ITanalyze

عضو کمیته‌ی مشورتی استفاده‌کنندگان عمومی ‌اینترنت در آیکان گفت: برای دفاع از حقوق مصرف کنندگان در اینترنت براساس اساسنامه‌ی جدید آیکان، پنج گروه منطقه‌یی تشکیل می‌شود.

دکتر سیاوش شهشهانی در گفت‌وگو با خبرنگار فن‌آوری اطلاعات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: این گروه‌ها شامل آسیا و اقیانوس آرام، اروپا، آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و جزایر کارائیب می‌شوند که هر یک باید در منطقه‌ی مورد نظر تشکیل شود.

او که به تازگی در اجلاس ICANN که در برزیل برگزار شد، حضور یافته بود، افزود: هدف از تشکیل این پنج گروه این است که هر یک از آن‌ها در منطقه‌ی تحت پوشش خود با ترغیب انجمن‌های عمومی‌، NGO‌ها و نهادهای مدنی، مصرف‌کنندگان اینترنت به غیر از دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ بین‌المللی را مورد حمایت قرار دهند؛ همچنین نمایندگان این گروه‌ها نیز از NGO‌ها و نهادهای مدنی انتخاب می‌شوند.

شهشهانی خاطرنشان کرد: آمریکای لاتین اولین گروهی است که در این زمینه رسما کار خود را شروع کرد و ما نیز امیدواریم گروه آسیا و اقیانوس ‌آرام در اجلاس بعدی آیکان که در فروردین ماه سال 86 تشکیل خواهد شد، به تصویب آیکان رسیده و کار خود را آغاز کند.

او گفت: در این اجلاس دامنه‌ی Asia. رسما به امضای اعضای هیات مدیره‌ی ICANN رسید و قرار شد در سه مرحله ثبت Asia. آغاز شود؛ در مرحله‌ی اول اسامی ‌خاصی برای دولت‌های منطقه‌ی آسیا و اقیانوسیه با اعلام آن‌ها رزرو خواهد شد و یا این که دولت‌ها می‌توانند این اسامی ‌را برای خود ثبت کنند.

به گفته‌ی وی در مرحله‌ی دوم سازمان و ارگان‌هایی که حق ثبتی در این منطقه دارند، می‌توانند دامنه‌های مورد نظر خود را به ثبت برسانند و در مرحله‌ی سوم نیز ثبت دامنه‌ برای عموم آزاد خواهد شد.

شهشهانی ادامه داد: در این اجلاس قراردادهای دامنه‌های org ،.info،.biz. نیز تمدید شد و در اجلاس قبلی نیز قرارداد دامنه‌ی com. تمدید شده بود؛ همچنین قرار است مقررات جدیدی برای دامنه‌های عمومی‌ در آیکان تصویب شود که با اعتراضاتی مواجه شد؛ زیرا قوانین شدیدتری برای قراردادها در نظر گرفته شده است که برخی درخواست بررسی مجدد آن را دارند.

احسان موحدیان - بزرگراه فناوری - اگر تا به حال دامنه‌ای را برای خود ثبت کرده‌باشید یا گاه و بی‌گاه به سایت‌های مختلف فعال در این زمینه سر زده باشید تا از وضعیت مالکیت دامنه‌های مختلف باخبر شوید، به‌طور حتم به‌خوبی می‌دانید که با وارد کردن آدرس دامنه مورد نظر در سایت‌هایی مانند Register.com یا nic.ir که مخصوص ثبت دامنه‌هایی با پسوند .ir است به‌راحتی خواهید توانست از اسم و مشخصات فردی ثبت‌کننده دامنه مطلع شوید. اینکه اطلاعات شخصی ثبت‌کنندگان دامنه به این راحتی در دسترس همگان قرار بگیرد اندک اندک در حال تبدیل شدن به مسئله‌ای بحث‌انگیز است و موافقان و مخالفان این کار هر کدام با ادله‌های خاصی در تلاشند حرف خود را به کرسی بنشانند.

به‌تازگی همایشی در کتابخانه جفرسون مارکت در Greenwich Village شهر نیویورک برگزار شد که شرکت‌کنندگان در آن در مورد این موضوع که به اختصار "Who is Policy" نامیده می‌شود، به بحث نشستند. این نشست شاهد بحث و جدل جدی حضار در مورد ضرورت حفظ حریم شخصی ثبت‌کنندگان دامنه و راه‌های تحقق این هدف بود. جالب آنکه اکثر شرکت‌کنندگان خواستار تغییر سیاست فعلی و عدم نمایش اطلاعات مذکور به‌شکل فعلی بودند. همان‌طور که بیان شد اطلاعات ثبت‌کنندگان دامنه از طریق یک سرویس پایگاه داده موسوم به "Who is" به سادگی در دسترس همگان است. کاربران سیستم‌عامل‌های یونیکس و لینوکس هم به‌راحتی و با استفاده از خط فرمان Who is می‌توانند این پایگاه داده را جست‌وجو کرده و به اطلاعات مورد نظر دست یابند. با توجه به اینکه تعداد کاربران لینوکس و یونیکس بسیار اندک است، اکثر مردم و کاربران اینترنت برای جست‌وجوی این پایگاه داده از فرم‌های پروکسی تحت وب که از طریق سایت‌های مختلف در دسترس است استفاده می‌کنند. یکی از کامل‌ترین این سایت‌ها که اطلاعات فراوانی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد Complete Who is.com است که از ابزار جانبی مفید دیگری هم برخوردار است.
مشکل چیست؟

بسیاری از کارشناسان حاضر در نشست کتابخانه جفرسون مارکت بر این باور بودند که سیستم فعلی ثبت دامنه در خدمت منافع عموم نیست و استفاده از آن باید هرچه سریع‌تر متوقف شود.

سیاست فعلی آن است که مالکان دامنه‌ها باید اطلاعات دقیقی را در بخش Who is وارد کنند و این اطلاعات در دسترس عموم خواهد بود.

بنابراین اگر شما دامنه‌ای را برای خود ثبت کنید، آدرس، شماره تلفن و آدرس پست الکترونیکی خود را در دسترس عموم قرار داده‌اید.

در میان این آدرس‌ها، email از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چون اگر کسی مایل به خرید دامنه ثبت شده توسط شما باشد، از این طریق امکان تماس خواهد داشت، همچنین نهاد مسؤول رسیدگی به وضعیت آن دامنه برای اطلاع‌رسانی در مورد زمان پایان مالکیت شما بر دامنه مذکور یا مسایل دیگر از همین آدرس پستی استفاده می‌کند.

اما همین سیاست موجب شده که همگان به اطلاعات شخصی ثبت‌کنندگان دامنه دسترسی داشته باشند، امری که زمینه سوءاستفاده در جهت منافع شخصی را فراهم می‌آورد.

شاید ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین مشکلی که برای افراد پیش بیاید، بمباران صندوق پستی با کوهی از هرزنامه‌هاست. از سوی دیگر ممکن است با مزاحمت دیوانه‌کننده افرادی مواجه شوید که اصرار بر خرید دامنه شما دارند. به‌طور قطع این افراد به‌غیر از ارسال هرزنامه می‌توانند به شما تلفن زده یا حتی به منزل یا محل کارتان مراجعه کنند، چون این اطلاعات به‌راحتی از طریق پایگاه داده Who is در دسترس است. به همین دلیل ساده و برخی دلایل دیگر بسیاری از کارشناسان و متخصصان طی سال‌های اخیر خواستار حفظ حریم شخصی مالکان دامنه شده‌‌اند. با این حال تغییر وضعیت فعلی که کاملا تثبیت شده و البته طرفدارانی هم دارد، کار ساده‌ای نیست. در این میان آیکان هنوز در این مورد واکنش جدی از خود نشان نداده و ظاهرا طرفدار تداوم وضع فعلی است.
لزوم تحرک آیکان

معترضان به سیاست فعلی Who is می‌گویند آیکان باید برای حفظ حقوق مالکیت معنوی ثبت‌کنندگان دامنه هرچه سریع‌تر وارد عمل شود. تنها کار مفیدی که آیکان تا به حال برای حفظ حقوق این افراد انجام داده، ایجاد یک فرآیند حکمیت است که در قالب آن مالکان علایم تجاری مشهور می‌توانند برای بازپس‌گیری اسامی دامنه ثبت‌شده مربوط به خود که توسط افراد کلاهبردار ثبت شده وارد عمل شوند.

جالب آنکه طی کردن این فرآیند مستلزم صرف چند هزار دلار هزینه است و تازه این به شرطی است که یک وکیل زبردست داشته باشید و طرف مقابل هم از دانش و توان کافی برای ایجاد اختلال برخوردار نباشد. جعل و تصرف غیرقانونی دامنه طی چند سال اخیر به یک پدیده رایج مبدل شده و بسیاری از ثبت‌کنندگان برندهای تجاری هم به خود زحمت صرف پول و بازپس‌گیری دامنه‌های مربوط به خود را نمی‌دهند. شگفت آنکه اگر دامنه اختصاصی یک برند تجاری به سرقت رود، آیکان هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد، مگر آنکه شما خود بخواهید از حقوقتان دفاع کنید.

برخی از شرکت‌کنندگان در همایش نیویورک ضمن اعتراض شدید به بی‌تفاوتی آیکان معتقد بودند اگرچه سیاست فعلی Who is امنیت و حریم شخصی ثبت‌کنندگان دامنه را به خطر می‌اندازد، اما از سوی دیگر تغییر در آن کلاهبرداران و مالکان غیرقانونی دامنه‌های مشهور و متعلق به برندهای تجاری راه هم خوشحال می‌کند، چون در این صورت یافتن این افراد و بازپس‌گیری دامنه‌های مسروقه دشوارتر خواهد شد.
را‌ه‌حل پیشنهادی

با این اوصاف و به منظور تامین منافع دو طرف پیشنهادات مختلفی مطرح شد که از جمله آن‌ها ایجاد Operational Point of Contact یا OPOC است.

اما منظور از OPOC چیست؟ در حال حاضر بخش Who is سه قسمت دارد. بخش تماس‌های اداری، Biling و اطلاعت فنی. متاسفانه تداوم سوءاستفاده‌ها از این اطلاعات باعث شده برخی مردم از پر کردن آن‌ها به‌صورت صحیح خودداری کنند. البته از آن سو کلاهبرداران هم به منظور جلوگیری از لو رفتن خود اقدام مشابهی صورت می‌دهند.

به‌طور خلاصه OPOC شامل آدرس، شماره تلفن یا اطلاعات عمومی نخواهد بود و در آن تنها کشور و استان یا ایالت ثبت‌کننده دامنه قابل مشاهده است.

به‌طور خلاصه در قالب سیستم OPOC تنها یک نقطه تماس برای عموم قابل مشاهده خواهد بود و بنابراین تنها شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات میزبانی یا افراد متخصص که در این زمینه فعال هستند می‌توانند در صورت لزوم با مالک دامنه تماس بگیرند. البته پیشنهاد OPOC حاوی طرح‌های دیگری در مورد نحوه ثبت اطلاعات و سوابق و نیز تسهیل انتقال دامنه از فردی به فرد دیگر است که پرداختن به آن‌ها از حوصله این مطلب خارج است.

اگرچه این پیشنهاد نسبت به وضعیت موجود گامی به جلو محسوب می‌شود، اما شاید اقدام بهتر درجه‌بندی استفاده‌کنندگان از اطلاعات Who is و در نظر گرفتن سطوح دسترسی مختلف برای حفظ حریم شخصی افراد باشد. در این زمینه دو رویکرد کلی وجود دارد: تبدیل سرویس پروکسی به نهاد مسؤول ثبت دامنه. در قالب این سیستم emailهای متعدد ارسالی برای فرد ثبت‌کننده دامنه به دست وی نخواهد رسید مگر آنکه خود مالک دامنه قبلا با دریافت email از آدرس‌های مذکور موافقت کرده باشد و این موافقت را به اطلاع سرویس پروکسی رسانده باشد.

اما در قالب راه‌حل دوم آدرس و شماره تلفن افراد پنهان شده و تنها یک حساب email برای همگان قابل مشاهده است که اسم موجود در آدرس آن هر 10 روز یک بار تغییر می‌کند تا از سوءاستفاده هرزنامه‌نویسان جلوگیری شود. در این‌جا خود مالک دامنه و نه نهاد ثبت‌کننده مسؤول رسیدگی به امور خواهند بود.

هم‌اکنون بزرگ‌ترین مشکلی که بر سر راه اجرای یکی از این دو سیاست یا تلفیق آن دو وجود دارد آن است که اجرای آن‌ها در تضاد با خط‌مشی‌های آیکان است. زیرا آیکان با مخفی کردن اطلاعات ثبت‌کنندگان دامنه مخالف است و شرکت‌های خصوصی طرف قرارداد با آیکان هم موظف به تبعیت از آن هستند.

به هر حال شکی وجود ندارد که هیچ‌یک از این راه‌حل‌ها جامع و مانع نیستند و تنها با بررسی همه‌جانبه آن‌ها می‌توان به نتیجه‌ای بهتر رسید. اما مشکل اصلی عدم انعطاف‌پذیری آیکان در شرایط حاضر است.

هفدهمین کنفرانس تام‌الاختیار اتحادیه بین‌المللی مخابرات(ITU) در مرکز همایش‌های وگا (Vega) شهر آنتالیای ترکیه آغاز به کار کرد. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده، در این گردهمایی که تا تاریخ 24 نوامبر به فعالیت خود ادامه می‌دهد، بیش از دو هزار نفر از 150 کشور که شامل 80 وزیر نیز می‌شوند، حضور خواهند داشت. این وزرا که نمایندگان بخش خصوصی و دولتی هستند، در کنار سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی سخنانشان را ایراد می‌کنند. این دوره از کنفرانس تام‌الاختیار ITU توسط مقامات بلندمرتبه ترکیه برگزار ‌شده و با سخنرانی رجب طیب اردوغان نخست‌وزیر این کشور کار خود را آغاز کرده است.
برگزاری کنفرانس تام‌الختیار

کنفرانس تام‌الاختیار اتحادیه بین‌المللی مخابرات که هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شود، در مورد جهت‌دهی‌های استراتژیک ITU و سیاست‌‌گذاری‌ها و پیشنهادات جدید در سایه تغییرات صنعتی و نیاز اعضا که می‌تواند توسعه جهانی سیستم‌های مخابراتی و فناوری ارتباطات را در پی داشته باشد، بحث و مذاکره می‌کند.

برای رسیدن به این اهداف، این کنفرانس می‌کوشد در کنار کاهش شکاف دیجیتالی، میزان دسترسی مردم به اینترنت را افزایش دهد. در طرح استراتژیک ITU گرایش، اهداف و اولویت‌های این اتحادیه برای سال‌های 2008 تا 2011 میلادی مشخص خواهد شد تا راه‌حل‌های مناسب برای رسیدن به آن‌ها مشخص شود. مسؤولان برگزارکننده این کنفرانس می‌کوشند با اجرای طرح اقتصادی اتحادیه بین‌المللی مخابرات، منابع مالی لازم را برای اجرای طرح استراتژیک این مرکز تامین و مشکلات موجود در این زمینه را از میان بردارند. در این جلسه همچنین هیات‌رییسه‌ای برای چهار سال آینده انتخاب می‌شود که در نهم نوامبر سال جاری دبیرکل، قائم‌مقام دبیرکل، مدیر دفتر ارتباطات رادیویی، مدیر دفتر استانداردسازی مخابراتی و مدیر دفتر توسعه مخابراتی این اتحادیه را برمی‌گزینند.
ایران و کنفرانس ITU

کنفرانس تام‌الاختیار ITU برای تمام کشورها اهمیت زیادی دارد و به همین خاطر نمایندگان کشورهای مختلف جهان می‌کوشند با شرکت در این کنفرانس و سخنرانی، نقش عمده‌ای در کاهش شکاف دیجیتالی و افزایش دسترسی مردم به اینترنت ایفا کنند.

دکتر سلیمانی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران به‌عنوان اولین سخنران در دومین روز برگزاری کنفرانس سران تام‌الاختیار ITU محورهای اصلی مدیریت اینترنت را بازگو کرد. وی در این سخنرانی اعلام کرد که در کنار چالش‌های ناشی از شکاف توسعه‌ای، سیاست‌های انحصارگرایانه و تبعیض‌آمیز همچنان توسط برخی مراکز دنبال شده و مانع دسترسی به علم و فناوری می‌شود.

به عقیده دکتر سلیمانی، رویکرد بین‌المللی مبتنی بر همکاری و مساعدت تنها عامل کاهش شکاف توسعه‌ای و دیجیتالی کنونی خواهد بود. واژه‌ها و تعهدات با قرار دادن ICT در خدمت توسعه، صلح و امنیت به عمل تبدیل می‌شوند و در پیشبرد این همکاری از نقش محوری برخوردارند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران در سخنرانی خود اظهار داشته است: "به منظور تطبیق با شرایط جدید باید ITUاز طریق بازنگری راهبردها و روش‌های کاری خود واکنش نشان دهد. نقش بسیار مهمی که در فاز پی‌گیری توافقات اجلاس WSIS برای ITU در نظر گرفته شده، مستلزم آن است که کنفرانس حاضر اتحادیه را با ابزار مناسب برای تحقق این وظیفه مهم مجهز سازد. مایلم به نتیجه‌گیری روشن اجلاس مبنی بر اینکه مدیریت بین‌المللی اینترنت باید چند‌جانبه، دموکراتیک و شفاف باشد دوباره تاکید کنم، چون نگرانی‌های عمیق در زمینه اداره یک‌جانبه فعلی این رسانه وجود دارد."

وزارت ICT ایران هم‌اکنون برخی دستاوردهای کنفرانسITU و اجلاسWSIS نظیر توسعه شبکه‌های ارتباطی، توزیع عادلانه تسهیلات، بهره‌برداری از فناوری‌های پیشرفته، انجام اصلاحات سازمانی و مقرراتی، طراحی و توسعه برنامه‌های عملیاتی کاربردهای الکترونیکی، تعدیل هزینه‌های ارتباطی برای فراهم‌سازی امکان دسترسی آحاد، توسعه و ارتقای توازن جنسیتی در زمینه دسترسی و توانمندسازی جوانان با ملاحظات اخلاقی و جامعه را مدنظر قرار داده و برای تحقق آن‌ها تلاش می‌کند.

نماینده ایران در کنفرانس تام‌الاختیار ITU از اتحادیه بین‌المللی مخابرات خواست تا تلاش‌ خود در زمینه پل‌ زدن بر شکاف دیجیتالی و تضمین دسترسی فراگیر به فناوری‌ها را شدت بخشند، به نهادهای مخابراتی کشورها جهت رفع مشکلات دسترسی به نرم‌افزار و سخت‌افزار و تضمین امنیت شبکه کمک کنند و نقش بایسته خود را در تحقق اصول توافق شده اجلاس WSIS مبنی بر مدیریت شفاف و دموکراتیک اینترنت ایفا کند.

این روزها بحث اثرگذاری هرچه بیشتر اینترنت بر زندگی مردم و کاهش شکاف دیجیتالی بین کشورها بسیار مطرح می‌شود، اما با این وجود دیده شده که اتحادیه بین‌المللی مخابرات تاکنون موفقیت‌های قابل توجهی را در این زمینه به‌دست نیاورده، از این‌رو مدتی است که بحث تغییر ساختار این اجلاس مطرح شده و برخی معتقدند که حتی باید نام آن نیز تغییر کند. ITU در نظر دارد برای بررسی پیشنهاداتی که در این زمینه مطرح می‌شود، کمیته را تشکیل دهد که به احتمال زیاد مسؤولیت آن بر عهده ایران خواهد بود. این کمیته که "بررسی ساختار و اساسنامه" نام گرفته یکی از مهم‌ترین راهکارهای ITU برای حل مشکلات کنونی محسوب می‌شود.

طبق گزارش‌های منتشر شده، تاکنون شش نفر از کشورهای آلمان، سوئیس، برزیل، اردن، تونس و مالی برای دبیر کلی اتحادیه جهانی مخابرات کاندید شده‌اند که در این میان کاندیداهای آلمان و سوئیس از جانب کشورهای اروپایی به‌شدت حمایت می‌شوند. کشور ایران همچنین برای عضویت در شوراهای نظارتی و مقررات رادیویی نیز چند کاندیدا را معرفی کرده است. در ادامه ششمین اجلاس سران مختار ITU قرار است نقطه‌نظرات در خصوص کارگروه‌های مجموعه اجلاس مورد بررسی قرار گیرد.

هدف از برگزاری کنفرانس سران تام‌الاختیار اتحادیه بین‌امللی مخابرات تصمیم‌گیری، معرفی و ارایه نقش آتی ITU به‌عنوان رویداد کلیدی برای کشورهای عضو است که توانایی تاثیر و نفوذ در توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات سازمان‌ها در جهان را مشخص و معین می‌کند، اما بر اساس گفته‌های معاون آموزش، پژوهش و امور بین‌الملل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مهم‌ترین هدفی که در این دوره دنبال می‌شود، انتخاب دبیرکل، معاونان و روسای بخش‌ها و اعضای شورای نظارتیITU است که کشور ایران نیز در این زمینه نقش مهمی را بر عهده دارد.

کشور ایران که در دوره قبل عضو شورای نظارتی بوده، هم‌اکنون باید با 13 نامزد شورای نظارتی رقابت کند.

مقامات ایرانی معتقدند که رقابت‌های انتخاباتی در این دوره بسیار بیشتر از سایر دوره‌ها خواهد بود که دلیل این امر را می‌توان در افزایش تعداد شرکت‌کنندگان دانست، به طوری که در این دوره جز تعدادی معدود تمامی کشورها در کنفرانس شرکت دارند، حتی کشورهایی چون لبنان و عراق که به دلایل سیاسی دوره قبل غایب بودند نیز در این دوره حضور خواهند داشت. توجه به چنین اجلاس‌ و نشست‌هایی می‌تواند سهم ایران را در تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌‌‌های جهانی اینترنت افزایش دهد.
تاثیرات کنفرانس

برگزارکنندگان کنفرانس ITU آنتالیا بر این باورند که تصمیم‌های نهایی اتخاذ شده در این گردهمایی می‌تواند در درازمدت تمامی بحران‌های کنونی برای مدیریت اینترنت را از میان بردارد. این کنفرانس به کشورها فرصت می‌دهد تا با اعلام نظرات خود برای اداره هرچه بهتر سرویس‌های مخابراتی و کاهش شکاف دیجیتالی، سهم خود را از بازارهای آنلاین دنیا افزایش دهند.

مراکز رسانه‌ای حاضر در این کنفرانس اعلام کرده‌اند که امکان دسترسی به اسناد و مدارک موجود را برای همه فراهم و به‌صورت زنده و مستقیم تمام اخبار را منتشر خواهند کرد. دولت ترکیه کوشیده است با پوشش‌دهی مناسب خبری این کنفرانس، همه جهان را در جریان آخرین تصمیم‌های گرفته شده در این همایش قرار دهد.

سیدمحمد قره باغ - بزرگراه فناوری - در بخش نخست این گفت‌وگوی تفصیلی آقای "چارلز گیگر" مدیرکل WSIS به مباحث تخصصی جامعه اطلاعاتی، عصر اطلاعاتی و عصر روشنگری پرداخت و تعاریفی از این جوامع و شرح حالی از روند رو به گسترش جامعه اطلاعاتی و نشست‌های در حال اجرای WSIS ارایه داد؛ در ادامه این گفت‌و‌گو در خصوص مصداق‌های نزدیک‌تر به قاره و کشور ما پرداخته و مباحث تخصصی‌تری را مطرح می‌کنیم.
آقای گیگر آیا جامعه اطلاعاتی رهبری دارد؟ یک شخص یا یک کشور؟ یا این جامعه و جریان حرکت خود را بدون هیچ کمک و راهبری می‌پیماید و آیا هیچ کشور و یا فردی می‌تواند ادعای رهبری و ریاست جامعه اطلاعاتی را داشته باشد؟

نه اکنون و نه در آینده، هیچ‌وقت چنین چیزی مطرح نمی‌شود، جامعه اطلاعاتی می‌تواند از راهنمایی نظریه‌پردازانی چون مانوئل کستلز و یا صاحبان صنایعی مانند مایکروسافت، اپل و گوگل استفاده کند اما من فکر نمی‌کنم که حتی فیلسوفان ارتباطی، نظریه‌پردازان و صنعتگران فناوری اطلاعات هم ادعای مدیریت بر جامعه اطلاعاتی داشته باشند و برای این حرفم دلیل هم دارم؛ من فکر می‌کنم جامعه اطلاعاتی نتیجه میلیون‌ها تصمیم برای تغییر تکنولوژی و همچنین نتیجه تحقیقات بشری برای واداشتن بهترین تکنولوژی و صنعت است برای اینکه بتواند از این تغییرات و تکنولوژی‌های جدید برای راحت و بهتر زندگی کردن استفاده کند.

جامعه اطلاعاتی در آینده در بسیاری از موارد مختلف رشد خواهد کرد و وارد روزنه‌هایی از زندگی بشری خواهد شد که ما هم‌اکنون نمی‌توانیم آن را تصور کنیم و در تایید این حرف همین بس که روز به‌روز ملت‌ها و ملل مختلف با یکدیگر متحد می‌شوند تا به آینده و تغییرات آن خوب نگاه کنند و مسیر آینده را به عافیت بپیمایند.
آقای گیگر سرعت حرکت کشور‌های در حال توسعه در مسیر جامعه اطلاعاتی را چگونه می‌بینید؟ و در میان کشورهای در حال توسعه کدام‌یک در گذار از این مرحله موفق‌تر بوده است؟

ببینید در این مسیر سرعت حرکت کشورها مختلف و متفاوت است، مثلا آفریقا در این مسیر از تمامی کشورهای در حال توسعه عقب افتاده و با حرکت کندتری مسیر را می‌پیماید؛ من برای دستیابی به اطلاعات کامل در این بخش مخاطبان شما را به دیدن بخش سوم گزارش جامعه اطلاعاتی سال 2005 دعوت می‌کنم.
آقای گیگر نظر شما راجع به حضور ایران در اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی از همان فاز اول و قدم‌های ابتدایی چیست؟

ایران در فاز اول WSIS حضوری بسیار فعال داشت و رییس‌جمهور سابق ایران آقای خاتمی در این اجلاس به‌خوبی کشورش را معرفی کرد؛ ایشان سخنرانی بسیار جالبی را در این اجلاس ارایه کردند که در آدرس www.itu.int/wsis/geneva/covrage/statement/iran/ir.html قابل دسترسی است. در این اجلاس هیات بلندپایه‌ای از ایران شامل وزیر امور خارجه و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران شرکت کرده بودند و این نکته را نیز نباید فراموش کنیم که ماموریت ایران در فاز اول (ژنو 2003) در تهیه و تدارک و آماده‌سازی اسناد و مدارک WSIS بسیار مهم و سازنده بود.
حضور ایران را در فاز دوم اجلاس WSIS که در تونس برگزار شد چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در اجلاس تونس نیز از ایران دو وزیر حضور داشتند؛ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزیر امور خارجه و سطح حضور ایران در این اجلاس جزء گسترده‌ترین حضورها میان 150 کشور حاضر در اجلاس بود و این نشان‌دهنده افزایش علاقه جمهوری اسلامی ایران به WSIS است.
آیا می‌توانیم بگوییم که ایران یکی از کشورهای در حال توسعه است که طی چهار سال گذشته رشد قابل قبولی در حوزه جامعه اطلاعاتی و فناوری اطلاعاتی و ارتباطی داشته است؟

فکر می‌کنم عادلانه و منصفانه باشد که بگوییم ایران در چند سال گذشته رشد بسیار خوبی را در زمینه جامعه اطلاعاتی و فناوری اطلاعات داشته است و این رشد در حالی اتفاق افتاده است که ایران با مشکلات ژئوپولیتیک بسیاری مواجه بوده است؛ یک نکته را یادآور می‌شوم: جامعه اطلاعاتی دو روی دارد؛ یک روی آن گسترش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی به‌عنوان یک فاکتور اقتصادی و ایجاد پارک‌های تکنولوژی و ایجاد فرصت‌های شغلی در حوزه تکنولوژی‌های ارتباطی در این زمره است که این امر بسیار مهم است و در رشد کشورها و نزدیکی آن‌ها به جامعه اطلاعاتی اهمیت بسیاری دارد اما به تنهایی کافی نیست؛ ICT نباید فقط به‌عنوان شاخصی برای "گسترش" در نظر گرفته شود بلکه از ICTباید به‌عنوان یک محرک و موتور قدرت‌دهنده در بخش‌های مختلف یک جامعه استفاده شود و این روی دوم سکه است. ICT می‌تواند در گسترش آموزش، بهداشت، دولت‌داری و بسیاری از موارد دیگر به کمک انسان‌ها بیاید، به‌خاطر همین باید ICT از هر روزنه‌ای مانند ابزار مالتی‌مدیا، بیمارستان، مدارس و ادارات وارد زندگی مردم شود. این مکان‌ها باید به‌وسیله کامپیوتر تجهیز شوند و امکان دسترسی به آن‌ها از طریق شبکه فراهم شود. سپس باید هر دو روی این سکه یعنی ICT به‌عنوان یک "بخش" و ICT به‌عنوان یک"محرک" و تقویت‌کننده در نظر گرفته شود. باور کنید ICT می‌تواند نقش بسیار مهمی در گسترش خدمات در روستاها و بخش‌های کمتر توسعه‌یافته جوامع داشته باشد و همان‌طور که من دریافته‌ام این امر در جمهوری اسلامی ایران نیز به‌کار گرفته می‌شود و به‌خاطر این به‌کارگیری و توجه به کشور شما تبریک می‌گویم.
آقای گیگر نظرتان راجع به فعالیت مطبوعات و رسانه‌ها در جامعه اطلاعاتی چیست؟ آیا آن‌ها باید تغییراتی در شیوه‌ها‌ی حرفه‌ای خود بدهند یا اینکه می‌توانند همانند گذشته و به همان سبک و سیاق کار کنند؟

رسانه‌ها در عصر اطلاعاتی در وضعیت به‌خصوصی قرار می‌گیرند، چراکه در کنار رسانه‌ها و مطبوعات راه‌های بسیاری برای کسب اطلاعات وجود دارد مانند رادیو، تلویزیون و اینترنت. اما باید این نکته را نیز در نظر داشت که نه تلویزیون و نه رادیو و نه هیچ وسیله دیگری تاثیر رسانه‌های نوشتاری را از بین نمی‌برند و در کشورهای توسعه‌یافته نیز هم‌اکنون مطبوعات هیچ باکی از پیشرفت اینترنت و گسترش آن ندارند. در کشور‌های توسعه‌یافته می‌بینیم که مردم علاقه بسیاری برای دریافت اخبار از اینترنت دارند و این امر فرصت بسیار خوبی را در اختیار سایت‌های غیرخبری مانند وبلاگ‌ها قرار می‌دهد تا علاوه بر اینکه جای خود را بیشتر باز کنند، منبعی نیز برای دریافت اطلاعات باشند؛ اکنون در کشورهای توسعه‌یافته مردم از روزنامه‌های نوشتاری دور شده‌اند اما من بر این باور هستم که روزنامه‌های قوی و تاثیرگذار برای مدت زیادی پس از این نیز به‌عنوان منابع مهم خبر باقی خواهند ماند.
بعد از فاز دوم اجلاس جهانی سران در خصوص جامعه اطلاعاتی مهم‌ترین کارهایی که در دفتر WSIS انجام دادید چه کارهایی بود؟

برنامه‌ریزی و مدیریت مجموعه نشست‌های Action Line Facilitation از 9 تا 19 مه سال 2006 از جمله مهم‌ترین کارهایی بود که بعد از اجلاس تونس شکل گرفت که این نشست‌های مقدماتی قدم‌های بسیار مهمی برای برنامه‌ریزی‌های آینده بود. همچنین تمامی اعضای فعال در بحث WSIS مانند ITU ، UNDP ، UNCTAD و ILO ، تلاش‌های بسیاری کردند تا مباحث صورت گرفته در دو نشست جهانی جامعه اطلاعاتی به نتایج ثمربخشی منجر شود.
آیا در آینده‌ای نزدیک اجلاس یا نشست تخصصی بین‌المللی در خصوص جامعه اطلاعاتی و یا موضوع‌های مرتبط خواهیم داشت؟

تمامی سهامداران WSIS علاقه‌مند برگزاری نشست حاکمیت اینترنت از 31 اکتبر تا 2 نوامبر بودند (این اجلاس از 9 تا 11 آبان‌ماه برگزار شد)، نشست بعدی همین موضوع نیز در پاییز سال 2007 در برزیل برگزار خواهد شد و احتمالا در پاییز سال 2008 نیز اجلاسی در مصر داشته باشیم.
سؤالاتم را با این سؤال آغاز می‌کنم که آیا پس از برگزاری دو نشست WSISسران ITU و WSIS تصمیم دیگری برای برگزاری فاز سوم این اجلاس گرفته‌اند؟

من فکر نمی‌کنم نشستی به‌نام اجلاس سوم WSIS برگزار شود یا کسی درباره برگزاری چنین اجلاسی اندیشیده باشد و همان‌طور که در بخش سوم دستور جلسه اجلاس تونس نیز آمده است، کشورهای عضو از گروه ناظر سازمان ملل خواسته‌اند تا در سال 2015 جمع‌بندی نهایی را راجع به نتایج به‌دست آمده در دو اجلاس گذشته بررسی کنند و این جمع‌بندی ممکن است در شکل یک نشست بین‌المللی باشد. اما حدس من این است که نتایج بحث جامعه اطلاعاتی به اجلاس بزرگ‌تری به‌نام نشست جهانی سران در خصوص دستاورد توسعه‌ای اهداف هزاره (MDGS) می‌انجامد که وقت آن نیز در سال 2015 فرا خواهد رسید و به‌نظرم می‌رسد WSIS می‌تواند تاثیرات بسیاری روی MDGS داشته باشد.

مونا صداقت - بزرگراه فناوری - توضیح: این نوشته برگرفته از گزارش منتشر شده پروژه راهبری اینترنت در دانشگاه سیراکوس آمریکاست که تعدادی از فعالان برجسته حوزه راهبری اینترنت از جمله میلتون مولر در آن مشارکت دارند.

اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در پی نشست تونس در نوامبر سال 2005 اقدام به تشکیل مجمع راهبری اینترنت (IGF) کرد. این مجمع فعالیت خود را زیر نظر سازمان ملل متحد آغاز کرد و تاکنون چندین نشست‌اولیه‌ای با شرکت گروه مشورتی IGF برگزار کرده است. اولین نشست رسمی IGF با شرکت کلیه ذی‌نفعان از هشتم تا یازدهم آبان‌ماه در شهر آتن برگزار شد و انتظار می‌رود نتایج به‌دست آمده از آن در راستای رسیدن به اهداف IGF موثر باشند.

اجلاس آتن در حالی برگزار شد که به گفته نیتین دسای، رییس گروه مشورتی IGF، اتخاذ تصمیم برای این مجمع غیرممکن بود. وی اظهار کرده است که: " IGF یک نهاد تصمیم‌گیرنده‌نیست و چون عضوی ندارد، دارای قدرت تصمیم‌گیری نیز نیست."

هدف از برگزاری نشست افتتاحیه در آتن در حقیقت ایجاد یک اتحاد پویا میان افراد و موسسات شرکت‌کننده ذی‌نفع بود. این نشست بر موضوع شفافیت، امنیت، تنوع و دسترسی متمرکز بوده که در طی جلسات اصلی و در چهار روز به آن‌ها پرداخته شد و افراد و موسسات مختلف ذی‌نفع نیز در این راستا به برگزاری کارگاه‌های آموزشی با موضوعات مرتبط پرداختند.

نتایج حاصل از این نشست می‌تواند نقش موثری در نشست‌های بعدی IGF، سال 2007 در ریودوژانیرو و 2008 در هند و... داشته باشد. آنچه در طی برگزاری نشست‌های سالانه IGF حایز اهمیت است، رسیدن به اهدافی است که در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی تعیین شده است و با توجه به این مسئله عملکرد IGF در سال 2010 ارزیابی خواهد شد که آیا در طول مدت پنج سال توانسته است به این اهداف برسد و یا به آن‌ها نزدیک‌تر شود یا خیر.

IGF با دیگر برنامه‌های سازمان‌ ملل تفاوت‌های زیادی دارد، زیرا تنها وظیفه IGF مذاکره میان گروه‌ها و موسسات ذی‌نفع بدون هیچ‌گونه حق تصمیم‌گیری است. انتظاری که پس از انجام این مذاکرات می‌رود، به‌دست آوردن نتایج و دستاوردهایی است که در رسیدن به اهداف IGF و نشست‌های بعدی آن موثر و کارآمد باشد.
جایگاه IGF در سال 2010

اولین عنصر در برنامه‌ریزی‌نتیجه‌گرا تعیین جایگاه و هدفی است که باید به آن دست یافت. اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در پاراگراف 72 توافق‌نامه تونس اختیارات IGF را بیشتر با عنوان فعالیت (بحث، آزمون، ارزیابی) توصیف می‌کند، تا به‌دست آوردن نتیجه فعالیت.

فعالیت‌های IGF در پاراگراف 72 توافق‌نامه اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی تونس این‌طور تعیین شده است:

- مذاکرات انجام شده باید آرام‌آرام به موضوعات جزئی‌تر بپردازد و به‌طور دقیق‌تر آن‌ها را بررسی کند، زیرا به‌تدریج نیاز به اقدام و تصمیم‌گیری توسط دولت‌ها در دیگر مجامع تصمیم‌گیری احساس می‌شود.

- رابطه متقابل میان موضوعات مختلف راهبری اینترنت، بررسی و مشخص شود.

- موضوعات جدید و بااهمیت در کنار موضوعات قدیمی قرار گیرند، مانند موضوعاتی که با توسعه فناوری آشکار می‌شوند.

در این مرحله و در نشست آتن تصمیم‌گیری در خصوص موضوعات مختلف در برنامه‌کاری قرار نداشت و هیچ توافقی نیز صورت نگرفت، زیرا آنچه در مذاکرات بین‌المللی واضح و آشکار است، اینست که اتخاذ تصمیم‌های الزام‌آور در هر مجمعی تا زمانی‌ که فهم و درک عمومی و شفافی از موضوعات در دست نباشد، امکان‌پذیر نیست. مذاکرات IGF باید به یک اجماع درباره موضوعات اصلی راهبری اینترنت منجر شود تا بتوان توسط آن در نهادهای رسمی به توافق رسید.
IGF چطور می‌تواند به هدف مورد نظر خود برسد

IGF مانند دیگر نهادهای سازمان‌ ملل دارای سیستم مدیریت نتیجه‌گرا (RBM) است و هسته اصلی مدیریت نتیجه‌گرا نیز به‌دست آوردن "نتایج" است. نتیجه یک واسطه ضروری در رسیدن به هدف است. نتیجه موثر از بازده یک طرح یا برنامه است. در رابطه با IGF منظور از نتایج همان موضوعاتی هستند که با موفقیت ارزیابی، متمرکز و دقیق شده باشند. این‌گونه نتایج از پروسه مذاکره به آهستگی خارج می‌شوند و به‌عنوان گزارش‌های مذاکره، ارایه می‌شوند.

به‌طور مسلم نشست IGF در آتن زمانی موفق بود که برگزار‌کنندگان، نتایج به‌دست آمده در مباحثات جلسات اصلی و کارگاه‌های آموزشی را در گزارش‌های خود به‌روشنی و به‌طور کامل لحاظ کنند. همچنین ارایه یک نتیجه کلی و عمومی نیز جهت دقیق‌تر کردن موضوعات نشست بعدی در ریودوژانیرو در سال 2007 ضروری است و به‌دنبال آن نیز نتیجه به‌دست آمده از نشست ریودوژانیرو موضوعات نشست هند در سال 2008 را دقیق‌تر و با جزئیات بیشتر تعیین می‌کند. بنابراین نشست آتن موضوعاتی را مشخص می‌کند که نیاز به ارزیابی کامل‌تری در ریودوژانیرو دارد. همان‌طور که ملاحظه شد، در این‌جا دو نوع نتیجه وجود دارد، یکی نتیجه‌ای که از مباحثات هر کدام از جلسات اصلی و کارگاه‌های آموزشی به‌دست می‌آید و دیگری یک نتیجه کلی در قالب گزارش که موضوعات را دقیق‌تر و با جزئیات بیشتر برای نشست‌های بعدی مشخص می‌کند.
نتایجی که برای نشست ریودوژانیرو و نشست‌های پس از آن لازم است، پس از برگزاری نشست آتن تعیین می‌شود. با این‌ حال نتایج حاصل از نشست آتن باید دارای پروسه‌ای شفاف باشد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:

1- آیا مباحثاتی که در نشست‌های اصلی و کارگاه‌های آموزشی صورت می‌گیرد، به سمت دقیق‌تر کردن موضوعات مطرح شده پیش می‌رود؟

2- آیا کلیه ذی‌نفعان از جریان کار رضایت دارند؟

3- آیا اجماعی از موضوعات اصلی مطرح شده در اجلاس آتن به‌دست آمده است؟
اقداماتی که IGF را به جایگاه مورد نظر می‌رساند

نشست آتن به‌دلیل فرصت زمانی بسیار کوتاهی که برای تجزیه و تحلیل موضوعات مطرح شده داشته است، به‌طور قطع با نشست‌های بعدی IGF متفاوت بوده و از قانون و قاعده خاصی پیروی نمی‌کرد. تجزیه و تحلیل موضوعات مطرح شده نیاز به بررسی‌های پیشرفته‌ای دارد که امکان آن در نشست آتن به‌دلیل محدودیت زمانی فراهم نشده بود. به هر حال نشست آتن خط آغازی در جهت سنجش پیشرفت‌‌های IGF بود. چهار جلسه اصلی و 35 کارگاه آموزشی که در این نشست برگزار شد، موضوعاتی را که برای مجمع راهبری اینترنت دارای اهمیت بود، تحت پوشش قرار دادند.

در نشست‌هایی که به‌صورت مجمع (Forum) و به‌طور متوالی برگزار می‌شود، تدارک مقدمات، بسیار لازم و ضروری است. در راستای رسیدن به اهداف این مجمع در سال 2010، تدارکات مقدماتی باید شامل ارزیابی کامل در خصوص هر یک از موضوعات مطرح شده باشد و مروری نیز بر روابط بین‌الدولی و پیشرفت‌های فنی داشته باشد. این مقدمات باید محرکی برای متخصصان از نهادهای ذی‌نفع متعدد (دولت‌ها، بخش خصوصی، جامعه مدنی و فرهنگی) باشد. پیش از برگزاری هر نشست نتایجی که انتظار می‌رود پس از برگزاری آن به‌دست آید، باید به‌صورت از پیش‌تعریف شده‌تهیه شود و پس از برگزاری نیز نتایج به‌دست آمده همان‌طور که در بالا اشاره شد، به‌صورت گزارش ارایه شود. با به‌دست آمدن این نتایج، اقداماتی که باید در راستای تحقق آن‌ها صورت گیرد توسط مجامع و نهادهای مرتبط دیگر انجام خواهد گرفت.

IGF ساختار ساده‌ای دارد و شامل یک دبیرخانه فنی است که فعالیت‌های آن مانند بسیاری از دبیرخانه‌های سازمان ملل توسط داوطلبانی از گروه‌های مختلف ذی‌نفع صورت می‌گیرد. از این‌رو محتوای موضوعاتی که قرار است در نشست‌های بعدی مطرح شوند، باید هرچه سریع‌تر مشخص شوند و در اختیار دبیرخانه قرار گیرند، زیرا هر تاخیری در تهیه مقدمات باعث کاهش بازده و کارایی نشست‌‌های بعدی می‌شود.
ملاحظاتی در روند فعالیت‌های IGF

در چارچوب مدیریت نتیجه‌گرا به نوشتن نتایجی که انتظار می‌رود حاصل شود، اشاره شده است تا بدین ترتیب بتوان آن‌ها را مدیریت و ارزیابی کرد. ساختار مدیریتی IGF در حال حاضر شامل دبیرخانه فنی و گروه مشورتی چند ذی‌نفعی است که دوره آن‌ها پس از نشست آتن به اتمام می‌رسد، با این‌ حال می‌توان از این ساختار برای ارایه طرحی قابل قبول که همه ذی‌نفعان آن را بپذیرند کمک گرفت.

تعدادی از فعالان حوزه راهبری اینترنت، پیش از برگزاری نشست آتن پیشنهاد داده بودند که باید در اولین نشست مجمع به سازمان‌دهندگان و برنامه‌ریزان این نشست زمانی جهت منازعه در خصوص نتایج ممکن اختصاص داده شود که پس از آن پیش‌نویسی شامل پیشنهادات به‌صورت گزارش نهایی ارایه شود.

زمانی می‌توان گفت که IGF به‌طور موفق برگزار شده است که اهداف و نحوه دستیابی به آن‌ها به‌طور دقیق مشخص شود. تعدادی از کارشناسان این حوزه که در طول چهار سال گذشته درگیر موضوع راهبری اینترنت بوده‌اند، معتقدند که هنوز بسیاری از شرکت‌کنندگان مجمع راهبری اینترنت، درک صحیحی از هدف اصلی برگزاری آن ندارند و به‌طور دقیق نمی‌دانند که چه نتیجه‌ای از آن باید حاصل شود و همین باعث گفت‌وگوهای پراکنده شده و از همگرایی ذی‌نفعان جلوگیری می‌کند.

پیمان سعادت* - بزرگراه فناوری - موضوع مدیریت یا به تعبیر برخی راهبری اینترنت (Internet governance) یکی از موضوعات محوری فرآیندهای مذاکراتی بخش‌های اول و دوم اجلاس سران جامعه اطلاعاتی در ژنو و تونس بود. مدیریت اینترنت در واقع ناظر به اداره منابع محوری این رسانه و این سؤال مهم است که چه کسی این منابع را کنترل می‌کند؟ به واقع این منابع محوری شامل نظام فایل ریشه (Root zone file & system )، نظام اسامی دامنه (Domain name system, DNS) و نشانیهای پروتکلی اینترنت (IP addresses) هستند.

(اگر ترجمه دقیقی از این اصطلاحات ارایه نکرده‌ام از خوانندگان گرامی پوزش می‌طلبم) اگرچه با یک دید وسیع‌تر می‌توان مسایلی نظیر دسترسی به اینترنت، جریان اطلاعات و دانش، امنیت شبکه و به تبع آن جرایم اینترنتی، تنوع فرهنگی و چندزبانی، حقوق مالکیت معنوی و نیز موضوعات مرتبط با استفاده از اینترنت را نیز ذیل عنوان مدیریت اینترنت مورد توجه قرار داد، با این وجود این موضوع بر اساس دو سؤال محوری که در ابتدا مورد اشاره قرار گرفت وارد دستور کار اجلاس سران شد. بدون آنکه در صدد باشم موضوعات اخیر را فرعی یا غیرمهم تلقی کنم، این امر مهم است که در هر شرایطی بتوانیم تضمین کنیم که بر مسایل اصلی مدیریت اینترنت یعنی اداره منابع محوری اینترنت و اداره‌کنندگان این منابع متمرکز هستیم.
پاسخ به این پرسش که منابع محوری اینترنت به لحاظ فنی چه هستند و چه ویژگی‌هایی دارند، البته در صلاحیت بنده نیست. ما بر اساس تحلیل فنی که از کارشناسان فنی دریافت می‌کنیم، این نکته را می‌فهمیم که این منابع دارای ارزش سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند و کسی که اداره این منابع را در اختیار دارد از مزیت مهمی نسبت به کسانی که در این امر سهیم نیستند برخوردار است.

در واقع کافی است به نفوذ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اینترنت در جهان امروز عنایت کنیم و نتیجه بگیریم که اینترنت در واقع برای کسانی که آن را اداره می‌کنند منبع قدرت و ثروت است. اگر این تحلیل را بپذیریم، اداره اینترنت در جهان امروز را دارای ارزش استراتژیک تلقی خواهیم کرد. سیر تحولات در خلال فرآیند مذاکراتی اجلاس سران جامعه اطلاعاتی و به‌خصوص رفتار بازیگران دارای مزیت یاد شده یا سایر طرف‌هایی که در این امر سهیم هستند نیز همین درک را تایید می‌کند.
نیروها و فرآیندهای مشارکت‌کننده

اگرچه مواجهه نیروها در ارتباط با موضوع مدیریت اینترنت دارای سابقه‌ای بیش از اجلاس سران جامعه اطلاعاتی است، با این وجود این امر در خلال اجلاس سران از برجستگی بیشتری برخوردار شد و متعاقب آن ادبیات پراکنده مربوط به این مواجهه از نوعی یکپارچگی برخوردار شد.
این مواجهه در واقع متضمن چالشی است که نیروهای طرفدار تغییر در برابر نیروهای حامی تداوم اقامه می‌کنند. به گمان نیروهای طرفدار حفظ وضع موجود در اداره اینترنت، این رسانه به روش غیرمتمرکز، به دور از مقررات، از پایین به بالا و اعمال هر گونه نظارت و به‌خصوص نظارت دولتی توانسته است پتانسیل مهمی را محقق کند. به گمان آن‌ها تکامل کیفی و کمی اینترنت به روش تدریجی و با تشریک مساعی محدوده وسیعی از نوآوران، متخصصان و کارشناسان فنی که بعضا به‌صورت داوطلبانه صورت گرفته، حاصل شده است. به‌نظر آن‌ها این ویژگی‌ها توانسته است اینترنت را از سایر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی که اداره آن‌ها از طریق وضع مقررات الزام‌آور در چارچوب‌های بین‌الدولی صورت می‌پذیرد متمایز کند.

طرفداران وضع موجود در خلال مذاکرات اجلاس سران جمله معروفی را تکرار می‌کردند مبنی بر اینکه "اگر چیزی نشکسته است آن را تعمیر نکنید". آن‌ها تاکید می‌کردند که هر نوع دستکاری بی‌مورد در نظامی که به‌خوبی و بدون مشکل کار می‌کند و منافع قابل توجهی را نصیب کاربران می‌کند، باعث برهم خوردن ثبات و کارکرد سالم، امن و برخوردار از قابلیت تطبیق (interoperability) اینترنت می‌شود و به محرومیت کاربران از آثار و خدمات آن منجر خواهد شد. طرفداران وضع موجود همچنین تاکید می‌کنند که آنچه آیکان انجام می‌دهد صرفا هماهنگی فنی است و نه چیزی بیشتر از آن.
اما شاید سؤالی در این‌جا مطرح شود و آن پرسش درباره واقعیت نظام موجود اداره اینترنت است.
واقعیت اول این است که اینترنت به لحاظ تاریخی در آمریکا شکل گرفت و متعاقبا به سایر کشورها گسترش یافت. دوم اینکه اداره منابع محوری اینترنت در اختیار گروهی از شرکت‌های معظم و از جمله شرکت آیکان (Internet Corporation for Domain Names and Numbering, ICANN) که به‌نحوی نقش هماهنگ‌کننده را نیز در اختیار دارد است. آیکان و بسیاری از این شرکت‌ها عمدتا در خاک آمریکا مستقر هستند. البته فراموش نکنیم که یک نظام درهم‌تنیده تا سطح مناطق جغرافیایی جهان به اداره اینترنت کمک می‌کند. نکته سوم اینکه در کارکرد آیکان و شرکت‌های وابسته، دامنه اداره یا هماهنگ‌سازی فنی و سیاست‌گذاری عمومی با هم آمیخته هستند. به زبان ساده در زمینه اینترنت، آیکان هم سیاست‌گذاری می‌کند و هم هماهنگ‌سازی فنی را صورت می‌دهد. اضافه کنیم که آیکان دارای یک هیات‌مدیره تصمیم‌گیرنده است که اعضای آن عمدتا از بخش خصوصی هستند.

آیکان همچنین دارای یک کمیته مشورتی دولتی (Government Advisory Committee, GAC) است که مقام دولت‌ها را تنها در سطح ارایه مشورت به هیات‌مدیره تنزل می‌دهد. یک کمیته جامعه مدنی (At Large Committee) نیز در آیکان وجود دارد که آن هم دارای جایگاه مشورتی است. درباره کارکرد آیکان به همین موارد که برای بحث ما لازم است بسنده می‌کنیم و خوانندگان علاقه‌مند را به مطالعه بیشتر این موضوع ارجاع می‌دهیم. نکته بسیار اساسی و مهم این است که آیکان به‌عنوان مظهر اداره نظام فعلی اینترنت، بر اساس یادداشت تفاهمی که با وزارت بازرگانی آمریکا به امضا رسانده، به دولت این کشور پاسخ‌گو است. اگرچه دولت آمریکا در برابر فشارهای قبلی چندین‌ بار قصد خود را برای پایان دادن به نقش نظارتی خود اعلام کرده، هر بار این کار را به تعویق انداخته است.
دلایل طرفداران تغییر در وضعیت موجود

برای اینکه بدانیم طرفداران تغییر در وضع موجود چه می‌گویند، کافی است در ابتدا صحت ادعای طرفداران وضع موجود را در این زمینه که اینترنت به‌ روش غیرمتمرکز، به‌دور از مقررات، از پایین به بالا و فارغ از اعمال هرگونه نظارت و به‌خصوص نظارت دولتی اداره می‌شود را در کنار واقعیت‌های مربوط به‌ نحوه اداره اینترنت قرار دهید و نتیجه لازم را بگیرید. به‌طور کامل مشخص است که به‌رغم ادعای طرفداران وضع موجود و بدون آنکه تشریک مساعی و نقش مهم گروه‌های مختلف در زمینه تکامل اینترنت را انکار کنیم، باید بگوییم که در نظام اداره اینترنت، تصمیم‌گیری نهایی به‌روش کاملا متمرکز و تحت نظارت و کنترل تنها یک دولت صورت می‌پذیرد. لطفا به نمودار یک توجه کنید:
بر این اساس و برای طرفداران تغییر وضع موجود فی‌الواقع این سؤال مطرح است که اگر نظارت دولتی امری مضموم است چرا یک دولت این کار را می‌کند؟ و اگر نظارت دولتی خوب است چرا تنها در اختیار یک دولت قرار دارد و چرا در شرایطی که حیات سایر دولت‌ها در معرض تاثیرات مهم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اینترنت قرار دارد، آن‌ها نباید در تصمیم‌گیری‌های مربوط به اداره این رسانه سهیم باشند. در واقع وضعیت موجود شرایطی را پدید می‌آورد که اداره اینترنت را به دلایل مختلف تابع سیاست‌ها، منافع و نگرانی‌های یک قدرت بزرگ قرار می‌دهد و دقیقا به‌همین دلیل می‌شود بر خلاف طرفداران وضع موجود ادعا کرد که ادامه این وضعیت است که ثبات، سلامت و کارکرد امن اینترنت را با خطر مواجه و آن را شکننده می‌کند.

از جمله ‌دلایلی که برای این نوع شکنندگی می‌توان اقامه کرد، این است که آیکان و شرکت‌های وابسته صرفا به این دلیل که در حوزه جغرافیایی آمریکا مستقر هستند، طبیعتا تابع قلمروی اجرایی، قضایی و قانون‌گذاری این کشور خواهند بود. خوب خاطرم هست که در خلال فرآیند کاری گروه کاری مدیریت اینترنت، در زمره مطالب مکتوبی که ارایه شد، ما مطلبی را بر اساس توجیهات اخیر ارایه کردیم و نتیجه گرفتیم که باید ترتیبی اتخاذ شود که شرکت‌های مستقر در خاک آمریکا که هماهنگی فنی اینترنت را انجام می‌دهند به‌جای آنکه تابع قلمروی اجرایی، قانون‌گذاری و قضایی آمریکا باشند، به مانند سازمان ملل متحد تابع یک قلمروی جهانی باشند و تنها راه تحقق این امر انعقاد "قرارداد با کشور میزبان" (Host country agreement) از نوع قراردادهایی است که برای مثال سازمان ملل و دفاتر آن با کشورهای میزبان دارند.

در واقع قرارداد با کشور میزبان هر گونه دخالت دولت میزبان در کارکرد نهاد مربوطه را منتفی می‌سازد. این ایده متعاقبا در سه مد‌ل از چهار مدل سازمانی جدیدی که برای اداره اینترنت در گزارش نهایی گروه کاری مدیریت اینترنت پیشنهاد شد درج شد.

طرفداران تغییر در وضع موجود همچنین معتقد بودند که دلایل تاریخی برای توجیه این امر که وضعیت موجود ادامه پیدا کند کافی نیست زیرا اینترنت دیگر یک رسانه محدود در خاک آمریکا نیست و به واقع به یک رسانه جهانی تبدیل شده است که اداره یا راهبری جهانی را طلب می‌کند. طرفداران تغییر در وضع موجود همچنین با ذکر شواهد مختلف تاکید می‌کنند که علی‌رغم ادعای طرفداران وضع موجود، آیکان علاوه بر هماهنگ‌سازی فنی به تصمیم‌گیری‌های مرتبط با حوزه سیاست‌های عمومی می‌پردازد.

فراموش نکنیم که آن کسی که اداره اینترنت را در دست دارد قاعدتا بر شرایط کاربری و کاربران اینترنت نیز تاثیر خواهد گذارد. به واقع نحوه اداره اینترنت، نحوه استفاده از این رسانه را نیز از خود متاثر می‌سازد.
از جمله این تاثیر و تاثرها موضوع هزینه‌های برقراری ارتباط بین‌المللی است (International interconnection costs) که به‌خصوص بر میزان دسترسی به اینترنت در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته تاثیر می‌گذارد. نقایص نظام فعلی مدیریت اینترنت به‌خوبی در این حوزه منعکس می‌شود. در واقع موضوع هزینه‌های برقراری ارتباط با اینترنت موضوع نحوه توزیع پول و ناظر به این سؤال است که چه کسی مبلغ ارتباط را پرداخت می‌کند؟ کشورهای در حال توسعه در این‌جا با یک مسئله پیچیده روبه‌رو هستند. از یک‌سو طرفداران وضع موجود در اداره اینترنت جریان آزاد اطلاعات و اهمیت برخورداری بدون مانع همگان از این اطلاعات را مورد تاکید قرار می‌دهند

. این در حالی است که نظام فعلی متضمن آن است که این کشورهای در حال توسعه هستند که بخش اعظم هزینه‌های برقراری ارتباط با اینترنت را در سطح بین‌المللی می‌پردازند و به قولی اینترنت را تامین می‌کنند. این در حالی است که دسترسی به اطلاعات موجود در اینترنت برای کشورهای در حال توسعه تابعی از توانایی پرداخت هزینه‌های برقراری ارتباط در این کشورها است. حداقل در نظام حاکم بر فناوری‌های سنتی‌تر ارتباطی و اطلاعاتی هزینه‌های برقراری ارتباط به روش عادلانه‌تر توسط طرفین یک ارتباط پرداخت می‌شود. این در حالی است که در مدل اینترنتی، پرداخت هزینه‌های برقراری ارتباط بین‌المللی به‌صورت یک‌سویه بر دوش کشورهای در حال توسعه است.

جالب است که تلاش‌هایی که پیش از این در چارچوب بین‌الدولی اتحادیه بین‌المللی ارتباطات برای نیل به عدالت در این زمینه از سوی کشورهای در حال توسعه صورت گرفته، اغلب از سوی کشورهایی که از وضع موجود در اداره اینترنت منتفعند عقیم گذارده شده است. برای ما بسیار جالب است که به‌رغم تصریح گزارش گروه کاری مدیریت اینترنت مبنی بر غیرعادلانه بودن نظام پرداخت هزینه‌های برقراری ارتباط بین‌المللی، توافق صورت گرفته در اسناد تونس (که متاسفانه برخی کشورهای کمتر توسعه‌یافته در شکل‌گیری آن سهم زیادی داشتند) متضمن آن است که حل و فصل این موضوع به روش‌های مبتنی بر بازار سپرده شود تا هزینه‌ها در یک فضای رقابتی کاهش یابد. در سند بخش دوم اجلاس سران جامعه اطلاعاتی در تونس همچنین تمامی طرف‌ها صرفا ”ترغیب شده‌اند“ که به کاهش هزینه‌ها از این طریق همت گمارند که بدین معناست که اجباری در این کار ندارند.

تحلیل بنده این است که روش توصیه شده در واقع مقوم روش فعلی است که از حل و فصل موضوع بر اساس اولویت‌های توسعه‌ای به‌دور است. در صورتی که نظام فعلی برای کاهش هزینه‌ها کفایت می‌کرد چه نیازی بود که اجلاس سران جامعه اطلاعاتی تشکیل و به این موضوع توجه کند؟ ما می‌دانیم که بر اساس اسناد اجلاس سران جامعه اطلاعاتی موضوع دسترسی به‌منظور کاهش شکاف دیجیتالی یک موضوع اساسی است و هزینه‌های بالای برقراری ارتباط بین‌المللی برای دسترسی به اینترنت یک مانع در این زمینه به‌شمار می‌رود.

در شرایطی که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته حتی منابع لازم برای پرداختن به فقرزدایی کافی نیستند، چگونه می‌توان یک محیط رقابتی ایجاد کرد که بخش خصوصی بهره‌مند از دریافت هزینه‌های برقراری ارتباط متقاعد شود که در یک محیط رقابتی در این‌گونه کشورها به آن‌ها کمک کند که هزینه‌ها کاهش یابند؟ بنابراین می‌توانیم این‌طور نتیجه بگیریم که طرفداران نظام فعلی مدیریت اینترنت و بهره‌وران از این نظام خود مانع دسترسی فراگیر در کشورهای در حال توسعه هستند. حتی پیشنهاداتی نظیر ایجاد نقاط تبادل اینترنتی منطقه‌ای (Internet Exchange points, IXPs) هم که به نوبه خود می‌تواند مثبت باشد نیز متضمن این نیست که یک سیاست غلط در این زمینه اصلاح شود.

در ارتباط با طرفداران تغییر وضع موجود نکته دیگری را باید اضافه کرد، اینکه طرف‌ها هم از کشورهای در حال توسعه و هم از کشورهای توسعه‌یافته در فرآیند مذاکراتی اجلاس سران حاضر بودند ولی کار عمده بر عهده نمایندگان کشورهای در حال توسعه بود.

به‌خوبی مشخص است که تقابل طرفداران تغییر و تداوم یکی از مظاهر چالشی است که از سوی حامیان چندجانبه‌گرایی در برابر نظام یک‌جانبه حاکم بر اینترنت اقامه شد و دقیقا به‌همین علت بود که کشورهای در حال توسعه خواهان قرار گرفتن اجلاس سران جامعه اطلاعاتی در چارچوب سازمان ملل متحد بودند.
وضعیت جامعه مدنی

نکته جالب توجه جایگاه جامعه مدنی در این تقابل بود. می‌دانید که چه در نظام بین‌الدولی که در اتحادیه بین‌المللی ارتباطات تجلی می‌یابد و چه در نظام اداره اینترنت، جامعه مدنی در نهایت از نقش ناظر و مشورتی برخوردار است و در تصمیم‌گیری‌های نهایی فاقد رای است. با این وجود با توجه به گرایش عمومی جامعه مدنی که در فرآیند مذاکراتی اجلاس سران و نیز گروه کاری مدیریت اینترنت تجربه شد، به‌نظر می‌رسد جامعه مدنی به این نتیجه رسیده بود که در مقایسه با نظام بین‌الدولی در فضای سایبر از فرصت بیشتری برای نقش‌آفرینی و تاثیر‌گذاری برخوردار است. به‌علاوه بخش مهمی از جامعه مدنی به‌خصوص از کشورهای توسعه‌یافته، در بسیاری از مبانی، مفاد و آثار نظام اداره اینترنت نظیر جریان آزاد اطلاعات یا آزادی بیان، اشتراک نظر بیشتری را با طرفداران وضع موجود در اداره اینترنت حس می‌کنند.
این مطلب را بنده در مصاحبه با نشریه تکفا هم عرض کردم و ذکر آن را در این‌جا نیز لازم می‌دانم که به‌نظر من اجلاس سران جامعه اطلاعاتی فرصتی را فراهم کرد تا مدیریت سنتی و مدرنتر در حوزه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی هر دو به چالش کشیده شوند. البته من تفکیک سنتی و مدرن را تنها به لحاظ روشن‌تر شدن بحث قایل شده‌ام. این حوزه‌ها به لحاظ تعداد، ماهیت و نحوه تعامل بازیگرانی که در آن‌ها دخیل هستند، با یکدیگر متفاوتند. در حوزه مدیریتی مبتنی بر مقررات و استانداردهای توافق شده، دولت‌ها همچنان در سطح ملی دارای مزیت بوده و در سطح بین‌المللی و در یک نظام چند‌جانبه که عمدتا در اتحادیه بین‌المللی ارتباطات محقق می‌شود نیز به لحاظ حقوقی دارای اعتبار، تعهدات و امتیازات هستند.

