنامه‌ای دیگر را نوشته‌ایم و تقدیم شورای عالی فضای مجازی کرده‌ایم مبنی بر اینکه میان مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیما همکاری نزدیکی برای فرهنگسازی صورت بگیرد.

موسویان اظهار کرد: مرکز رسانه‌های دیجیتال هزینه‌های ایجاد محتوا را برعهده می‌گیرد و صداوسیما بایستی حداقل در نشر این محتوا کمک کند و دیگرهزینه‌ای بابت نشر دریافت نکند.

در شرایطی که شبکه‌های اجتماعی گوی سبقت را در حوزه خبررسانی از رسانه‌های سنتی ربوده‌اند، مدیران و کارشناسان این حوزه اذعان دارند که تنها راه نجات رسانه‌ها در این شرایط تقویت نگاه تحلیلی است.

در سال‌های اخیر، خبرخوان‌ها و نرم‌افزارهای اطلاع‌رسان که غالباً در قالب شبکه‌های اجتماعی و با گستره انبوهی از مخاطبان به فعالیت می‌پردازند، نبردی خاموش اما تمام عیار را با رسانه‌های سنتی و به ویژه روزنامه‌های کاغذی آغاز کرده‌اند؛ طوری که روز به روز بر تعداد نسخه‌های برگشتی آنها اضافه می‌کنند. برخی پیشاپیش از پیروزی این قدرت نوظهور سخن می‌گویند و برخی هم این حرکت پردامنه را تنها یک موج می‌دانند که مثل هر موج دیگری، پس از فراز، فرودی هم خواهد داشت و زندگی رسانه‌ها دوباره به ساحل آرامش بازخواهد گشت.

در گزارش زیر تلاش شده است تا در گفتگو با برخی از مدیران این دسته از رسانه‌های سنتی به ویژه روزنامه‌های کاغذی و کارشناسان حوزه رسانه، آینده و شرایطِ حیات و مانایی آنها بررسی شود.

پیشنهاد بازگشت به دوره پاورقی‌نویسی در مطبوعات

علی صالح‌آبادی مدیرمسئول روزنامه «ستاره صبح» درباره میدان‌داری شبکه‌های اجتماعی در عرصه خبر و ارتباط این مسئله با کاهش قابل توجه مخاطبان روزنامه‌های کاغذی در عصر حاضر، به خبرنگار مهر گفت: با ظهور فضای مجازی و دیجیتالی شدن اخبار و اطلاعات، رسانه‌های بزرگ و به خصوص روزنامه‌ها تا حدود زیادی ارزش خبری خود را از دست داده‌اند. زمانی بود که مردم صبح‌ها پای کیوسک می‌رفتند و به انتظار آمدن روزنامه‌ها روی دکه بودند تا بدانند چه اتفاقی در بلاد افتاده است، اما الان در حالی که (مردم) در خواب هستند، این اخبار مرتباً در نرم‌افزارهای نصب شده مثل تلگرام و اینستاگرام و... روی گوشی‌های هوشمندشان، می‌آید.

وی افزود: با این وجود، به عقیده من، اگر نشریات مکتوب بتوانند نگاه تحلیلی - تفسیری به رویدادها داشته باشند، می‌مانند و باز هم خواهند توانست مخاطب جذب کنند و بر تعداد آنها هم اضافه کنند. مثالی هست که می‌گوید زمین فراخ است و روزی فراوان؛ ما باید امیدوار باشیم که رویکرد مردم به رسانه‌های فضای مجازی زیاد نشود اما اشکالی که در کار هست، این است که متاسفانه سرانه مطالعه چه کتاب و چه روزنامه، در ایران پائین است.

صالح‌آبادی گفت: ضریب نفوذ اینترنت در کشوری مثل ژاپن چند برابر ایران است اما فقط یک روزنامه‌اش، یومیوری، ۱۳ تا ۱۵ میلیون نسخه در دو نبت چاپ می‌شود. این نشان می‌دهد که ژاپنی‌ها کماکان به خواندن نشریات کاغذی در کشورشان مبادرت می‌کنند و به این کار عادت دارند. در کشورهای اروپایی هم می‌بینیم که از میزان خوانندگان نشریات مکتوب، خیلی کم نشده است. مشکلی که در ایران در این رابطه وجود دارد، از یک طرف ناشی از علاقه کم مردم به مطالعه است و از طرف دیگر هم به خود مطبوعات برمی‌گردد.

به اعتقاد این فعال مطبوعاتی، مطبوعات برای مانایی خود باید جذابیت‌هایی ایجاد کنند؛ مثلاً در عصر حاضر که مردم دیگر در روزنامه دنبال خبر نمی‌گردند، پاورقی‌نویسی کنند و کتاب‌های خوب را  که مردم حوصله نمی‌کنند بخوانند، به صورت گزیده و در شماره‌های مختلف چاپ کنند. روزنامه‌ها می‌توانند با ارائه پاره‌ای مطالب آموزشی خاص درباره مسائل مرتبط با حوزه‌هایی مانند تاریخ، اقتصاد، محیط زیست و... جایگاه خودشان را بازیابی کنند.

میدان‌داری شبکه‌های اجتماعی در عرصه خبر فرصتی برای روزنامه‌های غیرخاکستری است

محمدعلی وکیلی مدیرمسئول روزنامه «ابتکار» هم در این باره به خبرنگار مهر گفت: تکنولوژی‌های ارتباطی وضعیت خبررسانی مطبوعات کاغذی را به خطر انداخته است اما همین تهدید، خود می‌تواند فرصت جدیدی برای روزنامه‌ها به وجود بیاورد و آن اینکه کماکان، دسترسی مخاطبان به تحلیل در فضاهای مجازی رسانه‌ای دشوار است. از این پس، دیگر تمایز روزنامه‌ها در خبرهایی که دارند، نیست بلکه در تحلیل خبرهاست؛ این باعث می‌شود که روزنامه‌ها به دنبال اتخاذ مواضع روشن حرکت کنند.

مدیرمسئول روزنامه ابتکار ادامه داد: این اواخر تعداد روزنامه‌های به اصطللاح خاکستری، شبیه به هم و بدون موضع، در کشور ما زیاد شده بود و این اتفاق خوبی نبود. رسانه یعنی موضع و موضعِ رسانه هم همان تحلیل‌های اوست. در تحلیل، رسانه‌ها ناچاراند که تحلیل داشته باشند و این به مرور زمان موجب می‌شود که خاصیت تریبونی رسانه‌ها ارتقا پیدا کند.

این فعال رسانه‌ای اضافه کرد: در حالی که ما در شرایط خبری نمی‌توانستیم، تریبون باشیم بلکه تا حدود زیادی بی‌طرف بودیم اما از این به بعد رسانه‌ها مجبور می‌شوند نقش تریبونی را برای یکی از گفتمان‌های زنده جامعه ایفا کنند. می‌بایست نسبت رسانه‌ها با گفتمان‌های موجود در جامعه مشخص باشد. نمی‌شود رسانه‌ای باشد اما هیچ نسبتی با گفتمان‌های زنده در جامعه نداشته باشد. یک رسانه می‌تواند نسبتی با هیچ حزبی نداشته باشد اما نمی‌تواند نقش تریبونی یکی از گفتمان‌های موجود در جامعه را نداشته باشد.

وکیلی گفت: رسانه‌های بخش خصوصی باید این نقش را پررنگ‌تر ایفا کنند. البته یک رسانه خودش می‌تواند قدرت گفتمان‌سازی داشته باشد اما این کار هم از رهگذر نگاه تحلیلی، امکانپذیر است و با نگاه خبریِ صرف قابل تحلیل نیست و حتماً باید با موضع باشد. درست است که ساحت کنونی، عرصه فعالیت و رقابت را برای رسانه‌های کاغذی تنگ کرده است، اما عرصه جدیدی به نام تحلیل را به روی آنها گشوده است. خطر شبکه‌های اجتماعی در حوزه خبر اتفاق افتاده است اما ما هم مثل خیلی از همکاران دیگرمان، مجبور شده‌ایم ولوم خبری‌مان را پائین بیاوریم و ولوم تحلیل‌مان را بالا ببریم و این در چینش تحریریه روزنامه‌ها هم موثر است؛ از این پس، تحریریه با گرایش تحلیل چیده می‌شود نه با گرایش یک رسانه خبری.

خبرنگاری آماتوری جای خود را به خبرنگاری تحقیقی خواهد داد

مهدی فضائلی کارشناس حوزه رسانه هم در گفتگو با خبرنگار مهر، با تائید افت قابل توجه مخاطبان روزنامه‌های کاغذی در عصر حاضر همزمان با ظهور شبکه‌های اجتماعی، گفت: این یک چالش جدی برای همه رسانه‌های مکتوب است و حتی حوزه نشر کتاب را هم تحت تاثیر قرار داده است؛ در حوزه کتاب، موجب شد که سرمایه‌گذاری عظیمی در حوزه نشر دیجیتال در جهان صورت گیرد؛ طوری که نمایشگاه بزرگی مانند نمایشگاه کتاب فرانکفورت، شعار خودش را در حوزه نشر دیجیتال انتخاب کرده بود. در مجموع آمارهای جهانی هم نشان از کاهش میزان مصرف کاغذ در محصولات فرهنگی مانند کتاب و روزنامه می‌دهد.

وی افزود: در حوزه مطبوعات، این بحث اندکی متفاوت‌تر است؛ تا پیش از این یکی از کارکردهای اصلی رسانه‌ها، خبررسانی بود اما اکنون ابزار انتشار خبر هم به لحاظ سرعت و هم از نظر شیوه ارائه متنوع و دگرگون شده است طوری که به جرئت می‌توان گفت که روزنامه‌ها دیگر نمی‌توانند حامل خبر جدیدی باشند. لذا کاری به نظرم باید در روزنامه‌ها به صورت عاجل به آن توجه شود، پرداخت تحلیلی به مطالب است. باید کمی از خبر عبور کنیم و کارهای گزارشی تحلیلی ارائه کنیم تا بتوانیم وجه تمایز ایجاد کنیم.

