تکفا- سازمان جهانی مخابرات راه دور به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سازمان تنظیم‌کننده مقررات مخابرات راه دور3، تاثیر بزرگی بر فعالیت‌های سازمان‌های ملی تنظیم مقررات دارد. با توجه به تمایل کشورها به آزادسازی و خصوصی‌سازی، شناخت رابطه میان سازمان جهانی مخابرات راه دور و سازمان تنظیم مقررات کشورهای جهان حیاتی است.
این نوشتار کارهای گوناگون سازمان جهانی مخابرات راه دور را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که تا چه اندازه برای سازمان جهانی مخابرات راه دور ضروری است. همچنین با توجه به آن‌که سازمان تجارت جهانی (WTO)4 نمی‌تواند از ورود به عرصه مخابرات راه دور خودداری کند، سازمان جهانی مخابرات راه دور همچنان نقشی برای بازی کردن دارد و همکاری بهتر آن با سازمان جهانی مخابرات راه دور، باعث توسعه سالم مخابرات راه دور می‌شود.
پیش‌گفتار
در سال‌های اخیر، مخابرات راه دور به‌سرعت پیشرفت کرده است. این توسعه زمانی بیشتر نمایان گردید که سازمان تجارت جهانی در سال 1997، مخابرات راه دور را تایید کرد. پیدایش بسیاری از شرکت‌های جدید در زمینه مخابرات راه دور و نیاز به تنظیم برخی مقررات ساده، تنها نشانه‌های کوچکی برای رشد سریع نیاز مردم سراسر دنیا به ارتباطات است. تمایل به آزادسازی تاثیر ژرفی بر کارها و گرایش‌های اتخاذ شده کشورهای جهان دارد. به‌علاوه، پیشرفت‌های مهیج در زمینه ارتباطات و فناوری اطلاعات، فشار شدیدی را بر دستگاه تنظیم مقررات دولتی، جهت اتخاذ تدابیری - به‌ویژه برای روزهای آغازین - آن می‌آورد که روش‌های ارتقا، به‌همراه مفاهیمی نوین برای پیشرفت اقتصاد ملی و رفاه اجتماعی هستند.
سازمان ملی تنظیم مقررات بدنه اصلی استفاده‌کنندگان از قدرت‌های تنظیم‌کننده مقررات در خدمات مخابرات راه دور هستند. هر دولتی برای توسعه آسان و روان مخابرات راه دورش، یک سازمان ملی تنظیم مقررات برای خودش برپا کرده است، تا وظیفه تنظیم و اجرای سیاست‌های مربوطه را داشته باشد.
در عصر انحصار، سازمان ملی تنظیم مقررات تنها قدرت تنظیم سیاست‌های مربوطه و ارزیابی آنها است؛ هرچند که از زمانی که ما به عصر آزادی وارد شده‌ایم، این وضعیت تغییر کرده است. تا زمانی‌که مخابرات راه دور به‌عنوان یک سرویس تجارتی به‌شمار می‌رود، موضوع تنظیم مقررات در پهنه جهانی جای می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین سازمان‌های تنظیم مقررات مخابرات راه دور ITU است که جایگاه مسقلی در جهان دارد و بنابراین، رابطه‌اش با سازمان‌های تنظیم مقررات - برای توسعه سالم بازار مخابرات راه دور - مهم است [1].
این مقاله به رابطه میان سازمان جهانی مخابرات راه دور و سازمان‌های تنظیم مقررات می‌پردازد.
نظارت عمومی بر سازمان‌های تنظیم مقررات
سازمان‌های تنظیم مقررات، وظیفه مهم تنظیمات و پیشبرد توسعه ملی مخابرات راه دور را بر عهده دارند. آنها وظایف پرشماری در این زمینه دارند. در روزگاری که مخابرات راه دور همواره انحصار دولت بود، سازمان تنظیم مقررات وظیفه به‌نسبت ساده برخی تصمیم‌گیری‌ها را با توجه به خط‌مشی‌های خودشان داشت. با وجود این، حتی در آن زمان نیز به همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی نیاز بود؛ زیرا مخابرات راه دور فراتر از مرزهای ملی و فعالیت‌های فردی است و باید در زمینه گسترده‌تری جای گیرد.
این اندیشه، زمانی که مفاهیم خصوصی‌سازی و آزادسازی پذیرفته شد، پیچیده‌تر گردید. آزادسازی به‌معنای دخالت کمتر آیین‌نامه‌ها و تنظیمات است؛ اما سازمان‌های تنظیم مقررات با این کار از میان نمی‌روند. بسیاری از جنبه‌های صنعت مخابرات راه دور، هر روز رقابت بیشتری با هم پیدا می‌کنند و کمتر از آیین‌نامه‌ها پیروی می‌کنند. با این حال، همچنان رابطه مهمی با تنظیم‌کنندگان صنعت و سیاست‌گذاران دارند [2]. پس در آینده نقش سازمان‌های تنظیم مقررات چه خواهد بود؟ این بسیار حیاتی است که مرزهای قدرت و اختیار سازمان‌های تنظیم مقررات را در این دوره نوین آزادی تعریف کنیم.
از یک سو فرسایش قدرت حاکمه باعث می‌شود تا همکاریش با سازمان‌های تنظیم مقررات نزدیکتر گردد. چارچوب و تنظیم آیین‌نامه‌ها می‌تواند تاثیر بسیاری در خارج از مرزهای ملی داشته باشد، زیرا زمانی که با توجه به تاثیرات بین‌المللی تصمیمی گرفته می‌شود، سازمان تنظیم مقررات باید موقعیت دیگر دولت‌ها را هم در نظر گیرد و تنها پس از رایزنی‌های دوسویه یا چندسویه واکنش نشان دهد.
