ITanalyze

نادر نینوایی - شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی در سال‌های اخیر رشد چشمگیری در جهان و به‌خصوص در ایران داشته‌اند و اگرچه ورود ایرانی‌ها به شبکه‌های اجتماعی در ابتدا با فیس‌بوک رقم خورد، اما طولی نکشید که مجموعه درهمی از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی نیز راه خودشان را به کشور باز کردند.

وایبر، لاین، اینستاگرام، واتس‌اپ، ایمو، توییتر و اسکایپ برخی از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی بودند که توسط ایرانیان به شکلی گسترده مورد استفاده قرار گرفته و البته در هر مقطع و بنا بر دلایل مختلف هر بار اقبال مردم به یکی بیشتر از بقیه بوده است.

برای پرونده آخر سال قصد داریم به بررسی پرطرفدارترین شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی حال حاضر ایران بپردازیم تا با نگاهی به سلیقه ایرانی‌ها در این حوزه ببینیم که هر بار به چه دلایلی و چگونه اقبال کاربران ایرانی به یک پیام‌رسان‌ یا شبکه اجتماعی خاص کم شده یا چرا به دیگری علاقه‌مند شده‌اند.

 

تلگرام پرطرفدارترین پیام‌رسان در ایران

مساله فیلتر بودن فیس‌بوک از یک‌سو و قابلیت‌های ویژه تلگرام مانند امکان ایجاد کانال، گروه‌های کاری، خانوادگی و راحت بودن دسترسی به آن به سبب موبایل‌محور بودن و فیلتر نبودن، این اپ موبایلی را به‌سرعت به محبوب‌ترین پیام‌رسان موبایلی ایران تبدیل کرد. حالا دیگر حتی شبکه اجتماعی فیس‌بوک نیز که در دوره‌ای به‌عنوان بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی ایرانیان شناخته می‌شد، در مقابل تلگرام حرفی برای گفتن ندارد و این اپ ساده است که به بزرگ‌ترین پاتوق مجازی ایرانیان تبدیل شده است.

آن‌طور که در گزارش یکی از سایت‌های خبری آمده، بیش از 8/45 میلیون کاربر تلگرام روی سرور اصلی تلگرام یعنی آی‌پی شماره 149.154.167.99 مستقر هستند که مربوط به کاربران ایرانی است. پس به این ترتیب باید گفت در حال حاضر تقریبا نیمی از جمعیت کشور به شکل مستقیم در تلگرام حضور دارند که در نوع خود آماری بی‌نظیر است و درآمدهای سرشاری را نصیب صاحبان این اپ ساده می‌کند.

تلگرام در تمام سیستم‌عامل‌های روز و رایج در دنیا از اندروید و iOS و ویندوزفون گرفته تا لینوکس و ویندوز اجرا می‌شود و همین یکی از مهم‌ترین نقاط قوت آن است. علاوه بر این، ساده بودن کار و نیز امکان انتشار انواع مختلف فایل‌ها روی آن از دیگر عوامل موفقیت تلگرام است.

 شما در تلگرام به‌راحتی می‌توانید پیام‌ها، تصاویر، ویدیوها و همه انواع پرونده‌ها و اسناد با پسوندهای مختلف را بدون هیچ مشکلی رد‌وبدل کنید و به‌اشتراک بگذارید.

با وجود امکانات گسترده ارایه‌شده روی تلگرام اما اگر تنها مزیت فنی باعث انتخاب تلگرام در ایران بود می‌بایست در سایر کشورهای جهان هم این اپ با استقبالی مشابه رو‌به‌رو شود، اما در حال حاضر ایرانی‌ها در میان سایر کشورها بیشترین کاربران حاضر در تلگرام را تشکیل می‌دهند. برخی از صاحب‌نظران معتقدند فیلتر و محدود شدن دسترسی به وایبر و لاین در مقاطعی خاص باعث هدایت مردم و ماندگاری آنها در این پیام‌رسان موبایلی و استفاده گسترده آنها از آن شد.    

 

اینستاگرام پرطرفدارترین اپ اشتراک تصویر

در حال حاضر اینستاگرام بعد از تلگرام دومین شبکه اجتماعی پرطرفدار در کشور است؛ این غول آمریکایی اگرچه در ابتدا فقط یک ابزار ساده برای اشتراک‌گذاری عکس بود، اما از سال 2012 که توسط شرکت فیس‌بوک خریداری شد، رشد چشمگیر 23 درصدی که 20 برابر بیشتر از میزان رشد خود فیس‌بوک است را تجربه کرد.

اینستاگرام در ایران اما شاید حتی سرعت رشد بالاتری داشته است و در زمانی کوتاه به ابزار دوست‌داشتنی صاحبان فروشگاه‌های مختلف تبدیل شده است. حالا دیگر بسیاری از فروشگاه‌های لباس‌فروشی، کفش‌فروشی، پرده‌فروشی و مغازه‌های فروش لوازم منزل در سطح کشور، یک صفحه شخصی اینستاگرام ساخته و به معرفی اجناس خود و حتی فروش آنلاین پرداخته‌اند.

البته شرکت‌های مختلف نیز از فضای اینستاگرام برای معرفی خدماتی که ارایه می‌دهند استفاده می‌کنند و این اپ برای آنها هم به ابزار تبلیغاتی مناسب تبدیل شده است، به نحوی که حالا روی بیزینس‌کارت‌ مدیران شرکت‌های مختلف، یک آدرس صفحه اینستاگرام نیز به‌چشم می‌خورد.

اما فروشگاه‌داران و مدیران شرکت‌ها تنها طرفداران ایرانی اینستا نیستند و جمعیت بزرگی از زنان خانه‌دار و دختران و پسران جوان هم از یک‌سو برای بررسی جدیدترین مدهای لباس و موی سر و از سوی دیگر برای اشتراک‌گذاری عکس‌های خود و جمع‌آوری لایک‌ که به رقابتی پیچیده تبدیل شده به طرفداران درجه یک اینستاگرام تبدیل شده‌اند و البته بازار مکاره خرید و فروش لایک‌های بیهوده هم در این فضا ایجاد شده است.

در میان طرفداران اینستاگرام در ایران نباید از حضور چهره‌های معروف ایرانی مانند بازیگران و خواننده‌ها نیز غافل ماند. در حال حاضر بهنوش بختیاری با 5/5میلیون فالوئر پرطرفدارترین ایرانی حاضر در اینستاگرام است و هر پستش به‌طور متوسط 100 هزار لایک می‌خورد. یکی از خوانندگان زیرزمینی هم از دیگر چهره‌های پرطرفدار اینستاگرام ایرانی‌ها است که حدود 4 میلیون فالوئر دارد و هر پستش به‌طور متوسط 50 هزار لایک می‌خورد که همین آمار گویای ضریب نفوذ بالای اینستاگرام در کشور است.