این کارشناس حوزه رسانه ادامه داد: باید بپذیریم که یکی از آثار شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی - که البته به عقیده من اصطلاح غلطی است چرا که آنها، مجازی نیستند و از قضا خیلی هم واقعی‌اند - این است که ذائقه مردم را هم تغییر داده‌اند؛ آن هم مردمی که تعداد قابل توجهی از آن‌ها از قبل هم حوصله به دست گرفتن روزنامه و خواندن آن را نداشتند. این یک چالش جدی است و باید به آن توجه شود. در این خصوص، تقویت نگاه تحلیلی در روزنامه‌های کاغذی، یکی از اصلی‌ترین راهکارها می‌تواند باشد.

فضائلی گفت: راهکار دیگر که می‌تواند یک وجه ممیزه باشد و باعث احیای رسانه‌های سنتی اعم از خبرگزاری‌ها و مطبوعات شود، قوت گرفتن روزنامه‌نگاری تحقیقی است؛ یعنی یافتن سوژه‌ها ناب و پرداختن تحقیقی به آنها در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی. به عقیده من شبکه‌های اجتماعی نمی‌توانند در این حوزه حرف جدی برای گفتن داشته باشند اما روزنامه‌نگاران توانا می‌توانند کماکان میدان‌داری خود را حفظ کنند.

وی تاکید کرد: البته این کار مستلزم عبور از خبرنگاری آماتوری به خبرنگاری تحلیلی و تحقیقی و حرفه‌ای است. البته معتقدم الان تعداد کسانی که ممکن است چنین توانایی‌هایی داشته باشند، زیاد نیست اما این ظرفیت‌ها باید به وجود بیاید و این کار هم نیازمند آموزش است. علاوه بر کسب مهارت در این بخش‌ها، انتخاب همین رویکرد است که ما دیگر نیازی به خبرنگار آماتور نداریم بلکه باید قدرت جسارت و شهامت در میان دست‌اندرکاران رسانه‌ها بالاتر برود تا بتوانند خبرنگارانی تحلیل‌گر و محقق جذب کنند.

شبکه‌های اجتماعی به رغم اقبال عمومی اعتبار مطبوعات را ندارند

مسعود کوثری استادیار و مدیر گروه ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران درباره میدان‌داری شبکه‌های اجتماعی در عرصه خبر و ارتباط این مسئله با کاهش قابل توجه مخاطبین روزنامه‌های کاغذی در عصر حاضر، به خبرنگار مهر گفت: قطعاً وجود شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود بخشی از نشریات کاغذی لطمه ببینند و تیراژشان کاهش پیدا کند. البته قبل از شبکه‌های اجتماعی، این خبرخوان‌ها بودند که این کار را شروع کرده بودند و بعداً این رویه در شبکه‌های اجتماعی هم تداوم پیدا کرد و در شبکه‌ای مثل تلگرام کامل شد.

وی افزود: طبیعتاً سهولت دسترسی مردم به این قبیل خبریاب‌ها سبب شده که اقبال بیشتری به آنها صورت گیرد. این پدیده، جهانی است و تا حدودی به کاهش شمارگان نشریات کاغذی و حتی تعطیلی بعضی از مطبوعات منجر شده است. اما من فکر می‌کنم که ممکن است ما یک دوره دومی هم داشته باشیم که در آن مطبوعات بتوانند به جایگاه اصلی خودشان برگردند. البته در این صورت مطبوعاتی خواهند ماند که کیفی‌تر و مبتنی بر روندهای پژوهشی بیشتری باشند و روزنامه‌نگاری پژوهشی را در دل خود داشته باشند. اینها مواردی است که دیگر انجام دادن آنها به راحتی از عهده شبکه‌های اجتماعی برنمی‌آید.

این استاد ارتباطات اضافه کرد: از آنجا که مرز بین اخبار درست و نادرست در شبکه‌های اجتماعی هنوز روشن و شفاف نیست، اعتبار آنها کماکان با اعتبار مطبوعات فاصله زیادی دارد. به عقیده من همچنان عدم اعتبار منبع و شک و تردید به اخباری که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، نقطه آسیب پذیر آنهاست و اگرچه ممکن است موجب اقبال بیشتر شود اما کماکان سایه شک و تردید را در دل مخاطب باقی می‌گذارد و آنها هنوز نتوانسته‌اند به اعتباری که منبع در مطبوعات دارد، دست یابند.

موج سواری شبکه‌های اجتماعی در عرصه خبر رو به افول است

بیژن مقدم مدیرمسئول پایگاه خبری - تحلیلی الف هم در گفتگو با خبرنگار مهر، در این باره، گفت: وقتی پدیده جدیدی ظهور می‌کند، همه این سوال را مطرح می‌کنند که آیا پدیده قبلی می‌تواند به بقای خودش ادامه بدهد یا از بین می‌رود؟ این مسئله در مورد فضای مجازی و نسبت آن با رسانه‌های سنتی تر هم مطرح است. به طور کلی می‌توان گفت شبکه‌های اجتماعی به همان میزان که می‌تواند به رشد رسانه‌های سنتی کمک کنند، ضدرسانه هم هستند.

وی در توضیح بیشتر افزود: اشاره من به سونامی ارائه اطلاعات به مخاطب در شبکه‌های اجتماعی است؛ این مسئله در آینده عملاً به نوعی دلزدگی رسانه ای از استفاده از این شبکه‌های اجتماعی منجر می‌شود. به این معنا که شما حجم زیادی از اطلاعات را به مخاطب می‌دهید در حالی که فی الواقع او به این حجم زیاد از اطلاعات، اساساً نیازی ندارد؛ حرکت انگشت‌های دست کاربران روی موبایل‌هایشان که مدام در حال رد کردن و در واقع جا انداختن انبوه مطالب در شبکه‌های اجتماعی هستند، نشانه ای است ابتدایی از این دلزگی رسانه ای.

این کارشناس حوزه رسانه با بیان اینکه در حال حاضر کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی در مقابل این سونامی اطلاعات که در حال رخ دادن است، حالت منفعلی دارند، پیش بینی کرد در آینده نزدیک تعادل در میزان بهره برداری از شبکه‌های اجتماعی برقرار شود و آنها کم کم به سمت مطالب تحلیلی تر و عمقی تر حرکت کنند و در همین راستا تاکید کرد: فعالیت و حرکت شبکه‌های اجتماعی شبیه حرکت یک موج است که هم رفت دارد و هم برگشت. برگشتِ این موج، همان تعادل در استفاده از شبکه‌های اجتماعی است.

مدیرمسئول سایت الف همچنین با تاکید مجدد بر این نکته که ما خستگی مخاطبان شبکه‌های اجتماعی را از این حجم انبوه و در بسیاری موارد بی ربط و حتی مضرّ مطالب در شبکه‌های اجتماعی شاهد هستیم، گفت: البته فعالیت شبکه‌های اجتماعی روی کارکرد رسانه‌های سنتی از قبیل روزنامه‌ها اثر جدی گذاشته است به طوری که آنها (رسانه‌های سنتی) را مجاب کرده به سمت مطالب تحلیلی بروند و از خبر عبور کنند. روزنامه آینده، یک روزنامه تحلیلی خواهد بود.

مقدم در رابطه با توقف انتشار نسخه‌های کاغذی بسیاری از روزنامه‌ها حتی در کشورهایی مانند آمریکا و دورنمای این وضعیت در رابطه با روزنامه‌های ایرانی، گفت: تفاوت ما با آنها این است که آنها حتی در فضای آنلاین هم فروخته می‌شوند اما این مسئله در کشور ما مصداق چندانی ندارد. البته گزارش‌ها حاکی از این است که روزنامه‌های داخلی هم به سمت بارگذاری مطالبشان در وبسایت‌های خودشان رفته اند و به نوعی نسخه‌های اینترتی خود را منتشر می‌کنند اما این لزوماً به معنی بازگشت سرمایه انتشار روزنامه از طریق فروش نسخه آنلاین آن نیست.

پاسخ به «چگونگی» و «چرایی» در جیب شهروند-روزنامه‌نگارها نیست

مجید رضائیان استاد روزنامه‌نگاری و مدرس این رشته در دانشگاه آزاد اسلامی، درباره میدان‌داری شبکه‌های اجتماعی در عرصه خبر و ارتباط این مسئله با کاهش قابل توجه مخاطبین روزنامه‌های کاغذی در عصر حاضر، به خبرنگار مهر گفت: این موضوع را باید از دو سر بررسی کرد؛ یک سر روزنامه‌نگاری است که شکل آن رسانه است و یک سر هم مخاطب است که الان خودش آمده و در «اتاق خبر» نشسته است و لاجرم می‌تواند خبر تولید کند، رویداد را پوشش دهد و آن را منتشر کند. نکته مهم اما اینجاست که شما به عنوان «روزنامه‌نگار» تولیدات مهم را داشته باشید؛ حالا می‌خواهید روی کاغذ آنها را چاپ کنید یا از طریق دیگر به مخاطب بدهید.

وی افزود: محتوامحوری کار روزنامه‌نگار است و این روند هم از بین نمی‌رود و روز به روز هم نیاز به آن، بیشتر و بیشتر می‌شود. مثالی می‌زنم؛ الان شبکه‌های اجتماعی گوی سبقت را از نظر خبری از روزنامه‌های کاغذی ربوده‌اند. اما به عنوان مثال آیا آنچه شبکه‌های اجتماعی درباره انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا می نویسند، همه مسئله است؟ خیر. این مسئله تبیین می‌خواهد، چرایی آن باید پاسخ داده شود، چگونگی آن باید پاسخ داده شود، می‌خواهد. پاسخ به این سوالات کار یک آدم حرفه‌ای یا همان روزنامه‌نگار است.

این استاد ارتباطات گفت: به عبارت دیگر، آنچه در جامعه می‌گذشته است، الان در آئینه‌ای جلوی چشم ما قرار می‌گیرد؛ آن هم از نوع آئینه وب ۲. اما اینکه این تصویر دقیقاً چیست و چرا می‌بینیم و چگونه آن را می‌بینیم، نیازمند کارشناس، تحلیل‌گر و روزنامه‌نگار است. الان شهروندان ما خیلی چیزها را می‌دانند ولی در شوک هستند و چندان از خود نمی‌پرسند که چرا چنین شد؟ اساساً ژانر روزنامه‌نگاری در جهان به سمت نگاه تحلیلی و عمقی حرکت کرده است؛ نه تنها برای روزنامه‌ها بلکه برای شبکه‌های تلویزیونی و در فضای وب هم این اتفاق افتاده است. ما هم در ایران این حرکت را شروع کرده‌ایم اما سریع نیست و پربسامد هم نیست. پس باید آن را تقویت کرد.