از سوی دیگر، نیاز دولت‌ها برای باز کردن بازارهای ملی به این معنا است که سازمان‌های تنظیم مقررات می‌توانند متضمن رقابت با دیگران و آزمایش عناصر گوناگون مقررات است [3]. از این‌رو ترسیم مرزهای میان همیاری و رقابت میان سازمان‌های تنظیم مقررات کشورهای گوناگون، دشوار است.
در مجموع، سازمان‌های تنظیم مقررات مسوول تعیین سیاست‌های ملی در راه گسترش هموار توسعه مخابرات راه دور است. مدیریت کارآمد خط‌مشی‌ها به سازمان‌های تنظیم مقررات با قدرت کافی، تصمیم‌گیری شفاف و روشن و سیاست‌های ثابت نیاز دارد. به‌طور مشخص‌تر، این لازمه فراهم آمدن سازمان‌های تنظیم مقرراتی با نیروی موثر کامل است که دارای قدرت زیربنایی بالایی باشند؛ به‌گونه‌ای که بتوانند شرایط صدور یا تمدید جواز، محدودیت‌های تعرفه‌بندی‌ها، تعیین توافق‌نامه‌های تماس داخلی، صدور اخطارها و بستن یا حذف فعالیت‌های غیرقانونی مخابرات راه دور را تعیین کنند [4].
کمیسیون ایالتی مخابرات راه دور (STC5) در جمهوری بلغارستان، نمونه خوبی برای این مساله است. STC یک سازمان دولتی در بلغارستان است که وظیفه تنظیم و کنترل مخابرات راه دور، ارتباط پستی را - به‌گونه‌ای که قانون مشخص کرده است - بر عهده دارد و کارهای زیر را انجام می‌دهد:
1) انجام مطالعه مقدماتی نیازمندی‌ها و امکان‌سنجی فنی صدور جواز برای تاسیس شبکه مخابرات راه دور و تدارک سرویس‌های مخابرات راه دور عمومی که از فرکانس‌های رادیویی استفاده می‌کنند. تنظیمات و آیین‌نامه‌های هیات مدیره کمیته پست و مخابرات راه دور (CPT6) گام‌های بنیادین پژوهش را روشن می‌کند.
2) آماده کردن مدارک و انجام دادن فعالیت‌های لازم مرتبط با اعطای جواز ارجاع شده به این قانون
3) اعطا، تمدید، تکمیل، فسخ و لغو جوازها برای فعالیت‌های مخابرات راه دور
4) اعطا، تمدید، تکمیل، فسخ و لغو جوازها برای تاسیس شبکه مخابرات راه دور و تدارک سرویس‌های مخابرات راه دور با استفاده از طیف فرکانسی رادیو، پس از تصویب شورای وزیران (CoM 7)
5) اعطا، تمدید، تکمیل، فسخ و لغو جواز برای فعالیت‌های رادیویی و تلویزیونی بر پایه تصمیم شورای ملی رادیو و تلویزیون (NRTVC8)
6) اعطا، لغو یا فسخ جوازهایی که تحت مورد (5) از طیف فرکانسی رادیویی استفاده می‌کنند، بر پایه تصمیم NRTVC و تایید CoM
7) تهیه شرایط لازم برای انجام فعالیت‌های مخابرات راه دور در شرایط اضطراری، مانند: جست‌وجو و نجات دریایی و هوایی و همچنین اطلاعات امنیتی
8) آماده کردن طرح محاسبات ملی و تعیین اجراکنندگان آن در تکمیل قانون‌های تنظیم‌کننده.
9) انتخاب، تخصیص و پیشنهاد قانون دوم رجوع شده به آن در این بند به CPT.
10) اطلاع‌رسانی به عموم مردم و انجام رایزنی‌های عمومی و انعکاس نظرات مردم در مسایل مهم مخابرات راه دور [27].
بندهای مشابهی می‌تواند توسط قانون‌های مخابرات راه دور دیگر دولت‌ها نیز اتخاذ گردد. از همه این بندها چنین بر می‌آید که سازمان تنظیم مقررات بیشتر درگیر وظایف مهم و تنظیمات دقیق در رابطه با سرویس‌های مخابرات راه دور است و اهمیت آنها به‌ویژه با توجه به گرایش همگانی به خصوصی‌سازی و آزادسازی، بیشتر مشاهده می‌گردد.
با توجه به اهمیت مخابرات راه دور، در مذاکراتی که در کشور اروگویه برگزار شد، سازمان‌های تنظیم مقررات جایگاهی اساسی در تعریف نقش شایسته‌اش در قرارداد گرفت: آنها باید شناخت واقع‌گرایانه‌ای از تعهدات پیشنهادی خود داشته باشند و در آینده معیار ارزیابی آنها نباید مغایر با تعهداتشان باشد.
پیچیدگی زمانی به اوج خود رسید که نامه ارجاع شده، به یادداشت تفاهم حاصل از نتایج مذاکرات سازمان تجارت جهانی - که دراصل درگیر موضوع حساس تنظیمات و آیین‌نامه‌های ملی است - الحاق شد. این نخستین بار در تاریخ است که یک یادداشت تفاهم تنظیمات ملی، تحت تاثیر عرصه‌های چندجانبه قرار می‌گیرد.
این یادداشت تفاهم، راهنمایی‌های اصولی برای دستورسازی و عملیات سازمان‌های تنظیم مقررات را معین می‌کند و اگرچه به‌عنوان یک سری الزامات اضافی برای اعضای دولت در نظر گرفته می‌شود، ولی از این بابت باعث می‌شود که رضایت و موافقت عمومی در سطح اجتماع بین‌المللی پدیدار گردد.