اتحادیه بین‌المللی ارتباطات تاکنون فراگیرترین چارچوب برای مدیریت فناوری‌ها و نظام‌های ارتباطی در سطح بین‌المللی به‌شمار رفته و از طریق تدارک مکانیسم‌های تصمیم‌گیری دسته‌جمعی به تدوین و اعمال مقررات در بخش ارتباطات مبادرت ورزیده است. این در شرایطی است که در حوزه مدیریت فناوری‌های جدید و به‌خصوص اینترنت، به بیانی بخش خصوصی از مزیت کامل برخوردار بوده و ادعا می‌شود که این بخش در یک فضای فارغ از مقررات و استانداردها توانسته است کاربران را از خدمات گسترده خود برخوردار کند.

همان‌طور که عرض کر‌دم، اجلاس سران جامعه اطلاعاتی فرصت مناسب و یگانه‌ای را برای اقدام طرف‌های ذی‌نفع به‌منظور به چالش کشیدن نقش مدیریتی یکدیگر در حوزه پویای فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی فراهم آورد. چالش متوجه آن نوع نظام مدیریتی که از سوی اتحادیه بین‌المللی ارتباطات اعمال می‌شود این است که در شرایط اتکای فزاینده کاربردهای فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی بر پروتکل‌های اینترنتی چه کسی از نقش پیشرو در زمینه اداره این فناوری‌ها برخوردار خواهد بود؟

در مقابل چالش متوجه نظام مدیریت فعلی اینترنت، تلاش برای قرار دادن اینترنت در زمره سایر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی مشمول نظام مدیریتی مستقر در اتحادیه است. برای بسیاری از کشورهایی که در اداره اینترنت دخیل نیستند چندجانبه و مشارکتی بودن این نوع نظام مدیریتی حایز اهمیت است. البته می‌توان منافعی را نیز برای خود اتحادیه بین‌المللی ارتباطات در این زمینه متصور شد که همان‌طور که می‌دانیم این مواجهه نیز دارای سابقه تاریخی است. اگرچه بخش خصوصی پیش از این با برخورداری از "عضویت بخشی" در اتحادیه بین‌المللی ارتباطات توانسته است فضای نسبی را برای تاثیرگذاری بر نظام مدیریتی مبتنی بر تعیین مقررات و استانداردهای بین‌المللی دست‌وپا کند، اجلاس سران جامعه اطلاعاتی اولین فرصت جدی را در زمینه به چالش کشاندن نقش عمده بخش خصوصی در نظام مدیریت اینترنت در اختیار دولت‌ها قرار داد.

در این میان بازیگران جامعه مدنی و به‌خصوص سازمان‌های غیردولتی با استفاده از فرصت اجلاس سران، در صدد ورود به هر دو حوزه مدیریتی برآمدند.
دستاوردها و ناکامی‌ها

در ارتباط با دستاوردهای هر یک از طرفین دعوا، اینکه موضوع مدیریت اینترنت بر خلاف تمایل شدید طرفداران وضع موجود توانست به دستور کار اجلاس سران راه پیدا کند، یک پیروزی مهم برای طرفداران تغییر وضع موجود بود. در واقع فرصت‌هایی که در خلال اجلاس سران داشتیم و اکنون از طریق مکانیسم‌های پی‌گیری در اختیار داریم یا آنچه که در آینده مهیا می‌شود مرهون این امر است.

از سوی دیگر ما طرفداران تغییر وضع موجود موفق شدیم در اسناد بخش اول اجلاس سران در ژنو اصول حاکم بر تغییر را بگنجانیم. در سند‌ ژنو آمده است که اینترنت اکنون به یک ابزار جهانی تبدیل شده که مدیریت بین‌المللی آن باید با در نظر گرفتن یک سری شرایط چندجانبه، دموکراتیک و شفاف باشد. این یک مقصد عالی است که ما خواهان آن بودیم.

همچنین مشخص شد که تصمیم‌گیری در مورد سیاست‌های عمومی مرتبط با اینترنت که با هماهنگ‌سازی فنی آن متفاوت است، حق انحصاری و حاکمیتی دولت‌هاست. قاعدتا سؤالی که در این‌جا مشخص می‌شود این است که حوزه شمول سیاست‌های عمومی چیست که بخواهد نظامی برای اداره آن درست شود؟ البته هر دو طرف می‌دانستیم که در مورد اداره منابع محوری اینترنت داریم صحبت می‌کنیم اما بدیهی است که طرفداران وضع موجود در صدد باشند توجه و تمرکز را از این مسایل اصلی به مسایل فرعی‌تر منحرف کنند. با توجه به اختلاف‌نظر در این زمینه و به‌منظور تاخیر در نیل به نتیجه لازم که مورد توجه طرفداران وضع موجود بود، یک فرآیند مطالعاتی در فاصله بین دو بخش اجلاس سران درست شد به‌نام گروه کاری مدیریت اینترنت که بنده هم عضو آن بودم.

کار در این گروه در واقع متضمن سطح دیگری از تقابل بود که ناظر بر تلاش ما برای حفظ تمرکز بر منابع محوری اینترنت و تلاش طرف دیگر برای ایجاد انحراف از این مسیر بود. گروه بر اساس شرح وظایف تعیین‌شده در اجلاس ژنو فهرستی از مسایل مربوط به سیاست‌های عمومی را تهیه کرد که منابع محوری اینترنت هم جزء آن‌ها بودند اما مشخص است که طولانی شدن فهرست همیشه احتمال کاهش تمرکز بر مسایل اصلی را دربر دارد و این کاری بود که طرف مقابل می‌کرد.

گزارش گروه کاری همچنین حاوی یک نتیجه‌گیری مهم مبنی بر این بود که هیچ کشور واحدی نباید از نقش انحصاری در زمینه اداره اینترنت برخوردار باشد. گزارش همچنین در نهایت متضمن پیشنهاد چهار مدل سازمانی برای اداره اینترنت بود که دو مدل آن (مدل‌های یک و چهار) به کشورهای خواهان تغییر وضع موجود، یک مدل به طرفداران وضع موجود (مدل دو) و یک مدل هم به کشورهای اروپایی (مدل سه) تعلق داشت.

نکته جالب این بود که مدل‌های یک، چهار و سه در این نکته شباهت داشتند که یک ارگان بین‌الدولی در صدر کار به تصمیم‌گیری‌های مرتبط با سیاست‌های عمومی مرتبط با اینترنت می‌پرداخت و آیکان با وظیفه صرف هماهنگ‌سازی فنی به این ارگان بین‌الدولی پاسخ‌گو بود. مدل دو نیز با احتیاط بسیار زیاد تنها نوید یک سری تغییرات در داخل نظام فعلی مدیریت اینترنت را می‌داد.
گزارش گروه کاری و واکنش طرفداران وضع موجود

تنها چند روز پیش از انتشار گزارش گروه کاری بود که دولت آمریکا بیانیه یک‌جانبه‌ای را در تاریخ 30 ژوئن 2005 منتشر کرد که در نوع خود و برای فهم رفتار این کشور در نظام بین‌المللی بسیار مهم و قابل توجه است. این کار در اواسط یک فرآیند چندجانبه و در شرایط نهایی شدن گزارش گروه کاری که خود آن‌ها تشکیل آن را با مشارکت توام بازیگران دولتی و غیردولتی پیشنهاد کرده بودند صورت گرفت.

بیانیه یک‌جانبه مورخ 30 ژوئن 2005 آمریکا به گمان من به خودی خود این تحلیل ما را که مدیریت اینترنت به‌عنوان یک ابزار استراتژیک در جهان کنونی مشمول سیاست مبتنی بر قدرت است ثابت می‌کند. این بیانیه نه‌تنها از جهت مواجهه یک‌جانبه آمریکا با خواسته‌های یک فرآیند چندجانبه قابل توجه است، بلکه متعارض با تعهداتی است که خود آمریکایی‌ها پیش از اجلاس سران در مواجهه با فشارهای بیرونی صورت داده بودند.

این تعهد مبنی بر این بود که یادداشت تفاهم میان وزارت بازرگانی این کشور با آیکان پایان می‌پذیرد و در آخرین بار سال 2006 را برای تحقق آن تعیین کرده بودند. فحوای کلی بیانیه این بود که دولت آمریکا به بهانه‌هایی نظیر حفظ ثبات و کارکرد امن اینترنت قصد ندارد به کنترل یک‌جانبه خود بر مدیریت اینترنت پایان دهد. جالب این‌جاست که وقتی کشورهای طرفدار تغییر وضع موجود می‌گفتند که همین کنترل باید با مشارکت تمامی دولت‌ها و به‌صورت چندجانبه اعمال شود، آن‌ها می‌گفتند این امر منجر به کنترل د‌ولتی بر اینترنت شده و کارکرد آن را دچار مشکل می‌کند.
به هر حال گزارش گروه کاری در اختیار فرآیند مذاکراتی بخش دوم اجلاس سران جامعه اطلاعاتی در تونس قرار گرفت. به لحاظ مدل‌های سازمانی برای تغییر در وضع موجود در مجموع 9 پیشنهاد روی میز قرار داشت که در سه دسته قابل تقسیم‌بندی بودند.

پیشنهادهای طرفداران تغییر در وضع موجود؛ پیشنهادهای حامیان وضع موجود و پیشنهاداتی که تواما عناصری از تغییر و تداوم را داشت. کشورهای طرفدار تحول در نظام مدیریت اینترنت موفق شدند در اسناد نهایی اجلاس تونس اصول حاکم بر تحول را که در اجلاس ژنو توافق شده بود به همان شکل و با همان جزئیات حفظ کنند. همان‌طور که عرض کردم، در گزارش گروه کاری مدیریت اینترنت آمده بود که هیچ دولتی نباید از نقش انحصاری در مدیریت اینترنت برخوردار باشد.

این مفهوم در سند تونس البته با زبان مثبت ذکر شده و گفته شده است که تمامی دولت‌ها باید از نقش مساوی در این زمینه برخوردار باشند که تصریح بسیار مهمی است. در اسناد تونس بر ضرورت مشارکت کشورهای در حال توسعه در سازوکارهای نظام مدیریت اینترنت از طریق ظرفیت‌سازی در میان آن‌ها تاکید شد. ابعاد توسعه‌ای مد‌یریت اینترنت که البته من شخصا در مواردی نظیر هزینه برقراری ارتباط از ماحصل آن رضایت ندارم، مورد اشاره قرار گرفته است. همان‌گونه که پیش‌تر عرض کردم، در ارتباط با هزینه‌های برقراری ارتباط، متاسفانه کار به مذاکرات تجاری سپرده شد.

در ارتباط با ccTLD ها تصریح شده است که کشورها نباید در تصمیمات مربوط به ccTLD هزینه‌های سایر کشورها دخالت کنند و تصمیمات کشورها در این خصوص باید محترم شمرده شود که این اذعان بسیار حایز اهمیت است. بر اساس اسناد تونس تداوم کار در ارتباط با موضوع تحول در نظام مدیریت اینترنت ازطریق سه مکانیسم امکان‌پذیر شد. در وهله اول قرار شد یک مجمع مدیریت اینترنت با شرکت مساوی تمامی طرف‌های ذی‌نفع، صرفا به منظور گفت‌وگو و تبادل‌نظر و نه تصمیم‌گیری در خصوص موضوع مدیریت اینترنت و از جمله سیاست‌های عمومی بین‌المللی مرتبط با موضوع توسط دبیرکل سازمان ملل متحد تشکیل شود که بررسی و ارزیابی کار و نتایج آن موضوع مورد گفت‌وگوی ماست.

شرح وظایف مجمع پیش از این در اسناد تونس تعیین شده و مشخص شده است که گفت‌وگوهای مجمع قرار نیست به هر گونه تصمیمی اتخاذ شود. با این وجود و بر اساس شرح وظایف مجمع که در اسناد تونس به روشنی ذکر شده، قرار است گزارش فعالیت‌های مجمع در پایان پنج سال عمر کاری آن توسط دبیرکل سازمان ملل متحد در اختیار کشورهای عضو سازمان ملل قرار گیرد که فرصت بسیار مغتنمی برای طرفداران تغییر در وضع موجود است. مکانیسم دیگری تحت عنوان "همکاری ارتقایافته" نیز باید توسط دبیرکل سازمان ملل متحد در سال جاری تشکیل و این فرصت را در اختیار دولت‌ها قرار دهد تا به سیاست‌های عمومی بین‌المللی مرتبط با اینترنت که بر اساس اسناد ژنو حوزه انحصاری دولت‌هاست بپردازند که متاسفانه هنوز ما اطلاعی از تمهید مقدمات آن نداریم.
نقاط ضعف و قوت دو مکانیسم
در تحلیل اولیه این دو مکانیسم تواما دارای نقاط قوت و البته ضعف هستند. شاید کاستی هر دو مکانیسم این باشد که حداقل مطابق اسناد تونس مشخص نیست که چگونه به هر گونه نتیجه‌ای منتج خواهند شد. اما علی‌رغم همه این موارد ترجیح می‌دهم به هر دوی آن‌ها به چشم فرصت‌هایی برای تضمین تداوم تحول در نظام فعلی مدیریت اینترنت نگاه کنم. فرصت‌هایی که به هیچ‌وجه نباید از دست بروند و ما باید مشارکت فعال در آن‌ها داشته باشیم. در غیر این صورت خواسته طرفداران وضع موجود مبنی بر پایان یافتن هر گونه بحث در خصوص تحول در نظام فعلی محقق می‌شود.

اما به گمان من در کنار دو مکانیسم یاد شده امکان قوی‌تری برای پی‌گیری موضو‌ع در یک چارچوب بین‌الدولی از طریق مکانیسم پی‌گیری اجرای توافقات اجلاس سران جامعه اطلاعاتی که مدیریت اینترنت بخشی از آن است فراهم شد. این مکانیسم طی بندهای 103 تا 106 برنامه عمل تونس مورد توافق قرار گرفت. به واقع بخشی از تلاش‌های کشورهای خواهان تغییر در وضع موجود ناظر به‌جا انداختن این مکانیسم که از جمله می‌تواند معطوف به پی‌گیری موضوع مدیریت اینترنت در یک چارچوب بین‌الدولی رسمی - اکوسوک و مجمع عمومی ملل متحد - باشد است. ب

ر این اساس اگر کشورهای طرفدار تغییر در وضع موجود همچنان می‌خواهند پی‌گیر موضوع مدیریت اینترنت باشند، باید مشارکت فعال در گفت‌وگوهای اکوسوک و مجمع عمومی در همین خصوص را با جدیت دنبال کنند. مجموعه این سه مکانیسم را باید به‌عنوان یک نظام یکپارچه پی‌گیری دید و مهم این است که ما کار خود را در اجلاس سران از طریق حضور فعال در این مکانیسم پی‌گیری دنبال کنیم.
در خصوص قضاوت در مورد این دستاوردها می‌توانیم این‌طور نتیجه‌گیری کنیم که علی‌رغم مقاومت‌های جدی و مداوم طرفداران وضع موجود و در حالی که این گروه بسته شدن قطعی این پرونده را همواره دنبال می‌کردند، فشار نیروهای خواستار تغییر منجر به بازماندن درهای تحول در نظام مدیریت اینترنت شد و این برای طرفداران وضع موجود همچنان یک موضوع جدی است.
در پایان این بخش از بحث لازم می‌دانم دو نکته را یادآور شوم. اول اینکه توجه داشته باشیم تحول در این‌چنین مواردی واقعا مستلزم زمان است، به‌خصوص که موضوع از اهمیت استراتژیک برخوردار باشد. برای مثال در حالی که مفهوم توسعه پایدار برای اولین بار در دهه 70 مطرح شد و خوب تحلیل‌های گوناگونی در مورد چرایی پیدایش این مفهوم وجود دارد، تنها در سال 1992 در خلال اجلاس زمین در ریودوژانیرو بود که این مفهوم به‌طور رسمی در اسناد اجلاس سران وارد و عملیاتی شدن آن آغاز شد. دوم اینکه برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه که خارج از نظام فعلی مدیریت اینترنت هستند کار کردن روی موضوع مدیریت اینترنت که به واقع دارای پیچیدگی‌های بسیار زیاد محتوایی و ساختاری است، از طریق آن چیزی که به آن یادگیری حین پروسه می‌گوییم حاصل می‌شود. این نکته از این طریق تایید می‌شود که در اسناد اجلاس سران بر ضرورت ایجاد زمینه برای ظرفیت‌سازی در کشورهای در حال توسعه برای مشارکت موثر و معنی‌دار در نظام مدیریت اینترنت تاکید شده است.

به واقع ما نیاز داشتیم و هنوز هم نیاز داریم که با این پیچیدگی‌ها آشنا شویم تا تحولی که به‌دنبال آن هستیم عمق داشته و معنادار و واقعی باشد. این در صورتی حاصل می شود که زمینه‌ای را فراهم آورده باشیم که نظام فعلی مدیریت اینترنت باز شود و اطلاعات مربوط به آن در اختیار ما قرار گیرد. الان شما ملاحظه بفرمایید که ادبیات مربوط به موضوع مدیریت اینترنت در خود اینترنت به‌واسطه فرآیند اجلاس سران چند برابر شده و باید کاری کنیم که بیش از این هم بشود که خواهد شد. از این جهت این نوع تدریج در امر را بنده لزوما منفی قلمداد نمی‌کنم و آن را یک فرصت می‌دانم.

همان‌طور که مطلع هستید اولین نشست مجمع مدیریت اینترنت از تاریخ 8 تا 12 آبان‌ماه 85 در کشور یونان برگزار می‌شود که الان که داریم با هم صحبت می‌کنیم هنوز اجلاس پایان نیافته تا بتوانیم تحلیل جامعی را در خصوص فرآیند کاری و دستاوردهای آن ارایه کنیم که این کار را به مطالب بعدی موکول می‌کنیم. این را در پایان اضافه کنم که قرار است نشست‌های بعدی مجمع در سال 2007 در برزیل، در سال 2008 در هند و در سال 2009 در مصر برگزار شود. در پایان این فرآیند دبیرکل سازمان ملل متحد ضمن ارایه گزارش به مجمع عمومی سازمان ملل متحد نظر کشورهای عضو سازمان ملل را در مورد ادامه کار مجمع نیز جویا خواهد شد. بدیهی است ما در آن شرایط در مجمع کارهای مهمی را در یک چارچوب بین‌الدولی که بر خلاف مجمع قادر به اتخاذ تصمیم است در پیش‌رو خواهیم داشت.

*کارشناس امور مدیریت اینترنت و عضو گروه کاری مدیریت اینترنت سازمان ملل متحد

نخستین گردهمایی مجمع راهبری اینترنت - IGF - از امروز در آتن کارش را آغاز کرد.

به گزارش خبرنگار جامعه‌ی اطلاعاتی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این مجمع با حضور نخست وزیر، وزیر ارتباطات یونان و نمایندگان دولت‌ها، بخش خصوصی، جامعه‌ی مدنی از سراسر دنیا به مدت چهار روز برگزار خواهد شد و به موضوعاتی مانند آزادی بیان، افزایش دسترسی، امنیت، Spam و openness می‌پردازد.

در اجلاس جهانی سران درباره‌ی جامعه‌ی اطلاعاتی، در تونس مقرر شد تا این مجمع زیر نظر دبیر کل سازمان ملل متحد تشکیل شود و در خصوص سیاست‌های مربوط به راهبری اینترنت به گفت‌وگو بپردازد.

مجمع مذکور به هیچ وجه ویژگی تصمیم‌گیری ندارد و اسناد نهایی آن الزام‌آور نیستند، اما دبیر کل موظف شده گزارشی درباره‌ی IGF تهیه و آن را به اعضای سازمان ملل متحد ارایه کند؛ در این مجمع هیچ قطعنامه‌ای صادر نخواهد شد.

بنا بر اعلام، روز اول همراه با گشایش مجمع، نشستی عمومی برگزار و دیالوگ سیاست چندگانه و آماده‌سازی شرکت کنندگان برای ارایه رئوس کلی مطالبی که در طول سه روز آینده مورد بحث قرار خواهند گرفت.

روز دوم به ارایه‌ی مطالبی در خصوص امنیت اینترنت اختصاص دارد و روز سوم به موضوع تنوع و دسترسی اختصاص خواهد داشت؛ روز چهارم مروری است بر مباحث روزهای گذشته و در این روز با نتیجه‌گیری رییس جلسه پایان می‌یابد. در این نشست جلسه‌ای عمومی برگزار خواهد شد و درنهایت جلسه‌ای برای جوانان با نگاهی بر مباحث جدید و مورد علاقه‌ی این قشر تشکیل خواهد شد که این جلسات به مباحثی در خصوص تکنولوژی و چشم‌انداز سیاست عمومی اختصاص خواهند داشت.

از ایران، عبدالمجید ریاضی - دبیر شورای عالی فن‌آوری اطلاعات -، علی اکبر کرم‌بیگی - مدیر روابط عمومی شرکت فن‌آوری اطلاعات - از وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در این مجمع حضور یافتند. قرار بود پیمان سعادت از وزارت امور خارجه نیز در اجلاس فوق شرکت کند.

به گزارش ایسنا، از سایر بخش‌ها یعنی بخش خصوصی، جامعه‌ی مدنی و بخش علمی و دانشگاهی هیچ نماینده‌ای از ایران حضور ندارد و این در حالی است که حضور این نمایندگان در اینگونه اجلاس‌ها نقش موثری دارد، به طوری که در اجلاس WSIS ژنو، بافت اصلی حاضران اجلاس را نمایندگان جامعه‌ی مدنی تشکیل داده بودند و از قبل پیش‌بینی می‌شد که این نمایندگان در فروم یونان حضور فعال داشته باشند.

با وجود این که ما تجربه‌ی حضور در نشست‌ها و اجلاسیه‌های سران درباره‌ی جامعه‌ی اطلاعاتی در ژنو و تونس را داشتیم، اما مراحل آمادگی و هماهنگی برای حضور ایران در اولین مجمع راهبری اینترنت مانند سایر نشست‌های مرتبط با جامعه‌ی اطلاعاتی باز هم به روزهای آخر کشیده شد.

دو نشست هم‌اندیشی برای مشارکت در مجمع راهبری اینترنت که به گفته‌ی مسوولان برگزاری آن در راستای تداوم کار برای به ثمر رساندن تلاش‌های ناظر بر تضمین نقش برابر تمامی ‌کشورها در اداره‌ کردن اینترنت بود، در دبیرخانه‌ی شورای عالی فن‌آوری اطلاعات کشور برگزار و پیرو آن نیز پیشنهاداتی از سوی افراد حاضر در این نشست‌ها مطرح شد.

در این دو نشست قرار شد به جای پراکنده کاری، دو تا سه موضوع کلیدی انتخاب و در فروم یونان به پیگیری آن‌ها پرداخته شود و از سویی تاکید شد که با توجه به این که IGF نقشی در تصمیم‌گیری درباره‌ی حاکمیت اینترنت ندارد، اما حضور در این مجمع را می‌توان یک فرصت دانست؛ چراکه تنها پنجره‌ی بازی است که این امکان را می‌دهد تا نظراتمان را درباره‌ی راهبری اینترنت بیان کنیم.

همچنین تاکید شد که به هر دو جبهه‌ که یکی از آن چهار موضوع اصلی اجلاس دسترسی، آزادی بیان،‌ امنیت، Open ness است و به جبهه‌ی دیگر، یعنی موضوع حاکمیت اینترنت، نیز توجه شود.

از سوی دیگر این موضوع مورد بررسی قرار گرفت که با توجه به واقعیت‌هایی که در مورد IGF وجود داشته و بیشتر جنبه‌ی گفت‌وگو دارد، باید خارج از چارچوب اجلاس حرکت کنیم و پیش از آن که برای فروم یونان حساب باز کنیم، در این اجلاس تمام تلاش را انجام دهیم که حاکمیت اینترنت را در موضوعات محوری اجلاس بعدی که در برزیل برگزار می‌شود، بگنجانیم.

برخی از مسوولان معتقدند تغییر و تحولاتی که در سطوح مدیریتی کشور به وجود آمد، سبب شد تا حدودی در حوز‌ه‌ی فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و به ویژه جامعه‌ی اطلاعاتی کشور رکود ایجاد شود و باید فرصت داد تا تعهدات ژنو و تونس مورد بررسی قرار گیرند و سپس به اجرا درآیند.

برخی دیگر معتقدند WSIS تنها جشن بزرگی بود که با حضور اکثر نمایندگان کشورها برگزار شد و نمی‌توان به نتایج آن برای تغییر در جهان و دسترسی برابر به اطلاعات و تکنولوژی‌های نوین ارتباطات و اطلاعات امیدوار بود.

با توجه به اهمیت مباحث جامعه‌ی اطلاعاتی باید بررسی کرد که چرا با این که می‌دانیم در نشست‌های مرتبط حضور پیدا کنیم اما از قبل برنامه‌ی مشخصی نداریم؟

علی شمیرانی - بزرگراه فناوری - هشتم تا یازدهم آبانماه جاری شهر آتن یونان عرصه بحث و تبادل نظر پیرامون یکی از حساس‌ترین محورهای ناتمام مربوط به اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی است. راهبری اینترنت از جمله اصلی‌ترین موضوعاتی بود که تا آخرین ساعات شب آخرین روز اجلاس تونس توان و نظر دیپلمات‌ها، رسانه‌ها و کارشناسان را به خود جلب کرد و در نهایت هم به علت پیچیدگی و حساسیت‌های موجود نا تمام باقی ماند.

در نهایت نیز مطابق پیش بینی‌ها قرار بر این شد تا تصمیم گیری نهایی برای تعیین سرنوشت راهبری اینترنت در قالب نشست‌های موسوم به IGF‌ (مجمع راهبری اینترنت) پیگیری شود و یونان نخستین داوطلب برای برگزاری نخستین جلسه از دور جدید مذاکرات شد.

هدف اصلی از این مجمع نیز بحث بر سر مسایل مربوط به راهبری اینترنت و در نهایت ارایه راهکار و توصیه‌هایی به سازمان ملل متحد است تا به این ترتیب جهان بر سر نحوه تعامل و سایر مباحث تعریف نشده در عرصه اینترنت به توافق و چارچوب‌های روشنی برسد.

موضوع راهبری اینترنت و تبعیض در دسترسی آزاد و باز به منابع اینترنت و ابزارهای لازم جهت تحقق واقعی جامعه جهانی اطلاعات نیز همواره یکی از اصلی‌ترین مسایلی بوده که نمایندگان ایران در نشست‌های پیرامون جامعه اطلاعاتی بر آن تاکید داشت و دارند. ایران در حقیقت طی نشست‌های قبلی به عنوان یکی از مدافعان و فعالان شناخته شده موضوع شفاف سازی نحوه راهبری اینترنت و دسترسی آزاد و برابر به منابع جامعه اطلاعاتی محسوب می‌شود.

موضوعاتی که همواره مذاکره‌کنندگان ایرانی را در نشست‌های قبلی مقابل آمریکایی‌هایی قرار می‌داد. این در حالی است که فعالیت خوب هیات ایرانی در گذشته ثمراتی را هم برای کشور به همراه داشت. چراکه فشارهای ایران در بسیاری از بحث‌های پیرامون جامعه اطلاعاتی موجب شد تا امتیازات قابل ملاحظه‌ای نیز نصیب کشور شود که از آن جمله می‌توان به موافقت با افزایش تعداد IP آدرس‌های ایران و عضویت در گروه مهم مشورتی دولتی آیکان (GAC) اشاره کرد.

این در حالی است که دستاورد‌‌های گذشته ایران نیز مرهون برنامه‌ریزی منسجم و حضور نمایندگان و فعالان بخش‌های مختلف بود.

لیکن در حال حاضر و در آستانه اجلاس مهم آتن و در کمتر از یک ماه مانده به برگزاری این نشست مهم تنها دو جلسه به منظور هم اندیشی صاحب نظران پیرامون شکل و نحوه حضور هیات ایرانی در اجلاس برگزار شد که عمده وقت این جلسات نیز مصروف مباحث نظری شده و به جهت‌گیری همه جانبه و خروجی مشخصی منتهی نشد. در این میان ترکیب هیات ایرانی حاضر در نشست آتن نیز تامل برانگیز بود.

در دومین و آخرین نشست هم اندیشی صاحبنظران برای حضور در مجمع آتن اعلام شد که به علت کمبود بودجه در نظر گرفته شده برای این امر تنها با حضور دو مقام ایرانی موافقت شده است.

به این ترتیب در هیات ایرانی تنها دو نفر حضور دارند. یک نماینده از وزارت ارتباطات و طبعاً یک نماینده از وزارت امورخارجه. لذا از بخش خصوصی، جامعه مدنی، صاحبنظران و رسانه‌ها نماینده‌ای در هیات ایرانی حضور نخواهد داشت.

این در حالی بود که در نشست‌های پیشن نمایندگان بخش‌های مختلف حضور داشته و با توجه به تجربیات به دست آمده از قبل، تعاملات، همفکری و حتی ارتباطات به مراتب پخته‌تر با یکدیگر و به ویژه تصمیم‌گیران خارجی در بخش‌های مختلف پیرامون مباحث جامعه اطلاعاتی پیدا کرده بودند که بدیهی است این ارتباطات بسیار ارزشمند بوده و زمینه‌های برقراری تماس و مباحثه با مدیران و گردانندگان اجلاس نیز سهل‌تر بود.

کسانی که در نشست‌های قبلی جامعه اطلاعاتی شرکت داشتند به خوبی به اهمیت برقراری ارتباط با گردانندگان نشست‌ها که اتفاقاً فرصت‌های خوبی را نیز برای چانه زنی و امتیاز گیری فراهم می‌کند، اشراف دارند. زمانی به نمایندگان ایران به بهانه‌های مختلف حتی فرصت ملاقات با برخی از مدیران نهاد‌های تاثیر گذار در سرنوشت راهبری اینترنت را نمی‌دادند. اما در آخرین جلسات و به علت حضور و پیگیری‌های اعضای مختلف هیات ایران توجهات زیادی به نظرات و ایرانی‌ها جلب شد که نتیجه آن نیز مراجعه مدیران و نمایندگان نهادها و کشورهای مختلف برای همفکری و حتی دادن امتیاز به ایران شد. چه بسا اگر چنین لابی‌هایی انجام نمی‌شد نمایندگان ایران نیز همچون بسیاری از کشورها حضوری تشریفاتی و منفعل در نشست‌های قبلی داشت و بدون کسب هر گونه امتیاز و سهمی به عنوان یک تماشاچی با دستان خالی به کشور بازمی‌گشتند.

به هر حال این بار و هیات ایران را دو نفر تشکیل می‌دهند که امید است با توجه به پراکندگی و اهمیت نشست‌های پیرامون اجلاس آتن، نمایندگان ایران نیز بتوانند حضوری موثر داشته و با دستان پر به کشور بازگردند.

اما نتیجه آن که در آخرین اجلاس هم اندیشی که روز دوشنبه در دبیرخانه شورای عالی فناوری اطلاعات برگزار شد همگان به این نتیجه رسیدند که تلاش خود را به یک سال بعد و برای حضور در نشست بعدی مجمع راهبری اینترنت که در برزیل برگزار می‌شود، موکول کنند.

امید است تا در آینده امکانات و زمینه‌های بهره‌گیری مطلوب و همه جانبه از تجربیات فعالان سابق در این عرصه فراهم شود. بار دیگر تاکید می شود که فضای حاکم در نشست‌هایی از این دست فضای لابی، کسب سهم و امتیازگیری است و بدیهی است ارتباطات و شناخت هر چند نسبی از ادبیات حاکم بر این تعاملات از فاکتورهای مهم در این زمینه به شمار می‌روند.

مونا صداقت - بزرگراه فناوری - مجمع راهبری اینترنت (IGF) پس از توافقاتی که در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی فاز تونس (WSIS) در نوامبر 2005 انجام شد، شکل گرفت و زیر نظر سازمان ملل آغاز به فعالیت کرد. هم‌اکنون پس از گذشت تقریبا یک سال از اجلاس تونس، IGF اولین نشست خود را در شهر آتن از تاریخ 8 الی 11 آبان برگزار می‌کند. موضوع کلی نشست "راهبری اینترنت در راستای توسعه" است و موضوعات کلیدی اینترنت چون شفافیت، امنیت، تنوع و دسترسی را تحت پوشش قرار می‌دهد. دولت‌ها، بخش خصوصی (تجاری)، جامعه مدنی و همچنین جوامع فنی و فرهنگی از نهادهای شرکت‌کننده در نشست آتن ‌هستند.

در حاشیه نشست آتن 36 کارگاه‌ آموزشی برگزار خواهد شد که بر موضوعات مرتبط با راهبری اینترنت متمرکز است. موضوع کارگاه‌های آموزشی به‌صورت طرح پیشنهادی از سوی نهادهایی که تمایل به برگزاری آن دارند تا تاریخ 2 شهریور به دبیرخانه IGF ارایه شده است تا مورد تایید قرار گیرد.

در بین این کارگاه‌های آموزشی، تعدادی از موضوعات که اهمیت ویژه‌ای داشته‌اند نیز مطرح شده‌اند که در این‌جا به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. این کارگاه‌ها عبارتند از:

محدودیت‌های ظرفیت‌سازی

ایجاد مشارکت صحیح و

نقش ICT در رسیدن به اهداف هزاره سوم

محدودیت‌های ظرفیت‌سازی

برگزارکنندگان:

- انجمن ارتباطات پیشرفته(Association for Progressive Communication) (APC): یک شبکه جهانی است برای سازمان‌های جامعه مدنی که استفاده از اینترنت و ICT را ترویج می‌دهند و در آفریقا، آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا دارای عضو هستند. APC با ذی‌نفعان متعددی در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی همکاری دارد.

- GLOCOM: موسسه تحقیقات آکادمیک که توسط جامعه مدنی WSIS به ‌رسمیت شناخته شده است.

- CIPESA: سازمان آفریقایی (آفریقای شرقی و جنوبی) جهت کمک به مردم آفریقا در ایجاد درک بهتری از فرآیند ایجاد سیاست‌هایی‌ که آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، به‌خصوص در زمینه ICT و توسعه.

- APNIC/LACNIC/AFNIC: سه موسسه منطقه‌ای ثبت آدرس‌های اینترنتی در آسیا-اقیانوسیه، آمریکای لاتین و دریای کارائیب و آفریقا.
زمان برگزاری:

9:30 الی 11 صبح در تاریخ 11 آبان‌ماه (2 نوامبر)

هدف از برگزاری:

ظرفیت‌سازی از موضوعات اصلی مورد بحث در مجمع راهبری اینترنت است و در راستای چهار موضوع کلیدی نشست آتن از اهمیت اساسی برخوردار است. ظرفیت‌سازی موضوع بسیار گسترده‌ای است که شامل تحقیق و دسترسی به منابع اطلاعاتی و همچنین آموزش، تجربه عملی و تسهیم تجربه، دسترسی به دانش متخصصان و همچنین آگاهی عمومی و مدیریت دانش است.

همان‌طور که تاکنون نیز به آن اشاره شده، کیفیت و کارایی در مسایل راهبری اینترنت به توانایی ذی‌نفعان مناطق مختلف در ایجاد مشارکت‌ بستگی دارد.

بر اساس گزارشی به‌نام "گفت‌وگوهای رسا" که در سال 2002 ارایه شد، کشورهای در حال توسعه، مشارکت بسیار ضعیف و ناهماهنگی در رابطه با ظرفیت‌سازی داشته‌اند. محدودیت‌های ظرفیت‌سازی از مشکلات بنیادی کشورهای در حال توسعه در راستای مشارکت در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی است. آشکار و واضح است که بدون ظرفیت‌سازی اساسی، ساختاریافته و فراگیر، مشارکت در مسایل راهبری اینترنت و مجمع راهبری اینترنت (IGF) ناتمام و ناهماهنگ باقی خواهد ماند.
ایجاد مشارکت

برگزارکنندگان:

- اتاق بازرگانی بین‌المللی، جنبش تجاری در حمایت از جامعه اطلاعاتی
- دولت کانادا

زمان برگزاری:

5:30 بعدازظهر الی 7 در تاریخ 10 آبان‌ماه (1 نوامبر)

هدف از برگزاری:

این کارگاه آموزشی چالش‌هایی را که ذی‌نفعان در موضوعات سیاست‌گذاری مربوط به راهبری اینترنت در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی با آن روبه‌رو هستند، مورد بررسی قرار می‌دهد. مباحثاتی که در این کارگاه آموزشی انجام خواهد گرفت بر فرآیند‌های سیاست‌گذاری اشاره دارد که به‌عنوان نمونه می‌توان به مسئله امنیت در اینترنت و همچنین راه‌های افزایش آگاهی جهت مشارکت در مسایل مربوط به راهبری اینترنت از طریق توسعه مهارت‌ها و فراهم آوردن عوامل محیطی اشاره کرد.

هیات برگزارکننده در این کارگاه آموزشی به بررسی عمده برنامه‌های آموزشی و مشارکت در راستای راهبری اینترنت و همچنین بررسی سازمان‌های تک ذی‌نفعی که جهت نظارت و پیشبرد موضوعات راهبری اینترنت در سایر کشورها و مناطق می‌توان از آن‌ها استفاده کرد، می‌پردازد. مشارکت ذی‌نفعان و ارتباط متقابل آن‌ها می‌تواند منجر به ایجاد توازن میان دیدگاه‌ها و نظرات مختلف در راستای پیشبرد مسئله ظرفیت‌سازی شود. شرکت در کارگاه آموزشی همچنین به ذی‌نفعان در درک بهتر دیدگاه‌ها و نیازهایشان کمک شایانی می‌کند.
نقش ICT در رسیدن به اهداف هزاره سوم

برگزارکنندگان:

- جامعه اینترنتی بخش اقیانوسیه

- دولت ساموآ (از اعضای جامعه اینترنتی اقیانوسیه)

- شرکت فناوری VIA

- سازمان زنان و IT (WIT)، یکNGO منطقه‌ای در منطقه اقیانوسیه که اطلاعات مربوط به راهبری اینترنت را در اختیار زنان این ناحیه قرار می‌دهد.

زمان برگزاری:

3:30 بعدازظهر الی 5 در تاریخ 10 آبان‌ماه (1 نوامبر)
هدف از برگزاری:

نقش ICT در رسیدن به اهداف هزاره سوم، موضوع دیگر کارگاه آموزشی است که در حاشیه نشست آتن برگزار خواهد شد. این کارگاه آموزشی دو موضوع اصلی نشست آتن، شفافیت و دسترسی را تحت پوشش قرار می‌دهد و هدف از برگزاری آن ایجاد همکاری میان ذی‌نفعان متعددی است که با ارایه راه‌حل‌های مختلف در زمینه ICT می‌توانند در راستای توسعه و رسیدن به اهداف هزاره سوم گام بردارند.

هدف از برگزاری کارگاه آموزشی بررسی پیشنهادات و شناسایی موانع و نحوه رفع آن‌هاست تا بدین ترتیب فرصت‌های جدیدی برای دسترسی به سرویس‌های باند پهن در همه کشورها ایجاد شود. افرادی که در این کارگاه آموزشی‌ شرکت خواهند کرد، بر اساس تجربیاتشان در جهت نمایش روش‌ها یا راه‌حل‌هایی در رابطه با توسعه راهبری اینترنت، انتخاب شده‌اند.

در بیانیه اجلاس جهانی جامعه اینترنت (WSIS) نیز از "ICT برای همگان" سخن به میان آمده است، با این حال آشکار است که رسیدن به این هدف بدون دسترسی به اجزای سازنده ICT از جمله زیرساخت مخابراتی، سخت‌افزار قابل دسترسی، مشاوره تخصصی، ابزار و آموزش آنلاین و گردش اطلاعات به‌دست نخواهد آمد. این کارگاه آموزشی بر جنبه سخت‌افزاری دسترسی به اینترنت به‌خصوص در نواحی روستایی متمرکز است و به مزایای آموزش آنلاین و همچنین توسعه ابزارهای آنلاین می‌پردازد.

برگزاری کارگاه‌های آموزشی با موضوعات مرتبط به راهبری اینترنت در کنار نشست‌ آتن از اهمیت بالایی برخوردار است. امید است با برگزاری هرچه بهتر این نشست و کارگاه‌های آموزشی در حاشیه آن، مسئله راهبری اینترنت هرچه بیشتر مورد توجه مسؤولان و ذی‌نفعان مختلف، به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه واقع شود.

مینو مومنی - بزرگراه فناوری - نخستین اجلاس IGF در حالی تا ده روز دیگر در آتن یونان آغاز به‌کار می‌کند که وضعیت پیچیده راهبری اینترنت هنوز از جمله میراث اجلاس جامعه اطلاعاتی عنوان می‌شود. راهبری اینترنت که خود زاییده بحث‌های مقدماتی این اجلاس جهانی بود، در اجلاس ژنو به یکی از جنجالی‌ترین بحث‌های مربوطه تبدیل شد به‌طوری که اتحاد برخی کشورهای در حال توسعه موضوع را تا حد گرفتن مدیریت اینترنت از شرکت‌های آمریکایی و سپردن آن به نهادی بین‌المللی (مانند اتحادیه بین‌المللی مخابرات) حتی این تصور را پیش آورد که تا پایان دور نهایی این اجلاس وضعیت اینترنت یکسره خواهد شد.
***

ایران از نخستین روزهای مطرح شدن این بحث در جمع مخالفان حاکمیت یک‌جانبه اینترنتی قرار داشت و به مرور با پیشرفت بحث در جریان نشست‌های مقدماتی و کارگروه تشکیل شده در این زمینه (WGIG) به یکی از فعال‌ترین اعضای مخالف صریح با حاکمیت ایالات متحده بر اینترنت تبدیل شد. دیپلماسی ایران در این زمینه همکاری با مجموعه‌ای از کشورهای همفکر بود تا از این طریق موضوع بحث راهبری اینترنت به مسیر صحیحی هدایت شود.

موضوع راهبری اینترنت یا در واقع تغییر مدیریت اینترنت آن‌قدر بحث جدید و جذابی بود که بلافاصله نظرات آن از سوی صاحب‌نظران مورد استقبال قرار گرفت. اینکه جامعه اطلاعاتی دیگر نمی‌تواند حاکمیت یک کشور یا چند کشور خاص را بر شبکه (اینترنت) تحمل کند و برای گسترش آن همکاری‌های بین‌المللی و فرامرزی باید مد نظر قرار گیرد. این بحث به‌خصوص نه از جهت تغییرات گسترده در وضعیت فعلی حاکم بر اینترنت، بلکه از این جهت که ساختمان فعلی حاکم بر اینترنت نیاز به شناخت مجدد دارد، از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران دنبال شد و از این پس موج بزرگی از مقالات و اظهارنظرها در این زمینه به رسانه‌ها و مجامع دانشگاهی و فنی راه یافت.

در ابتدای امر بسیاری از کارشناسان به موضع کشورهای منتقد به وضعیت راهبری اینترنت اعتراض کردند که "اگر حاکمیت یک دولت بر اینترنت کار صحیحی نیست، نباید این حاکمیت را به تمامی کشورها تعمیم داد". به‌عقیده این کارشناسان اینترنت شبکه‌ای فرادولتی، فراخصوصی و فرامدنی است و از این‌رو همه بخش‌های فعال در آن یا به اصطلاح " ذی‌نفع" باید در مدیریت آن سهیم باشند.

با این حال به‌جز دولت‌ها که با استفاده از ابزار دیپلماسی می‌توانستند در این زمینه تاثیرگذار باشند، بخش‌های جامعه مدنی و خصوصی از قدرت و یا تمایل کافی برای حضور در این بخش حاکم برخوردار نبودند. فضای آزادانه اجلاس جامعه اطلاعاتی این فرصت را برای آن‌ها نیز پیش آورد تا از این بخش ادعای سهم‌خواهی کنند. بر این اساس بسیاری از کارشناسان مخالفت دولت‌ها به حاکمیت آمریکا بر اینترنت را از این منظر مفید می‌دانند که توانسته حداقل به خواستی از حضور همه‌جانبه بخش‌های ذی‌نفع در این قضیه منجر شود. خواستی که هر چند تاکنون تنها از حد اعلامیه و بیانیه فراتر نرفته، اما در آینده تاثیرات روشنی در این مسیر خواهد داشت.
آیکان در تیررس

در حالی که کشورهای منتقد روی تقسیم منابع اینترنتی بین دولت‌ها سخن می‌گفتند، عمده‌ترین نگاه‌ها به سمت و سوی موسسه ثبت نام و نگهداری از آدرس‌های اینترنتی متمرکز شده بود. بسیاری از دولت‌ها می‌اندیشیدند که با به‌دست آوردن آیکان (ICANN) می‌توانند به حاکمیت یک‌جانبه آمریکا بر اینترنت خاتمه دهند. این موضوع هر چند با بررسی‌های بیشتر کشورها روی منابع اینترنتی تا اندازه‌ای اصلاح شد و مجموعه از منابع (مانند منابع مالکیتی، معنوی و فنی) اینترنت مورد توجه قرار گرفت، اما آیکان همچنان به‌عنوان یک هدف باقی ماند و بیشترین فشارها نیز بر این مجموعه وارد آمد.

آیکان که در ظاهر یک موسسه بین‌المللی ثبت شده در ایالات متحده آمریکاست، تحت قراردادی با وزارت بازرگانی ایالات متحده قرار دارد که مسؤولیت نگهداری و مقررات‌گذاری در زمینه آدرس‌های اینترنتی و همچنین نظارت بر سرورهای اصلی اینترنت را عهده‌دار شده است. این موسسه بلافاصله هم‌زمان با فشارهای بین‌المللی برای تحت اختیار گرفتن مدیریت آن موجی از تحول را در ساختار خود ایجاد کرد که از جمله آن‌ها ورود اعضای غیرآمریکایی به هیات‌مدیره آن بود. برگزاری نشست‌های مختلف در سراسر جهان و شفاف کردن برخی موارد درون‌سازمانی و همچنین تقویت گروه مشورتی دولتی (GAC) از جمله اصلاحاتی بود که آیکان به مدد آن می‌خواست از زیر فشارهای روزافزون خارج شود. با این حال منتقدان معتقد بودند که هنوز تصمیم‌گیری اصلی در این نهاد بر عهده هیات‌مدیره آن است که خارج از چارچوب‌های بین‌المللی تعیین می‌شود.

ایالات متحده در اجلاس نخست جامعه اطلاعاتی در ژنو به صراحت به مخالفت با هر گونه تغییر در مدیریت فعلی اینترنت برخاست و حمایت خود را از آیکان اعلام کرد. این کشور همچنین چند هفته قبل از برگزاری اجلاس تونس قرارداد خود با این موسسه را تمدید کرد که بر این مبنا نشان دهد حتی در صورت اجماع بین‌المللی حاضر به هیچ گونه تغییری در این ساختار نیست.
جنگ اینترنتی ایران و آمریکا

آمریکایی‌ها و طرفداران حاکمیت آمریکا اعتقاد داشتند که رشد اینترنت و نگهداری‌های فنی مناسب آن نشان می‌دهد که این مجموعه نیازی به تغییر ندارد و از این‌رو نباید در این مسیر اختلالی ایجاد کرد. آن‌ها همچنین با متهم کردن کشورهایی چون ایران، کوبا، ویتنام و چین به محدود کردن اینترنت در داخل کشورشان، چنین ارزیابی کردند که در صورت سهم گرفتن این گروه از کشورها، اینترنت در خطر محدود شدن و فیلتر شدن قرار می‌گیرد.

آیکان در این میان با دنبال کردن از نزدیک اجلاس جامعه اطلاعاتی و رایزنی‌های گسترده توانست نفوذ موثری به برخی از نهادهای پی‌گیر موضوع راهبری اینترنت پیدا کند. بسیاری از اعضای آیکان توانستند با حضور در گروه راهبری اینترنت سازمان ملل (WGIG) در تصمیم‌گیری نهایی آن و گزارش پایانی این گروه نقش موثری ایفا کنند.

در این میان ایران نیز با همراهی کشور برزیل توانست موجی از کشورهای آفریقایی و عربی را با خود همراه کند، به‌طوری که حتی پیش از اجلاس حتی مقامات کمیسیون اروپا نیز بر تغییر بر وضعیت فعلی راهبری اینترنت تاکید کردند. با این همه پایان کار برای کشورهای منتقد راضی‌کننده نبود. دیپلماسی آمریکایی در اجلاس نهایی سازمان ملل در تونس توانست موج اصلی مخالفت‌ها را خنثی کند و در پایان تنها ایران و برزیل به‌عنوان تنها مخالفان اصلی این موضوع در صحنه باقی ماندند.

در ادامه نشست‌های مفصل در تونس سرانجام تصمیم بر این گرفته شد که موضوع راهبری اینترنت از روش‌های دیگری دنبال شود و در این اجلاس تصمیمی در این‌باره گرفته نشود. این موضوع از سوی رسانه‌های غربی به پیروزی آیکان و طرفداران حاکمیت فعلی تعبیر شد، چراکه به‌زعم آنان دیگر حاکمیت اینترنت از دستور کار اجلاس جهانی خارج شده و به اجلاسی سطح پایین‌تر منتقل می‌شود که حداقل تصمیم‌های آن در مقابل تصمیم‌های wsis قابلیت تاثیرگذاری و اجرایی ندارد.
پیروزی یا شکست؟

علی‌رغم آنکه خروجی‌های اجلاس WSIS آن چیزی نبود که دولت‌های منتقد به حاکمیت اینترنت می‌خواستند اما ایجاد مجمعی درباره پی‌گیری این موضوع حداقل چیزی بود که نصیب این گروه شده بود. با توجه به سطح اختیارات چنین مجمعی که عملا تصمیم‌گیری در آن وجود ندارد و تنها به ارایه گزارش و راهبردها اکتفا می‌شود به‌نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها و آیکان از این مجمع چندان ناخشنود نباشند. در جریان اجلاس تونس پل تومی مدیر آیکان در مصاحبه‌ای که با خبرنگاران ایرانی انجام داد، به آن‌ها گفت: "ما موافق این هستیم که محلى براى ادامه بحث‌ها همیشه وجود داشته باشد تا بتواند به این موضوعات بپردازد، وضعیت فعلى تفاوتى نسبت به گذشته ندارد ، همه مى‌توانند به کار خود ادامه بدهند و مشکلى هم به‌وجود نیامده است. البته خیلى از دولت‌هایى که این‌جا حضور دارند روى بحث‌هاى محتوایى نظر دارند، در حالى که ما نمى‌توانیم یک نسخه واحد براى همه مردم بپیچیم، چون هر کشور قواعد خود را داشته و مى‌تواند آن‌ها را پیاده کند، این ربطى به همه دنیا ندارد." اما آنچه بعد از اجلاس تونس تا نشست آتن رخ داده به‌نظر می‌رسد بیشتر از نتایج اجلاس تونس برای طرفداران وضعیت فعلی اینترنت خوشایند باشد. هم‌اکنون برای اجلاس آتن دستور کاری مشخص شده که در آن مشخص کردن نحوه راهبری اینترنت در میان سایر موضوعات گم است.

در واقع آنچه آیکان و موافقان حاکمیت اینترنت انتظار داشته‌اند، رخ داده است و دیگر کسی از چگونگی تغییر سخنی به میان نمی‌آورد و به‌نظر می‌رسد بحث‌ها در این‌باره به آغاز خود بازگشته است: اینکه اینترنت چیست و چگونه باید باشد و یا راهبری اینترنت کدام است و جنبه‌های مختلف آن چیست.
موفقیت در دیپلماسی

علی‌رغم ناکامی‌های تونس برای پیشبرد بحث تغییر راهبری اینترنت، به‌نظر می‌رسد تلاش‌های ایران در این مسیر به هیچ وجه ناموفق نبوده اما دست‌کم به‌خوبی دنبال نشده است. ایران به‌دنبال حضور فعال در جلسات متعدد راهبری اینترنت و جامعه اطلاعاتی از سوی موسسات بین‌المللی چون آیکان به عضویت و فعالیت دعوت شد. حضور در گروه مشورتی دولتی آیکان یکی از این موارد بود که می‌توانست پتانسیل قابل ملاحظه‌ای برای حضور ایران در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی در عرصه اینترنت ایجاد کند. ایران در حالی که تا یک‌ سال قبل عضو نسبتا فعال این گروه بود، هم‌اکنون هیچ نماینده‌ای در آن ندارد. حتی هماهنگی‌هایی که برای برگزاری اجلاس منطقه‌ای آیکان در ایران شده بود نیز با بی‌مهری مسؤولان وزارت ارتباطات روبه‌رو شد و به سرانجام نرسید.

کارشناسان اعتقاد دارند در حالی که بسیاری از کشورهای مخالف حاکمیت اینترنت توانسته‌اند با گرفتن امتیازهای لازم از نهادهای بین‌المللی جای خود را در نهادهای فعال در این عرصه باز کنند، به‌نظر می‌رسد ایران به‌عنوان مخالف اصلی حاکمیت بر اینترنت ایالات متحده می‌تواند نقش خود را در این زمینه ثبات بخشد و منافع اینترنتی خود را دنبال کند.

در همین حال حضور ایران در نشست آتن نیز می‌تواند فرصتی برای شناسایی فرصت‌های آینده باشد. ایران به همراهی کشورهایی چون برزیل که از هم‌اکنون نقطه‌نظرات خود را درباره اصلاح وضعیت فعلی راهبری اینترنت اعلام کرده‌اند می‌تواند گروه قدرتمندی از کشورها را تشکیل دهد که بحث اصلاح وضعیت فعلی را دنبال کنند.

بر اساس آخرین اخبار رسیده از ایران گروه بسیاری محدودی در اجلاس آتن شرکت می‌کنند و همین امر نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. اینکه آیا ایران قادر خواهد بود همچنان نقش فعال خود را در نشست‌های جامعه اطلاعاتی و راهبری اینترنت حفظ کند، پرسش اصلی است.

آقای چالرز گیگرGeiger) Charles ) در سال 1949 در پاریس متولد شد و پس از پایان تحصیلاتش در مقطع کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل از دانشگاه زوریخ به‌عنوان دیپلمات ارشد کشور سوئیس در شهرهای "برن" (Bern) و بروکسل به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه در سال 2001 نمایندگی کشورش "سوئیس" را در مقر دبیرکلی اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی بر عهده گرفت و بعد از مدت کمی به‌عنوان مدیرکل اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی انتخاب شد، آقای گیگر از نوامبر 2004 به‌عنوان مدیرکل اجلاس جهانی سران در خصوص جامعه اطلاعاتی(WSIS) ایفای نقش می‌کند و کمک بسیار موثری برای دبیرکل اجلاس جهانی (دبیرکل ITU) به‌حساب می‌آید. چالرز گیگر در سال 1989 عضویت ارشد حقوقی آژانس توسعه همکاری‌های سوئیس(SDC) را بر عهده داشت تا اینکه در سال 1997 به‌عنوان مدیر امور حقوقی نظارت و سرمایه‌گذاری SDC منصوب شد. او هم‌اکنون از کلیدی‌ترین افراد اجلاس جهانی سران در خصوص جامعه اطلاعاتی است که نقش موثری را در برنامه‌ریزی، تهیه اهداف کلان و برگزاری نشست‌های مقدماتی دارد. آقای گیگر در آینده‌ای بسیار نزدیک به‌عنوان مشاور علوم و تکنولوژی دبیرکل UNCTAD فعالیت‌های جدید خود را در سازمان ملل آغاز خواهد کرد. ماه‌ها طول کشید تا آقای گیگر توانست با وجود مشغله فراوان کاری، برای چنین مصاحبه تفصیلی وقتی را تعیین کند، اما سرانجام این تعیین وقت و این مصاحبه تفصیلی انجام شد که بخش نخست آن را می خوانید.
(بخش نخست)
آقای گیگر به‌عنوان اولین سؤال، تمایل دارم نظر شما را درباره حرکت‌ها و پیشرفت‌های جامعه اطلاعاتی از زمان برگزاری اجلاس اول (ژنو2003) تاکنون بدانم؟ آیا این روند با همان سرعتی که مقامات ITU و WSIS انتظار داشته همراه بود؟

زمانی که اولین نشست مقدماتی را برای اجلاس ژنو را در جولای 2002 برگزار کردیم، آمار یک میلیاردی صاحبان تلفن‌همراه در سراسر جهان را مورد تحسین قرار دادیم و همین آمار موجب خوشحالی و امیدواری ما در آن تاریخ بود، اما زمانی که اجلاس جهانی دوم را در تونس به پایان رساندیم از آمار دو میلیاردی کاربران تلفن‌همراه در سراسر جهان خوشحال بودیم؛ باید یادآوری کنم که در طول آن سه سال، آمار کاربران جهانی شبکه نیز دو برابر شد؛ این رقم یعنی 25 میلیون کاربر در هر ماه در سراسر جهان برای تلفن‌همراه. شاید گفتن این مطلب که جامعه اطلاعاتی علت اصلی این رشد چشمگیر در استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی بود کمی غلو باشد، اما نکته دقیقا همین‌جاست که WSIS در طول این مدت ملازم و همراه این رشد فزاینده بوده است.
ما در دنیایی از تحولات سیال و گسترده فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی که گستره جهانی دارد زندگی می‌کنیم که هر لحظه سیاست‌ها و چالش‌های رگلاتوری جدیدی را به ما تحمیل می‌کند که همین بخش نیز در قلب و مرکز بحث‌های اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی قرار داشت.
WSISبه ما کمک خواهد کرد تا خودمان را برای یک میلیارد کاربر دیگر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی آماده کنیم که در جهان در حال توسعه آینده اکثریت غالب خواهند بود. این را هم بدانید که WSISدستیابی نصفی از جمعیت جهان به فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی تا سال 2015 را به‌عنوان یکی از اهداف مهم خود قرار داده است و آن چیزی که مسلم است، این است که همه ما باید این اهداف بلندپروازانه را محکم بچسبیم.
اما باید این مطلب را نیز به ذهن بسپاریم که وسایل ارتباطی مختلف در نقاط مختلف دنیا با سرعت متفاوتی رشد می‌کنند؛ زمانی که کاربران تلفن‌همراه با سرعت سرسام‌آوری رشد می‌کنند در کشورهای در حال توسعه در شمال و شرق آسیا و آفریقا اینترنت با همان سرعت رشد نمی‌کند، این عدم رشد علت‌های متفاوتی مانند نداشتن پهنای باند مناسب، قیمت بالای ارتباطات اینترنتی و سایر موارد دارد، اما از طرف دیگر این عدم رشد را در مقابل اهمیت اینترنت در توسعه کشورها قرار دهید و آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید، اما این همه چیز نیست، در این رشد و عدم رشد محیط نیز بسیار مهم است. در کشورهای در حال توسعه تلفن‌همراه به ابزار بسیار مهمی برای خانواده‌ها برای تماس‌های ضروری و خبردار شدن از یکدیگر تبدیل شده است و این استفاده از تلفن‌همراه را بالا برده است، در حالی که در مورد اینترنت چنین نیازی احساس نمی‌شود؛ یا شما فرض کنید در یک روستای دوردست زندگی می‌کنید، در چنین محیطی تلفن‌همراه برای شما کاراتر از اینترنت خواهد بود. پس فقط قیمت اینترنت و یا پهنای باند مشکل اساسی نیست، بلکه ساختار استفاده از تلفن‌همراه و اینترنت در تعیین حد آمار استفاده از آن‌ها بسیار موثر است. اما در آینده نزدیک اینترنت برای ارتباطات راه دور، ارتباط بین‌المللی VOIP))، بهداشت، آموزش علوم، تکنولوژی و بسیاری دیگر ابزار بسیار مهمی به شمار خواهد آمد.
پس از اجلاس ژنو، پس از سه سال کار مداوم روی جامعه اطلاعاتی و جامعه دانش‌محور در کارگروه‌های مختلف شاهد برگزاری اجلاس دوم در تونس بودیم. آیا فکر می‌کنید کشورهای مختلف به اهداف از پیش‌تعیین ‌شده خود در این اجلاس رسیدند، منظورم اهداف و برنامه‌هایی است که در خصوص جامعه اطلاعاتی در نظر گرفته بودند؟

برنامه کلان اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی یک سری الزامات را برای دستیابی تعیین کرده است و سررسید آن را سال 2015 قرار داده است. در هر حال کارهایی که در اجلاس WSIS شروع شد 10 سال با سررسید اهداف تعیین‌ شده فاصله دارد. در این مدت 10 ساله نیز اتفاقات زیادی در این مسیر خواهد افتاد، اما اگر بخواهیم بیشتر توضیح دهم، باید بگویم WSIS نوعی برنامه کاری برای تمامی سهامدارانش تنظیم کرده است که در ساختن جامعه اطلاعاتی بسیار موثر خواهد بود، این برنامه کاری مدت‌زمان زیادی را طلب می‌کند تا اینکه به برنامه‌ای کامل تبدیل شود و هم‌اکنون برای قضاوت در این باره که آیا کشورها به اهداف خود دست یافته‌اند بسیار زود است.
امید می‌رود که همکاری و مشارکت کشورهای سهامدار WSIS در آینده نیز به قوت همین سال‌ها ادامه یابد.
در مورد مقامات و مسؤولان ITU و WSISچطور؟ آیا آن‌ها از نتیجه به‌دست آمده رضایت دارند؟

فکر می‌کنم همه مسؤولان ITU و WSIS از نتایج به‌دست آمده خوشحال هستند. در تمام عمر 140 ساله ITU (این نهاد در سال 1865 تاسیس شد) این اولین باری بود که این نهاد یک اجلاس بین‌المللی را سازمان‌دهی و رهبری می‌کرد و حضور 19 هزار نفر در اجلاس تونس نیز نقطه قوتی در تاریخ ITU به حساب می‌آید.
آقای گیگر لطفا به ما بگویید که نتایج اجلاس دوم را که در تونس برگزار شد، در حالت کلی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بله، در این خصوص می‌توانیم بگوییم که نتایج به‌دست آمده در اجلاس دوم و حتی در مقیاس کلی‌تر (یعنی اجلاس ژنو و تونس) بسیار بیشتر از حد انتظار بوده است. دولت‌ها توانستند به توافقی همه‌جانبه در خصوص مکانیزم مالی و طرح عملی در خصوص بحث‌ها و صحبت‌های آینده درباره حاکمیت اینترنت دست یابند. دقت کنید که این امر در جایگاه خود بسیار مهم و قابل توجه است که در نتیجه آن دولت‌ها خواهند توانست به‌ راه حلی اساسی درباره حاکمیت اینترنت و مکانیزم مالی دست یابند. پس به جرات می‌توانم بگویم که نتایج اجلاس دوم جهانی سران در خصوص جامعه اطلاعاتی که در تونس برگزار شد، بسیار خوب و ارزنده بوده است.
فقط در خصوص نتایج بحث‌های آزادی بیان و مطبوعات در جامعه اطلاعاتی چطور؟آیا نتیجه قابل توجهی در این خصوص به‌دست آمد؟

در اجلاس تونس در این زمینه رشد قابل توجهی نداشتیم، دقیقا بر خلاف اجلاس ژنو که بحث‌های خوبی در مورد سؤال شما داشتیم، در اجلاس تونس اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاد و علت آن هم کاملا منطقی است، چراکه اجلاس تونس فقط روی دو موضوع اصلی که از اجلاس ژنو ناتمام و بی‌نتیجه ماند، متمرکز شده بود که آن دو بحث هم حاکمیت اینترنت و مکانیزم مالی بود، همچنین در این اجلاس بحث‌ها و توافق‌های کشورها که در نشست مقدماتی اول (Prepcom1) انجام شده بود، پی‌گیری شد و حتی فرصتی برای بعضی از بحث‌های ناتمام کشورها در اجلاس ژنو نرسید و در این میان نیز فرصتی برای بحث‌های دیپلماتیک آزادی اطلاعات، آزادی بیان و مطبوعات باقی نماند.
اجازه بدهید سؤالی تخصصی بپرسم، به‌نظر شما نمادها و سمبل‌های تحقق جامعه اطلاعاتی چیست؟ شما جامعه اطلاعاتی را چگونه تعریف می‌کنید؟

در پاسخ من هم از شما می‌خواهم تا اجازه دهید به‌جای جامعه اطلاعاتی از عصر اطلاعاتی (Information age) صحبت کنیم.
من این کلمه را بیشتر از جامعه اطلاعاتی برای مفاهیم مورد نظرمان که در مورد آن استفاده می‌کنیم می‌پسندم. جامعه‌ای که در آن هر کس بتواند به بهترین و ناب‌ترین اطلاعات موجود در سراسر جهان دسترسی نامحدود داشته باشد. مانند کسانی که از کتابخانه الکساندریا (Alexandria) استفاده می‌کنند. اگر شما وارد این کتابخانه شوید و هر کتابی از هر خواننده‌ای از سراسر جهان بخواهید، به‌راحتی در اختیار شما قرار می‌گیرد. عصر اطلاعاتی نیز چنین عصری است. در عصر اطلاعاتی هر انسانی که روی کره خاکی زندگی می‌کند، حق مطالعه، حق پیشرفت، حق دریافتن اینکه در کجا و در چه موقعیتی زندگی می‌کند، حق قضاوت و تصمیم‌گیری در مورد زندگی شخصی‌اش و حق دسترسی نامحدود و آزاد به اطلاعات را دارد و من در این حوزه نظریات آقای مانوئل کستلز(Manuel Castels) درباره جامعه شبکه‌ای را بسیار می‌پسندم و به آن‌ها علاقه دارم مانند مباحثی که ایشان در خصوص Selfو Net دارند.
من به تمامی مخاطبان هفته‌نامه شما توصیه می‌کنم که اگر به مباحث جامعه اطلاعاتی علاقه‌مند هستند، نگاهی به گزارش سال 2006 جامعه اطلاعاتی که در لینک: http://www.itu.int/osg/spu/publications/worldinformationsocity/2006 که به‌صورت رایگان فابل دانلود است بیندازند. در این صفحه می‌توانید یکی از سخنرانی‌های مهم من در خصوص جامعه اطلاعاتی را هم ببینید.