رئیس مرکز فناوری اطلاعات ورسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد از آماده شدن زیرساخت لازم برای اجرای مصوبه شورایعالی فضای مجازی در احراز هویت دارندگان کانال‌های تلگرامی خبر داد.

سیدمرتضی موسویان رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره اقدامات صورت گرفته برای اجرای مصوبه شورایعالی فضای مجازی در مورد بررسی صلاحیت ادمین‌های کانال‌های تلگرامی با بیش از ۵۰۰۰ عضو، گفت: ما از قبل بستری را به نام samandehi.ir داشتیم که تا ۱۰ روز دیگر برای ثبت اعتبار ادمین شبکه‌های آماده فعالیت می‌شود. البته در حال حاضر این سامانه برای شبکه اجتماعی اینستاگرام آماده شده است.

کار ما دادن مجوز به کانال نیست بلکه احراز هویت ادمین آن است

وی افزد: برای شبکه اجتماعی تلگرام هم، یک «ربات» در حال نوشتن است تا فردی که اظهار می‌کند کانالی متعلق به اوست، ما او را اعتبارسنجی کنیم. ما اصرار داریم کسی به جایی به صورت فیزیکی مراجعه نکند و همه کارها از طریق سامانه انجام شود. تاکید می‌کنم که این کار، به معنای ثبت اعتبار است نه صدور مجوز؛ در واقع ما هویت دارنده کانال را ثبت می‌کنیم و از او، زمینه فعالیت کانالش را می‌پرسیم که بعد بتوانیم آن را معرفی کنیم.

موسویان گفت: ما در این خصوص، بحث‌های تشویقی را هم دنبال می‌کنیم و دستگاه‌های ذی‌ربط همه متفق‌القول هستند که کانال‌های برتر را تشویق و حمایت کنیم. به عقیده شخص من، مصوبه شورایعالی فضای مجازی، یک مصوبه بسیار خوب است اما در اجرای آن همه باید کمک کنند و مهمتر از همه، این خود مردم هستند که باید به ما کمک کنند. ما کدی به نام «شامد» (شناسه الکترونیکی محتوای دیجیتال) به کانال تلگرامی ثبت شده می‌دهیم.

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه شامدی که به هر کانال اختصاص می‌یابد، در واقع یک کد یونیک است که کار اعتبارسنجی کانال را انجام خواهد داد، ادامه داد: با این کد، وقتی شما روی پروفایل کانال کلیک می‌کنید، به سامانه‌ای که ما تهیه کرده‌ایم، راهنمایی می‌شوید و آنجا مشخصات دارنده کانال را می‌بینید. در این صورت حقوق مالکیت معنوی‌ و مادی فردی که زحمتی را در آن کانال می‌کشد، حفظ خواهد شد.

مطابق قانون، هویت فردی که ۵۰۰۰ فالوئر در کانالش دارد، باید به ثبت برسد

وی با بیان اینکه من انتظار دارم که از این طرح استقبال شود چرا که ما بدون نیاز به مراجعه افراد، کار ثبت کانال‌های آنها را انجام می‌دهیم و این کار به صورت خوداظهاری انجام می‌شود، در عین حال تاکید کرد: اما مطابقی مصوبه شورایعالی فضای مجازی، هویت کسانی که ۵۰۰۰ فالوئر در کانال‌شان دارند، الزاماً باید به ثبت برسد. اما کانال‌هایی هم که کمتر از این تعداد فالوئر دارند، می‌توانند کانالشان را به ثبت برسانند و هیچگونه مانعی برای این کار وجود ندارد.

این مقام مسئول در وزارت ارشاد یادآور شد: چنانچه ادمین‌های آن دسته از کانال‌های تلگرامی که ۵۰۰۰ فالوئر و بیشتر، عضو دارند، کانالشان را ثبت نکنند و کد شامد نگیرند، غیرقانونی تلقی خواهند شد. البته بحث‌های سلبی در این باره و احیاناً برخورد با آنها، بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ نیست اما به هر حال وقتی غیرقانونی تلقی شوند، به معنای این است که ضابطین قضایی این حق را دارند که جلوی فعالیت آنها را بگیرند.

نحوه استعلام‌ها برای احراز هویت دارنده کانال

موسویان در پاسخ به این سوال که آیا برای این به گفته شما «احراز هویت دارنده کانال» نیازی به استعلام از دستگاه یا ارگان خاصی وجود دارد؟، گفت: استعلام خاصی صورت نمی‌گیرد و این کار، فقط یک احراز هویت است و برای این کار هم، ما مشخصات فرد را از سازمان ثبت احوال می‌گیریم و نیز می‌بایست شماره تلفنی را هم که متعلق به خودش است، به ما بدهد تا ما با استعلامی که از اپراتور مربوطه و از طریق دیتابیس آن می‌گیریم، برایمان مشخص شود که شماره تلفنی که کانال را با آن رجیستر کرده، متعلق به خود آن فرد است. همین کفایت می‌کند.

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه در همین روزهای اخیر و بعد از اعلام مصوبه مربوطه از طریق شورایعالی فضای مجازی برخی کانال‌های تلگرامی در مطالبی که بارگذاری می‌کنند مدعی شده‌اند که مجوز فعالیتشان را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌اند، تا این لحظه چه تعداد کانال تلگرامی به ثبت رسیده‌اند؟، گفت: در مورد کانال‌های تلگرامی، ما هنوز فرایند مربوطه را آغاز نکرده‌ایم و همانطور که پیشتر هم گفتم، حدود ۱۰ روز دیگر این پروسه آغاز خواهد شد.

وی در عین حال تاکید کرد: البته در مورد اینستاگرام و همچنین سایت‌ها، این پروسه آغاز شده و در حال انجام است. اما در مورد زیرساختی که در حال تهیه آن هستیم تا کانال‌های تلگرامی، خودشان را در آن به ثبت برسانند، باید بگویم که این بستر در حال تهیه است و فکر می‌کنم تا ۱۰ روز آینده آماده ارائه خدمات بشود. ما در زمان مقرر، در این خصوص اطلاع‌رسانی‌های لازم را برای دارندگان کانال‌ها انجام خواهیم داد.

بحث فیلترشدن شبکه‌های اجتماعی بحثی است که هرازگاهی توسط مسئولان مطرح می‌شود و بعد از گذشت زمان یا از یاد می‌رود یا به حساسیت به یک شبکه اجتماعی خاص مانند تلگرام محدود می‌شود. حال با این وجود در چند روز اخیر رئیس پلیس فتا با اعلام این خبر که ٦٦‌درصد جرایم در تلگرام، ٢٠‌درصد در اینستاگرام و ٢‌درصد در واتس‌آپ رخ می‌دهد به لزوم فیلترشدن ٣٠ شبکه اجتماعی پرداخت. به گفته رئیس پلیس فتا از ١٥٢ شبکه پیام‌رسان ٥٠ شبکه در ایران فعال است که از این تعداد ٣٠ اپلیکیشن مصادیق مجرمانه دارد و به همین دلیل این شبکه‌ها باید فیلتر شوند. این موضوع درحالی است که طبق جلسات صورت گرفته در شورایعالی فضای مجازی فعالیت این شبکه‌ها بلامانع اعلام شده و نظارت تنها روی موارد خاصی مانند کانال‌های تلگرامی که بیش از ٥‌هزار عضو دارند باید صورت گیرد. طبق آیین‌نامه طراحی‌شده در شورایعالی فضای مجازی این کانال‌ها برای ادامه فعالیت خود باید از مراجع مربوطه مجوز دریافت کنند.
ضمن این موضوع شورایعالی فضاى مجازی طراحی و تدوین قانون براى فضاى مجازى را لازم دانست و بر آن تأکید کرد. با این وجود، در عصر حاضر که عصر ارتباطات است این موضوع دیگر از کسی پنهان نیست که استفاده از شبکه‌های اجتماعی امری اجتناب‌ناپذیر است و افراد برای تبادل اطلاعات و برقراری ارتباط مجبور به استفاده از این شبکه‌ها هستند. حال این سوال پیش می‌آید که آیا با فیلترکردن٣٠ شبکه فعال در کشور می‌توان مانع حذف و وقوع جرایم توسط افراد در فضاى مجازى و کاهش‌ درصد جرایم در کشور شد؟ آیا طبق تجربه‌های پیشین مبنی بر فیلترکردن فیس‌بوک و توییتر و... با فیلترشدن این شبکه‌ها نیاز افراد برای دسترسی به آن بیشتر نخواهد شد؟ و آیا به‌طور کل فیلترینگ در عصر حاضر کار درستی است یا خیر؟

کنترل شبکه‌های اجتماعی امکان‌پذیر نیست
علیرضا دقیقى، حقوقدان و وکیل دادگسترى گفت: درحال حاضر مشکل ما این است که شبکه‌های اجتماعی را نمی‌توانیم کنترل کنیم. کنترل این شبکه‌ها امکان‌پذیر نیست و متاسفانه نمی‌خواهیم با این واقعیت کنار بیاییم و این موضوع را بپذیریم که این امر تنها با اراده خود افراد امکان‌پذیر است. در شبکه‌های اجتماعی این افراد هستند که برای خودشان ضوابط را تعیین می‌کنند و براساس آن ضوابط تصمیم می‌گیرند که محدود شوند یا محدود نشوند.
وى در ادامه افزود: حال این سوال پیش مى‌آید که اگر تلگرام فیلتر شود دیگر ٦٦‌درصد جرایم رخ نمی‌دهد؟ خیر، زیرا این جرایم در جای دیگری شروع به رخ دادن می‌کنند. زمانی که اقتصاد دچار مشکل و بنیان‌های آن متزلزل باشد، جرایم در جای دیگری شروع به شکل‌گیری می‌کنند. در سفری که آقای آلبریش به ایران و در سخنرانی که در دانشگاه علامه داشت، اعلام کرد که براساس پارامتر‌های بررسی شده در موسسه‌های آلمان مشخص شده که هر قدر پارامتر‌های اقتصادی در جامعه ضعیف باشد به همان میزان ‌درصد ارتکاب جرایم افزایش می‌یابد.