نخست، آیین‌نامه و تنظیمات غیروابسته بسیار حیاتی هستند. شخصیت غیروابسته آنها باعث می‌شود تا فعالیت‌های اصولی سازمان‌های تنظیم مقررات افزایش یابد. پنج قانون دیگر که بحث تنظیمات را با جزییات بیان می‌کنند، عبارتند از: محافظت از رقابت‌ها9 ، ارتباطات داخلی، دسترسی جهانی به‌سرویس‌های عمومی برابر با ضوابط مجوزها، تخصیص و استفاده از منابع کمیاب.
افزون بر این، سازمان‌های تنظیم مقررات می‌توانند به‌عنوان میانجی - میان کسانی که در ارتباطات داخلی با اختلاف منافع دارند - نیز مطرح شوند؛ که این عملکرد سنتی سازمان‌های تنظیم مقررات است. با توجه به کلمات متوجه می‌شویم که یادداشت تفاهم تنها قوانین اصولی عمومی را فراهم می‌آورد و انجام جزییات را برعهده سازمان‌های تنظیم مقررات می‌گذارد. بنابراین تنظیمات و آیین‌نامه‌های مخابرات راه دور تنها مطلبی برای سازمان‌های تنظیم مقررات نیست، بلکه برای سراسر اجتماع جهانی سودمند است.
رابطه سازمان جهانی مخابرات راه دور و سازمان‌های تنظیم مقررات
3.1 سازمان جهانی مخابرات راه دور به‌عنوان تنظیم‌کننده بین‌المللی
سازمان جهانی مخابرات راه دور یکی از قدیمی‌ترین سازمان‌های بین‌المللی و تنها سازمان در سیستم ملل متحد در حوزه مخابرات راه دور است که فعالیت‌های مهم هماهنگی، استانداردکردن و تنظیمات بین‌المللی را - در راستای توانمند ساختن سیستم مخابرات راه دور برای عملیات یکپارچه از میان مرزها، تولید بازار صنعتی بزرگتر و سود بردن کاربران - انجام می‌دهد و از آغاز کارش موظف به انجام این مسوولیت‌ها بوده است.
وظایف سازمان جهانی مخابرات راه دور به‌صورت زیر تعریف می‌شود:
- اختصاص طیف فرکانسی رادیویی و موقعیت چرخشی در مدار ماهواره‌های ثابت، برای جلوگیری از برخوردهای زیانبار
- هماهنگی تلاش‌ها، برای حذف تداخل زیانبار اعضای ایستگاه‌های رادیویی
- فراهم آوری تسهیلات برای استانداردسازی جهانی مخابرات راه دور، همراه با سرویس‌های با کیفیت مطلوب
- همکاری جهانی برای انتقال کمک‌های تکنیکی به کشورهای رو به توسعه
- هماهنگی تلاش‌ها، برای یکسو کردن توسعه تسهیلات مخابرات راه دور
- همکاری میان اعضا، با این دید که سرویس‌های با راندمان بالا و قیمت کم تاسیس کنند
- ارتقای معیارها برای اطمینان از بهداشت زندگی، از طریق همکاری سرویس‌های مخابرات راه دور
- انجام پژوهش‌ها، تنظیمات، تصمیم‌گیری‌ها، قاعده‌مند کردن توصیه‌ها و عقاید و گردآوری و انتشار اطلاعات مرتبط با مباحث مخابرات راه دور
- گسترش توسعه به‌ویژه برای پروژه‌های مخابرات راه دور در مناطق دور افتاده و ایزوله، همراه با سازمان‌های مالی بین‌المللی
بنابراین روشن است که سازمان جهانی مخابرات راه دور گونه‌ای هماهنگی و همکاری عالی میان اعضای دولت ایجاد می‌کند و دولت‌های گوناگون به‌خوبی می‌توانند با فعالیت‌های این سازمان، راهبری و هماهنگ گردند. سازمان جهانی مخابرات راه دور شامل چندین ارگان مهم است که در میان آنها سازمان‌هایی که در زیر می‌آیند، بیشترین ارتباط را با سازمان‌های تنظیم مقررات دارند:
کنفرانس تام‌الاختیار10
بزرگترین ارگان سازمان جهانی مخابرات راه دور است که نمایندگانی از همه دولت‌های عضو دارد و در حقیقت، بدنه قانون‌گذار است که توسط تنظیمات و قدرتی برابر با قانون اساسی، توانمند گردیده است [7]. بنابراین این ارگان سازمان‌های تنظیم مقررات را قادر می‌سازد که یک یادآوری از سیاست عمومی و دیگر موضوعات اساسی سازمان جهانی مخابرات راه دور را انجام دهد.
کنفرانس اجرایی11
یک کنفرانس دوره‌ای دیگر است که ارگان سازمان جهانی مخابرات راه دور نیز هست و قانون‌های بین‌المللی متکی به‌خود سازمان جهانی مخابرات راه دور - مانند آیین‌نامه‌ها و تنظیمات رادیویی و تنظیمات جهانی مخابرات راه دور (ITR12) - و نیز قوانین حاکم بر سرویس‌های بین‌المللی مخابرات راه دور را وضع می‌کند [8]. تنظیمات اجرایی دارای قدرت عملیاتی جهانی است و بر همه اعضا تسلط دارد [9].
شورا13
ارگان دوره‌ای سوم سازمان جهانی مخابرات راه دور شورای آن است که وظیفه مهم ایجاد پیوستگی در کارهای اجرایی و بررسی این که آیا سیاست‌ها و خط‌مشی‌های گوناگون مخابرات راه دور در راستای پاسخ‌گویی کامل به محیط دگرگون شونده مخابرات راه دور است یا نه؟
سه بخش به‌طور عمودی نسبت به‌هم دسته‌بندی شده‌اند و هر بخش یک دبیرخانه با ستاد - که توسط گروه پژوهش و کنفرانس‌ها تعریف می‌شود [10] - و بخش استاندارد - که برای استانداردکردن فعالیت‌های مربوط به سرویس‌ها، اتصالات سیمی و رادیویی است - را دربر دارد.