به‌نظر من رسانه‌های مختلف ارتباطی مانند رادیو، تلویزیون، تلفن، اینترنت، هزار و یک وسیله پدید آمده توسط فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و انواع راه‌های تبادل اطلاعات نماد‌ها و سمبل‌های جامعه اطلاعاتی و عصر اطلاعاتی است که روز به‌روز در حال پیشرفت و گسترش است.

در این زمینه گزارش‌های بسیاری وجود دارد، اما باید به این نکته توجه کرد که اطلاعات بعضی از گزارش‌ها با آن چیزی که در واقعیت وجود دارد متفاوت است، اما همه گزارش‌ها روی این نکته اتفاق نظر دارند که عصر اطلاعاتی از چیزی به نام شکاف اطلاعاتی و شکاف طبقه‌ای رنج می‌برد که میان کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه مستولی است، نقطه مشترک تمام این گزارش‌ها نشان می‌دهد که رابطه مستقیمی میان کاهش درآمد افراد یک جامعه و افزایش شکاف اطلاعاتی وجود دارد. هر اندازه که درآمد افراد در هر جامعه‌ای کم باشد، به همان اندازه و حتی بیشتر شکاف اطلاعاتی افزایش پیدا می‌کند، چراکه توان دسترسی به وسایل ارتباط‌جمعی و اینترنت کمتر می‌شود و هر چقدر این شکاف اطلاعاتی افزایش پیدا می‌کند، به همان اندازه از جامعه اطلاعاتی دور می‌شویم. اما این ارتباط یک ارتباط تک‌بعدی نیست و به همت دولت‌ها استثنائاتی در خصوص پیش می‌آید مانند کشورهای مونگولیا و روآندا که در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی برای دستیابی به جامعه اطلاعاتی داشتند. بازگردیم به بحث عصر اطلاعاتی؛ اگر شما روی جامعه اطلاعاتی و عصر اطلاعاتی دقیق‌تر شوید، درمی‌یابید که هر دوی این مفاهیم زاییده و به عبارتی فرزندان عصر روشنگری و روشنفکری (Age of Enlightenment) هستند؛ من در بسیاری از سخنرانی‌های خود جامعه اطلاعاتی را به‌عنوان دومین ایستگاه عصر روشنفکری معرفی می‌کنم؛ عصر روشنگری حرکتی فیلسوفانه بود که از قرن 17 آغاز شد و در قرن 18 به اوج خود رسید و راهش را به تحولات آمریکا و اروپا گشود و تاثیرات قابل توجهی در انقلاب فرانسه برجای گذاشت و بعدها تاثیرات عظیم آن در تفکرات لیبرالیسم و کاپیتالیسم نیز مشاهده شد.
آقای گیگر برای ما توضیح بدهید که در حال حاضر در کدام یک از کشورها می‌توانیم یک جامعه اطلاعاتی کامل و اجرا شده را ببینیم؟ ایالات متحده آمریکا؟ انگلستان؟ فرانسه؟ یا کدام کشور؟

در حال حاضر جامعه اطلاعاتی در هیچ کشوری به‌طور کامل پیاده و اجرا نشده است، این یک بحث بی‌نهایت، بدون غایت و دسترسی کامل است مانند تکنولوژی که روز به‌روز رشد می‌کند و گسترش می‌یابد.
در ایالات متحده اقشار کم‌درآمد جامعه توانایی دسترسی به جامعه اطلاعاتی را ندارند و در فرانسه قیمت پایین پهنای باند و اینترنت دسترسی فقیر و غنی را به اطلاعات امکان‌پذیر کرده است. در ژاپن و کره نیز توانایی برای دسترسی به اینترنت پرسرعت وجود دارد و چین نیز بیشترین تعداد کاربران اینترنتی را دارد به نحوی که دومین زبان بعد از انگلیسی، زبان چینی‌هاست، اما به‌وجود این نقاط قوت و ضعف نمی‌توانیم بگوییم جامعه اطلاعاتی در کشوری به‌طور کامل پیاده شده است.
چه زمانی می‌توانیم بگوییم به جامعه اطلاعاتی جهانی دست یافته‌ایم؟

انتظار دستیابی به یک جامعه اطلاعاتی جهانی در همه کشورها انتظاری غیرواقع‌گرایانه است، هر لحظه تکنولوژی و فناوری جدیدی پدید می‌آید که تکثیر سریع آن در تمامی نقاط این کره خاکی غیرممکن است مگر اینکه دنیا تغییر کند و ما به یک جامعه دموکراتیک و برابر برسیم که در آن همه انسان‌های جهان به‌طور برابر به غذا، امنیت، سرپناه، امنیت، تحصیلات، سلامتی، رفاه اجتماعی و وسایل ارتباطی دسترسی پیدا کنند که این امر بسیار خیال‌پردازانه است. بنابراین کشورهایی وجود خواهند داشت که پیشرفت تکنیکی بالاتری خواهند داشت و کشورهای دیگری در سطح پایین‌تری خواهند بود که این امر دسترسی به جامعه اطلاعاتی همه‌گیر را با سؤالات بسیاری مواجه می‌کنند.

اولین گردهمایی راهبری اینترنت ‪ IGF‬از روز دوشنبه به مدت چهار روز در شهر آتن پایتخت یونان برگزار می‌شود.

به گزارش منابع اینترنتی، موضوع این گردهمایی که با حمایت سازمان ملل برگزار می‌شود براساس دستور اجلاس جامعه اطلاعاتی تونس "راهبری اینترنت برای توسعه" انتخاب شده است.

حدود یک هزار و ‪ ۲۰۰‬نماینده از بخش دولتی، بخش خصوصی و جامعه دانشمندان و دانشگاهیان و شهروندان در مورد موضوع‌های متنوعی شامل جریان آزاد اطلاعات، تنوع و دسترسی به اطلاعات به تبادل نظر می‌پردازند.

هدف از این گردهمایی که قرار است هر سال برگزار شود، ترویج و تسهیل گفتگوی آزاد و چندجانبه برای اتخاذ سیاستهای مشترک و نیز تاسیس موسسه‌ای است که فعالیت اینترنت را به دور از دخالت دولتها نظارت کند.

شرکت‌کنندگان در این گردهمایی به دنبال اتخاذ اصول و قوانین مشترکی برای فعالیت قانونمند و منضبط اینترنت نیز خواهند بود.

در این گردهمایی در کنار جلسات اصلی ‪ ۳۶‬کارگاه نیز برپا می‌شود.

مراسم افتتاحیه با سخنرانی نخست وزیر یونان آغاز می‌شود و با بحث پیرامون ایجاد زمینه برای اتخاد "خط مشی مشارکتی" در ارتباط با اداره اینترنت در آینده ادامه می‌یابد.

امنیت و آزادی، آزادی بیان، جریان آزاد اطلاعات، عقاید و دانش از موضوع‌هایی است که در این اجلاس مورد بحث و تبادل نظر قرار می‌گیرد.

در مقوله امنیت ایجاد اعتماد و اطمینان از طریق همکاری، به مسئله حفاظت از کاربران در برابر حملات هرزنامه، فیشینگ و ویروس‌ها هم زمان با حفظ حریم خصوصی افراد پرداخته می‌شود.

تنوع و دسترسی، موضوع بحث سومین روز اجلاس است که طی آن درباره ترویج چند زبانی و محتوای محلی، آی‌دی‌ان‪IDN(‬اسامی دامنه‌های اینترنتی) مطالبی ارایه می‌شود.

در مقوله دسترسی، ارتباط اینترنت، سیاست و هزینه شامل هزینه‌های ارتباط با یکدیگر، هماهنگی و استانداردهای همگانی در این گردهمایی مورد تبادل نظر قرار می‌گیرد.

در آخرین روز گردهمایی بحثهای روزهای گذشته مرور می‌شود و روشهای کاری گردهمایی راهبری اینترنت، بررسی اجلاس بعدی و دستور کار ریودوژانیرو در آخرین روز همایش مشخص خواهد شد.

همشهری آنلاین - نخستین نشست «مجمع راهبری اینترنت» (IGF) از 30 اکتبر تا 2 نوامبر 2006 (8 تا 11 آبان 1385) در آتن برگزار می‌شود و سیاست‌های حاکمیت بر اینترنت در آن مورد بحث قرار می‌گیرد.

دفتر امور اجرایی فناوری اطلاعات متنی با عنوان مروری اجمالی بر مجمع راهبری اینترنت منتشر کرده است که در آن پیشینه بحث و چگونگی شکل‌گیری مجمع مذکور همراه با برنامه‌های اجلاس نخست آن تشریح شده است.
بر اساس اطلاعات این متن:

یکی از مهمترین نتایج اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی که بین 16 تا 18 نوامبر 2005 در تونس برگزار شد، تصمیم به برگزاری اجلاس Internet Governance Forum بود.

نقش و عملکرد این مجمع در پاراگراف‌های 72 تا 79 از «صورتجلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی» آمده است. هدف اصلی از این مجمع، بحث بر سر مسائل مرتبط با حاکمیت اینترنت و در صورت امکان ارائه توصیه‌هایی برای جامعه جهانی است.

در اجلاس تونس، یونان پیشنهاد کرد که این اجلاس در سال 2006 در این کشور برگزار شود. یونان به منظور جامه عمل پوشاندن به این تعهد در حال تهیه تمهیدات لازم برای چنین رویداد مهمی است.
تعهد IGF در پاراگراف 72 صورتجلسه تونس آمده است:

72. ما از دبیرکل سازمان ملل می‌خواهیم: در پایان سال 2006 گردهمایی برای تعیین سیاست‌های حاکمیت بر اینترنت برپا شود. وظایف این اجلاس به قرار زیر است:

الف- بحث بر سر سیاست‌های عمومی مرتبط با عناصر اصلی حاکمیت اینترنت به منظور تداوم امنیت، ثبات و گسترش اینترنت.

ب- تسهیل مباحثه بین سازمان‌هایی که درگیر با سیاست‌های عمومی بین‌المللی در خصوص اینترنت و مباحث مرتبط با آن هستند و همچنین مسائلی که هیچ سازمان خاصی وظیفه انجام آن را به عهده ندارد.

پ- ارتباط با سازمان‌های دولتی و سایر مؤسسات درخصوص قلمرو اجرایی‌شان.

ت- تسهیل مبادله اطلاعات و استفاده کامل از تخصص علمی، آکادمیک و فنی کشورها.

ث- سفارش به تمامی کشورها برای ارائه راهکارها و ابزاری برای شتاب بخشیدن به قابلیت دسترسی و امکان استفاده از اینترنت در کشورهای در حال توسعه.

ج- تقویت به‌کارگیری فعالان در سازوکار فعلی یا آینده حاکمیت اینترنت به‌ویژه کسانی که در کشورهای در حال توسعه هستند.

چ- تشخیص مباحث جدید و جلب توجه سایر سازمان‌ها و حتی مردم و در صورت لزوم ارائه توصیه‌های لازم.

ح- مشارکت در ایجاد ظرفیت برای حاکمیت اینترنت در کشورهای در حال توسعه.

خ- ارزیابی و پیشبرد مستمر اصول wsis (نشست سران جهان برای جامعه اطلاعاتی) در فرایند حاکمیت اینترنت.

د- بحث در خصوص منابع حیاتی اینترنت در میان موضوعات مختلف.

ذ- کمک به پیدا کردن راه‌حل‌هایی در خصوص مسائل ناشی از استفاده درست و نادرست از انیترنت.

ر- انتشار فعالیت‌های انجام گرفته.
گروه مشورتی IGF

گروه مشورتی IGF در 22 و 23 می 2006 جلسه‌ای در ژنو تشکیل دادند. آنها در این جلسه بر سر توصیه‌های مطرح شده در خصوص صورتجلسه و برنامه و ساختار و چارچوب اولین اجلاس IGF در آتن به توافق رسیدند. این توصیه‌ها به دبیرکل سازمان ملل منتقل شد. دبیرکل سازمان ملل در فاز دوم جامعه جهانی در خصوص اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی موظف شده بود تا در نیمه دوم سال 2006 گردهمایی برای گفتگو درباره سیاست دولت‌ها تشکیل شود.
موارد ذیل برای توسط گروه مشورتی برای بحث پیشنهاد شده است:

• گشودگی: آزادی بیان، جریان آزاد اطلاعات، اندیشه‌ها و معرفت‌ها

• امنیت: ایجاد اعتماد و اطمینان در کاربرد اینترنت از طریق توسعه همکاری‌ها

• تنوع: پیشبرد چند زبانی‌گرایی و محتوای محلی

• دسترسی: اتصال اینترنت، سیاست‌ها و قیمت‌ها

موضوع اصلی این اجلاس «حاکمیت اینترنت برای توسعه» است.
مراحل آماده‌سازی برای برگزاری گردهمایی IGF

اولین گردهمایی IGF در تاریخ 30 اکتبر تا 2 نوامبر 2006 در آتن برگزار می‌شود. در سه نشست فعالیت‌هایی به منظور آمادگی برای گردهمایی IGF صورت می‌گیرد. این نشست در ماه‌های فوریه، می و ژوئن 2006 برگزار شد. در نشست اول که 16 تا 17 فوریه در ژنو برگزار شد، مشاوره‌هایی در خصوص گردهمایی IGF به منظور بررسی اولویت‌ها و مباحث مربوط به ساختار اجلاس صورت گرفت. همچنین تاریخ بازگشایی اجلاس نیز مشخص شد.

نشست دوم به منظور آمادگی برای بازگشایی جلسه IGF صورت گرفت. این نشست به بحث در مورد صورتجلسه و برنامه و ارائه توصیه‌هایی به دبیرکل اختصاص داشت.

در ژوئن 2006 نیز دبیرکل سازمان ملل از تمام کشورهای درگیر دعوت کرد و برنامه و صورتجلسه اولین نشست را ارائه نمود.
برنامه نشست

روز اول: گشایش اجلاس و همچنین برگزاری نشستی عمومی در بعدازظهر همان روز در مورد دیالوگ سیاست چندگانه و آماده‌سازی شرکت‌کنندگان برای ارائه رئوس کلی مطالبی که در طول سه روز آینده مورد بحث قرار خواهند گرفت.

روز دوم: به ارائه مطالبی در خصوص امنیت اینترنت اختصاص دارد.

روز سوم: به موضوع تنوع و دسترسی اختصاص دارد.

روز چهارم: مروری است بر مباحث روزهای گذشته و این روز با نتیجه‌گیری رئیس جلسه پایان می‌یابد. در این نشست جلسه‌ای عمومی برگزار خواهد شد. در نهایت جلسه‌ای برای جوانان با نگاهی بر مباحث جدید و مورد علاقه این قشر تشکیل خواهد شد. این جلسات به مباحثی در خصوص تکنولوژی و چشم‌انداز سیاست عمومی اختصاص خواهد داشت.
نتایج اجلاس

نتایج این اجلاس گزارشاتی خواهد بود از نشست‌های جداگانه و همچنین نشست اصلی. در این اجلاس هیچ قطعنامه‌ای صادر نخواهد شد.

گزارش این اجلاس به دبیرکل سازمان ملل ارائه خواهد شد و همچنین بر روی سایت http://www.intgovforum.org قرار خواهد گرفت.

ممکن است که دستاورد اجلاس آتن «ائتلافی پویا» متشکل از گروهی از مؤسسات و یا مردم باشد که ایده‌ای خاص را دنبال می‌کنند.
شکل جلسات

شکل جلسات بسیار انعطاف‌پذیر است و می‌توان آن را با توجه به برنامه‌های جدید تنظیم کرد. هر جلسه بر اساس فرمت دریافتی از کارشناسان و موضوعات رسیده طراحی می‌شود.بیشترین زمان هر جلسه باید به بحث و تبادل‌نظر اختصاص یابد.
کارگروه‌ها

کارگروه‌ها به موضوعات خاص مرتبط با اجلاس آتن و همچنین حاکمیت اینترنت اختصاص دارند. اگر موضوعی در اجلاس اصلی مورد بحث قرار گیرد، همان زمان در کارگروه‌ها مورد بحث قرار نخواهد گرفت. به این ترتیب کسانی که به موضوعی خاص علاقه دارند هم می‌توانند در نشست اصلی شرکت کرده و از آن بهره جویند و هم از کارگروه‌ها استفاده کنند.
هر موضوعی که در حاکمیت اینترنت مطرح می‌شود می‌تواند در کارگروه‌ها نیز مورد بررسی قرار گیرد.

مونا صداقت - بزرگراه فناوری - مجمع راهبری اینترنت (IGF) از دستاوردهای فاز دوم اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) است که نوامبر سال گذشته در شهر تونس برگزار شد. IGF به درخواست WSIS توسط سازمان ملل متحد با هدف ایجاد جایگاهی جهت ادامه گفت‌‌وگوها در خصوص راهبری اینترنت و سیاست‌های مربوط به آن ایجاد شد. مبحث راهبری اینترنت از موضوعاتی است که در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی به آن پرداخته شد، اما تصمیمی نهایی در مورد آن اتخاذ نشد. به‌همین جهت سازمان ملل متحد تصمیم به ایجاد مجمعی کرد که کلیه ذی‌نفعان در رابطه با راهبری اینترنت اعم از نمایندگان دولت‌ها، بخش خصوصی و جامعه مدنی در آن به گفت‌گو بپردازند و دیدگاه‌های خود را به اشتراک بگذارند. این مجمع همچنین مکانی است جهت رسیدگی به موضوعات جدیدی که در رابطه با راهبری اینترنت پدید می‌آیند. در بند 72 اجلاس WSIS به وظایف و تعهداتی که به‌عهده IGF است اشاره شده که عبارتند از:

- بحث و مذاکره در خصوص موضوعات سیاست‌های عمومی راهبری اینترنت در جهت حفظ، دوام، امنیت، پایداری و توسعه اینترنت

- تسهیل مذاکرات و مباحثات میان بخش‌های مختلف که با سیاست‌گذاری‌‌های عمومی در رابطه با راهبری اینترنت سروکار دارند.

- تعامل میان سازمان‌های بین‌الدولی و سایر موسساتی که مسئله مورد بحث آن‌ها راهبری اینترنت است.

- درخواست از ذی‌نفعان در ارایه پیشنهادات خود جهت افزایش سرعت دسترسی به اینترنت و مدیریت مالی آن در کشورهای در حال توسعه

- تحکیم و تقویت وظایف ذی‌نفعان در راستای عملکردهای آینده راهبری اینترنت به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه

- شناخت موضوعات مرتبط با راهبری اینترنت و جلب توجه بخش‌های مرتبط و همه کسانی ‌که می‌توانند در مورد آن به اظهار نظر بپردازند.

- همکاری در ایجاد ساختارهای راهبری اینترنت در کشورهای در حال توسعه با تکیه بر منابع اطلاعاتی و تخصصی محلی

- تعیین و ترویج اصول WSIS در فرآیند راهبری اینترنت

- بحث و مذاکره در مورد موضوعات مهم مربوط به منابع اینترنت

- کمک در یافتن راه‌حل‌هایی برای استفاده و عدم سوء‌استفاده از اینترنت که کاربران را هر روزه با نگرانی‌های بسیاری مواجه می‌سازد.

- انتشار اسناد مذاکرات و اقدامات انجام شده

در راستای وظایفی که در اجلاس WSIS برای IGF تعیین شد، سازمان ملل اقدام به ایجاد دبیرخانه‌ای در ژنو و یک گروه مشورتی کرده است که بتواند در تشکیل جلسات IGF و همچنین هماهنگی جهت برگزاری نشست افتتاحیه آن در آتن با سازمان ملل همکاری کند.
جدول زیر برنامه زمانی رویدادهایی را نشان می‌دهد که از زمان تشکیل IGF تاکنون رخ داده است.

25 تا 27 آبان 1384- برگزاری فاز دوم اجلاس WSIS

27 و 28 بهمن 1383- اولین گردهمایی مشورتی

11 اسفند 1384- تاسیس دبیرخانه IGF

29 اردیبهشت 1385- دومین گردهمایی مشورتی

1 و 2 خرداد 1385- برپایی اولین نشست گروه مشورتی IGF

27 تیر 1385- گردهمایی IGF

16 و 17 شهریور 1385- دومین نشست گروه مشورتی IGF

8 الی 11 آبان 1385- جلسه افتتاحیه IGF در آتن
گروه مشورتی IGF

گروه مشورتی IGF در راستای همکاری با دبیرکل سازمان ملل، کوفی عنان، جهت برگزاری جلسات و گردهمایی‌های IGF تشکیل شده است. گروه مشورتی IGF دارای 46 نفر عضو از کشورهای مختلف جهان از جمله هند، آفریقای جنوبی، برزیل، آرژانتین، عربستان، سنگاپور، ژاپن، دانمارک، سوئیس، مکزیک، غنا، پرو، آمریکا، کانادا، بنگلادش، کویت و... است. این گروه مشورتی، شامل نماینده دولت‌ها، بخش خصوصی و جامعه مدنی است که ریاست آن را آقای نیتین دسای از کشور هند به‌عهده دارد. وی مشاور مخصوص دبیرکل در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) بود. گروه مشورتی هم‌اکنون در حال تدارک برنامه‌ها و زمان‌بندی آن‌ها جهت برگزاری اولین نشست IGF در آتن است.

اقدامات اصلی که در راستای برگزاری این نشست صورت گرفته است، عبارتند از:

- تشکیل یک کمیته راهبری توسط آقای میکالیس لیاپیس (Michalis Liapis)، وزیر اطلاعات و ارتباطات کشور آتن، جهت انجام امور مربوط به نشست افتتاحیه که اعضای آن را وزیران امور خارجه و وزیران اطلاعات و ارتباطات کشورها تشکیل می‌دهند.

- ایجاد یک وب‌سایت (www.igfgreece2006.gr) مخصوص اجلاس تونس که هدف اصلی آن آگاه‌سازی همه افراد از اقدامات در حال اجرا، به‌روزرسانی دوره‌ای و ارزیابی اظهار نظرهای مختلف است. در کل این وب‌سایت تضمین‌کننده برگزاری نشستی آرام و موفق در آتن است زیرا اطلاعات آن همه ذی‌نفعان را در جریان آخرین تحولات قرار می‌دهد.

- انتخاب نماینده‌ای از وزارت امور خارجه که در نشست آیکان در ونکوور کانادا در سال 2005 حضور داشته است و در آن‌جا به هیات‌مدیره آیکان و GAC در مورد اقدامات نشست افتتاحیه IGF، گزارش مختصری ارایه داده است.

- این نماینده به‌عنوان نماینده مخصوص به مرکز سازمان ملل در نیویورک اعزام شده بود تا گزارش‌هایی در خصوص اقدامات مقدماتی انجام گرفته در یونان به خانم لوئیس فرشیت (Louise Frechette) نماینده دبیرکل سازمان ملل ارایه دهد و همچنین در خصوص اقدامات ممکن در برنامه برگزاری نشست تونس مذاکره کند.

- همچنین نمایندگانی که شامل اعضای کمیته رهبری هستند، به ژنو و پاریس و سایر کشورها اعزام شده‌اند تا با نهادهای مختلف بین‌المللی مرتبط مانند ITU و ICANN و غیره جهت انجام امور مقدماتی و تعیین تاریخ و زمان‌بندی برنامه‌ها و سخنرانی‌ها رایزنی کنند.

- در ماه جولای یک گروه اعزامی از طرف سازمان ملل جهت بررسی‌های لازم و مذاکره با مقامات رسمی کشور یونان به شهر آتن سفر کردند. بر اساس نتایج به‌دست آمده از این مذاکرات نشست افتتاحیه در هتل دیوانی آپولون پالاس (Divani Apollon Palace) در شبه‌جزیره وولیاگ‌منی(Vouliagmeni) برگزار می‌شود که در حدود 30 دقیقه تا مرکز شهر فاصله دارد.

- در حال حاضر از کلیه ذی‌نفعان مرتبط در زمینه راهبری اینترنت جهت شرکت در نشست افتتاحیه IGF توسط سازمان ملل دعوت به‌عمل آمده است، از جمله دولت‌ها، بخش خصوصی، جامعه مدنی و همچنین جوامع فنی و فرهنگی. موضوع کلی نشست "راهبری اینترنت در راستای توسعه" است. رئوس کلی در برنامه نشست موضوعات زیر را تحت پوشش قرار می‌دهد:

• شفافیت - آزادی بیان، گردش اطلاعات، عقاید و دانش

• امنیت - ایجاد اعتماد و امنیت از طریق همکاری

• تنوع - ترویج چندزبانی و محتوای محلی

• دسترسی - سیاست‌ها و هزینه‌های اتصال به اینترنت
شرکت در این نشست برای همه نهادهایی که توسط WSIS به رسمیت شناخته شده‌اند آزاد است. افراد متخصص و دیگر موسساتی که به نوعی در مسایل راهبری اینترنت دست دارند و مورد تایید کمیته برگزاری قرار گیرند نیز می‌توانند جهت حضور در این نشست درخواست خود را ارایه دهند.

در راستای برگزاری این نشست جلسات عمومی جانبی نیز در سالن‌های بزرگ مرکز همایش برگزار می‌شود که زمان در نظر گرفته شده برای هر کدام از آن‌ها سه ساعت است. این جلسات عمومی به‌طور زنده روی اینترنت قرار می‌گیرد و دارای امکان ترجمه هم‌زمان به شش زبان سازمان ملل است. موضوعات این جلسات عمومی بسیار متنوع و شامل موارد زیر خواهد بود:

- آگاهی و سطح دانش عمومی کشورها

- توضیحات در حوزه موضوع اصلی نشست

- نظرسنجی از کشورها در خصوص موضوع نشست و کارهایی که باید صورت گیرد.

- بحث در خصوص موضوعات وابسته به توسعه، ایجاد ظرفیت و آزادی بیان

- به اشتراک گذاشتن نظرات و دیدگاه‌ها

راهبری اینترنت همچنین موضوع کارگاه‌های آموزشی است که در حاشیه نشست آتن برگزار خواهد شد. زمان برگزاری کارگاه‌های آموزشی هیچ تداخلی با جلسات اصلی نخواهد داشت و بدین ترتیب علاقه‌مندان می‌توانند هم در جلسات عمومی و هم کارگاه آموزشی مرتبط با آن شرکت کنند.

نتایجی که پس از برگزاری نشست آتن حاصل می‌شود شامل گزارشی از کل نشست و تک‌تک جلسات آن است. همچنین از رییس نشست آقای نیتین دسای نیز تقاضا می‌شود گزارش کوتاهی در این زمینه ارایه دهد. این گزارش‌ها به دبیرکل ارایه می‌شود و پس از آن روی وب در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.

بزرگراه فناوری - در جریان نشست مجمع راهبری اینترنت (IGF) که از تاریخ 30 اکتبر تا دوم نوامبر 2006 در شهر آتن برگزار می‌شود، از دولت‌ها، بخش خصوصی و جامعه مدنی که از جمله نهادهایی هستند که در مجمع راهبری اینترنت مشارکت دارند، خواسته شده که در این راستا پیشنهادات و بیانیه‌های خود را در رابطه با موضوع راهبری اینترنت ارایه کنند. راهبری اینترنت موضوع گسترده‌ای است که بسیاری از امور مربوط به اینترنت را در‌بر می‌گیرد. از جمله این موضوعات که در نشست مجمع راهبری اینترنت در آتن به آن‌ها پرداخته می‌شود و کشورها، سازمان‌ها و افراد ذی‌نفع نیز با ارایه بیانیه‌هایی به آن‌ها اشاره کرده‌اند، شفافیت، امنیت، تنوع و دسترسی است. برخی افراد و نهادهای ذی‌نفع که در نشست آتن با ارایه بیانیه‌های خود در راستای برگزاری آن همکاری کرده‌‌اند عبارتند از:

دولت‌ها و سازمان‌های دولتی از جمله دولت برزیل، سازمان ملی تنظیم مقررات مخابرات کشور مصر، فدراسیون روسیه، دولت ایالتی کبک و...، سازمان‌های بین‌المللی مانند اتحادیه مخابرات بین‌‌الملل (ITU)، سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، جامعه اینترنتی، اتاق بازرگانی بین‌المللی، پروژه راهبری اینترنت، برخی گروه‌‌های کاری که در جریان اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) شکل گرفتند و...، نماینده و گروه‌های زیرمجموعه برخی موسسات غیرانتفاعی مانند ICANN و APNIC و همچنین سازمان بین‌المللی گروه ویژه ICT، برخی موسسات خصوصی مانند کشورهایی چون استرالیا، فرانسه و... که در راستای راهبری اینترنت و موضوعات مربوط به آن فعالیت می‌کنند و همچنین برخی افراد ذی‌نفع که جهت مشارکت در این نشست به ارایه نکاتی که لازم است بررسی شود پرداخته‌اند، از جمله این افراد آقای باهر اصمت، رابط بین‌الملی آیکان در خاورمیانه است.

وی به همراه خوان فرناندز مشاور شورای ارتباطات و انفورماتیک کشور کوبا بیانیه‌ای به اجلاس آتن ارایه کرده‌اند و در آن خواستار بررسی مسئله هزینه اتصال به اینترنت است که از موضوعات عمده راهبری اینترنت (دسترسی) در کشورهای در حال توسعه است.

ایشان در بیانیه خود ذکر کرده‌اند که مسئله بین‌المللی کردن هزینه اتصال به اینترنت در هفت سال گذشته در مجامع مختلف و همچنین دو نشست‌ مقدماتی WSIS مورد بحث قرار گرفته است، اما همچنان به‌عنوان یک مسئله مهم در کشورهای در حال توسعه باقی مانده است. از بین فعالان در قاره آفریقا، مرکز جنبش فرهنگی آفریقا نیز از موسساتی است که جهت مشارکت در نشست آتن بیانیه‌ای را ارسال کرده است.

شایان ذکر اینکه از طرف ایران سند و بیانیه خاصی به این نشست ارسال نشده که با توجه با فعالیت‌های پرجنبش ایران در دوره قبلی کارگروه راهبری اینترنت سازمان ملل و نتایج حاصل در نشست تونس، انتظارات بیشتری از ایران وجود داشت.

علیرضا کاشیان - بزرگراه فناوری - این روزها در رسانه‌های نوشتاری و اینترنتی ایران، بحث نشست راهبری اینترنت در آتن با حرارت بیشتری دنبال شده است. حتی کارگروهی نیز در متن وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات شکل گرفته و یا به‌قولی در حال شکل‌گیری است. ولی به‌راستی سهم ما در مذاکرات آتن چقدر بوده و اصولا رویکرد مدیران اجرایی ما در برابر نشست‌‌های جهانی که دربرگیرنده مسایل کلیدی مدیریت منابع اینترنتی در سال‌های آتی است چگونه بوده است

؟ یک حضور لوکس و پرهزینه و یا یک نیاز برای نسل آتی؟ بر اساس تجربه‌های شخصی که همراه با شرکت در جلسات و نشست‌های بین‌المللی و همچنین مطالعه هفتگی آخرین تحولات راهبری اینترنت بوده و عضویت من به‌عنوان دبیر اجرایی کارگروه راهبری اینترنت کمیسیون ملی جامعه اطلاعاتی در سال 1383 و 1384 و مدیریت کارگاه راهبری اینترنت در جریان اجلاس منطقه‌ای آسیا اقیانوسیه تهران در خرداد 1384، باید بگویم که دیدگاه ما در ایران از آنچه امروز دنیا از مذاکرت راهبری اینترنت انتظار دارد، یک دیدگاه شبه‌افراطی مخلوط با عدم دریافت واقعیت حرکت‌های کنونی در جهان است. اگر امروز ما با اخم و عصبانیت از کنار یک نفر عبور کنیم و سلام نکنیم، شاید نتوانیم توقع داشته باشیم که مدتی بعد آن فرد با روی باز و دستان پر به سراغ ما بیاید.

امروز دیالوگ مشارکت در راهبری اینترنت، حرف اول را می‌زند. شرکت موثر و مشارکت در بحث‌ها، ارایه نظرات مثبت و سازنده و تولید اندیشه‌های جدید در مذاکرات که خالی از کینه و بغض‌های سیاسی است و حتی انعکاس رویکرد اطلاع‌رسانی داخلی به خارج از ایران، همه و همه از رسالت‌هایی است که کشور ما می‌تواند و یا بهتر است بگوییم می‌توانست دنبال کند. زمانی که ما در یک فرصت حدودا یک‌ساله، با شرایط نشست آتن آشنا هستیم و حتی می‌دانیم که کشورهای مختلفی در حال رفت‌وآمد و تولید محتوا هستند، ما دست به سینه به صحنه شلوغ بین‌الملل می‌نگریم و تنها چند روزی مانده به نشست، به فکر نوشتن گزارش، برگزاری جلسه در تهران، شرکت قدرتمند و تدوین استراتژی حضور می‌افتیم. ما به‌عنوان کشوری که همواره با استراتژی ضد آمریکایی در این نشست‌ها شرکت می‌کرده شهرت بالایی داریم تا حدی که خیلی از کشورها به‌راحتی درک می‌کنند که به‌دلیل خصومت و عدم اعتماد ما به ایالات متحده و به‌طور معکوس، ادبیات گفتار ما تنظیم و در جلسات بین‌المللی قرائت می‌شود. راهبری اینترنت فراتر از بحث آمریکایی یا غیرآمریکایی بودن مدیریت منابع است.

راهبری اینترنت شامل تولید آگاهی عمومی در کشورهای در حال توسعه، مبارزه بین‌المللی با هرزنامه‌ها، محافظت از منابع اینترنتی کشورها و همچنین بحث در زمینه نحوه برخورد با حریم شخصی و حل مشاجرات بین‌المللی با احترام به حق حاکمیت ملی کشورها در قالب مشارکت سه عضو اصلی دولت‌ها، جامعه مدنی و شرکت‌های خصوصی است. بخشی از این مذاکرات نیز مرتبط با منابع اصلی سه‌گانه یعنی آدرس‌های IP، دامنه‌های اینترنتی و شماره‌های پروتکل‌هاست که به‌دلیل کنترل یک‌جانبه آمریکا بر موسسه آیکان، مورد شکایت تعدادی از کشورهاست.

ولی باید اعتقاد پیدا کنیم که پیروزی ما در صحنه بین‌المللی، از توان تولید محتوای علمی، استنتاج غیرمغرضانه و مشارکت فعال به‌وجود خواهد آمد که متاسفانه ما در یک سال گذشته در آن سهم بالایی نداشتیم و بیم می‌رود برای خالی نبودن عریضه، با یک هیات در نشست ظاهر شده و شروع به ایراد نظرات آنچنانی از دیدگاه کشورمان در سطح بین‌المللی کنیم، در صورتی‌ که این نظرات پشتوانه مطالعاتی، علمی و سوابق مثبت جهانی ندارد و حداقل ردپای کمرنگی از ما در یک ‌ سال گذشته مشاهده شده است. امید دارم شاهد حرکت منطقی بر پایه مشارکت محتوایی در مذاکرات راهبری اینترنت از طرف ایران باشیم.

دکتر سیاوش شهشهانی - بزرگراه فناوری - اصطلاح سه حرفی IDN اختصار Internationalized Domain Names (نام دامنه‌های بین‌المللی شده) است. نکته این است که نظام دامنه‌های اینترنتی و پروتکل نظام کارگزارهای دامنه (DNS) به گونه‌ای طراحی شده است که فقط ۲۶ حرف الفبای لاتین، ده رقم رایج در زبان‌های اروپایی و خط تیره را می‌پذیرد، و بنابراین برای استفاده از علایم دیگر مانند الفباهای غیرلاتین یا حتی علایمی که در بعضی زبان‌های اروپایی به کار می‌رود چون accent فرانسه، umlaut آلمانی و علایم دیگری که در نوشتارهای زبانهای اسکاندیناوی به کار می‌رود می‌بایست یا تغییرات اساسی در نظام دامنه صورت گیرد و یا تمهیداتی جهت تبدیل الفباها و علایم بین‌المللی به نشانه‌های مجاز در DNS در نظر گرفته شود.

از حدود سال ۱۹۹۶ کارهای تحقیقاتی جهت پیاده‌سازی روش دوم ظاهر شد و اولین اجرای عملی در سال ۱۹۹۸ در سنگاپور برای الفبای چینی صورت گرفت که به سرعت به اکثر کشورهای آسیای شرقی و پس از آن به سایر مناطق جهان تسری یافت. این نظام مبتنی بر استفاده از UTF8 است که خود برگرفته از یونی‌کُد (UNICODE)، نظام جهانی کدگذاری الفباها و سایر علایم رایج نوشتاری است. در این سامانه یک الگوریتم فشرده سازی علایم UTF8 موسوم به punycode مورد استفاده قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که نوعی فشرده‌سازی در این فرایند اجتناب‌ناپذیر است زیرا که تعداد نشانه‌های مجاز (۶۳) برای نام دامنه در DNS امکان استفاده از کدهای به نسبت طولانی UTF8 را غیرممکن می‌سازد. دامنه‌هایی که به punycode نوشته می‌شوند با پیشوند xn- - آغاز شده و به این ترتیب شناسایی می‌شوند. استاندارد این فرایند موسوم به IDNA توسط ستاد مهندسی اینترنت (IETF) تدوین شده است و در حال حاضر در میان الفباهای مبتنی بر الفبای عربی، الفباهای زبان عربی، فارسی، اردو و پشتو در این استاندارد گنجانده شده‌اند که این کار تا حد زیادی مرهون کوشش‌های آقای مهندس روزبه پورنادر است.
فکر ثبت دامنه به فارسی از اوایل دههٔ ۱۳۸۰ در مرکز ثبت دامنه .ir شکل گرفت. در بررسی‌های مقدماتی به کمک آقای پورنادر معلوم شد که ثبت دامنه به فارسی متضمن دشواری‌های خاصی است که باید در طراحی مورد توجه قرار گیرد. بعضی از این مشکلات میان همهٔ الفباهای راست به چپ مشترکند و مشکل وقتی تشدید می‌شود که مانند فارسی و عربی اعداد از چپ به راست نوشته می‌شوند و اگر عدد یا رقمی در آغاز یا پایان نام دامنه موجود باشد ابهامات اجرایی ایجاد می‌کند. از این مشکل بدینصورت اجتناب شد که مقرر گردید ارقام در ابتدا و انتهای دامنه‌های فارسی مجاز نباشند. مشکل دوم این بود که بعضی حروف ممکن است به حرف بعدی چسبانده شوند یا نشوند و دو لغت مختلف ایجاد می‌شود. این در حالی است که در سامانه DNS استفاده از فاصله برای جداسازی حروف مجاز نیست. مثلاً دامنه‌های «سرمه‌ای تیر» و «سرمهای تیر» که دو معنی مختلف دارند در DNS به یک صورت ظاهر می‌شوند و فاصله میان «ه‍« و «ا» در «سرمه‌ای» در DNS مجاز نیست. این مسأله بدینصورت حل شده است که از «نیم فاصله» یا «فاصله مجازی» که روی صفحه کلید فارسی تعبیه شده است برای وارد کردن داده به صورت مورد نظر استفاده می‌شود ولیکن دو لغت بالا به یک صورت در DNS ثبت می‌شوند. بنابراین چنانچه مثلاً سازمانی به نام «سرم سازی تیر» دامنه «سرمهای تیر» را ثبت کند، دیگر ثبت «سرمه‌ای تیر» میسر نخواهد بود. مشکل مشابهی در مورد نقطه‌ای که برای اختصار به کار می‌رود موجود است که به روشی مشابه حل شده است. مثلاً دامنه «هزار و سی صد و بیست و چهار ه‍ . ق.» این مشکل را دارد که نقطه‌های ه‍.ق. در نام دامنه مجاز نیستند، ولی می‌توان با صفحه کلید فارسی نقطه مانندی را اجرا کرد که به چشم قابل رؤیت باشد ولی در DNS ثبت نشود. بالاخره بزرگترین مشکل، تفاوتهای میان حروف «ک» و «ی» فارسی و عربی و نیز ارقام فارسی و عربی است. حروف «ک» و «ی» به صورت کوچک که در آغاز یا میان کلمه ظاهر می‌شود در فارسی و عربی یکی است ولی حروف بزرگ آنها متفاوت است: «ک» در فارسی و «ک» در عربی، «ی» در فارسی و «ی» در عربی. به سبب این تمایز حروف بزرگ، کد صورتهای فارسی و عربی «ک» و «ی» در یونی‌کد متفاوت است. همچنین کلیه ارقام فارسی و عربی دارای کدهای متفاوت هستند در حالی که تنها تمایز قابل رؤیت میان فارسی و عربی در ارقام ۴، ۵ و ۶ است. اضافه براین، در بعضی صفحه کلید‌های فارسی ارقام به صورت لاتین ظاهر می‌شود با کد فارسی، یا بالعکس. این پدیده موجب می‌شود که بتوان دو دامنه با کدهای مختلف ثبت کرد که عیناً به یک صورت ظاهر شوند و این امکان راه را برای انواع سوء‌استفاده یا اشتباهات غیرعمدی باز می‌کند. حل این معضل با ایجاد «بسته» (bundle) دامنه صورت گرفت، بدین ترتیب که وقتی یک دامنه فارسی ثبت می‌شود، چنانچه کدهای دیگری موجود باشند که همین شکل را تولید کنند، این کدها خود به خود همراه دامنه برای ثبت‌کننده محفوظ می‌شوند بدون آنکه ثبت‌کننده نیازی به ثبت آنها داشته باشد. بدین‌ترتیب ممکن است در بعضی موارد در قبال ثبت یک دامنه فارسی، ثبت‌کننده عملاً تا شش دامنه را برای خود محفوظ بدارد. یک نکته جالب توجه اینکه دامنه مرتبه اول .ایران که اکنون در انتهای دامنه‌های فارسی ثبت شده توسط مرکز ثبت دامنه .ir ظاهر می‌شود خود مشمول این مشکل است زیرا که کلمهٔ «ایران» حرف «ی» (به صورت کوچک آن) را دربردارد. بدین ترتیب در ازای ۲۲۲۲ دامنه ثبت شده فارسی در زمان نگارش این مقاله، عملاً ۷۲۲۴ عدد رکورد در کارگزار دامنه مرکز ثبت دامنه ثبت شده است.
پیاده‌سازی عملی راه‌حل‌های بالا از یک طرف و آماده‌سازی کارگزار ثبت دامنه که سازگار با تمهیدات فوق باشد از اواخر سال ۱۳۸۲ زیر نظر آقای مهندس علیرضا صالح در مرکز ثبت دامنه .ir شروع شد و در زمستان سال ۱۳۸۳ دورهٔ آزمایشی ثبت دامنه فارسی دایر گردید. در این دوره علاوه بر پسوند .ایران چهارده پسوند دیگر مانند .فرهنگی، .دولتی، .... نیز به طور آزمایشی عرضه شد ولی نهایتاً به دو دلیل فقط پسوند .ایران جهت استفاده رسمی اتخاذ گردید. یکی اینکه استقبال از این دامنه به مراتب بیشتر از سایر دامنه‌ها بود: نیمی از دامنه‌های آزمایشی ثبت شده تحت .ایران بودند و نیمه دیگر به طور حدوداً مساوی میان ۱۴ دامنه مرتبه اول دیگر توزیع شد. نکتهٔ دیگر اینکه بعضی پسوندهای دیگر با زبان عربی مشترک بودند و استفاده از آنها متضمن هماهنگی با کشورهای عربی بود که هنوز میان خود به هماهنگی کامل نرسیده‌اند ودر هر صورت در این زمینه پیشرفت آنها محدود است. ثبت رسمی دامنه‌های فارسی تحت .ایران از مهر۱۳۸۴ آغاز شد و در چند ماه اول، نخست محدود به دستگاههای عمومی و اسامی عیناً دارای جواز ثبتی و سپس در مرحله دوم مختص کسانی بود که در دورهٔ آزمایشی اقدام به ثبت دامنه کرده بودند. بالاخره در زمستان ۱۳۸۵ امکان ثبت دامنه‌های http://www.nic.ir/idn/ موجود است. دو مشخصه دامنه‌های فارسی تحت .ir را در مقایسه با IDN کشورهای دیگر را می‌توان به اینصورت برشمرد:
۱- برای ثبت دامنه‌های فارسی می‌توان از صفحه کلید فارسی استفاده کرد و لغت فارسی مورد نظر را وارد نمود. در اکثر کشورها دامنه به خط محلی باید به صورت ترجمهٔ punycode آن، یعنی به شکل xn- - ثبت گردد که عملاً بسیاری از استفاده‌کنندگان معمولی را منصرف می‌کند. در غرب و جنوب آسیا ایران تنها کشوری است که در آن می‌توان مستقیماً به الفبای بومی دامنه ثبت کرد.
۲- ظاهراً ایران اولین کشوری است که ایدهٔ بسته (bundle) را پیاده‌سازی کرده است. در کشورهای آسیای شرقی، علیرغم تنوع زبانها، یک نظام یونی‌‌کد واحد چینی، ژاپنی و کره‌ای را فرا می‌گیرد، بنابراین برخلاف فارسی – عربی امکان تشابه شکلی برای کدهای مختلف موجود نیست. در میان ثبت‌کنندگان دامنه به زبانهای اروپایی چه آنهایی که مستقیماً به صورت punycode ثبت می‌کنند و چه آنهایی که از علایم محلی استفاده می‌کنند، استفاده از بسته معمول نشده است، بنابراین منازعات حقوقی ناشی از تشابه‌های شکلی رایج است و چند مورد در دو سال گذشته مشکلات و جنجال‌های فراوانی ایجاد کرد.
با توجه به این مشخصات، سامانه دامنه‌های فارسی تحت .ایران به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های موجود IDN در جهان مورد استقبال و تحسین بین‌المللی قرار گرفته است که بعداً به فعالیت‌های بین‌المللی مرکز ثبت دامنه در این زمینه اشاره خواهد شد. علیرغم این موفقیت، استقبال داخلی از دامنه‌های فارسی چندان گرم نیست و تاکنون اندکی بیش از ۲۲۰۰ دامنه فارسی تحت .ایران ثبت شده است. در همین فاصله زمانی تعداد لاتین ثبت شده تحت .ir بیش از ۱۳۸۵۰، یعنی حدوداً ۶۳ برابر است. دلایل زیر را می‌توان برای این عدم استقبال ذکر کرد:
۱- تقریباً همهٔ کاربران فعلی اینترنت در ایران آنقدر به زبان انگلیسی آشنایی دارند که بتوانند به راحتی از دامنه‌های لاتین استفاده کنند و نیازی به استفاده از دامنه‌های فارسی احساس نمی‌کنند. توجه کنید که برای داشتن یک سایت کاملاً فارسی نیازی به دامنه فارسی نیست. در این مورد باید به این برتری دامنه فارسی برای سایت‌های فارسی اشاره شود که چون روش استانداردی برای برگرداندن یک نام فارسی به لاتین وجود ندارد، به کار گرفتن یک نام دامنه فارسی (اضافه بر نام دامنه لاتین) می‌تواند کمک بزرگی به جستجوگر ایرانی باشد. مثلاً فرض کنید «اتحادیهٔ حلبی‌سازان قوچان» سایتی دایر کرده باشد. حدس اینکه نام دامنه مربوط به لاتین به چه صورتی است بسیار دشوار است زیرا که می‌توان این نام را به دهها صورت به لاتین برگرداند یا خلاصه کرد ولی موجود بودن اصل فارسی نام کامل می‌تواند جوینده را مستقیماً به سایت هدایت کند. بنابراین توصیه می‌شود حتی در مواردی که نام دامنه‌ای به لاتین موجود است یک نام فارسی که به وضوح به همان سایت اشاره دارد نیز برای کمک به مراجعان ایرانی ثبت شود.
۲- اکثر استفاده‌کنندگان از اینترنت در ایران از Microsoft Internet Explorer استفاده می‌کند که در حال حاضر از IDN پشتیبانی نمی‌کند، بنابراین استفاده‌کنندگان یا باید plug-in مناسب نصب کنند (راهنمایی لازم در سایت www.nic.ir آمده است) یا از مرورگرهای وابسته به Mozilla استفاده کنند. خوشبختانه این مشکل در حال رفع شدن است. در IE7 و نیز Outlook7 که صورت «بتا» آنها هم اکنون موجود است و احتمالاً تا آخر سال میلادی صورت استاندارد آنها وارد بازار خواهد شد، IDN وارد شده است.
۳- مشکل دیگر برخی تفاوت‌های فنی میان تنظیم کارگزار دامنه‌های IDN با دامنه‌های معمول لاتین است که رابطان فنی ابتدا به ساکن با آن آشنایی ندارند. برای رفع این مشکل، مرکز ثبت دامنه .ir کلاسهای چند ساعته‌ای برای رابطان فنی دایر کرد که در صورت نیاز ارائه آنها تکرار خواهد شد. به نظر می‌رسد چنانچه فروشندگان دامنه که نوعاً تنظیمات فنی کارگزار دامنه را نیز به عهده دارند آشنایی لازم را با این مقوله کسب کنند، رواج دامنه‌های فارسی سرعت یابد.
بالاخره لازم است به فعالیت مرکز ثبت دامنه .ir در سطح بین‌المللی برای اشاعه استفاده از IDN اشاره‌ای شود. این مرکز علاوه بر شرکت مستمر در فعالیتهای IDN سازمان ICANN و ارائه گزارش و سخنرانی در نشستهای آن مؤسسه در فعالیتهای و جلسات مؤسسات دیگر مانند IETF، ITU و MINC نیز شرکت داشته است. اخیراً یک کارگزار آزمایشی MINC (مخففMultilingual Internet Names (Consortium جهت دامنه‌های IDN در جهان با کمک آقای مهندس صالح راه‌اندازی شد. اتحادیه بین‌المللی مخابرات از راه دور (ITU) اخیراً فعالیت گسترده‌ای را در زمینه IDN آغاز کرده است و گروه مطالعاتی ویژه‌ای را جهت جلب همفکری دست‌اندرکاران در IDN تأسیس کرده است که مرکز ثبت دامنه .ir با آن همکاری و مشارکت دارد. گزارش کامل نشست اخیر ITU در این زمینه در نشانی زیر قابل دسترسی است:

http://www.itu.int/ITU-T/multilingual/programme.html

مسأله مهم مطرح که فعالیت ITU و MINC را اخیراً افزایش داده است کند بودن ICANN در پاسخگوئی به نیازهای گسترش IDN است. آیکان به عنوان متولی کارگزارهای ریشه هنوز اقدام به ثبت دامنه‌های مرتبهٔ اول IDN در کارگزارهای ریشه نکرده است. این بدان معنی است که مثلاً اگر کسی در خارج کشور (یا حتی در بیشتر موارد داخل کشور) بخواهد به نشانی مختوم به .ایران وصل شود باید پسوند .ir را نیز در طرف راست اضافه کند. حل بعضی اشکالهای فنی دخیل در امنیت شبکه در این کندی اثرگذار بوده است ولی به زعم بعضی، نفوذ مراکز ثبت تجاری پرقدرت مانند Verisign (مرکز ثبت .com و .net) و Afilias (مرکز ثبت .org و .info ) در این امر بی‌اثر نبوده است زیرا ثبت‌کنندگان تجاری مدتی است در پی تحقق پروژه‌ای به نام DNames هستند که به وسیله آن می‌توانند دامنه‌های ثبت شده مثلاً تحت .com را به طور خودکار به زبانهای دیگر ترجمه کنند و چنانچه این برنامه تحقق پذیرد قدرت انحصاری این شرکتها را بیش از پیش افزایش خواهد داد و این امر مورد اعتراض شرکتهای کوچکتر و مراکز ثبت دامنه‌های کشوری است و ممکن است در آینده نزدیک شاهد اعتراض‌های دامنه‌دارتری در این زمینه باشیم.

مونا صداقت - بزرگراه فناوری - شبکه جهانی وب (طرح پیشنهادی تیم برنزلی که در سال 1990 به این نام خوانده شد) کار خود را از CERN (سازمان اروپایی تحقیقات هسته‌ای) آغاز کرد، مکانی که فیزیک‌دانان از سرتاسر جهان گرد هم می‌آمدند تا تحقیقات و تفکرات خود را به اشتراک گذارند. در سال 1989 تیم برنزلی که از کارمندان بخش کامپیوتر CERN بود، ایده شبکه جهانی وب را مطرح کرد.

این ایده با این هدف که فیزیک‌دانان و محققان بتوانند از راه دور و در نقاط مختلف جهان با یکدیگر در ارتباط باشند و اطلاعات و نظریاتشان را به اشتراک گذارند، شکل گرفت. بدین ترتیب آن‌ها می‌توانستند اسناد و مقالات علمی و تحقیقاتی را بر روی وب قرار دهند و یا از روی وب دریافت کنند. در همین حین تیم برنزلی پیشنهاد کرد که بتوان متن‌ها را به یکدیگر پیوند (لینک) داد. به بیانی دیگر بتوان از طریق این لینک از یک بخش مقاله به بخشی دیگر و یا به مقاله‌ای دیگر در آن زمینه دسترسی یافت و با این تفکر بود که پایه‌های زبان HTML شکل گرفت. تیم برنزلی در سال 1990 دومین نسخه پیشنهادی خود را ارایه کرد، سپس پیشرفت‌هایی در زمینه مرورگر، ویرایشگر و سرور در اواخر سال 1990 صورت گرفت و اولین ارتباط سرویس‌گیرنده- سرویس‌دهنده بر روی اینترنت در دسامبر 1990 به‌وجود آمد. در سال 1991 کنفرانسی با موضوع ابرمتن (hypertext) در تگزاس آمریکا برگزار شد اما مقاله برنزلی درباره وب فقط به‌عنوان یک پوستر در این کنفرانس مورد قبول واقع شد. در سال 1992 تیم برنزلی با لری مسینتر و کارن سولینز از محققان مراکز تحقیقاتی Xerox و MIT-LSC ملاقات کرد. در همین سال بود که اولین سرور وب در خارج از اروپا و در دانشگاه استنفورد نصب شد. در 1993 بر تعداد انواع مرورگرها مانند Midas، Erwise، Viola و Samba افزوده شد. در همین زمان بود که NCSA نسخه آزمایشی مرورگر Mosaic را نیز برای ویندوزهای مبتنی بر یونیکس ارایه کرد. در ماه آوریل CERN موافقت کرد که به همه اجازه استفاده رایگان از پروتکل‌های وب و کدها را بدهد. در اواخر سال، تیم برنزلی در کنفرانس نیوکاستل انگلستان در خصوص آینده وب با دیوید گی‌فورد از دانشگاه MIT گفت‌وگو کرد و وی پیشنهاد کرد که تیم با مایکل دِرتوزوس تماس بگیرد و این تماس سرآغاز فعالیت‌های جدیدی بود که امروز به‌عنوان کنسرسیوم وب می‌شناسیم.
در سال 1994 بود که سیستم‌های dial up جهت دسترسی به اینترنت به‌وجود آمد و در ماه فوریه برنزلی با مایکل دِرتوزوس در رابطه با امکان تشکیل سازمان جدیدی در MIT گفت‌وگو کرد. در همین راستا آلن کُتُک از DEC (Digital Equipment Corporation) با اعضای CERN تصمیم به ایجاد یک کنسرسیوم گرفتند و در اول اکتبر 1994 کنسرسیوم شبکه جهانی وب ایجاد شد. در سال 1995 IRINA اولین میزبان کنسرسیوم شبکه جهانی وب در اروپا بود و اولین کارگروه W3C در این زمان شکل گرفت. در سال 1996 دانشگاه کیو میزبان W3C در آسیا بود و در 1996 این کنسرسیوم اولین پیشنهادات خود را در خصوص HTML ارایه داد. W3C دهمین سالگرد تاسیس خود را در دسامبر 2004 در آمریکا و ژوئن 2005 در اروپا جشن گرفت و در این مراسم درباره وب، گذشته و آینده آن به بحث و رایزنی پرداخت. فعالیت‌های عمده این کنسرسیوم و استانداردهایی که در راستای توسعه وب در طی یک دهه ایجاد کرده به تفکیک سال عبارتند از:
1995 Graphics, Hypertext Markup Language (HTML), Style
1996 Math, Extensible Markup Language (XML)
1997 Document Object Model (DOM), Patent Policy, Privacy, Synchronized Multimedia, Web Accessibility Initiative (WAI)
1998 Internationalization
1999 Voice Browser
2000 URI
2001 Device Independence, Semantic Web, XML Key Management, Quality Assurance
2002 Multimodal Interaction, Web Services
2003 XForms
2004 Compound Document Formats
در زیر به اختصار در مورد چند نمونه از فعالیت‌ها و استانداردهای وب توضیحاتی ارایه شده است:
HTML
HTML (Hyper Text Mark-up Language) یک زبان بین‌المللی برای شبکه جهانی وب است.
هم‌زمان با گسترش اولین مرورگر وب در سال 1990، تیم برنزلی زبان HTML را براساس SGML (Standard Generalized Mark-up Language) ارایه کرد. HTML یک زبان متنی است که مرورگرها می‌توانند آن را درک کرده و به شکل متن و تصاویر گرافیکی نمایش ‌دهند. مرورگرها در ابتدا فقط فایل‌های متنی را بر روی یک platform پردازش می‌کردند و این نقطه شروع کار بود. پس از آن در تابستان 1991 با افزایش کارآمدی مرورگر‌ها، تیم برنزلی کدهای HTML خود را بر روی اینترنت قرار داد و بدین ترتیب صفحات وب شامل متن و تصاویر گرافیکی شد. در این زمانHTML هنوز به‌صورت یک استاندارد برای وب درنیامده بود. با پیدایش کنسرسیوم شبکه جهانی وب در سال 1994 بود که این زبان به‌صورت یک استاندارد برای وب درآمد و درحال حاضر نیز توسط همین کنسرسیوم و کارگروه‌های مرتبط با آن درحال توسعه و گسترش است.
XML
XML یک زبان ساده و قابل انعطاف در قالب متن است که براساس SGML نوشته شده است. کنسرسیوم شبکه جهانی وب، استاندارد XML را پیشنهاد کرد. این کنسرسیوم همچنین اولین مرکز توسعه کلیه ابزارهایی است که براساس استاندارد XML تولید می‌شوند.
زبان XML بسیار شبیه زبان HTML است، با این تفات که HTML اطلاعات و داده‌ها را نمایش می‌دهد اما XML اطلاعات و داده‌ها را تفسیر می‌کند. همچنین در XML برچسب‌های از پیش‌تعریف شده‌ای مانند HTML وجود ندارد و برنامه‌نویسان با توجه به نیازهای برنامه برچسب‌ها را تعریف می‌کنند.
امروزه استانداردهای XML بسیار سریع رشد و توسعه یافته‌اند و بسیاری از تولیدکنندگان نرم‌افزار با این استاندارد سازگار شده‌اند. به جرات می‌توان گفت که اهمیت XML در آینده وب، درست همانند اهمیت HTML در پیدایش وب است.
WAI (Web Accessibility Initiative)
امروزه میلیون‌ها نفر از وب در زمینه‌های گوناگون با توجه به تخصص و علاقه‌مندی‌هایشان استفاده می‌کنند. وب وسیله‌ای است جهت مشارکت‌های مختلف اجتماعی، مبادلات تجاری و آموزش. مردم می‌توانند از طریق وب با یکدیگر در ارتباط باشند و به اطلاعات متنوعی از جمله اخبار جهان و فرصت‌های شغلی مختلف دسترسی داشته باشند. با این ‌حال درحال حاضر دسترسی به وب برای بسیاری از افراد ناتوان، مشکل و غیرممکن است. اما از آن‌جا که هدف اولیه و مهم وب دسترسی همگان به آن است، کنسرسیوم شبکه جهانی وب با ایجاد WAI (Web Accessibility Initiative) در راستای هرچه بیشتر همگانی کردن وب پیش می‌رود.
WAI براساس ناتوانایی‌های افراد در زمینه‌های زیر به فعالیت می‌پردازد:
- افراد ناشنوا که قادر به دسترسی به رویدادهای چندرسانه‌ای و شنیداری نیستند.
- افراد نابینا که قادر به رویت صفحات گرافیکی وب نیستند.
- افرادی که به‌علت ناتوانایی‌های جسمی در استفاده از مرورگرها و ابزارهای مختلف بدون پشتیبانی کامل کیبرد و همچنین در استفاده از فرم‌ها و فریم‌هایی که از نشانه‌گذاری مناسب برخوردار نیستند دچار مشکل می‌شوند.
- افرادی که از ناتوانایی‌های هوشی و عصبی رنج می‌برند، این افراد ممکن است در تفسیر صفحات وب دچار مشکل شوند.
در طول دو سال گذشته WAI راهبردهای مختلفی در جهت رفع مشکلات فوق و رسیدن به هدف اصلی وب که همان دسترسی همگان به وب است ارایه کرده است.
مرورگر صوتی (voice browser)
اختراع تلفن که به 150 سال پیش برمی‌گردد هم‌اکنون از مهم‌ترین دستاوردهای بشر برای برقراری ارتباط با یکدیگر محسوب می‌شود. وب در مقایسه با تلفن دیرتر به‌وجود آمد اما بسیار سریع درحال پیشرفت در جهت برقراری انواع ارتباطات است. امروزه نزدیکی و همگرایی ارتباطات از راه دور و وب باعث شده بسیاری از فواید فناوری وب در عرصه تلفن نیز وارد شود و این باعث شده بسیاری از توسعه‌دهندگان وب اقدام به ساخت ابزارهایی بر روی وب کنند که از طریق تلفن قابل دسترسی باشد و مردم بتوانند از طریق صحبت کردن و صوت با این ابزارها ارتباط متقابل داشته باشند.
W3C چارچوبی جهت برقراری ارتباطات صوتی ایجاد کرده است که مکالمات صوتی، ترکیب اصوات، شناسایی اصوات و هر نوع ابزاری برای پاسخ به درخواست‌های مبنی بر صوت را برای کلیه افراد اعم از ناشنوایان و نابینایان شامل می‌شود. ابزارهای ممکن در این زمینه عبارتند از:
- ابزارهای دسترسی به اطلاعات بازرگانی و تجاری، یعنی سرویس‌های تجاری و بازرگانی به‌طور تلفنی قابل دسترسی باشند و افراد بتوانند از طریق تلفن به‌طور اتوماتیک بلیت سینما و تئاتر رزرو کنند، از طریق تلفن حساب بانکی خود را چک کنند، از اطلاعات پرواز آگاهی پیدا کنند و...
- ابزارهای دسترسی به اطلاعات عمومی، با دسترسی اتوماتیک به اطلاعات عمومی و اجتماعی می‌توان از وضعیت هوا، ترافیک، اخبار داخلی و بین‌المللی و... اطلاع پیدا کرد.
- دسترسی به اطلاعات شخصی، شامل لیست تلفن‌ها، آدرس‌ها، لیست کارهایی که باید انجام شود، لیست خرید و....
- کمک به کاربران در برقراری ارتباط با دیگران با ارسال و دریافت پیام‌ها و ایمیل‌های صوتی
URI
از دیگر اهداف عمده وب از آغاز پیدایش آن ایجاد یک جامعه جهانی بود که در آن اطلاعات به اشتراک گذاشته شود. وب جهت رسیدن به این هدف از سیستم URI استفاده می‌کند. URIها پایه و اساس معماری وب هستند. هر نوع منبع قابل دسترسی بر روی وب اعم از صفحات HTML، تصاویر گرافیکی، کلیپ‌های ویدئویی، برنامه‌ها و غیره آدرسی دارند که توسط URI برای کامپیوترها قابل خواندن می‌شود. URIها از سه بخش تشکیل شده‌اند:
1- بخش اول نام سازوکاری است که برای دسترسی به منبع موردنظر از آن استفاده می‌شود.
2- نام ماشین میزبانی که منبع در آن قرار گرفته است.
3- نام خود منبع که به‌صورت یک مسیر معین می‌شود.
به‌عنوان مثال URI زیر را که به گزارش‌های فنی W3C اختصاص دارد در نظر بگیرید: http://www.w3.org/TR ، این URI بدین ترتیب است که صفحه منبع موردنظر توسط پروتکل HTTP قابل دسترسی است، این صفحه بر روی ماشین www.w3.org قرار گرفته است و توسط مسیر /TR قابل دسترسی است.
وب معنایی (Semantic web)
وبی که ما امروزه از آن استفاده می‌کنیم وبی است که فقط اطلاعات و داده‌ها را نمایش می‌دهد. شما می‌توانید یک عکس خود را بر روی وب مشاهده کنید و همچنین تقویم رویدادهای روزانه خود را ببینید، ولی آیا می‌توانید مشخص کنید که در حین گرفتن عکس درحال انجام چه کاری بوده‌اید؟! شما فقط می‌توانید عکس را مشاهده کنید ولی در مورد جزئیات آن اطلاعاتی کسب نمی‌کنید. وبی که ما درحال حاضر از آن استفاده می‌کنیم فقط داده‌ها را نمایش می‌دهد، اما وب معنایی ارتباط بین داده‌ها با یکدیگر و با جهان حقیقی است.
وب معنایی یک تلاش جمعی توسط تعداد بسیاری از محققان و پژوهشگران با رهبری کنسرسیوم شبکه جهانی وب است. پیشنهاد W3C در خصوص ایجاد وب معنایی دو استاندارد RDF و OWL را در سال 2004 بنا نهاد. RDF (Resource Description Framework) برای نمایش اطلاعات و تبادل دانش بر روی وب استفاده می‌شود و OWL (Web Ontology Language) برای انتشار و به اشتراک گذاشتن مجموعه‌ای از اطلاعات طبقه‌بندی شده به‌نام Ontology، پشتیبانی از جست‌وجوهای پیشرفته، Software agents و مدیریت داده‌ها استفاده می‌شود.
Web Services
توسعه وب‌سرویس‌ها در پنج سال گذشته سیر نمایی داشته است. اغلب سازمان‌ها و شرکت‌ها درحال توسعه وب‌سرویس هستند و فعالیت‌های تحقیقاتی زیادی در جهت بهینه‌سازی وب‌سرویس‌ها و همچنین نحوه اشتراک‌گذاری آن‌ها درحال انجام است. کنسرسیوم وب نیز هم‌راستا با این تلاش‌ها، سعی دارد تا با تصویب استانداردهای جدیدی، تراکنش‌های مرتبط با وب‌سرویس‌ها را کنترل و هماهنگ کند.
وب‌سرویس‌ها در حقیقت در طول یک ‌دهه گذشته وجود داشتند، با این‌ حال هنوز مشخص نبود که تا چه میزان در آینده، وب‌سرویس‌ها گسترش خواهند یافت و آیا وب‌سرویس راه حل مناسبی برای به اشتراک گذاری سرویس‌های سازمانی تحت وب خواهد بود یا نه. در سال‌های گذشته، سرمایه‌گذاری IBM و Microsoft در زمینه توسعه استانداردهای جدید جهت انجام تراکنش‌های آنلاین، باعث شد تا وب‌سرویس‌ها دارای اهمیت فراوانی شوند و هم‌اکنون علاوه بر پیاده‌سازی آن در سیستم‌های تجارت الکترونیک، مراکز آکادمیک نیز در جهت بهینه‌سازی وب‌سرویس‌ها و همچنین نحوه جست‌وجوی وب‌سرویس‌های مناسب تحقیق می‌کنند. در آینده وب‌سرویس‌های فراوانی موجود خواهند بود ولی واقعا کدام‌یک از آن‌ها، همان وب‌سرویسی است که دقیقا شما به آن نیاز دارید و این وب‌سرویس کجاست و چه کسی آن را ارایه می‌کند؟ پاسخ به این سؤال‌ها جزء رشته‌های تحقیقاتی در گرایش وب‌سرویس است.