یکی دیگر از گروه‌های طرفدار اینستاگرام در کشور اما عکاسان هستند که با انتشار عکس‌های خود در این فضا برای جذب مخاطبان و حتی بعضا فروش کارهای خود تلاش می‌کنند. از آنجا که اینستاگرام برای بارگذاری راحت‌تر، حجم عکس را تا حدودی محدود می‌کند، کیفیت و اندازه عکس هم کمی پایین می‌آید و همین باعث می‌شود که عملا نشود از عکس‌های اینستاگرام برای تهیه پوستر یا استفاده در مجلات استفاده کرد. همین موضوع سبب می‌شود که کسانی که خواستار استفاده از عکس هستند مجبور شوند برای تهیه عکس با کیفیت مطلوب، آن را از صاحب صفحه خریداری کنند و به این ترتیب حقوق مالکیت معنوی هم رعایت شود.

البته حضور اینستاگرام در ایران در سال‌های اخیر با حاشیه‌هایی هم همراه بوده و این موضوع که امکان فیلتر شدن صفحاتی که مطالب غیراخلاقی و سیاسی منتشر می‌کنند وجود ندارد، در چند برهه مساله‌ساز شده است. گفته می‌شود امکان فیلتر صفحات خاص در اینستاگرام وجود ندارد و به این ترتیب یا باید کل آن را فیلتر کرد و یا به باز بودن صفحات مورددار تن در داد.

 

فیس‌بوک و مهاجرت ایرانیان از آن

ما ایرانی‌ها اصولا اولین‌ها را خیلی دوست داریم؛ البته هر چقدر که خوش‌استقبال هستیم و زودی با ایده‌های جدید کنار می‌آییم به همان میزان هم زود از آنها دل می‌کنیم.

مثلا یک نمونه‌اش همین بستنی آیس‌پک است که در نوع خودش اولین بود و از آن استقبال بی‌نظیری شد و البته خیلی زود هم محبوبیتش را از دست داد و جای خودش را به بعدی‌ها سپرد. شاید بر اساس همین منطق بود که در ابتدا از فیس‌بوک نیز به‌دلیل آنکه اولین شبکه اجتماعی بود استقبال گسترده‌ای شد و البته خیلی زود نیز میان ایرانی‌ها محبوبیتش را از دست داد.

در سال 90 که اوج تب همه‌گیری فیس‌بوک در ایران بود، آمار 17 میلیون کاربر ایرانی عضو این شبکه اعلام شد.

با وجود خیل عظیم طرفداران فیس‌بوک در ایران در سالیان گذشته اما با ورود تلگرام و اینستاگرام به یکباره بیشتر کاربران این شبکه اجتماعی به این اپ‌های موبایلی نقل مکان کردند و کاربران فعال فیس‌بوک با ریزش شدید مواجه شد. البته ریزش مخاطبان فیس‌بوک تنها در ایران اتفاق نیفتاده و کند شدن روند رشد این شبکه‌ اجتماعی خبر از رسیدن آن به مرز اشباع به لحاظ تعداد کاربران می‌دهد. در سریال آمریکایی «آشنایی با مادر» یکی از شخصیت‌های سریال با اشاره به همین ریزش مخاطبان فیس‌بوک می‌گوید: الان دیگر فقط پدر و مادرها و افراد مسن در این شبکه اجتماعی فعال هستند و بقیه آن را ترک کرده‌اند.

با وجود ریزش بالای کاربران فعال فیس‌بوک اما همچنان این شبکه اجتماعی مورد توجه تعداد زیادی از خانواده‌های ایرانی، به‌خصوص آنهایی که بستگا‌ن‌شان در خارج از کشور هستند قرار دارد.

خانواده‌های ایرانی برای دیدن عکس‌های بستگان‌شان هرچند وقت یک‌بار به فیس‌بوک سر می‌زنند و صفحات ایرانی‌های خارج‌نشین را چک می‌کنند. علاوه بر این، فیس‌بوک برای بسیاری حکم یک محل برای ذخیره فایل‌های مختلف همچون عکس و فیلم‌های خانوادگی را پیدا کرده است؛ تصمیمی که البته بسیار پرریسک و اشتباه است.

آنها با ذخیره کردن آلبوم‌های خود و صدور اجازه دسترسی فقط برای خود و نزدیکان‌شان عملا یک آلبوم خانوادگی ایجاد می‌کنند که مسوولیت نگهداری و حفاظت آن بر عهده فیس‌بوک است. برای این عده، فیس‌بوک حکم گاوصندوقی را دارد که اطلاعات ارزشمند آنها را به رایگان نگهداری می‌کند و مانند هارد کامپیوترهای شخصی با خطر ویروسی شدن و پریدن اطلاعات هم مواجه نیست.

با توجه به نوع استفاده ایرانی‌ها از این شبکه اجتماعی باید گفت که ضمن ریزش شدید کاربران ایرانی فیس‌بوک به نوعی کاربری آن هم برای ایرانیان تغییر کرده است.

 

توییتر پاتوق اول خبرنگاران و سیاستمداران ایرانی

توییتر اگرچه شاید خیلی میان مردم عادی طرفدار نداشته باشد، اما محبوب‌ترین شبکه اجتماعی سیاستمداران و دنبال‌کنندگان اخبار و خبرنگاران است. با توجه به اینکه توییتر در سال‌های گذشته محدودیت 140 کاراکتری برای ارسال پیام مستقیم داشت برای بسیاری از کاربران راضی‌کننده نبود، اما طرفداران اخبار و آنهایی که می‌خواستند در هر لحظه و ثانیه در جریان سرخط اخبار قرار گیرند به سبب انتقال سریع اخبار به آن توجه نشان دادند. حضور گسترده سیاستمداران و خبرنگاران بیشتر رسانه‌ها در توییتر و توییت کردن اخبار در لحظه وقوع توسط آنها، باعث شده که سرعت انتقال اخبار در این شبکه اجتماعی حتی از خبرگزاری‌ها نیز پیشی بگیرد.

توییتر البته به سبب همین خبرمحوری و کم‌رنگ بودن جنبه سرگرمی و انتشار عکس و فیلم در آن چندان مورد توجه مخاطبان عام ایرانی قرار نگرفته است و البته فیلتر بودن این شبکه اجتماعی هم باعث شده که به میزان بیشتری از محبوبیت آن در ایران کاسته شود.