کنفرانس جهانی استانداردسازی مخابرات راه دور می‌تواند توصیه‌های مرتبط با استاندارد کردن را در رابطه با سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی استراتژیک، تعیین اولویت‌ها و برنامه‌های کاری برگزیند [11]. این برنامه کاری مرتبط با مسایلی است که در سازمان تجارت جهانی پوشش داده می‌شود؛ به‌ویژه آن‌هایی که با استانداردهای تکنیکی، شرایط مدارهای اجاره‌ای، دسترسی و کاربرد شبکه‌های مخابرات راه دور و خدمات آن، شرایط برای مسیر اجاره کردن، دسترسی و استفاده از شبکه عمومی مخابرات راه دور و سرویس‌ها، تعرفه‌ها و تعریف‌های دوره‌ها مربوط می‌شود [12].
بخش ارتباطات رادیویی14
بخش ارتباطات رادیویی بر آن است تا به کارایی و شفافیت بهتری دست یابد و دیگران را به همکاری‌های گسترده‌تر در زمینه ارتباطات رادیویی تشویق کند و با قراردادهایی، اطمینان حاصل می‌کند که آیین‌نامه‌های رادیویی تنها شامل بندهایی است که نیازهای جامعه بین‌المللی را برآورده کند. به‌علاوه با برپایی کنفرانس ارتباطات رادیویی می‌کوشد تا به نیازهای معین اعضایش پاسخ دهد و با تلاش‌های هماهنگ، تداخلات زیانبار ایستگاه‌های رادیویی کشورهای گوناگون را حذف کند و پیشنهادهایی را در زمینه مسایل فنی ارتباطات رادیویی - از طریق اجماع ارتباطات رادیویی و گروه‌های آموزشی و توسعه قوانین تولید برای استفاده در به‌کارگیری تنظیمات رادیویی - ارایه می‌دهد و چگونگی کنفرانس ارتباطات رادیویی را تصمیم می‌گیرد [13]. بنابراین، توسعه بازار جهانی می‌تواند توسط تخصیص طیفی به این سرویس‌های ویژه تسهیل گردد.
واحد ارتباطات رادیویی15
در محدوده ارتباطات رادیویی، بخشی به‌نام واحد ارتباطات رادیویی - که در گذشته به‌نام واحد ثبت فرکانس بین‌المللی16 شناخته می‌شد - جای دارد که یک شکل واحد از سازمان جهانی مخابرات راه دور و زیرسازمان‌های تنظیم مقررات و مراکز ارتباطات رادیویی آن است.
واحد ارتباطات رادیویی، وظایف عمومی واحد ثبت فرکانس بین‌المللی را ادامه می‌دهد؛ کارهایی مانند :
* برگزاری یک دادگاه، زمانی‌که وضعیت قانونی ایستگاه‌های رادیویی اعضا را تعیین می‌کند.
* دفتر ثبت، هنگامی‌که ایستگاه رادیویی اعضا را دفتر اصلی واحد ثبت فرکانس بین‌المللی ثبت می‌کند
* سرویس‌های داوری و مصالحه نیز که در حل مشاجره بر سر تداخلات زیانبار - که توسط ایستگاه‌های رادیویی اعضا ایجاد می‌شود - به اعضا کمک می‌کند.
* دفتر نمایندگی اجرایی و تنظیماتی، که استانداردها و تنظیمات رادیویی موقتی آغاز می‌کند.
* دفتر مشاوره فنی به کشورهای رو به توسعه در انتخاب فرکانس‌های رادیویی، برای اینکه نیازهای ارتباطاتی خود را به‌دست آورند [14].
بنابراین کارهای واحد ارتباطات رادیویی تاثیر به‌سزایی بر دولت‌های عضو دارد. اگرچه این واحد هیچ اختیار اجرایی ندارد، اما تصمیماتش توسط سازمان‌های تنظیم مقررات در بیشتر مواقع اجرا می‌شود [15]؛ به‌ویژه دولت‌های رو به توسعه، آنرا به‌خاطر سرویس‌های کمکی فنی و اعتباری‌اش - به‌عنوان یک صدای غیروابسته و بی‌طرف - ارج می‌نهند [16].
بخش توسعه17
این بخش توسعه، آن بخش از فعالیت‌های توسعه جهانی را پی می‌گیرد، که نقش تسریع‌کننده سازمان جهانی مخابرات راه دور را در برانگیزش گسترش مخابرات راه دور تامین می‌کند و کنفرانس‌های جهانی و منطقه‌ای توسعه مخابرات راه دور18، گروه‌های آموزش توسعه مخابرات راه دور19، دفتر گسترش مخابرات راه دور 20 و واحد مشاوره توسعه مخابرات راه دور 21 را نیز دربر دارد.
کنفرانس‌های جهانی و منطقه‌ای توسعه مخابرات راه دور، به‌عنوان یک دادگاه دوجانبه برای بحث و تبادل نظر درباره عناوین، پروژه‌ها و برنامه‌های مرتبط با توسعه دایره مخابرات راه دور عمل می‌کند. گروه مطالعه برای تحقیق در زمینه پرسش‌های مدنظر کشورهای رو به توسعه تشکیل شده است. مخابرات راه دور نیز برای تسهیل و بالابردن توسعه مخابرات راه دور تشکیل شده است و این کار را با سازماندهی و هماهنگی همکاری‌های تکنیکی و کمک در فعالیت‌ها انجام می‌دهد و کار آن زمانی به اوج خود می‌رسد که دنیا و کنفرانس‌های توسعه منطقه‌ای، راه تبادل اطلاعات بین دولت‌های مختلف را هموار کنند [17]. واحد مشاوره توسعه مخابرات راه دور، از دولت‌ها و دیگر تشکل‌ها، برای شکل‌دهی سیاست‌های مرتبط دعوت به‌عمل می‌آورد.