مونا صداقت - بزرگراه فناوری - در زمان اتصال به اینترنت فرض بر این است که در هر زمان و مکانی بتوان به هر سایت اینترنتی دسترسی داشت و هر عملیاتی را مانند تماشای یک ویدئوی آنلاین، گوش دادن به پادکَست‌ها، جست‌وجو، دریافت و ارسال ایمیل و پیام‌های فوری انجام داد. همچنین از دستگاه‌ها و ابزارهایی مانند مسیریاب‌های بی‌سیم، کنترل‌کننده‌های بازی و یا ابزارهای ذخیره‌سازی استفاده کرد. آنچه باعث می‌شود این فرضیات ممکن شود قوانینی است که آزادی و عدم محدودیت در اینترنت تضمین می‌کند." بی‌طرفی شبکه‌ای" مانع آن می‌شود که شرکت‌های کنترل‌کننده اینترنت برای کاربران در برابر استفاده از منابع اینترنت تبعیض قایل شوند.

شرکت‌های بزرگ مخابراتی مایلند که از امکانات دسترسی آسان به وب‌سایت‌ها، سرعت اجرای نرم‌افزارها و اجازه اتصال انواع ابزار‌ها، درآمد کسب کنند. آن‌ها معتقدند که باید از مسؤولان سایت‌‌ها، تهیه‌کنندگان نرم‌افزارها و تولید‌کنندگان ابزارها به‌خاطر استفاده از شبکه، هزینه دریافت کرد. در این صورت آن‌هایی که مخالفت کنند و هزینه‌ها را پرداخت نکنند، دچار تبعیض می‌شوند: سایتشان با سرعت بسیار کم بارگذاری می‌شود و نرم‌افزارها و دستگاه‌هایشان به‌درستی کار نمی‌کند. بدون هیچ حمایت قانونی، مصرف‌کنندگان متوجه می‌شوند که مسؤول شبکه، وب‌سایت رقیبی را مسدود کرده و یا به‌قدری سرعت بارگذاری آن را کاهش داده که قابل استفاده نیست. مسؤولان و گردانندگان شبکه‌ها اظهار کرده‌اند که خواستار یک اینترنت لایه‌ای هستند به این معنی که هرچه انتخاب مشتری در لایه‌های بالاتر باشد، سرویس‌های آن‌ها سریع‌تر اجرا می‌شوند و اگر نه سرعت اجرا به نسبت پایین می‌آید.

بی‌طرفی شبکه‌ای، قانونی است در راستای اینکه اینترنت باز و آزاد باقی بماند و از آن حفاظت شود. بی‌طرفی شبکه‌ای، باعث می‌شود کاربران براساس انتخاب خودشان به محتوا و نرم‌افزارها و ابزارهای موجود بر روی اینترنت دسترسی یابند. با وجود قانون بی‌طرفی شبکه‌ای تنها وظیفه شبکه‌ها انتقال داده‌ها خواهد بود، نه انتخاب اینکه کدام داده با کیفیت سرویس‌دهی بهتر و یا بدتر باید اعطا شود. بی‌طرفی شبکه‌ای باعث شده است اینترنت به سمت نوآوری در زمینه‌های اقتصادی، مشارکت‌های دموکراتیک و گفت‌وگو‌های آنلاین پیش رود و همچنین آن را محیطی جهت ارتباطات، مشارکت‌های مدنی و گفت‌وگوهای آزاد درآورد.
مخالفان بی‌طرفی شبکه‌ای

شرکت‌های مخابراتی بزرگی چون AT&T، وریزون، کامکست و تایم‌وارنر خواهان نگهداری از دروازه‌های اینترنت و تصمیم‌گیری در مورد آنکه کدام وب سایت با سرعت بالاتری بارگذاری شود و کدام بارگذاری نشود، هستند. آن‌ها می‌خواهند از فراهم‌آورندگان محتوا جهت تضمین سرعت ارسال داده‌هایشان مالیات دریافت کنند و به‌واسطه موتورهای جست‌وجوی خود، سرویس‌های تلفنی اینترنتی و سرویس‌های ویدئویی‌شان بین کاربران و مشتریان تبعیض قایل شوند.

این شرکت‌ها دیدگاه دیگری نسبت به اینترنت دارند. آن‌ها می‌خواهند به جای یک میدان هموار، از مسیرهای مشخص شده خاص جهت ارسال و دریافت محتوا و سرویس‌های مربوط به‌خود استفاده کنند و بقیه را در مسیرهای ناهموار پیچاپیچ رها کنند.
خطرات موجود

تصمیماتی که امروز درباره اینترنت گرفته شود آینده آن را برای یک نسل رقم خواهد زد. با وجود قانون بی‌طرفی شبکه‌ای همه رسانه‌ها از جمله تلویزیون، تلفن و وب از طریق اتصال به پهنای باند یکسان، قابل استفاده هستند. مجادلاتی که بر سر بی‌طرفی شبکه‌ای وجود دارد درباره این است که چه کسی دسترسی به فناوری‌های جدید را برای عموم مصرف‌کنندگان کنترل کند.

در اینترنت امروز، این مصرف‌کنندگان هستند که کنترل نهایی را انجام می‌دهند و جهت استفاده از محتوا، ابزارها و سرویس‌هایی که همه جا در دسترس هستند، بدون اهمیت به اینکه شبکه متعلق به چه کسی است، تصمیم‌گیری می‌کنند. در این‌جا هیچ واسطه‌ای وجود ندارد که تعیین کند از کدام محتوا، ابزارها و سرویس‌هایی استفاده شود. اما عدم وجود بی‌طرفی شبکه‌ای باعث می‌شود اینترنت درست مانند تلویزیون عمل کند. در این صورت این صاحبان شبکه‌ها هستند که تصمیم خواهند گرفت کدام کانال، محتوا و ابزارها در دسترس ‌باشد و مصرف‌کنندگان، محتوایی را که نیاز دارند باید از بین لیست مشخصی که از قبل تعیین شده، انتخاب کنند.

این نوآوری‌ها و خلاقیت‌های مصرف‌کنندگان بوده که تا به امروز باعث پیشرفت اینترنت شده است. وب‌سایت‌ها و سرویس‌ها براساس آنچه استحقاق‌شان بود، موفق می‌شدند و یا شکست می‌خوردند. با عدم وجود بی‌طرفی شبکه‌ای تصمیماتی که درحال حاضر توسط میلیون‌ها کاربر به‌صورت اشتراکی گرفته می‌شود در اتاق رؤسای شرکت‌ها اخذ می‌شود. سؤالی که امروز پیش روست این است: ما خودمان محتوا و سرویس‌‌هایی را که می‌خواهیم انتخاب می‌کنیم و یا شرکت‌های برجسته، آن‌ها را برای ما انتخاب می‌کنند؟
کنگره آمریکا

درحال حاضر کنگره آمریکا درحال بررسی اصلاحات عمده‌ای در زمینه قوانین‌ مخابراتی است. شرکت‌های مخابراتی اقدام به استخدام افراد بانفوذ جهت متقاعد ساختن اعضای کنگره کرده‌اند و از طرف دیگر دست به تشکیل گروه‌های متعدد حامیان اینترنت آزاد زده‌اند و با پیچیده‌ کردن موضوع، خود را پشتیبان عموم مردم در این زمینه نشان می‌دهند.

در هشتم ژوئن، مجلس نمایندگان، لایحه "ترویج، بهبود و ایجاد فرصت‌های مخابراتی، مصوب سال 2006" را تصویب کرد که در آن هیچ‌گونه حمایتی از بی‌طرفی شبکه‌ای وجود نداشت. پس از آن اد مارکی، از اعضای کنگره آمریکا، پیشنهاد اصلاحی را بنیان نهاد که الزام وجود بی‌طرفی شبکه‌ای را تایید می‌کرد ولی این اصلاحیه در مجلس با شکست روبه‌رو شد.

اکنون نوبت مجلس سنای آمریکاست که بتواند اینترنت آزاد را نجات دهد. خوشبختانه سناتور اُلیمپیا اِسنو و بایرون دُرگان، یک معیار دوحزبی‌ را تحت عنوان "محافظت از آزادی اینترنت مصوب سال 2006" معرفی کردند که از بی‌طرفی شبکه حمایت خواهد کرد.

در 28 ژوئن لایحه پیشنهادی اسنو و درگان به‌عنوان یک لایحه اصلاحی به نسخه اصلی بازنویسی شده قانون تلکام سناتور تد استیونز الحاق شد و در رقابت انتخاباتی کمیته رای برابر به‌دست آورد (11 نفر مخالف و 11 نفر موافق).

با وجود اینکه لایحه حمایت از بی‌طرفی شبکه‌ای به لایحه استیونز اضافه نشد اما نزاع بر سر آزادی اینترنت همچنان ‌که لایحه به سمت مجلس سنا پیش می‌رود، شتاب یافته است. سناتور رن ویدن تهدید کرده است تا زمانی‌ که بی‌طرفی شبکه‌ای به شرایط قبلی خود بازنگردد و از تبعیض در استفاده از اینترنت جلوگیری نشود، تصویب کل قانون را در وضعیت معلق نگاه خواهد داشت.
دیگر حمایت‌کنندگان

شرکت‌های پیشرفته فناوری از جمله گوگل، eBay، مایکروسافت، اینتل، ارث‌لینک، یاهو، اسکایپ، ون‌ایج و آمازون حمایت خود را از بی‌طرفی شبکه‌ای به گونه‌های مختلف ابراز کرده‌اند. ریک اشمید، رئیس هیات‌مدیره گوگل طی نامه گشاده‌ای از کاربران گوگل خواسته است که مخالفت خود را با تصویب این لایحه ابراز کنند.

وینت سرف نایب‌رییس و مشاور ارشد گوگل و از توسعه‌‌دهندگان پروتکل اینترنت نیز مخالفت خود را طی نامه‌ای در مجلس سنا ابراز کرد. وی کنترل سرویس‌دهندگان پهنای باند را بر آنچه مردم به‌صورت آنلاین می‌بینند و انجام می‌دهند در موفقیت اینترنت مخرب دانست و همچنین افزود "دلایل و توجیهات بسیاری در راستای کنترل مصرف‌کنندگان و بررسی فعالیت‌های آنلاین آن‌ها ارایه شده است که نگاه موشکافانه به آن‌ها مشخص می‌کند که توجیهات قانع‌کننده‌ای نیستند."

تیم برنزلی، مبدع شبکه جهانی وب، در بلاگ خود به حمایت از بی‌طرفی شبکه‌ای پرداخته و از مجلس سنا نیز درخواست حمایت کرده است. وی بی‌طرفی رسانه‌های ارتباطی را برای عموم استفاده‌کنندگان ضروری دانسته و آن را اساس دموکراسی و دانشی خوانده که مردم و جامعه در مورد آن تصمیم می‌گیرند و درستی آن را تایید می‌کنند.

بسیاری از روزنامه‌ها و مجلات خبری آمریکا مانند نیویورک‌تایمز، لس‌آنجلس‌تایمز و... نیز از مجلس سنای آمریکا خواستار نجات اینترنت شده‌اند. نمونه‌هایی از مواردی که بدون در نظر گرفتن بی‌طرفی شبکه‌ای صورت گرفته است و باعث شده است که ارایه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISPها) براساس منافع خود کاربران را از محتویات و سرویس‌های موجود بر روی اینترنت محروم کنند عبارتند از:

- در سال 2004 شرکت ارایه‌دهنده خدمات اینترنت کارولینای شمالی دسترسی مشتریان خود را از دسترسی به سرویس‌های تلفنی از طریق وب رقیبانش محروم کرد.

- در سال 2005 بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی کانادا دسترسی مشتریان خود را به سایت‌های حامی اتحادیه کارمندان مخابرات در زمان منازعات بین کارمندان و کارفرمایان مسدود کرد.

- شرکت بزرگ تلویزیون کابلی "شا" در کانادا جهت بالاتر بردن سطح رقابت‌ها در سرویس‌های تلفنی اینترنت از مشترکان خود 10 دلار بیشتر در ماه دریافت می‌کند.

- در آوریل سال جاری شرکت AOL تایم‌وارنر، دریافت و ارسال ایمیل‌هایی که شامل www.dearaol.com بودند را مسدود کرد.

در صورتی‌که هم‌اکنون در برابر این نوع سانسورها عکس‌العملی نشان داده نشود ممکن است به‌صورت قانون دربیایند و شرکت‌های ارایه‌دهنده سرویس، منافع خود را قبل از منافع عموم مردم قرار دهند. در بلندمدت شما مجبور خواهید شد برای استفاده سریع‌تر از بعضی سرویس‌هایی خاص، اشتراک اینترنتی جدیدی از شرکت ثالثی دریافت کنید زیرا شرکت قبلی، مایل نیست شما با سرعت بالا از سرویس فوق استفاده کنید.

بزرگراه فناوری - یکی از مقام‌های ارشد کاخ سفید گفت که دولت ایالات متحده آمریکا نمی‌خواهد بر نقش تاریخی خود در نظارت فنی بر سیستم نام‌ دامنه اینترنت (DNS) پافشاری کند. وی همچنین ادامه داد: ولی تا زمانی‌که دولت آمریکا نقش هماهنگی نام‌ دامنه‌‌هایی که به .com و .net ختم می‌شوند را رها کند هنوز هیچ برنامه‌ مشخصی در واگذاری نظارت روی تغییرات اساسی ساختار اینترنت ندارد.

جان کنیوِر دستیار اجرایی اداره تجارت و اطلاعات کاخ سفید، این توضیحات را در گردهمایی عمومی آینده نظارت بر DNS و نظارت کنونی آن توسط شرکت ICANN که در 26 جولای در واشنگتن برگزار شد ارایه کرد. کنیور که ریاست نظارت اطلاعات و مخابرات بین‌‌المللی را به‌عهده دارد، این همایش را ترتیب داده بود.

کنیور گفت برگزاری این همایش در جهت انتقال و تغییر سرسپردگی مدیریت DNS به بخش خصوصی بود، چیزی که تا قبل از آغاز کار آیکان در سال 1998 تصوری بیش نبود. قرارداد آیکان با دولت ایالات متحده در تاریخ 30 سپتامبر امسال به پایان می‌رسد. این قرارداد قبلا به‌طور مکرر تمدید شده بود و هر بار تمدید آن به مجموعه‌ای از اهداف جدیدی در پیشبرد آیکان به‌سمت استقلال اشاره می‌کرد. با وجود بیانیه کنیور بسیاری معتقدند در سپتامبر قرارداد آیکان باز هم تمدید خواهد شد.

آنچه دولت ایالات متحده مصمم به حفظ آن است، نظارت بر تغییرات فایل‌های ریشه اینترنت است که به پایداری و امنیت آن مربوط می‌شود و در دستور کار IANA قرار داشت. درحال حاضر این وظیفه IANA را آیکان برعهده دارد. کنیور در ادامه افزود: "من فکر کنم که ما به‌طور شفاف اعلام کرده‌ایم که این وظیفه را حفظ خواهیم کرد".

بسیاری به‌دنبال تحلیل این بیانیه‌ هستند. برای مثال بیل گراهام، وزیر اقتصاد و مدیر سیاست‌های مخابرات بین‌المللی کانادا گفت که ایالات متحده می‌توانست این‌طور بیان کند که علاقه‌مند بر حفظ قدرت خود است و در عین حال بیان کند که نظارت خود را تنها به مواردی محدود خواهد کرد که بر پایداری و امنیت اینترنت تاثیرگذار هستند.

بِر در بیانیه‌ای بحث‌برانگیز، از 16 عضو گروه کاری ضربت بین‌الدول خواست که بر تغییرات سرورهای ریشه‌ اصلی جهت حذف یکی از مهم‌ترین بحث‌های جدال‌برانگیز در بدنه آیکان نظارت کنند که همان حق انحصاری و یک‌جانبه ایالات متحده بر کنترل سرورهای ریشه اینترنت است.

در این گردهمایی امیلی تایلر، مدیر حقوقی نامینت (موسسه ثبت‌کننده دامنه‌های .uk) و تنها عضو غیرآمریکایی هیات مدیران در کنار گراهام، به میزبان این دوره از گردهمایی یادآور شد که "اختلاف‌نظرهای زیادی در واگذاری این نقش وجود دارد." رِی پِلزاک که ریاست ARIN (ثبت‌کننده منطقه‌ای آمریکای شمالی) را برعهده دارد، توصیه کرده است که آیکان موافقت‌نامه‌ای برای میزبانی در سایر کشورها به‌جز ایالات متحده امضا کند.

در صورتی که نامینت بر ادامه نظارت ایالات متحده ایرادی نمی‌بیند، تایلر در اهمیت خصوصی‌سازی بیشتر می‌گوید: " اگر شما فقط بر وظایف موثر آیکان توجه کنید، ملاحظه می‌کنید که دارای محدودیت بسیاری است". تایلر به ایالات متحده توصیه می‌کند که به بحث‌های مخالفان که در جریان نشست جامعه اطلاعاتی WSIS به‌ گوش رسید، کاملا توجه کند. وزارت بازرگانی آمریکا لیستی از وظایف برای آیکان تعیین کرده که آیکان موظف است تا قبل از اتمام دوره تفاهم‌نامه خود، به آن وظایف عمل کند.

گراهام و بسیاری از اعضای هیات‌مدیران با خصوصی ‌شدن کامل آیکان در این دوره مخالفند و خواهان نظارت بیشتر NTIA بر آیکان هستند. نه‌تنها به‌دلیل اینکه آیکان هنوز به آنچه که در یادداشت تفاهم آمده دست نیافته است، بلکه آیکان باید بپذیرد که یک موسسه با وظایف شبیه داوری است که هنوز به‌طور کامل در راستای آن گام برنمی‌دارد.

نمایندگان شرکت‌های ثبت دامنه، شرکت‌های بازرگانی و علایم تجاری عضو آیکان نیز از اینکه آیکان اکنون مستقل شود، مخالفت نشان دادند. تیم رویز، نایب‌رییس سرویس دامین در شرکت GoDaddy گفت: هنوز جهت حرکت آیکان به‌سمت کاملا خصوصی شدن زود است. آیکان هنگامی می‌تواند در این راه گام بردارد که سه اصل شفافیت، باز بودن و پاسخ‌گو بودن به چهار اصل موجود در یادداشت تفاهم اضافه شود. رویز همچنین افزود که خصوصی‌سازی آیکان می‌تواند توسط سازمان ملل، جایی‌که بسیاری از مقامات رسمی بر کنترل رشد اینترنت نظارت دارند، انجام شود. "ما باید مطمئن شویم که آن‌ها در زمینه این مسایل به رشد کافی و لازم رسیده‌اند."

سازمان‌های اینترنتی وابسته به آیکان مانند جامعه اینترنتی، PIR، NRO و کنسرسیوم سیستم‌های اینترنتی که مدیریت یکی از 13 سرور ریشه اساسی اینترنت را به‌عهده دارند، جزء موسساتی هستند که خواهان راهی موثر به‌سمت خصوصی‌سازی آیکان هستند.

بزرگراه فناوری - گروه معماری اینترنت کمیته‌ای است که از طرف جامعه اینترنت (ISOC) وظیفه نظارت بر توسعه استانداردهای اینترنت را به‌عهده دارد.

این گروه در سال 1983 تاسیس شد و ریاست آن را دیو کلارک برعهده داشت. در آن زمان اینترنت جزء فعالیت‌های پژوهشی دولت ایالات متحده آمریکا بود و هنوز به شکل اینترنت امروزی درنیامده بود. وینت سرف دومین فردی بود که ریاست IAB را عهده‌دار شد و پس از او لیمن چاپی و کریستین هوتما این وظیفه را به‌عهده گرفتند.

IAB بر فعالیت‌های گروه ویژه مهندسی اینترنت (IETF) و گروه ویژه تحقیقات در زمینه مسایل اینترنت (IRTF) نظارت دارد.

درحال حاضر IAB از 13 عضو تشکیل شده است که شش عضو آن توسط کمیته انتخاباتی IETF برای یک دوره دوساله نامزد می‌شوند. (مراحل انتخاب اعضای IAB در RFC شماره 2727 شرح داده شده است.) پس از آن فهرست‌نامزدهای‌انتخاباتی‌ توسط هیات امنای ISOC تایید می‌شوند. سیزدهمین عضو IAB رییس IETF است. رییس IRTF در این‌جا به‌عنوان یک عضو رسمی عمل می‌کند اما دارای حق رای نیست و بالاخره IAB یک مدیر اجرایی دارد که داوطلبانه این مسؤولیت را به‌عهده می‌گیرد.

نشست‌های IAB با نظارت نمایندگان جامعه اینترنتی (ISOC) و ویرایشگران RFC و نماینده‌ای از گروه راهبردی مهندسی اینترنت (IESG) برگزار می‌شود. رییس گروه نیز توسط خود اعضای آن و از میان دوازده عضو کاندید IETF انتخاب می‌شود.

جهت اطلاع از موضوعاتی که در IAB مطرح می‌شود باید دانست که اعضای IAB برخلاف IESG افراد متخصص در زمینه پیاده‌سازی استانداردهای اینترنت نیستند، بلکه افرادی با دانش عمومی و درکی صحیح از کلیه جنبه‌های معماری اینترنت هستند.

به‌طور کلی هدف IAB ارایه طرح‌های پیشنهادی که کاملا فنی باشند، نیست بلکه در حقیقت ارایه اسنادی است که قواعد فنی کلی و عمومی را تشریح می‌کند و در عملکرد مناسب اینترنت و پروتکل‌های آن موثر است. به‌عنوان مثال برخی موضوعاتی که در آخرین جلسه IAB مطرح شد عبارتند از:

- آینده آدرس‌دهی در اینترنت

- کنترل خطای نسبی بیت‌های ارسالی در پروتکل UDP

- مدیریت شبکه

- شناساگر سرویس‌ها و فیلترینگ
مسؤولیت‌‌هایی که IAB برعهده دارد عبارتند از:

- تایید اعضای گروه IESG: IAB رییس IETF و مدیران بخش‌های مختلف IESG که توسط کمیته انتخاباتی IETF کاندید می‌شوند را تایید می‌کنند.

- نظارت بر معماری: IAB بر جنبه‌های مختلف معماری مرتبط با پروتکل‌ها و پروسه‌های اینترنت نظارت دارد.

- پژوهش و نظارت بر پروسه‌های استاندارد: IAB بر پروسه‌هایی که در تدوین استانداردهای اینترنت استفاده می‌شوند نظارت دارد. این گروه به‌صورت یک گروه تحقیقاتی عمل می‌کند که اشکالات اجرایی استانداردها را بررسی و در اختیار IESG قرار می‌دهد.

- مجموعه‌های RFC و IANA: مدیریت و انتشار مجموعه اسناد RFC و همچنین نظارت بر اختصاص شماره پروتکل‌ها در IETF برعهده IAB است.

- نماینده خارجی: IAB به‌عنوان نماینده منافع IETF در رابطه با دیگر سازمان‌های خارجی در مورد استانداردها و موضوعات فنی مرتبط با شبکه جهانی اینترنت عمل می‌کند.

- مشاوره به ISOC: IAB یک منبع مشاوره و راهنمایی برای هیات‌امنا و کارمندان رده‌بالای ISOC است و در خصوص موضوعات فنی، معماری و سیاست‌های وابسته به مسایل اینترنت و فناوری‌هایی که قابلیت‌های جدید در اختیار توسعه‌دهندگان اینترنت می‌گذارد به این افراد مشاوره می‌دهد.

- تعیین ریاست IRTF: IAB رییس گروه ویژه تحقیقات در زمینه مسایل اینترنت (IETF) را برای یک دوره دوساله و قابل تمدید انتخاب می‌کند.

علیرضا کاشیان - بزرگراه فناوری - روزی که اولین دامنه اینترنتی ثبت شد، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که ثبت اسامی اینترنتی تا چند سال آتی تبدیل به صنعتی نیم‌میلیارد دلاری خواهد شد. امروزه بیش از 400 شرکت ثبت‌کننده دامنه‌های عمومی و ده‌ها ثبت‌کننده دامنه کشوری وجود دارند که روزانه هزاران دامنه را ثبت می‌کنند و تجارت‌های جدیدی در اینترنت پدیدار می‌شوند. هزینه ثبت یک دامنه .com از 5/6 دلار آمریکا تا 35 دلار بسته به شرکت ثبت‌کننده و سرویس‌های ارایه شده متفاوت است. ایده‌های جدید در این صنعت از یک طرف و درخواست فراوان مشتریان از طرف دیگر باعث رشد سریع این صنعت شد. آیکان که وظیفه تدوین سیاست‌های کلان مرتبط با دامنه‌های اینترنتی را برعهده دارد، بزرگ‌ترین نقش را در زمینه کنترل و ایجاد رقابت بازار دامنه‌های اینترنتی بازی می‌کند.
این روزها شاهد بحث‌های جدیدی در بازار دامنه‌های اینترنتی هستیم. اخیرا آیکان در تمدید قرارداد خود با چند ثبت‌کننده اصلی (Registry) ماده محدودکننده قیمت دامنه را حذف و دست این شرکت‌ها را در قرار دادن قیمت‌های دلخواه آزاد گذاشته است. قبلا آیکان حد بالا و پایین مشخصی برای ثبت دامنه در قراردادهای خود ذکر می‌کرد که این حد بین 6 تا حدود 50 دلار آمریکاست. البته شاید شما شرکتی را پیدا کنید که با قیمتی پایین‌تر از 6 دلار (مثلا 5 دلار) دامنه را برای شما ثبت می‌کند ولی اگر دقت کنید، همین شرکت در سال بعد، در هنگام تمدید دامنه، از شما مبلغ بیشتری دریافت می‌کند و این سیاستی در راستای جلب مشتریان بیشتر و نگهداری آن‌ها برای سال‌های آتی است. بعضی از تحلیل‌گران معتقدند که این حرکت آیکان موجب کاهش قیمت دامنه‌ها و رقابت بیشتر خواهد شد و در مجموع به نفع مصرف‌کنندگان است. تعداد دیگری نیز معتقدند که با اینکه قیمت دامنه‌های غیرمشهور و معمولی ممکن است کاهش یابد با این‌حال هزینه ثبت دامنه‌های معروف به‌شدت بالا خواهد رفت و شرکتهای ثبت‌کننده هزینه‌های بالا و دلخواهی را برای ثبت و تمدید این دامنه‌ها منظور خواهند کرد زیرا از لحاظ قانونی هیچ محدودیتی ندارند. از این‌رو شرکت‌های معروف باید منتظر یک کابوس جدید باشند و آن پرداخت هزینه‌های کلان برای ثبت و تمدید سالیانه دامنه خواهد بود. در چندین مقاله منتشر شده، این رقم برای Google.com در حدود 100 میلیون دلار پیش‌بینی شده که به‌طور قطع با هزینه ثبت 25 دلاری امروزی آن تفاوت باورنکردنی دارد. وینت سرف که رییس هیات‌مدیره آیکان است، معتقد است که قراردادهای جدید هیچ خطری برای شرکت‌های بزرگ نخواهند داشت زیرا از هنگام تصویب قرارداد و اجرای اصلی آن، یک دوره شش ماهه تنفس خواهد گذشت که در این فاصله، عمده شرکت‌های بزرگ، دامنه خود را تا ده سال آتی با قیمت‌های پایین فعلی تمدید خواهند کرد ولی هنوز مشخص نیست که بعد از 10 سال چه چیزی در انتظار این شرکتهاست.

مونا صداقت - بزرگراه فناوری - دامنه مرتبه بالا آخرین جزء یک نام دامنه است که در آدرس‌دهی‌ اینترنتی از آن استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال در آدرس اینترنتی ww.example.org، .org نام‌دامنه مرتبه بالا (TLD) است. به‌طور کلی دو نوع نام دامنه مرتبه بالا وجود دارد: دامنه‌ مرتبه بالای کد کشوری (ccTLD) و دامنه مرتبه بالای عمومی (gTLD). دامنه مرتبه بالای کد کشوری یک کلمه دو حرفی اختصاری است، مانند .ru، .fr، .ir .fi و... . دامنه مرتبه بالای عمومی به ناحیه جغرافیایی خاصی محدود نمی‌شود بلکه به نوع فعالیت سازمان مربوطه اشاره دارد به‌عنوان مثال دامنه مرتبه بالای عمومی .org نشان می‌دهد که سازمان مربوطه وابسته به دولت است و یا دامنه مرتبه بالای عمومی .biz نشان از تجاری بودن یک وب‌سایت دارد.

امروزه از طرف آیکان به همه کشورهای جهان یک دامنه مرتبه بالای کد کشوری (ccTLD) اختصاص داده شده است (.ru برای کشور روسیه و .fr برای کشور فرانسه) و نهادی جهت نظارت و مدیریت بر آن در نظر گرفته شده است. این نهادها ممکن است: وابسته به دولت، بخش خصوصی، سازمان‌های غیرانتفاعی و یا بخش فرهنگی باشند. همان‌طور که گفته شد، هر ccTLD متعلق به یک کشور است و نهادی که عهده‌دار ccTLD است، این اختیار را دارد که در راستای منافع عمومی کشور مزبور در واگذاری و ثبت دامنه مربوط به آن کشور به وضع قوانین بپردازد.

کشورهای مختلفی، قوانین خاصی برای ccTLDهای خود تدوین و به اجرا گذاشته‌اند. قوانینی که این کشورها وضع کرده‌اند، در بسیاری از موارد مشابه بوده و در مواردی که ناشی از سیاست داخلی آن کشور است، ممکن است تفاوت کند. پس از بررسی قوانین چند کشور در خصوص ccTLD آن‌ها، در این‌جا به نقاط مشترک آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- قوانین عمومی در خصوص شرایط و نحوه درخواست و ثبت نام‌‌ دامنه

قوانینی که در مورد نحوه درخواست و ثبت نام ‌دامنه در اکثر کشورهای مورد بررسی وجود دارد، شامل مراحل زیر است:

درخواست‌کنندگان درخواست خود را به نهاد مربوطه که یک شرکت ثبت ‌نام ‌دامنه است ارایه می‌دهند. این درخواست ممکن است توسط یک نامه اداری و یا پر کردن فرم درخواست به‌صورت آنلاین ارایه شود. در زمانی که چندین درخواست برای یک نام‌ دامنه ارایه شود، نام‌ دامنه به اولین درخواست‌کننده داده می‌شود که زودتر از دیگران اقدام کرده است. درخواست‌کننده باید اطلاعات مورد نیاز را به‌طور دقیق و کامل در اختیار نهاد ثبت‌کننده نام ‌دامنه قرار دهد.

در قانون اکثر کشورها نهادی که به ثبت نام ‌دامنه می‌پردازد باید تا زمانی که مدارک مورد نیاز درخواست‌کننده تکمیل نشود، نام‌ دامنه درخواست شده را در حالت معلق نگه ‌دارد و چنانچه درخواست‌کننده در مدت تعیین شده مدارک را ارسال نکند، نهاد ثبت‌کننده موظف است در طی نامه‌ الکترونیکی از درخواست‌کننده نام ‌دامنه بخواهد که درخواست خود را کامل کند و در صورت عدم دریافت پاسخ در طول یک هفته درخواست را لغو و نام ‌دامنه را آزاد کند. همچنین در صورت عدم پرداخت هزینه‌های مربوط به ثبت نام‌ دامنه در مدت‌زمان تعیین شده، شرکت ثبت‌کننده قادر به لغو درخواست و آزادسازی نام ‌دامنه مزبور است.

درخواست‌کننده نام ‌دامنه طبق قوانین موظف است تعهد‌نامه‌ای را به امضا برساند. در اکثر قوانین ccTLD کشورها تعهدنامه شامل موارد زیر است:

- درخواست‌کننده تعهد می‌کند که کلیه قوانین وضع شده در خصوص ccTLD را رعایت کند.

- درخواست‌کننده تعهد می‌کند که نام دامنه را جهت سوءاستفاده و اخاذی و یا فروش آن به صاحبان اصلی آن ثبت نمی‌کند.

- درخواست‌کننده تعهد می‌کند که از نام ‌دامنه خلاف قوانین کلی کشورش استفاده نکند.

و...
- قوانین نهاد ثبت‌کننده نام‌ دامنه

در همه کشورها، شرکت‌های ثبت‌کننده‌ای وجود دارند که همگی زیر نظر نهاد ثبت‌کننده ریشه فعالیت می‌کنند و اجرای بخش‌هایی از پروسه ثبت از طرف این نهاد به شرکت‌های ثبت‌کننده محول شده است. قوانینی که نهاد ثبت‌کننده ریشه برای همه شرکت‌های ثبت‌کننده تعیین می‌کند، باید برای همه آن‌ها یکسان باشد تا از این طریق بتوانند با یکدیگر رقابتی سالم داشته باشند.
- قوانین عمومی در خصوص شرایط و نحوه تخصیص نا‌م ‌دامنه

در اغب کشورهای مورد مطالعه، نام ‌دامنه کد کشوری به درخواست‌کنندگانی که دارای ملیت آن کشور باشند و یا به‌طور قانونی در آن کشور مقیم‌ باشند و صاحبان علایم تجاری که در کشور مربوط ثبت شده باشند، تخصیص داده می‌شود.

تمامی قوانین تخصیص نام دامنه کد کشوری در کشورهای بررسی شده در دسترس عموم مردم قرار گرفته است.

قوانین نحوی که برای انتخاب نام‌دامنه ccTLD وجود دارد، در اکثر کشورها یکسان است. این قوانین بسیار شبیه قوانین نامگذاری gTLDهاست. از جمله اینکه نام دامنه باید دارای حداقل دو و حداکثر 63 کاراکتر باشد، کاراکترهای مجاز عبارتند از: حروف A تا Z (میان حروف کوچک و بزرگ تفاوتی نیست)، یک تا 9 و خط تیره (از خط تیره در ابتدا و انتهای آن استفاده نمی‌شود).

در انتخاب نام ‌دامنه باید دقت شود که از علایم تجاری متعلق به دیگران و نام افراد حقیقی استفاده نشود، چون ممکن است بعدها باعث ایجاد منازعه میان مدعیان آن‌ها شود.

در اغلب قوانین ccTLD آمده است که نام‌ دامنه انتخاب شده نباید شامل اصطلاحاتی باشد که با شئونات کشور مغایر باشد. همچنین در قوانین برخی کشورها برای افرادی که درخواست ccTLD می‌کنند، رده سنی تعیین شده است. در کشور فنلاند حداقل سن افرادی که می‌توانند درخواست ثبت نام‌ دامنه کد کشوری دهند، حداقل 15 سال است.
- شرایط و نحوه تغییر و انتقال نام‌ دامنه

در قانون ccTLD برخی کشورها تغییر و انتقال نام‌ دامنه در شرایط خاصی امکان‌پذیر است. برای مثال مواقعی که شرکتی واگذار شده و یا با شرکت دیگری ادغام شود، می‌تواند مالک اصلی نام ‌دامنه را تغییر دهد. این در حالیست که در اغلب کشورها، دارنده نام‌ دامنه با ارایه درخواست به نهاد ثبت نام ‌دامنه قادر خواهد بود اطلاعات نام ‌دامنه خود را تغییر و یا مالکیت آن را به فرد دیگری انتقال دهد که پس از تصویب درخواست با گذشت یک دوره زمانی، عمل تغییر و یا انتقال انجام می‌شود.
- نحوه تمدید نام‌ دامنه

دارنده نام‌ دامنه قادر است نام‌ دامنه کد کشوری را که ثبت کرده، برای دوره‌های مختلف یک‌ساله، سه‌ساله، پنج‌ساله و یا حتی بیشتر تمدید کند.

زمانی که تاریخ نام‌ دامنه‌ای در حال انقضا باشد، شرکت ثبت‌کننده نام ‌دامنه موظف است از طریق نامه الکترونیکی آن را به اطلاع دارنده نام ‌دامنه برساند تا وی جهت تمدید آن اقدام کند. چنانچه شرکت ثبت‌کننده پاسخی در این خصوص دریافت نکند، آن نام ‌دامنه را آزاد می‌کند و دیگران قادر به ثبت مجدد آن خواهند بود.
- قوانین مربوط به حل اختلاف میان مدعیان نام‌های دامنه

کشورهای مختلف جهت حل اختلاف میان افراد و شرکت‌های مختلف مدعی بر سر نام‌های دامنه کد کشوری قوانینی وضع کرده‌اند که اکثر آن‌ها با قوانین UDRP که برای نام‌های دامنه عمومی وضع شده است، بسیار نزدیک است. این قوانین در مواردی که به سیاست‌های داخلی یک کشور مربوط می‌شود، متفاوت است.

طبق مطالعاتی که روی قوانین ccTLD برخی کشور انجام شده است، مشخص شده که حل اختلاف میان مدعیان در برخی کشورها مانند نروژ به‌طور مستقیم بر عهده شرکت ثبت ریشه نیست و برای رسیدگی و حل اختلافات شرکت ثبت ریشه اقدام به تشکیل گروه و هیات حل اختلاف می‌کند.

وظیفه شرکت ثبت‌کننده ریشه در زمانی که حل اختلاف به‌عهده هیات رفع اختلاف است، نظارت بر تصمیمات نهایی این هیات است.
شرایط و نحوه حذف نا‌م‌ دامنه

در کشورهای متعدد حذف نام ‌دامنه توسط نهاد ثبت‌کننده ریشه و یا شرکت‌های ثبت‌کننده به یکی از دلایل زیر صورت می‌گیرد:

1- شرکت ثبت‌کننده ریشه درمی‌یابد که اطلاعات درخواست‌کننده ناقص، نادرست و یا غلط است.

2- در صورت تخلف درخواست‌کننده و مالک نام‌ دامنه از شرایطی که در قانون ccTLD آمده است.

3- هنگامی که دارنده یک نام تجاری از فردی که نام‌ دامنه مربوط به آن را ثبت کرده است شکایت کند ولی وی در مدت معین شده جهت بررسی شکایت حاضر نشود.

4- شرکت ثبت ریشه بر اساس حکم دادگاه حل اختلاف می‌تواند نام ‌دامنه‌ای را حذف کند و پس از مدتی که در حالت معلق بود برای استفاده مجدد دیگر درخواست‌کنندگان آن را آزاد کند.

5- دارنده نام‌ دامنه مدت‌زمان طولانی است که از بین رفته و وجود خارجی ندارد.

6- پس از واگذاری نام ‌دامنه تشخیص داده شود که آن نام ‌دامنه شامل اصطلاحی مغایر با مقررات تعیین شده است.

هنگامی که نام‌ دامنه‌ای پاک شد، برای مدت چند هفته الی چند ماه به‌طور معلق باقی می‌ماند تا پس از آن برای استفاده مجدد دیگر درخواست‌کنندگان آزاد شود.
-آزادسازی و تجاری شدن نام دامنه کشوری

در بسیاری از کشورها، ثبت نام دامنه به‌صورت تجاری درآمده و هر کس در هر نقطه دنیا از طریق اینترنت قادر به ثبت آن دامنه خواهد بود و دیگر نیازی نیست که شهروند قانونی آن کشور باشید. تعدادی از کشورها در سال‌های اخیر، قوانین خود را تغییر داده و به اصطلاح، به آزادسازی ثبت دامنه اقدام کرده‌اند. در قدیم، برای ثبت یک دامنه، مدارک زیادی باید ارایه می‌شد. به‌عنوان مثال کپی شناسنامه و حتی درخواست کتبی مبنی بر ثبت نام دامنه و مدرکی دال بر اقامت در کشور متبوع. ولی به مرور کشورها این قوانین را تعدیل کرده و حتی تصمیم گرفتند که به همه مردم جهان این فرصت را بدهند تا آن‌ها نیز دامنه آن کشور را ثبت کنند. در این مرحله، به لحاظ اینکه مالکان نام دامنه در نقاط مختلف جهان ممکن است با یکدیگر دچار اختلاف شوند (به‌عنوان مثال فردی در قزاقستان دامنه cocacola.ir را ثبت کند) لذا مسؤولان دامنه کشوری حتما باید به شیوه حل اختلافات نام دامنه در سطح بین‌الملل دقت کنند. یکی از مراجع مهم جهانی که وظیفه میانجیگری و داوری را بر عهده دارد، سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) در ژنو است. اغلب مسؤولان دامنه‌های کشوری با این سازمان تفاهم‌نامه‌ای را به امضا رسانده‌اند تا در صورت بروز اختلاف، رای WIPO را محترم و به اجرا بگذارند. در این صورت همه ثبت‌کنندگان دامنه، در حوزه قضایی امن‌تر و خنثی‌تری نسبت به قوانین یک کشور خاص قرار می‌گیرند و همین باعث رشد اعتماد و ثبت تعداد بیشتری دامنه توسط اتباع سایر کشورها می‌شود. لازم به ذکر است که در ایران نیز، برای دامنه .ir چنین تفاهم‌نامه‌ای با WIPO وجود داشته و حتی از دو سال پیش، آزاد‌سازی دامنه کشوری ایران انجام شده و همه می‌توانند در هر نقطه جهان دامنه .ir را ثبت کنند.

جواد صفایی - بزرگراه فناوری - فرآیند مذاکراتی اجلاس سران برای جامعه اطلاعاتی (WSIS) نسیمی از تغییر و تحول را بر مدیریت اینترنت به‌وجود آورد. اداره اینترنت و از جمله مدیریت منابع محوری آن تاکنون در اختیار شرکت خصوصی آیکان (ICANN) بوده است که براساس یک یادداشت تفاهم با دولت آمریکا تنها به دولت آن کشور پاسخ‌گوست. این نحوه مدیریت متضمن این خطر بود و است که اداره منابع محوری اینترنت را به‌راحتی در حوزه منافع و سیاست‌های یک کشور خاص قرار دهد. این درحالی است که اینترنت امروزه به یک مایملک جهانی مبدل شده و از اهمیت استراتژیک برای کشورها برخوردار است و تاثیر آن بر حیات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها غیرقابل انکار است و هر روز فزون‌تر می‌شود. در مذاکرات (WSIS) بسیاری از کشورهای درحال توسعه و حتی توسعه‌یافته منابع محوری اینترنت را در حوزه سیاست‌های عمومی بین‌المللی دانسته و معتقد بودند که تمامی دولت‌ها باید از موقعیت برابر در نظام اداره اینترنت برخوردار باشند. لذا اراده سیاسی برای تغییر و تحول در نظام فعلی مدیریت اینترنت به روشنی ابراز شده است، لیکن چگونگی انجام این تغییر و تبدیل این نظام به یک نظام چندجانبه، دموکراتیک و شفاف، چنان‌که در سند ژنو بدان اشاره شده است، بزرگ‌ترین چالش فراروی جامعه بین‌المللی است که در زمینه جامعه اطلاعاتی درآمده است. طراحی نخستین اقدامات در این راستا در سند تونس آمده است.
آنچه در تونس اتفاق افتاد

سند تونس دستاورد مهم اجلاس ژنو در زمینه مدیریت اینترنت را که مدیریت بین‌المللی اینترنت باید به‌سوی مدیریت چندجانبه، دموکراتیک و شفاف تحول یابد و نیز سهم برابر و انحصاری دولت‌ها در زمینه پرداختن به سیاست‌های عمومی بین‌المللی مرتبط با اینترنت را مجددا و با تمام جزئیات مورد تاکید قرار داد. (بندهای 29 و35 و خصوصا اعلام تعهد به اجرای آن‌ها در بند 66). به‌علاوه در سند تونس در تفسیر اصل چندجانبه‌گرایی و در مواجهه با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در زمینه مدیریت اینترنت اذعان شده است که تمامی دولت‌ها باید از نقش و مسؤولیت مساوی در مدیریت بین‌المللی اینترنت برخوردار باشند (بند 68). موضوع ضرورت عدم تبعیض در دسترسی به فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و نیز جامعه اطلاعاتی توسعه‌محور به‌عنوان زمینه دیگری برای تحول در نظام مدیریت اینترنت در سند تونس مورد اشاره قرار گرفته است. سند تونس البته این تحول را یک فرآیند قلمداد می‌کند که متضمن ایجاد چارچوب‌ها یا سازوکارهای مناسب می‌تواند باشد (بند 61).
پس از توافق در مورد اصل تحول در مدیریت اینترنت، بحث در مورد سرعت این تحول صورت گرفت. کشورهای توسعه‌یافته با هشدار در مورد برهم خوردن امنیت اینترنت خواهان تحول تدریجی بودند. کشورهای درحال توسعه نهایتا با پذیرش تدریجی بودن این تحول آن را مشروط ساختند که هدفدار، زمان‌بندی شده و قابل نظارت باشد.
در ارتباط با دستور کار ـ نظام مدیریتی تحول‌یافته‌ـ بر این امر تاکید شد که سیاست‌های عمومی مرتبط با اینترنت که در حوزه صلاحیت دولت‌هاست مربوط به مدیریت منابع محوری اینترنت می‌شود (بند 70)، به‌علاوه بدان‌گونه که کشورهای خواهان تحول مدنظر داشتند، عناصر این سیاست‌ها در حد قابل توجهی مورد اشاره قرار گرفته است (بندهای 58 تا 60، 63، 64). بند 69 سند تونس حتی آن دسته از ابعاد فنی مدیریت اینترنت که دارای تاثیر بر سیاست‌های عمومی مرتبط با اینترنت باشد را از حیطه تصمیم‌گیری‌های فنی خارج می‌کند.
سازوکارهای تحول در مدیریت اینترنت در سند تونس: مصالحه در تونس
مصالحه تونس دربرگیرنده دو سازوکار است:
الف: ایجاد مجمع مدیریت اینترنت (IGF) توسط مدیرکل سازمان ملل تا پیش از پایان سال 2006 در آتن به‌منظور ایجاد فضای گفت‌وگو و مشورت در خصوص ابعاد مختلف موضوع مدیریت اینترنت به‌همراه سازوکار گزارش‌دهی دوره‌ای دبیرکل به مجمع عمومی سازمان ملل.
ب: ایجاد یک محیط بین‌المللی برای همکاری ارتقایافته در آینده به‌منظور توانمند کردن دولت‌ها به‌صورت مساوی، جهت انجام نقش‌ها و مسؤولیت‌ها در زمینه سیاست‌های عمومی بین‌المللی مرتبط با اینترنت در سال 2006 میلادی.
در دو زمینه فوق چهار موضوع زیر از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود:
1ـ موضوع پسوندهای دامنه‌های اختصاصی به کشورها یا Domain Top – level ،Country- code یاccTLD ، که درحال حاضر کاملا در اختیار آمریکاست. براساس تصریح بند 63 سند تونس کشورها نباید در تصمیمات مربوطه به ccTLD)) سایر کشورها دخالت کنند.
2ـ موضوع بعد توسعه‌مدار بودن مدیریت اینترنت و خصوصا توجه به ارتقای ظرفیت طرف‌های ذی‌نفع در کشورهای درحال توسعه با هدف مشارکت موثر و معنی‌دار در ترغیبات مدیریتی اینترنت (بندهای51 و52 و به‌ویژه بند 65).
3- موضوع ناعادلانه بودن هزینه‌های برقراری ارتباطات اینترنتی و راه‌هایی برای کاهش این هزینه‌ها (بندهای 49 و50).
4- موضوع چندزبانی (Multi Ligualism) در آدرس‌های اینترنت و تولید محتوا به‌عنوان عامل تسهیل‌کننده و ارتقا‌دهنده دسترسی به اینترنت در کشورهای درحال توسعه (بند 53).
و پس از تونس.......
دبیرکل سازمان ملل اولین نشست مشورتی پیرامون ایجاد مجمع مدیریت اینترنت IGF)) را در بهمن‌ماه سال 1384 در ژنو برگزار کرد که در آن حدود 300 شرکت‌کننده به نمایندگی از دولت‌ها- جامعه مدنی و بخش خصوصی شرکت داشتند. این نشست پیرامون دو سؤال اصلی زیر به بحث و تبادل‌نظر پرداخت:

1- آیا نیازی به یک گروه متشکل از نمایندگان دولت‌ها، جامعه مدنی و بخش‌ خصوصی برای کمک به دبیرکل برای تشکیل (IGF) وجود دارد؟ اختیارات و وظایف آن چیست؟ و چگونه باید شکل بگیرد؟

2- چه گروهی از مسایل مربوط به سیاست عمومی باید ترجیحا در اولین جلسه (IGF) مورد بحث قرار گیرد؟

اهم مواضع کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه در این نشست مشورتی به‌شرح زیر بود:
کشورهای توسعه‌یافته:

1ـ شرکت سه گروه اصلی (دولت‌ها، جامعه مدنی و بخش خصوصی) و ایفای نقش به‌صورت برابر.

2ـ حداکثر فاصله بین جلسات IGF و حداقل طول زمان برای اجلاس.

3ـ یک هیات‌رییسه یا کمیته راهبری کوچک.

4ـ پرداختن به موضوعاتی چون spam، امنیت اینترنت جرایم فضای مجازی Cybercrime حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها، آزادی بیان و حقوق بشر و حسب ضرورت و علاقه طرف مقابل، چاشنی مسایل توسعه‌ای.
کشورهای درحال توسعه:

1ـ مشارکت و نقش متوازن در مقابل نقش برابر برای بازیگران اصلی به‌نحوی که کشورهای درحال توسعه که عملا و به‌دلیل مشکلات مالی و ساختاری قادر به شرکت «برابر» در قیاس با دولت‌ها، بخش خصوصی و جامعه مدنی کشورهای توسعه‌یافته نیستند، بتوانند مشارکتی «متوازن» در فرآیند مباحث داشته باشند.

2ـ فاصله کوتاه‌تر بین جلسات و طول زمانی بیشتر هر اجلاس.

3ـ هیات‌رییسه حتی‌الامکان با تفکیک سه حوزه بازیگران اصلی به سه هیات‌رییسه و یک هماهنگ‌کننده و در صورت عدم امکان‌، با توجه به سیاق سند تونس و اشاره به سرشت چندجانبه multi – stake holder بودن هیات‌رییسه، به‌صورت متوازن.

در ادامه این راه دبیرکل سازمان ملل اینک قرار است براساس این مشورت‌ها طرح‌های خود را برای ساختار و دستور کار نخستین نشست IGF در آبان‌ماه سال جاری ارایه کند.

دکتر سیاوش شهشهانی - بزرگراه فناوری - بیست و ششمین اجلاس عمومی آیکان (ICANN) از پنجم تا نهم تیرماه ۱۳۸۵ و اجلاس‌های مقدماتی آن از سوم تیرماه در شهر مراکش کشور مغرب تشکیل شد.

مدت آخرین تمدید موافقت‌نامه میان آیکان و وزارت بازرگانی آمریکا در شهریورماه به پایان می‌رسد، معاونت امور مخابراتی وزارت بازرگانی آمریکا (NTIA) طی یک فراخوان از افراد وگروه‌ها خواسته که نسبت به عملکرد آیکان و آینده آن اظهارنظر خود را تا تاریخ ۱۶ تیرماه به آن سازمان بفرستند. نامه‌ها و اظهارنظرهای متعددی در این مدت به وزارت بازرگانی آمریکا ارسال شده است. نامه کمیته مشورتی استفاده‌کنندگان عمومی اینترنت (ALAC) که در سایت :
http://forum.icann.org/lists/alac/msg02034.html

قابل دسترسی است و همچنین اظهارنظر بیشتر سازمان‌ها ضمن تایید وجود یک نظام دسترسی پایدار و امن نشانی‌های اینترنتی، بر این تکیه دارد که باید اتصال فعلی آیکان به دولت آمریکا گسسته شده و یک نظام کاملا خنثی از نظر روابط سیاسی جایگزین آن شود.
مروری بر اهم رویدادهای دیگر:

- دو کارگاه دامنه‌های اینترنتی بین‌المللی (IDN) که یکی بیشتر توصیفی بود و دومی به گزارش پیشرفت و ابداعات جدید اختصاص داشت. در کارگاه دوم آقای مهندس علیرضا صالح در مورد دامنه‌‌های اینترنتی فارسی سخنرانی کرد. موضوع قابل توجه در زمینه دامنه‌های بین‌المللی اینکه اکنون آیکان تصمیم گرفته است که در دوره آزمایشی درج دامنه‌های اینترنتی بین‌المللی در کارگزارهای ریشه فعلا موضوع DNames را کنار بگذارد. DNames عبارت است از نظام ترجمه دامنه‌های موجود (مثلا تحت دات‌کام) به زبان‌های دیگر که امتیازهایی انحصاری برای شرکت‌های بزرگ موجود ایجاد می‌کند.
- یک کارگاه در مورد «چشیدن دامنه» که در آن تبعات دوره‌های یک‌هفته‌ای ثبت آزمایشی دامنه مورد بحث قرار گرفت.

- یک کارگاه در مورد راهبری اینترنت و اجلاس پاییز IGF در آتن.

- بررسی WHOIS هم در کمیته مشورتی نمایندگان دولت‌ها (GAC) و هم در سازمان پشتیبان دامنه‌های عمومی .(GNSO)

- بررسی مرجع تعیین نام‌های دامنه کشوری توسط سازمان پشتیبان دامنه‌های کشوری (ccNSO).

- اعلامیه آیکان مبنی بر اینکه بسیاری از مباحثات آیکان از این پس تواما به زبان‌های فرانسه، اسپانیولی و عربی نیز ارایه خواهد شد.
- اعلام اینکه قرارداد پُل ‌تومی مدیرعامل فعلی آیکان که در سال آینده خاتمه می‌یابد به‌مدت دو سال پس از آن (و در صورت تمایل وی تا یک سال اضافی) تمدید خواهد شد.

- اعلام پیوستن مرکز ثبت دامنه انگلستان (.uk) به ccNSO. با تغییر ایجاد شده در اساس‌نامه ccNSO، راه برای پیوستن مراکز ثبت دامنه کشوری هموارتر شده است.

دکتر یونس شکرخواه - بزرگراه فناوری - گروه سازمان ملل درباره جامعه اطلاعاتی (UNGIS) یک نهاد تازه است که شناخت آن میتواند برای کارشناسان ارتباطات و علاقه‌مندان به مباحث جامعه اطلاعاتی مفید باشد.
این گروه که موجودیت آن در آوریل 2006 توسط هیات اجرایی کل سازمان ملل (CEB) مورد تصویب قرار گرفت و از یک مکانیزم بین آژانسی تبعیت می‌کند؛ در واقع قرار است مسایل فراروی سازمان ملل را در عرصه جامعه اطلاعاتی دنبال کند.

به‌عبارت بهتر؛ گروه سازمان ملل درباره جامعه اطلاعاتی به این دلیل شکل گرفته است تا همه مسایل مرتبط با تعقیب اهداف دو اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی را دنبال کند.

همان‌گونه که اطلاع دارید تاکنون دو اجلاس جهانی در سطح سران کشورها درباره جامعه اطلاعاتی تشکیل شده که نخستین آن‌ها در سال 2003 در سوئیس و دومین مورد هم در سال 2005 در تونس برگزار شده است.

نقش UNGIS احتمالا در آینده پررنگ‌تر خواهد شد و یکی از دلایل نیز تصویب موجودیت گروه مزبور از جانب هیات اجرایی کل سازمان ملل است.
اما هیات اجرایی کل سازمان ملل یا همان CEB نیز در واقع یک فروم است که سران اجرایی سازمان‌های وابسته به سازمان ملل را دو بار در سال فرامی‌خواند و با توجیه کردن آنان نسبت به مسایل موجود به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی در قبال موضوعات مبتلا به کل سیستم سازمان ملل می‌پردازد. پس به دیگر سخن کار اصلی CEB ایجاد هماهنگی بین اعضای خانواده سازمان ملل است. رییس CEB نیز خود دبیرکل سازمان ملل است و بد نیست بدانید که CEB از یک سابقه تاریخی برخوردار است و در واقع در سال 1946 و به درخواست شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل شکل گرفت. البته CEB در آغاز تحت عنوان کمیته اجرایی برای هماهنگی ACC فعالیت می‌کرد و بعدها نام خود را به هیات اجرایی کل سازمان ملل یا همان CEB تغییر داد که درحال حاضر 28 آژانس عضو دارد و در عین حال سازمان‌هایی مثل بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و سازمان تجارت جهانی هم جزء آن‌ها هستند.

در هر حال؛ اکنون اعلام موجودیت UNGIS را می‌توان یک تحول در مسیر دست‌یابی به اهداف دو اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی قلمدساد کرد. جالب این‌جاست که UNGIS اکنون ماموریت دارد تا با فراخواندن اعضای CEB، به ارتقای برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های مربوط به جامعه اطلاعاتی بپردازد و راهبر سازمان ملل در زمینه موضوع جامعه اطلاعاتی باشد.