اگرچه توییتر در دو سال اخیر سعی کرده با اقداماتی مانند اضافه کردن امکان ارسال پیام مستقیم از 140 حرف به 1100 حرف عملا جنبه تفریحی‌اش را بالا ببرد اما لا‌اقل این کار آنها روی مخاطبان ایرانی اثر چندانی نداشته و همچنان استفاده از توییتر در ایران بیشتر مختص سیاسیون، روزنامه‌نگاران و علاقه‌مندان به اخبار است.

 

لاین؛ اپلیکیشنی با کارکردی دوگانه

لاین پیام‌رسانی است که علاوه بر ایفای نقش ارسال و دریافت پیام، امکان تماس تلفنی را هم برقرار می‌کند. همین ویژگی آن باعث شده بود در دوره‌ای که تماس‌های صوتی وایبر با محدودیت‌هایی مواجه بودند این اپلیکیشن در میان ایرانی‌ها طرفداران زیادی پیدا کند. البته تماس صوتی لاین با تاخیر یکی دو ثانیه‌ای صورت می‌گرفت و امکان تماس تصویری هم در آن وجود نداشت همین محدودیت‌ها به مرور باعث شد که لاین لااقل برای برقراری تماس جای خود را به تانگو و سایر رقبا بدهد.

با این وجود اما لاین کارکردهای چندگانه داشت و امکان استفاده از آن به‌عنوان یک شبکه اجتماعی همچون فیس‌بوک باعث شد که این اپلیکیشن همچنان طرفداران خود را داشته باشد.

امکان نوشتن مطالب و انتشار پست و قابلیت‌هایی مشابه فیس‌بوک باعث شده که همچنان این اپ طرف توجه گروه بزرگی از کاربران ایرانی باقی بماند. علاوه بر این، فعالیت‌های گردانندگان آن برای پشتیبانی از زبان فارسی و ارایه صفحات آموزش زبان انگلیسی، سرگرمی و مسابقه به زبان فارسی هم گویای این است که سازندگان ژاپنی لاین روی کاربران ایرانی خود حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند و حالا حالاها این اپلیکیشن برای حضور در بازار پرجنب‌وجوش کاربران ایرانی برنامه دارد.

 

واتس‌اپ جزیره‌ای از غول اینترنتی زاکربرگ

اگرچه واتس‌اپ در ابتدای شروع به فعالیت اعلام کرده بود که فقط برای یک سال به‌صورت رایگان خدمات خود را ارایه می‌دهد، اما به‌زودی صاحبان این کمپانی فهمیدند بازار شدیدا رقابتی پیام‌رسان‌های موبایلی جایی برای عرضه اپ‌های پولی باقی نمی‌گذارد؛ به همین دلیل نیز به‌سرعت اعلام کردند که برای همیشه این اپلیکیشن رایگان خواهد ماند.

واتس‌اپ از آن جهت که می‌توان علاوه بر فرستادن متن، از آن برای ارسال فایل‌های مختلف مانند پی‌دی‌اف نیز استفاده کرد و داده‌های حجیم را بدون پایین آمدن کیفیت آنها ارسال کرد در تمام دنیا و نیز در ایران مورد توجه قرار گرفته است. از دیگر قابلیت‌های قابل توجه آن، رمز‌گذاری پیام‌ها پیش از ارسال است که باعث می‌شود خطر سرقت اطلاعات افراد به حداقل کاهش پیدا کند. ارسال 54 میلیارد پیام کوتاه به‌صورت روزانه در واتس‌اپ و حضور فعال 430 میلیون کاربر در آن موجب شد که زاکربرگ (مالک فیس‌بوک) به فکر تصاحب این شرکت نوپا و پردرآمد هم بیفتد و با خرید نقدی آن در سال 2014 مالکیت قطعی آن را به شرکت فیس‌بوک منتقل کند تا غول رسانه‌ای مارک زاکربرگ در حوزه شبکه‌های اجتماعی تکمیل شود.

ورود واتس‌اپ به ایران اما با سر‌وصداهای زیادی همراه بود و مسوولان مختلف قضایی در هنگام ورود آن به ایران خواستار فیلتر‌شدنش بودند. با این وجود اما وزارت ارتباطات با تمام قوا دربرابر فشارهایی که برای فیلتر کردن واتس‌اپ وارد می‌شد مقاومت کرد و حاضر به فیلتر کردن آن نشد.

فراهم بودن فضای فعالیت در ایران باعث شد که گردانندگان این پیام‌رسان موبایلی برای جذب هرچه بیشتر مخاطبان ایرانی رو به استفاده از زبان فارسی در اپ خود بیاورند و به این ترتیب با تعریف و ایجاد زبان فارسی در واتس‌اپ، از سال 94 تاکنون نسخه فارسی این اپلیکیشن موبایلی در حال فعالیت و ارایه خدمت به ایرانیان است که طبیعتا ترافیک بالای کاربران ایرانی روی آن سود سرشاری را هم برای صاحبان این اپ آمریکایی ایجاد می‌کند.

 

سایر پیام‌رسان‌های و شبکه‌های پرطرفدار در ایران

وقتی که برای نخستین‌بار پلی‌استیشن وان به بازار ایران وارد شد یک بازی بیشتر از همه مورد توجه قرار گرفت و آن فوتبال 98 بود. اگر آن موقع با این کنسول بازی کرده باشید به‌خوبی می‌دانید که بهترین تیم‌های آن بازی تیم‌های منتخب جهان و منتخب اروپا بودند که گلچینی از بهترین بازیکنان جهان را شامل می‌شد. با این وجود اما بازیکنان خوب زیادی وجود داشتند که در این دو تیم حاضر نبودند که «پاول ندود» هافبک بی‌نظیر یوونتوس و «یان کلر» غول دو متر و دوسانتیمتری تیم دورتمند از آن جمله بودند.

برای استفاده از قابلیت‌های ویژه و استثنایی این بازیکنان تیمی به نام تیم غایبان در این بازی ایجاد شده بود که به سبب بازیکنان باکیفیت حاضر در آن از جمله ندود و کلر، در میان خوره‌های بازی، طرفداران زیادی داشت.

اگر بخواهیم با همین نگاه به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی توجه کنیم باید گفت که غول‌های زیادی در این عرصه مطرح شدند و از قضا طرفداران پروپاقرصی هم در ایران به‌دست آوردند که تا اینجا با مهم و مهم‌تر خواندن، از ذکر برخی از آنها غافل مانده‌ایم و حالا می‌خواهیم هرچند مختصر به تیم منتخب غایبان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی بپردازیم.

ایمو، اسکایپ، تانگو و کلوب مهم‌ترین غایبانی هستند که در مقاطع مختلف در کشور مطرح شده و خیل قابل توجهی از کاربران ایرانی را با خود همراه کرده‌اند.