وظایف سنتی سازمان جهانی مخابرات راه دور نسبت به سازمان‌های تنظیم مقررات
سازمان جهانی مخابرات راه دور در اصل یک تشکل فنی و تنظیمی بوده، که برای مخابرات راه دور بین‌المللی اجباری است و بخشی‌هایی از آن از عهده وظیفه خود - که هماهنگی مخابرات راه دور در هر حوزه معین است - به‌درستی برآمده‌اند.
سازمان جهانی مخابرات راه دور به‌عنوان یک سازمان، به تلاش‌های دولت‌های عضو وابسته است؛ بنابراین شانس زیادی در جمع‌آوری سازمان‌های تنظیم مقررات سراسر جهان برای بحث در موضوعات مرتبط - که می‌تواند راه مستقیمی برای حل اختلافات و عدم تفاهم میان دولت‌ها باشد - دارد. چنین عملکردی، به‌خوبی توسط انتظام منطقه‌ای اروپا - که مجلسی را برای سازمان‌های تنظیم مقررات اروپا پیشنهاد کرده، تا تنظیمات را با هم بررسی و هماهنگ کنند - نمایان است [18].
سازمان جهانی مخابرات راه دور بارها ثابت کرده است - که با وجود طبیعت سخت روبه‌افزایش وظیفه‌اش - می‌تواند که دست‌کم، بیشتر علایق را ارضا کند و یک موافقت جهانی را در فواصل زمانی و با کنفرانس‌های کوتاه‌تر ایجاد کند و همان‌گونه که در نخستین بخش نظام‌نامه سال 1989 سازمان جهانی مخابرات راه دور بیان گردید، یکی از ماموریت‌هایش هماهنگ کردن فعالیت‌های اعضا است. در این راه، موافقت‌نامه‌های پرشماری بر نکات فنی و قانونی می‌تواند به‌دست آید و باعث شفاف‌سازی بیشتر گردد.
در همین حال، سازمان جهانی مخابرات راه دور - به‌عنوان منبع اصلی قابل اطمینان اطلاعات به‌روز مرتبط با موضوعات تنظیمات و آیین‌نامه‌ها - هر روز نیرومندتر می‌شود و می‌تواند با گردآوری و در دسترس قراردادن اطلاعات، کمک بسیاری کند. این کار می‌تواند پایه لازم برای مشاوره متخصصانه را برای سازمان جهانی مخابرات راه دور فراهم آورد و در نتیجه می‌تواند بهترین بهره را از کارشناسی تخصصی گسترده ببرد.
سازمان جهانی مخابرات راه دور و سازمان‌های تنظیم مقررات در عصر نوین آزادسازی
با گسترش شتابان فناوری‌های نوین و درخواست‌های روزافزون در پردازش و منابع، سازمان جهانی مخابرات راه دور تمام توجه خود را بر این قرار داده است که توان رویارویی با تغییرات را داشته باشد [19]. از زمان کنفرانس تام‌الاختیار توکیو، سازمان جهانی مخابرات راه دور تغییرات زیادی کرده است و چیزی که باید به آن توجه شود، واردشدن نمایندگان بخش خصوصی است [20].
با ایجاد موقعیت ابراز نظر - در مورد مناسبت‌های رسمی - برای نماینده بخش خصوصی، سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند بینشی از صنعت مخابرات راه دور به‌دست آورد و نظرات موضوعی را دسته‌بندی کند [21]. تصمیمات تشویقی تجاری، می‌تواند بخش خصوصی ارایه‌دهنده سیستم‌های ماهواره‌ای را به بهبود جایگاه قانون‌گذاری‌شان سازمان جهانی مخابرات راه دور - هنگامی‌که مرجع دولتی که آنها را معرفی می‌کندخوب کار نمی‌کند - دلگرم کند.
سه قانون برای رسیدن به اهداف ماموریت سازمان جهانی مخابرات راه دور وجود دارد:
1- همیاری میان بخش اداری اعضای سازمان جهانی مخابرات راه دور در مسایل سیاسی، با این دید که به بیشترین هماهنگی در کارهاشان برسند
2- شرکت سازمان‌های غیراداری در فعالیت‌های جهانی
3- تبادل اطلاعات میان همه شرکت‌کننده‌های سازمان جهانی مخابرات راه دور یا انجمن‌های گسترده‌تر [22].
با بررسی این مفاهیم درمی‌یابیم که سازمان جهانی مخابرات راه دور باید بتواند نگرش جهانی مخابرات راه دور را با بهبود انواع روش‌های باز همکاری - مانند هماهنگی سیاست‌ها و ساختن چارچوب قانونی مشترک و جهانی - گسترش دهد.
چنین توسعه‌ای به سازمان‌های تنظیم مقررات اطمینان می‌دهد که تصمیمات سازمان جهانی مخابرات راه دور شدنی هستند. وظیفه سازمان جهانی مخابرات راه دور در راه سازمان‌های تنظیم مقررات، همان‌گونه که در بالا نشان داده شد، عمومی است. هرچند که این جایگاه، پس از توافقنامه سازمان تجارت جهانی بر مخابرات راه دور به‌دست آمد.