گروه UNGIS برای انجام ماموریت‌های خود در سه زمینه دست به فعالیت خواهد زد:

1ـ کمک به تحقق دو طرح اقدام که مصوبه‌های سوئیس و تونس هستند.

2ـ تسهیل هم‌افزایی بین آژانس‌های سازمان ملل در مسیر نیل به اهداف دو اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی.
3ـ ارتقای آگاهی عمومی نسبت به تحقق اهداف دو اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی توسط سازمان ملل.

گروه UNGIS نخستین نشست خود را در چهاردهم جولای 2006 با حضور 22 عضو (از آژانس‌های سازمان ملل) برگزار کرد. ریاست این گروه را در سال اول اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دوربرد برعهده دارد و یونسکو، سازمان بهداشت جهانی و برنامه توسعه سازمان ملل نیز معاونان آن خواهند بود.

درهمین نشست، نمایندگان «مؤسسة آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی» و دولت فرانسه، طرح‌های ویژة خود دربارة زیرساخت اطلاعات و ارتباطات را ارائه کردند و دبیرکل «اتحادیة بین‌المل ارتباطات دور» هم «کتاب طلایی اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» و «برنامة کلی جمع آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات» را معرفی کرد (13)
ت. نشست مشورتی خط عمل شمارة 8: تنوع فرهنگی و هویت، تنوع زبانی و محتوای محلی

اولین نشست مشورتی تسهیل پیگیری و اجرای خط عمل شمارة 8، درمورد «تنوع فرهنگی و هویت، تنوع زبانی و محتوای محلی»، در 12 مه 2006، به‌سرپرستی «یونسکو»، درکاخ ملل، مقر دفتر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو، تشکیل شد.

در این نشست، 62 تن از نمایندگان دولت‌ها، سازمان های غیردولتی وابسته به جامعة مدنی، سازمان‌های بین‌الدول و مؤسسات خصوصی، شرکت داشتند. ریاست نشست مذکور را خانم «الیزابت لانگورث»، مدیربخش جامعة اطلاعاتی «یونسکو» و خانم «کاترینا استنو»، مدیربخش سیاست‌های فرهنگی و گفت‌و‌گوی فرهنگ‌ها» در «یونسکو»، به‌عهده گرفته بودند.

هدف‌های اصلی این نشست مشورتی، تسهیل عرضة دیدگاه‌های دست‌اندرکاران برگزاری دو اجلاس عالی ژنو و تونس، دربارة اولویت‌ها و کارشناسی‌های مربوط به خط عمل شمارة 8، تعیین یک گروه هسته‌ای برای تشکیل یک «هیأت چندجانبة» معرف دست‌اندرکاران یادشده، انتخاب تسهیل‌کنندة رسمی، تباد ل‌نظر راجع به طرزکار هیأت مذکور و تقسیم وظایف آن به جند زمینة تخصصی و موضوعی، معرفی شده بودند.

برمبنای هدف‌های موردنظر، اسناد مختلف زیر، ازسوی یونسکو تهیه شده و در اختیار شرکت‌کنندگان نشست مشورتی، قرارگرفته بودند:

1- دستورکار موقت نشست

2- پیشنهادهای اولیه دربارة شیوه‌های کار هیأت چند جانبه و تشکیل زیرگروه‌های تخصصی و موضوعی

3- پیشنهاد طرزکارهای متناوب، براساس زمینه‌های راهبردی

4- تهیة طرح مقررات کار هیأت چندجانبة مأمور تدارک پیگیری و اجرای خط عمل موردنظر.

خانم «الیزابت لانگورث»، درمراسم افتتاح نشست مشورتی، از ضرورت همکاری جمعی برای مشخص‌کردن نتایج موردانتظار از پیگیری و اجرای خط عمل شمارة 8 و منافع حاصل از شیوة کار مبتنی‌ برفعالیت‌های هیأت چندجانبة یادشده سخن گفت. به‌دنبال وی «خانم کاترین استنو»، دربارة اهمیت ارزش گذاری و احترام به تنوع فرهنگی و ضرورت پیشبرد جریان آزاد اندیشه‌ها ازطریق نوشته و تصویر صحبت کرد و رسالت اصلی یونسکو را، کوشش درراه تحقق این دوهدف معرفی نمود. او درادامة بیانات خود، یادآور شد که تنوع فرهنگی دربرابر دوچالش قراردارد. تنوع فرهنگی ازیک سو، باید برتأمین همزیستی متوازن و احساس سرور افراد و گروه‌های دارای افق‌های فرهنگی مختلف، از زندگی جمعی در سایة آرامش و صلح پایدار، استوار باشد و ازسوی دیگر شرایط حراست از خلاقیت‌ها، با شکل‌های فراوان آن‌ها درجهت بیان فرهنگ‌ها را فراهم آورد. بنابراین، یونسکو خودرا موظف می‌داند برایجاد محیط مناسب برای احترام به حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی، به‌ویژه حقوق و آزادی‌های اقلیت‌ها و خلق‌های بومی، کمک کند و از تدارک سیاست‌‌های مطلوب به‌منظور همگرایی و مشارکت تمام شهروندان در فرایندهای فرهنگی، حمایت نماید. به‌همین لحاظ، توجه خاص «یونسکو» به کثرت‌گرایی فرهنگی در همین‌ مسیر، معطوف شده است. وی سپس دراین زمینه، ازنقش مهم تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات، به‌عنوان ابزارهای بیان فرهنگی و گفت و گوی میان فرهنگی در دنیای امروز، سخن گفت و براهمیت کاربرد آن‌ها در راه تحقق هدف‌های خط عمل شمارة 8 تأکید گذاشت. او درپایان سخنان خویش، جایگاه خاص «اعلامیة بین‌المللی یونسکو دربارة تنوع فرهنگی» (مصوب پائیز 2001) رابرای نیل به‌ هدف‌های یادشده، بسیار پراهمیت شناخت.

در ادامة تبادل‌نظرهای نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة8، عده‌ای از شرکت‌کنندگان آن، در مورد ضرورت استفاده از گزارش‌های فعالیت‌های گروه‌های هماهنگ‌کننده و تسهیل‌کنندة خط عمل‌های دیگر، اهمیت تبادل دیدگاه‌ها و تجربه‌های گروه‌های مذکور، شیوه‌های کار هیأت چند جانبه و ایجاد گروه‌های فرعی تخصصی و موضوعی مربوط به آن، مانند زیرگروه‌های «حافظه و میراث»، «محتوای محلی و بیان فرهنگ معاصر»، «تنوع زبانی» و «معرفت‌های بومی»، سخن گفتند.

در پایان نشست مذکور، شرکت کنندگان آن به‌اتفاق آراء، «یونسکو» را به‌عنوان «تسهیل‌کنندة رسمی» خط عمل شمارة 8 انتخاب کردند، طرح مقررات مربوط به شیوة کار هیأت چندجانبه‌ را مورد بررسی قراردادند و متن آن را برمبنای طرح مصوب نخستین نشست مشترک هماهنگ‌سازان و تسهیل‌کنندگان خط عمل‌های مختلف، که در 24 فوریة 2006 در ژنو تشکیل شده بود، تصویب نمودند. (14)
مآخذ
1. Secretary General establishes advisory Group to Assist him in Convening Internet Governance forum. 17 May 2006. New York: United Nations Secretary General,SG/A/1006,PI/1717

2. Message from the United Nations Secretary- General about the Advisory Group on the Information Society

http://www.intgovforum.org/sg-letter-en.html

3. The Internet Governance Forum(IGF)

http://www.intgovforum.org

- Programme Outline

http://www.intgovforum.org/Athens-Outline.htm

4. Ibid

5. United Nations Group on the Information Society(UNGIS), Terms of Reference as endorsed by the Chief Executives Board for Coordination during its First Regular Session of 2006, on 7 April in Madrid

UNGIS/1/Doc-3, http://www.ungis.org

6. Ibid

7. Ibid

8. Ibid

9. Ibid

10. International Steps taken to Build Global Information Society: United Nations Agencies to coordinate Implementation of WSIS Plan of Action.

http://www.itu.int/newsroom/press, 4/8/2006

11. WSIS Implementation by Action Line: Action Line Facilitation Meetings.

http://www.itu.int/wsis/implementation/meetings.html

12. Summary Report: Consultation of WSIS Action Lines Facilitators- Moderators. Geneva, 24 February 2006

http://www.itu.int/wsis/implementation/meetings.html

13. Summary Report: Consultation on Facilitation of WSIS Action Line C2 On Information and Communication Infrastructure.

Doha (Qatar), 9 March 2006

http://www.itu.int/wsis/implementation/meeting.html

14. Summary Report; Consultation on Facilitation of WSIS Action Line C8 on Cultural Diversity and Identity, Linguistic Diversity and Local Content, Geneva, 12 May 2006

http://www.itu.int/wsis/implementation/meeting.html

منبع : Iranwsis.ir

دکتر کاظم معتمد نژاد - از زمان برگزاری دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌اطلاعاتی»، که در روزهای 16 تا 18 نوامبر 2005 در تونس تشکیل شد، برای اجرای مصوبات مندرج در دو سند نهایی مرحلة اخیر این اجلاس عالی، شامل «سند تعهد تونس» و «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، که در واقع مکمل دو سند نهایی مصوب مرحلة قبلی اجلاس عالی مذکور (ژنو: 10 تا 12 دسامبر 2003) با عنوان‌های «اعلامیة اصول» و «برنامة عمل» به شمار می‌روند، در سطح بین‌المللی اقدام‌های مهمی در مورد پی‌گیری و اجرای این مصوبات صورت گرفته‌اند.

در سند دوم مصوب اجلاس عالی اخیر، موسوم به «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، سه تصمیم مهم راجع به ضرورت تحول «مکانیسم‌های تأمین مالی» تدارک تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات توسعه‌ای، تشکیل «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» و «پی‌گیری و اجرای» مصوبات مراحل دوگانة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌اطلاعاتی» در ژنو و تونس؛ با تکیة خاص بر یازده مورد خطوط اصلی مندرج در «برنامة عمل» مصوب اجلاس عالی ژنو، انعکاس یافته بودند و از دبیرخانة سازمان ملل متحد و دولت‌ها، سازمان‌‌‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی، خواسته شده بود که برای تحقق آن‌ها اقدام کنند.

دربارة مصوبات مذکور، صرفنظر از موضوع تحول مکانیسم‌های تأمین مالی تدارک تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات برای کشورهای در حال توسعه، که مسأله‌ای بسیار پیچیده است و بدون همکاری و کمک مؤثر کشورهای ثروتمند تحقق نمی‌یابد، در دو زمینة دیگر، شامل تشکیل «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» و تعقیب و اجرای «خطوط عمل» یازده‌ گانة یاد شده، در ماه‌های اخیرکوشش‌های خاصی از سوی دبیرخانة سازمان ملل، به عمل آمده‌اند.

«کوفی‌انان»، دبیر کل این سازمان، با تشکیل دو نشست مشورتی در ماه‌های فوریه و مه 2006، چگونگی برگزاری و برنامة نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» را، که ایجاد آن به سبب اختلافات شدید ایالات متحدة آمریکا و برخی از دولت‌های متحد یا تحت نفوذ آن با اکثریت کشورهای جهان راجع به آیندة ادارة امور اینتر نت، در اجلاس عالی تونس ضروری شناخته بود، مشخص کرده‌است و برای کمک به برگزاری هر چه بهتر این نشست و همکاری در تحقق هدف‌های اصلی مجمع مذکور، یک «گروه مشورتی»، مرکب از 47 تن ازمتخصصان و محققان جهانی، در زمینة راهبری اینترنت انتخاب نموده‌است. به موازات این کوشش‌ها، دبیرخانة ویژة این مجمع، که در ژنو تشکیل شده است، مقدمات برگزاری اولین نشست آن در روزهای 30 و 31 اکتبر و 1 و 2 نوامبر 2006 در آتن پایتخت یونان را فراهم ساخته است.

اقدام مهم دیگر دبیر کل سازمان ملل متحد، تشکیل یک گروه مطالعاتی و عملیاتی جدید، موسوم به «گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی» است که مسئولیت نظارت بر فعالیت‌های مربوط به پی‌گیری و اجرای مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس را به عهده دارد. این گروه با مشارکت عده‌ای از مدیران همکاران نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد، به ویژه «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» ، «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، تشکیل شده است و ریاست آن هر سال به طور متناوب به یکی از این نهادها واگذار می‌شود.

باید در نظر داشت که ابتکار تشکیل این گروه، به سبب توجه خاص سازمان ملل متحد به پی‌گیری و اجرای خطوط عمل یازده‌گانة مصوب «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه اطلاعاتی»، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا در ماه‌های اخیر، چند نهاد تخصصی سازمان ملل متحد که در اجلاس عالی تونس، برای سرپرستی و نظارت و ارزیابی چگونگی تحقق هدف‌های عملی یازده‌گانة مورد نظر، تعیین شده‌اند، کوشش‌های زیادی در این باره به عمل آورده‌اند و به این منظور، نشست‌های تخصصی گوناگونی نیز با همکاری نمایندگان دولت‌ها، جامعة مدنی و بخش خصوصی، ترتیب داده‌اند.

در این میان، متأسفانه در ایران هنوز هیچ اقدام عملی مهمی در زمینة همکاری برای تحقق مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، صورت نیافته است و شاید بتوان گفت که مهم‌ترین‌کوشش‌های مربوط به آن‌ها، برگزاری همایش‌ها و نشست‌هایی بوده است که برای «ارزیابی ملی مصوبات اجلاس عالی تونس» ،«بررسی فعالیت‌ها و همکاری‌های ایران در برگزاری مراحل دوگانة اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» و «یونسکو: جامعة اطلاعاتی و جامعة معرفتی»، از سوی انجمن ایرانی مطالعات جامعة اطلاعاتی با کمک و همکاری شورای عالی اطلاع‌رسانی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و کمیسیون ملی یونسکو در ایران، در زمستان 1384 و بهار 1385 در تهران، ترتیب داده‌ شده‌اند.

اکنون درحالی که بیشتر از مدت دو ماه دیگر تا تشکیل نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» در یونان باقی نمانده است و اقدام نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد برای پی‌گیری و اجرای خطوط اصلی یازده‌گانة «برنامة عمل» اجلاس عالی ژنو، به سرعت دنبال می‌شود، باید انتظار داشت که از سوی سازمان‌های مملکتی مسئول مسائل مربوط به این زمینه‌ها، اقدام‌های عاجلی صورت گیرند و برای مشارکت مطلوب ایران در نشست آیندة «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» در آتن و همچنین تهیه و تدوین گزارش‌های راجع‌به پی‌گیری و اجرای هدف‌های مورد نظر در حوزه‌های عمل مصوبات اجلاس‌های عالی ژنو و تونس و ارائة آن‌ها به نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد، پیش‌بینی‌های لازم به عمل آیند.
۱- تشکیل گروه مشورتی راهبری اینترنت

«کوفی انان»، دبیرکل سازمان ملل متحد، به‌دنبال عدم حصول توافق بین‌المللی درمورد چگونگی راهبری اینترنت درنشست‌های عمومی دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» درتونس (16 تا 18 نوامبر 2005)، ازسوی نمایندگان دولت‌ها، سازمان‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی شرکت‌کننده در این اجلاس عالی، مأموریت یافت تا برای تشکیل نخستین نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» ، به‌میزبانی دولت یونان درنیمة دوم سال 2006 درشهر آتن، اقدام‌های ضروری را انجام‌دهد.

در بند 72 سند «برنامة کار تونس برای جامعة اطلاعاتی» که در اجلاس عالی تونس به توصیب رسید، از دبیر کل سازمان ملل متحد تقاضا شد تا براساس یک فرایند گشوده و فراگیر، دربارة ایجاد مجمع مذکور، که برای آن مطابق همان بند، مأموریت‌ها و وظایف زیر، پیش‌بینی شده‌اند، اقدام کند:

1- بحث و بررسی در زمینة سیاست‌های عمومی مربوط به عناصر کلیدی راهبری اینترنت، به منظور تحکیم و تقویت پایداری، قدرت، امنیت، ثبات و توسعة اینترنت.

2- تسهیل گفت و گو بین نهادهای مختلف دست‌اندرکار سیاست‌های عمومی بین‌المللی راجع به اینترنت و بحث و بررسی در مورد موضوع‌هایی که به وضعیت هیچ کدام از نهادهای کنونی لطمه نمی‌زنند.

3- تبادل نظر با سازمان‌های بین‌الدول و نهادهای مناسب دیگر، دربارة موضوع‌های مربوط به آن‌ها در زمینة راهبری اینترنت

4- تسهیل تبادل اطلاعات و بهترین عملکردها و استفادة هر چه بیشتر در مورد آن‌ها، از کارشناسی مجامع دانشگاهی، علمی و فنی

5- راهنمایی و مشورت‌دهی به تمام دست‌اندرکاران، از طریق پیشنهادهای مربوط به طرق و وسایل تسریع امکانات دسترسی به اینترنت و استفاده از آن با بهای مناسب در کشورهای در حال توسعه.

6- تقویت وتحکیم تعهدات دست‌اندرکاران کنونی و آیندة مکانیسم‌های راهبری اینترنت، به ویژه دست‌اندرکاران کشورهای در حال توسعه

7- شناخت موضوع‌های جدید راجع به راهبری اینترنت و جلب توجه نهادهای مربوط و عموم مردم به این موضوع‌ها و ارائۀ توصیه‌های مناسب در موارد لزوم

8- کمک به توانمند‌سازی برای راهبری اینترنت در کشورهای در حال توسعه و استفادة کامل از منابع محلی معرفتی و کارشناسی

9- ارتقاء و اعتلای کاربرد اصول بنیادهای مورد نظر «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» در فرایندهای راهبری اینترنت

10- بحث و بررسی راجع به منابع حیاتی اینترنت در میان موضوع‌های مختلف مورد مباحثه

11- کمک به یافتن راه‌حل‌های مناسب برای مسائل ناشی از کاربرد یا سوء کاربرد اینترنت، به ویژه در مورد کاربران روزمرة آن

12- انتشار گزارش‌ها، مذاکره‌ها و تبادل نظرهای مجمع مباحثه
الف. انتخاب گروه مشورتی

دبیر کل سازمان ملل متحد، چند هفته بعد از برگزاری اجلاس عالی تونس، برای تهیة مقدمات برگزاری نخستین نشست مجمع مباحثۀ یاد شده، باهمکاری «نیتین دیزای» ، مشاور ویژة خود در زمینة «راهبری اینترنت»، در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو، دبیرخانة کوچکی دائر کرد و ترتیبی اتخاذ نمود تا یک نشست مشورتی مقدماتی در روزهای 16 و 17 فوریة 2006، برای تدارک مجمع مباحثة موردنظر، در ژنو تشکیل شود و برنامة اولین نشست این مجمع را آماده سازد. در این میان، دبیرکل سازمان ملل متحد، برای انتخاب یک «گروه مشورتی»، دربارة «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» نیز به‌بررسی و تصمیم‌گیری پرداخت و در17 مه 2006، اسامی 47 تن از اعضای این گروه را که از میان اعضای دولت‌ها، سازمان‌های وابسته به‌جامعة مدنی و بخش خصوصی و همچنین مجامع علمی و پژوهشی دانشگاهی، از مناطق جغرافیایی مختلف جهان برگزیده شده‌اند و ریاست آن را «نیتین دیزای» مشاور ویژة او درزمینة راهبری اینترنت به‌عهده دارد، اعلام نمود.(1)
ب. دستور کار نخستین نشست مجمع مباحثه: راهبری اینترنت برای توسعه

در نخستین نشست «گروه مشورتی» یادشده، که در روزهای 22 و 23 مه 2006 تشکیل شد، ازسوی این گروه توصیه‌هایی دربارة دستور کار و برنامه‌های مجمع مباحثة موردنظر و همچنین ساختار و طرز کارآن، صورت گرفتند.

در همین نشست، توافق شد که اولین نشست رسمی مجمع مباحثه، با عنوان «راهبری اینترنت برای توسعه»، برگزار شود وچهار موضوع زیر را دردستور کارخود قراردهد:

1-گشودگی: آزادی بیان، جریان آزاد اطلاعات، اندیشه‌ها و معرفت‌ها

2-امنیت: ایجاد اعتماد و اطمینان در کاربرد اینترنت ازطریق توسعة همکاری‌ها

3-تنوع: پیشبرد چند زبانی ‌گرایی و محتوای محلی

4-دسترسی: اتصال اینترنتی – سیاست‌ها و قیمت‌ها

در نشست مذکور، همچنین تصمیم گرفته شد که، موضوع «توانمندسازی» نیز به‌عنوان یک اولویت مرتبط با چهارزمینة فوق، طرف توجه قرارگیرد.

پ. پیام دبیر کل سازمان ملل متحد

در پیامی که دبیرکل سازمان ملل متحد، به‌مناسبت اعلام اسامی اعضای این گروه مشورتی منتشر کرد، چنین گفته شده است:

«... درمدت کوتاهی، اینترنت به‌صورت یک عامل دگرگونی حساس و مؤثر و حتی انقلابی درآمده است و شاید بتوان گفت به‌ یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیشرفت تبدیل گردیده است. اینترنت یک ابزار عالی برای پیشبرد و دفاع آزادی و دسترسی به‌اطلاعات و معرفت‌هاست.

«اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، راه آغاز گفت‌و‌گو بین دو فرهنگ متفاوت، جامعة اینترنتی غیردولتی، باسنت‌های تصمیم‌گیری غیررسمی و از پائین‌به‌بالا و دنیای رسمی‌ترو ساختار یافته‌تر دولت‌ها و سازمان‌های بین‌الدول را گشوده است. آرزو دارم که «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» بتواند این گفت‌وگو را گسترده‌تر سازد و به‌تفاهم بیشتر دربارة چگونگی استفادة کامل تمام ملت‌های جهان از توانایی‌های بالقوة اینترنت، کمک کند...» (2)
ت. برنامه‌های چهار روزة نخستین نشست

مطابق برنامه‌ای که درنخستین نشست گروه مشورتی منتخب دبیرکل سازمان ملل متحد، درروزهای 22 و 23 مه 2006، دربارة برگزاری «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» برای جلسات چهارروزة این مجمع، در روزهای 30 و 31 اکتبر و 1 و 2 نوامبر 2006، درآتن پایتخت یونان، تهیه و تنظیم شده است، در این جلسات موضوع‌های زیر به‌بررسی و تبادل‌نظر گذاشته می‌شوند:

- در صبح نخستین روز این نشست، مراسم افتتاح مجمع مباحثه، برگزار خواهد شد و سپس یک جلسة عمومی دربعدازظهر آن روز، برای بحث و بررسی راجع‌به شیوه‌های گفت‌و‌گو درمورد سیاست‌های عمومی طرف توجه مجمع و ایجاد زمینة مناسب برای مذاکره دربارة موضوع‌های پیش‌بینی شده در برنامة کار سه روز بعد آن، تشکیل خواهد گردید.

- دومین روز نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت»، به‌بحث و بررسی راجع به گشودگی و امنیت اینترنت اختصاص خواهد داشت.

- درسومین روز نشست این مجمع، موضوع‌های مربوط به‌تنوع و دسترسی، به‌مباحثه گذاشته خواهند شد.

- چهارمین روز این نشست، بازنگری کارهای سه‌ روز گذشته را طرف توجه قرارخواهد داد و درکنار آن، چگونگی برگزاری نشست آیندة مجمع هم مورد تبادل‌نظر قرارخواهد گرفت. درآن روز، پیش از پایان کار نخستین نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت»، میزگردی بامشارکت عده‌ای از جوانان کشورهای مختلف برای بحث و بررسی راجع به‌موضوع‌ها و مسائل خاص آنان درزمینة اینترنت، تشکیل خواهد گردید و چشم‌اندازهای استفادة آیندة جوانان از اینترنت، هم ازنقطه‌نظر تکنولوژیک و هم ازلحاظ سیاست‌های عمومی و مدیریت اینترنت، ترسیم خواهند شد.

در برنامه‌های جلسات چهار روزة نخستین نشست مجمع یادشده، چنان‌که قبلاٌ نیز اشاره شد، موضوع »توانمند‌سازی»، به عنوان یک موضوع دارای اولویت‌ مرتبط بازمینه‌‌های اصلی دیگر مورد بحث مجمع، طرف توجه خواهد بود.
ث. استقبال از همکاری‌ها

برای تدارک هر چه بهتر برگزاری نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، در اواخر مه 2006 از تمام علاقه‌مندان به مشارکت در مباحثه‌ها و تبادل نظرهای چهارروزة این مجمع خواسته شده بود، دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود دربارة موضوع‌های اصلی یا فرعی مورد بحث در این نشست را به دبیرخانة آن ارسال دارند تا دبیرخانه بتواند با استفاده از آن‌ها، گزارش‌ها و مقاله‌های مناسبی تهیه و تدوین کند و آن‌ها را به عنوان اسناد رسمی نشست و از طریق ترجمه به زبان‌های رسمی سازمان‌ ملل متحد، در اختیار شرکت‌کنندگان بگذارد. به این منظور، تاریخ 15 ژوئیة 2006، آخرین زمان تحویل نوشتار‌های حاوی دیدگاه‌های پیشنهادی علاقه‌مندان، به دبیرخانة مجمع، از طریق اینترنت تعیین شده بود.
ج. تهیه و تدوین گزارش‌ها

در پایان نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، قرار است گزارش‌های جلسات مختلف نشست و همچنین گزارش نهایی تمام جلسات چهارروزة آن، تهیه و تدوین شوند و منتشر گردند. در این گزارش‌ها، متن‌های مورد مباحثه و تبادل نظر و مورد تأئید و تصویب، از قبیل تصمیم‌نامه‌ها و قطعنامه‌ها، وجود نخواهند داشت. اما در پایان جلسات نشست، رئیس مجمع، گزارشی از چگونگی تشکیل جلسات مذکور و موضوع‌های مورد مباحثه، ارائه خواهد کرد. گزارش نهایی نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، به دبیر کل سازمان ملل متحد ارائه خواهد گردید و متن آن از طریق اینترنت در اختیار همگان گذاشته خواهد شد.

پیش‌بینی می‌شود که در جریان مباحثات نشست آتن، «ائتلاف‌های پویا و پرتحرکی»، مرکب از افراد یا نهادهای مختلف، برای همکاری مشترک آن‌ها در مورد پی‌گیری یک ابتکار جدید دربارة راهبری اینترنت، نیز پدید آیند.(3)
چ. چگونگی تشکیل جلسات

شکل‌ها و شیوه‌های تشکیل جلسات مجمع مباحثه، با توجه به انواع مباحثه‌ها و افراد شرکت کننده در آن‌ها، قابل انعطاف خواهند بود و قاعدتاً جلسات اختصاص یافته برای ارائة سخنرانی‌های افتتاحیه و سخنرانی‌های کلیدی و میزگردهای مباحثه‌ای، دارای مدیر هماهنگ کننده و تفاهم دهنده را دربرخواهند گرفت. همچنین تمام جلسات، تا حد امکان، جنبة تعاملی خواهند داشت و با سوال و جواب همراه خواهند بود.

جلسه‌های عمومی «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، در سالن‌های بزرگ و به مدت سه ساعت، برگزار خواهند شد ودر این زمینه، وقت‌های لازم برای ترجمة سخنرانی‌ها و تبادل نظرها به زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد، ملحوظ خواهند گردید.

محتوای مباحث مورد تبادل نظر درجلسات مجمع، با توجه به موضوع‌های اصلی‌ آن‌ها، متفاوت خواهند بود. اما سخنرانان، سعی خواهند کرد تا دربارة اهمیت موضوع و گسترة آن، اطلاعات لازم را در اختیار مخاطبان بگذارند و توضیحات مورد لزوم راجع به آن را ارائه کنند. در زمینة هر موضوع سخنرانی و بحث و تبادل نظر، کوشش خواهد شد، جنبه‌های چندگانة توسعه‌ای، توانمندسازی و آزادی بیان آن، به طور مرتبط با یکدیگر، طرف توجه واقع شوند.

در روزهای دوم، سوم و چهارم نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، پیش از شروع برنامه‌های آن روز، مدت یک ساعت به بررسی و ارزیابی مباحثه‌های جلسات روز پیش اختصاص خواهد یافت. در این بازنگری یک ساعته، که در یکی از سالن‌های بزرگ هتل محل برگزاری نشست صورت خواهد گرفت، از تمام امکانات گرافیک و ابزارهای نمایش نیز بهره‌برداری خواهد گردید.
ح. میزگردهای تخصصی

در برنامة چهار روزة نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، برنامه‌های خاصی هم برای برگزاری میزگردها پیش‌بینی شده‌اند. این میزگردها ممکن است دربارة موضوع‌های دستور کار این نشست و یا موضوع‌های دیگر مربوط به راهبری اینترنت باشند. میزگردهای راجع به موضوع‌های اصلی دستور کار مجمع، نباید در ساعاتی که جلسات رسمی مهم مربوط به آن‌ها برگزار می‌شوند، تشکیل گردند. تمام میزگردها باید با مباحثه‌های گشوده و آزاد برگزار شوند.

برای ارائة گزارش‌های ویژة مربوط به کشورها یا نهادهای مختلف، در برخی از جلسات عمومی نشست، در هر مورد 5 دقیقه وقت در نظر گرفته شده است و در صورتی که نماینده یا نمایندگان کشور یا سازمانی، فرصت عرضة مستقیم گزارش خود را به دست نیاورند، گزارش اینترنتی یا ویدئوئی آن‌ها، در اختیار علاقه‌مندان گذاشته خواهد شد.

برای نمایش فعالیت‌های کشورها و نهادها و معرفی طرح‌های پژوهشی محققان، در سالن‌های هتل پلازای آتن، که برای برگزاری نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» پیش‌بینی گردیده است، محل‌های لازم در نظر گرفته شده‌اند. (4)

۲- تأسیس گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی

«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی» ، که مقدمات ایجاد آن به کوشش «کوفی‌انان» دبیر کل سازمان ملل متحد، در ماه‌های اخیر فراهم شده بودند و مقررات مربوط به تشکیل آن، در 7 آوریل 2006، در نخستین اجلاسیة رسمی آن به تصویب رسیده‌بودند، در روز 14 ژوئیة 2006 (23 تیر 1385)، طی مراسمی با حضور نمایندگان عالی 22 نهاد تخصصی وابسته به سازمان مذکور و به ریاست «یوشیو او‌تسومی»، دبیر کل «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، در مقر این اتحادیه در ژنو آغاز به کار کرد.

دبیر کل سازمان ملل متحد، براساس توصیة مندرج در «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی» (مصوب دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» : تونس، 16 تا 18 نوامبر 2005) مأموریت یافته بود، تا از طریق مشاوره با «هیأت اجرایی عالی هماهنگی نهادهای ملل متحد» و با همکاری این هیأت، «گروه ملل متحد در مورد جامعة‌اطلاعاتی» را در جهت تسهیل پی‌گیری‌ و اجرای تصمیمات ومصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، تشکیل دهد و در این زمینه، به ویژه از تجربه‌ها و فعالیت‌های «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد» (یونسکو) و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در این زمینه استفاده کند(5)
الف. هدف‌های گروه

هدف‌های مهمی که برای این گروه جدید در نظر گرفته شده‌اند، به این قرارند:

1- مهم‌ترین هدف «گروه ملل متحد در مورد جامعة‌اطلاعاتی» ، هماهنگ‌سازی فعالیت‌ها و سیاست‌های نظام ملل متحد در زمینة اجرای «برنامة عمل» مصوب اجلاس عالی ژنو و «دستورکار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، مصوب اجلاس عالی تونس ‌است.

2- گروه مذکور، به منظور تحقق هدف یاد شده، موظف است در اجرای مصوبات مندرج در این دو سند، از طریق وارد کردن و اولویت‌دادن برنامه‌های مورد نظر آن‌ها در رأس فعالیت‌ها و اقدام‌های نهادهای عضو این گروه، کمک کند و به این گونه، مکانیسم‌های اجرایی برنامه‌های ملی ومنطقه‌ای و بین‌المللی مربوط به جامعة‌اطلاعاتی را بر مبنای بندهای 100 و 101 و همچنین بندهای 108 تا 110 «دستورکار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، کاملاً هماهنگ سازد، با توجه به ضرورت این هماهنگی، شرایطی ایجاد کند که فعالیت‌ها و اقدام‌های نهادهای تخصصی عضو نظام ملل متحد در زمینة پیشبرد هدف‌های مربوط به جامعة اطلاعاتی ، جنبه‌های تکراری و همپوشی نداشته باشند و این نهادها حداکثر کوشش را برای همکاری مشترک در زمینه‌های پیگیری و اجرای تصمیمات و مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، به عمل آورند. گروه جدید ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی،‌همچنین باید سعی کند تا آگاهی‌های عمومی راجع‌به اقدام‌های نظام ملل متحد برای اجرای هدف‌ها و توصیه‌های مندرج در بندهای«برنامة عمل» و «دستور کار» را افزایش و گسترش دهد.‌(6)
ب. وظایف گروه

برای «گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، وظایف خاصی به ترتیب زیر پیش‌بینی شده‌اند:

1- راهبری فعالیت‌ها و پیشرفت‌های مربوط به پی‌گیری و اجرای تصمیمات و مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، براساس اطلاعات و گزارش‌های نهادهای عضو هیأت اجرایی هماهنگی این نهادها.

2- همکاری با «برنامة ملل متحد برای توسعه»، به منظور حصول اطمینان نسبت به همبستگی هرچه بیشتر اجرای برنامه‌های عملی مورد نظر اجلاس‌های عالی دوگانة ژنو و تونس، با برنامه‌ریزی‌ها و پی‌گیری‌های طرف توجه در «چارچوب مساعدت به کمک‌های ملل متحد» .

3- تسهیل مبادلة اطلاعات، اقدامات و تجربیات میان سازمانی نهادهای تخصصی ملل متحد و از جمله، تجربه‌ها و سرمشق‌های آن‌ها راجع‌به تحقق هدف‌های مصوب مراحل دوگانة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، از طریق ایجاد توازن و هماهنگی بین کوشش‌های اجرایی.

4- همکاری نزدیک با «برنامة مشارکتی سنجش تکنولوژ‌ی‌های اطلاعات و ارتباطات برای توسعه» ، در جهت گرایش دادن رویکرد نظام ملل متحد، به توسعة شاخص‌های مناسب در این زمینه.

5- پیشبرد ارتباط مؤثر وهمکاری مناسب، بین نظام ملل متحد، سازمان‌های بین‌الدول خارج از این نظام، سازمان‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی، از جمله در زمینة فعالیت‌های گروه‌های چند جانبه‌‌ای و شبکه‌ای.

6- تعیین اقدام‌های کلیدی و اتخاذ توصیه‌های ضروری، در مورد سیاست‌های عمومی و پیشنهاد ارائة گزارش‌های مؤثر راجع به اجرای تصمیمات و مصوبات «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، به منظور ارزیابی از سوی نظام ملل متحد.

7- برقراری مکانیسم‌های لازم برای ارائة گزارش‌های منظم در زمینة فعالیت‌های گروه، به دست‌اندرکاران «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌ اطلاعاتی» (دولت‌ها، جامعة مدنی وبخش‌ خصوصی)، به ویژه در مورد تدارک گزارش‌های طرف توجه در مصوبات اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، به منظور عرضه به شورای اقتصادی و اجتماعی و مجمع عمومی ملل متحد.

8- انتشار اطلاعات راجع به وضع پیگیری و اجرای تصمیمات و مصوبات «اجلاس جهانی سران دربارة جهانی اطلاعاتی»، در داخل نظام ملل متحد و برای استفادة مخاطبان عمومی (7)
پ. شیوه‌های عمل گروه

«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، دارای رئیس و سه معاون رئیس است. رئیس گروه و دو تن از معاونان وی، هر سال به طور متناوب و به صورت چرخشی، از میان همکاران «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، برگزیده می‌شوند و معاون سوم رئیس گروه هم به طور سالانه و به صورت چرخشی، از میان همکاران سایر نهادهای عضو آن، انتخاب می‌گردند. خدمات دبیرخانه‌ای و پشتیبانی تدارکاتی گروه مذکور، نیز از سوی نهادهای شرکت کننده در مدیریت آن، تأمین می‌شوند.

در سال اول فعالیت گروه، ریاست آن با دبیر کل «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و معاونت آن با نمایندگان «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه» و «سازمان جهانی بهداشت»، خواهد بود.

«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، برای فعالیت‌ها و اقدام‌های خود یک برنامة کار تعیین می‌کند که هر دوسال یک بار، مورد تجدید نظر قرار می‌گیرد.

این گروه، حداکثر استفاده را از شیوه‌های کار گروهی الکترونی، به عمل خواهد آورد و در هر سال بیش از یک نشست حضوری برگزار نخواهد کرد.

گروه یادشده، به صورت مناسب با کمیسیون‌های منطقه‌ای ملل متحد ونهادهای مبتنی بر توافق‌های «برتون وود» (بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول)، همکاری خواهد کرد.

مقررات مربوط به تشکیل و فعالیت گروه، به طور مقتضی و در زمان ضروری، مورد تجدید نظر و اصلاح قرار خواهند گرفت و روزآمد خواهند شد (8)

در نخستین نشست این گروه، در 14 ژوئیة 2006 در ژنو، ضمن بررسی هدف‌ها و وظایف آن، علاوه بر نکاتی که در مقررات مربوط به تشکیل و فعالیت گروه مذکور پیش‌بینی گردیده‌اند، ضرورت توجه خاص به کاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات وارتباطات در اجرای «هدف‌های توسعة هزاره» نیز مورد تأکید واقع شدند. در این نشست، اعضای گروه تصمیم گرفتند، کوشش‌های جمعی خود را در هر سال بر یک یا دو موضوع مربتط با هم در چند کشور مورد انتخاب، متمرکز کنند. به همین لحاظ، مقرر شد که دورة یک سال آیندة گروه، بر توسعة دسترسی به ارتباطات، از طریق مراکز چندرسانه‌ای جماعتی، فروشگاه‌های خرید الکترونی و همچنین اقدامات مربوط به گسترش بهداشت الکترونی و گردشگری الکترونی، معطوف گردد و در این جهت، به کمک «برنامة ملل متحد برای توسعه»، چگونگی آمادگی یک یا دو کشور در مورد استفاده از استراتژی‌ها و سیاست‌های الکترونی، برای تدارک امکانات برخورداری از مزایای جامعة اطلاعاتی در کشورهای در حال توسعه، بررسی شود.‌(9)
3- پیگیری و اجرای مصوبات اجلاس های عالی ژنو و تونس

در پی تصویب «سند تعهد تونس» و «دستورکار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، در دومین مرحلة برگزاری «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» (تونس: 16 تا 18 نوامبر 2005)، برمبنای مقررات مندرج در بخش سوم دستورکار مذکور، که بندهای 83 تا 122 آن را دربرمی‌گیرند، ازسوی دبیرخانة سازمان ملل متحد و تعدادی از نهادهای تخصصی این سازمان، که به‌عنوان هماهنگ کنندگان و تسهیل کنندگان اجرای هدف‌های یازده‌گانة موردنظر در «برنامة عمل» مصوب اجلاس عالی ژنو و «دستور کار» مصوب اجلاس عالی تونس، انتخاب شده‌‌اند ، کوشش‌ها و اقدام‌های مهمی برای تحقق این هدف‌ها آغاز گردیده‌اند. (10)

یازده هدف طرف توجه دراین زمینه، که با عنوان «خط عمل» مشخص شده‌اند و نهادهای تخصصی مهم سازمان ملل متحد که برای هماهنگی و تسهیل اجرا و تحقق آن‌ها تعیین گردیده‌اند، در جدول زیر معرفی می‌شوند:
خط‌ عمل‌های یازده‌گانه
1-نقش مقام‌های راهبردی و تمام دست‌اندرکاران (دولت، جامعة مدنی و بخش خصوصی) در پیشبرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات برای توسعه

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد»، «کمیسیون‌های منطقه‌های سازمان ملل متحد» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

2-زیرساخت اطلاعات و ارتباطات

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

3-دسترسی به اطلاعات و معرفت‌ها

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «یونسکو»

4-توانمند‌سازی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «برنامة ملل متحد برای توسعه» ، «یونسکو» ، «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»

5-ایجاد اطمینان و امنیت در کاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

6-آماده‌سازی محیط

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «کمیسیون‌های منطقه‌ای سازمان ملل متحد» و «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»

7-کاربردهای تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات:

- دولت الکترونی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «برنامة ملل متحد برای توسعه» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

- تجارت الکترونی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «سازمان جهانی تجارت»، «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»، «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «اتحادیة پستی جهانی»

- فراگیری الکترونی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: یونسکو ، «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور و «سازمان توسعة صنعتی ملل متحد»

- بهداشت الکترونی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: سازمان جهانی بهداشت و اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

- اشتغال الکترونی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «سازمان بین‌المللی کار» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

- محیط زیست الکترونی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «سازمان جهانی تجارت»، «سازمان جهانی هوا‌شناسی»، «سازمان جهانی هواپیمایی کشوری»، «دفتر امور مسکن ملل متحد» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

- کشاورزی الکترونی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «سازمان خواربار و کشاورزی» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

- علم الکترونی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «یونسکو»، «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»

8-تنوع فرهنگی و هویت، تنوع زبانی و محتوای محلی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: یونسکو

9-رسانه‌ها

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: یونسکو
10-ابعاد اخلاقی جامعة اطلاعاتی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: یونسکو

11-همکاری بین‌المللی و منطقه‌ای

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: کمیسیون‌های منطقه‌ای سازمان ملل متحد، «برنامة ملل متحد برای توسعه، اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور، یونسکو و «شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد»
الف. برنامه‌های برگزاری نشست‌های مشورتی

برگزاری نشست‌های مشورتی نهاد های مسئول هماهنگ‌سازی و آسان‌سازی فعالیت‌ها و اقدام‌های مربوط به خط عمل‌های یازده‌گانة فوق، از ماه فوریة 2006 آغاز شده‌است و درماه‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت.

در این جا، ابتدا چگونگی برگزاری این نشست‌ها ازلحاظ تقدم و تأخر زمانی آن‌ها عرضه می‌شود و به‌دنبال آن، مختصری از گزارش‌های منتشر شدة برخی از نشست‌ها ارائه می‌گردد.

1- نخستین نشست عمومی نهادهای هماهنگ‌ساز و آسان‌ساز پیگیری و اجرای خط عمل‌های مذکور، درتاریخ 24 فوریة 2006، باهمکاری «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در کاخ ملل در ژنو تشکیل شد.

2- اولین نشست مشورتی خط عمل شمارة 2، دربارة زیرساخت اطلاعات و ارتباطات، در 9 مارس 2006، ازسوی «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» در «دوحه» پایتخت قطر برگزار گردید.

3- نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة 4، راجع به «توانمند سازی»، در 11 مه 2006، به‌وسیلة «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در کاخ ملل در ژنو، تشکیل شد.

4- اولین نشست مشورتی خط عمل شما رة 6، درمورد «ایجاد محیط مناسب»، در 11 مه 2006، ازسوی «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در کاخ ملل ژنو برگزارگردید.

5- نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة 8، راجع به «تنوع فرهنگی و هویت، چند زبانی‌گرایی و محتوای محلی»، در 12 مه 2006، ازسوی «یونسکو» در کاخ ملل در ژنو، تشکیل‌شد.

6- اولین نشست مشورتی خط عمل شمارة 11، در بارة «همکاری‌ منطقه‌ای و بین‌المللی»، در 15 مه 2006، به‌وسیلة دبیرخانة سازمان ملل متحد در کاخ ملل، در ژنو برگزارگردید.

7- نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة 5، درمورد «ایجاد اطمینان و امنیت درکاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات»، در روزهای 15 و 16 مه 2006، ازسوی «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، در مقر این اتحادیه در ژنو، تشکیل‌شد.

8- اولین نشست مشورتی خط عمل شمارة 1، راجع به «نقش مقام‌های راهبری عمومی و تمام دست‌اندرکاران درپیشبرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات دور»، در 16 مه 2006، به‌وسیلة دبیرخانة سازمان ملل متحد، در کاخ ملل در ژنو، برگزارگردید.

9- نخستین نشست مشورتی خط عمل شماره 7، دربارة «دولت الکترونی»، در 16 مه 2006، ازسوی دبیرخانة سازمان ملل متحد، در کاخ ملل، در ژنو تشکیل‌شد.

10- اولین نشست مشورتی خط عمل شمارة 7، درمورد زیرمجموعه‌های «تجارت الکترونی»، و «اشتغال الکترونی»، در 17 مه 2006، باهمکاری «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»، «سازمان بین‌المللی کار» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، در کاخ ملل درژنو، برگزارگردید.

11- دومین نشست مشورتی خط عمل شمارة 2، راجع به‌ «زیرساخت اطلاعات و ارتباطات »، در 18 مه 2006، ازسوی «اتحادیة بین‌الملل ارتباطات دور»، درمقر این اتحادیه در ژنو، تشکیل‌شد.

نشست‌های مشورتی دیگری نیز دربارة فعالیت‌ها و اقدام‌های مربوط به برخی از خط عمل‌های موردنظر، در ماه اکتبر 2006، ازسوی «یونسکو»، در مقر این سازمان در پاریس، برگزار خواهند شد، که دراین‌جا زمان برگزاری و مشخصات آن‌ها، ذکر می‌شوند:

1- نشست مشورتی مربوط به خط عمل شمارة 3، در زمینة «دسترسی به اطلاعات و معرفت‌ها» در تاریخ 16 اکتبر 2006.

2- نشست مشورتی راجع به خط عمل شمارة 10، درمورد «ابعاد اخلاقی جامعة اطلاعاتی»، درتاریخ 17 اکتبر 2006

3- نشست مشورتی مربوط به خط عمل شمارة 7، دربارة زیرمجموعة «فراگیری الکترونی»، درتاریخ 18 اکتبر 2006

4- نشست مشورتی راجع به خط عمل شمارة 9، درمورد «رسانه‌ها»، درتاریخ 19 اکتبر 2006
5- نشست مشورتی مربوط به خط‌ عمل شمارة 7، دربارة زیر مجموعة «علم الکترونی»نیزقراراست در تاریخ 22 اکتبر 2006، با سرپرستی «یونسکو»، در هتل «هوآرون» در پکن،پایتخت چین، برگزار گردد.

با توجه به امکانات دسترسی اینترنتی به گزارش‌های برگزاری نشست‌های مشورتی مربوط به خط عمل‌های مختلف پیگیری و اجرای هدف‌های اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، خلاصه‌ای از برخی از گزارش‌های منتشر شدة نشست‌های مذکور، دراین‌جا، ارائه می‌شوند. (11)
ب. نشست مشورتی هماهنگ سازان و تسهیل کنندگان

نخستین نشست مشورتی هماهنگ‌سازان و تسهیل‌کنندگان خط عمل‌های پیگیری و اجرای هدف‌های موردنظر مراحل دوگانة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، در روز 24 فوریة 2006، با مدیریت مشترک «اتحادیة بین‌الملل ارتباطات دور»، «یونسکو»، و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، که نهادهای اصلی مسئول فعالیت‌ها و اقدام‌های مربوط به خط عمل‌های مذکور هستند، برگزار شد. دراین نشست، 132 نفر نمایندگان دولت ها، سازمان‌های غیرد ولتی، جامعة مدنی و مؤسسات بخش خصوصی، شرکت داشتند.

نشست مشورتی یادشده، باسخنرانی دبیرکل «اتحادیة بین‌الملل ارتباطات دور»، افتتاح شد. وی دراین سخنرانی، برضرورت همکاری تمام دست‌اندرکاران «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» برای تحقق هدف‌های آن، تأکید گذاشت. «کوئیشیرو ماتسورا»، مدیرکل «یونسکو»، با خوشآمدگویی به شرکت‌کنندگان دراین نشست، خاطرنشان کرد که تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات تنها جنبة فنی ندارند و فقط در بستر فرایندهای معرفتی، فرهنگی، علمی، آموزشی می‌توانند نقش توسعه‌بخشی خود را ایفا کنند. نمایندة مدیرکل «برنامة ملل متحد برای توسعه» نیز در نشست اخیر از ضرورت کوشش‌های سریع و وسیع برای ترمیم شکاف موجود بین کشورهای پیشرفته و کشورهای درحال توسعه، برای نیل به جامعة اطلاعاتی سخن گفت.

در این نشست، نمایندگان تعدادی از نهادهای دیگر سازمان ملل متحد هم آمادگی خود را برای کمک به‌ فعالیت‌های هماهنگ‌کننده و تسهیل‌کنندة زمینه‌های اجرایی موردنظر اعلام داشتند و مخصوصاٌ تأکید کردند که برنامه‌های پیگیری و اجرای هدف‌های طرف توجه در اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، باید جنبه‌های کاملاٌ فراگیرداشته باشند و برفرایندهای حرکت از پائین به بالا استوار باشند.

درهمین نشست، دبیر کل «اتحادیة بین‌الملل ارتباطات دور»، تاریخ‌های برگزاری نخستین نشست‌های آیندة برخی از نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کنندة خط عمل‌های مختلف را به‌ترتیب زیر، مشخص ساخت:

1. نشست مشورتی مر بوط به خط عمل شمارة 2، دربارة «زیرساخت اطلاعات و ارتباطات»، باهمکاری «کنفرانس جهانی توسعة ارتباطات دور»، در 9 مارس 2006، در «دوحه» پایتخت قطر، تشکیل می‌شود.

2. برای خط عمل شمارة 5، درمورد «ایجاد اعتماد و امنیت درکاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات»، برگزاری نخستین نشست مشورتی، در روزهای 15 و 16 مه 2006، یک روز پیش از «روز جهانی جامعة اطلاعاتی» (17 ماه مه)، در ژنو برگزار می‌گردد.

3. نشست مشورتی مربوط به خط عمل شمارة 7، برای بخش «بهداشت الکترونی»، در روزهای 10 تا 13 اکتبر 2006، همزمان بابرگزاری کنفرانس «سازمان جهانی بهداشت»، در ژنو تشکیل می‌شود.

4. برای تشکیل نشست مشورتی خط عمل شمارة 8، راجع به «تنوع فرهنگی و هویت، تنوع زبانی و محتوای محلی»، که ازسوی «یونسکو» سرپرستی می‌شود، تاریخ 12 مه 2006، روز بعد از پایان سمپوزیوم مشترک «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «یونسکو» دربارة «پیشبرد اینترنت چندزبانی»، (ژنو: 9 تا 11 مه 2006)، در ژنو، پیش بینی شده است.

در پایان نخستین نشست مشورتی یادشده، توصیه‌ها و تصمیم‌های زیر از سوی شرکت‌کنندگان آن، اتخاذ گردیدند:

1- فهرست اسامی تسهیل کنندگان پیگیری و اجرای خط عمل‌های موردنظر، جنبة اطلاع‌دهی‌ ‌ دارد و می‌تواند اسامی داوطلبان دیگری را نیز دربرداشته باشد.

2- ارزش برنامه‌های جمع‌آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات، که طرف توجه «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، قرار گرفته بودند، مورد تأیید و قدردانی است و این برنامه‌ها می‌توانند با غنی‌ترکردن جنبه‌های کمی و کیفی اطلاعات موجود، به‌ هدف‌های اجرایی موردنظر کمک کنند.

3- فرایند تسهیل‌کنندگی باید از پائین به بالا و فراگیر باشد و نقش اصلی آن بر راهنمایی نهادهای هماهنگ‌سازنده و تسهیل‌کننده درسطح‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، استوار باشد.

4- فرایند هماهنگ‌سازی درمیان گروه‌های مختلف دست‌اندرکار اجرای هدف‌های موردنظر، باید جنبة عملی و غیر بوروکراتیک داشته باشد و تاحد امکان به جای نشست‌های حضوری برارتباطات اینترنتی مبتنی باشد.

5- مهم‌ترین نقش تسهیل‌کنندگان هرخط عمل، باید برکوشش فعالانه برای یافتن سازمان‌های مشارکت‌کننده و معاضدت‌کننده، درمیان گروه‌های مختلف دست‌اندرکار پیگیری و اجرای هدف‌های «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، استوار باشد.

6- واحدهایی که درمورد یک خط عمل مشخص فعالیت می‌کنند، باید تشویق شوند که کارخود را درهمان زمینه آغاز نمایند و سعی کنند تا برای خط عمل‌های دیگر، کمک‌کنندگان و مشارکت‌کنندگان بیشتری بیابند و شیوه‌های کار بهتری پیدا نمایند.

7- شیوة گزارش‌دهی مناسبی درمورد فعالیت‌های مربوط به خط عمل‌های مختلف انتخاب شود تا ازطریق آن بتوان اطلاعات راجع به اقدام‌های خط عمل‌ها را به‌دست آورد و درجهت ایجاد هماهنگی آن‌ها به‌کار گرفت. برای مبادلة این گزارش‌ها، باید حتی‌الامکان از ارتباطات اینترنتی استفاده گردد تا از مشکلات ناشی از شیوه‌های بوروکراتیک، جلوگیری شود.

8- برای توسعة ابزارهای ارتباط اینترنتی، به‌منظور کاربرد آن‌ها ازسوی دست‌اندرکاران پیگیری و اجرای مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، کوشش بیشتری معمول گردد و به‌امکانات موجود اکتفا نشود.

9- برگزاری نشست‌های هماهنگ سازان و تسهیل کنندگان خط عمل‌های مختلف، به‌طور همزمان یا بافاصلة زمانی بسیارکم، در مواردی که درکنارهم امکان‌پذیر باشد، باید برای صرفه‌جویی‌های مالی و زمانی ناشی از آن، مورد توجه قرارگیرد. دراین زمینه، می‌توان اندیشة برگزاری یک «هفتة ویژة جامعة اطلاعاتی» در روزهای قبل و بعد از 17 ماه مه را، که «روزجهانی جامعة اطلاعاتی» شناخته شده است، دنبال کرد. (12)
پ . نشست مشورتی خط عمل شمارة 2: زیرساخت اطلاعات و ارتباطات

نخستین نشست مشورتی تسهیل اقدام‌های مربوط به خط عمل شمارة 2، راجع به «زیرساخت اطلاعات و ارتباطات»، در 9 مارس 2006، باشرکت بیش از 60 نفر نمایندگان دولت‌ها، سازمان‌های بین الدول، مؤسسات غیردولتی وابسته به‌جامعة مدنی و مؤسسات بخش خصوصی، همزمان با برگزاری کنفرانس «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» درمورد «توسعة جهانی ارتباطات دور»، در «دوحه»، پایتخت قطر تشکیل شد.

در مراسم افتتاح این نشست مشورتی، «یوشیواوتسومی»، دبیرکل «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، که ریاست نشست را نیز به‌عهده داشت، ضمن تأکید براهمیت نقش اتحادیة مذکور درسرپرستی هماهنگ‌سازی و آسان‌سازی پیگیری و اجرای خط عمل شمارة 2، دربارة «زیرساخت اطلاعات و ارتباطات»، هدف اصلی نشست یادشده را تبادل‌نظر مقدماتی راجع به چگونگی هماهنگی و آسان‌سازی فعالیت‌ها و اقدام‌های مربوط به آن، معرفی کرد.

شرکت کنندگان دراین نشست، در مورد مقررات شیوة کار خط عمل شمارة 2، باتوجه به مباحثاتی که در نخستین نشست مشورتی هماهنگ‌سازان و تسهیل‌کنندگان خط عمل‌های یازده‌گانة مصوب اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، در 24 فوریة 2006، صورت گرفته بودند، تصمیم‌های زیر را اتخاذ نمودند:

1- هدف‌های طرف توجه در فرایند هماهنگ‌سازی و آسان‌سازی، باید روشن‌تر شوند.

2- بادرنظرگرفتن محدودیت منابع، جلب هرچه بیشتر دست‌اندرکاران مختلف برای همکاری درتحقق هدف‌های موردنظر، ضروری است.

3- برخورداری هماهنگ‌کنندگان و تسهیل‌کنندگان، از اطلاعات همه‌جانبه و شیوه‌های مطلوب کار، باید دراولویت قرارگیرد.

4- بین این خط عمل (خط عمل شمارة 2) با برخی خط عمل‌های دیگر، مانند خط عمل شمارة 6 دربارة «ایجاد محیط مناسب»، باید رابطه ایجاد شود.

در تبادل نظرهای نشست مذکور، ابراز علاقة «انجمن ارتباطات مترقی »، برای انتخاب به‌عنوان همکار تسهیل‌کنندة خط عمل شمارة 2 نیز مطرح شد و ازسوی رئیس نشست تأکید گردید که فهرست اسامی هماهنگ‌کنندگان و تسهیل‌کنندگان احتمالی، بسته نشده است.

در نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة 2، دربارة شیوه‌های کار آن، موضوع‌های زیر طرف توجه خاص قرارگرفتند:

1- چگونگی استفاده از امکانات جمع‌آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات، به‌صورت موردنظر «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی».

2- نوع فعالیت‌های تسهیل‌کنندة موردنیاز

3- ضرورت ایجاد زیرگروه‌های تخصصی و موضوعی برای فعالیت‌های موردنظر

در طول این نشست، شرکت‌کنندگان آن، نکات زیر را مورد تأکید قراردادند:

1- تعداد زیادی از دست‌اندرکاران، باید با چگونگی فعالیت‌ها و اقدام‌های پیگیری و اجرای خط عمل شمارة 2 آشناشوند. زیرا این خط عمل تنها جنبة فنی ندارد و مشارکت نهادهای مالی وجماعت‌های کاربران اطلاعات هم درزمینة توسعة تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات، ضروری است.

2- فرایند تسهیل پیگیری و اجرای این خط عمل درسطح جهانی، باید با فعالیت‌های مربوط به‌آن درسطح‌های منطقه‌ای و ملی، مرتبط باشد.

3- نشست‌های مشورتی خط عمل‌های مختلف، برای جلب مشارکت هرچه بیشتر دست‌اندر‌کاران در مباحثه‌ها و تباد ل‌نظرهای هرکدام از آن‌ها، باید به‌طور همزمان برگزار شوند.

4- به‌منظور همکاری هرچه بیشتر دست‌اندرکاران در فرایند فعالیت‌های این خط عمل، باید امکانات مشورت از طریق مکتوب نیز فراهم گردند.

5- استفادة وسیع از ارتباطات مستقیم اینترنتی برای مشارکت بیشتر دست‌اندرکاران، بسیار حائز اهمیت است و به‌این منظور باید ابزارهای ارتباطی قابل دسترسی برای همگان، تدارک یابند.

6- تشکیل زیرگروه‌های تخصصی و موضوعی دربعضی زمینه‌ها مفید است. اما هنوز زمان شروع کار آن‌ها فرانرسیده است.

در پایان نشست، براهمیت تصمیم «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، راجع‌به جمع‌آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات موردنیاز برای پیگیری و اجرای هدف‌های خط عمل‌های مختلف، تأکید گذاشته شد و خاطرنشان گردید که باید طرح‌های ارائه شده دراین زمینه، بررسی و ارزیابی شوند. اجراکنندگان و مشارکت‌کنندگان آن‌ها مشخص گردند، طرح‌های قابل اجرا از طرح‌های غیرقابل اجرا تفکیک شوند و تمام آن‌ها نگهداری گردند. طرح‌های مفید در مقوله‌های خاصی طبقه‌بندی شوند، طرح‌های تکراری مجزا گردند و امکانات مشارکت‌های چندجانبه درمورد طرح‌های قابل اجرا، توسعه یابند.