ایمو و تانگو بیش از هر چیز موفقیت خود را در ایران مدیون امکان برقراری تماس تصویری هستند. در دوره‌ای که رایتل انحصار تماس تصویری را در اختیار داشت و هیچ اقدامی برای برقراری تماس تصویری انجام نداده بود و البته در دوره‌ای که انحصار تمام شده بود اما اپراتورهای ایرانی منتظر پیوست فرهنگی بودند -که البته هنوز هم ابلاغ نشده است – تانگو با برقراری امکان تماس تصویری به اپلیکیشن محبوب ایرانی‌ها تبدیل شد.

حالا اما تانگو به سبب قطعی‌های مکرر و کیفیت پایین تصویرش در ایران محبوبیت خود را از دست داده است و اسکایپ و ایمو جای آن را برای ایرانیان پر کرده‌اند. امکان برقراری تماس تلفنی تصویری با ایمو و امکان ارایه ویدیوکنفرانس از مسافت‌های بسیار دور و با کیفیت مناسب با اسکایپ باعث شده این دو اپ در ایران محبوبیت روزافزونی پیدا کنند.

در میان هجوم اپلیکیشن‌های پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی خارجی اما چند شبکه اجتماعی ایرانی مانند فیس‌نما و کلوب هم در حال فعالیت هستند و پیام‌رسان‌های موبایلی ایرانی مانند سروش و بیسفون هم ایجاد شده‌اند که مرتب توسط رسانه‌های رسمی تبلیغ می‌شوند، اما هنوز میزان حضور ایرانی‌ها در آنها به مراتب پایین‌تر از شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی است.

شاید دریافت هزینه برای ارایه خدماتی که در شبکه‌های اجتماعی خارجی به رایگان عرضه می‌شود، یکی از دلایل استقبال کم‌رنگ از شبکه‌های اجتماعی ایرانی باشد اما بالاتر از این‌ها موضوع مهم‌تر، اعتماد پایین کاربران ایرانی به حفظ اطلاعات‌شان توسط ارایه‌کنندگان داخلی است که برای اخذ نتایج بهتر و توسعه فعالیت پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی باید به آن توجه شود. (منبع:عصرارتباط)

عباس پورخصالیان - پنجم اسفند 95، در روز مهندسی ایران، "نظام مهندسی کشاورزی" و "نظام مهندسی و کنترل ساختمان" دارای قانون، آئین‌نامه و نهادهای کشوری و استانی خود هستند؛ ولی در حوزه مهندسی فاوا هنوز خبری از تصویب قانون نظام مهندسی فاوا و تشکیل سازمان نظام مهندسی فاوا نیست که نیست!

 

پیشینه‌کاوی

مطالعه چرایی این فقدان بزرگ و نابخشودنی در عصر فاوا نشان می‌دهد که:

حدود 11 سال پیش، معاون وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ضرورت تشکیل نظام مهندسی فاوا را ندا داد. سپس، در سال 1384 مرکز تحقیقات مخابرات ایران پروژه «چارچوب‌های برپائی نظام مهندسی فناوری اطلاعات ایران» را تعریف کرد اما تا سال 1386 کاری روی آن انجام نداد. آنگاه، حرکت‌هایی در راستای برپائی نظام مهندسی فاوا صورت گرفت که در نتیجه آنها، در «عصر ارتباط» 18 اردیبهشت 89، شماره 355 (سال هشتم) پیامی منتشر شد حاکی از آن که: «سازمان نظام صنفی رایانه‌ای با تشکیل سازمان نظام مهندسی فناوری اطلاعات مخالفت کرد». در نهایت، طرح نظام مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات با پیشنهاد نمایندگان کمیسیون صنایع و معادن و امضای بیش از ۵۰ نماینده، در مرداد 94 در دستور کار بررسی دور نهم مجلس شورای اسلامی قرار گرفت ولی با پایان گرفتن دور نهم مجلس و نهایی نشدن طرح، این طرح نیز به بایگانی سپرده شد.

 

چکیده آخرین طرح سازمان نظام مهندسی فاوا

آن آخرین طرح، با هدف ساماندهی و نظام مندکردن بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور از سوی نمایندگان تهیه شده بود و ایجاد محیط امن و مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری، حمایت از بخش خصوصی در حوزه کسب و کار الکترونیکی، پشتیبانی از توسعه فناوری‌های بومی و تولیدکنندگان سخت‌افزار و نرم‌افزار در داخل کشور، تقویت بخش خصوصی در صنعت فاوا، توسعه و ارتقاء خدمات به شهروند، حمایت از صادرات خدمات فنی و مهندسی، نرم افزار و سخت افزار و همچنین اشتغال‌زایی با توجه به فارغ التحصیلان حوزه فناوری اطلاعات کشور از جمله مهمترین اهداف آن محسوب می‌شد

.

روز مهندسی همه چیز جز مهندسی فاوا؟

روز پنجم اسفند ماه امسال مصادف است با 816 اُمین زادروز خواجه نصیر الدین توسی و روز مهندسی ایران. به این مناسبت، جشنواره‌هایی به منظور تجلیل از خدمات تلاشگران جامعه مهندسی کشور، توسط نهادهای دولتی و غیر دولتی فعال در عرصه‌های "نظام مهندسی کشاورزی" و "نظام مهندسی و کنترل ساختمان" برگزار می‌شود و تا حدودی که نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مهندسان برق و مخابرات را نیز در بر می-گیرد، زیربخش کوچکی از بخش مهندسان فاوا را نیز شامل می‌شود، نه کلیت آن را. با این وجود، این روز در تقویم فرهنگ عامه کشورمان، فرصت مناسبی است تا حداقل بر دو نکته تأکید شود:

•             نخست بر لزوم تحقیق و بازاندیشی در آثار و دستاورهای خواجه نصیر الدین توسی به عنوان کسی که حدود 650 سال پیش از داروین به اصل تکامل طبیعی دست یافت (یعنی به همان مفهومی که داروین، آن را evolution می‌نامد)، و حدود 500 سال پیش از آدام اسمیت نیز به اصل وجود «دست خدا به عنوان راهبر بازار آزاد» رسید (یعنی به همان چیزی که آدام اسمیت آن را "دست نامرئی" در تنظیم بازارهای آزاد می‌خواند)، در حالی که هم سیاست‌مدار بود، هم حکیم، شاعر، ریاضی‌دان، فیلسوف، متکلم، فقیه، ستاره‌شناس و ... خلاصه یک دانشمند جامع‌الاطراف.