با این وجود، اگر فکری به حال اقتصاد نکنیم نمی‌توانیم مانع افراد برای ارتکاب جرم شویم، زیرا فردی که پول ندارد برای به دست آوردن آن ناچار است مرتکب خلاف شود. در نتیجه با فیلترکردن شبکه‌های مجازی مانند تلگرام، وایبر، واتس‌آپ و اینستاگرام فقط می‌توان از ٥‌درصد جرایمی که درحال وقوع است، جلوگیرى کرد و باقی جرایم با حذف این شبکه‌ها در جای دیگری به وقوع می‌پیوندد.

خانواده به جای پلیس در فضای مجازی
دقیقى با اشاره به این موضوع که به گفته رئیس پلیس فتا استفاده از شبکه‌هاى مجازى باید در شرایط مطلوب باشد، گفت:   ادبیات مسئولان در این نوع جملات به ادبیات باید‌ها و نباید‌ها اشاره دارد. نباید این موضوع را فراموش کنیم که این بایدها و نبایدها به هیچ عنوان نمی‌تواند برای افراد تعیین تکلیف کند، زیرا افراد زمانی به دنبال اجرای بایدها و نبایدها می‌روند که یک امر در درون‌شان نهادینه شده باشد. با این وجود، اگر نقش آموزش‌و‌پرورش و آموزش عالی نادیده گرفته شود نمی‌توان موضوعاتی را که باید در زمان خاص به آن رسیدگی می‌شد با تعیین تکلیف و محدود‌کردن درحال حاضر به مردم دیکته کرد.

اگر آموزش‌وپرورش کار اصلی خود را که آموزش است، انجام ندهد هرگز نمی‌تواند از رفتن دانش‌آموز‌ها به فضای مجازی جلوگیری کند. در مورد آموزش عالی هم همین‌طور است. بحث بایدها و نبایدها در فضای مجازی مانند فلسفه و منطق نیست که با حذف‌کردن علت تامه بتوان به محدود کردن موضوع پرداخت، زیرا در این مورد حذف‌کردن کار بسیار اشتباهی است. در نتیجه اگر در این موارد به مسأله تربیتی، حوزه‌های اجتماعی، گسترش و مطبوعات و فضای گفت‌وگو بین افراد چه در دانشگاه‌ها، چه در مکان‌های دیگر توجه نشود در نتیجه افراد جای دیگری را برای بازگوکردن حرف‌های‌شان پیدا می‌کنند و در نتیجه دست به مقاومت مدنی می‌زنند. به همین دلیل ما باید به افراد در مکان‌هایی مانند مدارس و دانشگاه‌ها اجازه بیان عقاید را بدهیم.
وى با تاکید بر این موضوع که باید نقش خانواده‌ها را در فضاى مجازى پررنگ کنیم، افزود: نباید تصور کنیم که اگر فضای مجازی محدود شود، همه چیز سروسامان می‌گیرد و دیگر جرمی رخ نمی‌دهد، ما باید با آزاد نگه‌داشتن فضای مجازی نقش خانواده را در آن پررنگ کنیم و محدودیت‌هایی را از طریق والدین و خانواده‌ها به افراد اعمال کنیم. پلیس فتا ادعا دارد که می‌تواند همه چیز را کنترل کند، پس چرا باید از فضای مجازی و اتفاق‌های آن تا این حد واهمه داشته باشد؟ مسلما ترس پلیس  به این دلیل است که پرسنل زیادی برای کنترل این فضا ندارد. از طرفی هم مردم تصور می‌کنند که همه امور باید به وسیله متولی حکومت انجام پذیرد. ما باید این تصور را از مردم دور کنیم و انجام این‌گونه امور را به خانواده‌ها منتقل کنیم و به آنها نحوه اجرا و چگونگی برخورد با مسائل مربوط به فضای مجازی را آموزش دهیم و با پیگیری باید طرح‌هایی مانند مانیتورینگ را که قرار بود توسط والدین انجام شود، پیگیری کنیم و از مسکوت ماندن این طرح‌ها جلوگیری کنیم و برعکس برنامه‌ای برای رواج این طرح‌ها بریزیم.

دقیقى در ادامه خاطرنشان کرد: تجربه نشان داده که با فیلتر فیس‌بوک مردم به توییتر و بعد از آن به اینستاگرام و شبکه‌های مجازی دیگر کوچ کردند و این امر نشان‌دهنده وجود یک تقاضایی است. با این شرایط، نظام حاکم بر شبکه‌هاى اجتماعی را می‌توان به نظام اقتصادی تشبیه کرد. در این نظام عرضه و تقاضا مشخص می‌کند که باید به چه سمتی رفت و به همین دلیل برای بیرون آمدن از این شرایط به جای متوسل‌شدن به کنترل‌کردن و فیلترینگ باید فرهنگ استفاده از این شبکه‌ها را به مردم تزریق کنیم.

صدور مجوزنیاز به مصداق عینی دارد
این حقوقدان در ادامه به نقد گرفتن مجوز از مراجع مربوطه براى کانال‌هاى تلگرامى پرداخت و گفت: در این مورد مشخص نشده که مراجع مربوطه براساس کدام ضابطه می‌خواهند به افرادی که دارای کانال بالای ٥‌هزار عضو هستند، مجوز دهند. در این‌جا این سوال پیش می‌آید که آیا آن مرجع مصوب مجلس شورای اسلامی است یا خیر؟ آیا براساس آیین‌نامه است؟ کسانی که این آیین‌نامه را تنظیم کردند آیا نمایندگان مردم بودند؟ و آیا این اختیارات به آنها داده شده؟ اگر براساس آیین‌نامه است آیا آیین‌نامه چنین اجازه‌ای را داده؟ بحث آیین‌نامه‌شدن قوانین که پیش می‌آید باید توجه داشت که خود این موضوع هم منع قانونی دارد، زیرا نمی‌توان موضوعی را که براساس قانون وضع می‌شود، اجرای آن را براساس آیین‌نامه از مردم خواست.
دقیقى با بیان این موضوع که دادن مجوز توسط مراجع مربوطه قانونى نیست، افزود: گرفتن مجوز در عمل امکان‌پذیر است ولی این‌که آیا این عمل حقوقی است و مبتنی بر قانون است یا خیر باید بگوییم که نیست. قانون‌گذار در ابتدا باید ضوابط فضاى مجازی را مشخص کند و بعد از آن باید تعیین کند که افراد برای گرفتن مجوز باید از چه مراجعی اجازه بگیرند.
این وکیل دادگسترى در ادامه افزود: در قانون، یک کمیته به نام کمیته تعیین مصدایق به‌عنوان یک بازو که هر چند از لحاظ ماهیتی هم دچار مشکل است، تعریف شده. این کمیته وظیفه دارد که بگوید کدام مورد جزو مصادیق است و کدام مورد نیست و در صورتی می‌تواند این کار را انجام دهد که مصداق عینی داشته باشد. به‌طور مثال به بررسی فیس‌بوک بپردازد و در این امر فعالیت‌های کاربران فیس‌بوک را زیر نظر بگیرد و در مجرمانه یا غیرمجرمانه‌بودن فعالیت‌های صورت گرفته در فیس‌بوک به تصمیم‌گیری بپردازد. ولی اگر مانند چنین موضوعی مصداقی وجود نداشته باشد، ضابطه‌ای هم نیست که بتوان از آن به بررسی موضوع پرداخت.
دقیقى در انتها خاطرنشان کرد: یکی از این مراجع می‌تواند وزارت ارشاد باشد، ولی هنوز مشخص نشده که آیا این وزارتخانه می‌تواند وظیفه اهدای مجوز در این مورد را به عهده بگیرد یا خیر. البته در سال‌های اخیر مصوبه‌ای عنوان شده بود که سایت‌های داخلی که می‌خواهند فعالیت‌های تارنمایی داشته باشند باید از وزارت ارشاد درخواست مجوز کنند. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید این موضوع کاملا قانونی است ولی در مورد شبکه‌های اجتماعی آیا می‌توان این کار را به عهده این وزارتخانه گذاشت یا نه، بحث دیگری است، زیرا در شبکه‌های اجتماعی برخلاف سایت‌ها خود فردی که در این کانال‌ها و گروه‌ها فعالیت می‌کند، می‌تواند فضای فعالیتش را کانالیزه و خصوصی کند.

فیلترینگ مانع از وقوع جرم نمی‌شود
مصطفى ترکى همدانى، وکیل دادگسترى گفت: فضاى مجازی متشکل از پیام‌رسان‌های الکترونیک و رایانه‌ای است. به‌طور مثال نرم‌افزار تلگرام و واتس‌آپ را اگر پیام‌رسان رایانه‌ای فرض کنیم می‌توانیم ایمیل و تلفن‌های صورت گرفته توسط افراد را هم در فضای مجازی تعریف کنیم. زیرا ایمیل و تلفن هم یک نوع وسیله پیام‌رسانی است و پیامک‌هایی که از طریق تلفن همراه جابه‌جا می‌شود هم در زمره پیام‌رسان‌ها حساب می‌شود. بنابراین اگر فرض را بر این بگذاریم که فضای مجازی منجر به ایجاد امور مجرمانه می‌شود، پس باید تلفن‌ها و شبکه‌های مخابرات را جمع‌آوری کنیم چه‌بسا بسیاری از عناوین مجرمانه‌ای که درحال حاضر صورت می‌گیرد، از طریق تلفن است.