منبع : lranwsis.ir

سیاوش شهشهانی - از دوران آغازین اینترنت تا سال ۱۹۹۸ مدیریت شماره‌ها و اسامی اینترنتی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در اختیار نهادهایی از دولت آمریکا بود و ثبت سه دامنه عمومی موجود در آن زمان، یعنی .com، .net و .org به‌طور انحصاری در اختیار یک شرکت خصوصی قرار داشت. در سال ۹۸، طی تفاهم‌نامه‌ای با وزارت بازرگانی آمریکا، موسسه خصوصی و غیرانتفاعی ICANN با اهداف گوناگونی تاسیس شد. از جمله این اهداف می‌توان موارد زیر را ذکر کرد: ایجاد رقابت در ثبت دامنه‌های عمومی از طریق ازدیاد تعداد دامنه‌ها و ازدیاد تعداد مراکز ثبت (registrars)، بین‌المللی‌سازی مدیریت امور مربوط به اسامی و شماره‌های اینترنتی، ایجاد مکانیسم ارتباط با کلیه اقشار استفاده‌کننده از اینترنت و مدیریت شفاف و دموکراتیک به گونه‌ای که منافع اقشار مختلف در آن ملحوظ شود. طبق تفاهم‌نامه قرار بود ظرف دو سال آیکن شرایط لازم را جهت انتقال کامل امور ذی‌ربط از وزارت بازرگانی آمریکا به بخش خصوصی فراهم آورد، ولی علی‌رغم موفقیت‌هایی، این انتقال عملی نشد و تفاهم‌نامه چند بار تمدید شد. آخرین مورد تمدید در سال ۲۰۰۳ بود که تفاهم‌نامه تا پایان سپتامبر ۲۰۰۶ (اوایل مهر سال جاری) تمدید شد. یکی از مهم‌ترین اموری که در سال ۹۸ به آیکن محول شد اداره واحد IANA بود که از جمله وظایف آن ثبت مشخصات فنی و اداری مراکز ثبت دامنه‌های مرتبه اول (اعم از عمومی و کشوری، مانند .com، .ir و...) در کارگزارهای مادر موسوم به کارگزارهای ریشه است. این کارگزارها مراجع نهایی نشانی‌یابی در اینترنت هستند. بنابر تفاهم‌نامه‌ مجزایی، IANA موظف است هر گونه تغییر در مشخصات فوق (حتی عوض شدن یک شماره تلفن مرکز ثبت) را قبل از تعویض به اطلاع و تایید وزارت بازرگانی آمریکا برساند.
مدتی پیش معاونت امور مخابراتی وزارت بازرگانی آمریکا (NTIA) طی فراخوانی از عموم خواست که نسبت به سرنوشت تفاهم‌نامه با آیکن اظهارنظر کنند و تاریخ ۱۶ تیرماه سال جاری را به‌عنوان آخرین مهلت تعیین کرد. در این مدت طبق اعلام NTIA نزدیک به ۷۰۰ پاسخ به فراخوان آن سازمان واصل شده است. پاسخ‌ها حاکی از نظرات بسیار متنوعی در خصوص نقش آینده آیکن و دولت آمریکاست ولی اکثر اظهارنظرهای سازمان‌ها و اشخاص صاحب‌نام گویای مخالفت تداوم کنترل یک‌جانبه تنظیمات کارگزارهای ریشه توسط دولت آمریکاست. در تاریخ ۲۶ جولای (۴ مرداد) نشستی علنی در محل NTIA در واشنگتن با حضور بیش از صد نماینده از اقشار مختلف اعم از بخش خصوصی، مراجع فنی، جامعه مدنی و تعداد بسیار محدودی صاحب‌نظر غیرآمریکایی (از کانادا و انگلیس) جهت پی‌گیری موضوع فراخوان تشکیل شد. در این جلسه اکثر نمایندگان جوامع و سازمان‌های فنی و غیرانتفاعی مانند (ISOC) Internet Society ، ARIN (سازمان توزیع شماره‌های اینترنتی در آمریکای شمالی) و ISC (گرداننده یکی از کارگزارهای ریشه در کالیفرنیا) تمایل خود را نسبت به آزاد ساختن آیکن از ارتباط با وزارت بازرگانی ابراز کردند. نماینده ARIN صریحا خواستار لغو سرپرستی دولت خاص بر کارگزارهای ریشه شد و نماینده ISOC اظهار عقیده کرد که وزارت بازرگانی باید فقط تا مدت محدود به‌عنوان ضامن مالی آیکن در صحنه بماند. در مقابل، بسیاری از نمایندگان بخش خصوصی به‌خصوص مراکز ثبت دامنه‌های عمومی (registrars) مانند Go-Daddy معتقد بودند که آیکن هنوز به مرحله‌ای از پایداری و پختگی نرسیده است که از قید کنترل دولتی خارج شود. بعضی از این شرکت‌ها از ارتباط نزدیک آیکن با Verisign و تمدید اخیر قراردادهای .com و .net با آن شرکت ناراضی هستند. همچنین نمایندگان دفاتر حقوقی حافظ علایم و اسامی تجاری که با گرایش‌های اخیر در محافل آیکن نسبت به تقلیل اطلاعات درج شده در WHOIS مخالفت دارند، از قطع ارتباط آیکن با وزارت بازرگانی آمریکا ابراز نگرانی کردند. مسؤول حقوقی دامنه .uk (انگلیس)، امیلی تیلور، از جان نویر(John Kneuer) سرپرست فعلی NTIA سؤال کرد که با توجه به اعلامیه سال گذشته کشور آمریکا در رابطه با WSIS که آمریکا قصد دارد همچنان نقش تاریخی خود را در نظام دامنه‌های اینترنتی حفظ کند، آیا بحث انتقال واقعا جدی است؟ وقتی این سؤال و تبعات آن در مورد سرپرستی تغییرات کارگزار ریشه توسط میلتون مولر استاد دانشگاه سیراکیوز و از سرشناسان جامعه مدنی پی‌گیری شد، جان نویر اظهار داشت که دولت آمریکا نسبت به تعهدات اولیه خود در مورد انتقال تدریجی کنترل به بخش خصوصی پایبند است و قصد ندارد همه نقش‌های تاریخی خود را حفظ کند. ولی او بلافاصله اضافه کرد که درحال حاضر آمریکا سرپرستی خود بر کارگزارهای ریشه را به لحاظ امنیت و پایداری شبکه اینترنت حفظ خواهد کرد. جمله اول نویر را بعضی خبرنگاران به این تعبیر کردند که یک انتقال قدرت جدی در راه است، ولی اکثر مفسران بر این عقیده‌اند که نماینده دولت آمریکا خبری در مورد برنامه این دولت در مورد آیکن فاش نکرد و بعید است که تحول عمده‌ای در جریان باشد. این نشست به‌طور زنده به‌صورت webcast پخش شد و اکنون نیز گزارش کامل صوتی – تصویری آن از طریق نشانی اینترنتی زیر قابل دسترسی است:
http://www.woc.noaa.gov/pub/real/doc-2006-07-27.ram
مطلبی که در دو سه هفته اخیر بیشترین بحث را در این رابطه به‌خود جلب کرده، پیشنهادی است که دو تن از دست‌اندرکاران معروف اینترنت برای جایگزینی سرپرستی دولت آمریکا بر کارگزارهای ریشه مطرح کرده‌اند. خانم بکی‌بر (Becky Burr) حقوقدان و از صاحب‌منصبان پیشین وزارت بازرگانی آمریکا که در ایجاد آیکن در سال ۹۸ نقش داشت و خانم مریلین کید (Marilyn Cade) عضو کمیته استراتژی رییس آیکن پیشنهادی چهارماده‌ای عرضه کرده‌اند که طبق آن کار سرپرستی تغییرات کارگزار ریشه، به‌جای وزارت بازرگانی آمریکا، به یک کارگروه کوچک بین‌المللی که در آن نمایندگانی از همه قاره‌ها حضور دارند، واگذار می‌شود. طبق این پیشنهاد، موارد تغییر توسط IANA به اطلاع کارگروه می‌رسد و فقط در مواردی که تغییر مورد نظر می‌تواند در پایداری و امنیت شبکه اثرگذار باشد، موضوع در کارگروه مورد بحث قرار می‌گیرد، در سایر موارد تغییر بدون وقفه انجام خواهد شد. وقتی این نگارنده از خانم بر سؤال کرد که چه ضمانت اجرایی وجود دارد که کارگروه یا نمایندگان بعضی کشورها به بهانه‌هایی در تغییرات عادی که تهدیدکننده نیستند وقفه ایجاد نکنند، او جواب داد که مکانیسمی تعبیه خواهد شد که این‌گونه تغییرات در دستور کار قرار نگیرد. موضوع امیدوارکننده دیگری که ممکن است در آینده نزدیک عملیات IANA را سرعت ببخشد، یک طرح فنی برای اتوماسیون بعضی تغییرات در کارگزار ریشه است که توسط مرکز ثبت دامنه لهستان (.pl) انجام شده و طی قراردادی در اختیار IANA قرار گرفته است. در صورت استفاده از این برنامه، بسیاری از تاخیرهای آزاردهنده که همواره گریبان‌گیر کار IANA بوده است برطرف خواهد شد.

بزرگراه فناوری

در مقوله امنیت رایانه ای و فناوری اطلاعات نیز - ‏مانند سایر زمینه ها - سیاستهای دولت نقش بسیار مهمی ‏ایفا می‌کند. با اینحال در این مورد باید با احتیاط ‏اظهار نظر کرد، چراکه یک چارچوب عمومی قوانین هرچند ‏می تواند امنیت رایانه ای را تقویت کند؛ اما اشکالاتی ‏که در اثر مقررات نادرست دولتی بوجود می آید بیش از ‏مزایای چنین مقرراتی است. فناوری بسرعت درحال تغییر ‏است و تهدیدات جدید با چنان سرعتی انتشار می‌یابند که ‏مقررات دولتی براحتی می توانند تبدیل به موانعی برای ‏ارائه سریع پاسخهای مبتکرانه شوند. بنابراین بهترین ‏راه این است که میان معیارهای تقنینی و غیر تقنینی یک ‏نقطة تعادل پیدا کنیم.‏

برای دستیابی به چنین تعادلی، سیاستگذاران باید به ‏برخی ویژگیهای ذاتی و منحصر به فرد رایانه توجه ‏کنند. در مقایسه با فناوریهای اطلاعات و ارتباطات ‏پیشین، فضای سایبر ‏ یک فضای غیر متمرکز است. بخشی از ‏قدرت اینترنت ناشی از این حقیقت است که فاقد مرزبان ‏می‌باشد و بیشتر کارایی آن در مرزهای شبکه است تا در ‏مرکز آن. سیاستهای امنیت سایبر دولت باید این ‏ویژگیها را مد نظر قرار دهند.‏

دولتها معمولاً سیستم رایانه‌ای خاص خود را دارند؛ از ‏جمله رایانه‌هایی که برای امنیت ملی، خدمات اضطراری، ‏بهداشت و سایر عملکردهای ضروری مورد استفاده قرار ‏می‌گیرند، اما بسیاری از سیستمهای رایانه‌ای سازمانهای ‏دولتی وابسته به همان نرم‌افزارها و سخت‌افزارهایی ‏هستند که توسط شرکتهای خصوصی طراحی و ساخته شده‌اند ‏و لذا مسئله امنیت در آنها یکی از مسائل قابل توجه ‏است. بنا بر این مسئولیت امنیت این سیستمها میان ‏دولت و بخش خصوصی تقسیم شده است، و همچنین مشخص شده که ‏دولت باید برای مجازات و پیشگیری از انجام حملات به ‏سیستمهای بخش خصوصی، مثل سیستمهای دولتی از قدرت ‏قوانین حقوق و جزا کمک بگیرد.‏

ایجاد یک محیط قابل اطمینان در فضای سایبر نیازمند ‏تطبیق قوانین و سیاستهای دولتی سایر زمینه‌ها بر حوزة ‏امنیت سایبر است. این زمینه‌ها شامل حمایت از ‏مصرف‌کننده ، خصوصی ماندن داده‌ها و ارتباطات ، حقوق ‏مالکیت معنوی ‏ و چارچوب تجارت الکترونیکی ‏ می‌باشد. در ‏دنیای بدون اینترنت، قانون برای معاملات تجاری و ‏مصرف‌کنندگان حمایتهایی ایجاد می‌کند. قسمت اعظم این ‏قوانین در حوزة فضای سایبر نیز قابل اعمال هستند، اما ‏کشورهایی که بدنبال گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات ‏‏(‏ICT‏) هستند باید این مسئله را بررسی کنند که آیا در ‏قوانین آنها خلأیی وجود دارد که مانع ایجاد اعتماد لازم ‏برای افزایش امنیت فضای سایبر شود یا خیر. در حقیقت ‏کشورهایی که علاقه مند به گسترش تجارت الکترونیکی هستند ‏ممکن است دریابند که قوانین آنها در مورد خدمات مالی، ‏مالکیت سایبر و حمایت از مصرف‌کننده از اعتماد یا ‏پشتیبانی لازم برای تعاملات خارج از دنیای اینترنت ‏برخوردار نیست. اصلاح قوانین دنیای سایبر ممکن است ‏بعنوان بخشی از اصلاحات روی قوانین کلی تر انجام شود...‏

با اندکی تلخیص و تصرف، برگرفته از کتاب مرجع ‏‏"راهنمای امنیت فناوری اطلاعات"، انتشارات شورای ‏عالی اطلاع رسانی، از تألیفات بانک جهانی برای ‏کشورهای عضو که در اجلاس اول ‏WSIS‏ توزیع شده است.‏
بنظر می رسد در تهیه لایحه جرائم رایانه ای، موارد ‏متعددی که باعث جامعیت و قابل اجرا بودن یک قانون ‏است لحاظ نشده که باعث می شود لایحه مزبور درصورت ‏تصویب، نتواند در پیشگیری و مجازات عوامل حقیقی آزار ‏و اذیت های رایانه ای چندان مؤثر باشد.‏

ذیلاً فهرست عناوینی که در ادامه این مکتوب درخصوص ‏پیش نویس تهیه شده، مورد اشاره قرار گرفته اند:‏

‏1.‏ فقدان تعریف مشخص از حیطه و شمول قانون

‏2.‏ عدم دسته بندی افعال مجرمانه و تفکیک آنها از ‏مجازاتها

‏3.‏ عدم تناسب مجازات با معیارهای معقول تعیین کننده ‏حدود مجازات

‏4.‏ بی توجهی به عوامل تأثیرگذار در شدت تقصیر/قصور ‏متولیان امنیت

‏5.‏ عدم اشاره به برخی از مهمترین عناوین آزار و ‏اذیت رایانه ای بعنوان مصادیق جرم

‏6.‏ مشکلات قانونی پیگرد الکترونیکی؛ درصورت تصویب ‏این پیش نویس

‏7.‏ سکوت در برابر سوء استفاده از سامانه ها برای ‏تهاجم به سامانه های شخص ثالث

‏8.‏ لزوم توجه به عدم اختلال در خدمات

‏9.‏ همگن نبودن مواد مختلف در تعیین مصادیق

‏10.‏ آیین نامه های مبهم

‏11.‏ برخی نکات موردی

‏1.‏ فقدان تعریف مشخص از حیطه و شمول قانون

بطور کلی طبق الگوهای سرآمدی امنیت، برای تدوین ‏قانون در حیطه هایی که کاربرد فناوری

رایانه ای باعث ناکارآمد شدن سیستم قانونی مورد ‏استفاده می شود، یک تقسیم بندی عمده برای جرائم ‏رایانه ای درنظر گرفته می شود که عبارت است از:‏

a‏.‏ جرائمی که بوسیله رایانه تسهیل می شوند؛ و

b‏.‏ جرائمی که توسعه و کاربرد فناوری رایانه ای ‏و شبکه باعث خلق مفاهیم جدید و بوجود آمدن ‏آنها شده است.‏

بنابراین، برای تدوین نظام جامع و مانع قانونی ‏بمنظور افزایش اعتماد در فضای رایانه ای، هم باید ‏قوانین مختص این فضا را بوجود آورد، و هم باید ‏قوانین جزائی که از قبل وجود داشته را بگونه ای ‏اصلاح کرد که جرائم تسهیل شده بوسیله رایانه را ‏نیز در بر بگیرد. لذا نباید در قانون جرائم ‏رایانه ای بدنبال جمع آوری تمام اقدامات مجرمانه در ‏هر زمینه ای بود و باید قسمتی از آنرا به اصلاح ‏قوانین دیگر واگذارد. در هرصورت، بنظر می رسد لازم ‏باشد که در مقدمه متن پیشنهادی، حیطه قانون و ‏شمول آن (و درصورت صلاحدید، حتی مواردی که این قانون به ‏آنها مربوط نمی شود نیز) بوضوح مورد اشاره قرار ‏گیرند. مثلاً بنظر می رسد ماده 25 از جنس قانون ‏دیگری برای الزامات نگهداری داده ها است؛ که ‏باید شامل موارد دیگری (نظیر مسئولیت تهیه صحیح نسخه ‏پشتیبان و ...، و همچنین مجازاتهای عدم عملکرد صحیح درخصوص ‏موارد ذکر شده) نیز بشود.‏

بدلیل عدم رعایت اصل فوق، در موادی از این پیش ‏نویس تداخلهایی با سایر قوانین مانند حقوق ‏شهروندی و قانون مدنی وجود دارد؛ مانند مواردی ‏که در فصل چهارم و فصل پنجم بازتعریف شده، ‏درحالیکه طبق قوانین حال حاضر نیز کلیه این ‏موارد از افعال مجرمانه محسوب می شوند و تنها از ‏طریق رایانه، کیفیت انجام آنها متفاوت است.‏

‏2.‏ عدم دسته بندی افعال مجرمانه و تفکیک آنها از ‏مجازاتها

طبق الگوهای سرآمدی، بدلیل ماهیت پیچیده و کثرت ‏افعال مجرمانه در فناوریهای نوین مانند فناوری ‏اطلاعات و ارتباطات، برای روشن بودن چارچوب و ‏ساده تر شدن اجرای قانون، معمولاً ابتدا در یک فصل ‏مصادیق افعال مجرمانه دسته بندی و تشریح می شوند؛ ‏و سپس مجازاتهای مربوطه در فصل بعد آن متناظر با ‏دسته بندی انجام شده و سایر عوامل تعیین کننده میزان ‏مجازات (که در بند چهارم همین مکتوب مورد اشاره قرار ‏گرفته اند) تعیین می گردند.‏

این دسته بندی علاوه بر ساده کردن کار تطبیق فعل ‏انجام شده با مصادیق افعال مجرمانه (خصوصاً در ‏مواردیکه فعل انجام شده با بیش از یک مصداق تطابق دارد)، ‏کار اصلاح قانون متناسب با پیشرفت و تغییر کاربرد ‏فناوری را نیز تسهیل می کند.‏

‏3.‏ عدم تناسب مجازات با معیارهای معقول تعیین کننده ‏حدود مجازات

مواردی چون قصد و نیت فرد مهاجم، آگاهی قبلی ‏برای تخریب، سطح حساسیت سامانه هدف، میزان تقصیر ‏یا قصور متولیان حفاظت از سامانه میانی (توضیحات ‏بیشتر در این مورد در بند ششم همین مکتوب آمده است)، ‏میزان تقصیر یا قصور متولیان حفاظت از سامانه ‏هدف، میزان خرابیهای مستقیم به بار آمده، و ‏همچنین میزان آسیبها و ضررهایی که در مراحل بعد ‏به قربانی/قربانیان فعل مجرمانه وارد می شود (که ‏گاهی اشخاص ثالث حقیقی و حقوقی را هم در بر می گیرد)، ‏همه از مواردی هستند که عرفاً مسئولیت آنها بر ‏عهده مجرم و معاونین او است و لذا در تعیین مجازات، ‏توجه صرف به عنوان مصداق تشخیص داده شده از فعل ‏مجرمانه کافی نیست و باید این موارد نیز در نظر ‏گرفته شوند. این مورد نیز در قوانین کشورهای ‏توسعه یافته که به اقتضای کاربرد فناوری پیش از ‏کشورهای درحال توسعه، زودتر به ضرورت وجود ‏قوانین اینچنینی پی برده اند به چشم می خورد.‏

‏4.‏ بی توجهی به عوامل تأثیرگذار در شدت تقصیر/قصور ‏متولیان امنیت

زمانیکه یک تهاجم موفقیت آمیز (با هر درجه ای از ‏موفقیت) صورت می گیرد، همه مسئولیت خرابیهای به بار ‏آمده بر گردن مهاجم نیست، بلکه مسئولان، ‏سیاستگذاران، و مدیران سامانه هدف نیز در آن ‏شریکند؛ چراکه معمولاً با عدم تدبیر به موقعِ ‏اقدامات لازم برای جلوگیری از نفوذ، راه را برای ‏تهاجم آسان باز گذاشته اند. اما میزان این شراکت ‏بسته به عوامل مختلف (از جمله میزان پیچیدگی روش مورد ‏استفاده برای نفوذ، میزان استحکام تدابیر امنیتی سامانه ‏هدف، و ...) متغیر است.‏

هرچند در ماده 5 پیش نویس مورد بحث به این مورد ‏اشاره ضمنی شده است، اما باز هم بدون توجه به ‏نوع حمله، قصد تخریب، میزان خسارتهای وارده، و ‏سایر موارد مؤثر و صرفاً بدلیل "اعطای دسترسی" به ‏مهاجم، مجازات مشخصی برای خاطیان در نظر گرفته ‏شده است؛ درحالیکه اولاً عوامل مؤثر بر مجازات ‏باید به شرح گفته شده باشند، و ثانیاً، ممکن است ‏فرد خاطی از طریقی غیر از "اعطای دسترسی" به انجام ‏حمله توسط مهاجم کمک کرده باشد.‏

‏5.‏ عدم اشاره به برخی از مهمترین عناوین آزار و ‏اذیت رایانه ای بعنوان مصادیق جرم

برخی از این عناوین بعنوان نمونه ذیلاً مورد اشاره ‏و توضیح مختصر قرار گرفته اند:‏

a‏.‏ نرم افزارهای دارای "درب مخفی"‏ ‏: ایجاد تعمدی ‏درب مخفی در نرم افزار توسط نویسنده نرم ‏افزار؛ جمع آوری اطلاعات کاربران بصورت ‏خودکار توسط نرم افزار، و انتشار آزادانه ‏آن روی وب. این نرم افزارها معمولاً در ‏پایگاههای وب با کارکرد دیگر خود (مثلاً یک ‏بازی رایانه ای) معرفی می شوند، اما پس از ‏دریافت و به اجرا در آمدن توسط کاربران، ‏کارکرد مخرب خود را نیز - غالباً بدون اطلاع ‏کاربران - انجام می دهند؛ بنابراین خود ‏کاربر در آسیب وارده مقصر است، اما از طرف ‏دیگر، از چنین کارکردی توسط نرم افزار اطلاع ‏قبلی نداشته است.‏

b‏.‏ کرمهای اینترنتی ؛ که معمولاً برای انتشار خود ‏از اطلاعات یافته شده روی رایانه های قربانی ‏سوء استفاده می کنند و بعنوان مثال، از طرف ‏برخی آدرسهای یافته شده در سامانه قربانی، ‏برای برخی دیگر از آدرسهای همان فهرست، ‏نامه الکترونیکی ارسال می کنند. واضح است که ‏در چنین موردی، مقصر اصلی پدید آورنده ‏اولیه کرم اینترنتی است.‏

c‏.‏ کلاهبرداری اینترنتی ؛ مثلاً طراحی یک صفحه ورود ‏اطلاعات مشابه صفحه ورود اطلاعات سامانه های ‏پرداخت الکترونیکی (مثلاً سامانه هایی از قبیل ‏بانک سامان و بانک پارسیان)، و فریب کاربران ‏برای ورود اطلاعات کارتهای خرید/پرداخت ‏الکترونیکی، و سوء استفاده از اطلاعات جمع ‏آوری شده. در این خصوص، خود کاربر با ‏رضایت کامل اقدام به ورود اطلاعات در ‏پایگاه فرد کلاهبردار کرده، اما ابتدا توسط ‏او فریب خورده است و پس از ورود اطلاعات ‏نیز این کاربر است که قربانی این کلاهبرداری ‏می شود.‏

d‏.‏ ارسال هرزنامه ؛ که عبارت است از ارسال ‏نامه های تبلیغاتی/با مصارف دیگر به ‏فهرستهای بزرگی از آدرسهای پست الکترونیکی، ‏خصوصاً در شرایطی که دریافت کنندگان تمایلی ‏به دریافت آن نامه ها ندارند. این عمل در ‏قوانین کلیة کشورهای پیشرو در صنعت فناوری ‏اطلاعات و ارتباطات از جرائم سنگین محسوب می ‏شود.‏

‏6.‏ مشکلات قانونی پیگرد الکترونیکی؛ درصورت تصویب ‏این پیش نویس

در قسمتهای مختلفی از قانون، مواردی آمده که می ‏تواند کاربردهای مشروع، قانونی، و بعضاً مورد ‏نیاز برای جلوگیری از وقوع جرائم رایانه ای را ‏دچار مشکل کند؛ که در ادامه بطور مختصر به برخی ‏از آنها اشاره شده است:‏

a‏.‏ شنود الکترونیکی؛ که برای نظارت و ارتقای ‏امنیت سامانه های الکترونیکی جزء اولیه ترین ‏نیازها است، اما طبق این پیش نویس، انجام ‏اینکار پس از تصویب این پیش نویس، جرم ‏خواهد بود.‏

b‏.‏ معامله ابزارهای تست ضریب امنیت؛ که می ‏توانند کارکرد دوگانه داشته باشند. این ‏خصوصیت تمام ابزارها و نرم افزارهای امنیت ‏الکترونیکی است که هم می توانند توسط راهبران ‏امنیت و در جهت ارتقای امنیت شبکه و محیط ‏بکار روند، و هم می توانند توسط نفوذگران و ‏در جهت تخریب سیستمها مورد استفاده قرار ‏گیرند.‏

c‏.‏ گستراندن دام برای کسب اطلاعات از روش کار ‏مهاجم (‏honeypot‏)؛ که این پیش نویس درخصوص ‏قانونی و مشروع بودن آن مسکوت است، اما ‏طبق موادی از آن، می توان اینکار را فعل ‏مجرمانه برشمرد.‏

d‏.‏ نفوذ اخلاقی؛ که به درخواست یک سازمان از ‏یک تیم/شرکت امنیتی برای نفوذ به سیستمها ‏جهت ارزیابی استحکام اقدامات دفاعی سازمان

‏7.‏ سکوت در برابر سوء استفاده از سامانه ها برای ‏تهاجم به سامانه های شخص ثالث

در جرائم رایانه ای، امکان سوء استفاده از ‏سامانه رایانه ای یک سازمان برای تهاجم و یا ‏تسهیل تهاجم به سامانه یک سازمان ثالث نیز وجود ‏دارد. در اینصورت آیا سازمانی که برای حمله به ‏سازمان ثالث از سامانه های رایانه ای آن سوء ‏استفاده شده، بعلت تقصیر یا قصور مستحق مجازات ‏است یا خیر؟ طبق الگوهای سرآمدی دنیا، در این ‏مورد سازمانی که از سامانه آن برای تهاجم سوء ‏استفاده شده، مسئولیت حفظ امنیت آنرا به عهده ‏داشته و حتی درصورت عدم آگاهی نیز، بخشی از ‏مسئولیت با آن است.‏

‏8.‏ لزوم توجه به عدم اختلال در خدمات

عدم ایجاد اختلال در خدمات، اصلی است که همواره ‏باید در پیگردهای قانونی جرائم الکترونیک مدنظر ‏قرار گیرد. در غیر اینصورت، ممکن است کاری که ‏مهاجم موفق به انجام آن نشده (از کار انداختن ارائه ‏خدمات)، توسط ضابطین قضائی و در جهت اجرای قانون ‏صورت پذیرد. گاهی لطمات این از کار افتادگی ‏خدمت، می تواند بسیار بیش از اصل تهاجم برای ‏سازمان قربانی خسارت به بار بیاورد.‏

‏9.‏ همگن نبودن مواد مختلف در تعیین مصادیق‏

در تعریف مصادیق جرم، این پیش نویس در برخی مواد ‏آنچنان پیش رفته که سعی کرده کوچکترین جزئیات را ‏برای تعریف مصداق فعل مجرمانه بر شمارد (نمونه: ‏مواد فصل چهارم)، و در مواردی نیز بکلی تعیین ‏مصادیق را به آیین نامه هایی که جز یک نام از آنها ‏وجود ندارد موکول کرده است.‏

یکی از مواردی که درصورت رعایت بندهای 1 و 2 ‏این مکتوب عاید قانونگذار می شود، همگن بودن مواد ‏مختلف از جهات مختلف است که در عمل، اجرای قانون ‏را به میزان قابل توجهی تسهیل

می کند.‏

‏10.‏ آیین نامه های مبهم

آیین نامه های متعددی که این قانون به آنها ارجاع ‏دارد و هیچیک حتی در حد پیش نویس هم آماده نشده ‏اند، بسیار حیاتی هستند و به همین دلیل لازم است ‏پیشنهاد دهندگان محترم حداقل محورهای اصلی این ‏آیین نامه ها و نیز حیطه، شمول، و کلیات بندهای آنها ‏را نیز پیشنهاد دهند.‏

‏11.‏ برخی نکات موردی

نکاتی نیز درخصوص جامع و مانع بودن این پیش نویس ‏وجود دارد، که چند نمونه از آن ذیلاً آمده است:‏

a‏.‏ مواد 1 و 2 با بند اول ماده 3 همپوشانی قابل ‏توجهی دارند.‏

b‏.‏ ماده 5: "چنانچه مأمورین دولتی که ... به ‏آنها آموزش لازم داده شده ... ". اگر ‏سازمانی مورد تهاجم قرار گرفت که متولیان ‏امنیت آن، اصولاً آموزشهای لازم امنیتی را ‏ندیده باشند تکلیف چیست؟ آیا صرف اینکه از ‏نظر فنی ناآگاه بوده اند، دلیل موجهی برای ‏پوشش سهل انگاری انجام شده در تدبیر اقدامات ‏دفاعی است که متن پیشنهادی قانون در قبال ‏آن مسکوت است؟

c‏.‏ ماده 7: ممکن است کسی بتواند از کارتها یا ‏تراشه های مجعول استفاده صحیح کند؛ بنابراین ‏عمومیت کلمه "استفاده" در این بند، می ‏تواند این بند قانون را در عمل و هنگام ‏تفسیر، با مشکلاتی مواجه سازد.‏

نتیجه گیری

بنظر میرسد با عنایت به موارد فوق، لزوم بازنگری در ‏لایحه پیشنهادی بیش از پیش آشکار شده باشد. امید است ‏مسئولان و تصمیم گیرندگان و کلیه افرادی که به هر نحو ‏در تصویب این قانون مؤثر هستند، برای تصویب یک ‏قانون جامع و قابل اجرا درخصوص جرائم رایانه ای، ‏نکات کارشناسی فوق را مدنظر داشته باشند.‏

بزرگراه فناوری - نشست اخیر آیکان در مراکش 24 الی 30 ماه ژوئن برگزار می‌شود. حضور در این نشست برای کلیه علاقه‌مندان آزاد خواهد بود و بسیاری از متخصصین و نمایندگان دولت‌ها در آن شرکت می‌کنند.

در نشست مراکش، رایزنی جهت برنامه استراتژیک (strategic plan) سال‌های 2007 الی 2009 در دستور کار قرار گرفته است. با توجه به تعهدات آیکان در جهت بین‌المللی کردن فرآیندهایش، آیکان جلساتی را با میزبانی نمایندگان منطقه‌ای جهت ارایه پیشنهادات در خصوص برنامه استراتژیک آیکان به زبان‌های فرانسه، عربی، اسپانیایی و انگلیسی برگزار خواهد کرد. نماینده منطقه‌ای آیکان در حوزه خاورمیانه، آقای باهر اسمت از کشور مصر است که به‌تازگی فعالیت خود را از نشست آیکان در نیوزلند آغاز کرده است.

در نشست مراکش، طبق معمول، GAC (کمیته مشورتی دولتی آیکان) جلساتی محرمانه برگزار می‌کند که نمایندگان دولتی آیکان در آن شرکت می‌کنند.
حوزه موضوعات جلسات و کارگاه‌هایی که برگزار می‌شود عبارتند از:

- جلسه مشورتی در خصوص دامنه‌های مرتبه بالای آفریقا (AfTLD) با حضور مدیران TLD

- کارگاه آموزشی ALAC (کمیته مشورتی At-Large)، این کمیته مشورتی جهت مشارکت کاربران اینترنت در سیاست‌گذاری‌های آیکان پایه‌ریزی شده است. شرکت‌کنند‌گان در این کارگاه آموزشی در خصوص ساختارهای کاری و آیین‌نامه‌های سازمان منطقه‌ای At-Large و چگونگی حضور موثر این سازمان در فعالیت‌های آیکان به رایزنی می‌پردازند.

- جلسه عمومی کمیته مشورتی امنیت و پایداری که موضوع آن در خصوص پیامدهایی است که در زمان انقضا و یا سوء‌استفاده از دامنه‌های اینترنتی اتفاق می‌افتد. همچنین این کمیته مشورتی در مورد ایمن‌سازی DNSها نیز به رایزنی می‌پردازد.

- کارگاه آموزشی راجع به نام‌‌های دامنه بین‌المللی شده (IDNs) که به موضوعات سیاست‌گذاری IDN می‌پردازد و به ارایه پیشنهادات در مورد چگونگی تعیین رشته کدهای کشوری می‌پردازد.

- جلسه اعضای ccNSO (سازمان حمایت از نام‌های کد کشوری) در خصوص آخرین پیشرفت‌‌های آیکان و تصمیم‌گیری‌هایی در خصوص توسعه سیاست‌های دامنه مرتبه بالای کد کشوری.

- جلسات آزاد کمیته مشورتی GAC با موضوع "دیدگاه دولت بر جنبه‌های سیاست‌های عمومی WHOIS" و اینکه چه اطلاعاتی در مورد دارندگان دامنه‌ها باید قابل دسترسی باشد.

- نشست هیات موسسان سازمان حمایت از دامنه‌های عمومی GNSO در خصوص سیاست‌های این سازمان و همچنین بحث آزاد درباره GNSO و در راستای گسترش سیاست‌های این سازمان در خصوص نام‌های دامنه.

- کارگاه آموزشی در رابطه با بازار فروش نام‌های دامنه که نگاهی تفصیلی به عملکرد امروز بازار نام‌های دامنه دارد و نیز نقشی که آیکان می‌تواند در این زمینه داشته باشد.
و اما مهم‌ترین مسئله‌ای که در این نشست مطرح خواهد شد مربوط به تعیین تکلیف قرارداد آیکان با DoC (وزارت بازرگانی آمریکا) است زیرا این قرارداد در تاریخ 30 سپتامبر یعنی هشت مهرماه سال جاری به پایان می‌رسد و مجموعه تعهدات آیکان در قبال دولت ایالات متحده در سایه ابهام خواهد رفت. آیکان تمایل دارد که قرارداد فوق مجددا تمدید شود ولی نمایندگان دولت‌ها در کمیته مشورتی دولتی و همچنین نمایندگان جامعه مدنی، نسبت به محتوای تفاهم‌نامه جدید مابین آیکان و دولت آمریکا نظرات جدیدی دارند. تا امروز هیچ نوع اطلاعاتی درباره تمدید این قرارداد از دولت آمریکا به‌دست نیامده است. نشست مراکش آخرین نشست ICANN قبل از تاریخ انقضای قرارداد است و این سؤال در آن برای همگان مطرح است که آیا قرارداد آیکان با دولت آمریکا تمدید می‌شود یا خیر و در صورت تمدید، محتوای این تفاهم‌نامه چه تغییراتی می‌کند.

دکتر یونس شکرخواه - بزرگراه فناوری - گروه سازمان ملل درباره جامعه اطلاعاتی (UNGIS) یک نهاد تازه است که شناخت آن میتواند برای کارشناسان ارتباطات و علاقه‌مندان به مباحث جامعه اطلاعاتی مفید باشد.
این گروه که موجودیت آن در آوریل 2006 توسط هیات اجرایی کل سازمان ملل (CEB) مورد تصویب قرار گرفت و از یک مکانیزم بین آژانسی تبعیت می‌کند؛ در واقع قرار است مسایل فراروی سازمان ملل را در عرصه جامعه اطلاعاتی دنبال کند.
به‌عبارت بهتر؛ گروه سازمان ملل درباره جامعه اطلاعاتی به این دلیل شکل گرفته است تا همه مسایل مرتبط با تعقیب اهداف دو اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی را دنبال کند.
همان‌گونه که اطلاع دارید تاکنون دو اجلاس جهانی در سطح سران کشورها درباره جامعه اطلاعاتی تشکیل شده که نخستین آن‌ها در سال 2003 در سوئیس و دومین مورد هم در سال 2005 در تونس برگزار شده است.
نقش UNGIS احتمالا در آینده پررنگ‌تر خواهد شد و یکی از دلایل نیز تصویب موجودیت گروه مزبور از جانب هیات اجرایی کل سازمان ملل است.
اما هیات اجرایی کل سازمان ملل یا همان CEB نیز در واقع یک فروم است که سران اجرایی سازمان‌های وابسته به سازمان ملل را دو بار در سال فرامی‌خواند و با توجیه کردن آنان نسبت به مسایل موجود به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی در قبال موضوعات مبتلا به کل سیستم سازمان ملل می‌پردازد. پس به دیگر سخن کار اصلی CEB ایجاد هماهنگی بین اعضای خانواده سازمان ملل است. رییس CEB نیز خود دبیرکل سازمان ملل است و بد نیست بدانید که CEB از یک سابقه تاریخی برخوردار است و در واقع در سال 1946 و به درخواست شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل شکل گرفت. البته CEB در آغاز تحت عنوان کمیته اجرایی برای هماهنگی ACC فعالیت می‌کرد و بعدها نام خود را به هیات اجرایی کل سازمان ملل یا همان CEB تغییر داد که درحال حاضر 28 آژانس عضو دارد و در عین حال سازمان‌هایی مثل بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و سازمان تجارت جهانی هم جزء آن‌ها هستند.
در هر حال؛ اکنون اعلام موجودیت UNGIS را می‌توان یک تحول در مسیر دست‌یابی به اهداف دو اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی قلمدساد کرد. جالب این‌جاست که UNGIS اکنون ماموریت دارد تا با فراخواندن اعضای CEB، به ارتقای برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های مربوط به جامعه اطلاعاتی بپردازد و راهبر سازمان ملل در زمینه موضوع جامعه اطلاعاتی باشد.
گروه UNGIS برای انجام ماموریت‌های خود در سه زمینه دست به فعالیت خواهد زد:
1ـ کمک به تحقق دو طرح اقدام که مصوبه‌های سوئیس و تونس هستند.
2ـ تسهیل هم‌افزایی بین آژانس‌های سازمان ملل در مسیر نیل به اهداف دو اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی.
3ـ ارتقای آگاهی عمومی نسبت به تحقق اهداف دو اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی توسط سازمان ملل.
گروه UNGIS نخستین نشست خود را در چهاردهم جولای 2006 با حضور 22 عضو (از آژانس‌های سازمان ملل) برگزار کرد. ریاست این گروه را در سال اول اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دوربرد برعهده دارد و یونسکو، سازمان بهداشت جهانی و برنامه توسعه سازمان ملل نیز معاونان آن خواهند بود.

1. تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات (ICT) یکی از مقتدرترین نیروها در شکل دادن قرن بیست و یکم است. تغییرات اساسی حاصل از آن، در روش زندگی افراد، آموزش و کار و نیز روش حکومت دولتها بر جامعه شهری تاثیر می گذارد. ICT به سرعت یک نیروی حیاتی در رشد اقتصاد جهانی شده است و افراد را قادر می سازد که درهمه نقاط جهان برای اظهار مسایل اجتماعی و اقتصادی با بیشترین کارایی با هم ارتباط برقرار کنند.

2. اساس تغییر اجتماعی و اقتصادی حاصل از ICT، قدرتی است که ICT برای استفاده از اطلاعات در اختیار اشخاص و جوامع می گذارد. دیدگاه ما از جامعه اطلاعات آن چیزی است که باعث می شود افراد بهتر بتوانند استعدادهای درونیشان را درک کنند و از آنها استفاده نمایند. لازم به ذکر است که ICT اهدافی را دنبال می کند، از جمله رشد اقتصادی مداوم، افزایش رفاه عمومی، رشد اتحاد اجتماعی، افزایش شفافیت و مسئولیت دولت، ترویج حقوق بشر، افزایش تنوع فرهنگی و گسترش صلح و ثبات بین المللی. رسیدن به این اهداف نیازمند استراتژیهای موثر ملی و بین المللی خواهد بود.

3. متعاقب اهداف فوق، اظهار می داریم هر فردی در هر جا باید قادر به مشارکت باشد و هیچ کسی نباید از فواید جامعه جهانی اطلاعات محروم شود.

4. ما هدایت و راهنماییهایمان را بر دولت اعمال خواهیم کرد تا یک سیاست مناسب و محیط قانونی برای ترویج رقابت و نوآوری ایجاد کند، ثبات ملی و اقتصادی را تضمین نماید، همکاری بخشهای ذینفع را برای بهبود شبکه های جهانی افزایش دهد، با سوء استفاده هایی که باعث از بین رفتن یکپارچگی شبکه می شود مبارزه کند، فاصله دیجیتالی را از میان بردارد، بر روی افراد سرمایه گذاری کند و مشارکت و دستیابی جهانی را ترویج نماید.

5. این منشور یک فراخوان عمومی برای بخشهای عمومی و دولتی جهت از میان برداشتن فاصله بین علوم و اطلاعات بین المللی است. یک چارچوب یکپارچه از اقدامات و سیاستهای مربوط به ICT که فرصتهای اقتصادی و اجتماعی جهان را افزایش می دهد، می تواند روش عملکرد ما را تغییر دهد. مشارکت موثر بین بخشهای ذینفع نیز می تواند باعث گسترش جامعه جهانی اطلاعات گردد.

· اصلاحات عمرانی و اقتصادی جهت ایجاد یک محیط باز و کارآمد برای نوآوری و رقابت، که توسط سیاستهای بازارهای کارگزینی، توسعه منابع انسانی و اتحاد اجتماعی حمایت می شود.

· مدیریت اقتصاد کلان برای کمک به بازرگانان و مصرف کنندگان و بهره برداری از فواید تکنولوژیهای جدید اطلاعات.

· توسعه شبکه های اطلاعاتی با دسترسی سریع، مطمئن و امن از طریق شرایط بازار رقابت و نیز از طریق نوآوری در خدمات، کاربردها و تکنولوژی شبکه.

· توسعه قابلیت منابع انسانی، مطابق با نیازهای عصر اطلاعات از طریق تحصلی و آموزش مادام العمر و کمک گرفتن از متخصصین ICT در بسیاری از بخشهای اقتصادی.

· افزایش بهره برداری از ICT توسط بخش دولتی و ترویج ارایه خدمات به صورت برخط، که قابلیت دسترسی همه شهروندان به دولت را تضمین می کند.

7. بخش خصوصی نقش رهبری را در توسعه شبکه های ارتباطات و اطلاعات در جامعه اطلاعات بازی می کند. اما ایجاد یک سیاست بدون تبعیض، شفاف و قابل پیش بینی و محیطی قانونمند که لازمه جامعه اطلاعات است، بر عهده دولت می باشد. البته برای ایجاد یک محیط ICT-friendly باید از قانونگذاریهای غیر ضروری که مانع اقدامات تولیدی بخش خصوصی می شود اجتناب کرد. باید تاکید کنیم که قوانین مرتبط با ICT نسبت به تغییرات اساسی در مبادلات اقتصادی حساس هستند. قوانین باید قابل پیش بینی بوده و اعتماد مصرف کننده و بازرگان را جلب کنند. به منظور افزایش فواید اقتصادی و اجتماعی جامعه اطلاعات، ما بر اصول و دستاوردهای زیر اتفاق نظر داریم:

· ادامه تشویق به رقابت و باز کردن بازارهایی برای تدارک تکنولوژی اطلاعات و خدمات و محصولات ارتباطات شامل ارتباط بدون تبعیض و هزینه گرا برای مخابرات.

· حفظ قوانین مالکیت معنوی برای تکنولوژی مرتبط با ICT که برای ترویج نوآوریهای مربوط به ICT، رقابت و انتشار تکنولوژی جدید لازم است.

· تعدادی از خدمات مانند مخابرات، حمل و نقل و تحویل مرسولات فواید جامعه اطلاعات را افزایش خواهند داد. گمرک و سایر روالهای مربوط به تجارت نیز در پروش یک محیط ICT-friendly دخیل هستند.

· تسهیل تجارت الکترونیکی با ترویج آزادسازی و اصلاح شبکه ها و خدمات مربوطه و روالهای موجود در متن چارچوب سازمان جهانی تجارت (WTO)، ادامه کار بر روی تجارت الکترونیکی در WTO و دیگر انجمنهای بین المللی.

· پیامدهای سازگار با مالیات بندی بر تجارت الکترونیکی مبتنی بر اصول قانونی (بیطرفی، انصاف و سادگی) و سایر عناصر کلیدی مطابق با فعالیتهای OECD.

· ادامه فعالیتهایی در مورد مبادلات تجارت الکترونیکی که وظیفه گمرکات نیست و به کنفرانس اجرایی موکول شده است.

· ترویج استانداردهای بازار مانند استانداردهای فنی همکاری مشترک.

· افزایش اطمینان مصرف کننده به بازارهای الکترونیکی، مطابق با راهنماییهای OECD و حفاظت از مصرف کننده در محیط برخط، از طریق اقدامات قانونی نظیر کدهای برخط انتقال، بازارهای مطمئن و سایر برنامه های اعتماد پذیری.

· حفظ اطلاعات و داده های شخصی و خصوصی مصرف کنندگان در جریان آزاد اطلاعات.

· افزایش اقدامات تصدیق الکترونیکی، امضای الکترونیکی، رمزنگاری و دیگر روشها برای تضمین امنیت و اطمینان مبادلات.

8. باید برای توسعه جامعه اطلاعات جهانی و ایجاد یک محیط امن و عاری از خلافکاری، کوششهای بین المللی صورت گیرد. در این راستا همکاریهای G8 در چارچوب گروه Lyon بر روی خلافهای سازماندهی شده افزایش خواهد یافت. اخیرا کنفرانسی در پاریس تحت عنوان "گفتگوی صنعت و دولت بر روی امنیت و اطمینان Cyberspace" برگزار شده که صنعت و سایر شرکای ذینفع را به حفظ زیرساختارهای اطلاعاتی تشویق می کند.
از میان برداشتن فاصله دیجیتالی
9. از بین بردن فاصله دیجیتالی بین کشورها از دیدگاه ملی از اهمیت ویژه أی برخوردار است. هر شخصی باید بتواند به شبکه های ارتباطی و اطلاعاتی دسترسی داشته باشد. برای از بین بردن فاصله دیجیتالی باید از بخش صنعت و جامعه شهری شناخت کامل داشت. بسیج منابع و متخصصین آنها نیز یک عنصر ضروری و مهم به شمار می روند.

10. یک جزء کلیدی در استراتژی ما حرکت مداوم به سوی دستیابی جهانی خواهد بود. ما موضوعات زیر را دنبال خواهیم کرد:

· تقویت شرایط بازار به منظور فراهم کردن خدمات ارتباطات.

· بازبینی معانی مکمل مانند دستیابی از طریق تسهیلات عمومی.

· الویت گذاری بر دسترسی شبکه ها بخصوص در شهرهای تحت خدمت و مکانهای دوردست.

· توجه خاص به نیازها و محدودیتهایی که از نظر اجتماعی دارای امتیاز هستند، افراد مسن و ناتوان و اقدامات فعال برای تسهیل استفاده و دسترسی.

11. برای پیشرفت جامعه اطلاعات لازم است با توسعه نیروهای انسانی که قابلیت پاسخگویی به نیازهای عصر اطلاعاتی را دارند، سیاستهایی پی ریزی شود. ما متعهد شده ایم تا از طریق تسهیلات و آموزش مادام العمر، فرصتی برای آموزش ICT برای شهروندان فراهم کنیم. بنابراین با در اختیار گرفتن مدارس، کلاسهای درس، کتابخانه های برخط و دبیران باتجربه در امر ICT و منابع چند رسانه أی به این کار مبادرت می ورزیم.
ترویج مشارکت
12. ICT یک فرصت بزرگ برای پدید آمدن و توسعه اقتصادها ایجاد می کند. کشورهایی که در مهار نیروی ICT موفق بودند می توانند موانع قانونی بر سر راه توسعه زیرساختاری را از میان بردارند تا به اهداف توسعه گرانه شان مانند زدودن فقر، بهداشت و تحصیل دست یابند و از رشد سریع تجارت الکترونیکی جهانی بهره ببرند. برخی از کشورهای در حال توسعه پیشرفتهای قابل توجهی در این زمینه ها داشته اند.

13. موضوع از بین بردن فاصله علوم و اطلاعات بین المللی را نمی توان ناچیز شمرد. برخی از کشورهای در حال توسعه برای آن الویت قایل شده اند، کشورهایی که در توسعه ICT شتاب نمی کنند ممکن است دیگر فرصتی برای مشارکت کامل در اقتصاد و جامعه اطلاعات نداشته باشند.

14. در پاسخ به این موضوع، شرایط مختلف و نیازهای کشورهای در حال توسعه نیز باید در نظر گرفته شود. کشورهای در حال توسعه باید با استراتژیهای ملی سازگار شوند تا یک محیط قانونمند و سیاست رقابتی و مطابق ICT ایجاد کنند، از ICT برای تعقیب اهداف توسعه گرانه و اتحاد اجتماعی سود ببرند و منابع انسانی را که موهبت مهارت ICT است توسعه دهند.

راهی به سوی آینده
15. کوششهای از میان برداشتن فاصله بین المللی، به همکاریهای موثر بین تمام شرکای ذینفع بستگی دارد. کمکهای دو جانبه و چند جانبه نقش مهمی را در ساخت چارچوب توسعه ICT بازی می کنند. در این راستا موسسات مالی بین المللی (IFI) نظیر بانکهای توسعه چند جانبه (MDB) و بخصوص بانک جهانی برای اجرای برنامه های پرورشی و آموزشی، کمک به فقرا و افزایش اتحاد از موقعیت خوبی برخوردارند. اتحادیه مخابرات بین المللی (ITU)، کنفرانس سازمان ملل بر تجارت و توسعه (UNCTAD) و برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) و دیگر انجمنهای بین المللی مربوطه نیز نقش مهمی ایفا می کنند. بخش خصوصی نیز دز پیشبرد ICT در کشورهای در حال توسعه نقش مرکزی را بر عهده دارد و می تواند در کوششهای بین المللی برای از از بین بردن فاصله دیجیتالی سهیم باشد. سازمانهای غیر دولتی نیز می توانند در توسعه اجتماع و منابع انسانی دخیل باشند.

16.همانطور که بیانیه اداری شورای اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل (ECOSOC) بر روی نقش ICT در اقتصاد جهانی مبتنی بر دانش اشاره شد، برای اصلاح کارایی برنامه ها و پروژه های مرتبط با ICT و جمع آوری بهترین اقدامات و بسیج نیروهایی که در اختیار تمامی شرکای ذینفع است، جهت از بین بردن فاصله دیجیتالی باید یک همکاری و گفتگوی بین المللی بزرگتر با کشورهای در حال توسعه صورت گیرد. G8 قصد دارد بین کشورهای توسعه یافته در حال توسعه، جامعه شهری شامل شرکتهای خصوصی و سازمانهای غیر دولتی، موسسات فرهنگی و خیریه، و سازمانهای بین المللی یک مشارکت قویتر و محکمتر ایجاد کند.

17. ما با تاسیس یک گروه کاری فرصت دیجیتالی (dot force) برای تلفیق کوششهایمان به صورت یک نظریه بین المللی بزرگتر موافقت داریم. این گروه کاری در یک مذاکره نزدیک با دیگر شرکا و برای پاسخگویی به نیازهای کشورهای در حال توسعه اقدامات زیر را انجام خواهد داد:

· مذاکره با کشورهای در حال توسعه، سازمانهای بین المللی و سایر بخشهای ذینفع را تسهیل خواهد کرد تا همکاریهای بین المللی جهت رشد سیاست، آمادگی شبکه أی و قانونگذاری، اصلاح ارتباط، افزایش دستیابی و کاهش هزینه و تشویق شرکا در شبکه های تجارت الکترونیکی افزایش یابد.

· G8 را به همکاری در پروژه ها و برنامه های مقدماتی ICT تشویق خواهد کرد.

· گفتگوی سیاسی نزدیکتر بین شرکا را گسترش خواهد داد.

چه کسى مسئول فضاى نمادین است؟ از دیدگاه آنچه که اغلب یک دموکراسى غیرقابل کنترل به نظر مى رسد پاسخ هیچ کس و همه کس وسوسه انگیز است. اما در پس پرده تجربه روزانه اینترنتى شما واضح است که بازیگرانى براى کسب میزانى از کنترل با یکدیگر رقابت مى کنند.
موسسات نظارتى همگى جوانب اینترنت را تعیین مى کنند اما اخیراً حوزه اى از نظارت ایننرنتى بسیارى از افراد را به تشویش انداخته است. این حوزه مربوط به سازمانى است که دامنه ها را در اختیار دیگران قرار مى دهد _ همان نشانى هایى که در هنگامى که ما آن لاین هستیم از آنان استفاده مى کنیم.
مسئولیت فراگیر (کلى) در واگذارى نام هاى دامنه در اختیار سازمان اینترنتى نام ها و شماره هاى اختصاص یافته یا ICANN است. این سازمان غیرانتفاعى است و نه تنها دامنه هاى سطح بالایى مانندcom. ،.org را اداره مى کند بلکه مراقبت از خدمات سرویس هاى اصلى را نیز برعهده دارد. ICANN این مسئولیت را از سوى دولت ایالات متحده برعهده گرفته ولى حتى امروزه نیز بسیارى از کشورهاى کمتر توسعه یافته مى گویند که ICANN، زاده وزارت بازرگانى ایالات متحده است. اما آیا کسانى هستند و یا مى توانند نام ها و نشانى هایى که ما به صورت آن لاین استفاده مى نماییم را کنترل کنند؟
پروفسور ریچارد کالینز که آثار زیادى در مورد حاکمیت اینترنتى نوشته است مى گوید که کشورهاى در حال توسعه قطعاً احساس مى کنند که از دایره تصمیمات کلیدى کنار گذاشته شده اند.
یکى از چیزهایى که هم اکنون در حال پیشرفت است مقدمات طولانى اجلاس جهانى جامعه اطلاعاتى است که در ماه نوامبر در شهر تونس برگزار مى شود. گاى کوئینى که سالیانى طولانى ناظر فناورى است اذعان دارد که وضعیت کنونى ضدیت هاى زیادى را ایجاد کرده است.همانگونه که ریچارد مى گوید براى چنین گردهمایى هایى شما خود را در نقاط گران قیمت دنیا مى یابید.اینجا مکانى است که بسیارى از کشورهاى فقیرتر احساس مى کنند که از حقوق خود محروم شده اند و از آنجا که تعدادى از دیگر بازیگران کوچکتر توان حضور در پنج جلسه متوالى اجلاس را ندارند نیز چنین احساسى دارند. آنها بودجه انجام چنین کارى را ندارند ولى بازیگران بزرگ آن را در اختیار دارند. پروفسور کالینز تصدیق مى نماید که ایالات متحده احتمالاً توافقات تونس را نادیده خواهد گرفت.
ایالات متحده دست بالا را دارد. این کشور فایل هاى اصلى ریشه، خدمات رسان ها و زیر ساختى که حقیقتاً در هسته نشانى دهى اینترنتى قرار گرفته است را در مالکیت خود دارد.

از سوى دیگر هنوز در حدود نیمى از کاربران اینترنت دنیا در ایالات متحده هستند. بیشتر باقى ماندگان نیز در اروپاى غربى و ژاپن و مناطق مجاور توسعه یافته آسیایى قرار گرفته اند.براى آن مکان هایى که بیشترین کاربران اینترنت در آنجا هستند، سیستم جارى کم و بیش خوب و کافى عمل مى کند. اما گاى کوئینى باور ندارد که سیستم گسستى نداشته و بنابراین بى نیاز از هرگونه ساماندهى است.
وى مى افزاید: آنچه ریچارد مى گوید آن است که بخش هایى از اینترنت قطعات ضرورى دستگاهى هستند که به خوبى روغن کارى شده و به راحتى کار مى کنند، اما همانگونه که ایشان به درستى تمام اشاره کردند، هیچ موتور واحدى در آن وجود ندارد. پست الکترونیکى نابسامان است. بیان این مسئله کار ساده اى نیست.کل سیستم spyware و کنترل هاى آن و سیستم نظارت دولتى بر اینترنت نه تنها نابسامان بلکه پاره پاره است.
• زبان و جهان سوم

اینترنت شبکه اى از شبکه ها است و همگى این شبکه ها براى صحبت کردن با یکدیگر به سخت افزارهایى مانند فیبرنورى، روتر و دیگر تجهیزات نیاز دارند. اما چه کسى دسترسى افراد را به این سخت افزارها کنترل مى کند و بنابراین اینکه چه کسى و به چه قیمتى مى تواند آن لاین باشد یا از شبکه بهره ببرد.اینجا در سطح اولیه بازیگران کلیه شرکت هاى بزرگ ارتباطات راه دور قرار گرفته اند که براى گذاردن کابل هاى داده در زمین هزینه مى کنند. سپس آنها مى توانند از فراهم آورندگان خدمات اینترنتى - ISP- براى پهناى باندى که استفاده مى کنند هزینه مطالبه نمایند. تصمیم آنان بر انتخاب مکانى که براى مازه (ستون فقرات) اینترنتى سرمایه گذارى مى کنند تاثیرى مستقیم از لحاظ سرعت ارتباط و هزینه بر ما دارد.
با رقابت قابل ملاحظه اى که در میان ISPهاى ایالات متحده، اروپا و آسیا جریان دارد میلیون ها کاربر از طریق مازه اینترنتى بسیار سریع از هزینه هاى پایین و سرعت بالا بهره مند هستند.

اما اگر در ناحیه اى خاص مانند آفریقا جمعیت قابل ملاحظه اى از کاربران وجود نداشته باشد سرمایه گذارى نیز صورت نخواهد گرفت. گاى کوئینى تصدیق مى کند که در اتصال به اینترنت رفتارى غیرمنصفانه نصیب کشورهاى در حال توسعه مى شود که لزوماً قصور شخص خاصى نیست.آنچه که باید دریابید این است که تعداد زیادى از کشورهاى در حال توسعه فاقد شبکه تلفن هستند و ما اینترنت را براساس شبکه تلفنى از سیم هاى مسى یا فیبرنورى در زمین و ایستگاه هاى هدایت رادیویى مایکرویو ساخته ایم.
من روستاهاى زیادى را مى شناسم که ایده داشتن یک و تنها یک کامپیوتر مستلزم نصب تجهیزاتى است که در اختیار ندارند، آنها امکان تولید الکتریسیته را ندارند.همانگونه که پروفسور کالینز مى گوید مشکل تنها نبود این امکانات نیست بلکه نبود رقابت نیز است.وى اعتقاد دارد موضوع، رقابت، آزادسازى بازار و فضاسازى براى به میان آمدن راهکارهاى خلاقانه فناورانه (تکنولوژیک) است.
و گاى کوئینى مى افزاید: موضوع دیگرى که قابل بررسى است پرداختن به زبان انگلیسى در کشور هاى جهان سوم است. این کشورها حس مى کنند که از حقوق خود محروم شده اند. ما طبیعتاً به زبان انگلیسى صحبت مى کنیم و همگى برنامه هاى کنترلى در اینترنت به زبان انگلیسى نوشته شده اند.
شما اگر انگلیسى روان و عالى نداشته باشید از گردونه آن خارج هستید. نمى توانید بازى کنید و مجبورید بنشینید و بگذارید دیگرى آن را براى شما انجام دهد.
• جنون دات کام

شاید یکى از برجسته ترین تحولات اینترنت، چگونگى تغییر آن از ابزارى که دانشگاهیان آن را به کار مى گرفته اند به دنیایى است که هم اکنون در سیطره کسب و کارهاى بزرگ است.
بدیهى است که جنون دات کام وجود داشته و از میان رفته است اما اکنون که انتظارات کاربران تعدیل شده و درس ها فراگرفته شده است، بار دیگر اینترنت به عنوان وسیله اى تلقى مى شود که در کنار اطلاعات، سود نیز ایجاد مى کند.ما در نتیجه شاهد شکل گیرى شرکت هاى نام آشناى چند میلیارد دلارى اینترنتى مانند گوگل، یاهو و اى اوال هستیم.ما در برنامه هاى اخیر دیده ایم که چگونه بازیگران اصلى صحنه وب با ارائه برنامه هاى کمکى رایگان سعى مى کنند نظر ما را به خود جلب کرده و امیدوارند این امر وفادارى مشترى را افزایش داده و باعث تداوم بازگشت ما شود.
اما شرکت هایى مانند مایکروسافت که فراهم آورنده رابط یا ویترین دنیاى اینترنتى ما هستند چطور؟ مایکروسافت براى مدتى مدید نیروى حاکم در فضاى مرورگرها بوده است.
در حالى که ما اخیراً بازیگران قدیمى و تازه اى را در صحنه مى بینیم که ثابت مى کنند مى توانند موج هایى ایجاد نمایند ولى آنجا (صحنه رقابت) اقیانوس بزرگى است. مایکروسافت با محصول اینترنت اکسپلورر، هنوز از هر ده مشترى اینترنتى ? نفر را در اختیار دارد که رابط این شرکت را تحت سیستم عامل آن به کار مى گیرند.ممکن است افرادى بیل گیتس را متهم کنند که مى خواهد اینترنت را تصاحب کند ولى او مى گوید خواهان کنترل نیست و تنها مى خواهد بهترین سیستم تحویل اطلاعات را ارائه نماید.
پروفسور کالینز موضوع را اینچنین نمى بیند. او اعتقاد دارد: من گمان نمى کنم که مایکروسافت، سازمان هاى خبرى، اوراکل، گوگل و سایرین سازمان هایى باشند که کسى در مورد آنها نگرانى جدى داشته باشد. اما بیایید از این موضوع نهراسیم زیرا ما همچنین موارد بسیار مهمى از دخالت هاى نظارتى موثر را دیده ایم. اما گاى کوئینى اعتقاد دارد: مشکل در این است که افراد سعى ندارند سطح جاده را در کنترل داشته باشند بلکه موضوع وضع عوارض ترافیکى (جابه جایى اطلاعات) است که در آن جاده جریان دارد.
تا آنجایى که به مایکروسافت، اوراکل، گوگل و سایرین مربوط مى شود ترافیک بیشتر در اینترنت به معناى کسب درآمد بیشتر از آن است و بنابراین آنان تلاش خواهند کرد تا در چگونگى کارکرد این زیرساخت دخالت نکنند.
آنچه را که گوگل دریافت تقریباً هیچ کس دیگرى به آن توجه نکرد. این است که اینترنت یک سیستم تبلیغاتى که مانند تلویزیون کار مى کند نیست. در تلویزیون ما تصمیم مى گیریم که چند نفر بیننده داشته باشیم و بر روى بزرگترین بخش آنها تمرکز خواهیم کرد، مثلاً این یک مسابقه کریکت است و ما تعداد زیادى بیننده از این جامعه اقتصادى و یا طبقه اجتماعى به دست آورده ایم. شما مى توانید به بیننده اى بگویید نه، من مى دانم امروز صبح چه مى خواهى بخرى زیرا من به عادات تو آشنایى دارم، من تمام پیام هاى پست الکترونیک تو را در اختیار دارم، من تمام پیوند هاى اینترنتى تو و چیزهاى واقع بر روى نوار ابزار برنامه ات را در اختیار دارم و اتفاقاً مى دانم که هم اکنون به یک فنجان چاى میل دارى و در بالاى صفحه پیوندى به این شرح قرار مى دهد: یک فنجان چاى؟
پروفسور کالینز موافق است که این کار ایرادى ندارد و در ادامه مى افزاید: من تصور مى کنم که شما مى توانید آن را به عنوان خدمتى به مشترى در نظر بگیرید. این سیستم زندگى را آسان تر مى کند.مادامى که افراد بدانند که این اتفاق رخ مى دهد و موضوع به خوبى معرفى شده باشد و آنان در مورد آنچه در حال رخ دادن است به خوبى مطلع باشند مشکلى وجود نخواهد داشت.

یزدان محمدبیگی - این مدارس با توجه به نقش قابل توجه آموزش در توسعه پایدار و درازمدت و بهره‌گیری بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی- اجتماعی و توانمندسازی بنیاد نهاده شده‌ است. با توجه به آنکه هم‌اکنون بیش از 350 میلیون کودک و نوجوان به مدرسه دسترسی ندارند و از طرف دیگر، بیش از 800 میلیون نفر بزرگسال بی‌سواد در دنیا وجود دارد، می‌توان به عمق اهمیت تلاش برای چنین فعالیتهایی پی برد. با توجه به ارتباط این نظام و راهبردهای مربوط با توسعه اجتماعی در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی، اتخاذ رویکردی یکپارچه ضروری به‌نظر می‌رسد.

طرح مدارس الکترونیک جهانی که توسط سازمان ملل پشتیبانی می‌شود، دارای دو وجه اساسی است. اول، کمک به سازمانهای مسئول در زمینه آموزش و پرورش و ایجاد تسهیلات برای آنان به‌منظور انجام برنامه‌ها و ارایه محتوای درسی، به‌طوری‌که ضمن استقلال کشورها در پیگیری برنامه‌های خویش، تجربیات لازم نیز به اشتراک گذاشته شود.

دوم اینکه، منابع لازم با توجه به نیازهای شناســــایی شده در اختیار قرار گیرد. بر این اساس، می‌توان از خدمات و پشتیبانیهای انسانی، فنی، مالی و فیزیکی سازمانهای مختلف عمومی و خصوصی سود جست.

این طرح هم‌اکنون در نامیبیا، غنا، بولیوی و ایالت آندراپرادش هندوستان در حال اجرا است و همکاریهایی نیز با وزارت آموزش و پرورش اردن در این راستا صورت گرفته است. همچنین، بیش از یک میلیون رایانه در اختیار کشورهای افریقایی قرار گرفته است. علاوه بر سازمان ملل، کشورهای سوئد، سوییس، کانادا و ایرلند نیز در طرح مزبور مشارکت دارند.
رایانه‌ای کردن دعاوی پزشکی در کره جنوبی

یکی از بخشهای بهداشتی کره جنوبی که از قابلیت بالای رایانه‌ای برخوردار است، موسسه بررسی بیمه بهداشتی است. این موسسه مستقل در سال 2000 و برای بررسی و پردازش دعاوی بهداشتی راه‌اندازی شد. با حدود 600 میلیون دعاوی در سال، موسسه مزبور از انگیزه بالایی برای بهره‌گیری کارامد از فناوری اطلاعات برخوردار است. این موسسه با فعالیتی چشمگیر اقدام به تشویق شرکتها و موسسات بهداشتی و دارویی برای مبادله الکترونیک داده‌ها بر اساس استانداردهای تعیین شده کرده است. موسسات پزشکی از طریق مراجعه به سایت این موسسه اقدام به تسلیم شکایات خود می‌کنند. بیش از 63675 موسسه یا کسب و کار بهداشتی به شبکه موسسه یاد شده اتصال دارند و 77 درصد شکایات به‌صورت الکترونیک دریافت می‌شود. 15 درصد از شکایات نیز از طریق دیسک و بقیه به‌صورت کاغذی ارسال می‌شود. الکترونیک شدن فعالیتها به کاهش اشتباه و صرفه‌جویی در زمان و منابع منجر شده است. علاوه بر بررسی کارامد شکایات، بیماران به پرونده پزشکی خویش نیز دسترسی دارند. هدف موسسه در حال حاضر، دستیابی به سهم 90 درصدی در پرداختن به دعاوی پزشکی است.