•             سپس در بازشناسی نقش والا و ارزشمند مهندسان، به ویژه مهندسان فاوا در توسعه مَدنیّت مدرن، ایجاد رفاه، تولید ثروت، رونق اقتصادی و پایدارسازی نظام‌های کشوری از طریق اقدام به تاب-آورسازی سامانه‌ها و نظامات (یا همان چیزی که «اقتصاد مقاومتی» اَش می‌خوانند).

تجربه امروز ایران و جهان (برای مثال: آلمان) به روشنی نشان می‌دهد که بزرگترین دگرگونی‌های اقتصادی، مدیریتی و صنعتی جهان ما نه به دست دانشگاهیان مدرک‌گرا، بلکه توسط مهندسان عملگرا ایجاد می‌شود.

 

معنای مهندس و مهندسی

واژه ی "مهندس" از «هندسه» مشتق شده و «هندسه» نیز از "اندازه" فارسی ساخته شده است. در واقع، مهندس به معنی اندازه‌گذار و خالق اندازه‌ها است و معادل واژه "مهندسی" در انگلیسی، نیز از اصطلاح لاتینِ Ingenium به معنای قدرتِ خلق کردن و هنرِ تخلیق، ریشه گرفته است که بسیار شبیه به مهندس به معنی اندازه‌گذار و خالق اندازه‌ها است

.

توسی، محبوب جوامع علمی جهان

امروزه خواجه نصیرالدین توسی به قدری بزرگ و مشهور است که بسیاری از دولت‌های منطقه مایل‌اند او را شهروند خود معرفی کنند. برای مثال: وقتی که گوگل در سال ۲۰۱۳ م به مناسبت ۸۱۲ اُمین سالگرد تولد توسی، تصویری از وی را در وبگاه عربی خود ارایه کرد و بر ایرانی بودن این دانشمند تأکید کرد، همین امر (اشاره به ایرانی بودن خواجه نصیرالدین توسی) حاشیه‌ها و واکنش‌هایی را در کشورهایی عربی برانگیخت.

ناسا نیز نام توسی را روی یکی از دهانه‌ها یا چاله‌های ماهِ زمین گذاشته که در واقع از برخورد شهاب‌سنگ‌ها به وجود آمده‌ است.

 

 

ایران سومین یا پنجمین کشور تربیت‌کننده بیشترین مهندس  

طبق آمار اعلام شده از سوی مجله فوربس در سال 2016، ایران پس از روسیه و آمریکا، سومین کشور جهان از لحاظ داشتن بیشترین تعداد مهندس است (kayhan.ir/fa/news/67459) البته در این رده‌بندی، آمار مهندسان چینی و هندی به دلیل در دسترس نبودن اطلاعات لحاظ نشده است و اگر تعداد مهندسان این دو کشور را نسبت به ایران، بیشتر بدانیم، ایران از نظر تربیت بیشترین مهندس، به رتبه پنجم در جهان دست می‌یابد.

احتمالاً در میان همه حوزه‌های مهندسی در کشور، سهم مهندسان حوزه‌های مخابرات، ارتباطات و فناوری اطلاعات بیشتر از بقیه حوزه‌های مهندسی است. از این رو، فقدان قانون و نبود نهاد و سازمان مهندسی فاوا، بی‌التفاتی به این جامعه به شدت مورد نیاز کشور است

.

نمودار تشکیل نظام مهندسی فناوری اطلاعات کشور

در پایان توجه خوانندگان را به نمودار تشکیل نظام مهندسی فناوری اطلاعات کشور به عنوان یکی از رئوس چهار ضلعیِ: نظام علمی فاوا، نظام اجرایی فاوا، نظام صنفی فاوا و نظام مهندسی فاوا جلب می‌کنم که توسط دکتر سید ابراهیم ابطحی، عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی کامپیوتر در دانشگاه صنعتی شریف پیشنهاد شده است (goo.gl/NNkUlm).

این نمودار بیانگر تعاملات ذینفعان بخش فاوا در نقش‌های مختلف برای انجام فعالیت‌های حرفه‌ای است.

تاخیر در برپائی نظام مهندسی فاوا به معنی تاخیر در ورود فعالیت‌های فاوا در کشور به عرصه‌های جدید و گسترده‌تر است.

 

سال 95 به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود. سالی با اتفاق بسیار در حوزه آی‌سی‌تی کشور. طرح‌ها و پروژه‌های بسیاری که در این حوزه بعضی از آنها اجرایی و ساماندهی شدند و یا در آستانه کار هستند و نیاز به بررسی بیشتر دارند و یا به سال‌های بعدی و فراموشی موکول شدند.

از طرح ساماندهی سایت‌های همسریایی، دسترسی آزاد به اطلاعات، رجسیتری موبایل گرفته تا کارپوشه ملی ایرانیان و شبکه ملی اطلاعات و بسیاری از موارد دیگر.

اما موضوع این گزارش بررسی عملکرد دولت و نهادهای اجرایی در سالی که گذشت نیست. بلکه می‌خواهیم در این گزارش به بیشترین کلیدواژه‌های جست‌وجو شده توسط مردم در حوزه آی‌سی‌تی کشور بپردازیم.

بدون شک یکی از رویدادهای مهم در حوزه آی‌تی در سال جاری موضوع سرشماری اینترنتی امسال است که با توجه به الکترونیکی بودن آن برعکس سال‌های گذشته، اتفاقی مهم و قابل توجه بود.
این اولین سال است که سرشماری نفوس و مسکن بر پایه اینترنت انجام شد. بخش قابل ملاحظه‌ای از مردم خودشان به سایت سرشماری مراجعه کرده و اقدام به ثبت اطلاعات خانوار خود می‌کردند. اتفاقی که بسیار مهم و حائز اهمیت بود. به همین دلیل یکی از بیشترین کلیدواژه‌های جست‌وجو شده در سال جاری "سرشماری اینترنتی سال 95" است. بیشترین استان‌هایی که این کلیدواژه را جست‌وجو کردند به ترتیب استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، قزوین، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و اردبیل بوده‌اند.

"سامانه بام" بانکداری الکترونیکی بانک ملی ایران دیگر کلیدواژه جست‌وجو شده در این لیست است که استان ایلام بیشترین میزان جست‌وجوی آن را به خود اختصاص داده است. پس از آن نیز استان سیستان و بلوچستان و خراسان شمالی بیشترین میزان جست‌وجو را داشته‌اند. "انتقال وجه بانک ملی" و "ثبت نام در سامانه بام" دیگر کلیدواژه‌های جست‌وجو شده در حوزه بانکداری اینترنتی و بانک ملی هستند.