در قانون پیش‌بینی شده که اگر فردی از طریق تلفن ایجاد مزاحمت یا آزار دیگری را فراهم کند، چه مجازاهات‌هایی دارد ولی پیش‌بینی نشده اگر مرتکب مزاحمت شد شبکه مخابراتی وی به‌طور کل مسدود شود. به‌طور مثال در بحث خرید و فروش موادمخدر پیش‌بینی شده مرتکبان فروش موادمخدر اگر از وسایل خاصی ازجمله تلفن استفاده کنند این تلفن آنهاست که ضبط می‌شود، نه این‌که خط مخابراتی وی را مسدود کنند.
وی با بیان این‌که مسدودکردن فضای تبادل ارتباطات از بابت این‌که امکان دارد عناوین مجرمانه در آن ظهور و بروز کند، اشتباه است، گفت: فضای تبادل اطلاعات و ارتباطات بسیار کلان‌تر از این حرف‌هاست. اگر به خاطر داشته باشید زمانی‌که بحث جمع‌آوری ویدیوها پیش آمد این کار براساس قانونی صورت نمی‌گرفت، زیرا قانونی در این مورد وجود نداشت که افراد را از داشتن ویدیو منع کند ولی فرض بر این بود که وجود ویدیو در خانه‌ها امکان بروز فساد را فراهم می‌کند.

به همین دلیل در آن زمان برخی ممنوعیت‌ها در باب داشتن ویدیو اعمال شد ولی با گذشت زمان متولیان این کار متوجه شدند که با ایجاد ممنوعیت هیچ‌وقت به خواسته‌شان نمی‌رسند. اگر کمی دقت کنیم می‌توانیم این بحث را به بحث جمع‌آوری ماهواره‌ها و بعد از آن فیلترکردن شبکه‌های اجتماعی هم ربط دهیم. در دنیای امروز این امر بدیهی است که اطلاعات به غیر از ماهواره و شبکه‌های مجازی به دست افراد می‌رسد در نتیجه با جمع‌آوری و فیلترکردن شبکه‌های مجازی نمی‌توان افراد را در رسیدن به اطلاعات دلخواه‌شان منع کرد. با این وجود شاید نگرانی مدیران کشور به دلیل میزان علاقه افراد به برخی از دستگاه‌های پیام‌رسان بوده است وگرنه بحث ایجاد و وقوع جرم در همه فضاهای مجازی اعم از الکترونیک و موبایل وجود داشته و نمی‌توان با محدود و از ریشه قطع کردن این شبکه‌ها جلوی وقوع جرایم را گرفت.
این وکیل دادگستری در ادامه افزود: کار خوبی که وزارت ارتباطات و فناوری کرده و قابل‌ستایش است این بود که با بالا رفتن استفاده افراد از برخی کانال‌ها، گروه‌ها و ربات‌ها با مدیر تلگرام هماهنگی به عمل آورد و با عنوان کردن این موضوع که‌ درصد زیادی از افراد استفاده‌کننده از این شبکه را ایرانیان تشکیل می‌دهند، به همین دلیل تلگرام با توجه به قوانین باید یک‌سری محدودیت‌هایی را برای کاربران ایرانی اعمال کند. به‌طور مثال کانال‌ها و گروه‌هایی را که با فرهنگ ما مشکل داشت به تلگرام معرفی کرد و تلگرام هم به ایجاد محدودیت در مواردی که مغایر با فرهنگ ما بودند، پرداخت. اگر دقت کنید متوجه می‌شوید که تلگرام برای جلوگیری از این اتفاق سرور خود را در ایران از دسترس خارج نکرد، بلکه با ایجاد محدودیت فقط به کنترل این موضوع پرداخت.

مسدودکردن شبکه‌های پیام‌رسان محبوب و فعال در ایران منجر به ایجاد دلسردی و ناخرسندی در بین افراد جامعه می‌شود. مدیران مملکت زمانی که حرف از مسدودکردن این شبکه‌ها را می‌زنند نباید این نکته را از یاد ببرند که بسیاری از افراد از همین شبکه‌ها استفاده‌های بسیار درست و مثبتی می‌کنند و در صورت مسدود شدن این شبکه‌ها جلوی فعالیت این افراد گرفته خواهد شد.

کنترل بر کانال‌های تلگرام عملا امکانپذیر نیست
ترکی همدانی با تأکید بر این‌که نمی‌توان کانال‌های تلگرامی را کنترل کرد و به آن مجوز داد، افزود: فرض کنید شخصی کانال تلگرامی دارد که تعداد اعضای آن از ٥‌هزار عدد هم بیشتر است و براساس این آیین‌نامه به وی اعلام شده که برای ادامه فعالیت باید از وزارت ارشاد یا کمیسیون فضای تبادل ارتباط پلیس فتا مجوز لازم گرفته شود، حال اگر این شخص کاری که از او خواسته‌شده را انجام ندهد ممکن است چه ممنوعیتی برای او به وجود آید؟ حال اگر فعالیت کانال وی خارج از موضوعات فسادی و اخلاقی باشد، سرور تلگرام براساس توافق عمومی جهانی که مبنی‌بر اعمال محدودیت برای برخی کانال‌های ضداخلاق و مستهجن است نمی‌تواند کانال این کاربر را مسدود کند. اگر هم شورایعالی فضای مجازی گزارش کانال این شخص را برای مسدود کردن به سرور تلگرام دهد نمی‌تواند در این مورد کاری انجام دهد، در نتیجه به نظر می‌رسد که کنترل و ایجاد محدودیت در شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص تلگرام‌شدنی نیست، زیرا کانال‌ها و گروه‌ها مانند سایت‌ها نیستند که امکان دسترسی به محتوای آن شدنی باشد.

بی‌اطلاعی افراد را به دام کلاهبرداران می‌اندازد
وی در انتها با بیان این موضوع که قانون جرایم الکترونیک، قانون خوبی است، گفت: در کلاهبرداری‌هایی که در فضای مجازی صورت می‌گیرد، قانون پیش‌بینی کرده که تمام داده‌هایی که در فضای بسته وجود دارد تحت عنوان رمزینه و گذرواژه‌هایی است که دسترسی به آنها قانونا ممنوع است و فردی که به صورت غیرقانونی به این موارد ورود پیدا می‌کند، مرتکب جرم شده. با این حال ما ضعف قانون نداریم، بلکه ضعف فرهنگ و اطلاع‌رسانی داریم. شخصی که با یک تماس کوتاه از طریق کشاندن افراد پای دستگاه‌های عابر بانک به اطلاعات حساب آنها دسترسی و از حساب آنها برداشت می‌کند، از بی‌اطلاعی افراد نسبت به فضای مجازی استفاده می‌کند، زیرا اکثر افراد نمی‌دانند سیستم گذرواژه چیست. به‌نظر من دستگاه‌های نظارتی، پلیس فتا و دادسرا‌ها درباره پرونده‌هایی که درخصوص کلاهبرداری اینترنتی است به خوبی عمل می‌کنند ولی در فرهنگ‌سازی دستگاه‌ها و فن‌آوری‌های نوظهور به خوبی عمل نکردند.

برخورد انقباضی مشکلات فرهنگی راحل نمی‌کند
علی نجفی‌توانا، حقوقدان و استاد دانشگاه با بیان این موضوع که برخورد انقباضی فعالیت‌های مجازی، مشکلات فرهنگی جامعه را حل نخواهد کرد به «شهروند» گفت: اصولا در برخورد با هجمه‌های فرهنگی یا سازوکار‌هایی که از طریق آن تهاجم فرهنگی انجام می‌شود باید بسیار داعیانه و با شناخت علل گرایش افراد به این‌گونه سازوکار‌ها و سایت‌ها برخورد کرد. برخورد انقباضی و محدود‌کننده گستره فعالیت این‌گونه فن‌آوری‌ها مشکلی از مشکلات فرهنگی کشور حل نمی‌کند و تجربه نشان داده برنامه‌های دولت باید با توجه به نیاز جوانان به‌ویژه در بعد فرهنگی طراحی، تضمین و اجرا شود.
این عضوهیات مدیره کانون وکلای مرکز در ادامه افزود: آنچه در بحث فیلترینگ مطرح شده قبلا در بحث بستن روزنامه، انسداد بعضی سایت‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای تجربه شده، اما تاکنون این‌گونه نیندیشیده‌ایم که چرا جوانان با چنین اشتیاقی به این نوع فن‌آوری‌های نوین گرایش پیدا می‌کنند، آیا این نشان‌دهنده ناتوانی ما در جذب جوانان برای برنامه‌های تولید داخلی نیست؟ امروزه فن‌آوری‌های نوین، سایت‌ها و سامانه‌ها ممکن است ابعاد مختلف و تاثیرگذار اخلاقی هم داشته باشند، آیا می‌توان با صرف بستن این فن‌آوری‌ها تأثیر اخلاقی مثبتی روی جامعه گذاشت؟ جوانانی که به سوی این نوع اطلاعات روی می‌آورند، تشنه و نیازمند دریافت اطلاعات در این زمینه هستند، چون از طرق مشروع امکان تأمین نیاز‌های خود را ندارند، با رفتن به فضای مجازی در چارچوب یک‌سری خواسته‌های مجازی و در عین حال واقعی به این خواسته‌ها می‌رسند. با توجه به این موضوع مسئولان باید یکبار برای همیشه دست به آسیب‌شناسی بزنند و بدانند که  با تهدید و انسداد نمی‌توانند این مشکلات را به نحو مطلوب حل کنند.