نظارت بر کسب و کار لبنی در نیوزیلند
در نیوزیلند، حدود 12 هزار دامدار با تاسیس سایتی اینترنتی با یکدیگر و همچنین شرکتهای فعال در زمینه صنایع لبنی در تماس مداوم هستند. این گروه با نام «فونترا» با سرمایه‌گذاری در صنعت لبنیات، هم‌اکنون بزرگترین صادرکننده محصولات لبنی به‌شمار می‌آید و 95 درصد محصولات آنان صادر می‌شود. در سایت این گروه با عنوان Fencepost.com بر نیازهای اساسی دامداران تمرکز شده است و اطلاعات مورد نیاز در اختیار آنان قرار می‌گیرد. با توجه به اطلاعات ارایه شده که در برگیرنده طیف وسیعی از وضعیت بازار گرفته تا نحوه نگهداری از دامها و تامین بهداشت آنهاست، دامداران به تصمیم‌گیری در زمینه برنامه‌های خویش می‌پردازند. هر چند در ابتدا این شبکه برای صنایع لبنی در نظر گرفته شده بود، ولی به‌تدریج به صنایع پشم، گوشت و علوفه نیز تسری یافت.

اطلاعاتی مانند کیفیت شیر فروخته شده و کمیت آن در اسرع وقت – قبل از آنکه خودرو حامل شیر مزرعه را ترک کند- در اختیار دامداران قرار می‌گیرد. کاهش هزینه‌های اداری و دسترسی دامداران به اطلاعات دقیق و هماهنگی با بیش از 450 تانکر بزرگ، پاسخگوی جمع‌آوری و فراوری بیش از 14 میلیون لیتر شیر در طول سال بوده است.

شرکت در انتخابات به‌صورت بر خط، آگاهی از تصمیمات دولت و تاثیر آن بر درآمد دامداران و پیش‌بینیهای مربوط به بازار و کسب و کار، قیمت دام و تبلیغات تجاری از دیگر خدمات مهمی است که از طریق سایت ارایه می‌شود. این موضوع باعث نزدیکی و همبستگی هر چه بیشتر کشاورزان و همسویی آنان در برنامه‌های مربوط به کسب و کارشان شده است.

به‌تازگی از طریق شبکه یاد شده فعالیتهایی برای توسعه دامداری در مناطق روستایی کشور و ارایه خدمات مورد نیاز آنان در این زمینه درنظر گرفته شده است. می‌توان گفت که شبکه از توان بالایی برای خلاقیت و ارایه الگوهای نوین کسب‌وکار و بهره‌گیری از ابزارهای مربوط برخوردار است.

شبکه پهن‌باند در مناطق روستایی ژاپن
طرح دسترسی به شبکه پهن‌باند در مناطق روستایی «هیوگوی» ژاپن از جمله طرحهای جالبی است که نمونه عینی همکاری موثر بخش دولتی و خصوصی در زمینه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌شمار می‌آید. با آنکه ژاپن جزو کشورهای پیشرفته جهان است، ولی هنوز مناطقی از آن به‌طور کامل به خدمات پهن‌باند دسترسی ندارند. به‌عبارت دیگر، در این مناطق از طریق تلفن به اینترنت دسترسی دارند.

در سال 2004 در اقدامی ضربتی، دسترسی به خدمات پهن‌باند از طریق فناوری سیمی و بدون سیم در «هیوگو» امکان‌پذیر شد. فناوریهایی همچون ADSL و LAN دسترسی به محیط پهن‌باند را حتی در مناطق دورافتاده و با قیمت مناسب هموار کرده است. بلافاصله پس از پیاده شدن طرح، حدود 7/97 درصد از خانواده‌های «هیوگو» به خدمات پهن دسترسی یافتند که میزان متوسط آن در کل ژاپن 1/77 درصد بود. این موفقیت را باید مرهون همکاری بخشهای دولتی با بخش خصوصی دانست که اساسا به‌منظور حداکثر کردن کارایی مد نظر بود.

در حال حاضر، قراین حاکی از بهبود وضعیت معیشتی در منطقه است و تا سه ماهه اول 2005 تمامی 28 شهر و 32 قصبه قرار گرفته در منطقه مزبور از خدمات پهن‌باند برخوردار شدند. بر این‌اساس، ارتباط بین خانواده‌ها با یکدیگر، صنایع محلی و ادارات تسهیل پیدا کرد و نظامهای اجرایی مربوط مستقر شد. در این طرح تمامی مدارس ابتدایی به اینترنت اتصال یافت. رهبری کارامد دولت محلی در زمینه اجرای کار و انجام هماهنگیها بسیار چشمگیر بود و هم‌اکنون برنامه‌هایی نیز برای استفاده از قابلیتهای فناوری پیشرفته اطلاعات و ارتباطات مد نظر است و تمام اینها در راستای رونق کسب و کار و ایجاد رفاه و آسایش برای ساکنان منطقه مزبور به‌ویژه پس از زلزله مصیبت‌بار سال 1995 است.

على زمانى - آیا دنیاى دیجیتال قانون پذیر است؟ رئیس اینترنت کیست؟ آیکان است یا گوگل یا مایکروسافت؟ نشریه معتبر اکونومیست در نخستین روزهاى ماه ژانویه ،۲۰۰۱ این مورد را مورد تامل قرار داد. اکونومیست در این مورد مى نویسد: طبق قانون جدید اتحادیه اروپا، مشتریان اروپایى به احتمال قوى مى توانند در کشورهاى خود علیه سایت هاى اینترنتى مستقر در اروپا شکایت کنند . ایالات متحده، اصل موضوع معاهده تخلفات سایبرنتیکى اتحادیه اروپا را پذیرفت. این معاهده هماهنگ کننده قوانین علیه تخلفاتى از قبیل دزدى هاى رایانه اى، کلاهبردارى از طریق اینترنت و هرزه نگارى و پورنوگرافى براى کودکان است.

اینجا این سئوال پیش مى آید که آیا سرورهایى که سال ها است سایت هاى متخلف را در کشورى خارج از جغرافیاى اتحادیه اروپا تامین مى کردند نیز، مشمول این قاعده هستند و باید براى سرورها نیز در اعطاى دسترسى به سایت ها، محدودیت ایجاد کرد؟ حجم اطلاعات رد و بدل شده در بسیارى از موارد میلیونى و به صورت اتوماتیک است و امکان کنترل و تغییر آن وجود ندارد. ضمناً بررسى قبل از ارسال نیز، نوعى انحصارطلبى و خودسانسورى را ایجاد مى کند که این مورد نیز با خلقیات اینترنت سازگار نیست و دوباره دریافت حق انتشار از نهادى خاص براى انتشار مطالب را که براى رسانه هاى مکتوب صادق است، در اینجا نمایان مى کند. اما به هرحال به دور از شعارهاى خوشایند فضاى آزادى و دموکراسى، تخلفات در اینترنت رو به افزایش است. مى توان راه و رسم تهیه قوى ترین مواد منفجره را در شبکه قرار داد و فاسدترین شبکه هاى ممکن را از طریق اینترنت رهبرى کرد. البته برخورد با فضاى سایبر منطقى به نظر مى رسد. چون داده ها به صورت بسته هاى کوچک در سراسر شبکه اینترنت ارسال مى شوند. هر کدام هم مى توانند مسیر متفاوتى را طى کنند. لذا مشکل است که بتوان جریان اطلاعات را متوقف کرد شاید همین انعطاف پذیرى ذاتى اینترنت بود که مورد توجه حامى اصلى آن یعنى وزارت دفاع آمریکا قرار گرفت و به قول اکونومیست، آن را به عنوان «وسیله ارتباطى طرفدار آزادى هاى مدنى» معرفى کرد. بسیارى معتقدند چون اینترنت مرزهاى جغرافیایى را از میان برداشته است پس مى تواند قوانین مستمر در قلمروهاى مختلف را نادیده بگیرد. ایالات متحده به دلیل اجراى قانون آزادى بیان در این کشور، طبق قانون اساسى به مکان امنى براى صد ها سایت نئونازى هاى آلمانى مبدل شده است. همچنین مکان خوبى براى عرضه پخش مستقیم شوهاى مستهجن پولى در اینترنت. سایت هایى که طبق قانون بسیارى از کشور ها، ایجاد شدن آنها و استفاده از آنها جرم است. مانند چین و آلمان و کشورهاى عربى. حل نشدن چنین معادلات چندمجهولى که تاکنون روشى اجرایى و علمى براى حل یکسان این موارد تهیه نشده است، معضلى است که هر روزه جوامع اطلاع رسانى مترقى با آن دست و پنجه نرم مى کنند. البته بسیارى عقیده دارند خلافکار به هر حال دستگیر مى شود و براى اینترنت نیز راهکار بررسى IP کاربر را پیشنهاد کردند که البته با آنکه اجرایى تر از روش هاى قبلى است، ولیکن وجود سایت هایى اینترنتى نظیر Anonqmizer.com که یک ضدتعقیب آى پى به شمار مى رود و یا برخى از سایت ها که ضددیواره آتشین هستند، سست بودن این پارامترها را به اثبات رسانده است.

• قانون منسجم

به هر حال شکل گیرى قانونى منسجم و بین المللى در فضاى سایبر که مورد اتفاق کلیه اعضاى سازمان جهانى اینترنت باشد و ضامن اجرایى براى اجراى مفاد قوانین آن فراهم گردد، رشد صعودى سایت هاى اینترنتى و کاربران این شبکه را کاهش خواهد داد. ولى این کاهش مقطعى و منجر به نهادینه شدن بهینه فعالیت هاى آن و حمایت از حقوق مولفین و کپى رایت آثار و محصولات عرضه شده در آن مى گردد. کنسرسیوم جهانى وب تاکنون با آنکه در طراحى و ساخت نرم افزارهاى طراحى صفحات وب و امثالهم نقش خوبى ایفا کرده است ولى در امر سیاستگزارى هاى جهانى و قابل اجرا در فعالیت هاى مبنى بر شبکه هاى اطلاع رسانى بین المللى نتوانسته است اهمیت شایانى از خود اعلام کند.

• قانون مدارى در اینترنت

اگر چه سازمان مالکیت معنوى که چندى پیش جمهورى اسلامى ایران نیز به عضویت آن نایل شد، حرکتى مثبت را در این راه آغاز کرده است، ولیکن کنسرسیوم بین المللى وب نیز مى بایست با همکارى بیشتر با سایر ارگان هاى جهانى و به خصوص سازمان ملل متحد، بازوى اجرایى مطلوبى براى وضع و بررسى قوانین صادره براى فضاى سایبر باشد. قانونمند شدن اینترنت توسط راه هاى زیر امکان پذیر است:

۱- ایجاد سازمانى بین المللى مانند سازمان جهانى اینترنت، جهت وضع قوانین و مقررات براى کلیه فعالیت هاى تحت شبکه آن لاین.

۲- تعریف کلى فعالیت هاى تحت شبکه از ایجاد و راه اندازى سایت گرفته تا ارسال تبلیغات بر روى پست الکترونیکى کاربران و نفوذ به دیتابیس هاى رسمى.

۳- تعریف و بهینه کردن شرایط ارائه خدمات اینترنت در کشورها و فراهم کردن فضاى فرهنگى و اصولى جهت دورکردن اعمال خلافکارانه در جوامع، تا بازتاب آن در رسانه اینترنت با ابزارهاى ممتازش صورت نپذیرد.(این مورد به خوبى گویاى این حقیقت است که در راه قانونمند کردن اینترنت، بایستى در خارج از مرزهاى اینترنت، به قانونمند کردن برخى از روش هاى فعالیت کاربران در خارج از شبکه اینترنت پرداخت. قطعاً در کشورى که فعالیت هاى همجنس بازى آزاد است، این امر در اینترنت نیز گسترش و منعکس خواهد شد و راه را براى اغفال و توسعه ایدئولوژى این گروه ها در سایر کشورها نیز فراهم مى کند. هم اکنون بسیارى از بزرگترین موتورهاى جست وجوى جهان، با آنکه به صورت مستقیم به معرفى و عرضه خدمات و اطلاعات موسسات و گروه هاى خلافکارانه و غیرانسانى نمى پردازند ولیکن همواره تبلیغات گسترده اى از این مراکز و سایت ها در بهترین نقاط تبلیغ سایت ها دیده مى شود که گوگل، یاهو از این زمره هستند.)

۴- اعمال این قانون که عضویت کشورهایى در سازمان جهانى اینترنت پذیرفته مى شود که به عضویت سازمان جهانى مالکیت معنوى پذیرفته شده باشند و استانداردهاى ارائه خدمات اینترنت را در اختیار داشته باشند، این امر تا حدودى اجرایى کردن قانون مهم و راهبردى کپى رایت را در فضاى سایبر عملى مى کند و راه پیگیرى شکایت هاى مربوطه را همانند پلیس بین الملل (اینتر پل) آسان مى کند.

۵- ایجاد نهادى براى اجراى قوانین وضع شده توسط اعضاى سازمان جهانى اینترنت و رعایت حقوق مولف و کاربران شبکه.

• نتایج قانونى

با این اوصاف، مفاد فوق استنتاجى را حکم مى کند که رسیدن به اهداف اجمالى زیر از آن دسته اند : ۱- حمایت از فعالیت هاى مفید بشردوستانه ۲- نفى فعالیت هاى ضداخلاقى در اینترنت با تعریفى که کلیه اعضاى سازمان جهانى اینترنت از آن ارائه کرده اند در بخش هایى نظیر پورونوگرافى کودکان و جوانان، توزیع کتاب ها و نوارهاى ضداخلاقى و نژادپرستانه، ممنوعیت فروش و پخش محصولات مغایر با اصول انسانى و بین المللى ۳- حمایت از کارگزاران و سرمایه گذاران و کاربران رسانه آن لاین و ایجاد راهکارهاى حمایتى از آنان در آى تى و دهکده جهانى هزاره سوم ۴- مقابله عملى و بهینه با اصول و مبانى اخلال و نفوذ به شبکه هاى اطلاع رسانى و سیستم هاى پردازشگر و سرورهاى اینترنت در جغرافیاى سازمان جهانى اینترنت ۵- فراهم کردن جو قانونمند الکترونیکى که راه را براى ایجاد مطمئن و ممتاز خانواده هاى الکترونیک و دهکده الکترونیکى فراهم مى کند ۶- رشد و توسعه فعالیت هاى آموزشى، فرهنگى و ورزشى در اینترنت و ارتقاى بیشتر امر آموزش و توسعه مذاهب و شیوه هاى انسانى در بزرگترین رسانه آن لاین جهان که مى تواند بازوى اجرایى ایدئولوژى گفت وگوى تمدن ها در برابر دیپلماسى برخورد تمدن هاى هانتینگتون شود.

• راهکارهاى اجرایى

راهکارهاى اجرایى مناسب تر در برخورد با تخلفات اینترنتى مانند برخورد با تروریسم و خشکاندن ریشه هاى آن است. نه مى توان آن را به طور مستقیم به یک کشور و یا نهاد خاص نسبت داد و نه کشورى قادر به برخورد یک جانبه با عامل مستقیم و غیرمستقیم آن در سراسر جهان است. عزم جهانى براى رسیدن به یک نقطه عطف بین المللى در مورد تنظیم و اجراى قوانین وضع شده در مورد تخلفات در فضاى سایبر، راهکار مناسبى است. وجود کنسرسیومى جهانى که شامل نمایندگان تمامى کشورهاى جهان باشد، مى تواند امر قانونگذارى این روش اجرایى را تهیه کند. ایجاد یک استاندارد بین المللى براى برخورد با تخلفات اینترنتى که اکثر آن اخلاقى است، مى بایست در وهله نخست از تغییر سیاست هاى فرهنگى کشورها آغاز شود. چرا که افراد بیمار، محصول جامعه بیمار هستند و قطعاً دسترسى هاى جهانى آنها مى تواند مشکلات بسیارى را ایجاد کند. کشورهایى که پورنوگرافى در آنها آزاد است، قطعاً در برخورد این پدیده و ظهور عینى آن در اینترنت، ناتوان خواهند بود. کشورهایى که کپى رایت به صورت جدى در آنها رعایت نمى شود، نمى توانند مانع از تخلفات کپى رایت در سایت هاى اینترنتى شوند.

اینکه دومین هایى با پسوند هاى کشورى را تنها شرکت ها، موسسات و مراکز حقوقى و یا حقیقى معتبر با ارائه مشخصات کامل خود و رعایت برخى موارد مى توانند ثبت کنند، از جمله چنین تجارب مثبتى است که تاکنون در اینترنت پیاده شده است. معاهده کپى رایت در سال ۱۹۹۵ سازمان جهانى مالکیت معنوى نیز از این نمونه است که در جهت قانونمند کردن فضاى راهبردى کلبه هاى الکترونیک آینده اینترنت، اقدام کرده است.

مترجم: سیدمحمد ستوده‌ - ‌ ‌چنانچه‌ اینترنت‌ در آینده‌ به‌ کانون‌ جهانی‌ دادو ستد تبدیل‌ گردد، آنگاه‌ چه‌ سرنوشتی‌ در انتظار میلیونها نفری‌ خواهد بود که‌ اتصال‌ به‌ اینترنت‌ برای‌ آنان‌ امکان‌پذیر نیست‚ شاید هرگز نتوانیم‌ پاسخ‌ این‌ سوال‌ را به‌دست‌ آوریم. استحاله‌ و دگرگونی‌ یک‌ شبکه‌ اسرارآمیز دولتی‌ و نفوذ آن‌ در سیستم‌ ارتباطات‌ جهانی، تبادل‌ اطلاعات‌ و بازارهای‌ تجاری; اینترنت‌ را به‌عنوان‌ سرچشمه‌ و مظهر شکافی‌ عظیم‌ مابین‌ کشورهای‌ صنعتی‌ و در حال‌ توسعه‌ مطرح‌ ساخته‌ است. اصطلاح‌ شکاف‌ دیجیتالی(‌DIGITAL DIVIDE) صورت‌ مختصر و کوتاه‌شده‌ای‌ برای‌ بیان‌ نابرابریهای‌ بین‌المللی‌ در زمینه‌ دسترسی‌ به‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ تلقی‌ می‌شود. به‌عبارت‌ دیگر می‌توان‌ گفت‌ تا اندازه‌ای‌ شکاف‌ مذکور نشانه‌ای‌ از تهدید قدرتهای‌ نیرومندی‌ است‌ که‌ جهان‌ را در قرن‌ بیست‌ویکم‌ به‌ پاره‌های‌ نابرابر از نظر دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ تقسیم‌ می‌کنند. برخی‌ استدلال‌ می‌کنند نیروهای‌ مذکور موجب‌ شده‌اند اغلب‌ ملل‌ جهان‌ در دام‌ عقب‌ماندگی‌ دائمی‌ گرفتار شوند. همچنین‌ کشمکشها و درگیریهای‌ منطقه‌ای‌ می‌تواند روحیه‌ هر ملتی‌ را تضعیف‌ کرده‌ و دچار گرفتاریهای‌ فراوان‌ کند.
‌ ‌هرچند شواهدی‌ دال‌ بر نقض‌ عملکرد جهانی‌ در خصوص‌ دسترسی‌ به‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ وجود دارد اما برخی‌ ناظران‌ از اینترنت‌ به‌عنوان‌ عامل‌ بالقوه‌ای‌ برای‌ نجات‌ مردم‌ عقب‌مانده‌ جهان‌ نام‌ می‌برند. این‌ قبیل‌ ناظران‌ خوشبین‌ استدلال‌ می‌کنند شیوه‌ اقتصاد جهانی‌ به‌گونه‌ای‌ دگرگون‌ شده‌ که‌ باعث‌ ایجاد فرصتهای‌ جدیدی‌ برای‌ تولید ثروت‌ گردیده‌ است. اما برای‌ بهره‌برداری‌ از فرصتهای‌ مذکور، چاره‌ای‌ جز استفاده‌ از شبکه‌ جهانی‌ اینترنت‌ وجود ندارد.

‌ ‌ارتباط‌ با شبکه‌ جهانی‌ اینترنت‌ در اغلب‌ مناطق‌ جهان‌ کاری‌ بس‌ دشوار است. در حالی‌ که‌ ساکنان‌ نیویورک‌ در اندیشه‌ ارتقاء سیستم‌ ارتباط‌ با اینترنت‌ از طریق‌ تلفن‌های‌ متعارف‌ به‌ سیستم‌ باند پهن‌(BROADBAND) هستند، اغلب‌ ساکنان‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ هرگز صدای‌ بوق‌ آزاد تلفن‌ را نشنیده‌اند چه‌ برسد به‌ اینکه‌ از ماوس‌ یا موتور جستجوگر اینترنتی‌ استفاده‌ کنند.
‌ ‌دسترسی‌ میلیونها نفر از ساکنان‌ کشورهای‌ یادشده‌ به‌ اینترنت، می‌تواند به‌طرق‌ مختلف‌ موجب‌ بهبود زندگی‌ آنان‌ گردد. اما به‌نظر می‌رسد تحقق‌ این‌ امر کاری‌ بس‌ دشوار و طاقت‌فرسا باشد.

‌ ‌بااین‌ همه، تعداد کسانی‌ که‌ این‌ چالش‌ را پذیرفته‌اند روزبه‌روز در حال‌ افزایش‌ است. این‌ کارآفرینان‌ فعال‌ برای‌ پیشبرد اهدافشان‌ که‌ مبتنی‌ بر عدالت‌ و انصاف‌ در زمینه‌ برنامه‌های‌ جهانی‌ گسترش‌ قدرت‌ استفاده‌ از اینترنت‌ برای‌ تمامی‌ ملل‌ دنیاست، از هیچ‌گونه‌ کمک‌ مالی‌ و حمایت‌ معنوی‌ مضایقه‌ ندارند. اما با این‌حال‌ هیچ‌یک‌ از افراد یادشده‌ توقع‌ ایجاد یک‌ مدینه‌ فاضله‌ را نیز در سر نمی‌پرورانند. در اکثر موارد، اقدامات‌ انجام‌ شده‌ هیچ‌گونه‌ سود مادی‌ برای‌ آنان‌ دربر ندارد. آنها فقط‌ به‌ تحقق‌ اهدافشان‌ می‌اندیشند.
کار در محل‌
‌ ‌سام‌ کارلسون‌ اقتصاددان، بنیانگذار و مدیر اجرایی‌ موسسه‌ ورلد لینکس(‌WORLD LINKS) است. فعالیتهای‌ موسسه‌ مذکور که‌ در واشنگتن‌ مستقر است‌ در زمینه‌ پرکردن‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ است. کارلسون‌ پس‌ از چهارسال‌ کار برای‌ بانک‌ جهانی‌ پیرامون‌ برنامه‌های‌ آموزشی‌ پایه‌ در باماکو پایتخت‌ کشور مالی، تصمیم‌ گرفت‌ موسسه‌ را تاسیس‌ کند. در زمان‌ بازگشت‌ وی‌ به‌ واشنگتن‌ در تابستان‌ 1996، اینترنت‌ واقعاً‌ رشد چشمگیری‌ را آغاز کرده‌ بود.
وی‌ می‌گوید: مدت‌ زمان‌ طولانی‌ کار در یک‌ کشور در حال‌ توسعه‌ موجب‌ شده‌ بود به‌ مشکلات‌ عادت‌ کنم‌ اما رشد خارق‌العاده‌ اینترنت‌ در همین‌ مدت‌ مرا به‌ فکر وا داشت. کارلسون‌ در تابستان‌ 1996 چندین‌ بار از مدارس‌ منطقه‌ واشنگتن‌ دی‌ سی‌ بازدید به‌عمل‌ آورد و مشاهده‌ کرد چگونه‌ تکنولوژی‌ موجب‌ دگرگونی‌ روشهای‌ یادگیری‌ کودکان‌ شده‌ است. سپس‌ بر پایه‌ آن‌ مشاهدات، وی‌ می‌افزاید: برای‌ من‌ مشخص‌ شده‌ است‌ اگر بانک‌ جهانی‌ تمام‌ فعالیت‌ خود را بر آموزشهای‌ پایه‌ای‌ در کشورهای‌ فیر و آفریقایی‌ متمرکز سازد، آنگاه‌ 25 سال‌ طول‌ خواهد کشید تا تمامی‌ ساکنان‌ اینگونه‌ کشورها بتوانند از دوره‌ آموزش‌ ابتدایی‌ همگانی‌ برخوردار شوند. تازه‌ این‌ مسئله‌ نیز در صورت‌ تحقق، تمامی‌ مشکلات‌ آن‌ کشورها را حل‌ نخواهد کرد. مسئله‌ پیش‌گفته‌ در ماموریت‌ جدید کارلسون‌ تجلی‌ یافت: دسترسی‌ کودکان‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ به‌ اقتصاد مبتنی‌ بر دانش‌THE KNOWLEDGE ) ECONOMY) بنابراین، هدف‌ اساسی‌ موسسه‌ آموزش‌ معلمان‌ و دانش‌آموزان‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ برای‌ استفاده‌ از تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ به‌منظور بهبود روشهای‌ آموزش‌ و یادگیری‌ است. مبارزه‌ برای‌ دستیابی‌ به‌ هدف‌ یادشده‌ منوط‌ به‌ حل‌ یک‌ سری‌ مسایل‌ به‌هم‌ پیوسته‌ به‌شرح‌ ذیل‌ است:
مجهزکردن‌ مدارس‌ به‌ اینترنت;

تهیه‌ و تدارک‌ کامپیوتر و نگهداری‌ از آن;

آموزش‌ مربیان‌ و تهیه‌ مواد آموزشی‌ مناسب.
‌ ‌پیچیدگی‌ وظیفه‌ مذکور، موسسه‌ را بر آن‌ داشت‌ که‌ به‌منظور پرکردن‌ شکاف‌ دیجیتالی، راهبردی‌ منسجم‌ در پیش‌ گیرد. مشاوره‌ و تهیه‌ کمکهای‌ مادی، حداقل‌ اجزای‌ تشکیل‌دهنده‌ راهبرد یادشده‌ هستند. کارلسون‌ که‌ در زمینه‌ آموزش‌ و پرورش‌ نیز از تجربیاتی‌ برخوردار است، به‌ویژه‌ در خصوص‌ امر آموزش‌ احساس‌ نگرانی‌ می‌کند و می‌گوید: وقتی‌ شما توانستید تمامی‌ تجهیزات‌ لازم‌ را برای‌ نصب‌ کامپیوتر در کلاسهای‌ درس‌ فراهم‌ کنید، آنگاه‌ مشکلترین‌ بخش‌ کار یعنی‌ آموزش‌ مربیان، مدیران‌ مدارس‌ و دانش‌آموزان‌ فرا می‌رسد. ما باید به‌ این‌ افراد یاد دهیم‌ چگونه‌ می‌توان‌ از تکنولوژی‌های‌ پیش‌ گفته‌ به‌طرز مفید و ثمربخشی‌ استفاده‌ کرد. در حال‌ حاضر، موسسه‌ در 26 کشور در حال‌ توسعه‌ - شامل‌ 12 کشور در آفریقا و خاورمیانه، 7 کشور در آسیا و 7 کشور نیز در آمریکای‌ لاتین‌ - فعالیت‌ دارد. موسسه‌ مزبور معمولاً‌ فعالیتهای‌ خود را در کشوری‌ جدید بااجرای‌ یک‌ پروژه‌ آزمایشی‌ در تعدادی‌ از مدارس‌ شروع‌ می‌کند. به‌نحوی‌ که‌ مدارس‌ یادشده‌ از تمامی‌ امکانات‌ پروژه‌ آزمایشی‌ از قبیل‌ کامپیوترها، ارتباط‌ با اینترنت‌ و آموزشهای‌ لازم‌ برخوردار می‌گردند.
هدف‌ نهایی‌ از اجرای‌ برنامه‌های‌ فوق‌ این‌ است‌ که‌ مقامات‌ محلی‌ یا از طریق‌ تامین‌ مالی‌ توسط‌ دولت‌ و یا از طریق‌ جلب‌ حمایت‌ مالی‌ وام‌دهندگان‌ بین‌المللی‌ برای‌ گسترش‌ اینگونه‌ پروژه‌ها در سطح‌ کشور ترغیب‌ شوند.

‌ ‌در تضاد با راهبرد جامع‌ و کاملی‌ که‌ از سوی‌ موسسه‌ اتخاذ شده، موسسه‌ مستقر در سان‌ خوزه‌ کالیفرنیا حداکثر مساعی‌ خود را منحصراً‌ بر مسئله‌ اتصال‌ به‌ اینترنت‌ متمرکز کرده‌ است. موسسه‌ در سال‌ 1996 توسط‌ و گروهی‌ دیگر از دست‌اندرکاران‌ تکنولوژی‌ پیشرفته‌ تاسیس‌ گردید. شرکت‌ اساساً‌ به‌منظور نصب‌ اینترنت‌ در مدارس‌ مناطق‌ محروم‌ آمریکا به‌وجود آمده‌ است. موسسه‌ مذکور در اواسط‌ سال‌ 1999 از طریق‌ مشارکت‌ با شرکت‌ و دیگر سازمانهای‌ غیرانتفاعی‌ که‌ در این‌ زمینه‌ فعالیت‌ می‌کردند، کوششهای‌ خود را متوجه‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ کرد. از حدود 5 سال‌ پیش، زمانی‌ که‌ شرکت‌ تاسیس‌ شد، ریاست‌ هیات‌مدیره‌ شرکت‌ را به‌عهده‌ گرفت.
شرکت‌ اسکولز آن‌ لاین> در حال‌ حاضر از طریق‌ نامه‌های‌ الکترونیکی‌ که‌ از آفریقای‌ جنوبی‌ دریافت‌ می‌کند، به‌ راه‌اندازی‌ پروژه‌ آزمایشی‌ 4 مدرسه‌ در منطقه‌ کمک‌ می‌کند. تاکید می‌کند نهادینه‌کردن‌ و استطاعت‌ مالی‌ مهمترین‌ مشکلات‌ گروه‌ کاری‌ وی‌ به‌شمار می‌روند. وی‌ می‌افزاید: چقدر خوب‌ است‌ یک‌ برنامه‌ آموزش‌ ریاضی‌ طراحی‌ شده‌ در ایالات‌ متحده‌ از طریق‌ اینترنت‌ برای‌ مدرسه‌ای‌ در مناطق‌ روستایی‌ کشور زیمبابوه‌ ارسال‌ شود. تکنولوژی‌ مذکور برای‌ ارتقاء سطح‌ زندگی‌ معلمان‌ و دانش‌آموزان‌ آن‌ مناطق‌ مفید و ارزشمند خواهد بود. رحیمی‌ می‌نویسد: تنها از طریق‌ نهادینه‌کردن‌ و مشارکت‌ توده‌ مردم‌ می‌توان‌ مشکلات‌ را از میان‌ برداشت. البته‌ در صورتی‌ که‌ امکانات‌ لازم‌ فراهم‌ نباشد یا اینکه‌ شرکتهای‌ فراهم‌کننده‌ خدمات‌ اینترنتی‌INTERNET ) SERVICE PROVIDER=ISP) به‌ فعالیت‌ خود خاتمه‌ دهند، هیچ‌یک‌ از امور فوق‌ عملی‌ نخواهد شد. رحیمی‌ مسائل‌ فوق‌ را مربوط‌ به‌ معضل‌ تامین‌ مالی‌ می‌داند. وی‌ می‌نویسد: اگر مسئله‌ استطاعت‌ مالی‌ حل‌ شود، نه‌تنها دسترسی‌ به‌ اینترنت، بلکه‌ تمامی‌ مسائل‌ مربوط‌ به‌ اجرای‌ پروژه‌ حل‌ خواهد شد.
‌ ‌علاوه‌بر این‌ معلمان‌ ناچارند برای‌ جبران‌ هزینه‌های‌ مالی‌ به‌ اضافه‌کاری‌ بپردازند. مدارس‌ تحت‌ پوشش‌ طرح‌ نیز برای‌ پرداخت‌ هزینه‌ کاغذ، تونر(TONER) و... نیاز به‌پول‌ دارند. همچنین‌ هزینه‌های‌ مربوط‌ به‌استفاده‌ از خدمات‌ شرکتهای‌ اینترنتی‌ نیز که‌ در تعداد زیادی‌ از مناطق‌ گران‌ است‌ باید پرداخت‌ گردد و همچنین‌ فضای‌ آموزشی‌ مورد نیاز بایستی‌ ساخته، نگهداری‌ و تعمیر شود. ما با ارائه‌ برنامه‌های‌ ویژه‌ای‌ به‌ مدارس‌ تحت‌ پوشش‌ طرح‌ یاد می‌دهیم‌ چگونه‌ مدارس‌ مشابه‌ توانسته‌اند امکان‌ تداوم‌ اجرای‌ پروژه‌ را فراهم‌ آورند. این‌ مدارس‌ می‌توانند الگوی‌ مناسبی‌ در این‌ زمینه‌ باشند. آنان‌ ناچارند طرحی‌ را برای‌ استمرار پروژه‌ به‌نحوی‌ طراحی‌ کنند که‌ برای‌ آنان‌ کارساز باشد.

‌ ‌اساسی‌ترین‌ کاری‌ که‌ شرکت‌ مسئولیت‌ اجرای‌ آن‌را در مدارس‌ به‌عهده‌ دارد، ایجاد مرکز یادگیری‌ اینترنتی‌THE INTERNET LEARNING ) CENTER) است.
در این‌ مرکز 10 کامپیوتر متصل‌ به‌ اینترنت، تعدادی‌ پرینتر، یک‌ اسکنر و یک‌ دستگاه‌ دوربین‌ دیجیتالی‌ وجود دارد. ضمناً‌ تمامی‌ دستگاههای‌ فوق‌ به‌ یک‌ شبکه‌ محلی‌ کامپیوتری‌(LOCAL AREA NETWORK) متصل‌ هستند. شرکت‌ برای‌ تداوم‌ فعالیت‌ مراکز اینترنتی‌ فوق، معلمان‌ محلی‌ را آموزش‌ داده‌ و از مقامات‌ منطقه‌ای‌ دعوت‌ می‌کند برای‌ اطمینان‌ یافتن‌ از اتصال‌ به‌ اینترنت‌ از اینگونه‌ اماکن‌ بازدید به‌عمل‌ آورند. موسسه‌ یادشده‌ تا اواخر سال‌ 2001، حدود 19 پروژه‌ آموزش‌ اینترنتی‌ را در کشورهای‌ در حال‌ توسعه، آمریکا، اسپانیا، فلسطین‌ اشغالی‌ و ژاپن‌ راه‌اندازی‌ کرده‌ است.

‌ ‌سومین‌ برنامه‌ای‌ که‌ در این‌ خصوص‌ ارائه‌ شده‌ مربوط‌ به‌ موسسه‌ مستقر در ایالت‌ ماساچوست‌ است. برنامه‌ مذکور به‌شدت‌ بر مسئله‌ تامین‌ سخت‌افزارهای‌ کامپیوتری‌ تاکید دارد. بنیانگذار و رئیس‌ موسسه‌ یادشده‌ می‌گوید: شما هرکجا بخواهید می‌توانید این‌ برنامه‌ را آغاز کنید. ما بانی‌ اجرای‌ آن‌ هستیم. وی‌
می‌افزاید: ما می‌گوئیم‌ شما می‌توانید با قیمت‌ بسیار ارزان‌ تجهیزات‌ کامپیوتری‌ را خریداری‌ کرده‌ و به‌ اینترنت‌ متصل‌ شوید. ما تنها اجرای‌ بخش‌ کوچکی‌ از کار را به‌عهده‌ داریم. موسسه‌ ما اکیداً‌ به‌ مسئله‌ کودکان‌ توجه‌ دارد. جوانان‌ فقیر نیز بایستی‌ بتوانند از اینترنت‌ استفاده‌ کنند. کامپیوترهایی‌ که‌ توسط‌ موسسه‌ به‌ کشورهای‌ درحال‌ توسعه‌ فرستاده‌ می‌شود ازسوی‌ شرکتهای‌ بازرگانی‌ اهدا شده‌اند. کامپیوترهای‌ ارسالی‌ دست‌ دوم‌ ولی‌ مفید و کارا هستند. دستگاههای‌ مذکور توسط‌ و کارکنان‌ داوطلبش‌ مجدداً‌ تعمیر و بازسازی‌ می‌شوند. شرکت‌ تا اواسط‌ ماه‌ نوامبر 2001 با 869 مدرسه‌ در 24 کشور جهان‌ در این‌ خصوص‌ همکاری‌ داشته‌ است. همچنین‌ طی‌ شش‌ ماه‌ گذشته‌ موسسه‌ یادشده‌ کانتینرهای‌ چهل‌ فوتی‌ را که‌ حاوی‌ حدود 380 دستگاه‌ کامپیوتر، مانیتور، ماوس‌ و تجهیزات‌ گوناگون‌ شبکه‌های‌ کامپیوتری‌ بود، برای‌ استفاده‌ گروهی‌ از مددکاران‌ اجتماعی‌ به‌ مناطق‌ روستایی‌ نپال‌ و همچنین‌ به‌ برنامه‌های‌ توسعه‌ پایدار سازمان‌ ملل‌ در کامرون‌ و بنین‌ و برای‌ یک‌ گروه‌ بین‌المللی‌ کمک‌رسانی‌ در نیجریه‌ و آنگولا و نیز پروژه‌ انجمن‌ کامپیوتر برای‌ مدارس‌ در شهر گوا(GOA) هندوستان‌ ارسال‌ کرده‌ است. علاوه‌ براین، در اوائل‌ سال‌ 2002 نیز محموله‌ دیگری‌ آماده‌ ارسال‌ به‌ بنگلادش، اوگاندا و ایالت‌ گجرات‌ (هندوستان) است.
‌ ‌ به‌ گزارش‌ اخیر موسسه‌ یک‌ سازمان‌ بین‌المللی‌ غیردولتی‌ است‌ که‌ به‌ ارزیابی‌ ابتکارات‌ و سیاستهای‌ رفع‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ می‌پردازد - اشاره‌ می‌کند و می‌گوید: در گزارش‌ مذکور مسئله‌ دسترسی‌ واقعی‌ به‌ اینترنت‌ تشریح‌ و گفته‌ شده‌ این‌ امر فراتر از دسترسی‌ فیزیکی‌ به‌ اینترنت‌ است. دسترسی‌ واقعی‌ به‌ اینترنت‌ این‌ امکان‌ را برای‌ مردم‌ فراهم‌ می‌آورد که‌ بااستفاده‌ از تکنولوژی‌ به‌نحو موثری‌ سطح‌ زندگی‌ خویش‌ را ارتقاء دهند. به‌هرحال، شرکت‌ به‌جای‌ اینکه‌ اهم‌ تلاش‌ خود را صرف‌ مونتاژ تمامی‌ قطعات‌ لازم‌ برای‌ دسترسی‌ به‌ اینترنت‌ کند، سعی‌ دارد بااتکاء بر شرکای‌ اصلی‌ و دریافت‌کنندگان‌ کامپیوترهای‌ خود، تعداد زیادی‌ از معضلات‌ اجرای‌ پروژه‌ را حل‌ کرده‌ و بر مشکلات‌ کار فائق‌ آید. موسسه‌ یادشده‌ و شرکای‌ اصلی‌ آن‌ همواره‌ برای‌ کاربران‌ کامپیوترهای‌ خود توصیه‌هایی‌ پیرامون‌ چگونگی‌ تداوم‌ فعالیت‌ پروژه‌ ارائه‌ می‌کنند که‌ از جمله‌ می‌توان‌ به‌ سالم‌ نگه‌داشتن‌ کامپیوترها، شبکه‌ و نحوه‌ استفاده‌ درست‌ از آن‌ اشاره‌ کرد. همچنین‌ آنان‌ را ترغیب‌ می‌کند برنامه‌های‌ خود را در این‌ زمینه‌ به‌صورت‌ کتبی‌ برای‌ شرکت‌ ارسال‌ کنند. علاوه‌ براین، شرکت‌ برای‌ تعمیم‌ روحیه‌ پاسخگویی‌ در میان‌ کاربران، متعاقباً‌ برنامه‌های‌ دریافتی‌ را از طریق‌ شبکه‌ اینترنت‌ برای‌ بررسی‌ و درک‌ آن‌ توسط‌ مردم‌ در دسترس‌ آنان‌ قرار می‌دهد.

‌ ‌شرکت‌ یادشده‌ به‌منظور اینکه‌ در بلندمدت‌ بتواند هزینه‌های‌ اجرای‌ پروژه‌ را تامین‌ کند از یک‌ استراتژی‌ دومنظوره‌ استفاده‌ می‌کند. بدین‌ترتیب‌ که‌ در تعدادی‌ از مدارس‌ تحت‌ پوشش‌ پروژه، طی‌ ساعات‌ متعارف‌ کلاسهای‌ درس، استفاده‌ از کامپیوتر تنها اختصاص‌ به‌ دانش‌آموزان‌ دارد اما در ساعات‌ غروب‌ و پس‌ از پایان‌ کلاس‌ هرکس‌ می‌تواند با پرداخت‌ مبلغ‌ معینی‌ از خدمات‌ اینترنتی‌ مدرسه‌ استفاده‌ کند.
بااستفاده‌ از درآمدی‌ که‌ از طریق‌ عملیات‌ تجاری‌ فوق‌ به‌دست‌ می‌آید می‌توان‌ هزینه‌های‌ جاری‌ اتصال‌ به‌ اینترنت‌ را پرداخت‌ کرد. همچنین‌ این‌ عملیات‌ تجاری‌ می‌تواند موجب‌ نفوذ اینترنت‌ در اقشار مختلف‌ مردم‌ و نیز باعث‌ توسعه‌ محلی‌ گردد. اندرسون‌ اظهار می‌دارد: هدف‌ ما کمک‌ به‌ مردم‌ ضعیف‌ است. وی‌ می‌افزاید: ما اطمینان‌ داریم‌ دسترسی‌ به‌ کامپیوتر موجب‌ تحول‌ و دگرگونی‌ در مناطق‌ روستایی‌ خواهد شد.
پدیده‌
‌ ‌آیا تمامی‌ شور و اشتیاقی‌ که‌ نسبت‌ به‌ کامپیوتر و اینترنت‌ ابراز می‌شود بیجا و بی‌مورد است‚ آیا پرکردن‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ سزاوار چنین‌ توجه‌ ویژه‌ای‌ است‚ اعداد و ارقام، آشکارا نشان‌دهنده‌ این‌ امر هستند که‌ میزان‌ دسترسی‌ به‌ اینترنت‌ و همچنین‌ تعداد خبرگان‌ علوم‌ کامپیوتری‌ به‌نحوی‌ نابرابر در میان‌ ملل‌ کشورهای‌ جهان‌ پراکنده‌ شده‌اند. این‌ امر مسئله‌ای‌ غیرمترقبه‌ نیست، زیرا در جهان‌ امروز دسترسی‌ به‌ دانش‌ اغلب‌ محدود است. براین‌ اساس، مشخص‌ می‌گردد چرا تا بدین‌ حد به‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ بها داده‌ می‌شود. اما بعضی‌ از ناظران‌ معتقدند در جهان‌ امروز، تکنولوژی‌ اطلاعات‌ مسئله‌ای‌ چندان‌ مهم‌ و ضروری‌ محسوب‌ نمی‌شود. در کتاب‌ (منتشر شده‌ در اوت‌ سال‌ 2000) می‌نویسد: شکاف‌ دیجیتالی‌ بحران‌ به‌شمار نمی‌رود. وی‌ می‌افزاید: بحرانهای‌ واقعی‌ عبارتند از: جهان‌ گرسنه، جنگها، ایدز و تخریب‌ محیط‌ زیست. هرگاه‌ اینترنت‌ بتواند معضلات‌ فوق‌ را حل‌ کند، آنگاه‌ شاید ضروری‌ باشد هرنفر یک‌ کامپیوتر در اختیار داشته‌ باشد. ضمناً‌ باید در نظر داشت‌ تکنولوژی‌ نیز با سرعت‌ مناسبی‌ در حال‌ پیشرفت‌ است.
‌ ‌تعداد کمی‌ از افراد درگیر بحث‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ هستند و این‌ امر گویای‌ آن‌ است‌ که‌ گرسنگی، جنگ‌ و بیماری‌ ایدز موضوعاتی‌ به‌ مراتب‌ مهمتر از دسترسی‌ به‌ اینترنت‌ تلقی‌ می‌شوند. به‌هرحال، اغلب‌ اوقات‌ استدلال‌ می‌شود تکنولوژی‌ اطلاعات‌ می‌تواند موجب‌ تقویت‌ تلاشهایی‌ شود که‌ در جهت‌ حل‌ مشکلات‌ فوق‌ و مسائل‌ اساسی‌ دیگر صورت‌ گیرد.

‌ ‌در گزارش‌DIGITAL OPPORTUNITY TASK (DOT) که‌ ماه‌ مه‌ 2001 بعد از اجلاس‌ سران‌ 8 کشور صنعتی‌ جهان‌ در اوکیناوای‌ ژاپن‌ انتشار یافت، به‌ بهترین‌ وجهی‌ دیدگاه‌ مقامات‌ رسمی‌ کشورهای‌ یادشده‌ در خصوص‌ اهمیت‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ برای‌ توسعه‌ اقتصادی‌ تشریح‌ شده‌ است. وقتی‌ که‌ از این‌ تکنولوژی‌ به‌ نحو معقولی‌ بهره‌برداری‌ شود، می‌توان‌ به‌ نتایج‌ امیدوارکننده‌ای‌ دست‌ یافت. در گزارش‌ مزبور همچنین‌ آمده‌ است، تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ فرصتهای‌ فراوانی‌ را برای‌ محدودساختن‌ نابرابریهای‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌ و نیز حمایت‌ از ایجاد ثروتهای‌ منطقه‌ای‌ فراهم‌ می‌آورد. بنابراین، تکنولوژی‌ یادشده، سازمانهای‌ بین‌المللی‌ را جهت‌ نیل‌ به‌ اهداف‌ توسعه‌ای‌ که‌ برای‌ کشورهای‌ مختلف‌ برنامه‌ریزی‌ کرده‌اند، به‌طور همه‌ جانبه‌ای‌ یاری‌ می‌دهد. البته‌ تکنولوژی‌ ارتباطات‌ و اطلاعات‌ نمی‌تواند به‌عنوان‌ یگانه‌ داروی‌ شفابخش‌ تمامی‌ مسائل‌ و مشکلات‌ مربوط‌ به‌ توسعه‌ مطرح‌ شود. اما به‌هرحال‌ به‌میزان‌ قابل‌ توجهی‌ می‌تواند موجبات‌ بهبود ارتباطات‌ و تبادل‌ اطلاعات‌ را فراهم‌ آورد.
مقامات‌ محلی‌ می‌توانند بدین‌ طریق، شبکه‌های‌ قدرتمند اقتصادی‌ و اجتماعی‌ به‌وجود آورند و این‌ شبکه‌های‌ نیز به‌عنوان‌ پایگاه‌های‌ عمده‌ای‌ برای‌ نیل‌ به‌ پیشرفتهای‌ اساسی‌ در زمینه‌ توسعه‌ به‌شمار آیند.

‌ ‌فعالان‌ و اندیشمندان‌ دانشگاهی‌ که‌ درگیر مسئله‌ پرکردن‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ هستند، ادعاهای‌ مشابهی‌ دارند علی‌رغم‌ اینکه‌ با زبانی‌ غیر رسمی‌ آن‌ را بیان‌ می‌کنند. بنیانگذار شرکت‌ می‌گوید: یاری‌رساندن‌ به‌ کودکی‌ که‌ به‌ واسطه‌ ابتلا به‌ بیماری‌ ایدز در حال‌ احتضار است‌ به‌وضوح‌ از توانمندساختن‌ کودکان‌ در استفاده‌ از کامپیوتر مهمتر است. وی‌ همچنین‌ می‌افزاید: تدارک‌ برای‌ دسترسی‌ به‌ آموزش‌ و پرورش‌ و ارتباطات‌ به‌منظور دست‌یافتن‌ به‌ منابع‌ اطلاعاتی‌ می‌تواند در برطرف‌ساختن‌ موانع‌ ناشی‌ از جنگ، گرسنگی‌ و مبارزه‌ با بیماری‌ ایدز کارگشا باشد. این‌ شیوه‌ می‌تواند به‌عنوان‌ بخشی‌ از راه‌ حل‌ مبارزه‌ با مشکلات‌ توسعه‌ای‌ به‌شمار آید. رئیس‌ شرکت‌ می‌گوید: استفاده‌ از شبکه‌ جهانی‌ اینترنت‌ سبب‌ می‌شود اطلاعات‌ و ارتباطات‌ لازم‌ با دیگر جوامع‌ بشری‌ و مردم‌ دنیا برقرار گردد. این‌ شبکه‌ به‌نوبه‌ خود ابزار قدرتمندی‌ است‌ که‌ بااستفاده‌ از آن، می‌توان‌ در برابر بسیاری‌ از بحرانها مقاومت‌ کرد. در حال‌ حاضر شبکه‌ مذکور از موقعیت‌ بی‌نظیری‌ برخوردار است.
‌ ‌ رئیس‌ برنامه‌ سیاستگذاری‌ و مدیریت‌ ارتباطات‌ راه‌ دور در دانشکده‌ مدیریت‌ دانشگاه‌ سان‌ فرانسیسکو جریان‌ فعالیت‌ و را تشریح‌ می‌کند و می‌گوید: بهترین‌ مثالی‌ که‌ می‌توان‌ در زمینه‌ فعالیتهای‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ مطرح‌ کرد، فعالیت‌ مدیر اکوادوری‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ است. کشاورزان‌ مزرعه‌ای‌ به‌ وی‌ اطلاع‌ دادند که‌ یک‌ آفت‌ خاص‌ موجب‌ نابودی‌ محصول‌ سیب‌زمینی‌ آنها شده‌ است. آنها از وی‌ درخواست‌ کمک‌ کردند و حتی‌ جهت‌ دریافت‌ کمک‌ از وزارت‌ کشاورزی‌ به‌ سمت‌ شهر کیتو (پایتخت‌ اکوادور) رهسپار شدند. اما هیچگونه‌ جواب‌ مساعدی‌ دریافت‌ نکردند. مدیر این‌ پروژه‌ یک‌ پیغام‌ اینترنتی‌ در خصوص‌ مشکل‌ پیش‌ آمده‌ به‌همراه‌ چندین‌ پیشنهاد راهبردی‌ که‌ کشاورزان‌ بتوانند بااستفاده‌ از آن‌ آفت‌ مذکور را در عرض‌ یک‌ روز نابود سازند، از طریق‌ شبکه‌ اینترنت‌ برایشان‌ ارسال‌ کرد. کشاورزان‌ توانایی‌ آن‌ را داشتند که‌ یکی‌ از پیشنهادات‌ فوق‌ را عملی‌ سازند. بدین‌ ترتیب، راهبرد یادشده‌ معیشت‌ و محصول‌ آنان‌ را از خطر نابودی‌ رهانید.
‌ ‌هیچ‌یک‌ از اشخاصی‌ که‌ مورد مصاحبه‌ قرار گرفته‌اند از مشکلاتی‌ که‌ در زمینه‌ استقرار تکنولوژی‌ اطلاعات‌ وجود دارد، بی‌اطلاع‌ نبودند. این‌ مشکلات‌ می‌تواند تفاوتهای‌ معناداری‌ را در جوامع‌ ایجاد کند. می‌گوید: صرفاً‌ وجود تعداد زیادی‌ کامپیوتر و اتصال‌ به‌ اینترنت‌ نمی‌تواند موجب‌ برطرف‌ شدن‌ کلیه‌ معضلات‌ شود. وی‌ نیز به‌ مشکلاتی‌ همچون‌ گرسنگی، جنگ، تخریب‌ محیط‌ زیست‌ و ایدز توجه‌ دارد. وی‌ می‌افزاید: بسیار ساده‌لوحانه‌ و غیرمنطقی‌ است‌ که‌ استدلال‌ کنیم‌ استفاده‌ از تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ می‌تواند موجب‌ حل‌ تمام‌ مشکلات‌ پیش‌ گفته‌ شود.

‌ ‌برخی‌ از منتقدان‌ ادعا می‌کنند اجرای‌ چنین‌ پروژه‌هایی‌ پیامدهای‌ ناگواری‌ به‌دنبال‌ خواهد داشت. آنها معتقدند استفاده‌ از کامپیوتر نمی‌تواند فاصله‌ زیاد میان‌ کشورهای‌ فقیر و غنی‌ را برطرف‌ سازد مگر آنکه‌ دسترسی‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ به‌ اینترنت‌ و افزایش‌ توان‌ مالی‌ آنان‌ به‌میزان‌ زیادی‌ موجب‌ بهبود زیرساختهای‌ ارتباطی‌ را فراهم‌ آورد.
‌ ‌طبق‌ گزارش‌ از دانشگاه‌ سان‌فرانسیسکو، اغلب‌ نگرانیها در خصوص‌ هزینه‌ دسترسی‌ به‌ اینترنت‌ بی‌مورد است. این‌ گزارش‌ می‌افزاید: برای‌ دسترسی‌ مردم‌ مناطق‌ در حال‌ توسعه‌ و روستایی‌ به‌ اینترنت‌ راه‌های‌ بسیاری‌ وجود دارد. در این‌ زمینه، کارآفرینان‌ زیادی‌ در کشورهای‌ صنعتی‌ در جستجوی‌ راه‌هایی‌ هستند که‌ امکان‌ دسترسی‌ آسان‌ به‌ اینترنت‌ را برای‌ مردم‌ فقیر جهان‌ به‌صورت‌ فراگیری‌ فراهم‌ آورد. ضمن‌ اشاره‌ به‌ تنگناهای‌ موجود در این‌ خصوص‌ می‌گوید: مشکل‌ این‌ است‌ که‌ چه‌ سیاستهایی‌ را باید اتخاذ کرد تا به‌ واسطه‌ آنها بتوان‌ تنگناهای‌ موجود برسر راه‌ گسترش‌ خدمات‌ اینترنتی‌ را مرتفع‌ ساخت‌ و مردم‌ فقیر جهان‌ را از خدمات‌ یادشده‌ بهره‌مند ساخت. همچنین‌ اظهار می‌دارد: اغلب‌ کشورهای‌ آفریقایی‌ به‌ شبکه‌های‌ کامپیوتری‌ اجازه‌ رقابت‌ نمی‌دهند. همچنین‌ اجازه‌ استفاده‌ از تکنولوژی‌هایی‌ از قبیل‌ ماهواره‌ به‌ کاربران‌ نهایی‌(END - USERS) داده‌ نمی‌شود. فراهم‌ آمدن‌ امکانات‌ یادشده‌ می‌تواند در بلندمدت‌ موجب‌ حل‌ معضلات‌ دسترسی‌ به‌ اینترنت‌ شود.

نقش‌ مجمع‌ جهانی‌ اقتصاد
‌ ‌به‌ موازات‌ گسترش‌ نقش‌ اینترنت‌ در اقتصاد جهانی، پدیده‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ نیز مورد توجه‌ فزاینده‌ جوامع‌ بین‌المللی‌ از جمله‌ مجمع‌ اقتصاد جهانی‌ قرار گرفته‌ است. در اجلاس‌ سال‌ 2000 مجمع‌ یادشده، یک‌ گروه‌ کاری‌ را به‌منظور محقق‌ ساختن‌ دو هدف‌ ذیل‌ تشکیل‌ داد:
بسیج‌ منابع‌ موجود به‌منظور حمایت‌ موثر از ابتکارات‌ بخش‌ خصوصی‌ و دولتی‌ در زمینه‌ پرکردن‌ شکاف‌ دیجیتالی;
پیشبرد دستورالعملهای‌ منطقه‌ای‌ و جهانی‌ درخصوص‌ مسئله‌ پیش‌ گفته.
‌ ‌طبق‌ گفته‌ جولیت‌ برتون‌ سخنگوی‌ این‌ گروه‌ کاری، شکاف‌ دیجیتالی‌ مسئله‌ای‌ مهمتر از ناهمگونی‌ جوامع‌ مختلف‌ بشری‌ در دستیابی‌ به‌ تکنولوژی‌ است. در گزارش‌ این‌ گروه‌ کاری‌ مسئله‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ به‌گونه‌ای‌ همه‌جانبه‌ و فراگیر منعکس‌ شده‌ است. بدین‌ترتیب‌ که‌ معتقد است‌ نابرابری‌ مابین‌ ملل‌ مختلف‌ جهان‌ ناشی‌ از چگونگی‌ استفاده‌ آنان‌ از تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ به‌مثابه‌ ابزاری‌ در جهت‌ توسعه‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌ است.

‌ ‌همانگونه‌ که‌ از این‌ تعریف‌ جامع‌ برمی‌آید، نباید انتظار داشت‌ تمام‌ مشکلات‌ مربوط‌ به‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ صرفاً‌ بااستقرار تعدادی‌ کامپیوتر در منازل‌ و مدارس‌ این‌ قبیل‌ کشورها حل‌ گردد. این‌ گروه‌ کاری‌ از طریق‌ تاکید بر ضرورت‌ آموزش‌ و پرورش‌ و آموزشهای‌ فنی‌ و حرفه‌ای‌ به‌ ملل‌ در حال‌ توسعه، ایده‌ مزبور را پذیرفته‌ است. فرایند مذکور عملاً‌ در نوامبر سال‌ 2000 در دستور کار این‌ گروه‌ قرار گرفت. گروه‌ یادشده، کمیته‌ راهبردی‌ آموزش‌ و پرورش‌ را به‌منظور مشخص‌کردن‌ وظایف‌ و نیز حمایت‌ مالی‌ موثر از برنامه‌های‌ درنظر گرفته‌ شده، تاسیس‌ کرد. بدین‌ ترتیب، اعضای‌ مجمع‌ اقتصاد جهانی‌ که‌ در برنامه‌های‌ پرکردن‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ به‌طور موثری‌ مشارکت‌ داشتند، تشویق‌ شدند.
‌ ‌در بهار سال‌ 2001 کمیته‌ مزبور شش‌ برنامه‌ جدید و شایان‌ توجه‌ خود را به‌ مرحله‌ بهره‌برداری‌ رسانید و مجمع‌ اقتصاد جهانی‌ علاوه‌ بر ، و از تاسیس‌ ) نیز استقبال‌ کرد که‌ فعالیتهای‌ این‌ شرکت‌ هم‌ در زمینه‌ انتقال‌ تکنولوژی‌ بوده‌ و با هدف‌ حمایت‌ از توسعه‌ اقتصادی‌ صورت‌ می‌گیرد. کمیته‌ مستقر در برزیل‌ تحت‌ عنوان‌ که‌ به‌ آموزش‌ مهارتهای‌ استفاده‌ از کامپیوتر، گسترش‌ حقوق‌ بشر و تکنولوژی‌ اطلاعات‌ اهتمام‌ دارد، نظام‌ مشترکی‌ جهت‌ ایجاد دستورالعملهایی‌ برای‌ آموزش‌ کامپیوتر و اینترنت‌ در کشورهای‌ درحال‌ توسعه‌ پایه‌ریزی‌ کرده‌ است.
‌ ‌مذاکره‌ با رهبران‌ سه‌ سازمان‌ یادشده‌ و توصیه‌های‌ آنان‌ در خصوص‌ حمایت‌ از گروه‌ کاری‌ ویژه‌ نتایج‌ مطلوبی‌ دربرداشت، لیکن‌ بسیاری‌ از خواسته‌های‌ سازمان‌دهندگان‌ را برآورده‌ نساخت. مدیر موسسه‌ پیرامون‌ به‌رسمیت‌ شناختن‌ فعالیتهای‌ شرکتش‌ از سوی‌ مجمع‌ اقتصاد جهانی‌ می‌گوید: این‌ امر مسئله‌ بسیار مهمی‌ است. چرا که‌ شرایطی‌ را برای‌ ما فراهم‌ می‌سازد تا بتوانیم‌ از طریق‌ اجلاس‌ منطقه‌ای‌ اقتصادی‌ در بوئنس‌ آیرس‌ و دوربان‌ آفریقای‌ جنوبی‌ پیام‌ خود را به‌صورت‌ گسترده‌تری‌ به‌ سراسر جهان‌ ابلاغ‌ کنیم. آنگاه‌ تحقق‌ این‌ امر، به‌نوبه‌خود موجب‌ خواهد شد تقاضا از سوی‌ وزارتخانه‌های‌ آموزش‌ و پرورش‌ که‌ در جستجوی‌ چنین‌ فعالیتهایی‌ هستند، افزایش‌ یابد. وی‌ همچنین‌ می‌گوید: . وی‌ در ادامه‌ می‌افزاید: این‌ اقدام، اعتبار لازم‌ را به‌ شرکتهایی‌ که‌ در موسسه‌ ما پذیرفته‌ شده‌اند، اعطا می‌کند و موجب‌ دسترسی‌ ما به‌ تصمیم‌گیرندگان‌ اصلی‌ در شرکتها که‌ سابق‌ براین‌ تنها به‌عنوان‌ یک‌ شرکت‌ غیرانتفاعی‌ نوپا که‌ فعالیتهایشان‌ معطوف‌ به‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ بود، فراهم‌ می‌آورد.
‌ ‌ مدیر شرکت‌ تجربه‌ متفاوتی‌ را شرح‌ می‌دهد. وی‌ می‌گوید: من‌ در چندین‌ گردهمایی‌ در سراسر جهان‌ حضور داشته‌ام‌ اما آنها تاکنون‌ به‌ نتایج‌ قابل‌ توجهی‌ دست‌ نیافته‌اند. وی‌ هنوز سعی‌ دارد در خصوص‌ این‌ مسئله، سعه‌ صدر داشته‌ باشد بویژه‌ از زمانی‌ که‌ با پاره‌ای‌ از اقدامات‌ کمیته‌ راهبردی‌ آموزشی‌ به‌عینه‌ مواجه‌ شده‌ است.

‌ ‌به‌نظر می‌رسد تجربه‌ در جایگاهی‌ مابین‌ این‌ دو قرار گیرد. می‌گوید: تایید مجمع‌ اقتصاد جهانی، تاثیری‌ عمده‌ به‌دنبال‌ داشت. وی‌ در این‌ رابطه‌ به‌ شماری‌ از شرکتهای‌ جدید که‌ اعضای‌ مجمع‌ اقتصاد جهانی‌ را حمایت‌ مالی‌ می‌کنند، اشاره‌ دارد.
اما این‌ حمایت‌ به‌اندازه‌ای‌ موثر نبود که‌ انتظار می‌رفت. گرچه‌ در ابتدا ارتباطات‌ مزبور می‌توانست‌ آسانتر صورت‌ گیرد اما این‌ امر، مسئله‌ای‌ انسانی‌ تلقی‌ می‌شود و نیازمند برگزاری‌ جلسات‌ رودر روی‌ کارکنان‌ است‌ تا پس‌ از آن‌ بتوانند فعالیتهای‌ پروژه‌ یادشده‌ را آغاز کنند.