"ثبت نام تک کارت فرهنگیان" دیگر کلید واژه جست‌وجو شده در حوزه دولت الکترونیکی است. تک کارت فرهنگیان کارت شناسایی چند منظوره مخصوص فرهنگیان است که به تدریج و در آینده آنها را از خدماتی از جمله بانکی، کارت بلیت، بیمه و خدمات رفاهی در آینده برخوردار خواهد کرد و جایگزینی برای کارت‌های شناسایی موجود است. استان سیستان و بلوچستان بیشترین میزان جست‌وجوی آن را داشته‌اند. استان‌های لرستان و کهگیلویه و بویراحمد نیز دیگر استان‌ها هستند.

سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی (ثنا) دیگر کلیدواژه جست‌وجو شده از سوی کاربران ایرانی در سال 95 هستند. این سامانه همانطور که از نامش پیداست به موجب قانون جدید آیین دادرسی کیفری، به ابلاغ و تحویل اوراق قضایی قوه قضائیه به شکل الکترونیکی می‌پردازد. نحوه کارکرد این سامانه نیز به این‌صورت است که پس از ثبت نام در این سامانه و ورود به آن توسط کد ملی و رمز ده رقمی می‌توانید ابلاغیه‌های خود را مشاهده کده و نسبت به آن اقدامات بعدی را انجام دهید. همچنین این سامانه به صورت پیامک نیز شما را از آخرین ابلاغیه‌های خود باخبر می‌سازد. استان‌های چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه و لرستان بیشترین میزان جست‌وجوی این سامانه را داشته‌اند.

سیب – سامانه یکپارچه بهداشت - و ثبت نام در آن دیگر کلیدواژه جست‌وجو شده در حوزه دولت الکترونیکی است. این سامانه به منظور ساماندهی اطلاعات پایگاه‌های سلامت خانواده و خانه‌های بهداشت تدوین شده است و جایگزین شیوه سنتی و کاغذی موجود در دسترسی به اطلاعات بیماران است. استانه‌ای کردستان، اردبیل و چهارمحال و بختیاری بیشترین میزان جست‌وجوی ان کلیدواژه را دارند.

اگرچه در گزارش حاضر تنها 5 کلیدواژه پر جست‌وجوی ایرانی‌ها در حوزه فاوا و در سال 95 مورد بررسی قرار گرفته بود، اما همین موارد انگشت شمار نیز پیام‌های زیادی در دل خود دارند.

نخست آنکه مردم سراغ سامانه‌هایی رفته‌اند که از سه حالت خارج نبوده است، یا ناچار به مراجعه بوده‌اند، یا تشویق به مراجعه شده‌‌اند و یا نیاز و کاربری مناسب موجب استفاده از آنها شده است.

دوم آنکه برخی از این سامانه‌ها از سوی شهرهای دورتر از پایتخت بیشترین فراوانی جست‌وجو را داشته‌اند که این امر گویای کمبود تبلیغات و عدالت اطلاع‌رسانی در نقاط مذکور است که به ناچار می‌بایست نیاز خود را از طریق گوگل رفع کنند. حال آنکه برای مثال در کلان‌شهری همچون تهران به علت وجود ابزارهای متعدد رسانه‌ای و تبلیغاتی این اطلاعات به اشکال دیگر در اختیار مردم قرار گرفته است.

سوم آنکه اگر مردم از وجود خدماتی کاربردی و تسهیل‌کننده آگاه شوند، خود به دنبال استفاده از آن می‌روند.

چهار آنکه از نکته مهم رایگان بودن خدمات الکترونیکی نیز نباید غافل بود که خود انگیزه‌ای برای جست‌وجو و یافتن آنها شده است.

و پنجم اینکه نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که نیاز بخش زیادی از مردم (به استثنای برخی کلان‌شهرها) بیشتر به سمت خدمات غیر سرگرمی و تفریحی بوده است.

علی شمیرانی - مدتی است که بار دیگر بحث کسب‌وکارهای نوین در حوزه ICT بالا گرفته است. علت این افزایش توجهات به‌خاطر آثار طبیعی این فعالیت‌ها بر کسب‌وکارهای سنتی است. در این میان همچنین شاهد شکل‌گیری جبهه‌ای جدید از مبلغان کسب‌وکارهای مذکور، با حضور افرادی هستیم که تا پیش از این مرسوم و معمول نبوده است. در این‌خصوص اما نکاتی قابل توجه است:

1- این روزها هر فردی اعم از مقام دولتی یا غیر‌دولتی، در هر بستری از پیام‌رسان‌های موبایلی و شبکه‌های اجتماعی گرفته تا استفاده از ابزاری همچون رسانه‌ها، روابط‌عمومی‌ها و همایش‌ها، به‌شدت در حال تبلیغ نام و عملکرد کسب‌وکارهای نوین و اینترنت‌محور هستند. اینکه چه شده که برخی از این کسب‌وکارها توانسته‌اند مرز نانوشته‌ای همچون ممنوعیت تبلیغ دولتی‌ها را حذف کنند هم در نوع خود مقوله‌ای است که موضوع این نوشتار نیست؛ چراکه پیش‌تر روال به گونه‌ای دیگر بود.

2- به‌هر‌حال کسب‌وکارهای نوین (به‌ویژه تعداد خاصی از آنها) باید بسیار خشنود باشند که امکانات گسترده ‌و بی‌سابقه دولتی و غیردولتی برای تبلیغ رایگان و شبانه‌روزی ایشان به راه افتاده است. شرایطی که تقریبا تمامی شرکت‌های قدیمی و معتبر در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات از آن بی‌بهره هستند و برای رساندن مسایل، مشکلات، عملکرد و خدمات خود باید هزینه‌های سنگینی را بپردازند.

شاید اگر ارزش این تبلیغات رایگان به تومان تبدیل می‌شد، هیچ‌یک از این کسب‌وکارهای نوین با وجود درآمدها و سرمایه‌های میلیاردی نیز از پس آن بر‌نمی‌آمدند.

3- جان کلام مبلغان دولتی و غیردولتی کسب‌وکارهای نوین، حول چند محور لزوم کارآفرینی، بهره‌گیری از مواهب فناوری، ارایه خدمات ارزان و آسان به مردم، حمایت از جوانان و مقولاتی از این دست است که هیچ عقل سلیمی با آن مخالف نیست.

4- اما با وجود تمام مواردی که ذکر شد، برخی از مبلغان کسب‌وکارهای نوین، عمدا سعی در سانسور و به انحراف کشاندن حرف و نظر مخالفانی دارند که درواقع روی دیگر و گریزناپذیر این ماجرا هستند. واقعیت آن است که به شکلی «طبیعی» با ایجاد هر شغل به کمک ابزارهای فناورانه، یک یا چند شغل سنتی در معرض خطر و نابودی قرار می‌گیرند.