واقع‌بین باشیم و نیاز‌های جوانان را بشناسیم
این حقوقدان با بیان این‌که باید به نیاز‌های افراد سوال‌کننده پاسخ داده شود، افزود: از تجربه‌های گذشته آموخته‌ایم که فرد جست‌وجوگر و سوال‌کننده اگر پاسخ خود را در این‌گونه منابع پیدا نکند یا این منابع مسدود شوند، قطعا از طریق منابع دیگر پاسخ‌ها را خواهد جست. جوانان جست‌وجوگر و سوال‌کننده هستند و اگر پاسخ‌ها از طریق متعارف به آنها داده نشود، از طریق غیرمتعارف آن را به دست خواهند آورد. توصیه ما این است که اگر می‌خواهیم به علت وجود برخی از اخبار، اطلاعات و صحنه‌ها جوانان به برخی از سایت‌ها مراجعه نکنند، با ارزیابی نیازهای مردم سازوکار‌های پاسخگو در اختیار آنها قرار دهیم. بدون تعیین جایگزین و ارایه منابع قابل‌قبول قطعا با انسداد این سایت‌ها مشکل فرهنگی کشور حل نخواهد شد. مسائل فرهنگی کشور نیاز به دیدی بازتر، اطلاعاتی وسیع‌تر، آسیب‌شناسی عمیق‌تر و راهکار‌های منطقی‌تر و واقع‌بینانه‌تری دارد. تجربه نشان داده که ذهنیت‌گرایی ما را به جایی نمی‌رساند. واقع‌بین باشیم و برای مبارزه با فن‌آوری‌های نوین در آینده نزدیک افکار جوانان و نیاز‌های جوانان را بشناسیم و تأمین کنیم.
منبع: شهروند
 

با نزدیک شدن به پایان سال 2016 آمار محبوب‌ترین و مهم‌ترین تاپیک ها و سرفصل‌های موردعلاقه کاربران فیس بوک مشخص شد.
خبرآنلاین، در 12 ماهه گذشته موضوع انتخابات ریاست جمهوری امریکا مهم‌ترین و پربحث ترین سرفصل فیس‌بوک شد و این در حالی است که در انگلیس موضوع برگزیت به مهم‌ترین بحث بین کاربران تبدیل شد.
سیاست در برزیل و موضوع Black Lives Matter یا BLM به‌عنوان جنبش بین‌المللی ضد خشونت علیه جامعه افریقایی-آمریکایی از دیگر موضوعات داغ در فیس‌بوک بود که کاربران به آن پرداختند.
همچنین المپیک، دیوید بویی (موسیقی‌دان و خواننده انگلیسی)، محمدعلی کلی و جام ملت‌های اروپا از دیگر مباحث مهمی بود که 12 ماه گذشته توسط کاربران فیس‌بوک بدان پرداخته شد.
جالب اینجاست که موضوعی مانند اخبار جعلی / Fake news در لیست پربحث ترین جای نگرفت چراکه این موضوع در اواخر نوامبر و پس از انتخابات ریاست جمهوری وارد مباحث فیس‌بوکی و غیر فیس‌بوکی شد.

در حالیکه اخیرا رییس پلیس فتا از قرار داشتن 30 پیام‌رسان موبایلی در نوبت فیلتر خبر داده بود، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: شبکه های مجازی تا پیش از راه اندازی شبکه بومی فیلتر نمی شوند.

محمود واعظی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: دولت اعتقاد دارد که شبکه های اجتماعی تا جایی که در تسهیل امور مردم هستند و دسترسی اطلاعات را آسان می کنند، مضر نیستند.
به گفته وی، این شبکه ها تا جایی که به مسایل غیر اخلاقی و امنیتی ورود پیدا نکرده و اعتقادهای عمومی کشور را خدشه دار نکنند و مشکلی برای امنیت کشور نداشته باشند، فعالیت آنها می تواند ادامه پیدا کند.
وزیر ارتباطات ادامه داد: ترجیح دولت، شبکه های اجتماعی بومی است و هم اکنون تعدادی از دانشگاه ها و شرکت های دانش بنیان به صورت جدی راه اندازی شبکه ای داخلی را دنبال می کنند.
واعظی افزود: وزارت ارتباطات هیچ گونه امتیاز از جمله خدمات ارزش افزوده را به شبکه های اجتماعی خارجی نمی دهد اما اگر در داخل کشور شبکه اجتماعی به وجود بیاید و تعداد کاربران آن از یک حدی بیشتر شوند، این خدمات به آنها تعلق می گیرد.
به گفته وی، تبلیغات، ارزش افزوده، موبایل پیمنت (پرادخت هزینه توسط شبکه های تلفن همراه) از جمله خدمات مورد نظر دولت به شبکه ها بومی است.
واعظی افزود: هم اکنون 95 درصد استفاده مردم از شبکه های اجتماعی مربوط به اطلاعات دینی، اجتماعی، فرهنگی و سرگرمی و مسایل کلان سیاسی است.
به گفته وی دولت هم اکنون استراتژی فرهنگ سازی استفاده صحیح از شبکه های اجتماعی را آغاز کرده و لازم است مردم نیز در ادامه این هدف با مسؤولان همگام باشند.

سیاست دولت باز ماندن شبکه‌های اجتماعی است

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با اشاره به سیاست های دولت در حوزه فضای مجازی، گفت: توسعه فضای مجازی و تلاش برای بومی کردن آن یکی از سیاست های اصلی دولت است.

محمود واعظی در حاشیه برگزاری افتتاح پروژه های ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به گلایه های صورت گرفته در خصوص عدم فیلترینگ مناسب شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، گفت: سیاست دولت توسعه فضای مجازی و همچنین تلاش در راستای فرهنگ سازی و استفاده صحیح مردم از این امکان است.

وی ادامه داد: به هر حال ما یک کشوری هستیم با مردمانی با فرهنگ و معتقد به آموزه های دینی و اسلامی و به همین دلیل همه ما باید تلاش کنیم تا فضای مجازی به شکل بهتری به سمت و سوی این سیاست پیش برود و با بومی کردن و همچنین فرهنگ سازی به سمت و سوی بهتری حرکت کنیم.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بیان کرد: در همین راستا دولت اعتقاد ندارد که با بستن شبکه های اجتماعی و محدودیت در فضای مجازی مشکل حل می شود و به همین دلیل تلاش و سیاست اصلی ما فرهنگ سازی در راستای استفاده بهینه از این فرصت های ارتباطی است.

وی با اشاره به سیاست اصلی دولت در این حوزه، گفت: در کنار فرهنگ سازی برای استفاده صحیح، بومی سازی فضای مجازی و شبکه اجتماعی در دستور کار قرار گرفته و اقدامات و برنامه هایی نیز در این راستا در دستور کار قرار گرفته است.

وی یادآور شد: امروز با یک رصد در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مشخص می شود که ۹۵ درصد از مطالب مربوط به حوزه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و تنها پنج درصد از محتویات به مسائل غیراخلاقی می پردازد و به همین دلیل ما باید به دنبال اصلاح و بهتر شدن این پنج درصد باشیم.

واعظی با اشاره به تلاش های صورت گرفته در راستای بومی سازی شبکه های اجتماعی، عنوان کرد: وزارت ارتباطات در حال همکاری با دانشگاه ها و شرکت های دانش بنیان است تا با استفاده از توان علمی آن در راستای بومی کردن شبکه های اجتماعی و فضای مجازی برنامه های را اجرایی کند که البته در این راستا به موفقیت های خوبی دست پیدا کردیم.

وی با اشاره به اینکه مسدود کردن شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، مسدود کردن دسترسی مردم به اطلاعات آزاد است، افزود: ما نمی خواهیم مردم را از دسترسی به شبکه های اجتماعی محروم کنیم که اگر این کار صورت گیر به نوعی نقض حقوق شهروندی افراد است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: دولت خود را مقید به اجرایی کردن قانون می داند و ما در راستای عمل به قانون شهروندی اعتقاد داریم که مردم باید به اطلاعات و اخبار مورد نیاز خود دسترسی آسان و راحتی داشته باشند.

وی گفت: امروز مردم اطلاعات خود را از طرق مختلف دریافت می کنند، عده ای با استفاده از صدا و سیما، عده ای با خواندن مجلات و روزنامه ها و عده ای دیگر هم هستند که اطلاعات خود را از طریق کانال ها و گروه ها در شبکه های اجتماعی دریافت می کنند و به همین دلیل بستن این فضا مغایر قانون حقوق شهروندی است.

واعظی در پایان گفت: بستن و مسدود کردن شبکه های اجتماعی متناسب با سیاست های دولت نیست و در همین راستا نیز وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز از توسعه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی حمایت می کند.

«به کانال منم سر بزنید.»عبارتی که در یک سال اخیر با فراهم آوردن یک پیام‌رسان با نام تلگرام در میان افراد شنیده می‌شود.
ایران با داشتن بیش از 45 میلیون کاربر اینترنتی و 23 میلیون عضویت در پیام‌رسان تلگرام یکی از بزرگترین کشورها در استفاده از این اپلیکیشن است. استقبال بیش از حد مخاطب ایرانی و همچنین میزان جرایم مربوط به تلگرام و از طرفی میزان بالای انتشار اخبار کذب در این فضا باعث شده است که طرح ساماندهی کانال‌های تلگرامی مطرح شود. اتفاقی که با توجه به سابقه فیلترینگ در فضای مجازی دور از انتظار نبوده است. نکته جالب توجه ساماندهی کانال‌های تلگرامی این است که دولت قصد دارد ادمین کانال‌های با بیش از 5 هزار عضویت را احزار هویت کند. اتفاقی که دو پرسش «چگونه؟» و «چرا؟» را در ذهن مخاطب ایرانی پدید آورده است.

30 پیام رسان «باید » فیلتر شود !

همه چیز از یک پیام رسان ساده شروع شد، در ورژن‌های بعدی قابلیت ساخت گروه و سپس سوپرگروه و پس از آن کانال برای مخاطبان فراهم آمد. توجه مردم به این پیام رسان باعث شد تا خیلی زود تلگرام یکی از محبوب ترین ابزارهای تلفن همراه در ایران شود. براساس آمار در حال حاضر 152 شبکه پیام‌رسان در دنیا وجود دارد که از این بین تنها 52 مورد آن فعال هستند. سردار هادیانفر، رئیس پلیس فتای ناجا گفته است که 30 مورد از این پیام رسان‌های فعال در ایران باید فیلتر شود. براساس آمار پلیس فتا، در میان شبکه‌های اجتماعی موبایل، پایه 66 درصد جرایم در تلگرام رخ می‌دهد، 20 درصد مربوط به اینستاگرام و 10 درصد نیز مربوط به پیام‌رسان واتس‌اپ است. در بین تمام شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها این تلگرام بود که بیشترین حاشیه‌ها را در برداشت. در حالی که سرورهای این پیام‌رسان در اختیار ایران قرار ندارد و در کشور آلمان مدیریت می‌شود؛ با این حال شورای عالی فضای مجازی و پلیس سایبری ایران در ارتباط با فیلترینگ کانال‌ها در تلگرام اقداماتی را انجام داده بودند. پلیس فتا که در حال رد همیشگی تلگرام است، در برخورد با کانال‌های غیرشرعی و مغایر با منافع ملی با همکاری هایی که با مقامات تلگرام صورت گرفته بود، پس از گزارش های تخلفات این کانال ها را معدوم می کرد.