‌ ‌عجیب‌ آنکه‌ تاکید بر اقدامات‌ بشردوستانه‌ ممکن‌ است‌ حضور شرکتهای‌ حمایت‌کننده‌ مالی‌ را در چنین‌ برنامه‌هایی‌ با محدودیت‌ مواجه‌ سازد. یک‌ عضو گروه‌ کاری‌ مجمع‌ اقتصاد جهانی‌ که‌ برای‌ نگارش‌ این‌ مقاله‌ با او مصاحبه‌ شده‌ بود، نقل‌ می‌کند انگیزه‌های‌ فردی‌ برای‌ شهروند خوبی‌بودن‌ همانند انگیزه‌ شخصی‌ به‌منظور درگیرشدن‌ در مسئله‌ انتقال‌ تکنولوژی‌ می‌تواند مثمر ثمر واقع‌ شود. از گروه‌ اینتل‌ می‌گوید: کاهش‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ می‌تواند برای‌ صنعت‌ تکنولوژی‌ سودآور باشد. وی‌ می‌افزاید: اینتل‌ در کانون‌ چنین‌ صنعتی‌ قرار دارد اما محاسبات‌ بازرگانی‌ نباید ما را از تصمیماتمان‌ دور سازد تا قادر شویم‌ برنامه‌های‌ خود را در حوزه‌هایی‌ نظیر آموزش‌ و پرورش‌ تداوم‌ بخشیم. ما صرفاً‌ به‌دنبال‌ آن‌ هستیم‌ که‌ در چه‌ مواردی‌ می‌توانیم‌ کارها را به‌نحو احسن‌ انجام‌ دهیم‌ تا استعدادها و منابع‌ بالقوه‌ خود را متوجه‌ آن‌ سازیم.
‌ ‌تمامی‌ حامیان‌ مالی‌ در چارچوب‌ اهداف‌ بشردوستانه‌ در این‌ کار مشارکت‌ نکرده‌اند. به‌هرحال‌ - سخنگوی‌ - که‌ یکی‌ از اعضای‌ گروه‌ ویژه‌ مجمع‌ اقتصاد جهانی‌ است، می‌گوید: شرکت‌ وی‌ متعهد شده‌ است‌ تا به‌ پرکردن‌ شکاف‌ دیجیتالی‌ کمک‌ کند. وی‌ می‌افزاید: این‌ امر منوط‌ به‌ نظر شخصی‌ رئیس‌ و مدیر ارشد اجرایی‌ شرکت‌ است‌ و مسئولیت‌ جمعی‌ تلقی‌ و براساس‌ مشارکت‌ در امر توسعه‌ کشورهای‌ فقیر پایه‌ریزی‌ شده‌ است. اما او می‌افزاید ما چنین‌ مشارکتهایی‌ را صرفاً‌ فعالیتی‌ بشردوستانه‌ قلمداد نمی‌کنیم. همانند سایر شرکتها، ما اقدامات‌ بشردوستانه‌ و اهداف‌ بازرگانی‌ را ارزیابی‌ کرده‌ و آنها را با یکدیگر تلفیق‌ کرده‌ایم.

‌ ‌وی‌ در پاسخ‌ به‌ این‌ سوال‌ غامض‌ که‌ چگونه‌ پیگیری‌ این‌ اهداف‌ متناقض‌ با یکدیگر امکان‌پذیر است‌ می‌گوید: آنچه‌ که‌ راه‌اندازی‌ این‌ پروژه‌ را از لحاظ‌ تجاری‌ با معنی‌ می‌سازد، این‌ است‌ که‌ بدین‌ترتیب‌ محصولات‌ واحدهای‌ تجاری‌ ما مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. زیرا این‌ امر، راهی‌ است‌ که‌ برای‌ آنان‌ شناخته‌ شده‌ است‌ و سرمایه‌گذاری‌ مخاطره‌آمیزی‌ در بازارهای‌ جدید تلقی‌ می‌شود. ما نیازمند آن‌ هستیم‌ که‌ واحدهای‌ تجاری‌مان‌ در اجرای‌ این‌ فعالیت‌ از راهبردهای‌ منطقی‌ و روشنی‌ برخوردار باشند. به‌عنوان‌ مثال‌ برای‌ انجام‌ فعالیتهایمان‌ باید کشوری‌ را انتخاب‌ کنیم‌ که‌ از نظر ما قابلیت‌ گسترش‌ فعالیتهای‌ تجاری‌ در آن‌ فراهم‌ باشد.
‌ ‌دست‌کم‌ بعضی‌ از مدیران‌ شرکتهای‌ غیرانتفاعی‌ ترغیب‌ شده‌اند که‌ به‌صورت‌ دسته‌جمعی‌ در زمینه‌ انتقال‌ تکنولوژی‌ حداقل‌ از لحاظ‌ مالی‌ مشارکت‌ بیشتری‌ داشته‌ باشند. موسس‌ شرکت‌ مذاکراتی‌ را بااین‌ منظور که‌ به‌صورت‌ بالقوه‌ شرکای‌ خود را از این‌ طریق‌ در پروژه‌ پیش‌ گفته‌ درگیر کند، ترتیب‌ داده‌ است. حداقل‌ چهارمیلیارد نفر از ساکنان‌ کره‌ زمین‌ در کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ زندگی‌ می‌کنند که‌ بازاری‌ بزرگ‌ و دست‌نخورده‌ محسوب‌ می‌شود. از طریق‌ کار با موسسه‌ ما شما قادر خواهید بود به‌عنوان‌ یک‌ همکار برنامه‌های‌ پایه‌ آموزشی‌ را در یک‌ کشور ارائه‌ کنید تا از آن‌ طریق‌ 40 الی‌ 50 مدرسه‌ تحت‌ پوشش‌ قرار گیرد. اجرای‌ کامل‌ این‌ برنامه‌ها 3 الی‌ 4 سال‌ طول‌ می‌کشد تا به‌ مرحله‌ای‌ برسد که‌ به‌اندازه‌ کافی‌ برای‌ ارزیابی‌ داده‌ها و اشتراک‌ آن‌ با وزارت‌ آموزش‌ و پرورش‌ کشور هدف‌ مورد استفاده‌ قرار گیرد.
‌ ‌در آن‌ صورت‌ اگر ما پروژه‌ خود را در کشور مربوطه‌ به‌نحو احسن‌ انجام‌ دهیم، وزارت‌ آموزش‌ و پرورش‌ کشور مزبور مصمم‌ خواهد شد پروژه‌های‌ مشابه‌ را ارتقا بخشد. سپس‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ برای‌ تامین‌ منابع‌ مالی‌ لازم‌ جهت‌ اجرای‌ پروژه‌های‌ این‌چنینی‌ به‌ بانک‌ جهانی‌ یا اتحادیه‌ اروپا روی‌ خواهند آورد و تعداد مدارس‌ تحت‌ پوشش‌ را از 40 واحد به‌ هزار واحد آموزشی‌ ارتقا می‌دهند. آن‌گاه‌ بازار چنین‌ فعالیتهایی‌ رونق‌ خواهد یافت.

‌ ‌اندرسون‌ از موسسه‌ تاکید می‌کند بازاریابی‌ و تاثیر نامهای‌ بازارهای‌ معتبر تجاری‌ از مسائل‌ مهم‌ اجرای‌ چنین‌ پروژه‌هایی‌ به‌شمار می‌رود. موسسه‌ وی‌ سعی‌ می‌کند از طریق‌ فرایند انتشار خبرنامه‌های‌ مطبوعاتی، مشارکت‌ شرکتها را در این‌ زمینه‌ جلب‌ کند. اندرسون‌ می‌افزاید: ما از پیشنهادات‌ جدی‌ برای‌ آن‌ که‌ بتوانیم‌ حوزه‌ انتقال‌ تکنولوژی‌ به‌ کشورهای‌ فقیر را متحول‌ سازیم، استقبال‌ می‌کنیم.
منبع : WORLD LINK, FEBRUARY

چکیده
در این مقاله تحولات جوامع در گذار از عصر صنعت به عصر اطلاعات بررسی میشود؛ عصری که در آن تاکید بی سابقه ای بر دانش و توانمندیهای فردی نهاده میشود. همچنین تمایز بین داده ها و اطلاعات در رایانه ها مد نظر قرار گرفته و گذار به سطوح عالیتر پردازش اطلاعات و ظهور سیستمهای شبه هوشمند پشتیبان تصمیم مطالعه میشود. درآینده پرورش سرمایه انسانی یکی از الزامات بنیادی موفقیت سازمانهای دانش بنیان خواهد بود. در چنین سازمان هایی، روشهای سنتی کنترل سلسله مراتبی کارکنان و قدرتمداری جای خود را به رهبری جمعی و گسترده ای میدهد که در آن ساختار های شبکه ای حرف اول را می زنند.
مقدمه: عصر تغییرات عمیق
ما در محیطی زندگی میکنیم که همه چیز در آن نسبی است و با این حال دائماً در جستجوی قطعیت هستیم. انسان زمانی احساس راحتی میکند که مطلقاً مطمئن باشد در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد و همچنین رویداد پیش بینی شده برخلاف تجارب موفقیت آمیز پیشین او نخواهد بود. در واقع اعتماد به نفس ما بستگی به تجارب گذشته ما دارد. بی شک هر تغییری در محیط بر تجارب ما می افزاید اما واکنش عاطفی و آنی ما ترسی عمیق از این است که نتوانیم به شکلی رضایتبخش با چنین تغییری کنار بیاییم. ما به این واقعیت که تغییر پیش شرط لازم برای کسب تجربه است فقط پس از اینکه یک دوره کوتاه مدت هراس و اضطراب را پشت سر گذاشتیم اذعان میکنیم. این رابطه متناقض نما بین نیاز عاطفی ما برای ثبات و پیش بینی پذیری وقایع از یک سو و واقعیت محیط متغیری که همه چیز در آن نسبی است و هیچ چیز کاملاً قابل پیش بینی نیست از سوی دیگر منبع ذاتی و درونی فشار روحی و روانی بر انسان است. به علاوه، میزان این فشار روحی ظاهراًًً به صورت غیرخطی همراه با نرخ تغییر افزایش مییابد. بنابراین عجیب نیست که تغییر تمرکز از جهان فیزیکی به یک جهان مجازی _ که در حال حاضر آن را تجربه میکنیم _ چالش عمدهای در برابر آسایش عاطفی ما انسان ها باشد.
رابطه متناقض نما بین نیاز عاطفی ما برای ثبات و پیش بینی پذیری وقایع از یک سو و واقعیت محیط متغیری که همه چیز در آن نسبی است و هیچ چیز کاملاً قابل پیش بینی نیست از سوی دیگر منبع ذاتی و درونی فشار روحی و روانی بر انسان است
گذار از عصر صنعت به عصر اطلاعات نه تنها تغییرات فراوانی به بار میآورد بلکه سرعت چنین تغییراتی رو به افزایش است. در نظامهای پیچیده همساز فرض بر این است که هر گاه فاصله زمانی بین رویدادهای عمده کاهش یابد، زمان سرعت میگیرد و برعکس وقتی فاصله بین رویدادها افزایش پیدا میکند زمان کندتر میگذرد. با توجه به این که ساخت یک محصول مجازی در مقایسه با ساخت یک محصول فیزیکی زمان بسیار کمتری میبرد، سرعت تغییری که هم اکنون در عصر اطلاعات در حال تجربه آنیم، نباید شگفت آور باشد.
هیچگاه در تاریخ جوامع بشری، فرد به اندازه امروز از فرصتهای گوناگون و ابزارهای بهره برداری از این فرصتها برخوردار نبوده است
در این مقاله پنج تغییر عمدهای که هنگام گذار به عصر اطلاعات، به صورت تدریجی بنیان و ساختار جامعه بشری را به چالش می کشانند، بررسی میشود. نخستین تغییر، تاکید و تمرکز بی سابقه بر فرد است. در نگاه اول، چنین تغییری ابداً متضمن افزایش فشار روحی بر فرد نیست. مسلماً هر چقدر جامعه برای حمایت از حقوق بشر و افزایش آن، حفاظت از زندگی انسانها وایجاد فرصتهای برابر ارزش بیشتری قائل شود، آزادی بیشتر و آسایش شخصی بیشتری حاصل خواهد شد. در واقع، میتوان گفت که هیچگاه در تاریخ جوامع بشری، فرد به اندازه امروز از فرصتهای گوناگون و ابزارهای بهره برداری از این فرصتها برخوردار نبوده است. اما دست کم دو مولفه موجود در این فرصتها فشار فزایندهای بر فرد اعمال می کند. اولا دریک محیط فوق العاده رقابتی و نظام پیچیده همساز مربوط به آن ما نمیتوانیم اجازه دهیم تا فرصتها از چنگمان بگریزند. بنابراین دائماً تحت فشار هستیم که از تک تک فرصتهای پیش روی خود استفاده کنیم، مبادا افراد دیگر از آنها سود جسته و به تدریج توانمندتر شوند و در نتیجه نسبت به ما قابلیت رقابت بیشتری پیدا کنند. به عبارت دیگر، در یک محیط سریعاً دگرگون شونده، بی عملی با مجازاتی همراه است که میتواند به مراتب بزرگ تر و سنگین تر از فرصت از دست رفته باشد.
در یک محیط سریعاً دگرگون شونده، بی عملی با مجازاتی همراه است که میتواند به مراتب بزرگ تر و سنگین تر از فرصت از دست رفته باشد
دوم اینکه تمرکز برروی فرد سطح انتظارات از او را بالا میبرد، به طوری که انتظار میرود بسیار توانمند ومشتاق بهره گیری از نامحسوس ترین فرصتها باشد. در چنین شرایطی فشار ضمنی بر فرد برای کسب مهارتهای بیشتر افزایش می یابد. یک نمونه روشن آن، تقاضای روزافزون برای کسب مهارتهای گوناگون در حوزه رایانه و تسلط بر آن است که امروزه کارفرمایان در همه حوزه ها و همه موقعیتها خواستار آنند. به عنوان مثال، اشخاصی که اشتیاقی به ارتقای مهارتهای خود و افزایش پایه دانشی خویش ندارند, کم کم خود را در وضعیتی کاملاً نامساعد و رو به زوال مییابند. در گذشته پیروی و اطاعت از دستورمافوق جزو فضائل انسانی به شمار می رفت اما امروزه پیروی و اطاعت نه تنها فضیلت نیست بلکه با دیدی منفی به آن نگریسته میشود. هر چند در گذشته ابتکار عمل ، خلاقیت و نوآوری استثنا بود نه قاعده، امروزه برخورداری از چنین ویژگی هایی قاعده مورد انتظار از افراد است. با وجودی که در گذشته کسب مدرک دانشگاهی و گواهینامه های رسمی شاهدی بر دانش و مهارت فرد بود، امروزه اشخاص بر مبنای عملکردشان مورد قضاوت قرار می گیرند نه اینکه آیا گواهینامه های رسمی نشانگر مهارت خاصی را اخذ کرده اند یا خیر.
در گذشته پیروی و اطاعت از دستورمافوق جزو فضائل انسانی به شمار می رفت اما امروزه پیروی و اطاعت نه تنها فضیلت نیست بلکه با دیدی منفی به آن نگریسته میشود. هر چند در گذشته ابتکار عمل ، خلاقیت و نوآوری استثنا بود نه قاعده، امروزه برخورداری از چنین ویژگی هایی قاعده مورد انتظار از افراد است
تغییر دوم گیج کننده و شاید تا حدی مایوس کننده باشد. در جهان پیش از ظهور رایانه ها تمایز بین داده ها و اطلاعات یک موضوع کاملا آکادمیک بود که درزندگی مردم چندان تاثیری نداشت. درواقع انسانها به شکلی آگاهانه داده ها را به اطلاعات تبدیل نمی کنند بلکه به کمک یک فرآیند فکری ناخودآگاه و به طور خودکار این تبدیل را انجام میدهند. به عنوان مثال، وقتی ما با کسی راجع به یک "میز" حرف میزنیم, میتوانیم فرض کنیم که آن شخص میفهمد که ما درباره چه نوع شیئ ای صحبت میکنیم. اما، واژه "میز" هیچ معنایی ندارد. تداعی هایی که این شخص به طور شهودی با دانش و تجربه خود در رابطه با میزها به عمل میآورد، معنای میز را میسازد. به بیان دیگر، شخص به طور خودکار داده ها را از طریق کاربرد چارچوب مفهومی به اطلاعات تبدیل می کند. ما طی سالهای اخیر دریافته ایم که رایانه ها از این قابلیت ذاتی انسان ها برخوردار نیستند. قابلیت رایانه ها در ذخیره و انتقال حجم نامحدودی از داده ها که به طور خودکار به اطلاعات بدل نمیشوند به یاس و دلسردی بزرگی منجر شده است.
با وجودی که در گذشته کسب مدرک دانشگاهی و گواهینامه های رسمی شاهدی بر دانش و مهارت فرد بود، امروزه اشخاص بر مبنای عملکردشان مورد قضاوت قرار می گیرند نه اینکه آیا گواهینامه های رسمی نشانگر مهارت خاصی را اخذ کرده اند یا خیر

به عنوان مثال، شخصی شاید روزانه تقریبا ۸۰ تا ۱۰۰ نامه الکترونیکی دریافت کند. چنانچه این شخص به مسافرت رفته و نتواند چند روز به نامه های الکترونیکی خود دسترسی داشته باشد، با این وظیفه ترسناک روبرو خواهد شد که به ۴۰۰ نامه الکترونیکی یا بیشتر پاسخ دهد، و هر روز ۱۰۰ نامه جدید دیگر نیز دریافت کند. مسلماً رایانه باید بتواند این پیامها را بررسی کرده و آنها را بر اساس موضوعات مختلف دسته بندی کند: مثلا ، نامه هایی که به توجه آنی نیاز دارند؛ نامه های که با آمدن پیامهای جدید بی مصرف شده اند؛ نامه هایی که باید فوراً آنها را برای فردی دیگر ارسال کرد؛ و الی آخر. اما، رایانه نمیتواند این وظیفه ساده بنا بر معیارهای انسانی را انجام دهد زیرا این پیامهای الکترونیکی به صورت داده ها ( یعنی رشته های بیمعنای متن ) در رایانه ذخیره و توسط آن منتقل شدهاند. تحت این شرایط، ارزش سیستمهای کنونی ارسال نامه الکترونیکی بستگی به قابلیت فرد دریافت کننده در تعبیر داده های منتقل شده به صورت اطلاعات دارد که با افزودن چارچوب مفهومی به آنها صورت میگیرد. حجم عظیم داده هایی که هم اکنون در میلیونها رایانه در سراسر جهان ذخیره میشوند، چنانچه نتوان آنها را به اطلاعات تبدیل کرد، ارزش چندانی ندارد. این وظیفه چالش برانگیزی است که نمیتواند و نباید تنها توسط کاربران انجام شود. نیاز مبرم امروز، ذخیره و انتقال اطلاعات به جای داده ها در سیستمهای رایانه ای است.
حجم عظیم داده هایی که هم اکنون در میلیونها رایانه در سراسر جهان ذخیره میشوند، چنانچه نتوان آنها را به اطلاعات تبدیل کرد، ارزش چندانی ندارد
تغییر سوم ارتباط نزدیکی با مساله "داده ها" دارد. ارتباطات جهانی، پیچیدگی فزاینده ای به همراه میآورد، زیرا پیچیدگی یک وضعیت تصمیم گیری، تابعی از تعداد و ماهیت روابطی است که مولفه های آن وضعیت را به یکدیگر و به سیستمهای بیرونی متصل میکنند. این واقعیت در کنار انتظارات مردم برای افزایش کیفیت و پاسخگویی مناسب ما را وادار می سازد تا توانمندیهای انسانی خود را به کمک رایانه ها ارتقا دهیم. در سطوح عالی تصمیم گیری این نیاز نمود بیشتری دارد چرا که رایانه ها باید توانایی استدلال داشته باشند. اما به موازات اعتماد به توانایی رایانه ها برای کمک در این سطح نسبتا "هوشمند" وابستگی ما به این همکاری بیشتر می شود. تنشهای حاصل از این وابستگی فزاینده انسان به ماشین، به اشکال گوناگونی بروز خواهد کرد . مساله اعتماد به توصیه های رایانه ها؛ خطر نقض حریم خصوصی و امنیت؛ وسوسه منزوی شدن در یک جهان مجازی؛ کنار گذاشتن عزم و اراده شخصی برای سازگاری با محیط تحت کنترل رایانه ها؛ ناتوانی در تمییز قائل شدن بین جهان مجازی و جهان واقعی، و غیره نمونه هایی از چنین تنش هایی هستند.
در عصر اطلاعات، تمرکز از روی قابلیتهای فیزیکی و نیروی کار انسانی برداشته شده و بر قابلیتهای فکری و توان بالقوه تک تک افراد گذاشته می شود. نشانه های همراه این چرخش عمیق عبارتند از جایگزینی تولید انبوه با تولید رایانه ای محصولات به سفارش مشتری، وجود محصولات مجازی در تقابل با محصولات فیزیکی، و خلق و بهره برداری از دانش
تغییر چهارم به تغییر اول مربوط است، یعنی تمرکز روزافزون بر فرد و این فرض که ما در یک محیط پیچیده همساز زندگی میکنیم. در یک چنین محیطی توانمندیها و موفقیت یک سازمان تابعی از ابتکار عملها ، نو آوری ها و فعالیتها ی موجود در گره های محلی سیستم است . از سوی دیگر، کنترل مرکزی نوعاً اثربخش نیست زیرا این نوع کنترل نسبت به تغییرات محلی حساسیت ندارد. در یک چنین محیطی اندیشه وجود یک کنترل واحد به کلی بیجاست، زیرا تعدد فعالیتهای نقاط محلی به منزله مشارکت جمعی و افزاینده ای است که از مجموع سهم تک تک بخشها بسیار فراتررفته و معمولاً ماهیتی متفاوت با آن دارد. بهترین کاری که به طور متمرکز میتوان انجام داد تبادل مقصود همراه با توضیح بر مبنای پایش دائم بازخوردهاست.
همه این تغییرات به ایجاد تغییر پنجم کمک میکنند، یعنی به ظهور یک سازمان دانش بنیان. یک چنین سازمانی اعضای خود را سرمایه حقیقی خود به شمار میآورد و از هر فرصتی برای افزایش و بهبود قابلیتهای مشترک سازمان از طریق تلاش مستقل تک تک اعضا استفاده میکند. اهداف یک سازمان دانش بنیان عبارتند از پرورش و هماهنگ سازی نوآوری ها و تلاشهای شخصی بخشهای تشکیل دهنده آن.


تمرکز بر فرد
درعصر صنعت ارزش فوق العاده زیادی برای محصولات فیزیکی قائل می شدند و راههای مختلفی برای حداکثر استفاده از کار یدی نیروی انسانی که در تولید انبوه ماشینی نقشی فرعی داشت ابداع شده بود. در این نگاه ماشینی ابتکار عمل، نوآوری و اراده فرد عمدتاً یک مانع بر سر راه کنترل مرکزی و سلسله مراتبی محسوب می شد. در نتیجه محصولات کارخانه ای به ثروت تبدیل شدند و کارخانجات قابلیتهای خود را از طریق تعداد و اندازه نیروی کار خود بالا بردند
در عصر اطلاعات، تمرکز از روی قابلیتهای فیزیکی و نیروی کار انسانی برداشته شده و بر قابلیتهای فکری و توان بالقوه تک تک افراد گذاشته می شود. نشانه های همراه این چرخش عمیق عبارتند از جایگزینی تولید انبوه با تولید رایانه ای محصولات به سفارش مشتری، وجود محصولات مجازی در تقابل با محصولات فیزیکی، و خلق و بهره برداری از دانش. ارزش بسیاری که هم اینک برای مهارتهای فکری در نظر گرفته میشود سبب ایجاد یک تمایل و نیاز بی سابقه به اطلاعات شده است که نمیتوان آن را با جریان اطلاعات دستی مبتنی بر کاغذ برآورده ساخت. گام نخست در تسهیل جریان اطلاعات ایجاد ساختار زیربنایی جهانی برای انتقال فوق العاده سریع داده های دیجیتالی بوده است. گام دوم ایجاد چارچوبهای مفهومی خواهد بود که امکان تبدیل دادهها به شکلی از اطلاعات را فراهم کنند تا واحد های رایانه ای قادر به تحلیل آنها باشند. طی دهه آینده، هم نمایش اطلاعات و هم قابلیتهای تحلیل خودکار واحدهای رایانه ای به حدی ارتقا خواهد یافت که ظرفیت فعالیتهای فکری انسان را در محیط همکاری انسان و رایانه به میزان قابل ملاحظه ای افزایش خواهد داد.

اکثر مردم شکایت می کنند که تحت فشار بیش از حد اطلاعات قرارگرفته اند. اما این افسانه ای بیش نیست و چیزی به نام فشار اطلاعات وجود خارجی ندارد
در این محیط، جامعه اطلاعات محور خواهد شد و فناوری اطلاعات درهمه جوانب زندگی روزمره رسوخ خواهند کرد . ثروت کشور ها بر حسب میزان محصولات مرتبط با اطلاعات و دانش اندازه گیری خواهد شد و افراد درهمه فعالیت های خود از توانمندی بسیا ر فراوانی بهره مند خواهند شد. سه نیروی محرکه اولیه این روند عبارتند از دیجیتالی شدن همه اشکال داده ها، کاهش هزینه خدمات پردازش داده ها و تسهیل دسترسی به خدمات ارتباطات. با افزایش ارزش افراد، آنها نیز خواستار ارتقای کیفیت زندگی خود و دسترسی دائمی به محصولات مجازی عصر اطلاعات خواهند شد.
گذار از داده ها به اطلاعات
اکثر مردم شکایت می کنند که تحت فشار بیش از حد اطلاعات قرارگرفته اند. اما این افسانه ای بیش نیست و چیزی به نام فشار اطلاعات وجود خارجی ندارد. برعکس ما از حجم بیش از حد داده ها رنج میبریم. گیجی بر سر مفهوم داده ها و اطلاعات بار دیگر در اینجا نمایان است. حجم داده های سازمان نیافته بسیار زیاد است ولی آنها ارزش چندانی ندارند. طی ۱۵ سال گذشته بخشهای صنعت و تجارت به تلاشهای قابل ملاحظهای دست زده اند تا این داده های سازمان نیافته را به نظم در آورده و با استفاده از انواع سیستمهای مدیریت داده ها، آنها را به داده های معنا دارتبدیل کنند. اما حتی در این شکل سازمان یافته نیز ما با داده ها سر و کار داریم نه با اطلاعات.
داده ها به صورت اعداد و حروف بی ارتباط با هم تعریف میشوند. واژه های "سه شنبه" ، "باران" ، "هشت اینچ" و " ده دقیقه" بدون ارتباط با هم معنایی ندارند. اما وقتی به یکدیگر وصل شده و جمله "سه شنبه ظرف ۱۰ دقیقه ۸ اینچ باران بارید" را میسازند، به اطلاعات تبدیل میشوند. سپس اگر ما چارچوب یک منطقه جغرافیایی خاص و سوابق جوی تاریخی را نیز به آن بیافزائیم شاید بتوانیم نتیجه بگیریم که " این میزان بارش باران احتمالاً سبب بروز سیل و رانش زمین خواهد شد". این یعنی دانش.
چارچوب معمولاً فقط با قابلیتهای درک انسان ارتباط دارد. تا پیش از ظهور رایانه ها، تبدیل داده ها به اطلاعات و ایجاد دانش از طریق افزودن چارچوب به آن، کاملا به عهده عامل انسانی بود. وقتی رایانه ها وارد صحنه شدند در آغاز منحصراً برای پردازش اطلاعات از آنها استفاده شد. در واقع، حتی در دهه ۸۰ میلادی مراکز رایانهای معمولاً مراکز پردازش داده ها خوانده میشدند. بنابراین،در دسترس بودن رایانه ها ضرورت وجود عامل انسانی برای تغییر داده ها و تبدیل آنها به اطلاعات و استخراج دانش از طریق کاربرد چارچوب را از بین نبرد. تنزل کار رایانه ها به انجام وظایف مربوط به پردازش داده ها همان علت بنیادی است که نشان میدهد چرا امروزه در قرن بیست ویکم، رایانه ها هنوز به صورت بسیار محدودی نقش تصمیمگیری را به عهده می گیرند. در این محیط محدود کمک گیری از رایانه ها، افراد تصمیم گیرنده نوعاً با استفاده از همه اشکال ارتباطات موجود مثل تلفن، فکس، نامه الکترونیکی، نامه پستی و جلسات حضوری با یکدیگر همکاری میکنند. در واقع هر عامل انسانی از یک رایانه شخصی برای انجام وظایف محاسباتی استفاده میکند. هر چند این رایانه ها در یک محیط شبکه بندی شده تا حدی قابلیت اشتراک داده ها را دارند، اما مستقیماً نمیتوانند با یکدیگر همکاری کرده و در انجام وظایف تصمیم گیری به کمک تصمیم گیران بشتابند. هر رایانه به طور نوعی تنها در سطح نسبتاً نازلی میتواند در زمینه پردازش داده ها به مالک خود کمک کند. تعبیر داده ها، استخراج دانش، و کار گروهی مشترک که در وضعیتهای پیچیده تصمیم گیری لازم هستند همچنان قلمرو انحصاری انسانها به شمار می رود. به بیان دیگر، بدون دسترسی به اطلاعات و حداقل مقدار محدودی از چارچوب مفهومی ، رایانه ها نمیتوانند برای حل مشکلات مشارکت گسترده ای با ما داشته باشند. زمانی که رایانه ها برای نخستین بار در یک سطح وسیع به عنوان ابزارهای محاسباتی در اواخر دهه ۶۰ میلادی به کار گرفته شدند بلا فاصله وظایف محاسباتی عددی خاص مانند جداول نرخ بهره و جداول کاهش قیمتها به آنها محول شد. در اوایل دهه ۷۰ این وظایف محاسباتی گسترش یافت و امور دفترداری، ذخیره اطلاعات مربوط به سوابق افراد و تهیه گزارش را نیز در برگرفت و وظایف دشوار مدیریت بازرگانی بر دوش برنامه های رایانه ای مخصوص حسابداری و پرداخت دستمزد گذاشته شد. در اواخر دهه ۷۰ میلادی توجه اصلی به بهبود بهره وری به کمک رایانه و افزایش و پایش کارایی عملیاتی معطوف شد. در اوایل دهه ۸۰ میلادی دنیای کسب و کار به اندازه کافی از اتکاپذیری, دوام و توسعه مستمر فناوری رایانه ای اطمینان یافت تا رایانه ها را به چشم ابزار دائمی و قدرتمند پردازش اطلاعات بنگرد. به همین ترتیب، شرکتها آماده بودند تا جریان کار خود را همگام با ادغام رایانه ها از نو سازمان دهند. ظهور برنامه های رایانه ای جامعتر برای مدیریت دفاتر، کل ساختار جریان کار را دگرگون ساخت. این امر در اواخر دهه ۸۰ میلادی به تجدید مهندسی ساختار سازمانی بسیاری از شرکتها با هدف ساده سازی، روان سازی و کوچک سازی آنها انجامید. اکنون روشن شده بود که بسیاری از پستهای عملیاتی و برخی از واحدهای کاری را میتوان به کلی حذف کرد و سیستمهای خودکار اداره امور دفتری را جایگزین آنها ساخت. طی اوایل دهه ۹۰ مشکلات مربوط به ذخیره انبوهی از داده های سازمان نیافته آشکار شد و با ابداع سیستمهای مدیریت و بانکهای اطلاعاتی رایانه ای که به میزان زیادی بهبود یافته بودند، داده ها به صورت بانکهای اطلاعاتی مستدل به سامان در آمدند که این خود به آغاز دوران ضبط داده های نظم یافته انجامید و نوید دسترسی به همه داده های مربوط به گذشته و حال و امکان گزارشگیری به هر شکلی که مدیریت خواستار آن بود را فراهم نمود. اما در اواسط دهه ۹۰ میلادی به دلیل شتاب گرفتن آهنگ حرکت کسب و کار در پرتو افزایش رقابت بین بنگاهها نیاز به سطوح عالیتر تحلیل داده ها بیشتر نمود یافت. طی این دوره مفهوم انبار داده ها، بازار داده ها و "پردازش تحلیلی برخط ( آنلاین) " ایجاد شده و به سرعت به اجرا در آمد. از آن پس اصطلاح "هوش کسب و کار" برای توصیف نیاز به پیگیری مستمر روندهای کسب و کار، سهم بازار و اولویتهای مشتریان استفاده شد. در اواخر دهه ۹۰ به دلیل افزایش نیاز به پاسخگویی سریع در محیط تجارت الکترونیک جهانی و مبتنی بر اینترنت، فشار روی شرکتها برای بقا افزایش یافت. در پایان قرن بیستم حوزه کسب و کار به تدریج به خاطر محدودیتهای پردازش داده ها صدمه های جدی می دید. تجارت الکترونیک فرصتهای بسیار خوبی را برای جمع آوری نظرات مشتریان جهت تدوین و کاربرد راهبردهای بازاریابی بر روی اینترنت فراهم میکرد که کسب در آمدهای عظیم را نوید میداد. اما انتظارات موجود برای استخراج خودکار اطلاعات مفید از داده های سطح پایین نمیتوانست با شیوه های موجود برآورده شود. این شیوه ها طیفی از روشهای نسبتا ساده فهرست بندی واژه ای و موضوعی تا ابزارهای پیچیده تر پردازش زبان با استفاده از رویکردهای آماری و کاوشگر را شامل میشد. مانع عمده ای که همه این رویکردهای استخراج اطلاعات با آن مواجه هستند فقدان چارچوب مناسب می باشد
نابودی رویکرد های کنترل متمرکز
طی سالهای اخیر ما شاهد تغییرات عمیقی در مدیریت و ساختار سازمانها بوده ایم. تاکید برالگوی سلسله مراتبی قطعا از بین رفته و نگاهها به سمت شبکه هایی معطوف شده است که در آنها ابتکار عمل و مشارکت تک تک افراد در مدیریت سازمان به رسمیت شناخته میشود. در گذشته کنترل متمرکز برای حفظ نظم سازمان ضروری دانسته می شد. این گونه سازمانها یا سیستمها هر چند میتوانند به سرعت و به طور موثر نسبت به رویدادهای قابل انتظار واکنش نشان دهند, اما معمولاً در برابر رخدادهای غیرمنتظره حساسیتی ندارند. در واقع، اشخاصی که مسوول حفظ کنترل متمرکز هستند نوعا رویدادهایی را که با برنامه های موجود آنها جور در نمیآید به عنوان وضعیتهای مشکل ساز و دردسر آفرینی به شمار میآورند که باید نادیده گرفته شوند. به همین ترتیب، سازمانهای سلسله مراتبی نیز به خاطر عدم وجود منابع مازاد و فقدان انعطاف پذیری و قابلیت پاسخگویی به شرایط محیطی آسیبپذیرند. همه ارگانیسمها و اکثر سیستمهای جهان واقعی، مبتنی بر یک الگوی موازی کار می کنند . این الگو بر اساس اصول تمرکززدایی استوار است و از یک محیط کنترل توزیع شده حمایت میکند که در آن، مولفه های فردی سیستم به طور مستقل و با قدرت عمل میکنند، و از قواعد خودشان منطبق با شرایط محلی موجود پیروی مینمایند. این سیستمها و سازمانهای شبکه ای که در نوشته های سالهای اخیر به طور وسیع به آنها پرداخته شده و تحت عنوان نظریه آشوب و سیستمهای پیچیده همساز مورد بحث قرار گرفته اند زوائد بسیار زیادی دارند. به طور نوعی هیچ یک از اعضای این سازمانها برای بقای سازمان، حیاتی محسوب نمیشوند. با این حال، مجموع خدمات همه اعضا قابلیت سازمان را چنان بالا میبرد که عموماً از سطح توانایی های فردی اعضای آن فراتر است.
اما، ماهیت این گونه سازمانها از بسیاری جهات دیگر با الگوی مدیریت متمرکز سنتی متفاوت است. اولاً این نوع سازمان به طور ذاتی پیشبینی ناپذیر است، زیرا حتی تغییرات نسبتاً کوچک محلی میتواند با ایجاد واکنشهای کاتالیزوری به تغییرات بزرگ در سراسر سازمان بیانجامد. ثانیاً تغییرات این سازمانها معمولا تکاملی است نه ناگهانی یا آنی. به عبارت دیگر یک سازمان شبکه ای برخلاف سازمانهای سلسله مراتبی نسبت به رویدادهای پیشبینی شده نه با سرعت پاسخ میدهد نه با قاطیعت.
ویژگی جالب و شاید نگران کننده دیگر سیستمهای پیچیده همساز این است که ابداً یک محیط آرام نیستند. در گذشته موفقیت و کامیابی عموماً با نظم و پیشبینی پذیری ارتباط داشت. اما قابلیت یک سیستم پیچیده همساز برای همسازی و رشد تحت شرایط متغیر، تا حد زیادی بر مبنای تنوع و شدت ارتباطات متقابل میان مولفه ها یا عوامل آن استوار است. در واقع تنوع، امکان بروز طیف وسیعتری از مهارتها، تجارب و انتظارات را فراهم میکند. وقتی چنین کیفیتهایی با میزان معینی از رفتار مستقل عوامل موجود در نقاط محلی یک سیستم به کار گرفته شوند ابتکار، همسازی و ارتباط متقابل با سایر نقاط افزایش می یابد. البته این ارتباط متقابل ممکن است ابداً سازنده نباشد. در واقع، بخش قابل ملاحظهای از این ارتباطات شاید تنش زا و مخرب باشد. مقایسه ای که فوراً به ذهن میرسد, تاریخ تمدنی است که در اثر مناقشات و جنگهای با پیامدهای محلی فاجعه بار از مسیر عادی خود منحرف شده اما در مجموع یک جامعه بشری قویتر و منعطفتر از آن سربر آورده است.
ظهور سازمان دانش بنیان
واضح است که تمرکز فزاینده بر فرد و دگرگونی ساختار سازمانی و استقلال محلی بالای آن، ارزش بیسابقه ای به دانش می بخشد. در حالیکه در گذشته فرض بر این بود که دانش قلمرو انحصاری انسانهاست، امروزه با این انتظار روزافزون و واقعبینانه مواجهیم که رایانه ها نیز میتوانند از دانش برخوردار باشند. مسلماً این کشف دیرهنگام که داده ها و اطلاعات در قلمرو سیستمهای رایانه ای مترادف نیستند و این که قابلیت رایانه ها برای نگهداری اطلاعات به جای داده ها پیش شرط همکاری انسان و رایانه است، نشانه های آشکاری از این انتظار بجاست.
ارکان یک سازمان دانش _ بنیان را میتوان با سه نوع سرمایه مشخص کرد: سرمایه انسانی؛ سرمایه سازمانی، و سرمایه روابط. از ارتباط متقابل و دائمی این حوزه ها، سرمایه انسانی منبع دانشی را تشکیل میدهد که سرمایه سازمانی را ایجاد میکند. سرمایه سازمانی، چنین توانمندیهایی را از طریق یک چارچوب گسترده رهبری که اهداف مشترک سازمان را با کلیه بخش در میان میگذارد، ایجاد میکند؛ و سرمایه روابط توانمندیهای سازمان را برای تولید محصولات افزایش میدهد.
ارکان یک سازمان دانش بنیان را میتوان با سه نوع سرمایه مشخص کرد: سرمایه انسانی؛ سرمایه سازمانی، و سرمایه روابط

با نقش حیاتی ای که سرمایه انسانی در یک سازمان دانش _ بنیان ایفا میکند عجیب نیست که اندیشه مدیریت دانش، هم در سازمانهای دولتی و هم در شرکتها نگاهها را به خود معطوف کرده است. در این تعریف، تاکید اصلی بر حداکثر افزایش و ارتقای خدمات فرد در جهت منفعت جمعی سازمان است. به بیان دیگر، مدیریت دانش عمدتاً به عنوان یک ابزار تسهیل گر عمل میکند، که هدف آن به کارگیری قابلیتهای انسانی و سازمانی در راستای منافع فرد و سازمان است. از طریق چارچوب گسترده رهبری که سرمایه سازمانی فراهم میکند، مدیریت دانش میتواند نقش خود را از راههای گوناگون ایفا کند. اولاً، مدیریت دانش باید تشخیص دهد که هر عضو سازمان یک خادم و یک تصمیم گیرنده بالقوه است. بنابراین شیوه های اداره آن باید بر رشد حرفهای و انگیزه بخشیدن به فرد استوار باشد. ثانیاً بنا به تعریف، مدیریت دانش باید بر استقلال محلی و فعالیتهای هم جهت تاکید کند. رهبری باید از طریق ارائه الگو ، روشنگری و ارتباطات انسانی محقق شود، نه با قدرتمداری. تحت این شرایط ابزار اصلی رهبری عبارتند از تحلیل دائم بازخوردها، توضیح و توجیه دقیق هدف و جهتگیری کارکنان و حفظ و پشتیبانی از فرصتهای رشد کارکنان سازمان. ثالثاً، مدیریت دانش باید از شکل گیری رهبری های درونی و بیرونی حمایت کند، زیرا سرمایه روابط سازمان به یکی از مهمترین کاتالیزورهای افزایش بهره وری سازمان بدل میشود.
رهبری باید از طریق ارائه الگو ، روشنگری و ارتباطات انسانی محقق شود، نه با قدرتمداری. تحت این شرایط ابزار اصلی رهبری عبارتند از تحلیل دائم بازخوردها، توضیح و توجیه دقیق هدف و جهتگیری کارکنان و حفظ و پشتیبانی از فرصتهای رشد کارکنان سازمان
نتیجه گیری
به نظر مولف، سیستمهای پیچیده همساز در گذار از عصر صنعت با محوریت محصولات فیزیکی به عصر اطلاعات با محوریت دانش بازتاب می یابد. آنچه که از اهمیت خاصی برخوردار است افزایش سریع تمرکز بر قابلیتها و خدمات بالقوه تک تک کارکنان سازمان است. می توان چنین استدلال کرد که این تمرکز به بازبینی الگوهای سنتی سازمانهای سلسله مراتبی و خصوصاً شیوه های مدیریت منجر شده است. هم اکنون مدیریت دانش به عنوان ابزار رسمی پاسخگویی به عملکرد ساختار شبکه ای سازمان دانش بنیان که با سیستم های پیچیده همساز مشابهت های فراوان دارد، در حال ظهور است. جهان واقعی به عنوان جهانی که در آن همه چیز نسبی است، هیچ چیز قابل پیش بینی نیست با عقاید سنتی انسان همخوان نیست. برای همسازی با این محیط لازم است برخی ویژگیهای رفتاری را که انسانها در جامعه ماقبل عصر اطلاعات کسب کرده اند مجدداً ارزیابی کرد. ما چنان شرطی شده ایم که همواره در انتظار یکنواخت بودن اوضاع هستیم، یا اطاعت می کنیم یا کنترل، سازگاری را ترجیح دهیم و نهایتا همیشه راه حلهای از پیش تعریف شده را برای حل مسائل آینده به کارمی بندیم. اما دیدگاهی که سیستمهای پیچیده همساز دارند حاکی از آنست که ما از راههای زیر به نتایج بهتری دست خواهیم یافت:
پیش بینی احتمال بروز تغییرات
آمادگی برای بهره برداری به موقع از این تغییرات
بررسی دقیق بازخوردها به جای تلاش برای کنترل یک محیط واقعا پیشبینی ناپذیر
هدایت همراه با توضیح برای کارکنان به جای صدور بخشنامه ای آمرانه
حفظ انعطاف پذیری
تشویق تنوع
اتخاذ موضع فعالانه به جای انفعالی وتکیه بر ابزارهای توانمند به جای پیاده سازی راه حلهای از پیش تعیین شده ای که درستی آنها برای حل مشکلات جهان واقعی مورد تردید است.
منبع : انسان گلوبال

سیدعلى محمدنژاد - امروزه فناورى هاى نوین ارتباطى و اطلاعاتى به طورى فراگیر رشد و گسترش یافته اند و امکانات گسترده اى را جهت برقرارى ارتباط و تبادل اطلاعات در اختیار بشر قرار داده اند. با وجود گسترش سریع و بى سابقه این فناورى ها و به تبع آن پیدایش جامعه اطلاعاتى و عصر اطلاعات، همانند اعصار گذشته تاریخ شاهد وجود نابرابرى و بى عدالتى در توزیع این فناورى ها و دسترسى افراد به این فناورى ها هستیم. این پدیده که از آن تحت عنوان «شکاف دیجیتالى» نام برده مى شود تبیین کننده توزیع نابرابر امکانات و تجهیزات ارتباطى در نقاط مختلف دنیا، دسترسى نابرابر و دانش نابرابر در زمینه استفاده از این فناورى ها در سطح جهان است. در ادامه به بررسى بیشتر این پدیده و ابعاد گوناگون آن خواهیم پرداخت.

اصطلاح «شکاف دیجیتالى» به نابرابرى هاى موجود در زمینه توزیع فناورى هاى نوین ارتباطى، دسترسى افراد به این فناورى ها و دانش افراد در امر استفاده از این فناورى ها اشاره دارد. آمارهاى ارائه شده از سوى مراکز معتبر جهانى موید وجود شکاف دیجیتالى در دنیاى سایبرنتیکى امروز است. براى مثال در خصوص دسترسى به اینترنت در حالى که در کشورهاى پیشرفته و از جمله ایالات متحده از هر دو نفر یک نفر به اینترنت متصل است، در کشورهاى فقیر نظیر آفریقا این آمار به هر ۲۵۰ نفر یک مورد مى رسد. و یا در خصوص تلفن که به عنوان بستر استقرار فناورى هاى نوین ارتباطى شناخته مى شود در سراسر آفریقا تنها ۱۴ میلیون خط تلفن وجود دارد در حالى که این تعداد از خطوط تلفن شهر توکیو یا منهتن کمتر است. برخى آمارها نیز نشان مى دهد تا اوایل سال ۲۰۰۳ میلادى در حدود ۹۳ درصد کاربران اینترنت و ۷۳ درصد تلفن هاى جهان در اختیار ۲۰ درصد کشورهاى توسعه یافته قرار داشته است. این اختلاف و نابرابرى در زمینه تمامى تکنولوژى هاى ارتباطى و اطلاعاتى وجود دارد و کشورهاى مسلط بر حوزه فناورى هاى اطلاعاتى و ارتباطى هرروزه بر فاصله خود با سایر کشورها افزوده و شکاف دیجیتالى ابعاد گسترده ترى مى یابد.

• ابعاد شکاف دیجیتالى

«شکاف دیجیتالى» ابعاد متعددى دارد. یک بعد آن به تکنولوژى ارتباطات و اطلاعات باز مى گردد. در حال حاضر کشورهاى پیشرفته که دارنده اصلى این تکنولوژى ها هستند آن را به انحصار خود درآورده و هر روز بر تسلط خود در این زمینه مى افزایند. حال آنکه سایر کشورها که در این زمینه عقب تر از کشورهاى مسلط به این فناورى ها هستند هر روز بر عقب ماندگى خود مى افزایند.

بالا بودن هزینه هاى مربوط به راه اندازى و دسترسى به فناورى هاى نوین ارتباطات و اطلاعات از جمله چالش هاى موجود در جامعه اطلاعاتى و ایجاد شکاف دیجیتالى است. ایجاد و گسترش زیرساخت هاى دیجیتالى اعم از گسترش خطوط مخابراتى، شبکه هاى برق رسانى، کابل هاى فیبر نورى، خطوط ماهواره اى و اینترنتى به تمام سطوح جامعه هزینه بسیار بالایى داشته و سرمایه گذارى در این زمینه از عهده کشورهاى در حال توسعه برنمى آید. مشکل هنگامى مضاعف مى شود که بدانیم قریب به دوسوم جمعیت کشورهاى توسعه نیافته و کم درآمد ساکن روستاها هستند و لذا فراهم ساختن شبکه ها و زیرساخت هاى مورد نیاز هزینه هاى به مراتب بیشترى را دربر خواهد داشت. از طرف دیگر با توجه به پائین بودن سطح درآمد روستائیان، توجیه این هزینه ها از لحاظ درآمدهاى بالقوه دشوار مى نماید. امروزه در دنیا در حدود ۱/۵ میلیارد نفر با صرف درآمد روزانه یک دلار زندگى مى کنند و با توجه به مشکلات معیشتى، بهداشتى و اقتصادى در اغلب کشورهاى عقب مانده، صرف هزینه هاى گزاف جهت گسترش شبکه هاى اطلاعاتى اساساً بى معنى خواهد بود. یقیناً بدون ایجاد زیرساخت هاى لازم صحبت از کاهش شکاف دیجیتالى امرى دست نیافتنى تلقى خواهد شد.

یکى از عمده ترین موضوعات مطرح در مبحث «شکاف دیجیتالى» مربوط به دسترسى افراد به شبکه جهانى اینترنت است. آمار به طرز وحشتناکى منعکس کننده این شکاف است به گونه اى که ۶/۹۹ درصد از مردم آفریقا و جنوب آسیا در سال ۲۰۰۰میلادى از دسترسى به اینترنت محروم بوده اند. در حالى که در ایالات متحده ۱۵۰میلیون نفر از اینترنت استفاده مى کنند و ۷۲درصد از مردم نیز به شبکه هاى با پهناى باند زیاد دسترسى دارند. به تبع آن در خصوص دسترسى به رایانه به عنوان یکى از شاخص هاى توسعه فناورى هاى اطلاعات در جهان نیز تفاوت فاحشى قابل مشاهده است.

آمار ها نشان مى دهد در کشور ۷۰میلیونى ایران در حدود ده میلیون رایانه وجود دارد و قریب به ۳۶۰ شهر به اینترنت متصل هستند. براساس شاخص هاى دیجیتالى نیز ایران با کسب رده ۸۶ جهان در میان کشورهاى با دسترسى متوسط طبقه بندى مى شود. در این طبقه بندى کشورهایى نظیر مصر، تونس و اندونزى پائین تر از ایران و لبنان، ترکیه و اردن در رده هاى بالاتر از کشورمان قرار دارند.

زبان عامل دیگرى است که در افزایش شکاف دیجیتالى تاثیرگذار است. به عنوان مثال اکثر محتواى اینترنت به زبان انگلیسى است و کاربران جهت استفاده از مطالب و پایگاه هاى اطلاعاتى باید آشنایى کافى با این زبان داشته باشند. حال آنکه قشر عظیم بى سواد و کم سواد در کشورهاى عقب مانده و در حال توسعه کمترین آشنایى را با زبان انگلیسى و یا سایر زبان هاى رایج در شبکه جهانى وب دارند. به طور مثال در بررسى صورت گرفته در مورد زبان «ایگبو» که زبان محاوره ۱۷ میلیون نفر از اهالى نیجریه است مشخص گردیده که در جست وجوى صورت گرفته براى یافتن صفحات وب به این زبان تنها پنج سایت مشاهده گردیده است. این پنج سایت مربوط به ترجمه اعلامیه جهانى حقوق بشر، ترجمه سند موسوم به چهار قانون معنوى، ترجمه هرم غذایى، یک کتابچه دوصفحه اى حاوى اصطلاحات زبان ایگبو و یک کتابچه دعا بوده است. بنابراین مشاهده مى شود که یک فردى که به زبان ایگبو تکلم مى کند و با زبان انگلیسى نیز آشنایى ندارد در کل شبکه جهانى وب تنها به این پنج سایت دسترسى داشته و از حجم عظیم داده ها و اطلاعات بى نصیب خواهد ماند.

شکاف دیجیتالى در توزیع نابرابر متخصصان و خبرگان فناورى هاى اطلاعاتى و ارتباطى در سطح دنیا نیز خود را نشان مى دهد. اغلب متخصصان و کارشناسان آى تى گرایش زیادى به زندگى و کار در کشورهاى پیشرفته و مرفه را داشته و از سوى دیگر این کشورها نیز مدام به دنبال جذب چنین افرادى هستند. نتیجه آنکه کشورهاى در حال توسعه و عقب مانده با متخصصان و کارشناسان زبده خود از پیشرفت در زمینه فناورى هاى نوین باز مى مانند و همچنان به دامان کشورهاى پیشرفته و صاحب فن در این زمینه مى شوند.

ابعاد شکاف دیجیتالى به قدرى گسترده است که حتى در سطح کشورهاى پیشرفته نیز قابل مشاهده است. به دلیل سیطره بخش خصوصى و تمکن مالى آنها و به انحصار درآوردن اطلاعات در کشورهاى پیشرفته با وجود آنکه دسترسى عموم به اطلاعات و نیز افزایش حجم و سرعت گردش اطلاعات در سطح جامعه افزایش یافته است ولى همه طبقات به نحو مطلوب از این اطلاعات بهره مند نمى شوند. لذا این صاحبان بخش خصوصى و طبقات مرفه جامعه هستند که با تمکن مالى خود از عهده پرداخت هزینه هاى کسب اطلاعات برآمده و از اطلاعات مفیدتر و کلیدى تر بهره مند مى شوند.

شکاف بین سواد دیجیتالى زنان و مردان یکى دیگر از ابعاد شکاف دیجیتالى است. فاصله میان دانش دیجیتالى مردان و زنان ناشى از همان نابرابرى سواد و علم بین مردان و زنان است. در اغلب کشورهاى جهان سوم دختران و زنان از بى سوادى و یا کم سوادى نسبت به مردان رنج مى برند. به همین دلیل در استفاده و دسترسى به فناورى هاى ارتباطى نیز محدودیت هاى زیادى دارند. این نابرابرى بین زنان و مردان ریشه در عدم آموزش، فقر و دسترسى نامناسب زنان به تکنولوژى است. این درحالى است که فناورى هاى ارتباطى ظرفیت هاى بسیار مناسب و بالایى جهت پرکردن شکاف و نابرابرى بین زنان و مردان دارند و اگر چنانچه زنان بتوانند معلومات و دانش کامپیوترى خود را ارتقا دهند مى توانند جایگاه شایسته ترى را در جامعه براى خود فراهم نمایند. از آنجا که کسب مهارت هاى فناورى هاى اطلاعات و ارتباطات تقریباً تماماً به سواد ارتباط دارد، لذا مى باید برنامه ریزى هاى گسترده اى در خصوص افزایش سطح سواد زنان در سطح دنیا و کشورهاى عقب مانده صورت گیرد. عمده ترین شکاف دیجیتالى در بین مردان و زنان مربوط به دسترسى و استفاده از اینترنت است. به گونه اى که کمترین میزان کاربران را در کشورهاى در حال توسعه زنان تشکیل مى دهند، در مقابل بیشترین تعداد کاربران اینترنتى را مردان، دانش آموختگان دانشگاهى و افراد با درآمد بالا تشکیل مى دهند.

• کلام آخر

شکاف دیجیتالى عصر حاضر تداوم روند فقر و غنا در طول تاریخ بشر است. بى شک جهت دستیابى به جهانى آبادتر و آزادتر نیازمند پرکردن این شکاف و ایجاد توازن در دسترسى و بهره مندى از فناورى هاى ارتباطى و اطلاعاتى در کل جامعه جهانى خواهیم بود. این مسئله عزم و اراده جهانى را مى طلبد.
منبع : انسان گلوبال

فناورى هاى جدیدى در سال ۲۰۰۶ رونق خواهند یافت که شباهتى به فناورى هاى قدیمى تر با دو ویژگى «گرانقیمت بودن و کند بودن» ندارند. به همین دلیل نیز هست که انتظار مى رود فناورى هاى جدید در سال ۲۰۰۶ بازار را اشباع کنند. یک کمپانى لاغر و پویا مى تواند سریعاً ایده هاى خوب را به محصولات و خدمات جدید تبدیل کند، و پیشگام بازار در ارائه فناورى هاى نوین و برطرف کننده موانع باشد. ساختار کارآمد این قبیل کمپانى ها آنها را قادر مى سازد که نیازهاى فزاینده مصرف کنندگان را تشخیص داده و در بسیارى از موارد با ارائه طرح هاى مبتکرانه و نوین درصدد رفع آن نیازها برآیند. ارتباط کلامى اینترنتى (Internet Voice Communication) به دو دلیل ساده در حال تغییر دادن رفتار بازار همگانى است: الف- آزاد بودن این ارتباط و ب- کیفیت بالاى آن. یک سرویس آزاد فقط به شرطى ارزشمند است که سطح بالایى از کیفیت را در قیاس با سایر رقیبان موجود در بازار ارائه دهد. مردم وقتى عادات روزانه شان را تغییر مى دهند که آنها در استفاده آزادانه از یک وسیله دچار مشکل شوند یا کیفیت آن را در حد لازم مناسب ندانند.

• ابتکار، شرط لازم

اکنون نیاز فراوانى به ارائه «ابتکار» در حوزه هاى مورد علاقه مصرف کنندگان امروزى وجود دارد. ابداع «شیوه هاى نوین» نیازمند سرعت عمل و هوشیارى است، و اگر دیر بجنبید ممکن است به قدرى از رقیبان خود عقب بیفتید که تحقق هدف مورد نظرتان به یک رویا تبدیل شود. البته «رقابت» گواه بر تندرستى بازار است و همانطورى که ارتباط کلامى اینترنتى به سمت بلوغ گام برمى دارد رقابت براى تحصیل یک سهم مناسب در بازار ادامه مى یابد. این (رقابت) حتى تلاش براى ابداع شیوه هاى نو را تا حد قابل توجهى افزایش مى دهد که این نیز به خودى خود با کاستن از سطح قیمت ها و ارائه گزینه هاى بهتر به نفع مصرف کننده خواهد بود. براى ایجاد تغییر صحیح، نگاه جدى باید به تثبیت تعاریف و ارزش جدید باشد و نباید فقط به کاهش هزینه ها براى یک کالاى معلوم بسنده کرد. کمپانى هایى که خود را در آستانه ورشکستگى مى بینند باید راه هایى را براى ارتقاى وضع موجود، افزایش نرخ سوددهى و کاهش هزینه ها (و در نتیجه افزایش کارایى) جست وجو کنند. ارتباط ارزان به مردم اجازه مى دهد تا علاوه بر تحصیل سود بیشتر، همکارى خود را تقویت کرده و تصمیماتى حتى سریع تر بر پایه اطلاعات بگیرند. این قابلیت حتى کوچک ترین گروه ها و دورافتاده ترین جوامع را به استانداردهاى جوامع پیشرفته امروزى نزدیک مى کند.

•پاسخى به یک میل غریزى

میل برقرارى ارتباط یکى از پایه اى ترین و طبیعى ترین نیازهاى بشر است. فناورى ارتباطات به قدرى سریع رشد کرده است که این عرصه طى سالیان اخیر با سرعت بیشترى در قیاس با عرصه هاى دیگر به جلو گام برداشته است. تلفن همراه، پیشرفت بزرگى در صنعت تلفن (خط ثابت) بود و باعث شد تا «ارتباطات کلامى» کاملاً شخصى شوند. با ظهور ماشین فکس، پست الکترونیکى و پیغام فورى (Instant Messaging) ارتباط فورى، گریزناپذیر و بصرى میسر شد. این پیشرفت ها زمینه را براى «ارتباط کلامى اینترنتى» مهیا ساخته اند و عملاً فوجى از ابزارهاى ارتباطى با کیفیت غنى را به کاربران عرضه کرده اند که چاره اى جز کوچ کردن به وب (شبکه جهانى داده ها) را براى استفاده از آنها باقى نمى گذارد. در ساده ترین شکل، ابداع شیوه هاى نوین به استفاده از فناورى براى حل یک مسئله واقعى مى انجامد. تقاضاى مصرف کننده باعث رشد قوه خلاقیت نزد سازنده مى شود و توسعه «ارتباط کلامى اینترنتى» آشکارا پاسخى به میل ناب و جهانى ارتباط کارآمد، عمیق و آسان است. کمپانى Skype اصول پیشرفته دانش رایانه را براى فراهم ساختن زمینه ارتباط کلامى «رایگان» جهانیان به کار گرفته است و اکنون جهانیان با رشد فزاینده اى از این امکان براى ارتباط با یکدیگر استفاده مى کنند. مردم هر فناورى جدیدى را سریع تر از فناورى قبلى مى پذیرند. همانطورى که رقابت به کاهش هزینه ها مى انجامد، مخاطرات مربوطه را نیز کاهش مى دهد. مردم اکنون بیش از هر زمان دیگرى به یکدیگر متصل اند و نسبت به اجابت خواسته هاى دوستان مورد اعتمادشان حساس ترند. ارتباط به جزء جدایى ناپذیرى از زندگى روزمره تبدیل شده و بسیارى از دوستى ها و روابط بر پایه آن استوار شده اند. این روند با سرعت تقریباً خیره کننده اى ادامه دارد.

• نقطه عطفى در ارتباط آزاد

مصرف کنندگان مى توانند حتى آزادى بیشترى را در سال ۲۰۰۶ شاهد باشند. ما حتى با دسترسى به پهناى باند بیشتر و بهره گیرى از فناورى هاى نوین از سهولت و انعطاف پذیرى بیشترى در ارتباط با دیگران بهره مند خواهیم شد. مردم اشتهاى سیرى ناپذیرى در استفاده از رایانه هاى پرقدرت شخصى دارند. رایانه هاى اینچنینى با قابلیت اتصال به اینترنت به مصرف کنندگان اجازه مى دهند تا اطلاعات را به آسانى بین خود به اشتراک بگذارند و حتى به داده هاى واقع در دوردست نیز دسترسى پیدا کنند. این تاثیر فوق العاده اى بر آرزوى دیرین «اشتراک علوم» (Knowledge Sharing) خواهد گذاشت که یقیناً در سال ۲۰۰۶ و پس از آن به تحقق واقعى نزدیک خواهد شد. سال ۲۰۰۶ نقطه عطفى براى نزدیک شدن به آرزوى جهان بى سیم (Wireless World) و چشیدن طعم واقعى «ارتباط آزاد» است. مردم کاملاً از شبکه هاى ثابت جدا خواهند شد. همان طورى که فناورى بى سیم به طور همزمان در همه جا حاضر مى شود، مصرف کنندگان مى توانند دائماً در خانه، اداره، جاده یا هر جاى دیگر به هم وصل شوند. دسترسى به پهناى باند بیشتر و کاهش قیمت رایانه هاى شخصى عملاً رشد تصاعدى ارتباطات سیار رایانه اى و ارتباطات استوار بر پایه اینترنت را در پى داشته است.

• دورنمایى بس تماشایى

در آینده مردم از یک محصول ارتباطى مهم استفاده خواهند کرد که همه نیازهاى شان را برآورده ساخته و به آنها اجازه مى دهد تا حضورشان را در همه شبکه ها و اسباب نشان دهند. من همچنین گمان مى کنم که شماره هاى تماس (Contact Numbers) ممکن است کاملاً محو شوند و ضمن افزایش فاصله ما از سیستم قدیمى عملاً دسترسى ما را به اسبابى که مى توانند اطلاعات را به لحاظ زمانى بر یکدیگر منطبق کنند محقق خواهد ساخت. ابزار ارسال پیام هاى چندوضعیتى (Multimode Messaging)، گوشى هاى چندرسانه اى سیار و انواع مصنوعات هوشمند به سطح قابل قبولى از استاندارد خواهند رسید، اما باید کاملاً دقیق بود. بیشتر تماس ها در هر جاى دنیا از راه معینى از طریق محصولات حمل پذیرى که قابلیت کاربرد همراه اینترنت را دارند به اینترنت وصل خواهند شد. به عنوان یک طرفدار آزادى بى حد و مرز «وب» من از تماشاى دورنماى پیشرفت هاى مستمر در صنعت ارتباطات در سال ۲۰۰۶ کاملاً هیجان زده ام. اما این پیشرفت ها به خودى خود حاصل نخواهند شد و ابتکارات ظریفى باید براى تحقق و پایدارسازى آن به کار گرفته شود. این فرض در صورت تحقق به رفع موانع موجود و حذف مرزها در صنعت ارتباطات خواهد انجامید. در این بین، هر کس با سرعت و چالاکى بیشترى گام بردارد پیروز میدان خواهد بود و موفقیت خود را در جلب نظر مصرف کنندگان به رخ خواهد کشید. پس ایستادن و تماشا کردن جایز نیست و باید گام ها را یکى پس از دیگرى سریع و استوار برداشت.

*موسس و رئیس اجرایى شرکت ارتباطاتى

Skype Technologies

منبع : انسان گلوبال