به عبارت دیگر روی دیگر این ماجرا کسب‌وکارهای سنتی هستند که برای فعالیت‌های خود از هفت‌‌خوان رستم باید عبور کنند. بماند که این کسب‌وکارها نه می‌خواهند و نه اصولا می‌توانند جلوی پیشرفت فناوری و کسب‌وکارهای نوین را بگیرند. وانگهی این روزها با وجود این همه نهادهای مسوول و نظارتی، متخلفان در قمارخانه‌های اینترنتی، سایت‌های غیرقانونی همسریابی، فروش مواد مخدر، فروش فیلترشکن، سایت‌های ناقض کپی‌رایت و غیره به میزان نامحدود مشغول به کار هستند و گویی مهارناپذیر شده‌اند.

5- پس آقایان مبلغ و حامی کسب‌وکارهای نوین! لطفا توجه داشته باشید که اینجا بحث بر سر رقابت‌های سالم، قانونمند و عادلانه اقتصادی در کشور است. حالا بر هر بستری که می‌خواهد، باشد. حتی تاکسی‌داران معترضی که اخیرا جلوی مجلس تجمع کرده بودند نیز به فناوری «آری» گفتند. با این اوصاف اما همچنان برخی مبلغان دولتی و غیردولتی کسب‌وکارهای نوپا با استفاده از ابزارهای مختلف، تعمدا، معترضان را متهم به انحصارگرایی و عقب‌ماندگی کرده و می‌کنند. (البته درخصوص اهداف ظاهری و پنهان این مبلغان نیز گمانه‌هایی در جامعه مطرح است که آن هم موضوع نوشتار دیگر است).

6- درنهایت اینکه برای حل آثار و تبعات «طبیعی» این تغییرات جدید در فضای اقتصادی و کسب‌وکارهای کشور دو راه وجود دارد؛ راه نخست نادیده‌گرفتن و سانسور صدای مخالفان است که بعید است راه کم‌هزینه‌ای باشد و می‌تواند زمینه‌ساز بروز صدماتی شود.

و راه دوم فراهم‌سازی بستر فعالیت شفاف، عادلانه، قانونمند و رقابتی میان کسب‌وکارهای سنتی و نوین است؛ راهی که به‌مراتب معقول‌تر و ارزان‌تر است.

بدیهی است مادامی‌که با شعار و سخنرانی، عملا راه‌حل نخست در پیش گرفته شود، علاوه‌‌بر وقوع اعتراضات صنفی، شائبه رانت‌ها و روابط اقتصادی پشت‌پرده مطرح شده و چنانچه روزی موضوع از دستور کار نهادهای تخصصی و مسوول خارج شده و پای نهادهای امنیتی و نظارتی به این فضا باز شود، جای گله و تعجب نیست.

عباس پورخصالیان - گذار از دولت الکترونیکی به «دولت باز» در ایران حداقل دو مانع جدی دارد: 1) اتلاف داده‌ها در فرایند برگیری، ؛ و 2) داده‌های تاریک و مشکلات برگیری و تحلیل آنها.

من پیش از این، درمورد تصمیم اخیر دولت به ایجادِ "مرکز داده دولت به نشانی data.gov.ir"، در یادداشتی که تحت عنوان «ارتقایِ e-Gov. به Open Gov.  در ایران» در همین هفته‌نامه منتشر کردم، متذکر شدم که اگر "مرکز داده دولت" ایجاد شود و توسعه یابد، دولت الکترونیکی ایران گامی به پیش می‌نهد و به «دولت باز» تبدیل می‌شود.‌

اکنون می‌توان پرسید: میزان باز بودن و گشودگیِ "مرکز داده دولت" به چه سنجه‌هایی ربط دارد؟

بدون شک، شکل‌گیری دولت باز در ایران با موانعی جدی رو به رو ست که دست‌کم دو مانع معمول درکشور، اتلاف داده‌ها در اثر بی‌سروسامانی دیوان-داری و بی‌اعتنایی به داده‌برگیری سامان‌مند است.

اما مهم‌تر از جلوگیری از اتلاف داده‌ها و بازیافت و روشن‌سازی داده‌های تاریک، مردمی‌سازی دولت‌مداری باز (Open Governance) است که از طریق بسیج دانشگاهیان، جامعه مدنی و بخش خصوصی در فرایند گشایش هرچه بیشترِ عرصه عمومی ممکن می‌گردد.

 

معضلی به نام «اتلاف داده‌ها»

بنا به تعریف: اتلاف داده‌ها (Data Loss ) ناشی از نوعی خطا در سامانه‌های اطلاعات است که در آن، اطلاعات در اثر قطع فعالیت و ازکارافتادگی دستگاه-های ذخیره‌سازی، انتقال، پردازش و تحلیل معدوم می‌شوند درحالی که داده-های همزمان یا قبلاً ذخیره‌سازی، انتقال، پردازش و تحلیل شده در سامانه-های پشتیبان (systems backup) نیز به عللی بدون بازیافت از دست می‌روند.

طی چهل سال فعالیتم در بخش‌های مختلف فاوای کشور، بارها شاهد تلف شدن داده‌ها و اطلاعات به دلایل مختلف بوده ام. برای مثال، در شرکت دولتی مخابرات ایران، داده‌های دیجیتالی ترافیک تلفنی خطوط ارتباطی، بجای آن که دیجیتالی احصا و دیجیتالی پردازش شوند، توسط چاپگر روی کاغذ، درج می‌شدند و درنتیجه، کوه عظیمی از کاغذ تولید می‌شد که بررسی و تحلیل آن از توان مهندسان ترافیک تلفنی خارج بود و این کوه کاغذی چون جاگیر بود، پس از مدتی بدون استفاده، دور ریخته می‌شد. دلایل دیگری که موجب اتلاف داده‌ها می‌شدند و شاید هنوز می‌شوند، عبارتند از: 

•             فقدان ظرفیت لازم برای تحلیل داده‌ها،

•             تجدید ساختار و در نتیجه ایجاد ساختارهای جدیدی که مدیران تازه-کارشان، ارزش داده‌ها و اطلاعات ذخیره شده را دست کم می‌گیرند،

•             تغییر فناوری و گسست‌آفرینیِ فناوری‌های جدید که با گسست مدیریت‌های مستعجل تشدید می‌شود،

•             جابجایی بایگانی‌ها و انحلال سازمان‌ها که باعث از دست رفتن داده‌ها، اطلاعات و دانش سازمان می‌شوند.