اما این انشعابی برای مخابرات راه دور است: با توجه به منشا فنی سازمان جهانی مخابرات راه دور، برخی از محققان در مورد شایستگی موضوعات تنظیمات - به‌ویژه، دست‌آورد یادداشت‌های تفاهم در چارچوب سازمان تجارت جهانی - تردید دارند. با این وجود با نزدیکی بیشتر اهداف سازمان جهانی مخابرات راه دور و سازمان تجارت جهانی، نقش تکمیلی این دو روشن‌تر گردیده است؛ در حالی که سازمان تجارت جهانی می‌تواند به توافق‌هایی در مسایل تنظیمات برسد، این توافق‌نامه‌ها تنها قوانین عمومی - که به شفاف‌سازی نظری و فنی بیشتری نیاز دارند - دربر می‌گیرد.
کاربرد بیشتر آنها وابستگی بزرگی به تمرینات فنی و راهنمای عملی دارد. ، کمبود تخصص سازمان تجارت جهانی از این بابت است، اما خوشبختانه - به‌خاطر اجماع و تجربیات پیشین - سازمان جهانی مخابرات راه دور این کمبود را پر می‌کند. در نتیجه این دو سازمان یکدیگر را کامل می‌کنند و همیاری‌هاشان را گسترش می‌دهد.
رابطه همیاری نوین این دو سازمان باید شامل تعهد دوجانبه با سازمان‌های تنظیم مقررات باشد تا آنها به نوآوری‌های تنظیمات چندجانبه احترام بگذارند. دست‌آورد همکاری‌های آنها، به‌طور مستقیم رابطه دو سازمان با دیگر بخش‌ها را تعیین می‌کند. برای بررسی این پژوهش شایسته است که در شفاف ساختن رابطه میان IT و سازمان‌های تنظیم مقررات در این جایگاه نوین و برای آینده، کوشش شود.
عملکردهای جدید سازمان جهانی مخابرات راه دور
سازمان جهانی مخابرات راه دور، به‌طور سنتی مجمعی را تهیه کرده است که اعضای آن می‌توانند در آن - برای دستیابی به هدف‌های خارج از نظام‌نامه و قرارداد - با هم کار کنند.
یکی از هدف‌ها گسترش منافع تکنولوژی‌های نوین مخابرات راه دور به سراسر جهان است. بنابراین منطقی است که توقع داشته باشیم، سازمان جهانی مخابرات راه دور نقش به‌سزایی را در تعریف و درست کردن محیط جدید داشته باشد.
افزون بر وظایف سنتی بالا، سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند موقعیتش در این عصر نوین را - به‌عنوان یک مرکز اطلاعاتی و شکل‌دهنده - محکم‌تر کند. برای نمونه، با به‌کارگیری فناوری‌های نوین، بانک‌های اطلاعاتی و پایگاه‌های وبی را بسازد تا سازمان‌های تنظیم مقررات بتوانند راحت‌تر به روند تنظیمات، تصمیمات و اطلاعات یکدیگر دسترسی داشته باشند و در ضمن همکاری بین سازمان‌های تنظیم مقررات جدید و قدیمی تسهیل گردد.
به‌زبان ساده‌تر، سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند به‌عنوان نقطه کانونی برای تصمیمات مخابرات راه دور و موضوعات مرتبط با تنظیمات آن قرار گیرد و مجمعی را تهیه کند تا سازمان‌های تنظیم مقررات سراسر جهان بتوانند درباره موضوعات کلیدی بحث کنند و از آنچه که باید تنظیم گردد، پیش‌زمینه‌ای به‌دست آورند.
با جمع‌آوری سیاست کاری، هیات دبیران می‌توانند مرکزی را برای متخصصان تنظیمات درست کنند؛ جایی که بتواند به‌عنوان «مرکز اطلاعات» عمل کند و حتی بهترین سیاست‌های عملی تنظیمات را از کشورهای گوناگون جمع‌آوری و تلفیق کند و در این محدوده تخصصی، به‌عنوان مرجعی برای آمارهای مقایسه‌ای عمل کند [23]. جزییات بیشتر وظایف در زیر توضیح داده شده است :
کاری که توسط گروه مطالعاتی ITU-T بخش استانداردگذاری مخابرات راه دور انجام گرفت به‌عناوین گوناگون و توجه داشت و توصیه‌نامه‌ها، اسناد و گزارش‌های پرشماری را بهبود بخشید. ITU-T یک کمیته مشورتی دایمی است که مسایل فنی مرتبط با تلفن و دیگر سرویس‌های دارای سیم را مطالعه می‌کند و پیشنهاد بازنگری سازمان تنظیمات جهانی مخابرات راه دور و تعریف مسایل فنی را فراهم می‌کند. این کار کمکی به شفاف‌سازی موضوعات و تهیه اطلاعات و آنالیزهای سودمند است. آرمان نهایی این تعریفات، ارتقای جهانی استانداردهای de facto برای تهیه راهنما و راهبری به‌سوی همیاری است. بنابراین این تعریفات برای طراحان سیستم و سازمان‌های تنظیم مقررات سودمند است.
یک نکته که باید به آن توجه شود این است که این تعریفات پیشنهادی برای دولت‌های عضو، الزامی نیست [24, 25]؛ اگر چه در برخی از کشورها آنها را به‌عنوان پیش‌نیازهای اجباری ایجاد سیاست و خط‌مشی درنظر می‌گیرند [26]. همچنین این پدیده می‌تواند برای دیگر گروه‌های پژوهشی سازمان جهانی مخابرات راه دور درست باشد22. سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند - از طریق تعریف یا هر تعیین‌کننده تنظیماتی دیگر - عقیده قانونی متفاوت خود را بیان کند و یا بکوشد تا یک راه‌حل نهایی برای مسایل قانونی پیدا کند؛ که این باعث خواهد شد تا سازمان‌های تنظیم مقررات معیار مناسبی برای رسیدگی کارها در دست داشته باشند [27]. بنابراین، معنی‌دار بودن تصمیمات، پایه‌های ادامه کار سازمان جهانی مخابرات راه دور برای مارها و پیشنهادهای ماندنی بیشتر را فراهم می‌آورد.
سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند برای جلوگیری و حل اختلاف دولت‌های عضو نیز کمک کند. این حرکت زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که مسوولیت اختلال‌های به‌وجود آمده میان سیستم‌های ارتباطی و سیستم‌های فرکانسی، برعهده بیش از یک کشور قدرتمند باشد [28]. وظیفه تصمیم‌گیری سازمان جهانی مخابرات راه دور، نشانگر یک محیط مدرن و رقابتی است که در آن هر بخش خصوصی به‌همان گونه نقش رهبریت را بازی می‌کند که سازمان تنظیمات به‌عنوان میانجی در مسایل بزرگتر عمومی بازی می‌کنند. اگر دولتی در مورد سیاست‌ها و یا معیارها مشکلی داشته باشد، می‌تواند آن را برای بررسی و پرسش نظر سازمان جهانی مخابرات راه دور پیشنهاد دهد و با متخصصان بسیار در جنبه‌های گوناگون، سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند جنبه‌های مرتبط را بسنجد و نظری معقول بدهد. نظراتی که توسط سازمان جهانی مخابرات راه دور بیان می‌شود، می‌تواند شاهد بهتری برای حل اختلاف‌ها باشد. در طول سالها ITU توجه خود را معطوف به رفع پیچیدگی‌ها و موارد اختلاف کرده است [29].
پدیده شگفت‌انگیز این زمانه، آن است که بسیاری از حکومت‌های انحصارطلب دارند آزادی‌خواه می‌شوند. دولت‌ها حالا باید سازمان‌های تنظیم مقررات خودشان را آماده کنند و این ممکن است مشکل باشد، زیرا افزون بر گذرانیدن قانون‌های مناسب، دولت‌ها باید رویه قانون‌گذاری را شکل دهند و فضا و لوازم برای دفترها را تهیه کنند و کارکنانی را نیز استخدام کنند [30].
سازمان جهانی مخابرات راه دور - به‌ویژه در این زمینه - کمک‌رسان است، زیرا می‌تواند برای برقراری رژیم و سیستم تنظیم‌کننده موثر، به کشورها کمک کند و ظرفیت سازمان‌های تنظیم مقررات را در برانگیختن توسعه مخابرات راه دور افزایش دهد.
در تاریخ سازمان جهانی مخابرات راه دور، تاسیس دفتر گسترش مخابرات راه دور در سال 1989 - به‌منظور افزایش تلاش برای توسعه کشورهای جهان سوم - گامی مهم بود. از آنجا که کشورهای جهان سوم به مخابرات راه دور دست نیافته‌اند، به اندرزهای بی‌طرفانه برای اتخاذ بهترین سیاست، در راستای رفع احتیاجات ویژه هر کشور - مانند طرح قوانین و تنظیمات تازه و ایجاد سازمان‌های تنظیم مقررات غیر وابسته - نیاز دارند.
در درجه اول، سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند پاسخ فعال سازمان‌های تنظیم مقررات به فرصت‌های به‌وجودآمده را با بازارهای آزاد دیگر و شرایط تازه کاری و کوشش در آرام کردن تاثیرات معکوس که در آن موجود است، به‌دست آورد. با این پاسخ‌ها سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند نقش مفیدش را در انتشار استانداردهای بین‌المللی فنی، پروتکل‌ها، هماهنگ کردن طیف‌های بین‌المللی اختصاص یافته و ثبت مدارهای ماهواره‌های چرخنده به‌دور زمین، ادامه دهد [31].
دبیرخانه سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند گزارش‌های دوره‌ای را - که ممکن است بسیار به‌سود سازمان‌های تنظیم مقررات کشورهای رو به توسعه باشد - آماده و پخش کند؛ سازمان‌های تنظیم مقرراتی که درگیر آماده‌سازی وزارتخانه حکومت، روابط دو جانبه و درنظر گرفتن این مسایل در بخش بین‌المللی هستند [32].
همچنین سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند ، به سازمان‌های تنظیم مقررات را در شناخت منابع خارجی کمک کند و در کسب آموزش‌ها و توسعه منابع انسانی برای برآوردن نیازهای کشورهایی که درگیر مشکلات فرآیند تنظیمات هستند، یاری رساند. در مجموع سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند پشتیبانی دیگر اعضا را - برای کمک به کشورهایی که نمی‌توانند از تطابق اجتناب کنند - بسیج کند [33].
آخرین اما نه بی‌اهمیت‌ترین نکته این است که سازمان جهانی مخابرات راه دور باید یادداشت تفاهمی را اتخاذ کند و مواظب اجرای آن در دولت‌های عضو باشد. ورود به فضای رقابتی مخابرات راه دور مساله تازه‌ای است، بنابراین بیشتر کشورها نیاز مبرمی به کمک دارند.
هرچند که سازمان جهانی مخابرات راه دور قدرت اجرایی ندارد، اما - به‌منظور تشویق مذاکرات تجاری برای افزایش راندمان و انعطاف‌پذیری - یک رژیم تنظیم‌کننده می‌تواند در سازمان جهانی مخابرات راه دور به‌وجود آید. بدین منظور سازمان جهانی مخابرات راه دور می‌تواند اطلاعات بی‌طرف و پیشنهادهایی را به اعضا ارایه کند و این‌کار می‌تواند با هماهنگا و افزایش مشاوره‌های فنی موجود در این زمینه، تقویت تخصص‌های محلی در تنظیمات به‌کمک سمینارهای منطقه‌ای، افزایش ماموریت‌های درون کشوری و خدمات آموزشی و تمرینی، بیشتر شود.