هفته پر حاشیه برای سرنوشت کانال های تلگرامی

همه چیز از هفته گذشته شروع شد، روزی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از ساماندهی کانال‌های تلگرامی سخن به میان می آورد. این کار که با هدف اعتمادسازی در انتشار اخبار صورت می‌گیرد به عهده وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی است. محمود واعظی گفته بود: «بر این اساس وزارت ارشاد موظف به تدوین آیین‌نامه و تشکیل کمیته‌ای در مدت‌زمان 1 ماه شده است. در این آیین‌نامه قرار است تعداد اعضای کانال‌های خبری موظف به دریافت مجوز مشخص شود.» اما نکته بسیار تعجب برانگیز در گفته های واعظی اشاره به موضوع دریافت مجوز برای کانال های با بیش از 5000 عضو است.
پیش از این عزت الله ضرغامی، عضو شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه برخی از این کانال ها بیش از یک میلیون عضو دارند، گفته بود: «در کشور ما نشریه و روزنامه ها پس از گذراندن دردسرهای زیاد می‌توانند نشریه های خود را به دست مردم برسانند اما این کانال‌ها و سایت ها در فضای مجازی از همه امکانات مانند فیلم، عکس و متن برخوردارند و محدودیتی هم در حوزه اخلاقی ندارند.» هر یک از مقامات مسئول با فضای مجازی در ارتباط با برخورد با کانال‌های تلگرامی به گونه‌ای اظهار نظر کرده‌اند. وجود بیش از 100 هزار کانال تلگرامی و تولید محتوای یک میلیون و 200 هزار موردی باعث شده است تا نظارت‌ها بر این پیام‌رسان بیشتر شود. خبر ساماندهی کانال های پیام رسان تلگرام یک هفته‌ای است که در تیتر یک خبرهای فضای مجازی قرار دارد. کانال‌های خبری مربوط به خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها و سایر رسانه‌ها با تعداد اعضای بین 1 تا 500 هزار عضویت، بسیاری از کانال‌های سرگرمی با بیش از 500 هزار نفر عضویت که در مواردی بیش از 1 میلیون نفر در آن ها عضویت دارند، از جمله این کانال ها است. در این بین کانال هایی نیز با موضوع های تخصصی تر از جمله شعر، ادبیات، موسیقی، روانشناسی، اعتیاد، طلاق و به طور کلی تمامی موضوعات مربوط به اجتماع را در برگرفته که این کانال‌ها نیز با استقبال خوب مردم مواجه بوده‌اند. در حال حاضر ساخت کانال‌ها به فرد رسیده به این عبارت که خواننده، بازیگر، راننده، مغازه‌دار، دستفروش و همه مشاغل یک کانال تلگرامی برای خود دارند. در این بین کانال هایی ساخته شده اند که بر خلاف شرع بوده و دست به تولید محتوای مجرمانه می‌زنند و یا ابزاری برای کلاهبرداری از افراد شده اند که با آن‌ها برخورد شده است.

ثبت نام ادمین ها در سامانه وزارت ارشاد

در نگاهی دقیق‌تر مسئولان و در صدر آن‌ها وزیر ارتباطات و فناوری و در سوی دیگر رئیس پلیس فتا به ترتیب «جلوگیری از انتشار اخبار ناموثق» و «کاهش جرایم مربوط به تلگرام» را دلایل ساماندهی کانال‌های تلگرامی عنوان می کنند. در این بین باید پرسید چگونه این سیستم عمل خواهد کرد؟ آیا فردی که به طور شخصی یک کانال تلگرامی دارد برای معرفی خود به سامانه وزارت ارشاد مراجعه می‌کند و اطلاعات خود را در اختیار دولت قرار می‌دهد؟ روز سه شنبه (15 آذر ماه) سردار کمال هادیانفرگفت : «ساماندهی کانال‌های بیش از پنج هزار عضو ، مصوبه شورای عالی فضای مجازی است که در جلسه گذشته این شورا موضوع این ساماندهی مطرح و پیش نویس آن نیز ارسال شد.»
براین اساس وزارت ارشاد مکلف شده است که از طریق معاونت دیجیتال این وزارتخانه سایتی طراحی کند و این کار را تا 10 روز آماده استفاده قرار دهد. با توجه به گفته‌های رئیس پلیس فتا نیروی انتظامی روز 25 آذر ماه این سامانه آماده استفاده خواهد بود. اما باید پرسید ساز و کار این سامانه بر چه اساسی است، هرچند خبری در ارتباط با چگونگی ثبت نام تا این لحظه منتشر نشده است اما هادیانفر گفته بود که افراد دارای تلگرام(کانال) با بیش از پنج هزار عضو، مکلفند براساس این مصوبه در این سایت ثبت نام و ادمین کانال خود را معرفی کنند تا احراز هویت انجام شود. به زبان عامیانه تر می‌توان گفت با احراز هویت این کانال‌ها اگر مطلبی مغایر با مسائل ملی در آن‌ها مطرح شود، ادمین کانال به وجود اطلاعاتی که در سایت ارشاد وارد کرده است، مورد بازخواست قرار می‌گیرد و اگر در سایت ثبت نام نکرده باشد، احتمال فیلتر کانال مورد نظر می رود!

تلگرام قوانین قضایی ایران را به رسمیت نمی‌شناسد

ابوذر منتظرقائم، پژوهشگر فضای مجازی در ارتباط با چگونگی کارکرد این عملیات وزارت ارشاد می‌گوید: «باید در نظر داشت که سرورهای پیام رسان تلگرام در کشور آلمان قرار دارد؛ در نتیجه می‌توان گفت که تلگرام از مقررات آن کشور تبعیت می‌کند و قوانین قضایی ایران را به رسمیت نمی‌شناسد و تنها تابع قوانین کشور مبدا است.» وی در ارتباط با گفته‌های دبیر شورای ملی فضای مجازی مبنی بر اینکه «ان شاءالله قبل از انتخابات سرورها را به داخل کشور می‌آوریم.»

می‌گوید: «من نمی‌دانم این گفته‌ها چرا منتشر می‌شود؛ درحالی که مدیر تلگرام در پیامی در یکی از صفحات مجازی خود نوشته بود که به هیچ‌وجه امکان انتقال سرورهای تلگرام به کشور ایران وجود ندارد. حال باید پرسید ما می‌توانیم بدون دسترسی به این شبکه اعمال مدیریت کنیم؟ پاسخ منفی است. باید در نظر داشت که این پیام‌رسان از شبکه مخابره رمزی استفاده می کند و مخابره رمزی به طور دقیق به معنای جاسوسی است و به راحتی نمی‌توان روی آن مدیریت داشت.»

به لحاظ فنی و حقوقی شناسایی قانونی ادمین‌های کانال‌های تلگرامی وجود ندارد

این پژوهشگر فضای مجازی در پاسخ به این سوال که امکان ساماندهی کانال‌های تلگرامی و شناسایی افراد چطور امکان پذیر خواهد بود؟ می‌گوید: « از لحاظ فنی به هیچ‌وجه امکان چنین کاری وجود ندارد. توجه کنید که فرد یا ادمین یک کانال باید با پای خود برود و کدکاربری و رمز عبور خود را در اختیار وزارت ارشاد قرار دهد. این کار تنها با یک هدف صورت می‌گیرد؛ در زمانی که محتوایی مغایر با منافع ملی منتشر شود دیگر پای پلیس در میان نیست و جرایم فرد در دادگاه رسانه بررسی خواهد شد. به عبارتی مانند جرمی که یک روزنامه یا به طور کلی یک رسانه مرتکب می شود، فردی که کانال تلگرامی دارد به دادگاه مطبوعات خواهد رفت.» منتظرقائم ادامه می‌دهد: «جز اینکه فرد خودش برای ثبت نام اقدام کند هیچ راه دیگری برای یافتن ادمین کانالی با بیش از 5000 عضو وجود ندارد. حال باید پرسید آیا کسی که به دنبال انتشار مطالب کذب و یا غیر واقعی است برای معرفی به سامانه ارشاد مراجعه می‎‌کند؟ هرگز.

مگر یک سارق پیش از دستگیر شدن، نزد پلیس ثبت نام می‌کند؟» وی می‌گوید: «به عقیده من به لحاظ فنی و حقوقی شناسایی قانونی ادمین‌های کانال‌های تلگرامی وجود ندارد؛ این کار تنها یک فرصت از طرف دولت است به جریان‌های هم‌سوی خود برای ایجاد حاشیه امنیت قضایی.» با توجه به گفته‌های منتظرقائم باید گفت افرادی که مدیرهای(ادمین) کانال های تلگرامی(با بیش از پنج هزار عضو) هستند اگر در سایت وزارت ارشاد ثبت نام کنند، در قبال مطالبی که تولید می‌کنند با قوانین دولتی مواجه می‌شوند و در غیر این صورت در انتشار مطالبی غیر واقعی و یا ارتکاب جرم، پلیس پاسخگوی آن ها خواهد بود. پیش بینی کارشناسان فضای مجازی بر این است که این طرح که هنوز اجرایی نشده است احتمالا در آینده با مشکلاتی مواجه خواهد شد و مثل همیشه راهکاری برای دور زدن آن وجود دارد. با این حال باید دید عظم مسئولان در اجرای ساماندهی کانال های تلگرامی تا چه اندازه قدرتمند

منبع : روزنامه ابتکار

رئیس رگولاتوری با اشاره به پیش‌بینی سه دسته شبکه‌های اجتماعی در سندی که برای تصویب به شورای عالی فضای مجازی ارسال شده گفت: دسته سوم شبکه‌های خارجی مثل تلگرام هستند در صورت رعایت قوانین ایران اجازه فعالیت و عضوگیری خواهند داشت.