در فرایند خصوصی‌سازی شرکت دولتی مخابرات ایران و تقسیم آن به چند شرکت، بایگانی‌ها، داده‌گان‌ها، و بانک‌های اطلاعات که برای خریداران نه تنها ارزشی مشهود نداشتند بلکه دارای بار مالی نیز بودند، در بهترین حالت، چندپاره شدند، و در بدترین حالت از میان رفتند.

نمونه دیگر اتلاف داده‌ها که همگی تجربه اش کردیم: انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در تمام استان‌های کشور در دوران دولت دهم است که طی آن، داده‌های دولتی/ مدیریتی ذی‌قیمت بی‌شماری تلف شدند و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزیِ مجدداً برقرار و رسمی شده در دولت یازدهم را تا حدود زیادی فلج کرده اند.     

 

مشکلی به نام «داده‌های تاریک»

چون مبتکر اصطلاح "داده‌های تاریک" شرکت گارتنر است؛ می‌توان به اصل تعریف گارتنر پرداخت و گفت: داده‌های تاریک عبارتند از

"the information assets organizations collect, process and store during regular business activities, but generally fail to use for other purposes."

به عبارت دیگر: داده‌های تاریک (یا تیره) داده‌هایی هستند که از طریق پردازش‌های مختلف در و از شبکه‌های رایانه‌ای احصا می‌شوند؛ اما به دلایلی بررسی نمی‌شوند و برای تصمیم‌گیری‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

یکی از دلایل به وجود آمدن داده‌های تاریک، توانایی عظیم سامانه‌های فاوا برای گردآوری سریع داده‌های حجیم و محدود بودن ظرفیت سازمان برای تحلیل آنها است.

به برآورد آی.بی.اِم : تقریبا 90 درصد از اطلاعات تولید شده توسط حسگرها و مبدل‌های آنالوگ به دیجیتال، هرگز استفاده نمی‌شوند.

چنین تخمین زده می‌شود که اکثر شرکت‌ها تنها 1٪ از داده‌های خود را تجزیه و تحلیل می‌کنند و اغلب داده‌ها و اطلاعات سازمانی را تنها به دلیل پیروی از مقررات و قوانین حاکم، بدون تحلیل در بایگانی‌های راکد نگه می-دارند.

اکنون به دلیل ارزان شدن سامانه‌های ذخیره‌سازی داده‌ها، اطلاعات بسیار حجیمی ذخیره می‌شوند، اما چون تامین امنیت داده‌ها معمولا مستلزم هزینه‌کرد مبالغی گزاف است و ظرفیت تحلیل‌گری نیز به تناسب افزایش حجم سامانه‌های ذخیره‌سازی داده‌ها، افزایش نمی‌یابند، سازمان‌ها کم می-آورند و هر روز بیش از پیش، داده‌ها و اطلاعات بیشتری تلف می‌شوند.

 

 نشست "داده‌های تاریک"

در چهل و هفتمین جلسه از سلسله نشست‌های «علم اطلاعات و دانش-شناسی» که در روز شنبه 23 بهمن 1395 در حسینیه ارشاد توسط مصطفی امینی (دبیر جلسه و دبیر تاکنونی این نشست‌ها) برگذار شد و به روشن‌سازی چیستی "داده‌های تاریک" اختصاص داشت، خانم حمیده جعفری (دانشجوی دکتری علم اطلاعات) و مهندس امیر صدیقی (بنیان‌گذار شرکت نوپای "ریکامندر") به این موضوع پرداختند.

دانشجویان، علاقه‌مندان و فعالان این حوزه می‌توانند پاورپوینت‌های ارائه شده در این جلسه را در کانال تلگرام حسینیه ارشاد مشاهده و دریافت کنند.               

 

اهمیت سلسله نشست‌های «علم اطلاعات و دانش‌شناسی»

من برای نخستین بار است که در سلسله هم‌اندیشی‌های برگذارشده در حسینیه ارشاد تحت عنوان «علم اطلاعات و دانش‌شناسی» همواره شاهد حضور همزمان نمایندگانی از صنعت، دانشگاه و دولت (صدد) بوده و هستم. می‌دانیم که سال‌هاست، کنگره سراسری همکاری‌های دولت، دانشگاه و صنعت توسط جمعیت ایرانی پیشبرد ارتباط دانشگاه و صنعت، با حمایت کمیسیون ملی یونسکو و «وزارت‌های علوم، تحقیقات و فناوری» (عتف) به علاوه ی «وزارت صنعت، معدن و تجارت» (صمت) با هدف بررسی و تعیین نقش دولت در تحکیم ارتباط دانشگاه و صنعت و دستیابی به ساز وکارهای لازم و تعیین راهکارهای مناسب در این زمینه توسط دکتر مسعود شفیعی، رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای و دبیر دائمی کنگره همکاری‌های دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی برگذار می‌شود؛ آنهم با مخارج فراوان و حاصل اندک! دلیل بی حاصلی یا کم‌بروباری 19 کنگره تاکنون برگذار شده ی همکاری‌های دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی، تنها این بوده است که این سلسله از کنگره‌ها، عمدتاً "دولتی" سامان‌دهی می‌شوند و به زحمت می‌توان در آن‌ها نقش فعالی از سوی بخش خصوصی مشاهده کرد!

برخلاف کنگره‌های پر طمطراق مذکور، سلسله هم‌اندیشی‌های برگذارشده در حسینیه ارشاد تحت عنوان «علم اطلاعات و دانش‌شناسی» بی تکلف، پربار و با حضور داوطلبانه صنعت‌گران (استارت‌آپ‌های حوزه فاوا)، دانشگاهیان و دولتی‌ها برپا می‌شود و تمام سخنرانی‌ها و پرسش و پاسخ‌ها، همزمان از رادیو اینترنتی ارشاد برای دریافت از طریق رایانه، تبلت و گوشی تلفن همراه در سراسر جهان پخش می‌شود.

لذا توصیه من به برگذارکنندگان محترم، بخصوص به خانم دکتر مهرناز خراسانچی، ریاست محترم کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد، این است که تنها به برگذاری و پخش سراسری این سلسله هم‌اندیشی‌ها (که البته کاری اساسی و بدیع است) بسنده نکنند و با سازماندهی پیشران‌ها، تسهیل‌کننده-ها، شتاب‌دهنده‌ها و یاری‌گران، در نهادینه‌سازی انجمن‌های هم‌افزایی «صدد» (صنعت، دانشگاه، دولت) - "صدد"ی مردمی به ویژه در حوزه فاوا، در جامعه مدنی و بخش خصوصی- بکوشند. (منبع:عصرارتباط)