هدف کلیدی، آگاهی سازمان‌های تنظیم مقررات به این نیازها است، مساله‌ای که باید بیشتر بدان توجه شود این است که همه اعضای سازمان جهانی مخابرات راه دور ، عضو سازمان تجارت جهانی هستند، بنابراین لازم است تا سازمان جهانی مخابرات راه دور این پیشرفت‌ها را در عرصه گسترده‌تری معرفی کند.
اهمیت سازمان‌های تنظیم مقررات برای سازمان جهانی مخابرات راه دور
سازمان جهانی مخابرات راه دور در تنظیمات ملی، برای سازمان‌های تنظیم مقررات سودمند است؛ هرچند که ما نمی‌توانیم این حقیقت را نادیده بگیریم که سازمان جهانی مخابرات راه دور بیشتر از هیات‌های دولتی تشکیل شده است. در طول کنفرانس‌ها و ملاقات‌ها، این سازمان‌های تنظیم مقررات یا دیگر نمایندگان ملی هستند که دولت را معرفی می‌کنند و در فعالیت‌های آغاز شده توسط سازمان جهانی مخابرات راه دور شرکت می‌کنند. اطلاعات و موادی که توسط سازمان‌های تنظیم مقررات ارایه می‌شود و مذاکرات دیگر، بر پایه سفرش‌های مناسب و تنظیمات است [35].
افزون بر این، فرآیند هماهنگی سیستم ماهواره در سازمان جهانی مخابرات راه دور و هماهنگی مالکیت جوازهای ملی دو مساله مجزا هستند؛ یعنی در چنین مواردی، دولت می‌تواند تصمیمات خود در یک سرویس ویژه ماهواره‌ای بگیرد، هرچند که دیگر اعضا نیز آن سرویس را پشتیبانی کنند [36].
نخست باید درخواست‌نامه شرکت‌های خصوصی - پیش از اینکه برای هماهنگی به سازمان جهانی مخابرات راه دور فرستاده شود - برای ارزیابی با سازمان‌های تنظیم مقررات مناسب ارایه شود [37]. از این‌رو روشن است که بدون پشتیبانی قوی سازمان‌های تنظیم مقررات، سازمان جهانی مخابرات راه دور عرصه را از دست می‌دهد. بنابراین در همان حال که بر اهمیت سازمان جهانی مخابرات راه دور برای فعالیت‌های سازمان‌های تنظیم مقررات پافشاری می‌شود، باید وظایف حیاتی سازمان‌های تنظیم مقررات را - در فراهم کردن جزییات شرایط ملی و ایفای نقش مهم در فعالیت‌های سازمان جهانی مخابرات راه دور - یادآور شد.
نتیجه:
روند توسعه و پیشرفت مخابرات راه دور به سوی آزادسازی، بازگشت‌ناپذیر و دگرگونی‌های بنیادین در ساختار مخابرات راه دور در راه است. از این‌رو یک چارچوب تنظیماتی مناسب برای یک نتیجه‌گیری موفق در این زمینه، حیاتی است. تا هنگامی‌که در این فرایند بر تاثیر سازمان تجارت جهانی پافشاری می شود، نمی‌توان نقش حیاتی سازمان جهانی مخابرات راه دور در تحقق این آرمان را نادیده گرفت.
سازمان جهانی مخابرات راه دور مکمل سازمان تجارت جهانی است و به اعتبار آن - در زمانی که استانداردهای فنی و قانونی توسعه و کاربرد یابند - نیاز دارد. پس سازمان‌های تنظیم مقررات باید محیط نوین پیرامون خویش، مفهوم تعهدات جدید سازمان تجارت جهانی و دگرگونی‌های رویه قانون‌گذاری آن برای امکان‌پذیری انطبق موفق با اقتصاد بازار آزاد را دریابد [38].
در میدان رقابت، سازمان‌های تنظیم مقررات همچون یک بدنه اجرایی، سیاست مخابرات راه دور ملی را دسته‌بندی و پیاده می‌کنند و به شرایط و قوانین صریح و محکم نیاز دارند.
در این باره، مساله اصلی این است: آزادی و نابستگی سازمان‌های تنظیم مقررات؛ استعداد آن در امکان‌پذیری فنی، اقتضای اقتصادی و برابری قانونی در اخذ تصمیمات؛ رویه‌های عمومی و شفاف و اعمال این چیزها با قانون‌گذاری در هنگام تصمیم‌گیری [39].
در این موقعیت، سازمان‌های تنظیم مقررات باید همیاری‌هایش با سازمان جهانی مخابرات راه دور را بیشتر کند. استانداردهای فنی پیشنهادشده توسط سازمان جهانی مخابرات راه دور برای برآوردن مفاهیم عمومی، دانش و اطلاعات فراوان در به‌دست آوردن قوانین و تنظیمات کارآمد، واپسین کمک سازمان جهانی مخابرات راه دور در تحقق آرمان ملی آزادسازی کامل در خدمات مخابرات راه دور است.
پی‌نوشت
1 International Telecommunication Union (ITU)
2 National Regulatory Authorities (NRA)
3 Telecommunication
4 World Trade Organization (WTO)
5 State Telecommunication Commission
6 Committee of Post and Telecommunication
7 Concil of Ministers
8 National Radio and Television Council
9 Safeguarding competition
10 Plenipotentialy Conference
11 Administrative Conference
12 International Telecommunication Regulatory
13 Council
14 Radiocommunication
15 Radio Regulations Board (RRB)
16 Inernatinal Frequency Registeration Board (IFRB)
17 Union's Development
18 World and Regional Telecommunication Development Conference (WRTDC)
19 Telecommunication Development Study Groups (TDSG)
20 Telecommunication Development Bureau (BDT)
21 Telecommunication Development Advisory Board (TDAB)
22 http://www.ips.gov.au/asg3/