علی‌اصغر عمیدیان در گفت‌وگو با فارس از پیش بینی گردش مالی هزار میلیارد تومانی برای شبکه های اجتماعی بومی در ایران خبر داد و اظهار داشت: در سند شبکه‌های اجتماعی که برای تصویب به شورای عالی فضای مجازی ارسال شده 3 دسته شبکه اجتماعی پیش‌بینی شده که امیدواریم با تصویب در شورای قانونی و عملیاتی شوند.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات توضیح داد: دسته اول شبکه‌های اجتماعی صد درصد بومی هستند که تمامی سخت‌افزار، دیتاسنتر داخلی و اپلیکیشن‌های آن بومی است و قوانین نظارتی بر این شبکه‌ها حاکم خواهد بود.

وی ادامه داد: دسته دوم، شبکه‌های مشترک بین خارج و داخل هستند که دیتاسنترهای آنها باید داخل کشور باشند و دسته سوم نیز شبکه‌های خارجی هستند مثل تلگرام فعلی که آنها نیز در صورتی که قوانین ایران را رعایت کنند اجازه فعالیت و عضوگیری خواهند داشت.

عمیدیان تصریح کرد: براساس طرح تجاری تهیه شده برای شبکه‌های اجتماعی در ایران، 3 سطح برای شبکه‌ها و یک سری خدمات از جمله call out ، call in، اینترکانکشن بین اپراتورها و پرداخت مالی درون‌شبکه‌ای در نظر گرفته شده است و مقرر شده در سال نخست این شبکه‌ها به سطح 3 تا 5 میلیون به مشترک برسند و اگر از سطح اولیه عبور کردند برخی خدمات از جمله پرداخت مالی درون‌شبکه‌ای به آنها تعلق می‌گیرد.

رئیس رگولاتوری گفت: محاسبه کرده‌ایم که اگر در مدت سه سال 3 شبکه اجتماعی بومی به سطح 30 میلیون کاربر برسند گردش مالی هزار میلیارد تومانی ایجاد خواهد شد.

عمیدیان گفت: طرح تجاری بر اساس تعداد کاربر، خدمات، پهنای باندی که در اختیار شبکه قرار می‌گیرد و تعرفه پهنای باند ارائه شده تهیه شده و در این طرح مبلغ سرمایه‌گذاری موردنیاز برای راه‌اندازی اولیه نیز محاسبه شده است.

دادستان کل کشور گفت: در هر هفته بین ۱۳ تا ۱۴ هزار شبکه به‌علت ارتکاب جرم فیلتر می‌شوند.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، حجت الاسلام‌والمسلمین منتظری در برنامه تیتر امشب، در خصوص مشکلات فضای مجازی اظهار کرد: در مسئله فضای مجازی با توجه به مسئولیت دادستان کل ارتباط تنگاتنگی با پلیس فتا وجود دارد.

وی ادامه داد: در دادستانی کل معاونتی مستقل برای این مسئله تشکیل شده است. در کارگروه مشترک با مسئولان ذی‌ربط در این زمینه باید اقدامات اساسی‌تری انجام شود.

منتظری در خصوص گله‌مندی از فضای مجازی تأکید کرد: استفاده از فضای مجازی یکی از ضروریات جامعه است اما متأسفانه این فضا توسط بسیاری از جریانات خارج از کشور مسیری برای ضربه به نظام شده است. دشمن از این فضا استفاده کرده و انواع آسیبهای اجتماعی از جمله اهانت به دین، فرهنگ و مسائل اخلاقی را وارد کرده است، در این زمینه یک جنگ نرم راه افتاده و ما باید خود را مجهز کنیم.

دادستان کل کشور در خصوص جرایمی که از طریق سایبر انجام می‌شود، ابراز کرد: این جرایم ممکن است نفوذ به شبکه بانکی و ورود به حریم خصوصی اشخاص و غیره باشد. در هر هفته بین 13 تا 14 هزار شبکه به‌علت ارتکاب جرم فیلتر می‌شوند.

وی درخصوص علل افزایش جرایم افزود: تهاجم فرهنگی و نبود ردپا در انجام جرم از جمله علل افزایش جرم در فضای مجازی است. مقابله با جرایم رایانه‌ای به همه دستگاه‌ها مربوط نمی‌شود و آنچه دستگاه‌های ذی‌ربط باید انجام دهند مشخص است.

منتظری با اشاره به عدم‌برخورد جدی با این شبکه‌ها گفت: نبود سرورهای این شبکه‌ها در کشور ما یکی از علل ناتوانی در مقابله با آنهاست. انتظار ما این است که تمام توان برای برقراری این شبکه به کار گرفته شود. امروز مسئله شبکه‌های خارجی و فضایی که در اختیار دشمن است امری اساسی است و باید در برابر این تهدید جدی، شبکه ملی اطلاعات ایجاد شود. شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات و سایر دستگاه‌ها باید در زمینه شبکه ملی اطلاعات وارد شوند.

وی در ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها اذعان کرد: وزارت ارتباطات به‌عنوان دستگاهی که بیشترین مسئولیت را به‌عهده دارد نتوانسته اقدامات جدی در این زمینه انجام دهد.

منتظری با اشاره به معرفی بانک‌های خاطی در جابه‌جایی پول‌های قماربازی در شبکه‌های اجتماعی گفت: نظارت بانک مرکزی در عملیات پولی و بانکی کافی نیست و شورای پول و اعتبار موظف شد که نظارت خود را بر این دست عملیات‌ها افزایش دهد. بانک مرکزی وظیفه دارد نرم‌افزارهای خود را برای نظارت بر این قضیه افزایش دهد.

در ادامه سردار هادیانفر رئیس پلیس فتا در ارتباط تلفنی در خصوص موضوع تخلفات فضای مجازی گفت: پلیس فتا تاکنون بیش از 67 هزار پرونده را در این زمینه رسیدگی کرده که 86 درصد کل جرایم ارسالی است.

وی ادامه داد: امروز بیش از 63 درصد جرایم نسبت به سال گذشته در فضای مجازی افزایش یافته که 43 درصد آنها در تلگرام است. 66 درصد جرایم مربوط به تلگرام، 24 درصد مربوط به اینستاگرام و 10 درصد مربوط به واتس‌آپ است.

رئیس پلیس فتا تصریح کرد: بیش از 92 درصد موضوعات رسیدگی، موضوعات غیراخلاقی است که سرمنشأ آنها در خارج از کشور است. تمام استان‌های کشور از سال 92 مجهز به تجهیزات خاص شده‌اند و در 22 بهمن سال جاری 18 آزمایشگاه استانی با تجهیزات کاملاً بومی راه‌اندازی می‌شود.

هادیانفر با اشاره به قماربازی و شرط‌بندی در فضای مجازی گفت: در این زمینه یک شبکه که تنها 23 میلیارد تومان جابه‌جایی داشت منهدم شد.

به نظر من در نتیجه اجرایی شدن این تصمیم، کاربران این شبکه‌ها به سمت شبکه‌های جدید حرکت خواهند کرد و این شبکه بتدریج در طی دوران سه چهارماهه خلوت می‌شود.
مسعود کوثری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در زمینه پیامد اجرایی شدن طرح شورای عالی فضای مجازی مبنی بر «اخذ مجوز کانال‌های تلگرامی با بیش از ۵۰۰۰ عضو از ارشاد» می‌گوید: درخواست مجوز می‌تواند شرایط را تا حدودی کنترل کند، ولی مسئله‌ای را حل نخواهد کرد.
کوثری در گفت‌وگو با شفقنا رسانه تأکید می‌کند: طبیعتا ممکن است آن فضای آزاد موجود در شبکه‌های اجتماعی و تلگرام محدود شود و از اقبال این کانال‌ها کم شود چون در فضای موجود امکان استفاده همه اقشار و گروه‌ها وجود دارد و آزادانه می‌توانند در آن به بیان افکار خود بپردازند.
او ادامه می‌دهد: من فکر می‌کنم اگر به سوی ثبت مجوز حرکت کنیم این فضای آزاد از بین می‌رود. البته محدودیت‌هایی که در کشور مطرح است و شورای عالی فضای مجازی هم به آن فکر می‌کند، در جای خود درست است و باید به دنبال پیدا کردن راه میانه برای حل آن بود. ولی به نظر من در نتیجه اجرایی شدن این تصمیم، کاربران این شبکه‌ها به سمت شبکه‌های جدید حرکت خواهند کرد و این شبکه بتدریج در طی دوران سه چهارماهه خلوت می‌شود.
این مدرس ارتباطات درباره میزان قابلیت اجرایی شدن این طرح می‌گوید: با توجه به این که شورای عالی فضای مجازی یا نهادهای مرتبط به برخی از شبکه‌ها دسترسی ندارند و سرورهای آن در ایران نیست، طبیعتاً این راهی است که از طریق مسئول شمردن تولیدکنندگان شبکه‌ها پیش می‌رود و عملا یک راه جایگزین برای کنترل شبکه‌های اجتماعی است. البته تلاش شد تا بتوانند سرورهای این شبکه‌ها در ایران قرار گیرد که این اتفاق نیفتاد و این مسئله اخذ مجوز که تولیدکنندگان را مسئول می‌کند هم می‌تواند خوب باشد و هم به افول یکباره‌ی شبکه‌های اجتماعی منجر شود.
او ادامه می‌دهد: اجرایی شدن این تصمیم سبب محدود شدن کانال های خبری می‌شود و به نظر من تعداد این کانال‌ها به تعداد اندکی می‌رسد و پیغام‌های فرد به فرد گسترش پیدا می‌کند یعنی به صورت انفرادی شبکه گسترده‌ای ایجاد می‌شود و دیگر به صورت کانال نیست.
کوثری در پاسخ به این مسئله که آیا صرف مجوز گرفتن می‌تواند به معنای جلب اعتماد مردم شود، می‌گوید: درخواست مجوز می‌تواند شرایط را تا حدودی کنترل کند، ولی مسئله‌ای را حل نخواهد کرد. بلکه مسئله وقتی حل خواهد شد که در کشور شبکه‌های قابل اعتمادتری داشته باشیم تا اخبار را در اختیار مردم قرار دهند و این شامل شبکه‌های رادیو- تلویزیونی، مطبوعاتی و اینترنتی هم می‌شود. بنابراین محدود و کنترل می‌کند ولی نمی‌تواند صورت مسئله را حل کند.